entwicklung des fischartenspektrums in der elbe und
TRANSCRIPT
WGEEhr 09.11.04
ARBEITSGEMEINSCHAFT FÜR DIE REINHALTUNG DER ELBE
Wassergütestelle ElbeARBEITSGEMEINSCHAFT FÜR DIE REINHALTUNG DER ELBE
Wassergütestelle Elbe
www.arge-elbe.dewww.arge-elbe.de
Entwicklung des Fischartenspektrums in der Elbe
und Fischmonitoring in der Tideelbe
WGEEhr 22.11.04
Geomorphologische/hydrographische Abschnitte und Fischregionen
0 20 40 60 km
HAMBURG
DRESDEN
MAGDEBURG
PRAG
Bra
ckw
asse
rz.
limn
.Un
tere
.
HH
Str
om
sp.
ob
ere
Tid
eelb
e
Mittlere Elbe
Bra
ssen
-re
gio
n
Fore
llenr
egio
n
(Bac
hfor
elle
-Äsc
he)
Bra
ssen
reg
ion
un
dB
arb
enre
gio
n
Bar
ben
reg
ion
Bra
ssen
-re
gio
n
Bar
ben
reg
ion
N
HAMBURG
DRESDEN
MAGDEBURG
PRAGTideelbe Mittlere Elbe
Äsc
hen
reg
.
Fo
relle
nre
g.
Kau
lbar
sch
-/F
lun
der
-re
gio
n
Kau
lbar
sch
-/F
lun
der
-re
gio
n
Obere Elbe
Obere Elbe
Bra
ck-
was
serz
on
e
WehrGeesthacht
Wehre/Staustufen
ELBE
ELBE
historisch(vor anthropogener Beeinflussung)
aktuell(anthropogen überformt)
BRDCR
WGEEhr 22.11.04
Anzahl der limnischen und euryhalinen Rundmaul- und Fischarten in den einzelnengeomorphologischen/hydrographischen Abschnitten der Elbe bis ~1900
0 60 km
N
BERLIN
DRESDEN
MAGDEBURG
PRAG
nL = 24-25 nE = 12 Tideelbe / Unterelbe
nL = 29 nE = 12 Mittlere Elbe
nL = 35 nE = 10-11 Obere Elbe
nL = 32 nE = 6 Obere Elbe CR
nL = 34 nE = 9-11 Obere Elbe BRD
Gesamte ElbenLimnischnEuryhalin
= 37
= 12
49 Arten(ohne marineArten)
HAMBURG
ELBE
BRD
CR
WGEEhr 22.11.04
Anzahl der Rundmaul- und Fischarten in den einzelnengeomorphologischen/hydrographischen Abschnitten der Elbe 1991-1993
0 60 km
N
BERLIN
DRESDEN
MAGDEBURG
PRAG
nL = 11 nE = 10 BrackwasserzonenL = 16 nE = 10 limn. UnterelbenL = 18 nE = 8 HH Stromspaltungsg.nL = 19 nE = 8
nM = 31
nM = 7
nM = 2
nM = 1 obere Tideelbe
nL = 29 nE = 7 Mittlere Elbe
nL = 32 nE = 3 Obere Elbe
nL = 30 nE = 2 Obere Elbe CR
nL = 19 nE = 2 Obere Elbe BRD
Gesamte ElbenLimnischnEuryhalinnMarin
= 37= 11= 31
79 Arten
HAMBURG
ELBE
BRD
CR
WGEEhr 01.12.04
Anzahl der Rundmaul- und Fischarten in den einzelnengeomorphologischen/hydrographischen Abschnitten der Elbe 1990-2004
0 60 km
N
BERLIN
DRESDEN
MAGDEBURG
PRAG
nL = 18 nE = 10 BrackwasserzonenL = 24 nE = 10 limn. UnterelbenL = 25 nE = 11 HH Stromspaltungsg.nL = 30 nE = 9
nM = 40
nM = 11
nM = 2
nM = 1 obere Tideelbe
nL = 44 nE = 10 Mittlere Elbe
nL = 43 nE = 4 Obere Elbe
nL = 36 nE = 1 Obere Elbe CR
nL = 42 nE = 4 Obere Elbe BRD
Gesamte ElbenLimnischnEuryhalinnMarin
= 47= 14= 40
101 Arten
HAMBURG
ELBE
BRD
CR
WGEEhr 07.12.04
Beispiele für allochthone Fischarten
Marmorkarpfen(Hypohthalmichthys nobilis (RICH.)), 50 cm
Regenbogenforelle(Oncorhynchus mykiss (WALBAUM)), 20-25 cm
Weißer Stör(Acipenser transmontanus), 500 cm
Sterlet(Acipenser Ruthenus (L.)), 35-40 cm
Blaubandbärbling(Pseudorasbora parva), 5 cm
Zwergwels(Ictalurus nebulosus (LESUEUR)), 20-35 cm
Silberkarpfen(Hypophthalmichthys molitrix (VAL.)), 50 cm
Graskarpfen(Ctenopharyngodon idella (VAL.)), 50 cm
WGEEhr 25.11.04
Die gesamtökologische Situation der Elbe hat sich im weite-sten Sinne spürbar verbessert.
• Hierzu zählen beispielsweise neu errichtete Fischauf-stiegsanlagen, gewässermorphologische Verbesse-rungsmaßnahmen sowie Rück-gang bei bestimmten Last- undSchadstoffen.
• Durch die nachfolgenden sehr intensiven Befischungen, insbeson-dere in den deutschen Elbeabschnitten, wurden wahrscheinlichauch Arten "entdeckt", die 1991/93 auch schon anwesend waren,aber damals nicht erfasst weden konnten.
Tideelbestrom - biologische Qualitätskomponente "Fischfauna"- Bewertungsverfahren, Referenzzönose, Monitoring -
N
Flusskm 585,9km 655,0km 727,0
Brackwasserzone
Bewertungsverfahren fürFließgewässer in Erprobungsphase
Referenzzönose bekanntin Bearbeitung noch nichtbekannt,
kann durch WGEgeleistet werden
Bewertungsverfahren in Bearbeitung
Hamenbefischung, Frühjahr und HerbstReusenkontrolle, saisonal
Elektro-Befischung, saisonal
GEESTHACHTHAMBURG
CUXHAVEN
GLÜCKSTADT
STADE
ELBE
Typ T1Übergangs-gewässer
Typ 22Marschen-gewässer
Typ 20sandgeprägter Strom
des Tieflandes
WGEEhr 25.11.04
WGEEhr 07.12.04
Relative Fangzusammensetzung nach Anzahl pro Art, 2000 - 2004
5 10 15 20 (%)0
Dominanzklassen
>10 % eudominant
≤10 % dominant
≤5 % subdominant
≤2 % rezedent
≤1 % subrezedent
Typ T1
Typ 22
Typ 20
Typ T1 Typ22 Typ 20
Stint 86,9Hering 3,2
Kl. Seenadel 2,5Kaulbarsch 2,3
Dr. Stichling 1,3Flunder 1,3
ELBE
Stint 977,2Kaulbarsch 1,9
Flunder 0,3Aal 0,2
Dr. Stichling 0,1Aland 0,09
Stint 97,7Kaulbarsch 1,9
Dr. Stichling 0,1Flunder 0,07Zander 0,05
Finte 0,04
WGEEhr 07.12.04
Relative Fangzusammensetzung nach Anzahl pro Art (Strom-km 651-715)
5 10 15 20 (%)0
Dominanzklassen
>10 % eudominant
≤10 % dominant
≤5 % subdominant
≤2 % rezedent
≤1 % subrezedent
Typ T1
Typ T1Typ T1 Typ
22 Typ 20
LEE BE
FinteStrandgrundel
SprotteFlunder
Dr. StichlingKl. SeenadelKaulbarsch
HeringStint
Stint
Flunder
Hering
Finte
Dr. Stichling
70
1
6
1
1
89,72,42,21,8
1,01,00,60,30,2
1989 - 1993
2000 - 2004
Daten: THIEL, 1994
WGEEhr 23.11.04
Relative Fangzusammensetzung nach Gewicht pro Art (>1 %), 2000 - 2004
Stint 79,7Kaulbarsch 6,0
Aal 4,7Flunder 2,0Zander 1,9
Aland 1,8Brassen 1,6
Stint 79,0Kaulbarsch 10,3
Finte 3,0Brassen 1,8Zander 1,5Flunder 1,4
Aal 1,3
5 10 15 20 (%)0
Dominanzklassen
>10 % eudominant
≤10 % dominant
≤5 % subdominant
≤2 % rezedent
≤1 % subrezedent
Typ T1
Typ 22
Typ 20
Typ T1 Typ22 Typ 20
ELBE
Stint 60,2Finte 11,9
Kaulbarsch 8,0Hering 7,6
Flunder 4,4Aal 2,0
Kabeljau 1,3