Katholieke Universiteit-LeuvenHoger Instituut voor Wijsbegeerte

Encyclopedia of Phenomenology (Contributions to Phenomenology, 18) by Lester EmbreeReview by: J. MaeyaertTijdschrift voor Filosofie, 59ste Jaarg., Nr. 4 (DECEMBER 1997), pp. 745-746Published by: Peeters Publishers/Tijdschrift voor FilosofieStable URL: http://www.jstor.org/stable/40887829 .

Accessed: 28/06/2014 15:57

Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at .http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp

.JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range ofcontent in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new formsof scholarship. For more information about JSTOR, please contact support@jstor.org.

.

Peeters Publishers, Tijdschrift voor Filosofie, Katholieke Universiteit-Leuven, Hoger Instituut voorWijsbegeerte are collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to Tijdschrift voor Filosofie.

http://www.jstor.org

This content downloaded from 46.243.173.129 on Sat, 28 Jun 2014 15:57:54 PMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

BOEKBESPREKINGEN 745

Het corpus van de tekst bestaat verder uit een grondigc en accurate lezing van Schellings christologie. Danz komt daarbij tot het besluit dat de kern van de christologie gelegen is in het zieh tonen, in de manifestane (Darstellung) van de vrijheid. Het natuurnoodzake- lijke mythologische procès waaraan het bewustzijn tot dan toe onderhevig was, ten gevolge van het verlaten van zijn oorspronkelijke positie in de schepping (Abfall), wordt doorbro- ken door de vrije act van Christus' offerdood. Daardoor, zo formuleert Danz zorgvuldig in het spoor van Schelling, breekt in de werkelijkheid een dimensie door die zieh aan het bewustzijn manifesteert als vrijheid en die het bewustzijn erkent als grond en fundament van zijn eigen werkelijkheid en van de werkelijkheid waarin het zieh bevindt.

Die gedachte, zo besluit Danz, is in Schellings œuvre geenszins nieuw, maar gaat in- tegendeel terug op zijn allervroegste filosofisene overtuigingen zoals die onder meer gestalte kregen in het System des transzendentalen Idealismus ( 1800 ) : , , Der Anfang und das Ende dieser Philosophie [ist] Freiheit, das absolut Indemonstrable, was sich nur durch sich selbst beweist ' ' .

A. Braeckman

Lester Embree (Ed. ), Encyclopedia of Phenomenology (Contributions to Phenomen- ology, 18 ). Dordrecht / Boston ( Mass. ) / London, Kluwer Academic Publishers, 1996, 24,5 x 16,5, 770 p., f 695,-.

Met haar 166 alfabetisch geordende artikelen is deze encyclopédie ongetwijfeld een am- bitieuze poging om de historische, wijsgerige en cultúrele betekenis van Husserls fenome- nologie in al haar geledingen en vertakkingen te verkennen en te beschrijven. Ambitieus, want de lemma's zijn uit de aard der zaak ingewikkeld en verscheiden. Het gaat er immers niet alleen om de grondbegrippen van Husserls filosofie bij Husserl zelf , maar ook om een wirwar van scholen en bewegingen, met leerlingen die moeten worden voorgesteld en la- tere volgelingen waarvan de filiatie niet zo duidelijk is. Dan zijn er ook de auteurs die bij het ontstaan en de ontwikkeling van de fenomenologische beweging een min of meer ex- terne roi hebben gespeeld (Brentano of W. James b.v. ), er is de receptie van de fenome- nologie in verscheidene landen en taalgebieden, er zijn de historische Stromingen en fi- guren die voor de fenomenologie van bijzonder belang zijn (empirisme, Kant), er zijn de wijsgerige en niet- wijsgerige disciplines en cultúrele bedrijvigheden waarin de fenomeno- logie haar invloed deed gelden. Uiteraard een vrij heterogene stof, moeilijk afte grenzen en van ongelijk gewicht. Zo is het op voorhand niet patent wat 'ecologie' of 'dans' met fe- nomenologie van doen hebben - en ook uit de lectuur van deze artikelen wordt het niet helemaal duidelijk.

De uitgevers maken naar inhoud een onderscheid tussen verschillende soorten of types van artikelen. Dat doet de vraag rijzen of hier een systematische opbouw niet verkieslij- ker zou zijn geweest. De alfabetische volgorde van trefwoorden als 'India', 'Ingarden', 'In- tentionality' maakt het opzoeken alleen eenvoudiger wanneer men al vermoedt dat ze wer- den opgenomen. De overzichtelijkheid van een 'handbook' zou de lezer ook beter in staat stellen te oordelen over de volledigheid van het werk. Het zeer uitvoerige namen- en be- grippenregister komt aan die behoefte niet onmiddellijk tegemoet.

This content downloaded from 46.243.173.129 on Sat, 28 Jun 2014 15:57:54 PMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

746 BOEKBESPREKINGEN

De artikelen zijn meestal van goede tot heel goede kwaliteit, geschreven door specia- listen en voorzien van doorgaans uitvoerige bibliografieën. Van bijdragen die maximaal vijf (weliswaar dicht bedrukte) bladzijden beslaan, mag men natuurlijk geen zeer gede- tailleerde uiteenzettingen of vernieuwende discussies verwachten.

De Encyclopedia biedt ongetwijfeld een schat van bruikbare informatie. Veel meer ech- ter niet. In afzonderlijke punten mag ze het, wat preciesheid betreft, wel eens halen van Spiegelbergs Phenomenological Movement, maar door haar rapsodisch karakter kan ze dat synthetisch werk toch niet in de schaduw stellen. (En, mag het gezegd, wie is in Staat zieh een boek van deze prijs aan te schaffen ? )

J. Maeyaert

Christine SPAHN, Phänomenologische Handlungstheorie. Edmund Husserls Untersu- chungen zur Ethik (Epistemata, Bd. 190). Würzburg, Könighausen & Neumann, 1996, 23,5 x 15,5, 252 p., DM 68,-.

Cette thèse, qui comble certainement une lacune, renouvelle une problématique rela- tivement laissée en friche depuis l'ouvrage d' Alois Roth (Edmund Husserls ethische Un- tersuchungen, La Haye, I960 ), dans un secteur largement réouvert par les travaux d'Ullrich Melle ces dernières années. Ce faisant, C. Spahn donne un commentaire aux textes édi- tés par Melle au tome XXVIII des Husserliana. Est-ce l'aspect le plus convaincant de la pen- sée de Husserl ? On pourra en douter, et le développement privilégié par la commentatrice en direction d'une phénoménologie de l'action (Handlung) pourra laisser sceptique, car il n'est pas sûr que la phénoménologie dispose de toutes les armes pour appréhender des phénomènes dans lesquels une interprétation causale paraît irréductiblement impliquée. Plus intéressante semblera l'analyse (chapitre III), déjà initiée par Meile, du parallélisme logico-éthique, et de la délicate question du caractère objectivant ou non des actes de conscience à portée éthique , et des limites rétrospectives sur la phénoménologie des Recher- ches, et à laquelle toutefois la commentatrice ne donne pas vraiment de réponse ferme. On regrettera surtout l'absence d'une analyse approfondie de l'héritage brentanien, qui est certes mentionné ( 1.2.1. ), mais qui, pour ces questions, exigerait une prise en compte beaucoup plus minutieuse, tant les cours de Husserl sur ce thème dans les années qui ont suivi les Recherches sont encore tributaires de la problématique brentanienne et se déter- minent en réaction à elle. L'interprète passe assez vite là-dessus, et poursuit en direction de questions aujourd'hui mieux connues (comme celle de l' intersubjectivité), à propos desquelles son analyse donne toutefois quelque impression de naïveté, nourrie par des ré- férences un peu datées (Jaspers ). La pensée de Husserl est-elle à la mesure des défis éthi- ques auxquels elle veut la faire répondre ? On pourra rester sceptique. En revanche sa lo- gique phénoménologique de l'éthique mériterait encore quelques analyses, en prolonge- ment de ce livre.

Jocelyn BENOIST

This content downloaded from 46.243.173.129 on Sat, 28 Jun 2014 15:57:54 PMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions