1

ENFEKSİYONENFEKSİYONHASTALIKLARINDA HASTALIKLARINDA

GENEL EPİDEMİYOLOJİKGENEL EPİDEMİYOLOJİKPRENSİPLERPRENSİPLER

Dr. Osman GÜNAY

O. Günay 1

22

Dersin Amacı

Enfeksiyon hastalıklarının oluşmasında rol

oynayan epidemiyolojik faktörleri gözden

geçirmek.

33

Öğrenme Hedefleri

Bir saatlik dersin sonunda öğrenciler;

1. Enfeksiyon hastalıkları ile ilgili temel epidemiyolojik kavramları tanımlayabilecek,

2. Bulaşma zincirinin öğelerini sayabilecek,

3. Enfeksiyon etkenleri ile ilgili epidemiyolojik özellikleri sayıp tanımlayabilecek,

4. Konakçının savunmasında rol oynayan direnç faktörlerini sayabilecek,

4

TANIMLARTANIMLAR

O. Günay 4

55

Epidemiyoloji

Sağlık olaylarının görülme sıklığı, dağılımı

ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır.

66

Epidemi

Bir toplumda belli bir dönemde bir

hastalığın sıklığının önemli ölçüde

artmasıdır.

77

Enfeksiyon

Patojen bir mikroorganizmanın bir

makroorganizmaya girmesi ve üreyip

çoğalmasıdır.

Parazitlerin bir konakçıda yerleşip

çoğalmaları ise enfestasyon olarak

isimlendirilir

88

Enfeksiyon Hastalığı

Enfeksiyon sonucunda bir klinik tablo

ortaya çıkarsa, buna enfeksiyon hastalığı adı

verilir.

Yani her enfeksiyon hastalığında bir

enfeksiyon vardır, fakat her enfeksiyon bir

enfeksiyon hastalığı değildir.

99

Enfeksiyon Zinciri(Bulaşma Zinciri)

KAYNAK

BULAŞMA YENİ

YOLU KONAKÇI

1010

Kist Hidatik Enfeksiyon Zinciri

1111

Toksoplazmosis Enfeksiyon Zinciri

1212

Enfeksiyon Zincirinin Kırılması

Enfeksiyon zincirini oluşturan

halkalardan birinin kırılması halinde,

Bulaşma Zinciri kırılmış olur.

1313

Etken –– Konakçı Dengesi

ETKEN KONAKÇI

ÇEVRE

14

ETKENLE İLGİLİ ETKENLE İLGİLİ EPİDEMİYOLOJİK EPİDEMİYOLOJİK

ÖZELLİKLERÖZELLİKLER

O. Günay 14

1515

Enfeksiyon Etkenlerinin Özellikleri

1. İntrensek (mikrobiyolojik) özellikler

2. Etken – konakçı ilişkisine bağlı

(epidemiyolojik) özellikler

1616

Patojenite

Mikroorganizmaların hastalık yapabilme

özelliğini ifade eder.

Klinik belirti veren vaka sayısının, toplam

enfekte kişi sayısına oranı patojenitenin

derecesini ifade eder.

1717

Virulans

Patojen mikroorgazizmaların ağır hastalık

yapabilme gücünü ifade eder.

Bir etkenin virulansını ölçmek için, vaka

fatalite hızı ve ağır vaka oranları

kullanılabilir.

1818

Enfektivite

Enfeksiyon etkenlerinin konakçıda

çoğalabilme özelliliğini ifade eder.

Deneysel araştırmalar sonucu hesaplanan;

Medyan enfektif doz (ıd50) ve mimimal

letal doz (mld) gibi değerler enfektivitenin

ölçüsü olarak kullanılabilir.

1919

Tropizm (Organotropizm)

Bazı enfeksiyon etkenlerinin konakçının

belli organ ve dokularına yönelme özelliği

göstermesini ifade eder

Örneğin; polio virüsleri nörotrop, hepatit

virüsleri ise hepatotrop özellik gösterir.

2020

Transmisibilite

Enfeksiyon etkenlerinin bir konakçıdan

diğerine taşınabilme yani bulaşabilme

özelliğini ifade eder

Bu özellik enfeksiyon etkeninin dış

ortamda yaşayabilme özelliği ve

konakçının davranış özellikleri ile

ilişkilidir.

2121

İmmünogenite

Enfeksiyon etkenlerinin konakçıda immün

cevap ortaya çıkarabilme özelliğidir

Bu özellik, enfeksiyon etkeninin antijenik

yapısı ve konakçının immün cevap

oluşturabilme yeteneği ile bağlantılıdır.

2222

Rezistans

Enfeksiyon etkenlerinin çeşitli

antibiyotiklere karşı çeşitli yollarla direnç

geliştirebilme özelliğidir.

Rezistans özelliği, etkenin genetik

özellikleri ve antibiyotikle karşılaşma

durumu ile yakından ilişkilidir.

23

KONAKÇI İLE KONAKÇI İLE İLGİLİ ÖZELLİKLERİLGİLİ ÖZELLİKLER

O. Günay 23

2424

Konakçılar sahip oldukları çeşitli faktörler

yardımıyla, enfeksiyon etkenlerine karşı

kendini savunmaya çalışır.

Bu faktörlere direnç faktörleri adı verilir.

2525

Başlıca Direnç Faktörleri

1. Deri ve mukozalar2. Fagositoz3. İltihap4. Spesifik ve nonspesifik humoral

faktörler5. Hormonlar6. Beslenme7. Diğer faktörler

2626

SONUÇ

Enfeksiyon hastalığı, etken ile konakçı arasındaki mücadeledir.

Konakçıda ortaya çıkan belirti ve bulguların bir kısmı, etkenin dokularda oluşturduğu hasara, bir kısmı ise konakçının savunma amacıyla gösterdiği çabaya bağlıdır.

Zorunlu olmadıkça, konakçının savunmasını bozacak müdahaleler yapılmamalıdır.

27O. Günay 27