evropis kavsiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelta uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da...

66

Upload: others

Post on 30-Oct-2019

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs
Page 2: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

1

sityvari gamocemulia saqarTvelosa da

somxeTSi evrokomisiis

warmomadgenlobis finansuri

mxardaWeriT

evevevevevropropropropropis kavSiris kavSiris kavSiris kavSiris kavSiri:i:i:i:i:

politpolitpolitpolitpolitikaikaikaikaika

dadadadada

mmarTveli organoebimmarTveli organoebimmarTveli organoebimmarTveli organoebimmarTveli organoebi

sssss i t y v a ri t y v a ri t y v a ri t y v a ri t y v a r iiiii

TbilisiTbilisiTbilisiTbilisiTbilisi

20032003200320032003

Semdgeneli: biZina javaxiSvili

redaqtori: nana lolaZe

Page 3: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

2

winaTqma

“evropis kavSiri: politika da mmarTveli organoebi” evropis kavSiris politikuri terminologiis

qarTul enaze ganmartebis kidev erTi mcdelobaa. sityvari moicavs rogorc evropis kavSiris erTiani

politikis sxvadasxva sferos, aseve misi mmarTveli organoebis funqciebisa da muSaobis wesebis

ganmartebebs. sityvari gankuTvnilia evropis kavSiriT dainteresebul mkiTxvelTa farTo wrisaTvis.

sityvaris Sedgenisas gaweuli daxmarebisTvis gvinda gansakuTrebuli madloba gadavuxadoT

evrogaerTianebebTan saqarTvelos misiis xelmZRvanels, saqarTvelos sagangebo da sruluflebian

elHs beniluqsis qveynebSi baton konstantine zaldastaniSvils, sagangebo da sruluflebian despans

baton ioseb yujiaSvils, sagareo saqmeTa saministros evropis kavSirTan urTierTobebis departamentis

direqtors baton SoTa qeldiSvils da evropuli integraciis kvlevis centris prezidents baton

vasil WyoiZes.

sityvebis TargmanTan an ganmartebebTan dakavSirebuli SeniSvnebi gTxovT mogvawodoT Semdeg misamarTze:

evrokomisiis warmomadgenloba

nino HxeiZis 38

Tbilisi

tel: 94 37 63

faqsi: 94 37 68

Tqveni SeniSvnebi gaTvaliswinebuli iqneba sityvaris Semdgom gamocemebSi.

Page 4: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

3

A

Abstention, constructive (positive abstention) - konstrukonstrukonstrukonstrukonstruqciuli Tavqciuli Tavqciuli Tavqciuli Tavqciuli TavSeSeSeSeSekavebakavebakavebakavebakaveba

am terminiT aRiniSneba ministrebis sabWoSi erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxze

saxelmwifos mier xmis micemisagan Tavis Sekaveba im SemTxvevaSi, roca es xels ar uSlis gadawyvetilebis

erTxmad miRebas.

TavSekavebis es forma pirvelad SemoRebul iqna amsterdamis xelSekrulebiT da aisaxa evropis kavSiris

damfuZnebeli xelSekrulebis 23-e muxlSi. Tu konstruqciul TavSekavebas Tan axlavs oficialuri

deklaraciac, Sesabamisi wevri saxelmwifo araa valdebuli monawileoba miiRos gadawyvetilebis

aRsrulebaSi, magram man unda aRiaros, rom aRniSnuli gadawyvetileba savaldebuloa evropis kavSirisaTvis.

am SemTxvevaSi, Sesabamisi wevri saxelmwifo ar ganaxorcielebs iseT qmedebas, romelic winaaRmdegobaSi

mova evropis kavSiris aRniSnuli gadawyvetilebidan gamomdinare moqmedebebTan.

Accession Criteria - (Copenhagen Criteria) - gawevrianebis kriteriumebi (kopenhag - gawevrianebis kriteriumebi (kopenhag - gawevrianebis kriteriumebi (kopenhag - gawevrianebis kriteriumebi (kopenhag - gawevrianebis kriteriumebi (kopenhagenis kriteriumebi)enis kriteriumebi)enis kriteriumebi)enis kriteriumebi)enis kriteriumebi)

1993 wlis ivnisSi evropulma sabWom kopenhagenis samitze aRiara aRmosavleT da centraluri evropis

qveynebis ufleba SeuerTdnen evropis kavSirs, Tu daakmayofileben Semdeg sam kriteriums:

� politikuri kriteriumi: stabiluri institutebi, romlebic warmoadgenen demokratiis, kanonis

uzenaesobis, adamianis uflebebisa dacvisa da umciresobaTa pativiscemis garantias;

� ekonomikuri kriteriumi: moqmedi sabazro ekonomika da unari monawileoba miiRos evrogaerTianebis

erTiani politikis sferoebSi;

� gaerTianebis samarTlis gadmotana qveynis Sida samarTalSi (inkorporireba): evropis kavSiris sxvadasxva

politikuri, ekonomikuri da fuladi saxis miznebisadmi erTguleba.

madridis evropulma sabWom 1995 wlis dekemberSi daadastura es kriteriumebi da xazi gausva

ganmcxadebeli qveynebis administraciuli struqturebis adaptirebis aucileblobas TandaTanobiTi

integraciis pirobebis Sesaqmnelad.

Accession Negotiations - gawevrianebis molaparakebebi - gawevrianebis molaparakebebi - gawevrianebis molaparakebebi - gawevrianebis molaparakebebi - gawevrianebis molaparakebebi

miuxedavad imisa, rom centraluri da aRmosavleT evropis aTi saxelmwifos ganacxadi luqsemburgis

evropulma sabWom misaRebad miiHnia (1997 wlis dekemberi), gadawyda, rom molaparakebebis procesi or

fazad dayofiliyo: 1998 wlis 30 marts molaparakebebi daiwyo “pirveli talRis” eqvs qveyanasTan

(estoneTi, kviprosi, poloneTi, slovenia, ungreTi da HexeTi); xolo “meore talRis” kidev xuTi

aRmosavleT evropuli qveyana evropis kavSirs SeuerTdeboda maSin, rodesac sagrZnobi iqneboda am

qveynebSi mimdinare reformebis ganviTareba. politikuri da ekonomikuri reformebis mimdinareoba da

gaerTianebis kanonmdeblobis Sida kanonmdeblobaSi gadatanis procesi regularulad mowmdeboda.

TiToeuli ganmcxadebeli saxelmwifos kanonmdeblobis Sefasebis procesi 1999 wlis ivnisamde gagrZelda.

Semdeg SemuSavda samuSao programa da ganisazRvra poziciebi molaparakebaTa dasawyebad. molaparakebebi

kandidat qveynebTan ormxrivi mTavrobaTSorisi konferenciebis formiT mimdinareobs (evropis kavSiri -

ganmcxadebeli qveyana). eqvs TveSi erTxel ikribebian ministrebi, xolo TveSi erTxel _ elHebi.

2002 wlis dekemberSi kopenhagenis evropulma sabWom miiRo saboloo gadawyvetileba aTi aRmosavleT

da centraluri evropuli qveynis evropis kavSirSi miRebis Taobaze. es qveynebia: estoneTi, kviprosi,

latvia, litva, malta, poloneTi, slovakeTi, slovenia, ungreTi da HexeTi. rac Seexeba bulgareTsa da

rumineTs, 2007 wlisaTvis es ori qveyanac miuerTdeba evropis kavSirs. 2004 wels ki gadawydeba,

akmayofilebs Tu ara TurqeTi kriteriumebs mierTebis molaparakebaTa dasawyebad. am mizniT, evrokavSirma

gadawyvita TurqeTisaTvis mierTebiswina daxmarebis gazrda.

2003 wlis 16 aprils xeli moewera xelSekrulebas gafarToebis Sesaxeb, romelic ZalaSi 2004 wlis 1

maiss Seva. manamde xelSekrulebam ratificirebis procesi unda gaiaros evropis kavSiris TiToeul

qveyanasa da axal wevr saxelmwifoSi.

Page 5: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

4

Accession Partnership - partnioroba gawevrianebisaTvis - partnioroba gawevrianebisaTvis - partnioroba gawevrianebisaTvis - partnioroba gawevrianebisaTvis - partnioroba gawevrianebisaTvis

gawevrianebisaTvis partniorobis SeTanxmebebi daido ministrebis sabWosa da ganmcxadebel qveyanebs

Soris. aRniSnuli SeTanxmebiT evropis gaerTianeba koordinacias uwevs aRmosavleT da centraluri

evropis qveynebisaTvis gaweul daxmarebas da am qveynebis mier gaerTianebis kanonmdeblobis miRebisas

gansazRvravs Sesabamis prioritetebs. ganmcxadebeli qveynebis mier am prioritetebis dacva, Tavis mxriv,

gansazRvravs gaerTianebis finansur daxmarebas.

TiToeuli ganmcxadebeli saxelmwifo adgens detalur programas gaerTianebis samarTlis Sida kanonmdeblobaSi

gadatanisaTvis, ris safuZvelzec xdeba am prioritetebis danergva. garda amisa, TiToeuli ganmcxadebeli

saxelmwifo pasuxismgeblobas iRebs Sesabamisi vadebis dacvaze da gansazRvravs saWiro adamianur da

finansur resursebs. saWiroebis SemTxvevaSi programa SesaZloa Seicvalos komisiisa da Sesabamisi

saxelmwifos mier. aseve erToblivad xdeba ekonomikuri prioritetebis gansazRvrac.

partniorobis SeTanxmebis mixedviT aRmosavleT da centraluri evropis ganmcxadebeli qveynebis reformebis

mxardaWeris sami finansuri instrumenti arsebobs:

� mierTebiswina agraruli daxmarebis fondi;

� mierTebiswina struqturuli daxmarebis fondi;

� Phare-is programa.

Agenda 2000 - ,,programa 2000”programa 2000”programa 2000”programa 2000”programa 2000”

1995 wlis dekembris madridis evropulma sabWom TxovniT mimarTa evrokomisias, raTa am ukanasknels

waredgina zogadi saxis dokumenti gafarToebisa da politikis saerTo sferoTa reformis Sesaxeb,

agreTve, Setyobineba evropis kavSiris momavali finansuri HarHo SeTanxmebis Taobaze. am Txovnis

sapasuxod evropis komisiam 1997 wlis 15 ivliss miiRo samoqmedo gegma - ,,programa 2000.” aRniSnuli

dokumenti moicavs yvela im amocanas, romelic evropis kavSiris winaSe dgas 21-e saukunis dasawyisSi.

dokuments Tan erTvis komisiis mosazrebebi im qveynebis Taobaze, romelTac ganacxadi gaakeTes evropis

kavSirSi wevrobis Sesaxeb.

“programa 2000” sami nawilisagan Sedgeba:

� pirveli nawili evropis kavSiris funqcionirebis Sida sakiTxebs exeba, kerZod, soflis meurneobis

erTiani politikisa da ekonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebis politikis reformirebas. igiaseve moicavs rekomendaciebs moaxloebuli gafarToebis saTanado pirobebSi ganxorcielebisaTvis da

iTvaliswinebs axali finansuri HarHo SeTanxmebis SemuSavebas 2000-2006 wlisaTvis;

� meore nawili mierTebiswina strategias moicavs da ori elementisagan Sedgeba: gawevrianebisaTvis

partniorobis procesi da ganmcxadebeli qveynis monawileobis gaaqtiureba gaerTianebis programebSi;

� dokumentis mesame nawili aRwers gafarToebis Sedegebs evropis kavSirze.

aRniSnuli prioritetebi aisaxa 1998 wels evrokomisiis mier SemuSavebul ocamde sakanonmdeblo

iniciativaSi. 1999 wels berlinis evropulma sabWom miaRwia politikur SeTanxmebas sakanonmdeblo

paketis Sesaxeb, romelic oTx erTmaneTTan mWidrod dakavSirebul sferos moicavs:

� erTiani soflis meurneobis politikis reforma;

� struqturuli politikis reforma;

� mierTebiswina daxmareba;

� safinanso HarHo SeTanxmeba.

Applicant Countries - ganmcxadebeli qveynebiganmcxadebeli qveynebiganmcxadebeli qveynebiganmcxadebeli qveynebiganmcxadebeli qveynebi

evrokavSiris damfuZnebeli xelSekrulebis 49-e muxlis Tanaxmad, nebismier evropul qveyanas ufleba aqvs,

gaakeTos ganacxadi evrokavSirSi gawevrianebis survilis Sesaxeb.

90-ian wlebSi gawevrianebis survilis Sesaxeb Semdegma qveynebma ganacxades:

TurqeTma: ganacxadi miRebulia 1987 wlis 14 aprils;

kviprosma: 1990 wlis 3 ivlisi;

maltam: 1990 wlis 16 ivlisi;

Page 6: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

5

ungreTma: 1994 wlis 31 marti;

poloneTma: 1994 wlis 5 aprili;

rumineTma: 1995 wlis 22 ivnisi;

slovakeTma: 1995 wlis 27 ivnisi;

latviam: 1995 wlis 13 oqtomberi;

estoneTma: 1995 wlis 24 noemberi;

litvam: 1995 wlis 8 dekemberi;

bulgareTma: 1995 wlis 14 dekemberi;

HexeTma: 1996 wlis 17 ianvari;

sloveniam: 1996 wlis 10 ivnisi.

1997 wlis dekemberSi luqsemburgis evropulma sabWom gadawyvita 1998 wels molaparakebebis dawyeba

eqvs qveyanasTan: kviprosTan, HexeTTan, estoneTTan, ungreTTan, poloneTTan da sloveniasTan. es eqvsi

qveyana qmnida gafarToebis pirvel talRas. meore talRa moicavda xuT qveyanas: bulgareTs, latvias,

litvas, rumineTsa da slovakeTs. molaparakebaTa mimdinareoba damokidebuli iyo aRniSnuli qveynebis

ekonomikur da politikur progresze.

2002 wlis dekemberSi kopenhagenis evropulma sabWom miiRo gadawyvetileba aTi aRmosavleT da

centralur evropuli qveynis evropis kavSirSi miRebis Taobaze. es qveynebia estoneTi, kviprosi, latvia,

litva, malta, poloneTi, slovakeTi, slovenia, ungreTi da HexeTi. rac Seexeba bulgareTsa da

rumineTs, 2007 wlisaTvis es ori qveyanac miuerTdeba evropis kavSirs. 2004 wels ki gadawydeba,

akmayofilebs Tu ara TurqeTi kriteriumebs mierTebis molaparakebaTa dasawyebad. am mizniT, evrokavSirma

gadawyvita TurqeTisaTvis mierTebiswina daxmarebis gazrda.

2003 wlis 16 aprils xeli moewera gafarToebis xelSekrulebas, romelic ZalaSi 2004 wlis pirvel

maiss Seva. manamde xelSekrulebam ratificirebis procesi unda gaiaros evropis kavSiris TiToeul

qveyanasa da axal wevr-saxelmwifoebSi.

aRsaniSnavia, rom Sveicariam, lixtenSteinma da norvegiam sxvadasxva dros aseve ganacxades evropis

kavSirSi gawevrianebis survilis Sesaxeb. miuxedavad amisa, 1972 da 1994 wlebSi gamarTul referendumebze

norvegielebma uari Tqves evropis gaerTianebaSi gawevrianebaze. lixtenSteinisa da Sveicariis ganacxadebi

ki Taroze Semoido mas Semdeg, rac Sveicariam referendumis gziT uari Tqva evropis ekonomikur zonaSi

gawevrianebaze.

Approximation / Harmonization of Legislation - kanonmdeblobis daaxloeba / harmonikanonmdeblobis daaxloeba / harmonikanonmdeblobis daaxloeba / harmonikanonmdeblobis daaxloeba / harmonikanonmdeblobis daaxloeba / harmonizebazebazebazebazeba

evrogaerTianebasa da saqarTvelos Soris partniorobisa da TanamSromlobis SeTanxmebiT mxareebi

aRiareben, rom maT Soris ekonomikuri kavSirebis damyareba damokidebulia saqarTvelos arsebuli da

momavali kanonmdeblobis evrogaerTianebis kanonmdeblobasTan daaxloebaze. SeTanxmeba gansazRvravs im

sferoebsac, romlebSic unda moxdes kanonmdeblobis daaxloeba, kerZod, kanonebi, romlebic aregulireben

kompaniebis mier investiciebis ganxorcielebas, sabaJo samarTali, sabanko samarTali, saavtoro uflebebi,

dasaqmebulTa dacva samuSao adgilze, finansuri momsaxurebani, konkurenciis wesebi, jandacva, garemos

dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva.

kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs saqarTvelos teqnikuri

daxmarebiT, rac gulisxmobs Semdeg saSualebebs: eqspertebis gacvla, winaswari informaciis miwodeba

garkveul kanonebTan dakavSirebiT, seminarebis organizeba, treiningi da Sesabamisi kanonebis Targmna.

Architecture of Europe - evropis arqiteqturaevropis arqiteqturaevropis arqiteqturaevropis arqiteqturaevropis arqiteqtura

evropis arqiteqtura gulisxmobs sxvadasxva organizaciis, instituciis, xelSekrulebisa da tradiciul

urTierTobaTa erTobliobas, romlebic qmnian evropul sivrces, sadac saxelmwifoebi erToblivad

muSaoben saerTo interesis sakiTxebsa Tu problemebze.

evropis arqiteqturis umniSvnelovanes nawils warmoadgens evropis kavSiri, romelic 1993 wels

evropis gaerTianebebis wevr saxelmwifoTa Soris dadebuli xelSekrulebis gziT Seiqmna. evropis

Page 7: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

6

kavSiri sam sayrdenze dgas: evropis gaerTianebebi (pirveli sayrdeni), erTiani sagareo da usafrTxoebis

politika (meore sayrdeni) da marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebSi TanamSromloba (mesame sayrdeni).

meore da mesame sayrdenis kompetenciaSi Semavali sakiTxebi mTavrobaTSorisi TanamSromlobis procedurebiT

wydeba, gansxvavebiT pirveli sayrdenisagan (evropis gaerTianeba), sadac gadawyvetilebaTa miRebisaTvis

gaerTianebis meTodi gamoiyeneba.

Area of Freedom, Security and Justice - Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrce- Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrce- Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrce- Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrce- Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrce

marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebSi TanamSromloba, romelsac 1993 wels dadebuli evropis kavSiris

damfuZnebeli xelSekruleba (maastrixtis xelSekruleba) iTvaliswinebda, TandaTanobiT ganviTarda da

amsterdamis xelSekrulebiT (1997) Sors mimavali miznebic daisaxa. gadawyda kavSiris teritoriaze

Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrcis Seqmna, sadac SesaZlebeli iqneboda pirTa

Tavisufali gadaadgileba da organizebuli danaSaulisa da TaRliTobis winaaRmdeg efeqturi zomebis

gatareba.

marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebTan dakavSirebuli sakiTxebi (mesame sayrdeni) Tavdapirvelad

wydeboda mxolod da mxolod mTavrobaTSorisi TanamSromlobis gziT evropis kavSiris xelSekrulebis

meeqvse TaviT gaTvaliswinebuli procedurebiT. amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg es

sakiTxebi wydeba rogorc pirveli (evrogaerTianebis meTodi), aseve mesame sayrdenisaTvis gaTvaliswinebuli

(mTavrobaTSorisi TanamSromloba) procedurebiT.

evrogaerTianebis (pirveli sayrdeni) kompetencias daemata ramdenime sakiTxi, romelic manamde mTavrobaTSorisi

TanamSromlobis gziT wydeboda da mesame sayrdenis kompetenciaSi Sedioda. kerZod, es sakiTxebia: vizebi,

TavSesafris micema, imigracia da sxva, romlebic pirTa Tavisufal gadaadgilebasTanaa dakavSirebuli.

Sesabamisad, evropis kavSiris xelSekrulebis meeqvse Tavi (marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi) faravs

ufro mcire raodenobis sakiTxebs, magram misi miznebi ufro mkafiodaa gamoxatuli da gulisxmobs

policiis, sabaJoebisa da sasamarTloebis TanamSromlobis gamyarebas.

mesame sayrdenis debulebebiT gaTvaliswinebulia procedura, romelic saSualebas miscems wevr

saxelmwifoebs evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse TaviT gaTvaliswinebuli kompetenciebi (sapolicio

da sasamarTlo TanamSromloba), romlebic mTavrobaTSorisi TanamSromlobiT regulirdeba, gadaitanon

evrogaerTianebis xelSekrulebis meoTxe TavSi (pirTa Tavisufali gadaadgileba - vizebi, TavSesafris

micema, imigracia da sxva sakiTxebi), sadac gadawyvetilebebi evrogaerTianebis meTodiT miiReba. kompetenciaTa

gadacemis procedura rTulia, magram igi gulisxmobs, rom TandaTanobiT SesaZlebeli iqneba

marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebTan (mesame sayrdenTan) dakavSirebuli sakiTxebi evrogaerTianebis

kompetenciaSi gadavides da misi procedurebis saSualebiT gadawydes.

Tu ramdenime wevr saxelmwifos surs ufro mWidrod iTanamSromlos ama Tu im sferoSi, maT amis

gakeTeba SeuZliaT evropis kavSiris HarHoebSi calke samarTlebrivi sistemis Seqmnis gareSe, rogorc es

moxda Sengenis sivrcis daarsebisas. aRniSnuli procedura gaTvaliswinebulia evropis kavSiris xelSekrulebis

meeqvse Tavis 40-e muxlSi.

Article 48, EU Treaty - evropis kav- evropis kav- evropis kav- evropis kav- evropis kavSiris xeSiris xeSiris xeSiris xeSiris xelllllSeSeSeSeSekrulebis 48-e muxlikrulebis 48-e muxlikrulebis 48-e muxlikrulebis 48-e muxlikrulebis 48-e muxli

evropis kavSiris xelSekrulebis 48-e muxli iTvaliswinebs mTavrobaTSorisi konferenciis mowvevas

wevr saxelmwifoTa mTavrobebis monawileobiT xelSekrulebebSi cvlilebebis Setanis mizniT. 48-e

muxlis Tanaxmad, nebismier wevr saxelmwifos an komisias SeuZlia warudginos ministrebis sabWos

winadadebebi cvlilebaTa Setanis Sesaxeb. Tu ministrebis sabWo, parlamentsa da komisiasTan konsultaciis

Semdeg, gamoTqvams mosazrebas aseTi konferenciis mowvevis sasargeblod, konferencias iwvevs sabWos

prezidenti. konferenciaze miRebuli cvlilebebi ZalaSi Sedis mas Semdeg, rac mas ratificirebas

gaukeTebs TiToeuli wevri saxelmwifo misi konstituciiT gaTvaliswinebuli proceduris Sesabamisad.

Article 49, EU Treaty - evropis kavevropis kavevropis kavevropis kavevropis kavSiris xeSiris xeSiris xeSiris xeSiris xelllllSeSeSeSeSekrulebis 49-e muxlikrulebis 49-e muxlikrulebis 49-e muxlikrulebis 49-e muxlikrulebis 49-e muxli

evropis kavSiris xelSekrulebis 49-e muxli iTvaliwinebs axali wevrebis mierTebas evropis kavSirTan.

ministrebis sabWo molaparakebaTa dawyebis Sesaxeb erTxmad iRebs gadawyvetilebas komisiasTan konsultaciisa

Page 8: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

7

da parlamentis Tanxmobis Semdeg. gawevrianebis pirobebi da damfuZnebel xelSekrulebebTan Sesabamisobis

sakiTxebi wydeba wevr saxelmwifosa da ganmcxadebel qveyanas Soris molaparakebis safuZvelze. ZalaSi

Sesvlamde gawevrianebis Sesaxeb SeTanxmeba ratificirebuli unda iqnes TiToeuli wevri saxelmwifos

mier.

Article 308, EC Treaty - evropis gaerTianebis xe- evropis gaerTianebis xe- evropis gaerTianebis xe- evropis gaerTianebis xe- evropis gaerTianebis xelllllSeSeSeSeSekrulebis 308-e muxlikrulebis 308-e muxlikrulebis 308-e muxlikrulebis 308-e muxlikrulebis 308-e muxli

evropis gaerTianebis xelSekrulebis 308-e muxli iTvaliswinebs im SemTxvevebs, rodesac gaerTianebis

uflebamosileba araa sakmarisi amave xelSekrulebis mier dasaxuli ama Tu im miznis misaRwevad

(kompetencia ratione materiae). am muxlis Tanaxmad, aseT SemTxvevaSi ministrebis sabWo komisiis winadadebissafuZvelze da parlamentTan konsultaciis Semdeg erTxmad iRebs gadawyvetilebas Sesabamisi zomebis

gatarebis Taobaze.

Assent Procedure - Tanxmobis proceduraTanxmobis proceduraTanxmobis proceduraTanxmobis proceduraTanxmobis procedura

gadawyvetilebis miRebis es procedura erTiani evropuli aqtiT dawesda. Tanxmobis procedura

gulisxmobs, rom zogierTi mniSvnelovani gadawyvetilebis miRebisas ministrebis sabWom unda miiRos

parlamentis Tanxmoba (wevrTa absoluturi umravlesobiT). parlaments SeuZlia miiRos an uaryos

sabWos SemoTavazebuli winadadeba, magram misi Secvla ar SeuZlia.

Tanxmobis procedura ZiriTadad gamoiyeneba axali wevrebis miRebisas da zogierTi saerTaSoriso

xelSekrulebis dadebisas. aRniSnuli procedura gamoiyeneba moqalaqeobasTan dakavSirebuli gadawyvetilebis

miRebisas, evropis centraluri bankis konkretuli amocanebiT aRWurvisas, evropis qvanaxSirisa da

foladis gaerTianebisa da evropis centraluri bankis wesdebebis Sesacvlelad, struqturul da

urTierTgaTanabrebis fondebTan dakavSirebul sakiTxebze da evropis parlamentis arHevnebis erTian

proceduraze gadawyvetilebis misaRebad.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg, parlamentis Tanxmoba aucilebelia wevri saxelmwifos

winaaRmdeg sanqciebis dawesebisas, rodesac adgili aqvs am ukanasknelis mier evropis kavSiris xelSekrulebis

me-7 muxliT gaTvaliswinebuli ZiriTadi uflebebis seriozul da xSir darRvevas.

B

Benelux – beniluqsibeniluqsibeniluqsibeniluqsibeniluqsi

belgiis, niderlandebisa da luqsemburgis ekonomikuri asociaciis - beniluqsis xelSekruleba 1960

wels amoqmedda. ekonomikuri TanamSromlobis pirveli cdebi am sam mezobel qveyanas Soris 1919 da 1932

wlebSi warumateblad dasrulda. 1944 wels samive qveynis meTaurebma moilaparakes omis Semdgom

ekonomikuri TanamSromlobisaTvis erTiani samsaxuris Seqmnaze. 1948 wels daarsda beniluqsis sabaJo

kavSiri, riTac SemuSavda erTiani sagareo savaWro tarifebi da gauqmda savaWro gadasaxadebi sam qveyanas

Soris. aseve gadawyda, rom samive qveyanas eyoleboda erToblivi warmomadgenloba saerTaSoriso

ekonomikur forumebze. evrogaerTianebaSi erTiani bazris Seqmnam beniluqsis ekonomikuri kavSiris mniSvneloba

nawilobriv Seasusta.

Budget – biujetibiujetibiujetibiujetibiujeti

evropis kavSiris biujeti sakuTari saxsrebiT finansdeba 1970 wlidan. manamde evrogaerTianebis biujeti

wevri saxelmwifoebis Senatanebisagan dgeboda. dRes evrokavSiris biujeti finansdeba Semdegi resursebiT:

1) gadasaxadi soflis meurneobis produqtebis importze; 2) sabaJo mosakrebeli, romelic ikribeba

evropis gaerTianebis sazRvrebze; 3) gadasaxadi dRg-dan, romelic Sedgens TiToeuli wevri saxelmwifos

mier akrefili dRg-is 1%-s; 4) gadasaxadi TiToeuli wevri saxelmwifos mTlian erovnul produqtze.

biujetis miRebis procedura romis xelSekrulebis 272-e muxliTaa gansazRvruli da moicavs

ramdenime safexurs. Tavdapirvelad, 15 ivnisamde, komisia SeimuSavebs biujetis proeqts da warudgens

mas ministrebis sabWosa da parlaments. 31 ivlisamde sabWo, parlamentis delegaciasTan SemaTanxmebeli

Page 9: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

8

Sexvedris Semdeg, ganixilavs biujets da ugzavnis parlaments. parlamentis mier pirveli wakiTxva

oqtombris TveSi mimdinareobs. biujetis arasavaldebulo xarjebs parlamenti iRebs wevrTa absoluturi

umravlesobiT. rac Seexeba savaldebulo xarjebs, parlaments SeuZlia wevrTa absoluturi umravlesobiT

SesTavazos cvlilebebi sabWos. amis Semdgom, noembris mesame kviraSi, sabWo ganixilavs biujetis

proeqts meore wakiTxviT, Seasworebs mas parlamentis mier Setanili cvlilebebis (arasavaldebulo

xarjebi) da SeTavazebuli Sesworebebis (savaldebulo xarjebi) gaTvaliswinebiT. Tu parlamenti

mTlianad ar uaryofs biujets, sabWo iRebs saboloo gadawyvetilebas savaldebulo xarjebze. 22

noembrisaTvis parlaments ubrundeba Sesworebuli biujeti, ris Semdegac igi ganixilavs proeqts ukve

meore wakiTxviT. radgan sabWo iRebs saboloo gadawyvetilebas savaldebulo xarjebze, parlamenti

dekembris sesiis did nawils arasavaldebulo xarjebis ganxilvas andomebs da SeuZlia an miiRos, an

uaryos sabWos mier warmodgenili cvlilebebi. sabolood wevrTa umravlesobiT da xmebis sami

mexuTediT parlamenti iRebs biujets. amrigad, swored parlamentia is organo, romelzec damokidebulia

saboloo gadawyvetileba biujetTan dakavSirebiT.

C

Citizenship of the European Union - evropis kav- evropis kav- evropis kav- evropis kav- evropis kavSiris moqalaqeobaSiris moqalaqeobaSiris moqalaqeobaSiris moqalaqeobaSiris moqalaqeoba

evrokavSiris moqalaqeoba SesaZlebelia mxolod misi wevri saxelmwifoebis moqalaqeTaTvis. evrokavSiris

TiToeuli wevri saxelmwifos moqalaqe evrokavSiris moqalaqed iTvleba. amasTanave, evropis gaerTianebis

damfuZnebeli xelSekruleba evropis kavSiris moqalaqeebs oTx ZiriTad uflebas aniWebs:

• evropis kavSirSi gadaadgilebisa da sacxovreblis arHevis Tavisufleba;

• adgilobriv arHevnebsa da evropis parlamentis pirdapir arHevnebSi monawileobisa da xmis micemis

ufleba adgilsamyofel qveyanaSi;

• mfarveloba TiToeuli wevris saxelmwifos diplomatiuri da sakonsulo samsaxurebis mxridan,

rodesac qveyana, romlis moqalaqecaa piri, araa warmodgenili mesame qveyanaSi;

• evropis ombudsmenisadmi mimarTvisa da apelaciis ufleba.

Clarity of the Treaties - xexexexexelllllSeSeSeSeSekrulebaTa simartivekrulebaTa simartivekrulebaTa simartivekrulebaTa simartivekrulebaTa simartive

1996-1997 wlebis mTavrobaTSorisma konferenciam pirveli nabiji gadadga evropis gaerTianebebis

damfuZnebel xelSekrulebaTa gamartivebisaken. xelSekrulebaTa sirTule maTi samarTlebrivi struqturidan

gamomdinareobs, rasac damfuZnebel xelSekrulebebSi sxvadasxva dros Setanili cvlilebebi ganapirobebs.

1993 wels maastrixtis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg daarsda evropis kavSiri, riTac ukve

arsebuli struqtura Seicvala da ganivrco. axali xelSekrulebis miRebam sadavo gaxada damfuZnebeli

xelSekrulebis zogierTi debuleba, romelic axal xelSekrulebas arc Seucvlia da arc formalurad

gauuqmebia.

evrokomisia cdilobs, rom damfuZnebeli teqstebis wakiTxvisa da gagebis sirTulem bzari ar gaaHinos

evropis kavSirsa da mis mosaxleobas Soris da, Sesabamisad, maTi redaqtirebisa da konsolidirebis

iniciativa warmoadgina.

amsterdamis xelSekrulebaze TandarTul erTobliv deklaraciaSi aRiniSna, rom aucilebelia gagrZeldes

muSaoba xelSekrulebaTa konsolidirebze ise, rom moxdes amsterdamis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli

cvlilebebis gadatana damfuZnebel xelSekrulebebSi. am gadawyvetilebis mizania, samarTlebrivi

teqstebi ufro naTeli da iolad gasagebi iyos yvelasaTvis. amave mizniT moxda damfuZnebeli

xelSekrulebebis muxlebis xelaxali gadanomrva.

Classification of Expenditure - xarjviTi nawilis klasifikacia- xarjviTi nawilis klasifikacia- xarjviTi nawilis klasifikacia- xarjviTi nawilis klasifikacia- xarjviTi nawilis klasifikacia

evrokavSiris biujetis xarjviTi nawili moicavs savaldebulo da arasavaldebulo xarjebs. savaldebulo

xarjebis raodenoba samarTlebrivad gansazRvrulia xelSekrulebebiT, meoradi kanonmdeblobiT, konvenciebiT,

saerTaSoriso xelSekrulebebiTa da kerZo kontraqtebiT. rac Seexeba arasavaldebulo xarjebs, biujetis

mimReb organoebs (sabWosa da parlaments) ufleba aqvT Tavad gadawyviton maTi odenoba. sakiTxi imis

Page 10: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

9

Sesaxeb, savaldebuloa Tu ara esa Tu is xarji, xSirad sabWosa da parlaments Soris kamaTis safuZveli

xdeba, radgan parlaments SeuZlia saboloo gadawyvetilebis miReba mxolod maSin, rodesac xarji

arasavaldebuloa. imis gamo, rom soflis meurneobasTan dakavSirebuli xarjebi savaldebulo xarjebad

iTvleba, gaerTianebis biujetis 45% parlamentis kontrols ar eqvemdebareba.

Closer Cooperation - gaRrmavebuli TanamSromloba - gaRrmavebuli TanamSromloba - gaRrmavebuli TanamSromloba - gaRrmavebuli TanamSromloba - gaRrmavebuli TanamSromloba

gaRrmavebuli TanamSromloba evropis kavSiris xelSekrulebis meSvide TavSi da evropis gaerTianebis

xelSekrulebis me-11 muxlSia gaTvaliswinebuli. aseTi TanamSromlobis mizania, saSualeba misces im

wevr saxelmwifoebs, romlebsac surT da SeuZliaT TanamSromlobis gaRrmaveba, ganagrZon evropuli

integraciis procesi evropis kavSiris instituciuri HarHos SigniT.

imisaTvis rom ganxorcieldes gaRrmavebuli TanamSromloba, saWiroa garkveuli pirobebis dakmayofileba,

kerZod, es TanamSroloba:

� unda moicavdes sferos, romelic ar Sedis gaerTianebis eqskluziur kompetenciaSi;

� unda emsaxurebodes evropis kavSiris miznebis miRwevas;

� unda iTvaliswinebdes xekSekrulebebis principebs;

� unda warmoadgendes erTaderT arsebul saSualebas arsebul viTarebaSi;

� masSi unda monawileobdes wevr saxelmwifoTa umravlesoba.

evropis gaerTianebis xelSekrulebis Tanaxmad, gaRrmavebuli TanamSromlobis procesis dawyebis Sesaxeb

gadawyvetilebas iRebs ministrebis sabWo. gadawyvetilebis miReba xdeba komisiis winadadebis safuZvelze

da parlamentTan konsultaciis Semdeg, xmaTa kvalificiuri umravlesobiT.

evrokavSiris xelSekrulebis Tanaxmad, gaRrmavebuli TanamSromlobis mizania Tavisuflebis, usafrTxoebisa

da marTlmsajulebis sivrcis ufro swrafi ganviTareba. Sesabamisi wevri saxelmwifoebis TxovniT

gadawyvetilebas iRebs sabWo kvalificiuri umravlesobiT, komisiis mosazrebis miRebisa da parlamentisaTvis

Sesabamisi moTxovnis gadacemis Semdeg.

nicis xelSekrulebam Secvala debulebebi gaRrmavebuli TanamSromlobis Sesaxeb. kerZod, xelSekruleba

erT debulebaSi iZleva im aTi konkretuli pirobis HamonaTvals, romelic saWiroa gaRrmavebuli

TanamSromlobis proceduris dasawyebad. nicis xelSekruleba gansazRvravs minimalur raodenobas (8

saxelmwifo) wevri saxelmwifoebisa, romelTac SeuZliaT gaRrmavebuli TanamSromlobis proceduris

dawyeba. amasTanave, evrogaerTianebis xelSekrulebidan amoRebulia debuleba, romlis Tanaxmadac wevr

saxelmwifos SeuZlia veto daados gaRrmavebuli TanamSromlobis proceduris dawyebas. sanacvlod, wevr

saxelmwifos SeuZlia, moiTxovos sakiTxis gadacema evropuli sabWosaTvis gansaxilvelad.

nicis xelSekruleba aseve iTvaliswinebs gaRrmavebuli TanamSromlobis SesaZleblobas erTiani sagareo

da usafrTxoebis politikis sferoSi erToblivi qmedebebisa da erTiani poziciebis gasatareblad. Tumca,

aseTi TanamSromloba ar unda iyos dakavSirebuli Tavdacvis sferosTan.

Co-decision Procedure - Tanagadawyvetilebis proceduraTanagadawyvetilebis proceduraTanagadawyvetilebis proceduraTanagadawyvetilebis proceduraTanagadawyvetilebis procedura

Tanagadawyvetilebis procedura amoqmedda maastrixtis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg (evropis

gaerTianebis xelSekrulebis 251-e muxli). am proceduriT evropis parlaments ufleba eZleva miiRos

sakanonmdeblo aqtebi da gadawyvetilebebi ministrebis sabWosTan erTad. aRniSnulma proceduram gazarda

evroparlamentis sakanonmdeblo uflebamosileba Semdeg sferoebSi: SromiTi resursis Tavisufali

gadaadgileba, dafuZnebis ufleba, momsaxurebis sfero, erTiani bazari, ganaTleba, janmrTeloba, samomxmareblo

politika, trans-evropuli qselebi, garemos dacva, kultura da samecniero kvleva.

amsterdamis xelSekrulebiT Tanagadawyvetilebis procedura gamartivda da igi ufro swrafi, efeqtiani

da gamWvirvale gaxda. garda amisa, es procedura sxva sferoebzec gavrcelda, kerZod, socialuri

marginalizaciis sakiTxebsa da TaRliTobis winaaRmdeg brZolaze.

nicis xelSekrulebam gaafarTova Tanagadawyvtilebis proceduris gamoyenebis areali. xelSekrulebis

Page 11: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

10

ZalaSi Sesvlis Semdeg es procedura gamoiyeneba im Svidi sakiTxis ganxilvisas, romlebzec gadawyvetilebis

erTxmad miRebis procedura kvalificiuri umravlesobiT icvleba (muxlebi 13, 62, 63, 65, 157 da 191).

amrigad, is sakanonmdeblo aqtebi, romlebic nicis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg sabWoSi xmaTa

kvalificiur umravlesobas moiTxoven, Tanagadawyvetilebis proceduriT iqneba miRebuli.

Comitology – komitologiakomitologiakomitologiakomitologiakomitologia

evropis gaerTianebis xelSekrulebis Tanxmad (muxli 202), gaerTianebis kanonmdeblobis aRsrulebis

funqcia komisias ekuTvnis. TiToeuli sakanonmdeblo aqti Tavad gansazRvravs, ra uflebamosileba

eniWeba komisias misi aRsrulebisaTvis da rogor unda gamoiyenos man es uflebebi. xSirad, miRebuli

sakanonmdeblo aqti aseve iTvaliswinebs, rom komisias daxmarebas gauweven specialuri komitetebi

“komitologiis” procedurebis Sesabamisad.

komitetebi wevr saxelmwifoTa warmomadgenelTagan Sedgeba da maT komisia Tavmjdomareobs. es komitetebi

saSualebas aZleven komisias, gaecnos erovnuli administraciebis mosazrebebs gaerTianebis mier miRebuli

zomebis aRsrulebamde. Tavis mxriv, komisiam unda uzrunvelyos TiToeul qveyanaSi arsebuli viTarebis

srulad asaxava aRsrulebis meqanizmebSi.

1999 wlis 28 ivnisis gadawyvetileba komitologiis Sesaxeb iTvaliswinebs parlamentis gazrdil rols

komitologiis proceduraSi. kerZod, rodesac gadawyvetileba miiReba Tanagadawyvetilebis proceduris

saSualebiT, parlaments SeuZlia ar miiRos komisiis an sabWos mier SeTavazebuli aRsrulebis zomebi,

romlebic, misi azriT, scildeba aRsrulebisaTvis kanonmdeblobiT gaTvaliwinebul uflebamosilebas.

komitetebi Semdeg kategoriebad iyofa:

� sakonsultacio komiteti: Tavis mosazrebas sTavazobs komisias, romelmac maqsimalurad unda gaiTvaliswinos

isini. es procedura gamoiyeneba maSin, rodesac gansaxilvel sakiTxs ar axasiaTebs politikuri

simwvave;

� marTvis komiteti: rodesac komisiis mier SeTavazebuli zomebi ewinaaRmegeba komitetis mosazrebas

(romelic miRebulia kvalificiuri umravlesobiT), komisiam unda gadaugzavnos Tavisi winadadebebi

sabWos, romelsac kvalificiuri umravlesobiT SeuZlia Secvalos gadawyvetileba. es procedura

gamoiyeneba erTiani soflis meurneobis politikis, meTevzeobis da evropis gaerTianebis ZiriTadi

programebis marTvasTan dakavSirebuli aRsrulebis zomebis miRebisas;

� regulaciis komiteti: komisias mxolod maSin SeuZlia miiRos aRsrulebis zomebi, Tuki miiRebs

komitetis wevrTa kvalificiuri umravlesobis Tanxmobas. aseTi Tanxmobis ararsebobis SemTxvevaSi,

SeTavazebuli zomebi gadaegzavneba sabWos, romelic iRebs gadawyvetilebas kvalificiuri umravlesobiT.

Tumca, sabWos mier gadawyvetilebis armiRebis SemTxvevaSi komisia miiRebs saboloo gadawyvetilebas

Tu sabWos kvalificiuri umravlesoba winaaRmdegi araa. es procedura gamoiyeneba janmrTelobis

dacvasTan dakavSirebul sakiTxebze da sakanonmdeblo aqtebis araZiriTadi debulebebis Sesworebisas.

Committee of the Regions - regionebis komitetiregionebis komitetiregionebis komitetiregionebis komitetiregionebis komiteti

regionebis komiteti Seiqmna 1993 wels maastrixtis xelSekrulebiT. komiteti aRmosavleT evropis

qveynebisaken gafarToebamde 222 wevrisagan Sedgeba. nicis xelSekrulebis Tanaxmad, gafarToebis Semdeg

komitetis wevrTa raodenoba 344 gaxdeba. misi wevrebi regionul da adgilobriv xelisuflebebs

warmoadgenen da wevri saxelmwifoebis wardgeniT iniSnebian sabWos mier oTxi wlis vadiT. komiteti

konsultaciebs uwevs komisias regionul interesebTan dakavSirebul sakiTxebze, rogoricaa, ganaTleba,

axalgazrduli saqmeebi, kultura, jandacva da regionTa socialur-ekonomikuri urTierTgaTanabreba.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg komitetis konsultaciebi sakiTxTa kidev ufro

farTo speqtrs moicavs, kerZod, garemos dacva, socialuri fondi, profesiuli gadamzadeba, transsasazRvro

TanamSromloba da transporti.

komitets SeuZlia sakuTari iniciativiTac gamoTqvas mosazrebebi da konsultacia gauwios evropis

parlaments.

Page 12: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

11

Committees and Working Parties - komitetebi da samu- komitetebi da samu- komitetebi da samu- komitetebi da samu- komitetebi da samuSao jgufebiSao jgufebiSao jgufebiSao jgufebiSao jgufebi

sakanonmdeblo saqmianobis yvela etapze moqmedeben komitetebi, romelTa movaleobaa daexmaron gaerTianebis

organoebs. komisia sakanonmdeblo iniciativis SemuSavebamde mudmivad gadis konsultaciebs eqspertTa

komitetebTan. komitetebi Sedgeba Sesabamisi sferos Tu kerZo seqtoris warmomadgenlebisagan, aseve,

mTavrobaTa eqspertebisagan. isini uzrunvelyofen, rom komisiam gaiTvaliswinos imaTi interesebi, viszec

gavrceldeba sakanonmdeblo aqti. arsebobs daaxloebiT 60-mde sakonsultacio komiteti, romlebic

faraven yvela seqtors, Tumca maTi naxevari mxolod soflis meurneobis sakiTxebze muSaobs.

evropis parlamentSi sxvadasxva mudmivi komiteti organizebas uwevs parlamentis wevrTa muSaobas.

komitetebi da samuSao jgufebi daxmarebas uweven ministrebis sabWosac. zogierTi komiteti gaTvaliswinebulia

xelSekrulebiT (magaliTad, evropis gaerTianebis 36-e muxli, marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi),

danarHenebi ki specialur komitetebs warmoadgenen, rogoricaa, magaliTad, kulturis komiteti, romelic

axdens kulturis sferoSi arsebuli iniciativebis Sefasebas, amzadebs sabWos ganxilvebsa da Tvalyurs

adevnebs gadawyvetilebaTa Sesrulebas. TiToeuli komiteti Sedgeba wevri qveynebis warmomadgenlebisa

da komisiis erTi wevrisagan. paralelurad, sxvadasxva samuSao jgufebi amzadeben koreperis Sexvedrebsac.

garda amisa, gaerTianebis mier miRebuli sakanonmdeblo aqtis gansaxorcieleblad SesaZloa saWiro

gaxdes aRsrulebis ufro konkretuli zomebis SemuSaveba. aseT SemTxvevaSi konkretuli sakanonmdeblo

aqtiT gaTvaliswinebulia komisiis SigniT specialuri komitetis Seqmna, romelic miiRebs saTanado

gadawyvetilebebs. am komitetebs Tavmjdomareobs komisia da masSi Sedian eqspertebi, romelTac wevri

saxelmwifoebis mTavrobebi niSnaven (ix. komitologia).

Common Agricultural Policy (CAP) - erTiani soflis meurneobis politika) - erTiani soflis meurneobis politika) - erTiani soflis meurneobis politika) - erTiani soflis meurneobis politika) - erTiani soflis meurneobis politika

erTiani soflis meurneobis politika mTlianad evrogaerTianebis kompetencias warmoadgens. evrogaerTianebis

xelSekrulebis 33-e muxlis Tanaxmad am politikis mizania: soflis meurneobis produqtiulobis

gazrda, fermerebisaTvis cxovrebis saTanado donis uzrunvelyofa, soflis meurneobis bazris stabilizacia,

sakvebis regularuli mowodebisa da momxmarebelTaTvis misaRebi fasebis uzrunvelyofa. igi miznad

isaxavs soflis meurneobis erTiani bazris Seqmnas, rac imas niSnavs, rom soflis meurneobis produqcias

Tavisuflad unda SeeZlos gadaadgileba evrokavSiris mTel teritoriaze. garda amisa, prioriteti

eZleva gaerTianebis SigniT warmoebul produqcias. amasTanave, evrogaerTianebis wevri saxelmwifoebi

SeTanxmdenen finansur solidarobaze, anu politikis xarjebi unda gaiRos mTlianad evrogaerTianebam

da ara romelime wevrma saxelmwifom.

erTiani soflis meurneobis politikis ZiriTadi elementebia: erTiani fasebi, anu garantirebuli

minimumi konkretuli produqtisaTvis; saintervencio fasi, anu fasi, romliTac specialuri dawesebulebebi

wevr saxelmwifoebSi yiduloben namat produqcias ganusazRvreli raodenobiT; saimporto fasi, anu

minimaluri fasi, riTac SeiZleba soflis meurneobis produqciis importi gaerTianebis teritoriaze;

mosakrebeli, anu gadasaxadi, romelic gadaixdeba importze, raTa misi fasi gaizardos saimporto fasamde

(es mosakrebeli evrogaerTianebis sakuTari resursebis nawilia) da bolos, kompensacia, romelic

gadaexdebaT evrokavSiris eqsportiorebs, raTa Seamciron gansxvaveba msoflioSi arsebul dabal fasebsa

da evrokavSiris ufro maRal fasebs Soris.

mosalodnel gafarToebasTan dakavSirebiT 1999 wels miRebul iqna reformaTa paketi 2000-2006

wlebisaTvis, romelSic gansakuTrebuli yuradReba eqceva usafrTxo sakvebs, ekologias da soflis

meurneobis mdgradobas. garda amisa, reformam unda SeZlos evrokavSiris soflis meurneobis produqciis

konkurentunarianobis gazrda, gaamartivos soflis meurneobis kanonmdebloba, gaaZlieros evrokavSiris

pozicia msoflio savaWro organizaciis farglebSi da stabiluri gaxados soflis meurneobis xarjebi.

Common Commercial Policy - erTiani savaWro politikaerTiani savaWro politikaerTiani savaWro politikaerTiani savaWro politikaerTiani savaWro politika

evropis gaerTianebas eqskluziuri kompetencia aqvs erTian savaWro politikaSi (evrogaerTianebis

xelSekrulebis 133-e muxli). am politikis farglebSi daarsda sabaJo kavSiri wevr saxelmwifoebs

Page 13: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

12

Soris, romelic iTvaliswinebs tarifis Secvlis erTian principebs, satarifo da savaWro SeTanxmebebs

arawevr qveynebTan, importisa da eqsportis politikas da ase Semdeg. gadawyvetilebas ministrebis sabWo

iRebs kvalificiuri umravlesobiT.

amsterdamis xelSekrulebam cvlilebebi Seitana 133-e muxlSi. igi saSualebas aZlevs sabWos, erTxmad

miRebuli gadawyvetilebis safuZvelze, ganavrcos erTiani savaWro politikis sfero saerTaSoriso

molaparakebebis warmoebasa da momsaxurebaze, agreTve, inteleqtualur sakuTrebaTan dakavSirebul

SeTanxmebebze.

Common Defence Policy - Tavdacvis erTiani politikaTavdacvis erTiani politikaTavdacvis erTiani politikaTavdacvis erTiani politikaTavdacvis erTiani politika

evropis kavSiris erTiani sagareo da usafrTxoebis politika gulisxmobs erTiani Tavdacvis politikis

Hamoyalibebas, romelmac sabolood erTiani Tavdacvis sistema unda Seqmnas. evropis kavSiri sTxovs

dasavleT evropis kavSirs (dek), SeimuSaos da ganaxorcielos gadawyvetilebebi da qmedebebi, romlebic

TavdacvasTanaa dakavSirebuli (evrokavSiris me-17 muxli).

erTiani Tavdacvis politika usafrTxoebis politikis erT-erTi elementia am sityvis yvelaze farTo

gagebiT. misi mizania, Seamciros im safrTxeTa albaToba, romelic emuqreba kavSirisa da misi wevrebis

erTian Rirebulebebsa da ZiriTad interesebs. Tavdacvis politikis mizania, agreTve, xeli Seuwyos

mSvidobis SenarHunebasa da gamyarebas gaeros qartiis, helsinkis daskvniTi aqtis, vaSingtonis xelSekrulebisa

(nato) da Sesworebuli briuselis xelSekrulebis (dasavleT evropuli kavSiri) Sesabamisad.

amsterdamis xelSekruleba iTvaliswinebs mniSvnelovan debulebas e.w. petersbergis amocanebis Sesaxeb,

rac gulisxmobs sabrZolo Zalebis gamoyenebas humanitarul da samaSvelo operaciebSi, samSvidobooperaciebSi da krizisul situaciaTa samarTavad.

Common Foreign and Security Policy - erTiani sagareo da usafrTxoebis politikaerTiani sagareo da usafrTxoebis politikaerTiani sagareo da usafrTxoebis politikaerTiani sagareo da usafrTxoebis politikaerTiani sagareo da usafrTxoebis politika

erTiani sagareo da usafrTxoebis politikas iTvaliswinebs evrokavSiris xelSekrulebis mexuTe Tavi.

man manamde arsebuli evropis politikuri TanamSromloba Secvala. am politikis mizania evropis

kavSiris erTiani sagareo politikis formireba, iseve rogorc erTiani Tavdacvis politikis TandaTanobiTi

Hamoyalibeba, rac sabolood erTiani Tavdacvis Seqmnamde miiyvans evrokavSirs.

erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis (evrokavSiris meore sayrdenis) miznebi evrokavSiris

xelSekrulebis me-11 muxliTaa gansazRvruli. am miznebis misaRwevad ki specialuri samarTlebrivi

saSualebebia Seqmnili, kerZod, erToblivi qmedeba da erTiani pozicia, romelTa Sesaxeb gadawyvetilebas

sabWo iRebs erTxmad. amsterdamis xelSekrulebam politikis ganxorcielebis am saSualebebs daumata

kidev erTi, saxeldobr, erTiani strategia, romelic me-12 muxliTaa gansazRvruli.

Common Position - erTiani poerTiani poerTiani poerTiani poerTiani poziciaziciaziciaziciazicia

erTian pozicias evrokavSiris ministrebis sabWo erTxmad iRebs erTiani sagareo da usafrTxoebis

politikis sferoSi. am sagareo politikuri instrumentis mizania, ufro sistematuri gaxados TanamSromloba

evrokavSiris wevr saxelmwifoebs Soris sagareo politikis sferoSi da gaaumjobesos maT Soris

koordinacia sagareo politikuri gadawyvetilebebis miRebisas. wevr saxelmwifoebs moeTxovebaT daemorHilon

da daicvan miRebuli pozicia.

Common Strategy - erTiani strategia- erTiani strategia- erTiani strategia- erTiani strategia- erTiani strategia

erTiani strategia axali instrumentia, romelic erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis sferoSi

moqmedebs amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg.

evrokavSiris me-13 muxlis Tanaxmad, evropuli sabWo gansazRvravs erTiani sagareo da usafrTxoebis

politikis principebsa da ZiriTad mimarTulebebs. igi iRebs gadawyvetilebebs evropis kavSiris erTiani

strategiis Sesaxeb im sakiTxebSi, romlebSic wevr saxelmwifoebs mniSvnelovani saerTo interesebi aqvT.

Page 14: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

13

ufro konkretulad, erTiani strategia gansazRvravs politikis miznebs, misi ganxorcielebis vadebs da

im saSualebebs, romelic sWirdeba evropis kavSirsa da mis wevr saxelmwifoebs erTiani politikis

gansaxorcieleblad. erTiani strategiis aRsruleba evaleba sabWos erToblivi qmedebebisa da erTiani

poziciebis SemuSavebis gziT. ministrebis sabWos SeuZlia rekomendacia gauwios erTiani strategiis

Seqmnas.

Common Transport Policy - erTiani satransporto politikaerTiani satransporto politikaerTiani satransporto politikaerTiani satransporto politikaerTiani satransporto politika

erTiani satransporto politikis mizania iseTi saerTo wesebis SemuSaveba, romelic gavrceldeba yvela

saxis saerTaSoriso transportze, romelic gadaadgildeba evrokavSiris erTi an ramdenime qveynis

gavliT (muxlebi 70-80). am politikiT aseve gansazRvrulia is pirobebi, romelTa safuZvelze

araadgilobrivi gadamzidavebi moqmedeben wevri saxelmwifos teritoriaze. amasTanave, transportis

politikis mizania, gaaumjobesos transportis usafrTxoeba.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg gadawyvetilebebi transportis sferoSi miiReba

Tanagadawyvetilebis proceduriT (evrogaerTianebis xelSekrulebis 251-e muxli) ekonomikur da socialur

sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan konsultaciebis Semdeg. Tumca, arsebobs gansakuTrebuli

SemTxvevebic, kerZod:

� gadawyvetilebebi, romelTac SesaZloa mniSvnelovani gavlena iqonion sacxovrebel standartebze,

dasaqmebasa da satransporto saSualebebze, ministrebis sabWos mier miiReba erTxmad, parlamentisa da

ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg;

� gansakuTrebuli zomebis miRebisas, romelic sazRvao da sahaero transportTanaa dakavSirebuli,

ministrebis sabWo kvalificiuri umravlesobiT gadawyvets, ra konkretuli procedura unda iqnes

gamoyenebuli TiToeul SemTxvevaSi.

Communitization - “komuniti“komuniti“komuniti“komuniti“komunitizireba”zireba”zireba”zireba”zireba”

“komunitizireba” gulisxmobs process, romlis drosac konkretuli sakiTxi, romelic mTavrobaTSorisi

TanamSromlobis meTodiT wydeba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika - meore sayrdeni,

marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi - mesame sayrdeni), gadadis gaerTianebis kompetenciaSi (pirveli

sayrdeni) da masze gadawyvetilebebi evrogaerTianebis meTodiT miiReba.

gaerTianebis meTodi efuZneba mosazrebas, rom evropis kavSiris moqalaqeTa sazogado interesi ukeTaa

daculi, rodesac gadawyvetilebis miRebis procesSi evrogaerTanebis organoebi srulad monawileoben,

subsidiarobis principis gaTvaliswinebiT.

pirTa Tavisufali gadaadgilebis sakiTxi, romelic manamde marTlmsajulebisa da Sinagani saqmeebis

farglebSi mTavrobaTSorisi TanamSromlobiT wydeboda, amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis

Semdeg iqna “komunitizebuli”. xuTwliani gardamavali periodis Semdeg am sferoSi gadawyvetilebebs

evrogaerTianebis meTodiT miiReben (ix. evrogaerTianebisa da samaTavrobaTSoriso meTodebi).

Community Acquis - gaerTianebis samarTaligaerTianebis samarTaligaerTianebis samarTaligaerTianebis samarTaligaerTianebis samarTali

gaerTianebis samarTali warmoadgens saerTo uflebaTa da movaleobaTa erTobliobas, romlebic savaldebuloa

evropis kavSiris TiToeuli wevri saxelmwifosaTvis. igi mudmivad viTardeba da moicavs Semdeg

elementebs:

� xelSekrulebebi, masSi asaxuli principebi da miznebi;

� xelSekrulebebis safuZvelze evropis sasamarTlos mier miRebuli gadawyvetilebebi, romelTac

savaldebulo xasiaTi aqvT;

� ministrebis sabWos mier miRebuli gadawyvetilebebi da dadgenilebebi;

� erTian sagareo da usafrTxoebis politikasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi.

� marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi;

� gaerTianebis an misi wevri saxelmwifoebis mier erTmaneTTan evrokavSiris sakiTxebze dadebuli

saerTaSoriso SeTanxmebebi.

Page 15: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

14

ganmcxadebelma qveynebma gawevrianebamde sakuTar kanonmdeblobaSi unda gadaitanon evrogaerTianebis

samarTali. gadaxveva am wesidan SesaZlebelia mxolod gamonaklis SemTxvevaSi da sakiTxTa SezRudul

wreze. gawevrianebisaTvis mzadebis procesSi komisia amowmebs, ramdenad Seesabameba maTi kanonmdebloba

evrogaerTianebis samarTals.

Community and Intergovernmental Methods - gaerTianebisa da samTavrobagaerTianebisa da samTavrobagaerTianebisa da samTavrobagaerTianebisa da samTavrobagaerTianebisa da samTavrobaSToriso meTodebiSToriso meTodebiSToriso meTodebiSToriso meTodebiSToriso meTodebi

evrogaerTianebis meTodi gulisxmobs evrogaerTianebis organoebis mier gadawyvetilebaTa miRebis procedurebs

da am organoTa funqcionirebis wesebs. es meTodi gamomdinareobs integraciuli logikidan, saTanadod

iTvaliswinebs subsidiarobis princips da axasiaTebs Semdegi niSnebi:

� sakanonmdeblo iniciativaze evrokomisiis gansakuTrebuli ufleba;

� ministrebis sabWoSi kvalificiuri umravlesobis farTo gamoyeneba;

� evropis parlamentis aqtiuri monawileoba gadawyvetilebaTa miRebaSi;

� evropis sasamarTlos mier gaerTianebis samarTlis erTiani interpretacia.

evrogaerTianebis meTodi gansxvavdeba mTavrobaTSorisi TanamSromlobis meTodisagan, romelic evropis

kavSiris meore da mesame sayrdenebSi gamoiyeneba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika/marTlmsajuleba

da Sinagani saqmeebi), integraciis samTavrobaTSoriso logikas asaxavs da Semdegi niSnebiT xasiaTdeba:

� sakanomdeblo iniciativis uflebas komisia inawilebs ministrebis sabWosTan da konkretuli sferoebiTaa

SezRuduli;

� ministrebis sabWo, rogorc wesi, erTxmad iRebs gadawyvetilebebs;

� evropis parlaments mxolod sakonsultacio funqcia aqvs;

� evropis sasamarTlos uflebamosileba SezRudulia.

Community “bridge” - evrogaerTianebis “xidis” proceduraevrogaerTianebis “xidis” proceduraevrogaerTianebis “xidis” proceduraevrogaerTianebis “xidis” proceduraevrogaerTianebis “xidis” procedura

maastrixtis xelSekruleba iTvaliswinebs meeqvse TaviT gansazRvruli zogierTi debulebis (policiisa

da sasamarTlo TanamSromloba) evrogaerTianebis kompetenciaSi TandaTanobiT gadasvlis SesaZleblobas.

am proceduraze, romelic “xidis” saxelwodebiTaa cnobili, ministrebis sabWoSi gadawyvetileba miiReboda

erTxmad da saWiro iyo ratificireba TiToeul wevr saxelmwifoSi maTi konstituciebis Sesabamisad.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse Tavis 29-e

muxliT (sapolicio TanamSromloba sisxlissamarTlebriv sakiTxebze) gaTvaliswinebuli nebismieri

sakiTxi SeiZleba gadatanil iqnes evrogaerTianebis xelSekrulebis meoTxe TavSi (vizebi, TavSesafris

micema, migracia), ris Sedegadac gadawyvetilebebi am sakiTxebze evrogaerTianebis meTodiT miiReba.

rogorc adre, am SemTxvevaSic nebismieri gadawyvetileba sakiTxTa evrogaerTianebis kompetenciaSi

gadatanis Sesaxeb erTxmad unda iqnes miRebuli ministrebis sabWoSi, rasac unda mohyves ratificireba

TiToeul wevr saxelmwifoSi.

Hommunity Law - evrogaerTianebis samarTalievrogaerTianebis samarTalievrogaerTianebis samarTalievrogaerTianebis samarTalievrogaerTianebis samarTali

evrogaerTianebis samarTali viwro gagebiT Sedgeba damfuZnebeli xelSekrulebebisagan (pirveladi

kanonmdebloba) da am xelSekrulebebis safuZvelze gaerTianebis organoebis mier amoqmedebuli sakanonmdeblo

aqtebisagan (meoradi kanonmdebloba).

farTo gagebiT, gaerTianebis samarTali moicavs gaerTianebis mTlian samarTlebiv wesrigs, samarTlis

zogadi principebis, evropis sasamarTlos precedentebis, gaerTianebis sagareo urTierTobebTan dakavSirebuli

xelSekrulebebis, konvenciebisa da wevr saxelmwifoebs Soris dadebuli SeTanxmebebis HaTvliT.

mTlianad es samarTlebrivi aqtebi qmnian evrogaerTianebis samarTals.

Community Legal Instruments - gaerTianebis samarTlebrivi instrumentebigaerTianebis samarTlebrivi instrumentebigaerTianebis samarTlebrivi instrumentebigaerTianebis samarTlebrivi instrumentebigaerTianebis samarTlebrivi instrumentebi

gaerTianebis samarTlebriv instrumentebSi igulisxmeba is gadawyvetilebebi, romelTa meSveobiTac

evropis gaerTianebis organoebi evrogaerTianebis xelSekrulebis safuZvelze axorcieleben TavianT

amocanebs subsidiarobis principis saTanado gamoyenebiT. am instrumentebs miekuTvneba:

Page 16: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

15

� reglamentebi, romlebic mTlianad savaldebuloa da pirdapir moqmedebs yvela wevri saxelmwifos

teritoriaze;

� direqtivebi, romlebic gansazRvraven savaldebulo mizans, romlis misaRwevadac wevr saxelmwifoebs

saSualeba eZlevaT SearHion aRsrulebis meqanizmebi;

� gadawyvetilebebi, romlebic mTlianad savaldebuloa maTTvis, visTvisac isinia gamiznuli;’

� rekomendaciebi da mosazrebebi, romlebic araa savaldebulo da deklaraciuli xasiaTi aqvs.

Competition - konkurenciakonkurenciakonkurenciakonkurenciakonkurencia

konkurenciis mizania, uzrunvelyos Tavisufal bazarze dafuZnebuli evropis ekonomikuri zonis efeqturi

muSaoba. evrogaerTianebis konkurenciis politika (muxlebi 81-89) xuT ZiriTad princips emyareba:

� SeTanxmebuli qmedebebis, asociaciebis akrZalva sawarmoebs Soris, ramac SesaZloa gavlena iqonios

wevr saxelmwifoebs Soris vaWrobaze, an xeli SeuSalos da SezRudos konkurencia evropis saerTo

bazarze,

� saerTo bazarze dominanturi poziciis borotad gamoyenebis akrZalva, rodesac is gavlenas axdens

vaWrobaze wevr saxelmwifoebs Soris;

� wevri saxelmwifoebis mier nebismieri formiT gaRebuli daxmarebis zedamxedveloba, rodesac man

SesaZloa xeli SeuSalos konkurencias erTi romelime sawarmos an produqciis upirates mdgomareobaSi

HayenebiT;

� did sawarmoTa gaerTianebebis preventuli zedamxedveloba mTeli evrokavSiris masStabiT, dagegmili

aliansebis daSvebis an akrZalvis gziT;

� im seqtorebis liberalizacia, sadac esa Tu is kerZo Tu saxelmwifo sawarmoebi TandaTanobiT

iqcnen monopoliebad, kerZod, telekomunikaciebi, transporti an energetika.

pirvel or principTan dakavSirebiT SesaZloa arsebobdes gamonaklisebi, gansakuTrebiT maSin, rodesac

sawarmoTa Soris SeTanxmeba aumjobesebs produqcias an mis distribucias, an xels uwyobs teqnikur

progress. saxelmwifo daxmarebebis specialuri sqemebi, socialuri subsidiebi Tu kulturuli

subsidiebi, romelTa mizania kulturuli memkvidreobis dacva, SesaZlo gamonaklisTa magaliTebs

warmoadgens.

Composition of the Commission - komisiis Semadg- komisiis Semadg- komisiis Semadg- komisiis Semadg- komisiis Semadgenlobaenlobaenlobaenlobaenloba

komisiis Semadgenlobis sakiTxi mwvaved dadga ori samTavrobaTSoriso konferenciis dros, romlebic ori

xelSekrulebis - amsterdamis (1996) da nicis (2000) - xelmoweriT dasrulda. amsterdamis xelSekrulebaSi

am mxriv cvlilebebi ar ganxorcielebula. maSin umTavres problemas komisiis efeqturobis amaRleba,

koleqtiuri pasuxismgeblobisa da legitimurobis gazrda warmoadgenda.

mosalodnelma gafarToebam komisiis Semadgenlobis sakiTxi gansakuTrebiT mniSvnelovani gaxada. am

sakiTxis gadawyveta nicis xelSekrulebis erT-erTi mniSvnelovani Sedegia. 2005 wlis 1 ianvridan

komisiis SemadgenlobaSi Seva TiToeuli wevri saxelmwifos erTi warmomadgeneli. axal wevr saxelmwifos

ufleba eqneba, hyavdes komisiis erTi wevri gawevrianebisTanave. xolo mas Semdeg, rac kavSiris wevrTa

raodenoba 27-s Seadgens (2007 wlidan), komisiis wevrebi dainiSnebian wevr saxelmwifoTa Soris

rotaciis wesiT.

Concentric Circles - koncentruli wreebi - koncentruli wreebi - koncentruli wreebi - koncentruli wreebi - koncentruli wreebi

koncentruli wreebis cneba aRniSnavs evropis inetegraciis process, rodesac gaerTianeba struqturirebulia

saxelmwifoTa qvejgufebad, romlebmac integraciis gansxvavebul doneebs miaRwies.

Conciliation Committee - SemTanxmebeli komitetiSemTanxmebeli komitetiSemTanxmebeli komitetiSemTanxmebeli komitetiSemTanxmebeli komiteti

ministrebis sabWosa da parlaments Soris Tanagadawyvetilebis proceduris Sesabamisad, SesaZlebelia

SemTanxmebeli komitetis Seqmna, romelic Sedgeba sabWos wevrebisagan an maTi warmomadgenlebisagan da

igive raodenobis evroparlamentarebisagan. or aRniSnul organos Soris erToblivi gadawyvetilebis

miRebisas warmoSobili nebismieri uTanxmoeba gansaxilvelad gadaecema SemTanxmebel komitets, romelmac

Page 17: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

16

unda SeimuSaos orive mxarisaTvis misaRebi teqsti.

SemuSavebuli proeqti eqvsi kviris ganmavlobaSi kvalificiuri umravlesobiT unda miiRos sabWom da

wevrTa absoluturi umravlesobiT parlamentma. Tu romelime am organoTagan ar miiRebs teqsts,

sakanonmdeblo iniciativa Havardnilad iTvleba.

Confirmation of the Commission - komisiis damtkomisiis damtkomisiis damtkomisiis damtkomisiis damtkicebakicebakicebakicebakiceba

maastrixtisa da amsterdamis xelSekrulebebma nawilobriv Secvales komisiis wevrebis daniSvnis wesi da

damtkicebis procedura daaweses. dRes ori gansxvavebuli procedura arsebobs: erTi komisiis prezidents

exeba, meore - komisiis wevrebs.

Tavdapirvelad wevri saxelmwifoebis mTavrobebi parlamentTan konsultaciis Semdeg Tanxmdebian

komisiis Tavmjdomaris kandidaturaze. prezidentis kandidatura unda moiwonos parlamentma (es siaxle

amsterdamis xelSekrulebam moitana). Semdeg wevri saxelmwifoebi asaxeleben komisiis wevrobis kandidatebs,

risTvisac konsultacias gadian prezidentobis kandidatTan. amis Semdeg, mTliani kabinetis Semadgenloba

unda moiwonos evropis parlamentma. sabolood komisiis prezidenti da wevrebi iniSnebian wevri

saxelmwifoebis mTavrobebis mier.

pirvelad aRniSnuli procedura gaiara 1995-1999 wlis mowvevis parlamentma. mas ormagi upiratesoba aqvs:

pirvel rigSi, zrdis komisiis legitimurobas da amasTanave, intensiurs xdis or organos Soris TanamSromlobas.

nicis xelSekrulebis Tanxmad, gafarToebis Semdeg komisiis prezidents daniSnavs evropuli sabWo xmaTa

kvalificiuri umravlesobiT da ara erTxmad, rogorc es dRemde xdeba. amis Semdeg, evropuli sabWo,

isev kvalificiuri umravlesobiT da ukve daniSnuli prezidentis TanxmobiT, miiRebs komisiis wevrebis

sias. saboloo gadawyvetilebas iRebs sabWo parlamentis Tanxmobis Semdeg. komisiis Semadgenlobas

amtkicebs parlamenti.

Consolidation of Legislation (formal/official or informal/declaratory) - kanonmdeblobis konsolidacia - kanonmdeblobis konsolidacia - kanonmdeblobis konsolidacia - kanonmdeblobis konsolidacia - kanonmdeblobis konsolidacia

(formaluri/oficialuri da araformaluri/deklaraciuli)(formaluri/oficialuri da araformaluri/deklaraciuli)(formaluri/oficialuri da araformaluri/deklaraciuli)(formaluri/oficialuri da araformaluri/deklaraciuli)(formaluri/oficialuri da araformaluri/deklaraciuli)

kanonmdeblobis formaluri anu oficialuri konsolidacia gulisxmobs iseTi axali samarTlebrivi

instrumentis miRebas, romelic qveyndeba oficialur gamocemaSi da aerTianebs an auqmebs manamde

miRebul aqtebs. konsolidacia SeiZleba iyos:

� vertikaluri: axali dokumenti erTian dokumentad aqcevs ZiriTad dokuments da masSi cvlilebebis

Semtan aqtebs;

� horizontaluri: axali dokumenti moicavs ramdenime paralelur ZiriTad dokuments da aseve

TandarTul cvlilebebs, romlebic dakavSirebulia erTsa da imave sakiTxTan.

specialuri procedura gamoiyeneba kanonTa araoficialuri, deklaraciuli tipis konsolidaciisa da

samarTlebrivi instrumentebis gamartivebisas. Semdgomi cvlilebebis gadatanas ZiriTadi samarTlebrivi

dokumentis teqstSi axali dokumentis miReba ar sWirdeba. am tipis konsolidacias axorcielebs komisia

gaerTianebis samarTlebriv instrumentTa gamartivebisaTvis. saboloo teqsts iuridiuli Zala ar aqvs

da zogierT SemTxvevaSi SeiZleba gamoqveyndes oficialur gamocemaSi.

Consultation Procedure - konsultaciis procedura - konsultaciis procedura - konsultaciis procedura - konsultaciis procedura - konsultaciis procedura

gadawyvetilebaTa miRebisas konsultaciis proceduris gamoyeneba gulisxmobs ministrebis sabWos konsultacias

evropis parlamentTan da mis mier am ukanasknelis mosazrebaTa gaTvaliswinebas. amasTanave, sabWo araa

valdebuli gaiTvaliswinos parlamentis pozicia. es procedura umeteswilad gamoiyeneba erTiani

soflis meurneobis politikis sferoSi gadawyvetilebebis miRebisas.

Consumer Protection - momxmarebelTa dacva - momxmarebelTa dacva - momxmarebelTa dacva - momxmarebelTa dacva - momxmarebelTa dacva

momxmarebelTa dacva gaTvaliswinebulia evrogaerTianebis xelSekrulebis 153-e muxliT. igi efuZneba

maastrixtis xelSekrulebas. muxli iTvaliswinebs momxmarebelTa janmrTelobis, usafrTxoebis, ekonomikuri

da socialuri interesebis dacvas da, aseve, maT uflebas, flobdnen Sesabamis informacias.

Page 18: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

17

153-e muxli, HamoTvlili miznebis misaRwevad, pirdapir miuTiTebs 95-e muxlze, romlis Tanaxmadac

momxmarebelTa uflebebis dacvasTan dakavSirebuli nebismieri zomis miRebisas gamoiyeneba Tanagadawyvetilebis

procedura, romelsac urTierTSesabamobaSi mohyavs wevri saxelmwifoebis kanonmdeblobebi.

TiToeul wevr saxelmwifos SeuZlia momxmarebelTa dacvis ufro mkacri zomebi SemoiRos, Tuki es ar

ewinaaRmdegeba damfuZnebel xelSekrulebas da Tu komisia informirebulia amis Taobaze.

Convention - konvencia - konvencia - konvencia - konvencia - konvencia

marTlmsajulebisa da Sinagani saqmeebis sakiTxebze TanamSromloba maastrixtis xelSekrulebiTaa

gaTvaliswinebuli. xelSekrulebis meeqvse Tavi am sferoSi TanamSromlobisaTvis ramdenime samarTlebriv

instruments, maT Soris, konvenciebs iTvaliswinebs. amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg

konvenciebi gamoiyeneba mxolod policiisa da sisxlissamarTlebriv TanamSromlobasTan dakavSirebul

sakiTxebze. amsterdamis xelSekrulebam konvenciaTa dadebis wesebic Secvala.

konvencia miiReba erTxmad ministrebis sabWos mier parlamentTan konsultaciis Semdeg. konvencias unda

gaukeTdes ratificireba wevr saxelmwifoebSi. igi ZalaSi Sedis mas Semdeg, rac wevr saxelmwifoTa

naxevari mainc gaakeTebs mis ratificirebas.

Convergence Criteria - urTierTTav- urTierTTav- urTierTTav- urTierTTav- urTierTTavsebadobis kriteriumebisebadobis kriteriumebisebadobis kriteriumebisebadobis kriteriumebisebadobis kriteriumebi

ekonomikuri da savaluto kavSiris daarsebisaTvis wevr saxelmwifoTa ekonomikis mdgradi urTierTTavsebadobis

misaRwevad maastrixtis xelSekruleba iTvaliswinebs xuT kriteriums, romelsac unda akmayofilebdes

TiToeuli wevri saxelmwifo ekonomikuri da savaluto kavSiris mesame etapze gadasvlamde. komisia da

evropis centraluri banki mudmivad amowmebdnen aRniSnuli kriteriumebis Sesrulebas. es kriteriumebia:

� biujetis deficiti ar unda aRematebodes mTliani Sida produqtis 3 procents;

� saxelmwifo vali ar unda aRematebodes mTliani Sida produqtis 60 procents;

� unda SenarHundes fasebis stabiluroba da inflaciis saSualo maHvenebeli Semowmebamde erTi wlis

ganmavlobaSi. kerZod, inflacia erTnaxevar procentze metad ar unda aRematebodes sami yvelaze

warmatebuli wevri saxelmwifos monacemebs;

� unda arsebobdes grZelvadiani saprocento ganakveTi, romelic sami yvelaze warmatebuli qveynis

maHvenebels ar unda aRematebodes or procentze metad;

� unda moxdes evropul savaluto sistemaSi arsebuli savaluto gacvlis kursebis meqanizmiT

gaTvaliwinebuli sazRvrebis dacva ori wlis ganmavlobaSi.

urTierTTavsebadobis kriteriumebis daniSnulebaa, rom ekonomikurma ganviTarebam ekonomikur da savaluto

kavSiris SigniT problemebi ar Seuqmnas TiToeul wevr saxelmwifos. amasTanave, saxelmwifo valTan da

deficitTan dakavSirebuli kriteriumebi unda sruldebodes mesame etapis dawyebis Semdegac. am miznis

misaRwevad 1997 wels amsterdamis evropuli sabWos mier miRebul iqna stabilurobis paqti.

Cooperation procedure - TanamSromlobis proceduraTanamSromlobis proceduraTanamSromlobis proceduraTanamSromlobis proceduraTanamSromlobis procedura

gadawyvetilebis miRebisas TanamSromlobis procedura erTiani evropuli aqtis miRebis Semdeg amoqmedda

(evrogaerTianebis xelSekrulebis 252-e muxli). am proceduram evropis parlaments komisiis winadadebis

orjer wakiTxvis ufleba misca, riTac gaizarda parlamentis gavlena gadawyvetilebaTa miRebis procesze.

maastrixtis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg es procedura gamoiyeneba iseT sferoebSi, rogoricaa:

transporti, diskriminaciis akrZalva, evropis centraluri bankis fondebi, socialuri fondi, profesiuli

mzadeba, transevropuli qselebi, regionTa ekonomikuri da socialuri urTierTgaTanabreba, kvleva, garemos

dacva, TanamSromloba ganviTarebis sferoSi, muSa-mosamsaxureTa jandacva da usafrTxoeba da sxva.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg gadawyvetilebaTa miRebisas TanamSromlobis proceduris

moqmedebis sfero sagrZnoblad Semcirda Tanagadawyvetilebis proceduris sasargeblod. amjerad,

TanamSromlobis procedura gamoiyeneba ekonomikuri da savaluto kavSiris ramdenime sakiTxis mimarT.

Page 19: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

18

Coordinated Strategy of Employment - dasaqmebis koordinirebuli strategiadasaqmebis koordinirebuli strategiadasaqmebis koordinirebuli strategiadasaqmebis koordinirebuli strategiadasaqmebis koordinirebuli strategia

amsterdamis xelSekrulebam SemoiRo dasaqmebis koordinirebuli strategiis cneba, romelic 1994 wlis

dekemberis essenis evropuli sabWos gadawyvetilebiT amoqmedebuli dasaqmebis integrirebuli strategiidan

gamomdinareobs.

essenis evropulma sabWom sTxova wevr saxewlmifoebs, SeemuSavebinaT dasaqmebis mravalwliani programebi

da waredginaT angariSebi komisiisaTvis maTi ganxorcielebis Sesaxeb. es angariSebi aRweren bolo 12 Tvis

ganmavlobaSi mTavrobaTa mier gatarebul zomebs am mravalwliani programebis ganxorcielebisaTvis da

afaseben, Tu ra Sedegi iqonies am qmedebebma dasaqmebaze.

momdevno wlebSi “essenis strategia” kidev ufro daixvewa sabWosa da komisiis erToblivi angariSebis

safuZvelze. 1997 wels evrogaerTianebis xelSekrulebas amsterdamis xelSekrulebiT daemata axali

Tavi, sadac saubaria koordinirebul strategiasa da dasaqmebis principebze. praqtikulad saqme exeboda

or mTavar inovacias:

- ministrebis sabWo yovelwliurad SeimuSavebs dasaqmebis saxelmZRvanelo principebs, romelic

zogad ekonomikur politikas asaxavs. aseT dros sabWo, komisiis winadadebis safuZvelze, parlamentTan,

ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetsa da regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg

gadawyvetilebas iRebs kvalificiuri umravlesobiT;

- sabWos SeuZlia rekomendaciebi SesTavazos wevr saxelmwifoebs TiToeulis dasaqmebis politikis

yovelwliuri Sefasebis safuZvelze, razec gadawyvetileba miiReba kvalificiuri umravlesobiT.

Coreper - koreperi- koreperi- koreperi- koreperi- koreperi

koreperi franguli akronimia (COmmitee des REpresentants PERmanents) da mudmiv warmomadgenelTakomitets niSnavs. koreperi Sedgeba evrokavSirTan wevr saxelmwifoTa mudmivi warmomadgenlebisagan

(elHebisagan) da misi funqciaa, daexmaros ministrebis sabWos dRis wesrigiT gaTvaliswinebuli sakiTxebis

(komisiis winadadebebis) ganxilvis momzadebaSi. koreperi umniSvnelovanes rols asrulebs gaerTianebis

gadawyvetilebaTa miRebis sistemaSi, romelSic igi, erTi mxriv, dialogis forums (mudmiv warmomadgenlebs

Soris, an maTsa da wevr saxelmwifoTa dedaqalaqebs Soris) warmoadgens da, meore mxriv, politikuri

kontrolis organos (eqpsertTa jgufebisaTvis saxelmZRvanelo principebis SemuSavebisa da maTi

zedamxedvelobis gamo). faqtobrivad koreperi ori nawilisagan Sedgeba:

- koreper 1 - mudmiv warmomadgenelTa moadgileebi;

- koreper 2 - mudmivi warmomadgenlebi.

ministrebis sabWos efeqturi moRvaweoba mniSvnelovanwiladaa damokidebuli koreperSi Sesrulebuli

samuSaos xarisxze.

COREU (CFSP) - koreu (sagareo da usafrTxoebis erTian politika- koreu (sagareo da usafrTxoebis erTian politika- koreu (sagareo da usafrTxoebis erTian politika- koreu (sagareo da usafrTxoebis erTian politika- koreu (sagareo da usafrTxoebis erTian politikaSi)Si)Si)Si)Si)

koreu aris evrokavSiris sakomunikacio qseli, romelic emsaxureba wevr saxelmwifoebsa da komisias

Soris TanamSromlobas sagareo da usafrTxoebis sakiTxebSi. sagangebo viTarebebSi es qseli swrafi

gadawyvetilebebis miRebas aiolebs.

Council of Europe - evropis sabWoevropis sabWoevropis sabWoevropis sabWoevropis sabWo

evropis sabWo samTavrobaTSoriso organizaciaa, romelsac Semdegi miznebi aqvs: 1) adamianis uflebebis,

pluralisturi demokratiis da kanonis uzenaesobis dacva; 2) evropis kulturuli mravalferovnebis

Sesaxeb codnis amaRleba, evropuli kulturis ganviTareba; 3) evropuli sazogadoebis winaSe mdgar

problemaTa gadawyvetis gzebis Zieba (umciresobaTa diskriminacia, qsenofobia, Seuwynarebloba, garemos

dacva, klonireba, Sidsi, narkotikebi, organizebuli danaSauli da sxva).

evropis sabWo ar unda agverios evrokavSirTan, romelic Tvisobrivad da intituciurad gansxvavebuli

organizaciaa, Tumca evrokavSiris yvela wevri qveyana evropis sabWos wevricaa. evropis sabWoSi dRes 45

Page 20: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

19

wevria gaerTianebuli. saqarTvelo evropis sabWoSi gawevrianda 1999 wels.

evropis sabWoSi gadawyvetilebebi miiReba ministrTa komitetis mier. komiteti wevri saxelmwifoebis

sagareo saqmeTa ministrebisagan an maTi mudmivi warmomadgenlebisagan Sedgeba. evropis sabWos saparlamento

asamblea saTaTbiro organoa, romlis muSaobaSi wevri saxelmwifoebis parlamentebis wevrebi monawileoben.

evropis sabWoSi aseve Seqmnilia evropis adgilobriv da regionul mmarTvelobaTa kongresi, romelic

sakonsultacio organoa da evropis regionebs warmoadgens.

Council of the European Union (((((The Council) - evropis kav) - evropis kav) - evropis kav) - evropis kav) - evropis kavSiris sabWo (ministrebis sabWo)Siris sabWo (ministrebis sabWo)Siris sabWo (ministrebis sabWo)Siris sabWo (ministrebis sabWo)Siris sabWo (ministrebis sabWo)

evrokavSiris sabWo (SesaZloa Segvxvdes rogorc sabWo an ministrebis sabWo) evrokavSirSi gadawyvetilebaTa

mimRebi mTavari organoa. igi Sedgeba wevr saxelmwifoTa ministrebisagan, romelTagan TiToeuli

pasuxismgebelia dRis wesrigiT gaTvaliswinebul calkeul sakiTxze, rogoricaa, sagareo politika,

soflis meurneoba, mrewveloba, transporti da sxva. miuxedavad imisa, rom sabWos Semadgenloba

damokidebulia imaze, Tu romel konkretul sakiTxs ganixilavs mocemul Sexvedraze, igi mainc erTiani

organoa.

evropis kavSiris TiToeuli wevri saxelmwifo rig-rigobiT xdeba sabWos da Sesabamisad kavSiris

Tavmjdomare. Tavmjdomare qveyana eqvs TveSi icvleba. sabWoze misaReb gadawyvetilebebs amzadebs

koreperi - mudmiv warmomadgenelTa komiteti, romelTac samuSao jgufebi an mTavrobaTa warmomadgenlebi

exmarebian. sabWos muSaobas daxmarebas uwevs generaluri samdivno.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg, sabWos generaluri mdivani sagareo da usafrTxoebis

politikis sferoSi evropis kavSiris umaRlesi warmomadgenelicaa. masTan erTad muSaobs generaluri

mdivnis moadgile, romelic iniSneba sabWos mier erTxmad miRebuli gadawyvetilebis safuZvelze.

generaluri mdivnis moadgile pasuximgebelia generaluri samdivnos muSaobaze.

sabWoSi gadawyvetilebebs ZiriTadad xmaTa kvalificiuri umravlesobiT iReben. TandaTanobiT gafarTovda

im sferoTa nusxa, romelzec gadawyvetilebebi kvalificiuri umravlesobiT miiReba. mosalodnel

gafarToebasTan dakavSirebiT belgia, italia da safrangeTi miiHnevdnen, rom mniSvnelovania kvalificiuri

umravlesobis proceduris gavrcoba sxva sferoebzec. nicis xelSekrulebiT, romelic 2003 wels Sevida

ZalaSi da ZiriTadad kavSiris aRmosavleTiT gafarToebisaTvis xelis Sewyobas isaxavs miznad, kidev

ufro gaizarda im sferoTa raodenoba, romlebzec gadawyvetilebebi kvalificiuri umravlesobiT

miiReba, kerZod, evrokavSiris moqalaqeTa Tavisufali gadaadgilebis xelSewyoba (evrogaerTianebis

xelSekrulebis me-18 muxli), samoqalaqo sakiTxebze samarTlebrivi TanamSromloba (evrogaerTianebis

xelSekrulebis 65-e muxli), saerTaSoriso xelSekrulebebis dadeba momsaxurebis sferoSi (133-e

muxli), samrewvelo politika (157-e muxli), mesame qveynebTan ekonomikuri, finansuri da teqnikuri

TanamSromloba (muxli 181) da sxv. (sul 27 sfero).

ministrebis sabWoSi TiToeuli saxelmwifo xmaTa garkveul raodenobas flobs. nicis xelSekrulebis

mixedviT gafarToebis Semdeg xmaTa raodenobebi sabWoSi Semdegnairad ganawildeba: germania, safrangeTi,

didi britaneTi, italia - 29 xma, espaneTi, poloneTi - 27 xma, rumineTi - 14 xma, niderlandi - 13

xma, saberZneTi, HexeTi, belgia, ungreTi, portugalia - 12 xma, SvedeTi, bulgareTi, avstria - 10 xma,

slovakeTi, dania, fineTi, irlandia, litva - 7 xma, latvia, slovenia, estoneTi, kviprosi, luqsemburgi

- 4 xma, malta - 3 xma. sabWoSi xmaTa saerTo raodenoba 345-s Seadgens.

Court of Auditors - auditorTa sasamarTlo- auditorTa sasamarTlo- auditorTa sasamarTlo- auditorTa sasamarTlo- auditorTa sasamarTlo

auditorTa sasamarTlo Sedgeba 15 wevrisagan (kavSiris wevrTa raodenobis Sesabamisad), romelTac

ministrebis sabWo niSnavs eqvsi wlis vadiT. amis Sesaxeb gadawyvetileba miiReba erTxmad, parlamentTankonsultaciis Semdeg. sasamarTlo audits utarebs gaerTianebis Semosavalsa da xarjebs, maTi kanonierebis,

sizustis Sesamowmeblad da swori finansuri menejmetis uzrunvelsayofad. auditorTa sasamarTlo 1977

wels Seiqmna da srulfasovan organod maastrixtis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg iqca.

amsterdamis xelSekrulebis amoqmedebis Semdeg sasamarTlos ufleba aqvs sabWosa da parlaments

warudginos angariSi darRvevaTa Sesaxeb. misi auditoruli uflebamosileba aseve vrceldeba gaerTianebisim fondebzec, romlebic imarTeba aragaerTianebis organoebis da evropis sainvesticio bankis mier.

Page 21: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

20

nicis xelSekrulebis Tanaxmad, gafarToebis Semdeg auditorTa sasamarTlos Semadgenloba gaizrdeba

imave raodenobiT, ramdeniTac evropis kavSiri.

Court of Justice - sasamarTlosasamarTlosasamarTlosasamarTlosasamarTlo

evrogaerTianebis sasamarTlo Sedgeba 15 wevrisagan (kavSiris wevrTa raodenobis Sesabamisad), romelTac

daxmarebas uwevs cxra generaluri advokati. isini eqvsi wliT iniSnebian wevr saxelmwifoebs SorisSeTanxmebis safuZvelze. sasamarTlos ori ZiriTadi funqcia aqvs: 1. Seamowmos, Tu ramdenad SeesabamebaevrogaerTianebis da wevri saxelmwifoebis mier miRebuli samarTlebrivi aqtebi damfuZnebel xelSekrulebebs,

da 2. ganmartos gaerTianebis samarTlis normebi erovnuli sasamarTlos TxovniT.

gafarToebis Semdeg sasamarTlos wevrTa raodenobac gaizrdeba, raTa axal wevrebs saSualeba mieceT,

hyavdeT erTi mosamarTle. didi palata, romelSic 11 mosamarTle Seva, ganixilavs im sakiTxebs,

romelsac dRes sasamarTlos plenaruli sesia ixilavs. sami wliT airHeva xuTi mosamarTlisagan

Semdgari palatebi.

sasamarTloSi aseve funqcionirebs pirveli instanciis sasamarTlo, romelic 1989 wels Seiqmna. is

ZiriTadad gaerTianebis organoebs Soris administraciul da gaerTianebis konkurenciis samarTlTan

dakavSirebul davebs agvarebs.

Culture - kultura - kultura - kultura - kultura - kultura

kulturis sfero gaerTianebis kompetenciaSi evrokavSiris (maastrixtis) xelSekrulebis amoqmedebis Semdeg

Sevida. evrogaerTianebis xelSekrulebis 151-e muxli sTxovs gaerTianebas, xeli Seuwyos wevr saxelmwifoebs

Soris kulturul TanamSromlobas da saWiroebis SemTxvevaSi imoqmedos iseT sferoebSi rogoricaa:

� evropeli xalxebis kulturisa da istoriis Sesaxeb informaciis gavrceleba;

� evropuli mniSvnelobis mqone kulturuli memkvidreobis dacva da SenarHuneba;

� arakomerciuli saxis kulturuli gacvliTi programebi;

� xelovnebis, literaturis nimuSebi da audiovizualuri produqcia;

� mesame qveynebTan da kompetentur saerTaSoriso organizaciebTan, gansakuTrebiT evropis sabWosTan

TanamSromloba.

am sferoSi sabWo gadawyvetilebebs iRebs erTxmad, regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg da

gamoiyeneba Tanagadawyvetilebis procedura. sabWos SeuZlia erTxmad miiRos rekomendaciebi komisiiswinadadebis safuZvelze.

1990 wlis Semdeg gaerTianebam SeimuSava sxvadasxva programa kulturis sferoSi: kaleidoskopi

(evropuli kulturuli RonisZiebebis xelSewyoba), ariana (gamomcemlobebi), rafaeli (kulturuli

memkvidreobis SenarHuneba da ganviTareba). evrogaerTianebam aseve mxari dauWira wevri saxelmwifoebis

iniciativas “kulturis evropuli qalaqis” dasaxelebis Taobaze, rac 1985 wlis Semdeg yovelwliurad

xorcieldeba.

D

Decision and Framework Decision - gadawyvetileba da HarHo gadawyvetileba- gadawyvetileba da HarHo gadawyvetileba- gadawyvetileba da HarHo gadawyvetileba- gadawyvetileba da HarHo gadawyvetileba- gadawyvetileba da HarHo gadawyvetileba

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg gadawyvetilebebma da HarHo gadawyvetilebebma

Secvales erToblivi qmedebebi, romelsac mimarTavdnen evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse TaviT

gaTvaliswinebul sferoebSi (policia da samarTlebrivi TanamSromloba sisxlissamarTlebriv sakiTxebSi).

gadawyvetilebebi da HarHo gadawyvetilebebi ufro metad savaldebulo xasiaTis samarTlebrivi

instrumentebia da miznad isaxavs evrokavSiris mesame sayrdenis farglebSi ufro efeqturi RonisZiebebis

uzrunvelyofas.

HarHo gadawyvetilebebis mizania wevr saxelmwifoTa kanonmdeblobis erTmaneTTan daaxloeba. iniciativis

ufleba aqvs komisias an wevr saxelmwifos, gadawyvetileba ki miiReba sabWos mier erTxmad. wevri

saxelmwifoebisaTvis HarHo gadawyvetilebebi savaldebuloa Sedegis TvalsazrisiT, rac Seexeba mis

misaRwev saSualebebsa da meTodebs, igi Tavad wevr saxelmwifoTa xelisuflebebma unda airHion.

Page 22: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

21

gadawyvetilebebi miiReba nebismieri mizniT, wevr saxelmwifoTa kanonmdeblobebis daaxloebis garda.

isini savaldebulo xasiaTisaa da maTi ganxorcielebisaTvis aucilebel qmedebebs gansazRvravs sabWo

kvalificiuri umravlesobiT.

Declaration (CFSP) - de- de- de- de- deklaracia (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)klaracia (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)klaracia (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)klaracia (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)klaracia (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)

deklaracia aris sagareo politikuri instrumenti, romelic araa gaTvaliswinebuli evrokavSiris

xelSekrulebis mexuTe TaviT, magram gamoiyeneboda evropuli politikuri TanamSromlobis mier.

deklaracia araa savaldebulo wevri saxelmwifoebisaTvis da dRemde xSirad gamoiyeneba sagareo da

usafrTxoebis erTiani politikis sferoSi.

Deepening - integraciis gaRrmavebaintegraciis gaRrmavebaintegraciis gaRrmavebaintegraciis gaRrmavebaintegraciis gaRrmaveba

gaRrmavebaSi igulisxmeba integraciis dinamika, romelic gaerTianebis daarsebis Semdeg mudmivad

viTardeba. aRniSnul dinamikas asaxavs evrogaerTianebis ganviTareba, kerZod, sabaJo kavSiris Semdeg

erTiani bazrisa da bolos erTiani valutis - evros SemoReba. integraciis garRmaveba gafarToebis

paralelur da xSirad mis ganxorcielebamde gadasadgmel aucilebel nabijad ganixileba.

am suliskveTebiT gadawyda gaerTianebis politikis ZiriTadi sferoebis (erTiani soflis meurneobis

politika da struqturuli politika) da gaerTianebis organoTa reformireba aRmosavleT da centraluri

evropidan axali wevrebis miRebamde.

Democratic Deficit - demokratiuli deficiti- demokratiuli deficiti- demokratiuli deficiti- demokratiuli deficiti- demokratiuli deficiti

arsebobs mosazreba, rom evropis kavSiri demokratiis deficitis gamo TandaTan Sordeba Hveulebriv

evropel moqalaqeebs. ukmayofilebas gamoTqvamen imis gamo, rom gaerTianebis instituciur mowyobaSi

wamyvan rols asruleben organoebi, romelTagan erTi aerTianebs sakanonmdeblo da aRmasrulebel

funqciebs (sabWo), meores ki aklia demokratiuli legitimuroba (komisia - miuxedavad imisa, rom

komisiis wevrebs wevri saxelmwifoebi niSnaven da misi Semadgenloba unda daamtkicos parlamentma,

romlis winaSec komisia angariSvaldebulia).

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg gaerTianebis demokratiuli deficiti Semcirda.

uflebamosileba gaezarda parlaments, garda amisa, dawesda wevr saxelmwifoTa parlamentebisaTvis

regularuli angariSebis wardgena gaerTianebis saqmianobis Sesaxeb.

Differentiated Integration - diferencirebuli integraciadiferencirebuli integraciadiferencirebuli integraciadiferencirebuli integraciadiferencirebuli integracia

diferencirebuli integracia gulisxmobs process, romlis drosac wevri saxelmwifoebis integrireba

xdeba sxvadasxva siHqariT an sxvadasxva miznebiT. es ganasxvavebs mas imgvari monoliTuri gaerTianebisagan,romelSic qveynebi Tanabari siHqariT miiweven erTi da imave miznisaken.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg diferencirebuli integraciis cnebam politikuri

gamoxatuleba pova evrogaerTianebisa da evrokavSiris xelSekrulebaSi damatebul iseT debulebebSi,

romlebic dakavSirebulia gaRrmavebul TanamSromlobasTan.

Double Majority - ormagi umravle - ormagi umravle - ormagi umravle - ormagi umravle - ormagi umravlesobasobasobasobasoba

mosalodneli gafarToebis pirobebSi SemuSavda winadadebebi sabWoSi gadawyvetilebebis miRebisas did

da patara saxelmwifoebs Soris dRes arsebuli balansis SesanarHuneblad. patara saxelmwifoTa zedmeti

warmomadgenlobiTobis Tavidan acilebis mizniT gadawyda, rom xmaTa raodenoba wevrebs Soris gadanawildeboda

imgvarad, rom nebismieri gadawyvetilebis miRebisas misi momxre unda iyvnen rogorc sabWos wevrebi, ise

evrokavSiris mosaxleobis umravlesoba.

nicis xelSekrulebis Tanaxmad, kvalificiuri umravlesoba miRweulad HaiTvleba, Tu gadawyvetilebas

mxars dauWers xmaTa aucilebeli raodenoba da, amasTanave, wevr saxelmwifoTa umravlesoba.

Page 23: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

22

E

ECHO (European Community Humanitarian Office) - evrogaerTianebis humanitaruli ofisievrogaerTianebis humanitaruli ofisievrogaerTianebis humanitaruli ofisievrogaerTianebis humanitaruli ofisievrogaerTianebis humanitaruli ofisi

evrogaerTianebis humanitaruli ofisi 1992 wels Seiqmna. evropis kavSiri - misi TxuTmeti wevri

saxelmwifo da evrokomisia - erT-erT umsxviles humanitarul donors warmoadgens. evrogaerTianebis

humanitaruli ofisi evrokomisiis samsaxuria, romelic swored humanitarul daxmarebazea pasuxismgebeli.

evrogaerTianebis humanitaruli ofisis mandati gulisxmobs gadaudebeli daxmarebis gawevas stiqiuri

ubedurebebisa da SeiaraRebuli konfliqtebis mxverplTaTvis evropis kavSiris gareT. evrogaerTianebis

humanitaruli ofisis daxmareba moicavs rogorc sakvebs, wamlebs, sawvavsa da samedicino aRWurvilobas,

aseve eqimTa da sanitarTa jgufebs, romlebic TavianTi movaleobis Sesasruleblad adgilze igzavnebian.

1992 wlis Semdeg evrogaerTianebis humanitarulma ofisma 85 qveyanaSi daafinansa humanitaruli

daxmareba.

Economic and Monetary Union - eeeeekonomikuri da savaluto kavkonomikuri da savaluto kavkonomikuri da savaluto kavkonomikuri da savaluto kavkonomikuri da savaluto kavSiriSiriSiriSiriSiri

ekonomikuri da savaluto kavSiri wevri saxelmwifoebis ekonomikuri da savaluto politikis harmonizebis

Sedegad Seiqmna. mTliani procesi ki erTiani valutis SemoRebiT dasrulda. maastrixtis xelSekrulebis

Tanaxmad, ekonomikuri da savaluto kavSiris Seqmnamde wevr saxelmwifoebs sami etapi unda gaevloT:

- pirveli etapi (1 ivlisi 1990 - 31 dekemberi 1993) - wevr saxelmwifoebs Soris kapitalis

Tavisufali moZraoba, ekonomikuri politikis mWidro koordinacia da centralur (erovnul) bankebs

Soris mWidro TanaSromloba;

- meore etapi (1 ianvari 1994 - 31 dekemberi 1998) - wevr saxelmwifoTa ekonomikuri da savaluto

politikis urTierTTavsebadobis miRweva fasebis stabilurobisa da myari saxelmwifo finansebis

uzrunvelsayofad;

- mesame etapi (1 ianvari 1999) - iqmneba evropis centraluri banki, fiqsirdeba kursi evropul

valutebs Soris da Semodis erTiani valuta - evro.

Economic and Social Cohesion - e- e- e- e- ekonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebakonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebakonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebakonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebakonomikuri da socialuri urTierTgaTanabreba

ekonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebis politika saTaves iRebs romis xelSekrulebidan

(evrogaerTianebis damfuZnebeli xelSekruleba) da gulisxmobs evropis regionTa ganviTarebis doneebs

Soris gansxvavebebis Semcirebas. miuxedavad amisa, evrogaerTianebam mxolod 1970-ian wlebSi moaxerxa am

sferoSi wevr saxelmwifoTa erovnuli politikis koordinacia da damatebiTi finansuri resursebiT

uzrunvelyofa. maSin gatarebuli RonisZiebebi arasakmarisi aRmoHnda. saerTo bazris Seqmnamac ver SeZlo

sxvadasxva regionebis ganviTarebis gansxvavebuli doneebis gaTanabreba.

erTiani evropuli aqtis miRebis Semdeg (1986 w.) evrogaerTianebis regionTa ekonomikuri dasocialuri urTierTgaTanabreba, saerTo bazris SeqmnasTan erTad, gaerTianebis erT-erT miznad iqca.

ekonomikuri da savaluto kavSirisaTvis mzadebis procesSi erTianma evropulma aqtma evrogaerTianebas

regionuli ganviTarebis politikaSi gadamwyveti zomebis gatarebisaTvis aucilebeli samarTlebrivi

safuZveli Seuqmna.

maastrixtis xelSekrulebam daasrula ekonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebis politikis

inkorporacia (gadatana) evrogaerTianebis xelSekrulebaSi (muxlebi 158-162). es politika evrokavSirisqveynebsa da regionebs Soris solidarobas emyareba da gulisxmobs dabalansebul da mdgrad ganviTarebas

evropis kavSirSi. misi mizania evropis regionebs Soris struqturuli uTanasworobis Semcireba daTiToeuli pirovnebis uzrunvelyofa Tanabari SesaZleblobebiT. praqtikaSi es gaerTianebis mier regionebisaTvis

gamoyofili dafinansebis, kerZod, struqturuli fondebis saSualebiT xorcieldeba. ministrebis sabWo,

komisiis winadadebis safuZvelze, parlamentis Tanxmobis miRebisa da ekonomikisa da socialur sakiTxTa

komitetTan da regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg, erTxmad iRebs gadawyvetilebas struqturuli

Page 24: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

23

fondebis miznebisa da maTi gamoyenebis Sesaxeb.

ekonomikuri da socialuri urTierTgaTanabrebis politikas evrogaerTianebis biujetSi erT-erTi

yvelaze didi adgili ukavia. magaliTad 1994-1999 wlebSi mas biujetis 35% ekava. misi mniSvneloba

isev aisaxa evrogaerTianebis 2000-2006 wlebis finansur perspeqtivaSi.

Economic and Social Committee - e- e- e- e- ekonomikisa da socialur sakiTxTa komitetikonomikisa da socialur sakiTxTa komitetikonomikisa da socialur sakiTxTa komitetikonomikisa da socialur sakiTxTa komitetikonomikisa da socialur sakiTxTa komiteti

ekonomikisa da socialur sakiTxTa komiteti Sedgeba 222 wevrisagan, romlebic sazogadoebis sam fenas

warmoadgenen: damqiraveblebi, muSa-mosamsaxureebi da konkretuli dargis warmomadgenlebi (fermerebi,

xelosnebi, momxmarebelTa interesebis damcvelebi, mecnierebi, maswavleblebi, ojaxis interesebis

damcvelebi, garemos damcvelebi da sxvadasxva konkretuli profesiis warmomadgenlebi). komitetis

wevrebi iniSnebian sabWos mier erTxmad miRebuli gadawyvetilebiT. igi konsultaciebs iZleva sxvadasxva

samarTlebrivi aqtis miRebamde da SeuZlia sakuTari iniciativiTac gamosces oficialuri mosazreba.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg komitetis konsultaciis sferoebi gafarTovda da

moicva dasaqmebis politika, socialuri sakiTxebi, sazogadoebrivi jandacva. komitets SeuZlia konsultaciebi

gauwios evropis parlamentsac.

Economic Policy - ekonomikuri politika- ekonomikuri politika- ekonomikuri politika- ekonomikuri politika- ekonomikuri politika

evrogaerTianebis damfuZnebeli xelSekruleba wevri saxelmwifoebis ekonomikur politikas gaerTianebis

saerTo interesis sferod aRiarebs.

ministrebis sabWo komisiis rekomendaciis safuZvelze kvalificiuri umravlesobiT ayalibebs ekonomikuri

politikis ZiriTadi principebis proeqts, romelic evropul sabWos gadaegzavneba. am ukanasknelis

daskvnis safuZvelze ministrebis sabWo kvalificiuri umravlesobiT iRebs rekomendacias, rac gansazRvravs

wevr saxelmwifoTa da gaerTianebis ekonomikuri politikis mTavar principebs. miRebuli gadawyvetilebis

Sesaxeb atyobineben evropis parlaments.

evrogaerTianebis xelSekrulebis 98-104 muxlebi ekonomikuri politikis sferoSi gadawyvetilebaTa

miRebis sxvadasxva proceduras iTvaliswineben:

- gadawyvetileba miiReba TanamSromlobis proceduriT, rodesac saqme exeba ekonomikur politikaze

wevri saxelmwifoebis mier mravalmxrivi zedamxedvelobis ganxorcielebis sakiTxebs (muxli 99);

gaerTianebis an wevri saxelmwifos centraluri Tu regionuli/adgilobrivi organoebis mier

finansuri institutebiT privilegirebuli sargeblobis uflebis akrZalvas (muxli 102); gaerTianebis

gaTavisuflebas wevr saxelmwifoTa centraluri Tu adgilobrivi mTavrobebis mier aRebuli

valdebulebebisagan (muxli 103);

- deficitis Tavidan asacileblad komisia meTvalyureobs TiToeuli wevri saxelmwifos biujetis

mdgomareobas konsultaciis proceduriT da sabWoSi kvalificiuri umravlesobiT igi aamoqmedebs

Warbi deficitis proceduris oqms (# 20), romelic Tan erTvis evrogaerTianebis xelSekrulebas.

- sabWo erTxmad miiRebs gadawyvetilebas Seqmnili ekonomikuri viTarebidan gamomdinare qmedebebze;

- sabWo erTxmad iRebs gadawyvetilebas finansuri daxmarebis gawevis Taobaze im wevri saxelmwifosaTvis,

romelic ekonomikur siZneleebs ganicdis (garda stiqiuri ubedurebebisa). informacia unda

miewodos parlaments.

Education, Vocational Training and Youth - ganaTleba, profe- ganaTleba, profe- ganaTleba, profe- ganaTleba, profe- ganaTleba, profesiuli gadamsiuli gadamsiuli gadamsiuli gadamsiuli gadamzadeba da axalgazadeba da axalgazadeba da axalgazadeba da axalgazadeba da axalgazrdulizrdulizrdulizrdulizrduli

saqmeebisaqmeebisaqmeebisaqmeebisaqmeebi

evropis gaerTianebam ganaTlebis sferoSi konkretuli nabijebis gadadgma 1976 wlidan daiwyo, Tumca

samarTlebrivi baza am qmedebebs maastrixtis xelSekrulebam Seuqmna (evrogaerTianebis xelSekrulebis

149-e da 150-e muxlebi). amsterdamis xelSekrulebas am sferoSi TiTqmis araferi Seucvlia. ganaTlebis

sferoSi evrogaerTianeba TanamSromlobis proceduriT iRebs gadawyvetilebebs ekonomikisa da socialur

sakiTxTa komitetTan da regionebis komitetTan konsultaciis Semdeg.

Page 25: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

24

1995 wlis Semdeg ganaTlebisa da profesiuli gadamzadebis sferoSi ramdenime mniSvnelovani programa

ganxorcielda:

- “sokrates” programa xels uwyobs studentTa gacvlas da am mizniT universitetebs (erazmis

programa) da skolebs (komeniusis programa) Soris TanamSrolobas da ucxo enebis swavlas (linguas

programa). sokrates programiT aseve xdeba evropuli qselebis ganviTareba ganaTlebis kvalifikaciis

urTierTaRiarebis mizniT, ganaTlebis sferoSi informaciiT uzrunvelyofa (evridikes programa),

ganaTlebis sferoSi pasuxismgebel pirTa gamocdilebis gaziareba (programa arioni).

- “leonardo da vinHis” programis mizania profesiuli momzadebis xelSewyoba gadamzadebis erovnuli

sistemebis gaumjobesebiT.

- programa “axalgazrdebi evropisaTvis” iTvaliswinebs naklebad SeZlebuli axalgazrdebis xelSewyobas

ganaTlebis sistemis gareT adgilobriv proeqtebSi monawileobiT;

garda amisa, 1990 wlidan moqmedebs tempusis programa, romlis farglebSic xorcieldeba gacvlebi

umaRlesi ganaTlebis sferoSi, erTi mxriv, evrokavSiris qveynebidan da, meore mxriv, aRmosavleT da

centraluri evropis qveynebidan, yofili sabWoTa respublikebidan da monRoleTidan.

amasTanave, evropis komisiam daaarsa ori struqtura, romelic exmareba evrogaerTianebas profesiuli

gadamzadebis sferoSi:

- profesiuli gadamzadebis evropuli centri, romelic Seiqmna 1975 wels da salonikSi mdebareobs;

- evropis gadamzadebis centri, romelic 1995 wels Seiqmna da turinSi mdebareobs.

yvela am programiT evrokavSiri cdilobs, yvelas misces ganaTlebis miRebisa da gadamzadebis saSualeba

wevri saxelmwifoebis uflebamosilebaSi Harevis gareSe.

Elyssee Treaty - eeeeeliseliseliseliselises xes xes xes xes xelllllSeSeSeSeSekrulebakrulebakrulebakrulebakruleba

elises xelSekruleba anu megobrobis xelSekruleba 1963 wels daido safrangeTsa da germanias Soris.

1960 wels, germaniis kancler adenauerTan konsultaciis Semdeg, safrangeTis prezidentma Sarl de

golma evropuli usafrTxoebis gaerTianebis Seqmnis iniciativa wamoayena. safrangeTisa da germaniis

garda, am gegmas yvela wevri saxelmwifo ukmayofilo Sexvda, ris gamoc es iniciativa ver ganxorcielda.

miuxedavad amisa, de goli mainc ecada gegmis Tundac mciredi saxiT SenarHunebas da gadawyvita misi

gamoyeneba franko-germanul urTierTobaTa ganmtkicebisaTvis. de golma adenauers ori qveynis meTaurTa

da ministrTa Soris regularuli Sexvedrebis idea SesTavaza Tavdacvis, sagareo politikis, ekonomikisa

da kulturis sakiTxebis gansaxilvelad. SemuSavda xelSekruleba, romelsac Serigebisa da megobrobis

franko-germanuli xelSekruleba ewoda. am dokuments 1963 wels moewera xeli elises sasaxleSi da

Sesabamisad elises xelSekrulebis saxeliTaa cnobili. es xelSekruleba evrogaerTianebaSi franko-

germanuli RerZis Seqmnis safuZveli gaxda, ramac didi roli Seasrula 1970 wlis Semdgom dasavleT

veropul politikaze.

Employment - dasaqmeba- dasaqmeba- dasaqmeba- dasaqmeba- dasaqmeba

dasaqmeba evrokavSiris wevri saxelmwifoebis erT-erTi umniSvnelovanesi problemaa. umuSevrobam 2000

wlis maHveneblebiT 11%-s miaRwia. am problemis dasaZlevad 1993 wels evrokomisiam gamosca e.w. TeTri

wigni, romelic ekonomikuri zrdis sakiTxebs, konkurenciis xelSewyobas da umuSevrobis problemas

exeboda. amis Semdeg, 1994 wlis dekemberSi, essenis evropulma sabWom dasaqmebis sferoSi prioritetebi

gansazRvra:

- umuSevrobis Semcireba profesiul gadamzadebaSi investiciebis xelSewyobiT;

- Sromis arasaxelfaso xarjebis Semcireba;

- Sromis bazris efeqturobis gazrda;

- umuSevrobisagan dazaralebul pirTa daxmarebis sistemis gaumjobeseba.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg dasaqmeba evrogaerTianebis erT-erT mTavar miznad

iqca. gaerTianebas daekisra pasuxismgebloba, wevr saxelmwifoebTan erTad SeimuSaos dasaqmebis koordinirebuli

strategia. am mizniT evrogaerTianebis xelSekrulebas daemata axali Tavi dasaqmebis Sesaxeb, romelic

Page 26: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

25

iTvaliswinebs:

- gaerTianebis saerTo politikaSi dasaqmebis problemebis asaxvas;

- koordinaciis meqanizmis Seqmnas evrogaerTianebis doneze (sabWos mier dasaqmebis principebis

SemuSaveba da wevri saxelmwifoebis mier maTi ganxorcieleba);

- sabWos mier kvalificiuri umravlesobiT wamqezebeli zomebis miRebas, maT Soris, sacdeli

proeqtebis ganxorcielebasac.

Employment Committee - dasaqmebis komiteti- dasaqmebis komiteti- dasaqmebis komiteti- dasaqmebis komiteti- dasaqmebis komiteti

amsterdamis xelSekrulebis safuZvelze daarsda dasaqmebis komiteti, romelmac manamde arsebuli

dasaqmebisa da Sromis bazris komiteti Secvala.

komiteti Sedgeba TiToeuli wevri saxelmwifos da komisiis or-ori warmomadgenlisagan. komitetisamocanaa, daxmareba gauwios sabWos dasaqmebasTan dakavSirebuli amocanebis gadaWraSi. igi meTvalyureobas

uwevs wevr saxelmwifoTa dasaqmebisa da Sromis bazris politikas.

Enlargement - gafarToeba- gafarToeba- gafarToeba- gafarToeba- gafarToeba

evrogaerTianebis damfuZnebeli wevrebi arian: safrangeTi, germania, italia, belgia, niderlandebi,

luqsemburgi. amis Semdeg evrogaerTianeba oTxjer gafarTovda:

- 1973 wels: didi britaneTi, irlandia, dania;

- 1981 wels: saberZneTi;

- 1986 wels: espaneTi, portugalia;

- 1995 wels: SvedeTi, avstria, fineTi.

2002 wlis dekembris kopenhagenis evropulma sabWom miiRo saboloo gadawyvetileba momavali gafarToebis

Sesaxeb da daasaxela is aTi qveyana, romelic 2004 wlisaTvis evropis kavSiris wevrebi gaxdebian:

estoneTi, kviprosi, latvia, litva, malta, poloneTi, slovakeTi, slovenia, ungreTi da HexeTi. rac

Seexeba bulgareTsa da rumineTs, 2007 wlisaTvis es ori qveyanac miuerTdeba evropis kavSirs. 2004

wels ki gadawydeba akmayofilebs Tu ara TurqeTi kriteriumebs mierTebis molaparakebaTa dasawyebad.

2003 wlis 16 aprils xeli moewera gawevrianebis xelSekrulebebs evrokavSirsa da aRmosavleT evropis

aT qveyanas Soris.

Environment - garemos dacvagaremos dacvagaremos dacvagaremos dacvagaremos dacva

evrogaerTianebis garemos dacviTi politikis mizani ekologiuri mdgomareobis gaumjobesebaa. garda amisa,

igi miznad isaxavs bunebrivi resursebiT ufro frTxili da racionaluri sargeblobis waxalisebas.

amasTanave, gaerTianeba cdilobs, saerTaSoriso doneze wamoWras garemos dacvasTan dakavSirebuli

problemebi.

garemos dacvis politikis Hamoyalibeba da am sferoSi gadawyvetilebebis miReba sxvadasxva proceduriT

mimdinareobs:

- Tanagadawyvetilebis procedura gamoiyeneba 174-e muxliT gansazRvruli miznebis (garemos dacva)

miRwevisaTvis konkretuli qmedebebis gansaxorcieleblad. am SemTxvevaSi sabWo konsultaciisaTvis

mimarTavs ekonomikisa da socialur sakiTxTa komitets da regionebis komitets. sabWo aseve moqmedebs

Tanagadawyvetilebis proceduris Sesabamisad im zogadi samoqmedo gegmebis SemuSavebisas, romlebic

prioritetul miznebs gansazRvraven;

- sabWo gadawyvetilebas iRebs erTxmad, evropis parlamentTan da ekonomikisa da socialur sakiTxTa

komitetTan konsultaciis Semdeg, rodesac saqme exeba finansuri xasiaTis sakiTxebs, rogoricaa,

qalaqisa dagegmareba da miwiT sargebloba; an im SemTxvevaSi, rodesac gadawyvetilebam SesaZloa

gavlena iqonios ama Tu im wevri saxelmwifos mier energoresursebis arHevanze.

amsterdamis xelSekrulebam mdgradi ganviTareba evrokavSiris erT-erT miznad gansazRvra. amasTanave,

garemos dacvis moTxovnebs gansakuTrebuli roli daekisra gaerTianebis politikaSi, ganskuTrebiT ki

Page 27: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

26

saerTo bazris ganviTarebis konteqstSi.

garda amisa, SesaZlebeli gaxda wevri saxelmwifoebis mier evrogaerTianebaze ufro mkacri zomebis miReba

garemos dacvis sferoSi. komisia meTvalyureobs am gamkacrebul zomebs, raTa uzrunvelyos, rom isini ar

ewinaaRdegebodnen saerTo bazris ganviTarebas. komisia amzadebs garemoze zemoqmedebis Sefasebis dokuments.

mis sakanonmdeblo iniciativas SesaZloa garemos dacvis mxriv garkveuli Sedegebi mohyves.

Equal opportunities - Tanabari saTanabari saTanabari saTanabari saTanabari saSualebebiSualebebiSualebebiSualebebiSualebebi

Tanabari saSualebebis zogadi principi ori ZiriTadi elementisagan Sedgeba: erovnebis mixedviT

diskriminaciis akrZalva (evrogaerTianebis xelSekruleba muxli 12) da Tanabari anazRaureba qalebisa da

mamakacebisaTvis (muxli 141). es principi yvela sferoSi moqmedebs, kerZod, ekonomikis, socialur da

kulturis sferoebSi.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg, evrogaerTianebis xelSekrulebis 13-e muxlis

Tanaxmad, gaerTianebas ufleba aqvs miiRos Sesabamisi zomebi sqesis, rasobrivi Tu eTnikuri kuTvnilebis,

sarwmunoebis, invalidobis, asakis an seqsualuri orientaciis niadagze diskriminaciis winaaRmdeg.

Equal Treatment for Men and Women - qalebisa da mamakacebis Tanabaruflebianobaqalebisa da mamakacebis Tanabaruflebianobaqalebisa da mamakacebis Tanabaruflebianobaqalebisa da mamakacebis Tanabaruflebianobaqalebisa da mamakacebis Tanabaruflebianoba

1957 wels amoqmedebuli evrogaerTianebis xelSekrulebis 141-e muxli iTvaliswinebs qalebisa da

mamakacebis Tanabaruflebianobis princips, romlis mixedviTac qalebma da mamakacebma msgavsi samuSaosaTvis

Tanabari anazRaureba unda miiRon. 1975 wlis Semdeg miRebulma ramdenime direqtivam gaafarTova es

principi da moicva dasaqmebis sfero, gadamzadeba, dawinaureba da samuSao pirobebi.

EURO - evroevroevroevroevro

evro aris evrokavSiris erTiani valuta da igi 1999 wlidan, ekonomikuri da savaluto kavSiris mesame

fazis dasawyisidan moqmedebs. Tumca, 2001 wlis ianvramde evro mxolod nominalurad arsebobda. 2001

wlis dasawyisidan ki evrokavSiris im qveynebSi, romlebmac survili gamoTqves SeerTebodnen erTian

valutas, mimoqcevaSi Semovida evros banknotebi.

evro evrokavSiris mxolod 12 wevr saxelmwifoSi moqmedebs. es qveynebia: avstria, belgia, germania,

espaneTi, irlandia, italia, luqsemburgi, niderlandebi, portugalia, saberZneTi, safrangeTi, fineTi.

didma britaneTma da daniam uari Tqves erTian valutaze. SvedeTi ki SeuerTdeba erTiani valutis

qveynebs mas Semdeg, rac igi saamiso yvela pirobas daakmayofilebs.

evrozonaSi gaerTianebuli saxelmwifoebis fulad politikas evropis centraluri banki warmarTavs,

romlis umTavresi amocana fasebis stabilurobis SenarHunebaa.

Eurocorps - - - - - evrokorpusievrokorpusievrokorpusievrokorpusievrokorpusi

evrokorpusi safrangeT-germaniis 59-e samitze Seiqmna 1992 wlis maisSi. mogvianebiT maT kidev sami

qveyana SeuerTda: belgia _ 1993 wlis ivnisSi, espaneTi _ 1993 wlis dekemberSi da luqsemburgi _

1996 wlis maisSi. es samxedro SenaerTi 50 000 jariskacs aerTianebs da 1995 wlis noembridan

moqmedebs. evrokurpusi dasavleT evropis kavSiris daqvemdebarebaSi myofi SeiaraRebuli Zalebis

Semadgeneli nawilia. mas SeuZlia imoqmedos rogorc dasavleT evropis kavSiris, aseve natos farglebSic

(nato-s wesdebis me-5 muxli) da Seasrulos humanitaruli misiebi, kerZod, moaxdinos wevr saxelmwifoTa

moqalaqeebis evakuacia da monawileoba miiRos samSvidobo operaciebSi gaeros an euTos egidiT.

evrokorpusis dasavleT evropis kavSiris politikur daqvemdebarebaSi gadasvla 1993 wlis noembris

SeTanxmebiT ganxorcielda, xolo mis nato-sTan urTierTobas gansazRvravs 1993 wlis ianvarSi nato-sTan

dadebuli SeTanxmeba.

Page 28: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

27

Eurofor/Euromarfor - evropis saxme- evropis saxme- evropis saxme- evropis saxme- evropis saxmeleTo da saleTo da saleTo da saleTo da saleTo da sazRvao ZalebizRvao ZalebizRvao ZalebizRvao ZalebizRvao Zalebi

dasavleT evropis kavSiris 1995 wlis maisis lisabonis deklaraciiT espaneTma, safrangeTma da italiam

saerTo saxmeleTo da sazRvao Zalebi Hamoayalibes. es Zalebi dasavleT evropis kavSiris Zalebis

nawils Seadgenen da maTi mizania evropuli samxedro SesaZleblobebis ganviTareba petersbergis

deklaraciiT gaTvaliwinebuli amocanebis Sesasruleblad.

portugalia daTanxmda orive SeiaraRebul ZalebSi monawileobaze mxolod im SemTxvevebSi, Tu isini

moqmedeben dasavleT evropis kavSiris konteqstSi da zians ar ayeneben wevr saxelmwifoTa koleqtiur

Tavdacvas.

Europe agreement - evropuli SeTanxmeba- evropuli SeTanxmeba- evropuli SeTanxmeba- evropuli SeTanxmeba- evropuli SeTanxmeba

evropuli SeTanxmeba asociaciis SeTanxmebis erT-erTi saxea, romelic evropis kavSirsa da centraluri

da aRmosavleT evropis qveynebs Soris ideba. misi mizania asocirebuli qveynis momzadeba evrokavSiris

wevrobisaTvis. igi iTvaliswinebs iseT ZiriTad principebs, rogoricaa adamianis uflebaTa dacva,

demokratia, kanonis uzenaesoba da sabazro ekonomika. es SeTanxmeba aT ganmcxadebel qveyanasTan daido. es

qveynebia: bulgareTi, estoneTi, latvia, litva, poloneTi, rumineTi, slovakia, slovenia, ungreTi da

HexeTi.

evropuli SeTanxmeba ganusazRvreli vadiT ideba da Semdegi nawilebisgan Sedgeba:

• politikuri dialogi, romelic iTvaliswinebs ormxriv da mravalmxriv konsultaciebs saerTo

interesis nebismier sakiTxze;

• savaWro urTierTobebi, romlis mizania Tavisufali savaWro zonis Seqmna;

• ekonomikuri, finansuri da kulturuli TanamSromloba;

• kanonmdeblobebis daaxloeba, gansakuTrebiT inteleqtualuri sakuTrebisa da konkurenciis sferoebSi.

rac Seexeba SeTanxmebis instituciur uzrunvelyofas, evropa SeTanxmebis ganxorcielebas uzrunvelyofs

asociaciis sabWo, romelic erTi mxriv, sabWosa da komisiis, meore mxriv, asocirebuli qveynis

warmomadgenlebisagan Sedgeba. asociaciis komiteti, romelSic asociaciis sabWos wevrebi monawileoben,

amzadebs sabWos Sexvedrebs da Tvalyurs adevnebs SeTanxmebaTa Sesrulebas. dabolos, asociaciis

saparlamento komitets, romelic, erTi mxriv, evroparlamentis wevrebisagan da, meore mxriv, asocirebuli

qveynis parlamentis warmomadgenlebisagan Sedgeba, SeuZlia rekomendaciebi gauwios asociaciis sabWos.

Europe à la carte

es termini aRniSnavs integraciis procesis araerTgvarovan mimdinareobas, rodesac gaerTianebis calkeuli

wevri saxelmwifoebi irHeven politikis ama Tu im sferos da axdenen integrirebas am konkretul

sferoebSi. Tumca am SemTxvevaSic aucilebelia, rom arsebobdes yvela wevrisaTvis saerTo miznebis

minimaluri raodenoba.

European Bank of Reconstruction and Development (((((EBRD) - re) - re) - re) - re) - rekonstrukonstrukonstrukonstrukonstruqciisa da ganviTarebisqciisa da ganviTarebisqciisa da ganviTarebisqciisa da ganviTarebisqciisa da ganviTarebis

evropuli bankievropuli bankievropuli bankievropuli bankievropuli banki

rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli banki 1991 wels daarsda centraluri da aRmosavleT

evropisa da yofili sabWoTa respublikebisaTvis mxardaWeris mizniT. dRes banki investiciebis saSualebiT

cdilobs xeli Seuwyos aRmosavleT evropisa da centraluri aziis 27 qveyanaSi sabazro ekonomikis

ganviTarebasa da demokratiuli saxelmwifoebis mSeneblobas.

rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli banki erT-erTi umsxvilesi investoria am regionSi,

romelic sakuTari finansebis garda mobilizebas ukeTebs ucxour investiciebs aRmosavleT evropisa da

centraluri aziis qveynebisaTvis. bankis mesakuTrea samoci qveyana da ori arasamTavrobo organizacia.

miuxedavad imisa, rom misi mowileebi ZiriTadad sajaro seqtors warmoadgenen, investiciebi umTavresad

kerZo seqtorSi xorcieldeba. investiciebis saSualebiT rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli banki

xels uwyobs struqturul da seqtorul reformebs, konkurenciis ganviTarebasa da privatizacias, Zlieri

Page 29: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

28

finansuri instituciebisa da samarTlebrivi sistemebis Hamoyalibebas, infrastruqturebis ganviTarebas

da sxva.

rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli bankis mandatis Tanaxmad, banki iTanamSromlebs mxolod im

saxelmwifoebTan, romlebic demokratiul principebs efuZnebian.

European Central Bank - evropis centraluri banki- evropis centraluri banki- evropis centraluri banki- evropis centraluri banki- evropis centraluri banki

evropis centraluri banki, romelic frankfurtSi mdebareobs, 1998 wlis ivnisSi Seudga muSaobas. 1999

wlis 1 ianvridan, mas Semdeg, rac amoqmedda erTiani evropuli valuta - evro, igi pasuxismgebelia

evropis fuladi politikis gatarebaze. evropis centraluri bankis mmarTveli organoebi (mmarTvelisabWo da aRmasrulebeli sabWo) ganageben evropis centraluri bankebis sistemas. maTi amocanaamimoqcevaSi myofi fulis marTva, savaluto operaciebi, wevr saxelmwifoTa oficialuri sagareo

rezervebis marTva da gadaxdis sistemis Seuferxebeli funqcionirebis xelSewyoba. evropis centraluri

bankis winamorbedi iyo evropis savaluto instituti.

European Commission - evropis komisia (evrokomisia) - evropis komisia (evrokomisia) - evropis komisia (evrokomisia) - evropis komisia (evrokomisia) - evropis komisia (evrokomisia)

evropis komisia (evrokomisia) evrogaerTianebis erT-erTi umniSvnelovanesi organoa, romlis uflebamosilebaSi

Sedis:

• sakanonmdeblo iniciativa;

• gaerTianebis politikis administrireba da aRsruleba;

• biujetis marTva;

• gaerTianebis sagareo urTierTobebi;

• xelSekrulebaTa dacvis meTvalyureoba.

garda amisa, komisia mxolod gaerTianebis interesebs warmoadgens da evropuli integraciis ZiriTad

mamoZravebel Zaladaa miHneuli.

gafarToebamde komisia 20 wevrisagan Sedgeba. or-ori wevri hyavT safrangeTs, germanias, didi britaneTs,

italiasa da espaneTs. kavSiris danarHen wevrebs ki komisiaSi TiTo-TiTo wevri hyavT. komisiis

Semadgenloba xuTi wlis vadiT iniSneba wevr saxelmwifoTa Soris SeTanxmebis safuZvelze. saboloo

daniSvnamde komisiis mTlian Semadgenlobas xma unda misces evropis parlamentma, romlis winaSec igi

angariSvaldebulia. parlaments aseve SeuZlia xmebis ori mesamediT daiTxovos komisiis mTliani

Semadgenloba.

komisiis wevrebs daxmarebas uwevs administracia, romelic generalur-direqtoratebadaa dayofili.

komisiis administracia ZiriTadad briuselSi mdebareobs. 1999 wlidan 2004 wlamde komisiis prezidentia

romano prodi.

nicis xelSekruleba iTvaliswinebs komisiis axal Semadgenlobas gafarToebis Semdeg. 2005 wlidan

komisiaSi imdeni wevri iqneba, ramdenic saxelmwifo evrokavSirSi. amrigad, didi wevri saxelmwifoebi

komisiis erT wevrs kargaven. mas Semdeg, rac evrokavSiris wevrTa raodenoba 27-s miaRwevs, yvela wevri

saxelmwifo veRar SeZlebs waradginos Tavisi wevri komisiaSi.

European Council - evropuli sabWoevropuli sabWoevropuli sabWoevropuli sabWoevropuli sabWo

evropuli sabWo ewodeba evrokavSiris wevr saxelmwifoTa meTaurebis regularul Sexvedrebs. sabWo

1974 wels daarsda safrangeTis iniciativiT da pirvelad dublinSi Seikriba 1975 wels. evropuli

sabWos Seqmnamde 1961-1974 wlebSi wevr saxelmwifoTa meTaurebi evropis umaRlesi donis konferenciebze

ikribebodnen. evropuli sabWos muSaobam samarTlebrivi aRiareba 1987 wels miiRo erTiani evropuli

aqtiT, oficialuri statusi ki evrokavSiris xelSekrulebiT mieniWa 1993 wels.

evropuli sabWo weliwadSi orjer ikribeba. mis muSaobas eswreba komisiis prezidenti, rogorcsruluflebiani wevri. sabWos mizania evrokavSiris politikis zogadi principebis SemuSaveba, misi

ganviTarebis strategiuli mimarTulebis gansazRvra da samomavlo amocanebis dasaxva. garda amisa,

Page 30: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

29

evropuli sabWo warmoadgens forums, sadac kavSiris wevr saxelmwifoTa meTaurebi ecnobian erTmaneTis

mosazrebebs ama Tu im aqtualur sakiTxze, Tanxmdebian da akeTeben politikur gancxadebebs, awesrigeben

kavSiris SigniT warmoSobil davebs, gansazRvraven momavali integraciis mimarTulebebs, Tanxmdebian

damfuZnebel xelSekrulebebSi Sesatan cvlilebebze da niSnaven komisiisa da centraluri bankis

prezidentebs.

EFTA / European Free Trade Association - evropis Tavisufali vaWrobis zona - evropis Tavisufali vaWrobis zona - evropis Tavisufali vaWrobis zona - evropis Tavisufali vaWrobis zona - evropis Tavisufali vaWrobis zona

evropis Tavisufali vaWrobis zona 1960 wels Seqmna eqvsma dasavleT evropulma saxelmwifom,

romelTac sxvadasxva mizezebis gamo ar surdaT an ar SeeZloT mieRoT evropis ekonomikuri gaerTianebis

zesaxelmwifoebrivi principebi. SeTanxmeba iTvaliswinebda tarifebis TandaTanobiT gauqmebas samrewvelo

saqonelze, Tumca sagareo savaWro tarifebi ar uqmdeboda. am SeTanxmebis monawile qveynebi fiqrobdnen,

rom aseTi gaerTianeba maT sakuTari poziciebis gamyarebis saSualebas miscemda evrogaerTianebasTan

urTierTobebisas. 1973 wels daniam da didma britaneTma datoves Tavisufali vaWrobis zona da

evrogaerTianebas SeuerTdnen. 1991 wels evropis Tavisufali vaWrobis zonasa da evrogaerTianebas Soris

daido SeTanxmeba evropis ekonomikuri zonis Seqmnis Sesaxeb. 1995 wels SvedeTi, fineTi da avstria

evrokavSirSi gawevriandnen, ris Semdegac Tavisufali vaWrobis zonaSi mxolod islandia, norvegia,

Sveicaria da lixtenSteini darHnen.

European Parliament - evropis parlamenti (evroparlamenti)- evropis parlamenti (evroparlamenti)- evropis parlamenti (evroparlamenti)- evropis parlamenti (evroparlamenti)- evropis parlamenti (evroparlamenti)

evropis parlamenti evrokavSiris 370 milioni moqalaqis 626 warmomadgenels aerTianebs. 1979 wlidan

tardeba evroparlamentis pirdapiri arHevnebi. misi dRevandeli Semadgenloba aRmosavleT evropisaken

gafarToebis Semdeg gaizrdeba, Tumca, nicis xelSekrulebis Tanaxmad, ar gadaaWarbebs 732 wevrs.

evroparlamentSi TiToeuli qveynis warmomadgenelTa raodenoba am qveynis mosaxleobis sididezea

damokidebuli. parlamentis wevrebi jgufdebian ara erovnebis, aramed politikuri orientaciis mixedviT,

Tumca erTi erovnebis paralmetarebsac SeuZliaT Seqmnan politikuri jgufi, oRond amisTvis deputatTa

garkveuli raodenobaa aucilebeli.

evroparlaments Semdegi ZiriTadi funqciebi aqvs:

• igi ganixilavs komisiis winadadebebs da sabWosTan erTad monawileobs gadawyvetilebaTa miRebis

procesSi da sakanonmdeblo saqmianobaSi sxvadasxva proceduris saSualebiT (TanamSromlobis procedura,

Tanagadawyvetilebis procedura, Tanxmobis procedura);

• igi kontrols uwevs kavSiris saqmianobas sakuTari uflebamosilebis farglebSi, rac komisiis

mTliani Semadgenlobis damtkicebisa da misi daTxovnis uflebaSic gamoixateba. parlamenti regularulad

mimarTavs komisias da sabWos SekiTxvebiT (rogorc werilobiT, ise zepirad);

• igi sabWosTan erTad inawilebs sabiujeto uflebamosilebas biujetis miRebisa da ganxorcielebis

sakiTxSi. igi iRebs saboloo gadawyvetilebas biujetis arasavaldebulo xarjebze.

garda amisa, evropis parlamenti niSnavs evropis ombudsmens, romelsac ufleba aqvs, evrokavSiris

moqalaqeebisagan miiRos saHivrebi, romlebic gaerTianebis organoTa saqmianobas Seexeba. evropis parlaments

ufleba aqvs Hamoayalibos droebiTi sagamoZiebo komitetebi, romelTac SeuZliaT Seiswavlon ara

mxolod gaerTianebis organoTa saqmianoba, aramed wevri saxelmwifoebis mier gaerTianebis politikis

ganxorcielebac.

amsterdamis xelSekrulebam sakanonmdeblo procedura bevr sferoSi gaamartiva TanamSromlobis proceduris

Tanagadawyvetilebis proceduriT Secvlis gziT, riTac gaizarda evropis paralmentis uflebamosilebebi.

TanamSromlobis procedura jer kidev gamoiyeneba ekonomikur da savaluto kavSirTan dakavSirebul

zogierT sakiTxze.

Europol - evropoli (evropis policiis samsaxuri)evropoli (evropis policiis samsaxuri)evropoli (evropis policiis samsaxuri)evropoli (evropis policiis samsaxuri)evropoli (evropis policiis samsaxuri)

saubari evropis policiis samsaxuris Seqmnis Sesaxeb pirvelad 1991 wels daiwyo. maSindeli gegmis

mixedviT unda Seqmniliyo axali organo, romelic uzrunvelyofda wevr saxelmwifoebs Soris sapolicio

TanamSromlobis ganviTarebas saerTaSoriso organizebuli danaSaulis winaaRmdeg brZolis mizniT. konvencias

evropolis Seqmnis Sesaxeb 1995 wels moewera xeli, ZalaSi ki 1998 wels Sevida.

Page 31: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

30

sapolicio TanamSromloba gaTvaliswinebulia evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse TaviT. mis debulebaTa

gansaxorcieleblad 1995 wels Seiqmna evropolis narkotikebis droebiTi ganyofileba. am ganyofilebis

mTavari mizani narkotikebiT ukanono vaWrobisa da masTan dakavSirebuli fulis gaTeTrebis winaaRmdeg

brZola iyo. mogvianebiT misi moqmedebis sfero gafarTovda da radiaqtiuli da birTvuli nivTierebebiT

ukanono vaWrobis, ukanono saimigracio qselebis, avtomobilebiT ukanono vaWrobisa da kriminalur

qmedebebTan dakavSirebuli fulis gaTeTrebis winaaRmdeg brZola moicva, rasac, mogvianebiT, adamianebiT

vaWrobac daemata. evropis policiis samsaxurma evropolis narkotikebis ganyofileba 1999 wlis 1

ivlisidan Secvala.

evropolis Stabbina mdebareobs haagaSi.

European Political Cooperation - evropis politikuri TanamSromloba- evropis politikuri TanamSromloba- evropis politikuri TanamSromloba- evropis politikuri TanamSromloba- evropis politikuri TanamSromloba

evropis politikuri TanamSromloba ewodeboda evrogaerTianebis sagareo saqmeTa ministrebisa da

saministroebis maRalHinosanTa regularul Sexvedrebs, romelsac 1970 wels Haeyara safuZveli, 1969

wels gamarTuli evrogaerTianebis haagis samitis gadawyvetilebaTa Sedegad. 1987 wels erTiani

evropuli aqtis mier moxda am praqtikis gaformeba. evropis politikuri TanamSromlobis mizans

warmoadgenda wevr saxelmwifoTa konsultacia sagareo politikis sakiTxebze. aRniSnuli TanamSromlobis

saSualebiT wevri saxelmwifoebi SeZlebisdagvarad gamoxatavdnen erTian pozicias saerTaSoriso organizaciebSi

da saerTaSoriso mniSvnelobis sakiTxebze. mogvianebiT (1993 w.) evropis politikuri TanamSromlobaevrokavSiris xelSekrulebiT gaTvaliswinebulma erTianma sagareo da usafrTxoebis politikam (evrokavSiris

meore sayrdenma) Secvla.

Eureopan Security and Defence Identity - evropuli usafrTxoebisa da Tavdacvis identuroba- evropuli usafrTxoebisa da Tavdacvis identuroba- evropuli usafrTxoebisa da Tavdacvis identuroba- evropuli usafrTxoebisa da Tavdacvis identuroba- evropuli usafrTxoebisa da Tavdacvis identuroba

evropuli usafrTxoebisa da Tavdacvis Hamoyalibebis idea ori mizeziT iyo ganpirobebuli:

• 90-ian wlebSi evropaSi destabilizaciisa da konfliqtis orma keram ifeTqa - bosnia-hercegovinasa

da kosovoSi;

• evropis TavdacvaSi SeerTebuli Statebis wilis Semcirebam saWiro gaxada evropelTa Zalisxmevis

zrda sakuTari Tavdacvisa da usafrTxoebis uzrunvelsayofad. mogvianebiT naTeli gaxda nato-s

SesaZleblobaTa sazRvrebic, rac imaSi gamoixateboda, rom igi Tavis TavdacviT movaleobebs mxolod

sagareo safrTxis SemTxvevaSi aRiarebda. amasTanave, TandaTan gamoikveTa evropisaTvis iseTi saerTo

politikuri erTeulis aucilebloba, romelic gaumklavdeboda evropis usafrTxoebis winaSe mdgar

axal problemebs.

1994 wels briuselSi nato-s sabWom aRiara evropuli usafrTxoebisa da Tavdacvis gansazRvris

aucilebloba. Sesabamisad, 1996 wels berlinSi nato-s sabWom safuZveli Hauyara Sereuli erToblivi

SeiaraRebuli Zalebis ideas. aliansis liderebma SeimuSaves koncefcia, romlis Tanaxmadac nato-s

samxedro saSualebebi SesaZlebelia gamoyenebul iqnes evrokavSiris warmoebul operaciebSi.

External Responsibilities of the Community - evropis gaerTianebis sagareo uflebamosileba- evropis gaerTianebis sagareo uflebamosileba- evropis gaerTianebis sagareo uflebamosileba- evropis gaerTianebis sagareo uflebamosileba- evropis gaerTianebis sagareo uflebamosileba

gaerTianeba ori saxis uflebamosilebiTaa aRWurvili: eqskluziuri, rodesac mocemul sferoSi gaerTianebas

aqvs sruli kompetencia (magaliTad, erTiani soflis meurneobis politika) da Sereuli, rodesac

gaerTianebis kompetencia ama Tu im sferoSi ganawilebulia wevr saxelmwifoebTan (magaliTad, transportis

politika). es sxvaoba nagulisxmevi kompetenciis princips efuZneba. sagareo urTierTobebSi gaerTianebas

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli kompetencia or SemTxvevaSi aqvs: savaWro politika (muxli 133) da

asociaciis SeTanxmebebi (muxli 310).

unda aRiniSnos, rom erTiani sagareo da usafrTxoebis politika saerTod araa gaerTianebis kompetenciaSi

da igi wevri saxelmwifoebis mier mTavrobaTSorisi TanamSromlobis proceduriT imarTeba.

amsterdamis xelSekrulebam 133-e muxlSi Seitana cvlilebebi, ris Sedegadac sabWos erTxmad miRebuli

gadawyvetilebiT SeuZlia gaafarToos saerTo savaWro politikis moqmedebis sfero da moicvas saerTaSoriso

molaparakebebi da SeTanxmebebi momsaxurebis sferosa da inteleqtualuri sakuTrebaze.

Page 32: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

31

F

Fight against drugs - narkotikebis winaaRmdeg brZolanarkotikebis winaaRmdeg brZolanarkotikebis winaaRmdeg brZolanarkotikebis winaaRmdeg brZolanarkotikebis winaaRmdeg brZola

narkotikebis winaaRmdeg brZola moicavs qmedebaTa farTo speqtrs, romelTagan umTavresia narkotikul

nivTierebebze damokidebulebisa da ukanono vaWrobis winaaRmdeg brZola. am sferoSi samoqmedod

evrokavSirs SeuZlia sxvadasxva samarTlebriv safuZvels daeyrdnos.

narkotikebis moxmarebis aRkveTas evrogaerTianebis xelSekrulebis 152-e muxli iTvaliswinebs (sazogadoebrivi

janmrTeloba). am muxlis debulebaTa safuZvelze gaerTianebam SeimuSava 1996-2000ww. samoqmedo

programa.

narkotikebiT ukanono vaWrobis winaaRmdeg brZola evaleba evropolis narkotikebis ganyofilebas,

romelmac Hamoayaliba sagamoZiebo qvedanayofi wevr saxelmwifoTa policiebsa da sabaJoebs Soris

TanamSromlobis gasaumjobeseblad. 1998 wlis 1 oqtombers es qvedanayofi evropis policiis samsaxuris

nawili gaxda.

amsterdamis xelSekruleba gansazRvravs narkotikebiT ukanono vaWrobis winaaRmdeg brZolas, rogorc

evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse Tavis (sisxlis samarTlis saqmeebze policiisa da sasamarTlo

TanamSromloba) erT-erT mizans. evropis kavSiris damfuZnebeli xelSekrulebis 29-e muxlis safuZvelze

komisiam miiRo narkotikebis winaaRmdeg brZolis samoqmedo gegma (2000-04). es gegma narkotikebis

winaaRmdeg brZolas kavSiris erT-erT saSinao da sagareo prioritetad aqcevs. igi rekomendacias uwevs

monacemebis gacvlasa da saerTaSoriso TanamSromlobis gaZlierebas evrokavSiris saWiro saSualebebiT

aRWurvis mizniT.

Fight against fraud - TaRliTobis winaaRmdeg brZolaTaRliTobis winaaRmdeg brZolaTaRliTobis winaaRmdeg brZolaTaRliTobis winaaRmdeg brZolaTaRliTobis winaaRmdeg brZola

TaRliTobisa da korufciis winaaRmdeg brZola efuZneba or samarTlebriv safuZvels, romelTagan

oriveSi Setanil iqna cvlilebebi amsterdamis xelSekrulebiT:

- evrokavSiris xelSekrulebis 29-e muxli iTvaliswinebs am sferoSi “ufro mWidro TanamSromlobas”

wevr saxelmwifoTa policiis Zalebs, sabaJo samsaxurebsa da sxva uflebamosil organoebs Soris,

pirdapir an evropolis meSveobiT;

- evrogaerTianebis xelSekrulebis 280-e muxli exeba qmedebebs, romelTac gavlena aqvT gaerTianebis

finansur interesebze. am SemTxvevaSi, sabWos da evroparlaments ufleba aqvT miiRon zomebi

Tanagadawyvetilebis proceduris Sesabamisad, auditorTa sasamarTlosTan konsultaciis Semdeg.

1995 wlis 26 ivliss xeli moewera konvencias gaerTianebis finansuri interesebis dacvis Sesaxeb. igiwarmoadgens mesame sayrdenis (TanamSromloba marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebSi) kompetenciaSi

Semaval dokuments. konvenciis ZiriTadi mizania, rom TiToeuli wevri saxelmwifos sisxlis samarTalSi

iyos muxli, romelic iTvaliswinebs TaRliTobis danaSauls gaerTianebis finansuri interesebis

winaaRmdeg. 1988 wlidan am tipis TaRliTobis winaaRmdeg brZola evaleboda evrokomisiis specialur

samuSao jgufs, romelic 1999 wels TaRliTobis winaaRmdeg mebrZolma evropulma samsaxurma Secvala.

Fight Against International Organised Crime and Money-Laundering - saerTa saerTa saerTa saerTa saerTaSoriso organiSoriso organiSoriso organiSoriso organiSoriso organizebulizebulizebulizebulizebuli

danadanadanadanadanaSaulisa da fulis gaTeTrebis winaaRmdegSaulisa da fulis gaTeTrebis winaaRmdegSaulisa da fulis gaTeTrebis winaaRmdegSaulisa da fulis gaTeTrebis winaaRmdegSaulisa da fulis gaTeTrebis winaaRmdeg brZolabrZolabrZolabrZolabrZola

saerTaSoriso organizebuli danaSaulisa da fulis gaTeTrebis winaaRmdeg brZola evropolis narkotikebis

qvedanayofs evaleba. igi xels uwyobs wevr saxelmwifoTa Soris informaciis gacvlas sapolicio da

sasamarTlo TanamSromlobis gaumjobesebis mizniT. 1998 wlis 1 oqtombers evropis policiis axalma

samsaxurma (evropolma) gadaibara narkotikebis qvedanayofis movaleobebi, romelic droebiT Seiqmna 1994

wels, evropolis konvenciis ZalaSi Sesvlamde.

saerTaSoriso danaSaulis winaaRmdeg brZola erT-erTi im sferoTagania, romelsac evrokavSiris

xelSekrulebis meeqvse Tavi iTvaliswinebs. xelSekrulebaSi pirdapiraa miTiTebuli, rom evropis

kavSirSi Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrcis Seqmnis erT-erT saSualebas swored

Page 33: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

32

saerTaSoriso danaSaulis winaaRmdeg brZola warmoadgens. es samarTlebrivi safuZveli wevr saxelmwifoebs

aZlevs imis uflebas, rom gascdnen mxolod informaciis gacvlis etaps da gaataron qmediTi politika

saerTaSoriso danaSaulis winaaRmdeg sabrZolvelad. amisaTvis maT SeuZliaT gamoiyenon 34-e muxliTgaTvaliswinebuli saSualebebi (saerTo poziciebi, gadawyvetilebebi, HarHo gadawyvetilebebi da konvenciebi).

1997 wlis ivnisSi amsterdamis evropul sabWoze wevrma saxelmwifoebma miiRes evrokavSiris prioritetebis

ganmsazRvreli samoqmedo gegma, romelSic aisaxa organizebuli danaSaulis winaaRmdeg brZolac. garda

amisa, 1998 wlis 28 maiss ganmcxadebeli qveynebis mier xelmoweril iqna mierTebiswina paqti organizebuli

danaSaulis Sesaxeb.

Fight Against Racism and Xenophobia - rasirasirasirasirasizmisa da qsenofobiis winaaRmdeg brZolazmisa da qsenofobiis winaaRmdeg brZolazmisa da qsenofobiis winaaRmdeg brZolazmisa da qsenofobiis winaaRmdeg brZolazmisa da qsenofobiis winaaRmdeg brZola

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde rasizmisa da qsenofobiis winaaRmdeg gamoiyeneboda

sxvadasxva zomebi socialuri politikis farglebSi. magaliTad, evrokavSiris ministrebis sabWos rezoluciiT

1997 weli gamocxadda rasizmis winaaRmdeg brZolis evropul wlad, Tumca praqtikuli qmedebebis

ganxorcieleba wevr saxelmwifoebs evalebodaT.

1998 wlis 25 marts, mas Semdeg, rac parlamentma aRniSnulTan dakavSirebiT miiRo ramdenime

dadgenileba, komisiam warmoadgina rasizmis winaaRmdeg samoqmedo gegma. igi miznad isaxavda 1997 wlisganmavlobaSi miRweuli Sedegebis konsolidirebas da niadagis momzadebas amsterdamis xelSekrulebis

ZalaSi SesvlisaTvis.

amsterdamis xelSekrulebam evropis kavSiris damfuZnebel xelSekrulebas daamata 29-e muxli, romelic

iTvaliswinebs rasmizmisa da qsenofobiis aRkveTisa da maT winaaRmdeg brZolisaTvis konkretuli

samarTlebrivi safuZvlis Seqmnas. amiT SesaZlebeli gaxda evrokavSiris qmediTi politikis gatareba.

informaciis gacvlisa da gamocdilebis gaziarebis mizniT 1997 wels venaSi Hamoyalibda rasizmisa da

qsenofobiis monitoringis evropuli centri. am centrsa da evropis sabWos rasizmisa da Seuwynareblobis

komitets Soris TanamSromlobis gasaZliereblad 1998 wlis 21 dekembers daido xelSekruleba

centrsa da evropis sabWos Soris.

Fight Against Terrorism - teroriteroriteroriteroriterorizmis winaaRmdeg brZolazmis winaaRmdeg brZolazmis winaaRmdeg brZolazmis winaaRmdeg brZolazmis winaaRmdeg brZola

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg evrokavSiris damfuZnebeli xelSekrulebis 29-e

muxli konkretulad miuTiTebs terorizmis winaaRmdeg brZolaze, rac wevr saxelmwifoebs saSualebas

aZlevs, SeimuSaon saerTo poziciebi, miiRon gadawyvetilebebi, HarHo gadawyvetilebebi da konvenciebi

ufro mWidro koordinaciis dasamyareblad am sferoSi.

igive muxli terorizmis winaaRmdeg brZolis koordinacias evropuli policiis ofiss (evropols)

akisrebs. terorizmis winaaRmdeg sapolicio TanamSromloba evropolis farglebSi 1999 wlis 1 ianvars

daiwyo.

Financial Perspective 2000-06 - finansuri perspeqtiva 2000-06 2000-06 - finansuri perspeqtiva 2000-06 2000-06 - finansuri perspeqtiva 2000-06 2000-06 - finansuri perspeqtiva 2000-06 2000-06 - finansuri perspeqtiva 2000-06

finansuri perspeqtiva warmoadgens gaerTianebis xarjebis HarHos ramdenime wlis ganmavlobaSi. igi

evropis parlaments, ministrebis sabWosa da komisias Soris interinstituciuri SeTanxmebis Sedegia da

moicavs gaerTianebis SesaZlo xarjebis maqsimalur moculobas. komisia axdens mis yovelwliur koreqtirebas

fasebisa da gaerTianebis mTliani erovnuli produqtis zrdis gaTvaliswinebiT. aqve unda aRiniSnos, rom

finansuri perspeqtiva ar warmoadgens mravalwlian biujets, radgan faqtobrivi danaxarjebis odenobas

da biujetis sxvadasxva muxls yovelwliuri sabiujeto procedura gansazRvravs.

dReisaTvis dadebulia am tipis sami interinstituciuri SeTanxmeba: pirveli - 1988-92 finansuri

perspeqtiva (deloris pirveli paketi), meore - 1993-99 finansuri perspeqtiva (deloris meore paketi) da

mesame - 2000-06 finansuri perspeqtiva.

finansuri perspeqtiva 2000-06 im axali interinstituciuri SeTanxmebis nawilia, romelic programa

Page 34: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

33

2000-is finansuri paketis qvakuTxeds warmoadgens. es SeTanxmeba, romelzec politikuri gadawyvetileba

1999 wlis martSi berlinis samitze iqna miRebuli, SesaZleblobas aZlevs evropis kavSirs, miiRos axali

wevrebi da imavdroulad gaaZlieros Tavisi politika mkacri finansuri HarHoebis dacviT.

finansuri perspeqtiva adgens saxelmZRvanelo HarHoebs Svidwliani periodisaTvis (2000-06). miuxedavadamisa, rom gafarToebamde masSi ar SeiZleba Haidos gafarToebasTan dakavSirebuli xarjebi, SeTanxmebas

aqvs am mxriv sayuradRebo sami Tviseba:

- gazrdilia soflis meurneobis dafinanseba, raTa man moicvas sasoflo ganviTarebis axali

politika, veterinaruli zomebi, mierTebiswina daxmareba sasoflo-sameurneo sferoSi da

gafarToebisaTvis datovebuli zRvari;

- 2002 wlidan 15 wevri saxelmwifosaTvis gankuTvnil struqturul fondebSi asignebebi

TandaTanobiT Semcirdeba regionTa ufro SezRudul raodenobaze prioritetebis koncentraciis

gziT. struqturuli operaciebi agreTve moicaven mierTebiswina daxmarebas;

- sagareo moqmedebebisaTvis gamoyofili Tanxebi gazrdilia weliwadSi 2%-iT ise, rom dafaros

Phare-s programiT gaTvaliswinebuli mierTebiswina daxmarebis zrda. garda amisa, mierTebiswinadaxmarebisaTvis (Phare, ISPA da Sapard) gankuTvnili asignebebi ucvleli rHeba imis miuxedavad,Tu ganmcxadebeli qveynebis ra raodenoba miuerTdeba evropis kavSirs 2000-06 wlebSi. amgvarad,

SesaZlebeli iqneba resursebis koncentracia im qveynebze, romlebsac es gansakuTrebiT sWirdebaT.

dabolos, sabiujeto disciplina SesaZlebels gaxdis amJamindeli danaxarjebis zeda zRvris (gaerTianebis

mTliani erovnuli produqtis 1,27%) SenarHunebas 2006 wlamde.

Four Freedoms - oTxi TavisuflebaoTxi TavisuflebaoTxi TavisuflebaoTxi TavisuflebaoTxi Tavisufleba

1957 wels amoqmedebuli evropis ekonomikuri gaerTianebis umTavresi mizani iyo wevr saxelmwifoebs

Soris ekonomikuri barierebis gauqmeba. am mizniT gaerTianebis damfuZnebeli xelSekruleba iTvaliswinebda

erTiani bazris Seqmnas, romelic oTx Tavisuflebas daefuZneboda: saqonlis gadaadgilebis, pirTa

gadaadgilebis, momsaxurebisa da kapitalis gadaadgilebis Tavisuflebas.

saqonlis gadaadgilebis Tavisufleba upirveles nabijad ganixileboda erTiani bazris Seqmnis gzaze. es

Tavisufleba vrceldeboda rogorc wevr saxelmwifoebSi warmoebul saqonelze, aseve mesame saxelmwifoebidan

Semotanil produqciazec. imisaTvis rom saqonels Tavisuflad emoZrava wevr saxelmwifoebs Soris, am

ukanasknelebma gadawyvites sabaJo kavSiris Seqmna, rac gulisxmobda gadasaxadebis gauqmebas importsa da

eqsportze da vaWrobasTan dakavSirebul sxva nebismier gadasaxadze. amasTanave, dawesda erTiani sabaJo

tarifi mesame saxelmwifoebTan mimarTebaSi.

pirTa Tavisufal gadaadgilebas orgvari mniSvneloba aqvs. pirvel rigSi es exeba muSaxelis Tavisufal

gadaadgilebas, raSic igulisxmeba nebismieri wevri saxelmwifos moqalaqis mimarT misi moqalaqeobidan

gamomdinare nebismieri diskriminaciis akrZalva samuSaoze daqiravebisas, anazRaurebisas an sxva samuSao

pirobebis gansazRvrisas. meore mxriv, pirTa Tavisufali gadaadgilebis ufleba gulisxmobs TiToeuli

wevri saxelmwifos moqalaqis uflebas icxovros an ekonomikuri saqmianoba awarmoos meore wevr

saxelmwifoSi.

miuxedvad imisa, rom pirTa Tavisufal gadaadgilebas da momsaxurebis Tavisufal gadaadgilebas bevri

ram aerTianebT, isini erTmaneTisgan gansxvavebuli uflebebia. es gansxvaveba mdgomareobs imaSi, rom Tu

pirTa Tavisufali gadaadgilebis ufleba gulisxmobs sxva wevr saxelmwifoSi mudmivi cxovrebisa da

ekonomikuri moRvaweobis uflebas, momsaxurebis gadaadgilebis ufleba iseT anazRaurebad moRvaweobas

gulisxmobs, romelic droiTaa SezRuduli. sityva “momsaxurebas” farTo mniSvneloba aqvs. Tavdapirvelad

evropis ekonomikuri gaerTianebis xelSekruleba Tavad moicavda am momsaxurebaTa klasifikacias, kerZod,

mrewvelobasTan dakavSirebuli momsaxureba, savaWro momsaxureba, sxvadasxva xelobasTan dakavSirebuli

Tavisufali profesiis warmomadgenelTa momsaxureba. mogvianebiT am HamonaTvals evrokomisiam turizmTan

da radiomauwyeblobasTan dakavSirebuli momsaxurebebic daumata.

Page 35: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

34

Free Movement of Persons (visas, asylum, immigration and other policies) - pirTa TavisufalipirTa TavisufalipirTa TavisufalipirTa TavisufalipirTa Tavisufali

gadaadgileba (vigadaadgileba (vigadaadgileba (vigadaadgileba (vigadaadgileba (vizebi, Tavzebi, Tavzebi, Tavzebi, Tavzebi, TavSeSeSeSeSesafari, imigracia da ssafari, imigracia da ssafari, imigracia da ssafari, imigracia da ssafari, imigracia da sxva)xva)xva)xva)xva)

amsterdamis xelSekrulebam evrogaerTianebis xelSekrulebaSi daamata meoTxe Tavi, romelic Semdeg

sferoebs moicavs:

- pirTa Tavisufali gadaadgileba;

- sagareo sazRvrebis kontroli;

- TavSesafari, imigracia da mesame saxelmwifos moqalaqeTa uflebebis dacva;

- samoqalaqo saqmeebSi sasamarTlo TanamSromloba.

es sferoebi ganxiluli iyo evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse TavSi (marTlmsajuleba da Sinagani

saqmeebi). amsterdamis xelSekrulebam moaxdina maTi “komunitizeba”, anu Tavi mouyara maT evrogaerTianebis

(pirveli sayrdeni) samarTlebriv HarHoebSi. gadawyda, rom es sferoebi amsterdamis xelSekrulebis

ZalaSi Sesvlis Semdeg xuTi wlis ganmavlobaSi TandaTanobiT Sevlen gaerTianebis samarTalSi.

am gardamavali periodis Semdeg, sabWo imoqmedebs komisiis winadadebebaTa safuZvelze da gamoiyenebs

Tanagadawyvetilebis proceduras xmaTa kvalificiuri umravlesobiT. metic, evropis sasamarTlos

iurisdiqcia vrceldeba axal meoTxe TavSi mocemul sferoebze.

didma britaneTma da irlandiam uari ganacxades meoTxe TaviT gaTvaliswinebul sferoebSi TanamSromlobaze.

dania monawileobas miiRebs mxolod vizebTan dakavSirebul RonisZiebebSi.

G

Globalisation of Economy - eeeeekonomikis globalikonomikis globalikonomikis globalikonomikis globalikonomikis globalizaciazaciazaciazaciazacia

ekonomikuri globalizaciis fenomeni turinis evropuli sabWos mier me-20 saukunis dasasruls

evropis kavSiris winaSe mdgar erT-erT umTavres gamowvevad dasaxelda. termini gulisxmobs msoflios

masStabiT mzardi ekonomikuri integraciis process, romlis mamoZravebeli Zalebia:

- saerTaSoriso vaWrobisa da kapitalis gadaadgilebis liberalizacia;

- daHqarebuli teqnologiuri progresi da informaciuli sazogadoebis Hamoyalibeba;

- deregulacia.

es sami faqtori gavlenas axdens erTmaneTze: teqnologiuri progresi astimulirebs saerTaSoriso

vaWrobas; es ukanaskneli, Tavis mxriv, xels uwyobs teqnologiuri progresis ufro efeqtur gavrcelebas.

amave dros, deregulacia aviTarebs teqnologiebis axal formebs da xels uwyobs savaWro barierebis

moxsnas.

Green Paper - mwvane wignimwvane wignimwvane wignimwvane wignimwvane wigni

komisiis mwvane wigni aris dokumenti, romlis mizania debatebis wamowyeba sxvadasxva sakiTxebze

(socialuri politika, erTiani valuta, telekomunikaciebi) da saerTo evropul struqturaTa doneze

konsultaciebis dawyeba. am konsultaciebs SesaZloa mohyves TeTri wignis gamoqveyneba, romelic

moicavs am debatebis Sedegad warmoqmnil praqtikul winadadebebs.

H

Hard Core - ZiriTadi birTvi - ZiriTadi birTvi - ZiriTadi birTvi - ZiriTadi birTvi - ZiriTadi birTvi

ZiriTadi birTvi evrokavSiris saxelmwifoTa is jgufia, romelTac SeuZliaT da surT ufro mWidrod

iTanamSromlon. aseTi jgufis arseboba xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli gaRrmavebuli TanamSromlobis

konteqstSi unda iqnes ganxiluli. ZiriTadi birTvis qveynebma TanamSromloba unda ganagrZon gaerTianebis

instituciur HarHoebSi da ar unda moxdes axali jgufebis Hamoyalibeba evrokavSiris instituciuri

HarHos gareT (rogorc magaliTad Sengenis jgufis SemTxvevaSi).

Page 36: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

35

Hierarchy of Community Acts (hierarchy of norms) - gaerTianebis aqtebis ierarqia (normebis ierarqia)gaerTianebis aqtebis ierarqia (normebis ierarqia)gaerTianebis aqtebis ierarqia (normebis ierarqia)gaerTianebis aqtebis ierarqia (normebis ierarqia)gaerTianebis aqtebis ierarqia (normebis ierarqia)

evropis kavSiris xelSekrulebas erTvis deklaracia, romelic iTvaliswinebs gaerTianebis aqtebis

klasifikaciis gadasinjvis SesaZleblobas, raTa damyardes saTanado ierarqia gaerTianebis sxvadasxva

kategoriis aqtebs Soris.

amgvari ierarqiis mizania, saSualeba misces kanonSemoqmed organoebs, yuradReba gaamaxvilon konkretuli

sakiTxis politikur aspeqtebze da ara mis wvrilmanebze. es gansazRvravs gaerTianebis gadawyvetilebis

miRebis formas da uzrunvelyofs, rom konstituciuri statusis mqone dokumentebma gaiaron ufro rTuli

procedurebi (gadawyvetilebis miReba erTxmad an gazrdili kvalificiuri umravlesobiT), vidre sakanonmdeblo

dokumentebma. Tavis mxriv, es ukanasknelni aseve gadian ufro rTul proceduras (Tanagadawyvetilebisprocedura), vidre aRsrulebis aqtebi (komisiisaTvis uflebamosilebaTa delegireba).

1990 wels ganixiles xelSekrulebaSi Tanagadawyvetilebis proceduris gaTvaliswinebis SesaZleblobis

sakiTxi, raTa ar momxdariyo meoradi mniSvnelobis zogierTi aqtis mimarT zedmetad mkacri proceduris

gamoyeneba da amiT sakanonmdeblo meqanizmis gadatvirTva. 1991 wels maastrixtis xelSekrulebasTan

dakavSirebuli molaparakebebis dros komisiam gamoTqva winadadeba aqtebis ierarqiisa da gaerTianebebis

dokumentebis (xelSekrulebebi, kanonebi, meoradi an saaRsruleblo aqtebi) klasifikaciis axali sistemis

Seqmnis Sesaxeb, magram winaaRmdegobebs Sexvda sxvadasxva erovnul-samarTlebriv tradiciaTa gamo. 1996-

97 wlebis mTavrobaTSorisi konferenciis dros gamarTul molaparakebebze es sakiTxi aRar ganxilula.

High Representative for the CFSP - erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis umaRleerTiani sagareo da usafrTxoebis politikis umaRleerTiani sagareo da usafrTxoebis politikis umaRleerTiani sagareo da usafrTxoebis politikis umaRleerTiani sagareo da usafrTxoebis politikis umaRlesisisisisi

warmomadgwarmomadgwarmomadgwarmomadgwarmomadgeneeneeneeneenelilililili

erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis umaRlesi warmomadgenlis Tanamdeboba amsterdamis xelSekrulebiT

Seiqmna. es Tanamdeboba ukavia ministrebis sabWos generalur mdivans, romlis amocanaa daxmareba

aRmouHinos kavSiris Tavmjdomare qveyanas erTian sagareo da usafrTxoebis politikasTan dakavSirebul

sakiTxebSi.

umaRlesi warmomadgeneli aseve exmareba ministrebis sabWos politikis formulirebis momzadebasa da

ganxorcielebaSi. sabWos saxeliT da Tavmjdomare qveynis TxovniT mas SeuZlia awarmoos politikuri

dialogi mesame mxaresTan. es Tanamdeboba pirvelad daikava xavier solanam, romelic manamde nato-s

generaluri mdivani iyo.

sabWos generaluri mdivnis moadgile xelmZRvanelobs sabWos generalur samdivnos.

Human Rights - adamianis uflebebiadamianis uflebebiadamianis uflebebiadamianis uflebebiadamianis uflebebi

eeeeevropis gaerTianebebis sasamarTlos precedentuli samarTali aRiarebs evropis sabWos adamianis

uflebaTa konvenciis principebs. wevri saxelmwifoebis mier adamianis uflebebis pativiscema 1986

wlis erTiani evropuli aqtis preambulaSi dadasturda da mogvianebiT evrokavSiris xelSekrulebis

me-6 muxlSi aisaxa. es muxli efuZneba zemoxsenebul konvencias da wevr saxelmwifoTa saerTokonstituciur tradiciebs.

ZiriTadi uflebebis dacvis garantiebi SemdgomSi gamyarda amsterdamis xelSekrulebiT, romelmac

ganavrco sasamarTlos iurisdiqcia me-6 muxliT gaTvaliswinebul uflebebze. axali debulebagansazRvravs zomebs, romelic unda gamoiyenon im SemTxvevaSi, roca wevri saxelmwifo arRvevs kavSiris

fuZemdeblur principebs.

IIIII

Incorporation of the Community Acquis - gaerTianebis samarTlis inkorporacia (gadatana SidagaerTianebis samarTlis inkorporacia (gadatana SidagaerTianebis samarTlis inkorporacia (gadatana SidagaerTianebis samarTlis inkorporacia (gadatana SidagaerTianebis samarTlis inkorporacia (gadatana Sida

samarTalsamarTalsamarTalsamarTalsamarTalSi)Si)Si)Si)Si)

essenis evropulma sabWom (1994 wlis dekemberi) mimarTa komisias, warmoedgina TeTri wigni centraluri

Page 37: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

36

da aRmosavleT evropis asocirebuli qveynebis evrogaerTianebis erTian bazarSi integraciisaTvis

momzadebis Sesaxeb, rac komisiam 1995 wlis ivnisSi kanis evropul sabWoze Seasrula. TeTri wigni Seicavs

centraluri da aRmosavleT evropis qveynebis kanonmdeblobis kavSiris Sida sabazro kanonmdeblobasTan

SesabamisobaSi moyvanis indikatur programas. programis mixedviT am qveynebs unda ganesazRvraT prioritetebi

gaerTianebis samarTlis Sida kanonmdeblobaSi gadatanis mizniT. am saqmeSi maT daxmarebas gauwevdateqnikuri daxmarebis ofisi (TAIEX), gansakuTrebiT, informaciis mopovebaSi gaerTianebis kanonmdeblobisSesaxeb.

gaerTianebis kanonmdeblobis Sida kanonmdeblobaSi gadatana (inkorporacia) da misi danergva ganmcxadebeli

qveynebis winaSe mdgari yvelaze seriozuli gamowvevaa. ganmcxadebel qveynebs moeTxovebaT administrirebisa

da samarTlebrivi sistemebis gaZliereba, infrastruqturis Zireulad adaptireba, maTi moyvana gaerTianebis

standartebTan SesabamisobaSi da qmediTi satransporto, energetikuli da satelekomunikacio qselebis

ganviTareba. am mniSvnelovani cvlilebebis gasaadvileblad ganmcxadebeli qveynebisaTvis gaTvaliswinebulia

mierTebiswina daxmareba.

1998 wlis 30 marts TerTmet ganmcxadebel qveyanasTan gawevrianebis molaparakebebi daiwyo. pirvel rigSi

Sefasda ganmcxadebeli qveynis kanonmdebloba gaerTianebis samarTalTan misi Sesabamisobis dadgenis

mizniT (skriningis procesi). es Sefaseba warmoadgenda safuZvels meore etapze gadasvlisaTvis, rodesac

daiwyo ormxrivi molaparakebebi kavSirsa da TiToeul ganmcxadebels qveyanas Soris. proceduriT

gaTvaliswinebulia gardamavali periodebi mierTebidan gaerTianebis kanonmdeblobis srul amoqmedebamde.

Tumca, TiToeuli es periodi unda iyos SeZlebisdagvarad mokle da SezRuduli konkretuli sferoebiT.

Incorporation of the Social Policy Agreement (abolition of the Social Policy Protocol) - socialurisocialurisocialurisocialurisocialuri

politikis Sepolitikis Sepolitikis Sepolitikis Sepolitikis Sesaxeb SeTanxmebis insaxeb SeTanxmebis insaxeb SeTanxmebis insaxeb SeTanxmebis insaxeb SeTanxmebis inkorporireba (socialuri politikis oqmis gaukorporireba (socialuri politikis oqmis gaukorporireba (socialuri politikis oqmis gaukorporireba (socialuri politikis oqmis gaukorporireba (socialuri politikis oqmis gauqmeba)qmeba)qmeba)qmeba)qmeba)

amsterdamis xelSekrulebam gaauqma socialuri politikis oqmi, romelsac xels awerda yvela wevri

saxelmwifo garda didi britaneTisa, riTac es ukanaskneli saSualebas aZlevda sxva wevr saxelmwifoebs

ufro mWidrod eTanamSromlaT socialuri politikis sferoSi misi monawileobis gareSe. es oqmi Tan

erTvoda maastrixtis xelSekrulebas. did britaneTis axali mTavrobis (toni bleris) mosvlis Semdeg

britaneTma moxsna is winaaRmdegoba, romelic socialuri politikis sferos gaerTianebis kompetenciaSi

gadasvlas ukavSirdeboda. socialuri politikis oqmi gauqmda da socialuri politikis SeTanxmebaevropis gaerTianebebis xelSekrulebaSi gadavida.

didi britaneTs mieca ori weli sxva wevri saxelmwifoebis mier socialuri politikis SeTanxmebis

farglebSi miRebuli 14 direqtivis asamoqmedeblad. realurad, britaneTma Tavisi winaaRmdegoba jer

kidev 1997 wels moxsna amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde da socialuri politikis oqmis

formalur gauqmebamde.

Industry - mrewvelobamrewvelobamrewvelobamrewvelobamrewveloba

evrokavSiris xelSekrulebis ZalaSi Sesvlamde mrewvelobis sfero gaTvaliswinebuli iyo evrogaerTianebis

xelSekrulebis 157-e muxliT. es muxli avaldebulebs evrogaerTianebasa da wevr saxelmwifoebs,

uzrunvelyon gaerTianebis mrewvelobis konkurentunarianobisaTvis aucilebeli pirobebi.

gaerTianebas SeuZlia miiRos konkretuli zomebi mxolod im pirobiT, Tu isini xels ar SeuSlian

konkurencias. gaerTianebas aseve moeTxoveba xeli Seuwyos 157-e muxliT gaTvaliswinebuli miznebis

miRwevas, xelSekrulebis sxva debulebebidan gamomdinare politikisa da qmedebebis saSualebiT.

rac Seexeba gadawyvetilebis miRebas, sabWo mas iRebs erTxmad komisiis winadadebis safuZvelze,

evroparlamentTan da ekonomikur da socialur komitetTan konsultaciis Semdeg.

1995 wlis martSi komisiam warmoadgina samoqmedo programa, romelSic gansazRvrulia samrewvelo

konkurentunarianobis xelSewyobis oTxi prioritetuli mimarTuleba:

- erTiani bazris gaZliereba;

- kvlevis politikaSi samrewvelo moTxovnilebebis gaTvaliswineba;

Page 38: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

37

- sainformacio sazogadoebis ganviTareba;

- samrewvelo TanamSromlobis xelSewyoba.

Institutional Balance and Democratic Legitimacy - instituciuri wonasworoba da demokratiuliinstituciuri wonasworoba da demokratiuliinstituciuri wonasworoba da demokratiuliinstituciuri wonasworoba da demokratiuliinstituciuri wonasworoba da demokratiuli

legitimurobalegitimurobalegitimurobalegitimurobalegitimuroba

gaerTianebis instituciuri balansi didi xnis ganmavlobaSi efuZneboda wevr saxelmwifoebs, romlebic

warmarTavdnen evropuli integraciis process. integraciis gaRrmavebasTan erTad win wamoiwia legitimurobis

sakiTxma. amitom maastrixtis xelSekrulebam gaiTvaliswina demokratiuli legitimurobis problema da

igi evrokavSiris instituciuri sistemis centrSi moaTavsa. kerZod, moxda evroparlamentis uflebebis

gazrda, misTvis komisiis daniSvnisa da misi zedamxedvelobis sakiTxebSi meti uflebamosilebis

gadacemiT.

miuxedavad evrokavSiris xelSekrulebis mier wingadadgmuli nabijebisa, jer kidev arsebobs disbalansi

sabWosa da parlamentis sakanonmdeblo Zalauflebas Soris. wevri saxelmwifoebis mier evrokavSiris

xelSekrulebis ratificirebis procesSi warmoqmnilma zogierTma sirTulem kidev erTxel naTlad aHvena

sxvaoba evrokavSiris realur legitimurobasa da im demokratiul legitimurobas Soris, romelsac

sazogadoeba elis misgan.

amsterdamis xelSekruleba, rogorc instituciuri reformis nawili, iTvaliswinebs evrogaerTianebis

organoebs Soris iseTi wonasworobis damyarebas, romelic gazrdida legitimurobas da moaxdenda

Zalauflebis ufro demokratiul ganawilebas kavSiris organoebs Soris. es, Tavis mxriv, gamoiwvevs

evropis moqlaqeebis da erovnuli parlamentebis ufro mWidrod Habmas gadawyvetilebebis miRebis

procesSi.

amsterdamis xelSekrulebis mier ganxorcielebuli cvlilebia:

- Tanagadawyvetilebis procesis TandaTanobiT damkvidreba yvela sferoSi da imavdroulad

evroparlamentis kanonSemoqmedebiTi uflebebis gafarToeba;

- komisiis legitimurobis gazrda komisiis daniSvnis proceduris SecvliTa da misi prezidentis

rolis gazrdis saSualebiT.

Intergovernmental Conference (IGC) - mTavrobaTmTavrobaTmTavrobaTmTavrobaTmTavrobaTSorisi konferenciaSorisi konferenciaSorisi konferenciaSorisi konferenciaSorisi konferencia

mTavrobaTSoris konferencias iwveven xelSekrulebebSi cvlilebebis Setanis mizniT. konferencia

gulisxmobs wevr saxelmwifoebs Soris gamarTul molaparakebebs. mas udidesi mniSvneloba aqvsevropuli integraciis procesSi, radgan swored mTavrobaTSorisi konferenciis Sedegia cvlilebebi

instituciur da samarTlebriv sistemaSi an damfuZnebeli xelSekrulebebis SinaarsSi.

evrogaerTianebis istoriaSi Svidi mTavrobaTSorisi konferencia Hatarda, maT Soris oTxi - 1985 wlis

Semdeg. me-6 mTavrobaTSorisi konferencia daiwyo 1996 wlis 29 marts da dasrulda amsterdamis

evropul sabWoze 1997 wlis 16 da 17 ivniss amsterdamis xelSekrulebis miRebiT. imis gaTvaliswinebiT,

rom amsterdamis xelSekrulebam ar warmoadgina yvela saWiro instituciuri reforma gafarToebis

Semdgom organoebis muSaobis efeqturobis uzrunvelsayofad, evropulma sabWom kiolnis samitze (1999

w.) gadawyvita me-7 mTavrobaTSorisi konferenciis Hatareba (2000 w.), romelic nicis xelSekrulebismiRebiT dasrulda. am konferenciaze miRweul iqna SeTanxmeba komisiis moculobasa da Semadgenlobaze,

ministrebis sabWoSi xmebis datvirTvasa da kvalificiuri umravlesobiT xmis micemis gaxSirebis Taobaze

evrokavSiris gafarToebis Semdeg.

konferenciis mimdinareobisas tardeba regularuli Sexvedrebi, ZiriTadad, TveSi erTxel, sagareo

saqmeTa ministrebis doneze. mosamzadebel samuSaoebs atarebs wevr saxelmwifoTa sagareo saqmeTa

ministrebis warmomadgenlebisa da instituciur sakiTxebze pasuxismgebeli komisiis wevrebisagan Semdgari

jgufi. xolo praqtikuli sakiTxebis mogvareba xdeba sabWos generaluri samdivnos mier.

konferenciis ganmavlobaSi evroparlamenti saqmis kursSia da SesaZlebloba aqvs gamoTqvas Tavisi

mosazrebebi nebismier gansaxilvel sakiTxze.

Page 39: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

38

Ioannina Compromise - ioaninas kompromisiioaninas kompromisiioaninas kompromisiioaninas kompromisiioaninas kompromisi

iaoaninas kompromisi ewodeba SeTanxmebas, romelsac miaRwies saberZneTis qalaq ioaninaSi 1994 wlis 27

marts gamarTul sagareo saqmeTa ministrebis araoficialur Sexvedraze. am Sexvedraze miRebul

gadawyvetilebebs Soris aris sabWos gadawyvetileba, romelic exeba gafarToebul 16-wevrian gaerTianebaSi

kvalificiuri umravlesobiT xmis micemis sakiTxs. es gadawyvetileba mogvianebiT Seicvala, radgan

norvegiam uari Tqva evrogaerTianebaSi gawevrianebaze. miRweuli kompromisi gulisxmobs, rom Tu

ministrebis sabWos wevrebi, romlebic Seadgenen 23-dan (Zveli damblokavi umciresoba) 26 xmamde (axali

damblokavi umciresoba), gamoxataven Tavian ganzraxvas, win aRudgnen sabWos mier gadawyvetilebis

miRebas kvalificiuri umravlesobiT, sabWo, Tavisi Zalauflebis farglebSi, ar daiSurebs Zalisxmevas,

raTa drois dasaSveb farglebSi miaRwios iseT gadawyvetilebas, romelic SesaZlebelia miRebul iqnas,

sul mcire, 65 xmiT 87-dan.

J

Joint Action (CFSP) - erToblivi qmedeba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)erToblivi qmedeba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)erToblivi qmedeba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)erToblivi qmedeba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)erToblivi qmedeba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politika)

erToblivi qmedeba warmoadgens evropis kavSiris xelSekrulebis mexuTe TavSi mocemul samarTlebriv

instruments, romelic iTvaliswinebs wevr saxelmwifoTa koordinirebul qmedebas. igi iZleva yvelasaxis resursis (adamianuri resursebi, finansebi, aRWurviloba da a.S.) mobilizaciis saSualebas sabWos

mier dadgenili im konkretuli miznebis misaRwevad, romlebic efuZneba evropuli sabWos zogad

saxelmZRvanelo principebs.

Joint Action (Justice and Home Affairs) - erToblivi qmedeba (marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi)erToblivi qmedeba (marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi)erToblivi qmedeba (marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi)erToblivi qmedeba (marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi)erToblivi qmedeba (marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi)

erToblivi qmedeba warmoadgenda evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse Tavis samarTlebriv instruments,

romelic 1993-1999 wlebSi gamoiyeneboda. es instrumenti iTvaliswinebda evrokavSiris saxeliT an mis

farglebSi wevr saxelmwifoTa koordinirebul qmedebas im SemTxvevaSi, rodesac dasaxuli miznis an

Sedegis miRweva erToblivad ufro SesaZleblad miiHneoda, vidre wevr saxelmwifoTa individualuri

qmedebebiT. es instrumenti gaauqma amsterdamis xelSekrulebam, romelmac igi “gadawyvetilebebiT” da

“HarHo gadawyvetilebebiT” Secvala.

Joint position (EU Treaty, Title VI) - erToblivi poerToblivi poerToblivi poerToblivi poerToblivi pozicia (evrokavzicia (evrokavzicia (evrokavzicia (evrokavzicia (evrokavSiris xeSiris xeSiris xeSiris xeSiris xelllllSeSeSeSeSekruleba, meeqvkruleba, meeqvkruleba, meeqvkruleba, meeqvkruleba, meeqvse Tavi)se Tavi)se Tavi)se Tavi)se Tavi)

erToblivi poziciis gamoxatva gansazRvrulia maastrixtis xelSekrulebiT. da marTlmsajulebisa daSinagani saqmeebis sferoSi wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlobas gulisxmobs. amsterdamis xelSekrulebam

SeinarHuna es instrumenti evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse TavSi (sisxlis samarTlis saqmeebSi

policiisa da sasamarTlo TanamSromloba).

erToblivi pozicia aris samarTlebrivi instrumenti, romelic saSualebas aZlevs ministrebis sabWos,

gansazRvros kavSiris damokidebuleba nebismieri konkretuli sakiTxisadmi. wevri saxelmwifoebi

valdebulni arian, srulad gaiTvaliswinon sabWos mier erTxmad miRebuli gadawyvetilebebi rogorc

saSinao, ise sagareo politikaSi.

Justice and Home Affairs - marTlmsajuleba da Sinagani saqmeebimarTlmsajuleba da Sinagani saqmeebimarTlmsajuleba da Sinagani saqmeebimarTlmsajuleba da Sinagani saqmeebimarTlmsajuleba da Sinagani saqmeebi

marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebze TanamSromlobas evrokavSiris xelSekrulebis me-6 Tavi iTvaliswinebs,

romelic aseve cnobilia, rogorc evrokavSiris mesame sayrdeni. am TanamSromlobis mizania xeli Seuwyos

pirTa Tavisufali gadaadgilebis principis praqtikul ganxorcielebas. igi Semdeg sakiTxebs moicavs:

- TavSesafris politika;

- wevr saxelmwifoTa sagareo sazRvrebis gadakveTis maregulirebeli wesebi;

- saimigracio politika;

- narkotikebTan brZola;

- saerTaSoriso TaRliTobasTan brZola;

- samoqalaqo da sisxlis samarTlebriv saqmeebze sasamarTlo TanamSromloba;

Page 40: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

39

- sabaJo TanamSromloba;

- sapolicio TanamSromloba;

am sferoSi qmedebaTa ganxorcielebisaTvis ramdenime samarTlebrivi instrumenti Seiqmna. esenia:gadawyvetilebebi, HarHo gadawyvetilebebi, erTiani pozicia da konvencia. miuxedavad am sferoSi

miRweuli garkveuli progresisa, erTxmad gadawyda ufro efeqturi debulebebis SemoReba Sesabamisi

struqturebis gaZlierebisaTvis da gaerTianebis instituciur HarHoSi zemoxsenebuli sferoebis gadatanis

mizniT (TavSesafari, imigracia da sazRvrebis gadakveTa).

amsterdamis xelSekrulebam moaxdina marTlmsajulebisa da Sinagani saqmeebis sferoebSi TanamSromlobis

reorganizacia da miznad daisaxa evropis kavSirSi Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlsajulebis

sivrcis Hamoyalibeba. zogierTi sakiTxi mTavrobaTSorisi TanamSromlobidan gaerTianebis HarHoebSi

moeqca da, amave dros, axali sferoebi da meTodebic gamoHnda.

evrokavSirisa da evrogaerTianebis xelSekrulebebSi bolos aseve gadava “Sengenis sivrce”, romelic

Seiqmna evrokavSiris samarTlebriv HarHos gareT im zogierTi wevri saxelmwifos iniciativiT, romelTac

surdaT ufro win wasuliyvnen pirTa Tavisufali gadaadgilebis sferoSi TanamSromlobis TvalsazrisiT.

L

Legal personality of the European Union - evropis kavevropis kavevropis kavevropis kavevropis kavSiris samarTlebrivi qmedunarianobaSiris samarTlebrivi qmedunarianobaSiris samarTlebrivi qmedunarianobaSiris samarTlebrivi qmedunarianobaSiris samarTlebrivi qmedunarianoba

evrokavSiris samarTlebrivi statusis sakiTxi, pirvel yovlisa, dakavSirebulia mis SesaZleblobasTan,

dados xelSekrulebebi an SeuerTdes SeTanxmebebsa da konvenciebs. evrokavSirs, romelic moicavs

samarTlebrivi qmedunarianobis mqone sam sxvadasxva gaerTianebas (evropis gaerTianeba, evropis qvanaxSirisa

da foladis gaerTianeba da evroatomi) da mTavrobaTSorisi TanamSromlobis or sferos, ara aqvssaerTaSoriso xelSekrulebebis dadebis uflebamosileba.

amsterdamis xelSekruleba ar Seicavs aranair axal debulebas aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT,

radganac wevrma saxelmwifoebma ver moaxerxes mieRwiaT SeTanxmebisaTvis mTavrobaTSoris konferenciaze.

zogierTi eqsperti miiHnevs, rom ar arsebobs mizezi, ris gamoc kavSirs ar SeuZlia dados saerTaSoriso

SeTanxmebebi da daikaos Tavisi adgili saerTaSoriso arenaze.

Luxembourg Compromise - lululululuqsemburgis kompromisiqsemburgis kompromisiqsemburgis kompromisiqsemburgis kompromisiqsemburgis kompromisi

1966 wlis ianvarSi luqsemburgis kompromisiT dasrulda e.w. “carieli skamis” krizisi, romelic

gamowveuli iyo safrangeTis uariT, monawileoba mieRo ministrebis sabWos SexvedrebSi 1965 wlis

ivlisSi. Seqmnilma krizisma cxadyo is dapirispireba, romelic arsebobda ori gansxvavebuli midgomis

mqone qveynebs Soris. safrangeTis garda yvela wevr saxelmwifos miaHnda, rom ministrebis sabWoze

mniSvnelovan erovnul interesebTan dakavSirebuli sakiTxis ganxilvisas sabWos wevrebi, drois dasaSveb

farglebSi da maqsimaluri ZalisxmeviT, unda misuliyvnen iseT gadawyvetilebamde, romelic ar

xelyofda erTmaneTis interesebs da misaRebi iqneboda yvela mxarisaTvis. safrangeTs ki miaHnda, rom

sxdomaze diskusiebi unda gagrZelebuliyo gadawyvetilebis erTxmad miRebamde. kompromisis Sedegad sxva

wevr saxelmwifoebs mouwiaT gaeziarebinaT safrangeTis midgoma.

kompromisma xeli ver SeuSala sabWos, mieRo gadawyvetilebebi evrogaerTianebis xelSekrulebis

Sesabamisad, romelic bevr SemTxvevaSi iTvaliswinebs gadawyvetilebis miRebas kvalificiuri umravlesobiT.

M

Marshall Plan - marSalis gmarSalis gmarSalis gmarSalis gmarSalis gegmaegmaegmaegmaegma

1947 wlis ivnisSi aSS-is saxelmwifo mdivanma jorj marSalma harvardis universitetSi gamosvlisas

auditorias gaacno gegma, rasac SemdgomSi marSalis gegma ewoda. marSalma aRwera is ukiduresi

gaWirveba da uimedoba, romelic meore msoflio omgamovlil evropaSi sufevda. amis Semdeg man Seaxsena

Page 41: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

40

amerikelebs, ra gavlena SeiZleba hqonoda evropis samudamo ganadgurebas maTsave ekonomikaze. gegma arc

erTi ideologiisa Tu saxelmwifos winaaRmdeg ar iyo mimarTuli. miuxedavad amisa, stalinis miTiTebiT

e.w. socialisturi banakis qveynebma uari Tqves aSS-is daxmarebis miRebaze.

marSalis gegma iTvaliswinebda amerikelTa daxmarebas evropis rekonstruqciisa da ekonomikuri aRorZinebis

procesSi. dasavleT evropis saxelmwifoebisaTvis marSalis gegmiT gaTvaliswinebuli daxmarebis gasanawileblad

Seiqmna evropis ekonomikuri TanamSromlobis komiteti. es gegma mogvianebiT evropis aRorZinebis

programad gadaiqca. aSS-is moTxovniT, aRniSnuli daxmarebis Sesabamis prioritetebze ganawileba evropelebs

unda ekisraT. am mizniT evropis ekonomikuri TanamSromlobis komiteti evropis ekonomikuri TanamSromlobis

organizaciad gadakeTda.

programa 1952 wlamde gagrZelda. am drois ganmavlobaSi evropis rekonstruqciisa da ekonomikuri

aRorZinebisaTvis gaweulma daxmarebam 17 miliardi amerikuli dolari Seadgina. marSalis gegmiT,

prezident trumenis mier gamocxadebuli doqtriniTa da Hrdilo atlantikuri aliansis SeqmniT

SeerTebuli Statebi aqtiurad HaerTo dasavleT evropaSi mimdinare procesebSi.

Monetary Policy - fuladi politikafuladi politikafuladi politikafuladi politikafuladi politika

fuladi politika gansazRvrulia evrogaerTianebis xelSekrulebis 105_111-e muxlebiT. politikis es

sfero umniSvnelovanesi winapiroba iyo ekonomikuri da savaluto kavSiris daarsebisaTvis. gadawyvetilebis

miRebis procedura gansxvavdeba gansaxilveli sakiTxebis mixedviT:

- wevri saxelmwifoebis mier fulis gamoSvebisaTvis (muxli 106(2)) gamoiyeneba TanamSromlobis

procedura evropis centraluri bankTan konsultaciebis Semdeg;

- valutis gadacvlis kursis formulirebisaTvis (muxli 111(2)) evropis centraluri bankis an

komisiis rekomendaciiT ministrebis sabWo gadawyvetilebas iRebs xmaTa kvalificiuri umravlesobiT

evropis centralur bankTan konsultaciebis Semdeg;

- evropis centraluri bankebis sistemis qartiiT gaTvaliswinebuli zomebis gansaxorcieleblad

(muxli 107(6)) da evropis centraluri bankis mier jarimebis dakisrebis zRvrebisa da pirobebis

Sesaxeb ministrebis sabWo gadawyvetilebas iRebs xmaTa kvalificiuri umravlesobiT evropis

centraluri bankis rekomendaciis safuZvelze da evroparlamentTan da komisiasTan konsultaciebis

Semdeg;

- evropis centralur bankTa sistemis wesdebaSi teqnikuri cvlilebebis SetanisaTvis ministrebis

sabWo gadawyvetilebas iRebs kvalificiuri umravlesobiT evropis centraluri bankis rekomendaciis

safuZvelze komisiasTan konsultaciisa da evroparlamentisgan Tanxmobis miRebis Semdeg;

- aragaerTianebis valutebTan evros gadacvlis kursis Sesaxeb (muxli 111(1)) sabWo erTxmad iRebs

gadawyvetilebas evropis centraluri bankis an komisiis rekomendaciis safuZvelze, evroparlamentTan

konsultaciis Semdeg.

Monitoring the Application of Community Law - gaerTinebis samarTlis ganxorcielebis monitoringigaerTinebis samarTlis ganxorcielebis monitoringigaerTinebis samarTlis ganxorcielebis monitoringigaerTinebis samarTlis ganxorcielebis monitoringigaerTinebis samarTlis ganxorcielebis monitoringi

gaerTianebis samarTlis ganxorcielebis monitoringi evaleba evropis komisias, rogorc xelSekrulebebis

Sesrulebaze meTvalyure organos. komisiis es funqcia gamomdinareobs evropis kavSirSi kanonis uzenaesobis

principidan da misi mizania uzrunvelyos kanonis aRsruleba TiToeuli wevri saxelmwifos mier.

monitoringis funqciis ganxorcielebisas komisia iTvaliswinebs imas, rom igive funqcia akisriaT

saxelmwifoebriv organoebsac, gansakuTrebiT sasamarTloebs.

evropis samarTlis ganxorcielebaze monitoringma SeiZleba Semdegi formebi miiRos:- kanonis darRvebis Sesaxeb saHivris safuZvelze saqmis aRZvra;

- sasamarTlos mier saqmis aRZvra sxva organoebis winaaRmdeg;

- wevri saxelmwifoebis mier gacemuli daxmarebis kanonierebis Semowmeba;

- zogierTi saxis SeTanxmebis, gadawyvetilebebis, SeTanxmebuli qmedebebis da dominanturi

poziciis borotad gamoyenebis amkrZalavi principebis Sesrulebis Semowmeba.

Page 42: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

41

Most Favored Nation Treatment- upirateupirateupirateupirateupiratesi xesi xesi xesi xesi xelllllSewyobis reJimiSewyobis reJimiSewyobis reJimiSewyobis reJimiSewyobis reJimi

upiratesi xelSewyobis reJimis Sesaxeb debulebebs moicavs saqarTvelosa da evrogaerTianebas Soris

dadebuli partniorobisa da TanamSromlobis SeTanxmeba. upiratesi xelSewyobis reJimis Sesabamisad,

nebismieri privilegia Tu upiratesoba, romelsac partniorobisa da TanamSromlobis SeTanxmebis erTi

mxare aniWebs ama Tu im produqcias, romlis warmoSobis an daniSnulebis adgili aris romelime mesame

saxelmwifo, unda gavrceldes im produqciazec, romlis warmoSobis an daniSnulebis adgili partniorobisa

da TanamSromlobis SeTanxmebis monawile romelime qveyanaa. ufro martivad rom vTqvaT, Tuki partniorobisa

da TanamSromlobis SeTanxmebis erT-erTi mxare mesame qveyanas asargeblebs upiratesi xelSewyobis

reJimiT, man upirobod unda gaavrcelos igive reJimi SeTanxmebis sxva mxareebze.

partniorobisa da TanamSromlobis SeTanxmebiT gansazRvrulia gamonaklisebic upiratesi xelSewyobis

reJimidan. kerZod, upiratesi xelSewyobis reJimi ar SeiZleba damyardes: 1) rodesac mxareTa mizania

sabaJo kavSiris an Tavisufali savaWro zonis Seqmna; 2) rodesac upiratesoba ama Tu im qveyanas eniWeba

msoflio savaWro organizaciis gadawyvetilebebis an sxva saerTaSoriso SeTanxmebebis Sesabamisad; 3)

rodesac privilegiebi dakavSirebulia mosazRvre qveynebs Soris sasazRvro vaWrobis xelSewyobasTan.

Mr/Ms CFSP - batoni/qalbatoni warmomadgbatoni/qalbatoni warmomadgbatoni/qalbatoni warmomadgbatoni/qalbatoni warmomadgbatoni/qalbatoni warmomadgeneeneeneeneeneli sagareo urTierTobebSili sagareo urTierTobebSili sagareo urTierTobebSili sagareo urTierTobebSili sagareo urTierTobebSi

mTavrobaTSorisi konferenciis dros, romelic amsterdamis xelSekrulebiT dasrulda, ganixiles sagareo

da usafrTxoebis politikis farglebSi axali Tanamdebobis Seqmnis Sesaxeb. am Tanamdebobis Seqmnis

mizani iyo, saSualeba miscemoda evrokavSirs, ufro naTlad gamoHeniliyo saerTaSoriso asparezze da

hqonoda erTiani xma saerTaSoriso urTierTobebisas. es Tanamdeboba, romelic amJamad cnobilia rogorc

“batoni/qalbatoni warmomadgeneli sagareo urTierTobebSi”, oficialurad amsterdamis xelSekrulebiT

Seiqmna Semdegi saxelwodebiT _ “umaRlesi warmomadgeneli erTian sagareo da usafrTxoebis politikaSi”.

“Multi-speed” Europe - “mravalsiHqariani” evropa“mravalsiHqariani” evropa“mravalsiHqariani” evropa“mravalsiHqariani” evropa“mravalsiHqariani” evropa

‘‘‘‘‘ mravalsiHqariani~ evropa aris termini, romelic gamoiyeneba diferencirebuli integraciis meTodis

aRsaniSnavad. kerZod, SesaZloa arsebobdnen saxelmwifoTa gansxvavebuli jgufebi, romelTac SeuZliaTda surT ganaviTaron ufro mWidro integraciis procesi da miiswrafvian garkveuli saerTo miznebisaken.

amasTanave, igulisxmeba, rom sxva saxelmwifoebi maT mogvianebiT SeuerTdebian.

N

National parliaments - erovnuli parlamentebierovnuli parlamentebierovnuli parlamentebierovnuli parlamentebierovnuli parlamentebi

maastrixtis xelSekrulebis amoqmedebis Semdeg evropis kavSirma SeiZina uflebamosileba iseT sferoebSi,

romlebic tradiciulad saxelmwifoebis kompetencias ganekuTvneboda, kerZod, marTlmsajuleba da

Sinagani saqmeebi. amitom evropis parlamentsa da erovnul parlamentebs Soris kontaqtebis mniSvneloba

xazgasmiT aRiniSna deklaraciaSi, romelic evropis kavSiris muSaobaSi erovnuli parlamentebis rols

Seexeboda. mTavrobebs eTxovaT, uzrunvelyon komisiis winadadebebis erovnuli parlamentebisadmi droulad

miwodeba maTi SesaZlo ganxilvis mizniT. erovnuli parlamentebisaTvis meti informaciis miwodeba

saSualebas miscems maT, ufro mWidrod HaerTon gaerTianebaSi mimdinare procesebSi da ganaxorcielon

ufro mkacri demokratiuli kontroli.

amsterdamis xelSekrulebiT evrokavSiris SeTanxmebas erovnuli parlamentebis rolis Sesaxeb oqmi

daerTo. es oqmi akonkretebs im informacias, romelic unda gaegzavnos erovnul parlamentebs (TeTri

wigni, mwvane wigni, sakanonmdeblo winadadebebi). am ukanasknelT sakanonmdeblo winadadebaze msjelobisaTvis

aqvT eqvskviriani vada, komisiis mier misi evroparlamentisa da ministrebis sabWosaTvis miwodebis

dRidan sabWos dRis wesrigSi Setanamde.

erovnul parlamentTa mier evrogaerTianebis saqmeTa ganxilvis xelSewyobisaTvis 1989 wlidan, yovel 6

TveSi erTxel, muSaobs evrogaerTianebis saqmeTa komitetebis konferencia. igi Sedgeba erovnuli parlamentebis

Sesabamis komitetTa warmomadgenlebisa da evroparlamentis wevrebisagan.

Page 43: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

42

konferencias ufleba aqvs gaugzavnos kavSiris organoebs nebismieri mosazreba, romelsac is marTebulad

miiHnevs da ganixilos evrokavSirSi Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis

HamoyalibebasTan dakavSirebuli nebismieri sakanomdeblo iniciativa.

NATO (North Atlantic Treaty Organisation) - nato (Hrdilo-atlantikuri xenato (Hrdilo-atlantikuri xenato (Hrdilo-atlantikuri xenato (Hrdilo-atlantikuri xenato (Hrdilo-atlantikuri xelllllSeSeSeSeSekrulebis organikrulebis organikrulebis organikrulebis organikrulebis organizacia)zacia)zacia)zacia)zacia)

Hrdilo-atlantikuri xelSekrulebis organizacia (nato an Hrdilo-atlantikuri aliansi) 1949 wels

daarsda da briuselSi aqvs Stab-bina. igi 19 wevrs aerTianebs: evrokavSiris wevri saxelmwifoebi

(avstriis, fineTis, irlandiis da SvedeTis garda), kanada, aSS, islandia, norvegia da TurqeTi, 1999 wlis

12 martidan ki, poloneTi, ungreTi da HexeTis respublika.

evropis kavSiri pativs scems Tavis wevr saxelmwifoTa valdebulebebs, romlebic gamomdinareoben nato-

s wevrobidan da Seesabamebian natos erTiani usafrTxebisa da Tavdacvis politikas. evrokavSiris

xelSekrulebis TandarTuli deklaracia, romelic dasavleT evropuli kavSirs Seexeba, natosa da am

kavSirs Soris momaval urTierTobebs ganmartavs. Tavad dasavleT evropuli kavSiri warmoadgens

evrokavSiris TavdacviT komponents da Hrdilo-atlantikuri aliansis evropuli sayrdenis gaZlierebis

saSualebas.

Non-discrimination Principle - aradiskriminaciis principiaradiskriminaciis principiaradiskriminaciis principiaradiskriminaciis principiaradiskriminaciis principi

am principis mizania, uzrunvelyos adamianTa Tanabari uflebebi ganurHevlad maTi erovnebis, sqesis,

eTnikuri warmomavlobis, religiis, rwmenis, qmedunarianobis, asakisa da seqsualuri orientaciisa.

evrogaerTianebis xelSekrulebis me-12 muxli ukanonod acxadebs diskriminacias erovnuli kuTvnilebis

safuZvelze. amsterdamis SeTanxmebiT evrogaerTianebis xelSekrulebas daemata axali me-13 muxli,

damfuZnebeli xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli aradiskriminaciis principis dacvisa da am principis

zemoT HamoTvlil SemTxvevebze gavrcobis mizniT.

O

OLAF (European Anti-fraud Office) - TaRliTobis winaaRmdeg brZolis evropuli samsaxuriTaRliTobis winaaRmdeg brZolis evropuli samsaxuriTaRliTobis winaaRmdeg brZolis evropuli samsaxuriTaRliTobis winaaRmdeg brZolis evropuli samsaxuriTaRliTobis winaaRmdeg brZolis evropuli samsaxuri

TaRliTobis winaaRmdeg brZolis evropuli samsaxuri Hamoyalibda evrokomisiis 1999 wlis 28 aprilis

gadawyvetilebiT. man Secvala komisiaSi TaRliTobasTan brZolis koordinaciis jgufi, romelic 1998wels Seiqmna da mxolod komisiis saqmianobiT iyo Semofargluli. 1998 wlis 6 oqtombers Jak santerma

evroparlaments mimarTa winadadebiT, gadakeTebuliyo es ganyofileba damoukidebel organod gafarToebuli

uflebamosilebebiT.

1999 wlis 1 ivnisidan evrokavSiris biujetTan dakavSirebuli TaRliTobis winaaRmdeg brZola TaRliTobis

winaaRmdeg brZolis evropul samsaxurs avalia.

am axal samsaxurs SeuZlia zedamxedveloba gauwios evrokavSiris organoebis menejmentsa da dafinansebas.

igi sruliad damoukidebelia Tavisi funqciebis Sesrulebisas. misi damoukidebloba ki uzrunvelyofilia:

- samsaxuris direqtoris mier. igi iniSneba parlamentis, komisisa da ministrebis sabWos SeTanxmebiTda uflebamosilia sasamarTloSi aRZras saqme sakuTari damoukideblobis dasacavad. garda amisa,

mas SeuZlia wamoiwyos gamoZieba ara marto dainteresebuli organos, organizaciis an wevri

saxelmwifos Txovnis safuZvelze, aramed sakuTari iniciativiTac;

- sazedamxedvelo komitetis mier. igi pasuxismgebelia gamoZiebebis monitoringze da Sedgebaparlamentis, komisiisa da ministrebis sabWos mier erToblivad daniSnuli xuTi sayovelTaod

cnobili, damoukidebeli, gareSe pirisagan.

Ombudsman - saxalxo damcvelisaxalxo damcvelisaxalxo damcvelisaxalxo damcvelisaxalxo damcveli

evropis saxalxo damcveli iniSneba evroparlamentis mier yoveli arHevnebis Semdeg saparlamento vadis

xangrZlivobiT. igi uflebamosilia miiRos saHivrebi kavSiris nebismieri moqalaqisgan an wevri saxelmwifoebis

Page 44: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

43

rezidenti nebismieri fizikuri Tu iuridiuli pirisagan gaerTianebis organizaciebisa an organoebis

(garda sasamarTlosa da pirveli instanciis sasamarTlosi) saqmianobaSi darRvevebis faqtebze.

rodesac saxalxo damcveli daadgens aramarTlzomieri administrirebis faqts, igi amis Sesaxeb acnobebs

dainteresebul organizacias, iwyebs gamoZiebas, eZebs problemis gadaWris gzebs, da Tu saWiroa,

warudgens dainteresebul organizacias rekomendaciebis proeqtebs, romelzec am ukanasknelma unda

gasces pasuxi detaluri angariSis saxiT sami Tvis ganmavlobaSi.

saxalxo damcveli waradgens angariSs evroparlamentSi yovelwliuri sesiis bolos.

Opt out - ganze gadgomaganze gadgomaganze gadgomaganze gadgomaganze gadgoma

ama Tu im konkretul sferoebSi TanamSromlobaze uaris Tqmis ufleba aqvs yvela wevr saxelmwifos,

romelsac ar surs SeuerTdes sxva wevr saxelmwifoebs am sferoSi ufro mWidro integraciisaTvis. am

uflebis mizania, ar moxdes gaerTianebis integraciuli procesis Seferxeba erTi an ramdenime wevri

saxelmwifos poziciis gamo. magaliTad, didma britaneTma iTxova nebarTva, ar mieRo monawileoba

ekonomikuri da fuladi kavSiris mesame fazaSi, analogiurad, imave SeTanxmebas miaRwies daniasTan

ekonomikuri da fuladi kavSiris, Tavdacvis sferoSi da evropis moqalaqeobis sakiTxebTan dakavSirebiT.

Outermost Regions - zRvis gaRma regionebizRvis gaRma regionebizRvis gaRma regionebizRvis gaRma regionebizRvis gaRma regionebi

evropis kavSiris qveynebs aqvT Svidi zRvis gaRma regioni: gvadelupe, franguli gviana, martiniki,

safrangeTis zRvis gaRma departamentebi, azoris, kanaris kunZulebi da madeira. evrogaerTianebis

xelSekrulebas erTvis deklaracia, romliTac gansazRvrulia am teritoriebis statusi.

deklaraciaSi aRniSnulia, rom es regionebi seriozulad HamorHebian struqturuli TvalsazrisiT.miuxedavad imisa, rom evrogaerTianebis xelSekruleba da meoradi samarTali avtomaturad moqmedebs am

teritoriebze, SesaZlebelia, specifikuri zomebis miReba maTi ekonomikuri da socialuri ganviTarebis

xelSesawyobad, Tuki arsebobs aseTi zomebis obieqturi aucilebloba.

amsterdamis xelSekrulebiT cvlilebebi Sevida 299(2)-e muxlSi, riTac ministrebis sabWos SesaZlebloba

mieca kvalificiuri umravlesobiT miiRos konkretuli gadawyvetilebebi, romelic gansazRvravs zRvis gaRma

teritoriebze damfuZnebeli xelSekrulebis moqmedebisa da saerTo politikis sferoebis ganxorcielebis

pirobebs. amasTanave, ministrebis sabWom unda uzrunvelyos gaerTianebis samarTlebrivi wesrigis erTianoba da

mTlianoba.

Own Resources - sakuTari resakuTari resakuTari resakuTari resakuTari resursebisursebisursebisursebisursebi

sakuTari resursebi aris sagadasaxado Semosavlebi, romlebic gamoiyofa evropis kavSirs xarjebis

dasafinanseblad. igi ar unda aRematebodes gaerTianebis mTliani erovnuli produqtis 1,27%-s. Tavdapirvelad,

gaerTianebis biujeti damokidebuli iyo wevr saxelmwifoTa finansur Senatanebze. Tumca, 1970 wlis 21

aprils miRebuli gadawyvetilebiT mas mieniWa finansuri avtonomiuroba da 1978 wlis 1 ianvridan

gaerTianebis biujeti mTlianad finansdeba sakuTari resursebiT. biujeti oTxi elementisgan Sedgeba:

- sasoflo-sameurneo gadasaxadebi, mosakreblebi Saqarze. es elementi ZiriTadad Sedgeba sasoflo-sameurneo gadasaxadebisgan da warmoebisa da Senaxvis mosakrebelebisgan Saqris bazris saerTo

organizaciis farglebSi;

- sabaJo gadasaxadebi. mesame qveynebidan importze dawesebuli saerTo sabaJo tarifebi;- damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi. TiToeuli wevri saxelmwifos sabaziso dRg-s fiqsirebuli

procenti (1999 wlidan - 1%);

- “meoTxe resursi”. e.w. damatebiTi resursi SemoRebulia 1988 wels. igi ganisazRvreba sxva samisabiujeto Semosavlis mixedviT da efuZneba yvela wevri saxelmwifos mTlian erovnul

produqtze dadgenil procents.

magaliTisTvis, 1999 wels evrokavSiris dagegmilma Semosavalma Seadgina 86 milioni evro, saidanac 48,1%

mTliani erovnuli produqtis resursia, 35,2% dRg-s resursi, 13,8% sabaJo gadasaxadebi da 2,2%

sasoflo-sameurneo mosakreblebi.

Page 45: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

44

P

Parliamentary Committees - saparlamento komitetebisaparlamento komitetebisaparlamento komitetebisaparlamento komitetebisaparlamento komitetebi

evroparlamentSi moqmedebs sxvadasxva komiteti, romlebSic deputatebi wevriandebian maTi politikuri

kuTvnilebis da gamocdilebis mixedviT yoveli saparlamento vadis dasawyissa da Sua periodSi.

parlamentis saproceduro wesebis mixedviT parlamentis wevrebi adgenen komitetebis raodenobas da

gansazRvraven maT uflebamosilebebs. amJamad arsebobs 17 specializebuli mudmivmoqmedi komiteti,

romelSic komisiis winadadebebi ganixileba. parlaments SeuZlia agreTve Hamoayalibos qvekomitetebi,

droebiTi da momkvlevi komitetebi.

mudmivmoqmedi komitetebis mTavari amocanaa, imsjelon axal sakanonmdeblo winadadebebze, romlebic

wamoayena evropis komisiam da warmoadginon sakuTari iniciativebi. nebismieri sakanonmdeblo an sxva

sainiciativo winadadebisaTvis momxsenebli iniSneba parlamentSi warmodgenili politikuri jgufebis

SeTanxmebiT. mis angariSs ganixilaven, cvlilebebi SeaqvT da kenWs uyrian saparlamento komitetSi. amisSemdeg angariSs gadagzavnian plenarul asambleaze, sadac ganxilva da xmis micema xdeba am angariSis

safuZvelze. asamblea ikribeba TveSi erTxel strasburgSi.

saparlamento komitetebi komisiis Semadgenlobis damtkicebamde ismenen, agreTve, komisiis wevrobis

kandidatTa moxsenebebs maTi konkretuli sferoebis mixedviT.

Partnership and Cooperation Agreement (PCA) - partniorobis da TanamSromlobis SeTanxmebapartniorobis da TanamSromlobis SeTanxmebapartniorobis da TanamSromlobis SeTanxmebapartniorobis da TanamSromlobis SeTanxmebapartniorobis da TanamSromlobis SeTanxmeba

partniorobisa da TanamSromlobis SeTanxmeba daido, erTi mxriv, saqarTvelosa da, meore mxriv,

evrogaerTianebasa da mis wevr saxelmwifoebs Soris. SeTanxmeba TiTqmis yvela sferos moicavs,

Tavdacvis sferoSi TanamSromlobis garda.

SeTanxmebis miznebia: 1) politikuri dialogis xelSewyoba; 2) saqarTveloSi demokratiis ganviTarebisa da sabazro

ekonomikaze gadasvlis xelSewyoba; 3) vaWrobisa da investiciebis xelSewyoba; 4) samarTlebrivi, ekonomikuri,

socialuri, finansuri, samecniero, teqnologiuri da kulturuli urTierTobebisaTvis safuZvlis Seqmna.

partniorobisa da TanamSromlobis SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli TanmSromlobis gansaviTareblad

Seqmnilia specialuri instituciuri HarHo. kerZod, arsebobs Semdegi institutebi: TanamSromlobis

sabWo, komiteti da saparlamento komiteti. TanamSromlobis sabWo zedamxedvelobas uwevs SeTanxmebis

ganxorcielebas da uflebamosilia mimarTos sxvadasxva qmedebebs SeTanxmebis miznebis misaRwevad. sabWos

SemadgenlobaSi Sedian ministrebi da, evrokavSiris mxridan, wevri saxelmwifoebisa da evrokomisiis

warmomadgenlebi. igive mxareebi arian warmodgenili komitetSi, oRond Sesabamisi sferos sajaro

moxeleebiT. komiteti amzadebs sabWos Sexvedrebs. saparlamento komiteti saqarTvelos parlamentisa da

evroparlamentis wevrebisagan Sedgeba da or mxares Soris dialogis forums warmoadgens.

Petersberg Declaration (Petersberg tasks) - petersbergis deklaracia (petersbergis amocanebi)petersbergis deklaracia (petersbergis amocanebi)petersbergis deklaracia (petersbergis amocanebi)petersbergis deklaracia (petersbergis amocanebi)petersbergis deklaracia (petersbergis amocanebi)

1992 wlis 19 ivnisis petersbergis deklaracia dasavleT evropuli kavSiris umniSvnelovanesi dokumentia,

romliTac es organizacia ganisazRvreba, rogorc evropis kavSiris Tavdacvis komponenti da Hrdilo-

atlantikuri aliansis evropuli sayrdenis gaZlierebis saSualeba. deklaraciis sami nawili gansazRvravs

dasavleT evropuli kavSiris samomavlo ganviTarebis principebs.

dasavleT evropuli kavSiris wevri saxelmwifoebi acxadeben mzadyofnas, gamoyon TavianTi Hveulebrivi

SeiaraRebuli Zalebidan samxedro SenaerTebi samxedro davalebebis gansaxorcieleblad dasavleT

evropuli kavSiris uflebamosilebis farglebSi. ganizRvra samxedro operaciaTa saxeebi, romelTa

ganxorcielebac SeiZleba itvirTos dasavleT evropulma kavSirma, vaSingtonis xelSekrulebis (nato) me-

5 da bruselis xelSekrulebis me-5 muxlidan gamomdinare erTian TavdacvaSi monawileobis garda. kerZod,

dasavleT evropuli kavSiris wevr saxelmwifoTa samxedro SenaerTebi SeiZleba amoqmeddnen:

Page 46: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

45

- humanitarul da samaSvelo operaciebisaTvis;

- samSvidobo operaciebisaTvis;

- sabrZolo operaciebisaTvis, krizisul situaciebSi mSvidobis damyarebis HaTvliT.

amsterdamis xelSekrulebis ZaliT zemoHamoTvlili “petersbergis amocanebi” gadavida evrokavSiris

xelSekrulebis me-17 muxlSi.

petersbergis deklaracia aseve acxadebs, rom dasavleT evropis kavSiri mzadaa sakuTari procedurebis

Sesabamisad monawileoba miiRos konfliqtebis Tavidan acilebisa da krizisebis marTvis RonisZiebebSi,

euTos an gaeros uSiSroebis sabWos samSvidobo RonisZiebebis HaTvliT.

Petitions - peticiebipeticiebipeticiebipeticiebipeticiebi

erokavSiris yovel moqalaqes an moqalaqeTa jgufs aqvs ufleba, mimarTos evroparlaments TxovniT an

saHivriT nebismier sakiTxze, romelic xvdeba gaerTianebis saqmianobis sferoSi da pirdapir exeba am

moqalaqes an moqalaqeTa jgufs (evrokavSiris xelSekrulebis 21-e da 194-e muxlebi.

parlamentis peticiebis komiteti ganixilavs, ramdenad misaRebia esa Tu is Txovna an saHivari. mas

SeuZlia dasvas sakiTxi saxalxo damcvelis winaSe. komitets SeuZlia sTxovos evrokomisias Sesabamisi

dokumentebis an informaciis miwodeba.

amsterdamis xelSekrulebam 21-e muxls daumata axali abzaci, romlis mixedviTac evrokavSiris

nebismier moqalaqes SeuZlia mimarTos nebismier organos, ekonomikuri da socialuri komitetis,

regionebis komitetisa da saxalxo damcvelis HaTvliT, evrokavSiris nebismier oficialur enaze

(irlandiuris HaTvliT) da miiRos pasuxi werilobiT imave enaze.

Phare

Phare-is programam muSaoba 1989 wels daiwyo centralur da aRmosavleT evropaSi komunisturi reJimisdamxobis Semdeg. misi mizani am regionis qveynebis ekonomikuri daxmareba iyo. Tavdapirvelad igi

mxolod poloneTsa da ungreTs moicavda, magram TandaTanobiT misi moqmedebis areali gafarTovda da

dResdReobiT es programa faravs centraluri da aRmosavleT evropis qveynebs (bulgareTi HexeTi,

estoneTi, ungreTi, latvia, litva, poloneTi, rumineTi, slovakeTi da slovenia).

1995-99 wlebSi Phare-s programiT dafinansebam mTlianobaSi daaxloebiT 6,7 miliardi evro Seadginada 15 seqtori moicva, romelTagan xuTi mTavari sferoa:

- infrastruqtura (energetika, transporti, telekomunikaciebi);

- kerZo seqtoris ganviTareba da biznesis daxmareba;

- ganaTleba, gadamzadeba da kvleva;

- garemos dacva da birTvuli usafrTxoeba;

- soflis meurneobis restruqturizacia.

imavdroulad, Phare centraluri da aRmosavleT evropis aTi ganmcxadebeli saxelmwifos mierTebiswinastrategiis mTavari finansuri instrumentia. 1994 wlidan Phare-is prioritetebi icvleboda aRmosavleTda centraluri evropis qveynebis saWiroebebis Sesabamisad.

Phare-s Sesworebul programas, romlis biujeti 2000-06 wlebisaTvis Seadgens 10 miliard evros, orikonkretuli prioriteti aqvs, kerZod:

- instituciuri ganviTareba;

- finansuri investiciebi.

komisiis 1997 wlis ivlisis programa 2000-is komunikeSi gakeTebuli winadadebebis Semdeg, Phare-isprogramiT gaTvaliswinebuli mierTebiswina daxmarebis programebs daemata axali formebi. esenia:

- (ISPA) ganmcxadebeli qveynebis garemos dacvisa da satransporto infrastruqturis ganviTarebisdonis evropis kavSiris donesTan miaxloebis struqturuli RonisZiebebi;

- (Sapard) soflis meurneobis daxmareba.

Page 47: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

46

Pillars of the European Union - evropis kavevropis kavevropis kavevropis kavevropis kavSiris sayrdenebi.Siris sayrdenebi.Siris sayrdenebi.Siris sayrdenebi.Siris sayrdenebi.

evrokavSiri sam instituciur sayrdens efuZneba. esenia:

- pirveli sayrdeni - evrogaerTianeba, romlebic moicavs ekonomikur gaerTianebas, evropis qvanaxSirisa

da foladis gaerTianebas da evratoms;

- meore sayrdeni - erTiani sagareo da usafrTxoebis politika, romelic gansazRvrulia evrokavSiris

xelSekrulebis mexuTe TavSi;

- mesame sayrdeni - sisxlis samarTlis saqmeebSi policiis da sasamarTlo TanamSromloba,

romelic gansazRvrulia evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse TavSi.

amsterdamis xelSekrulebis safuZvelze zogierTi sfero, romelic Sedioda mesame sayrdenis kompetenciaSi

da Sesabamisad, mTavrobaTSorisi TanamSromlobis meTodiT imarTeboda, gadavida pirvel sayrdenSi -

evrogaerTianeba, sadac gadawyvetilebebs gaerTianebis organoebi iReben.

Planning and Early Warning Unit - dagdagdagdagdagegmvisa da drouli Setyobinebis danayofiegmvisa da drouli Setyobinebis danayofiegmvisa da drouli Setyobinebis danayofiegmvisa da drouli Setyobinebis danayofiegmvisa da drouli Setyobinebis danayofi

erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis farglebSi dagegmvisa da drouli Setyobinebis danayofis

Hamoyalibeba efuZneba im mosazrebas, rom erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis efeqturobisaTvis

saWiroa mokle, saSualo da grZelvadiani sagareo politikuri procesebis drouli da ufro Rrma

analizi. gamomdinare aqedan, erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis farglebSi miRebuli

gadawyvetilebebi unda emyarebodnen sarwmuno informacias, romlebic xelmisawvdomi iqneba kavSiris

yvela wevri saxelmwifosaTvis.

daskvniTi aqtis TandarTuli deklaraciiT wevri saxelmwifoebi SeTanxmdnen sabWos generalur samdivnoSi

dagegmvisa da drouli Setyobinebis danayofis Seqmnaze, romelic daeqvemdebareboda sabWos generalur

mdivans. danayofi Sedgeba sabWos generaluri samdivnos, wevri saxelmwifoebis, komisiis da dasavleT

evropuli kavSiris warmomadgenlebisgan.

Police and Judicial Cooperation in Criminal Matters - policiis da sasamarTlo TanamSromlobapoliciis da sasamarTlo TanamSromlobapoliciis da sasamarTlo TanamSromlobapoliciis da sasamarTlo TanamSromlobapoliciis da sasamarTlo TanamSromloba

sississississisxlis samarTlis saqmeebxlis samarTlis saqmeebxlis samarTlis saqmeebxlis samarTlis saqmeebxlis samarTlis saqmeebzezezezeze

evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse Tavi (mesame sayrdeni) mTlianad Seicvala amsterdamis xelSekrulebiT,

romelmac miznad daisaxa Tavisuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrcis Seqmna evropis

kavSiris teritoriaze. es Tavi faravs “policiisa da sasamarTlos TanamSromlobas sisxlis samarTlis

saqmeebze”, romlis mizania, Tavidan aicilos da ebrZolos Semdeg problemebs:

- rasizmi da qsenofobia;

- terorizmi;

- adamianebiT vaWroba da danaSauli bavSvebis winaaRmdeg;

- narkotikebiT ukanono vaWroba;

- iaraRiT ukanono vaWroba;

- korufcia da TaRliToba.

axali Tavi policiis Zalebs sabaJo da sasamarTlo organoebTan axlo TanamSromlobis saSualebas

aZlevs pirdapir an evropuli policiis samsaxuris (evropolis) meSveobiT. igi, saWiroebis SemTxvevaSi,aseve iTvaliswinebs wevr saxelmwifoTa sisxlis samarTalTa daaxloebas.

ministrebis sabWo kvlav wamyvan rols Seasrulebs am sferoSi, Tumca mis ganakargulebaSi myofi

samarTlebrivi instrumentebi Seicvala. saerTo poziciisa da konvenciis garda mis gankargulebaSia ori

axali instrumenti: gadawyvetilebebi da HarHo gadawyvetilebebi.

metic, zogi wevri saxelmwifos mier evrokavSiris gareT mTavrobaTSorisi TanamSromlobis HarHoebSi

ganviTarebuli Sengenis kanonmdebloba, romelic faravs policiis da sasamarTlo TanamSromlobasac,

axlo momavalSi inkorporirebul iqneba evrokavSiris struqturaSi.

Page 48: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

47

Political Agenda of the European Union - evropis kavevropis kavevropis kavevropis kavevropis kavSiris politikuri programaSiris politikuri programaSiris politikuri programaSiris politikuri programaSiris politikuri programa

madridis evropulma sabWom (1995 wlis 15-16 dekemberi) saukunis bolosaTvis evrokavSiris amocanad

gansazRvra momavali evropisaTvis safuZvlis Hayra, romelic iqneba xalxTa Tavisufali, ayvavebuli da

stabiluri gaerTianeba. praqtikulad es niSnavs:

- evrokavSiris xelSekrulebaSi Sesabamisi cvlilebebis Setanas;

- erTian valutaze gadasvlas SeTanxmebuli ganrigisa da pirobebis Sesabamisad;

- gafarToebis molaparakebebisaTvis momzadebas da mis ganxorcielebas;

- 1999 wlis 31 dekembris momdevno periodisaTvis finansuri perspeqtivis miRebas;

- evropis usafrTxoebis axali arqiteqturis HamoyalibebaSi monawileobas;

- kavSiris mezobel qveynebTan, gansakuTrebiT ruseTTan, ukrainasTan, TurqeTTan da xmelTaSua

zRvis qveynebTan mimdinare dialogis, TanamSromlobisa da asocirebis politikis aqtiurad

ganviTarebas.

Political Committee - politikuri komitetipolitikuri komitetipolitikuri komitetipolitikuri komitetipolitikuri komiteti

politikuri komiteti Sedgeba wevri saxelmwifoebis sagareo saqmeTa saministroebis politikuri

direqtorebisagan. igi meTvalyureobs msoflioSi Seqmnil viTarebas erTiani sagareo da usafrTxoebis

politikis sferoebSi da mosazrebebs awvdis ministrebis sabWos politikis gansazRvrisaTvis. igi aseve

zedamxedvelobs SeTanxmebuli politikis ganxorcielebas Tavmjdomare qveynisa da komisiis uflebaTa

xelyofis gareSe.

Pre-accession Aid - mierTebiswina daxmarebamierTebiswina daxmarebamierTebiswina daxmarebamierTebiswina daxmarebamierTebiswina daxmareba

2000-06 wlebisaTvis centraluri da aRmosavleT evropis qveynebisaTvis dagegmili daxmareba ganmcxadebeli

qveynebis mimarT evropis kavSiris strategiis Zireuli elementia da igi or ZiriTad komponents

moicavs:

- Phare-s programa. am programiT finansdeba proeqtebi ganmcxadebeli qveynebis administraciulida samarTlebrivi sistemebis Sesacvlelad da maTi infrastruqturis gansaviTareblad (10.5

miliardi evro);

- Hamoyalibda daxmarebis ori damatebiTi fondi soflis meurneobis sferosa (Sapard - 3,5miliardi evro) da infrastruqturisaTvis, gansakuTrebiT garemosa da transportis sferoSi (7

miliardi evro). infrastruqturis ganviTarebisaTvis gankuTvnili fondi warmoadgens mierTebiswina

struqturul daxmarebas, romelic ganmcxadebeli qveynebisaTvis imave rols iTamaSebs, rasac

urTierTgaTanabrebis fondi asrulebs espaneTis, portugaliis, saberZneTisa da irlandiisaTvis.

Pre-accession Pact on Organised Crime - mierTebiswina paqti organimierTebiswina paqti organimierTebiswina paqti organimierTebiswina paqti organimierTebiswina paqti organizebul danazebul danazebul danazebul danazebul danaSaulSaulSaulSaulSaulzezezezeze

evrokavSiris gafarToebis momzadebis procesSi 1998 wlis 28 maiss wevri saxelmwifoebis iusticiisa da

Sinagan saqmeTa ministrebma da ganmcxadebelma qveynebma miiRes mierTebiswina paqti organizebul

danaSaulze, romlis mizania:

- ganmcxadebeli qveynebisaTvis evrokavSiris prioritetul RonisZiebaTa gacnoba;

- gancxadebeli qveynebis daxmareba marTlmsajulebisa da Sinagani saqmeebis sferoSi evropuli

samarTlis miRebaSi;

- danaSaulis winaaRmdeg erToblivi proeqtebis SemuSaveba, romelTa ganxorcielebisaTvis sasurvelia

evropis kavSiris finansuri da teqnikuri daxmareba.

ganmcxadebelma qveynebma valdebuleba aiRes, droulad SeuerTdnen sxvadasxva saerTaSoriso konvencias,

kerZod, eqstradiciis Sesaxeb (1957 wlis evropuli konvencia), narkotikebiT vaWrobis Sesaxeb (gaeros

konvencia) da terorizmis Sesaxeb (1977 wlis evropuli konvencia). daido SeTanxmebebi evropolTan

informaciis gacvlis xelSewyobisa da im prioritetebis gansazRvrisaTvis, romelsac evropis kavSiri

axorcielebs Tavis partniorebTan erTad.

Page 49: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

48

Pre-accession strategy - mierTebiswina strategiamierTebiswina strategiamierTebiswina strategiamierTebiswina strategiamierTebiswina strategia

1989 wels evropis komisiam daiwyo finansuri daxmarebis programis ganxorcieleba, romlis mizania

centraluri da aRmosavleT evropis qveynebis ekonomikuri da politikuri tranziciis xelSewyoba

(Phare-s programa). 1991 wels evrogaerTianebam da centraluri da aRmosavleT evropis qveynebma xelimoaweres pirvel asociaciis SeTanxmebebs (e.w. evropuli SeTanxmebebi). Tavisufali savaWro zonis Seqmnis

mizniT daido Sualeduri SeTanxmebebi. miuxedavd imisa, rom rHeba SezRudvebi sasoflo-sameurneo da

rkinisa-foladis produqciaze, dRes saqoneli Tavisufalad moZraobs 26 evropul qveyanaSi.

asociaciis SeTanxmebebis safuZvelze komisiam wamoayena iniciativa asocirebul qveynebsa da kavSiris

organoebs Soris “struqturuli dialogis” organizebis Sesaxeb Sexvedrebis formiT, sadac partnior

mxareebs SeeZlebodaT erTmaneTisaTvis konsultaciebis gaweva.

1994 wlis dekemberSi essenis evropulma sabWom miiRo mierTebiswina strategia, romelic efuZneba:

- asocirebul qveynebsa da kavSiris organoebs Soris urTierTobis gaRrmavebas (parlamentisa da

mTavrobis doneze struqturuli dialogis gaZliereba);

- asociaciis SeTanxmebebis Semdgom ganviTarebas;

- Phare-is finansuri daxmarebis adaptacias;- erTian bazarze integraciisTvis momzadebas.

madridis evropuli sabWos Semdeg (1995 wlis dekemberi) wamoiWra kiTxvebi imis Taobaze, Tu ra gavlena

eqneboda gafarToebas gaerTianebis politikaze, kerZod, soflis meurneobis politikaze, struqturul

fondebze da 1999 wlis Semdgom finansur perspeqtivaze. “programa 2000”, romelic komisiam warmoadgina

1997 wlis ivlisSi, iTvaliswinebs reformebs, romelsac unda moegvarebina evropis kavSirisaTvis

umniSvnelovanesi es sami sakiTxi.

paralelurad, ganmcxadebeli qveynebisaTvis Seiqmna axali samarTlebrivi instrumentebi kavSirSi

gawevrianebis procesSi daxmarebis aRmosaHenad, rogorc finansuri, ise sakanonmdeblo TvalsazrisiT. 1998

wels centraluri da aRmosavleT evropis aTive qveyanasTan daido SeTanxmebebi, romelsac partnioroba

gawevrianebisaTvis ewodeboda.

Presidency of the Union (rotation of the Presidency) - kavkavkavkavkavSiris Tavmjdomareoba (TavmjdomareobisSiris Tavmjdomareoba (TavmjdomareobisSiris Tavmjdomareoba (TavmjdomareobisSiris Tavmjdomareoba (TavmjdomareobisSiris Tavmjdomareoba (Tavmjdomareobis

rotacia)rotacia)rotacia)rotacia)rotacia)

kavSiris Tavmjdomareoba 6 Tviani vadiT morigeobiT gadaecema TiToeul wevr saxelmwifos. Tavmjdomareobis

periodSi TiToeul wevr saxelmwifos saSualeba eZleva Tavisi wvlili Seitanos kavSiris ganviTarebaSi.

amJamad, TiToeul wevr saxelmwifos Tavmjdomareoba yovel 7 weliwadnaxevarSi erTxel uwevs.

mosalodnel gafarToebasTan erTad, es xangrZlivoba kidev ufro gaizrdeba.

President of the European Commission - evrokomisiis preevrokomisiis preevrokomisiis preevrokomisiis preevrokomisiis prezidentizidentizidentizidentizidenti

evrokomisiis prezidentze xSiradaa damokidebuli komisiis saqmianobis efeqturoba da is, Tu ra tempiT

mimdinareobs evrokavSiris integraciis procesi. am mxriv, saukeTeso magaliTad gamodgebian valter

halStaini (pirveli prezidenti), roi jenkinsi (1977-1981), da gansakuTrebiT Jak delori (1985-1995). 1999

wlidan 2004 wlamde evrokomisiis prezidenti italieli romano prodia.

komisiis prezidents Semdegi funqciebi akisria:

- warmoadgens evrokavSiris politikis umniSvnelovanes iniciativebs;

- xels uwyobs komisiis wevrebs Soris uTanxmoebebis mogvarebas da parlaments warudgens komisiis

yovelwliur angariSs;

- warmoadgens komisias ministrebis sabWoSi sagareo saqmeTa ministrebis Sexvedrisas;

- warmoadgens komisias evropul sabWoSi;

- warmoadgens komisias umniSvnelovanes saerTaSoriso forumebze, kerZod, didi Svideulis Sexvedrebze

da aSS_evrokavSiris Sexvedrebze, romelic or weliwadSi erTxel imarTeba.

nicis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg prezidentis daniSvnas ganaxorcielebs evropuli sabWo

Page 50: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

49

kvalificiuri umravlesobiT. amis Semdeg, komisiis prezidentTan SeTanxmebiT xdeba komisiis wevrTa siis

miReba, ris Semdegac prezidentis da komisiis wevrebis kandidaturebs amtkicebs evroparlamenti. bolos,

ministrebis sabWo niSnavs komisiis prezidents da wevrebs kvalificiuri umravlesobiT

Public Health - sasasasasazogadoebrivi janmrTezogadoebrivi janmrTezogadoebrivi janmrTezogadoebrivi janmrTezogadoebrivi janmrTelobalobalobalobaloba

sazogadoebriv janmrTelobas iTvaliswinebs evrogaerTianebis xelSekrulebis 152-e muxli, romelic

daemata evrogaerTianebis xelSekrulebas maastrixtis xelSekrulebis Tanaxmad. am muxlSi naTqvamia, rom

gaerTianeba imoqmedebs, raTa Tavidan aicilos sxvadasxva daavadebebi, maT Soris, narkotikebze damokidebulebac,

maTi gamomwvevi da gavrcelebis mizezebis kvlevisa da, aseve, Sesabamisi informaciis gavrcelebisa da

ganaTlebis gziT.

152-e muxlis mixedviT, evrogaerTianeba mimarTvas zomebs, romlebic avseben wevr saxelmwifoTa

qmedebebs am sferoSi. umTavresi ki, am mxriv, wevr saxelmwifoTa Soris TanamSromlobis waxalisebaa

subsidiarobis principis Sesabamisad.

ministrebis sabWo iRebs wamaxalisebel zomebs Tanagadawyvetilebis proceduris safuZvelze, xolo

komisiis winadadebis safuZvelze rekomendaciebi miiReba kvalificiuri umravlesobiT. amsterdamis xelSekrulebam

ganavrco Tanagadawyvetilebis proceduris gamoyeneba da moicva RonisZiebebi, romlebic adgenen adamianis

organoebis usafrTxoebis maRal standartebs da agreTve, veterinaruli da fitosanitariuli sferoebi.

Public Service Charter - qartia sajaro samsaxuris Seqartia sajaro samsaxuris Seqartia sajaro samsaxuris Seqartia sajaro samsaxuris Seqartia sajaro samsaxuris Sesaxebsaxebsaxebsaxebsaxeb

sajaro samsaxuris qartia gansazRvravs momxmareblis momsaxurebis maregulirebel ZiriTad uflebebs da

principebs. es principebia:

- momsaxurebis uwyvetoba;

- xarisxi;

- miwodebis garantia;

- Tanabari xelmisawvdomoba;

- xelmisawvdomi fasebi;

- misaReboba socialuri, kulturuli da ekologiuri TvalsazrisiT.

Q

Qualified Majority - kvalificiuri umravlekvalificiuri umravlekvalificiuri umravlekvalificiuri umravlekvalificiuri umravlesobasobasobasobasoba

evrogaerTianebis xelSekrulebis 205-e muxlis Tanxmad, Tuki xelSekruleba sxva rames ar iTvaliswinebs,

ministrebis sabWo gadawyvetilebas iRebs xmaTa umravlesobiT. rodesac xelSekruleba iTvaliswinebs

gadawyvetilebis kvalificiuri umravlesobiT miRebas, xmebi wevr saxelmwifoebs Soris Semdegnairad

nawildeba: safrangeTi, germania, italia da didi britaneTi - 10 xma; espaneTi - 8 xma; belgia,

saberZneTi, niderlandebi da portugalia - 5 xma; dania, irlandia da fineTi - 3 xma; luqsemburgi -

2 xma. kvalificiur umravlesobas Seadgens 62 xma 87 xmidan.

nicis xelSekrulebam (ZalaSi Sevida 2003 wels), evropis kavSirSi 10 axali wevris mierTebis gamo, xmebi

xelaxla gadaanawila. kerZod: germania, safrangeTi, didi britaneTi, italia - 29 xma, espaneTi,

poloneTi - 27 xma, rumineTi 14 xma, niderlandi - 13 xma, saberZneTi, HexeTi, belgia, ungreTi,

portugalia - 12 xma, SvedeTi, bulgareTi, avstria - 10 xma, slovakeTi, dania, fineTi, irlandia, litva

- 7 xma, latvia, slovenia, estoneTi, kviprosi, luqsemburgi - 4 xma, malta - 3 xma. gafarToebis Semdeg

sabWoSi xmaTa saerTo raodenoba 345-s Seadgens.

rac Seexeba kvalificiur umravlesobas gafarToebis Semdeg, nicis xelSekrulebis Tanaxmad, kvalificiuri

umravlesoba miRweulad HaiTvleba, Tu gadawyvetilebas mxars dauWers kvalificiuri umravlesobisaTvis

aucilebeli xmaTa raodenoba da, amasTanave, wevr saxelmwifoTa umravlesobac.

nicis xelSekruleba aseve iTvaliswinebs sabWos wevris uflebas, moiTxovos gadamowmeba, Seadgens Tu

Page 51: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

50

ara kvalificiuri umravlesoba evrokavSiris mTliani mosaxleobis sul mcire 62%-s. Tu es piroba ar

dakmayofilda, gadawyvetileba ar HaiTvleba miRebulad. Tumca, es piroba unda Sesruldes mxolod im

SemTxvevaSi, Tu amas romelime wevri saxelmwifo moiTxovs.

R

Recasting of Legislation - kanonmdeblobis gadamukanonmdeblobis gadamukanonmdeblobis gadamukanonmdeblobis gadamukanonmdeblobis gadamuSavebaSavebaSavebaSavebaSaveba

kanonmdeblobis gadamuSaveba niSnavs ZiriTad dokumentSi cvlilebis Setanisas iseTi axali samarTlebrivi

dokumentis miRebas, romelic axdens xsenebuli cvlilebebis Setanas ZiriTad dokumentSi. amave dros,axali dokumenti auqmebs am ukanasknels da ikavebs mis adgils. formaluri konsolidaciisgan gansxvavebiT,

igi gulisxmobs Sinaarsis Secvlas. axali samarTlebrivi dokumenti qveyndeba oficialur JurnalSi.

Reflection Group for the 1996 IGC (Westendorp Group) - 1996 mTavrobaT1996 mTavrobaT1996 mTavrobaT1996 mTavrobaT1996 mTavrobaTSorisi konferenciisSorisi konferenciisSorisi konferenciisSorisi konferenciisSorisi konferenciis

momammomammomammomammomamzadebezadebezadebezadebezadebeli jgufi (veli jgufi (veli jgufi (veli jgufi (veli jgufi (vestendorpis jgufi)stendorpis jgufi)stendorpis jgufi)stendorpis jgufi)stendorpis jgufi)

1994 wlis 24-25 ivliss qalaq korfuSi Hatarebulma evropulma sabWom Hamoayaliba specialuri

momamzadebeli jgufi, romlis mizani iyo kavSiris winaSe mdgomi saSinao da sagareo problemebis SesaZlo

gadawyvetis gzebis SemoTavazeba, riTac igi niadags moumzadebda 1996 wlis mTavrobaTSoris konferencias.

jgufi Sedgeboda wevri saxelmwifoebis sagareo saqmeTa ministrebisagan, evropis parlamentis

warmomadgenlebisa da komisiis erTi warmomadgenlisagan, romelic pasuxismgebeli iyo instituciur

sakiTxebze. jgufs Tavmjdomareobda espaneTis mTavrobis mier daniSnuli karlos vestendorpi.

jgufi ikribeboda 1995 wlis ivnisidan dekembramde. momzadda winaswari angariSi evropis kavSiris

xelSekrulebis moqmedebis Sesaxeb. jgufis daskvnebma, romelic madridis evropul sabWos gadaeca (1995

wlis dekemberi), niadagi moumzada 1996 wlis mTavrobaTSoris konferencias, romelic amsterdamis

xelSekrulebis miRebiT dasrulda.

Research and Development - kvleva da ganviTarebakvleva da ganviTarebakvleva da ganviTarebakvleva da ganviTarebakvleva da ganviTareba

evropis kvlevisa da ganviTarebis politika sami damfuZnebeli xelSekrulebis debulebebs efuZneba

(evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianebis, evroatomisa da evropis ekonomikuri gaerTianebis

xelSekrulebebi). erTianma evropulma aqtma gaerTianebis samarTalSi Semoitana teqnologiis cneba, ris

Semdegac, evrokavSiris xelSekrulebam am sferoSi gaerTianebis miznebi dasaxa. evropis mrewvelobis

konkurentunarianobis mxardaWera da teqnologiuri cvlilebebidan gamomdinare sirTuleebis daZlevis

xelSewyoba gaerTianebis prioritetebia.

gaerTianebaSi kvlevisa da ganviTarebis iniciativebis koordinacia sxvadasxva samarTlebriv instruments

efuZneba:

- kvlevisa da teqnologiuri ganviTarebis HarHo programa. es aris mravalwliani programa,

romelic daiwyo 1984 wels. igi koordinacias uwevs ufro specifikur programebs iseTsferoebSi, rogoricaa informacia da sakomunikacio teqnologiebi, garemo, biologia, energetika

(birTvulis HaTvliT), transporti. mexuTe HarHo programis (1998-2000w.) farglebSi gamoiyo 14,9

miliardi evro;

- erToblivi kvleviTi centri da evroatomis miwodebis saagento. centri Sedgeba evropis

gaerTianebaSi ganlagebuli rva kvleviTi institutisgan, romlebic muSaoben komisiis konkretul

winadadebebze. igi mTavari dawesebulebaa birTvuli energetikis kvlevis sferoSi da iyofa

Semdeg seqciebad: masalebi, garemos dacva da sawarmoo riski;

- COST anu TanamSromloba samecniero da teqnikuri kvlevis sferoSi 1971 wels Seiqmna da 25qveyanas aerTianebs: evrokavSiris 15 qveyanas, agreTve, islandias, norvegias, Sveicarias, xorvatias,

HexeTis respublikas, ungreTs, poloneTs, slovakeTs, slovenias da TurqeTs. am TanamSromlobis

programis mizania koordinacia gauwios kvleviT prioritetebs evropis qveynebSi;

- evrika aris 26 qveynis mTavrobaTSorisi organizacia. masSi monawileoben evrokavSiris wevri

saxelmwifoebi, ruseTi, Sveicaria, TurqeTi da sxva qveynebi. organizacia 1985 wels Seiqmna da

Page 52: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

51

miznad isaxavs mewarmeebsa da kvleviT institutebs Soris partniorobis mxardaWeras, gansakuTrebiT,

ganviTarebuli teqnologiebis sferoSi.

kvlevisa da ganviTarebis mravalwliani HarHo programa Tanagadawyvetilebis proceduriT miiReba.

amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi Sesvlis Semdeg sabWoSi gadawyvetilebebi miiReba kvalificiuri

umravlesobiT (da ara erTxmad, rogorc manamde), komisiis winadadebis safuZvelze da evroparlamentTan

da ekonomikisa da socialur sakiTxTa komitetTan konsultaciis Semdeg.

Right of Initiative - iniciativis uflebainiciativis uflebainiciativis uflebainiciativis uflebainiciativis ufleba

evrokomisias aqvs sakanonmdeblo iniciativis eqskluziuri ufleba, ris safuZvelzec mas moeTxoveba

iniciativebis warmodgena xelSekrulebiT gaTvaliwinebul sakiTxebze, rodesac amas pirdapir moiTxovs

xelSekruleba an roca TviTon komisia miiHnevs saWirod.

- iniciativis ufleba eqskluziuria, rodesac gaerTianebis sakiTxebs exeba. es niSnavs imas, rom

sabWo gadawyvetilebas iRebs mxolod “komisiis winadadebis safuZvelze”;

- erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis farglebSi komisias, wevr saxelmwifoTa msgavsad,

SeuZlia inicitiviT gamosvla. amasTan, mas amgvari ufleba jer kidev ar gaaHnia, rodesac saqme

marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebTan dakavSirebul zogierT sakiTxs exeba.

ministrebis sabWos da evropis parlaments SeuZliaT sTxovon komisias, warmoadginos sakanonmdeblo

iniciativa. iniciativis ufleba evrogaerTianebaSi instituciuri balansis erT-erTi ZiriTadi elementia.

Rural Development - sasoflo ganviTarebasasoflo ganviTarebasasoflo ganviTarebasasoflo ganviTarebasasoflo ganviTareba

sasoflo ganviTareba mWidrod aris dakavSirebuli erTian soflis meurneobis politikasTan da dasaqmebasTan.

Sesabamisad, am sferoSi gansaxorcielebeli qmedebebi sxvadasxva miznebis mqone sxvadasxva samarTlebriv

dokuments efuZneba.

sasoflo ganviTareba erTiani soflis meurneobis politikis erT-erTi mTavari sayrdenia. igi moicavs

Semdeg sakiTxebs:

- fermebis modernizacia;

- sakvebi produqtebis usafrTxoeba da xarisxi;

- fermerebis stabiluri da samarTliani Semosavlebi;

- garemosdacviTi sakiTxebi;

- damatebiTi an alternatiuli samuSao adgilebis Seqmna, qveynidan gadinebis SeHerebisa da

soflebSi ekonomikuri da socialuri mdgomareobis gaumjobesebis mizniT;

- sacxovrebeli da samuSao pirobebis gaumjobeseba da Tanabari SesaZleblobebis xelSewyoba.

am miznebis misaRwevad arsebobs ori tipis RonisZiebebi:

- erTiani soflis meurneobis politikis 1992 wlis reformiT gaTvaliwinebuli zomebi: pensiaze

adreuli gasvla, sasoflo-ekologiuri RonisZiebebi, tyis ganaSenianeba da programebi naklebad

privilegirebuli regionebisTvis;

- fermebis modernizacia da diversifikacia: investiciebis Hadeba fermebSi, programebi damwyebi

fermerebisTvis, metyeveobisTvis damatebiTi daxmareba, soflis meurneobis mxardaWera da

restruqturizacia.

S

Schengen (Agreement and Convention) - SengSengSengSengSengeni (SeTanxmeba da konvencia)eni (SeTanxmeba da konvencia)eni (SeTanxmeba da konvencia)eni (SeTanxmeba da konvencia)eni (SeTanxmeba da konvencia)

qalaq SengenSi 1985 wlis 14 ivniss xelmowerili SeTanxmebiT belgia, germania, safrangeTi, luqsemburgi

da niderlandebi SeTanxmdenen, TandaTanobiT gaeuqmebinaT saerTo sasazRvro kontroli da SemoeRoT

gadaadgilebis Tavisufleba evrokavSiris xelmomweri wevri saxelmwifoebis, sxva wevri saxelmwifoebis

an mesame saxelmwifoebis moqalaqeebisaTvis.

Page 53: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

52

imave xuTma saxelmwifom 1990 wlis 19 ivniss xeli moawera Sengenis konvencias. igi gansazRvravs

Tavisufali gadaadgilebis ganxorcielebis zomebs. am konvenciiT cvlilebebi Sedioda erovnul kanonebSi

da parlamentis mier ratificirebas eqvemdebareboda. mogvianebiT xelmomwerTa sias italia (1990w.),

espaneTi da portugalia (1991w.), saberZneTi (1992w.), avstria (1995w.), SvedeTi, fineTi da dania (1996w.)

SeuerTdnen. konvenciis mxareebi arian, agreTve, norvegia da islandia.

SeTanxmeba da konvencia, Sengenis aRmasrulebeli komitetis deklaraciebTan da gadawyvetilebebTan

erTad, qmnian Sengenis kanonmdeblobas. amsterdamis xelSekrulebis proeqtis Seqmnisas gadawyda, rom 1999

wlis 1 maisidan Sengenis SeTanxmeba gadavidoda evropis kavSirSi, radganac igi erTiani bazris erT-erT

yvelaze mTavar amocanasTan - pirTa Tavisufal gadaadgilebasTanaa dakavSirebuli.

am mizniT, ministrebis sabWom Sengenis kanonmdebloba miakuTvna an evropis gaerTianebebis damfuZnebeli

xelSekrulebis meoTxe Tavs (vizebi, TavSesafari, imigracia da pirTa Tavisufali gadaadgileba) an evropis

kavSiris xelSekrulebis meeqvse Tavs (sisxlis samarTlis saqmeebSi policiisa da sasamarTlos TanamSromloba).

evropis kavSirSi Sengenis SeTanxmebis gadasvlas mohyva instituciuri integraciac. evrokavSiris ministrebis

sabWom daikava Sengenis aRmasrulebeli komitetis adgili, xolo ministrebis sabWos generalurma

samdivnom Sengenis samdivnos funqciebi SeiTavsa.

Schuman Plan - Sumanis gegmaSumanis gegmaSumanis gegmaSumanis gegmaSumanis gegma

1950 wlis 9 maiss safrangeTis sagareo saqmeTa ministrma rober Sumanma preskonferenciaze ganacxada

frangi ekonomistisa da evropuli integraciis ideologis Jan mones mier SemoTavazebuli gegmis Sesaxeb.

gegma iTvaliswinebda qvanaxSirisa da foladis gaerTianebis Seqmnas, romlis wevri qveynebi erTad

ganaxorcielebdnen am ori strategiuli mniSvnelobis nedleulis marTvas. am ideis mTavari mizani

germaniisa da safrangeTis Serigeba iyo am ori qveynis mier germanuli qvanaxSirisa da foladis

erToblivi marTvis gziT. amasTanave, SesaZlebeli gaxdeboda germaniis mrewvelobis aRorZineba safrangeTis

usafrTxoebis interesTa gaTvaliswinebiT, radgan safrangeTi SiSobda, rom germaniis ekonomikuri

aRorZoneba SesaZloa kvlav axali omis safuZveli gamxdariyo. meore mxriv, Sumanis gegma germaniisaTvisac

misaRebi iyo. germanias jer kidev SezRuduli suvereniteti hqonda da maSindeli kancleri konrad

adenaueri miiHnevda, rom msgavs gaerTianebaSi gawevrianeba TandaTanobiT gzas gauxsnida germaniis

suverenitetis srul aRdgenas da misi qveynis saerTaSoriso aRiarebas. germaniis garda es winadadeba

kidev oTxma saxelmwifom gaiziara: italiam, belgiam, niderlandebma da luqsemburgma. 1952 wels daido

parizis xelSekruleba, romliTac evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianeba daarsda.

Screening - sqriningisqriningisqriningisqriningisqriningi

1995 wlis maisSi komisiis TeTrma wignma gansazRvra gaerTianebis im kanonebis HamonaTvali, romelTa

erovnul kanonmdeblobaSi TandaTanobiT gadasvlis Semdeg ganmcxadebeli qveynebi SeZlebdnen evrokavSirSi

gawevrianebas. 1998 wlis 30 marts daiwyo molaparakebebi im qveynebis gawevrianebisaTvis, romlebic

daasaxela luqsemburgis evropulma sabWom 1997 wlis dekemberSi. 1998 wlis 3 aprils daiwyo

gaerTianebis kanonmdeblobis analizi.

pirveli etapi gulisxmobda Sefasebas, Tu ramdenad Seesabameba TiToeuli ganmcxadebeli qveynis

kanonmdebloba gaerTianebis wesebs. swored am process hqvia sqriningi. igi komisiisa da TiToeuli

ganmcxadebeli qveynis mier erToblivad xorcieldeboda da gagrZelda 1999 wlis ivnisamde. seqtorebis

mixedviT ganisazRvra is samarTlebrivi aqtebi, romlebic unda mieRo an Seecvala ganmcxadebel

qveyanas, raTa mierTebidan rac SeiZleba mokle xanSi yofiliyo gaerTianebis samarTalTan srul

SesabamisobaSi. teqnikuri daxmarebis ofisi pasuxismgebelia ganmcxadebeli qveynebis mier gaerTianebis

kanonmdeblobis Sida samarTalSi gadatanis zedamxedvelobaze.

sqriningis procesi evropis kavSirsa da TiToeul ganmcxadebel qveyanas Soris ormxrivi molaparakebebis

safuZvels warmoadgens.

Page 54: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

53

Services of General Economic Interest - saerTo ekonomikuri interesis momsaxurebanisaerTo ekonomikuri interesis momsaxurebanisaerTo ekonomikuri interesis momsaxurebanisaerTo ekonomikuri interesis momsaxurebanisaerTo ekonomikuri interesis momsaxurebani

saerTo ekonomikuri interesisaa is komerciuli momsaxurebani, romlebsac xelisuflebis organoebis

mier gansakuTrebuli valdebulebebi ekisrebaT (evrogaerTianebis xelSekrulebis 86-e muxli). am saxis

momsaxurebebs pirvel rigSi transporti, energetika da komunikaciebi miekuTvnebian. evrogaerTianebis

xelSekrulebis 86-e muxlis Tanaxmad, sawarmo-dawesebulebebi, romelTac saerTo ekonomikuri interesis

momsaxurebis Sesruleba ekisrebaT, eqvemdebarebian xelSekrulebis konkurenciasTan dakavSirebul debulebebs,

oRond ise, rom aman xeli ar SeuSalos maT TavianTi funqciebis ganxorcielebaSi.

amsterdamis xelSekrulebiT evrogaerTianebis xelSekrulebaSi Haiwera axali me-16 muxli, romelic

adasturebs saerTo ekonomikuri interesis momsaxurebaTa mniSvnelobas evropis kavSiris SigniT regionTa

socialuri da ekonomikuri urTierTgaTanabrebis xelSewyobaSi. me-16 muxli aseve adgens, rom am saxis

momsaxurebebi unda daefuZnon im principebsa da pirobebs, romlebic SesaZleblobas miscemen maT,

Seasrulon TavianTi funqciebi.

Simplification of Legislation - kanonmdeblobis gamartivebakanonmdeblobis gamartivebakanonmdeblobis gamartivebakanonmdeblobis gamartivebakanonmdeblobis gamartiveba

kanonmdeblobis gamartiveba niSnavs xelSekrulebis gaTavisuflebas im debulebebisgan, romelic usargeblod

da misi miznis araproporciulad iqneba miHneuli. gamartiveba gulisxmobs kanonmdeblobis rogorc

formalur, aseve araformalur konsolidacias da mis debulebaTa gadamuSavebas.

es sakiTxi gansakuTrebuli simZafriT daisva erTian bazarTan dakavSirebul TeTr wignze muSaobis

dasrulebis Semdeg. erTiani bazris Hamoyalibebas evropuli kanonmdeblobis gamdidreba da gafarToeba

mohyva. gaerTianebis qmedebaTa gamWvirvalobisa da efeqturobis xelSewyobis mizniT aucilebeli gaxda

am rTuli da gadatvirTuli sakanonmdeblo bazis gamartiveba. 1996 wlis maisSi SemuSavda specialuri

sacdeli programa (erTiani bazris kanonmdeblobis gamartiveba - SLIM), romelic oTx sferos moicavs da

SeiZleba sxva sferoebzec gavrceldes.

1997 wlis mTavrobaTSorisi konferenciis finalur dokuments erTvis deklaracia gaerTianebis

kanonSemoqmedebis Sesaxeb. deklaracia rekomendacias aZlevs evropis parlaments, ministrebs sabWos da

evrokomisias, SeimuSaon principebi kanonmdeblobis formis gaumjobesebisaTvis da mouwodebs maT

daaHqaron sakanonmdeblo teqstebis konsolidacia.

Single European Act - erTiani evropuli aqti - erTiani evropuli aqti - erTiani evropuli aqti - erTiani evropuli aqti - erTiani evropuli aqti

1985 wlis seqtemberSi dawyebuli evrogaerTianebis wevr saxelmwifoTa mTavrobaTSorisi konferencia

1986 wlis ianvarSi erTiani evropuli aqtis miRebiT dasrulda. am dokumentiT pirveli seriozuli

cvlilebebi ganicada evrogaerTianebis xelSekrulebam. pirvel rigSi ganisazRvra erTiani bazris

dasrulebis vada da is konkretuli gadawyvetilebebi, romlebic unda mieRo evrogaerTianebas am miznis

misaRwevad. SeTanxmdnen imazec, rom am gadawyvetilebaTa or mesameds ministrebis sabWo kvalificiuri

umravlesobiT miiRebda. amasTanave, erTiani evropuli aqtiT gaformda evropis politikuri TanamSromloba

- sagareo saqmeTa ministrebis Sexvedrebi saerTaSoriso mniSvnelobis sakiTxebze erTiani poziciis

SesamuSaveblad - romelic manamade araformalur saxes atarebda. gaizarda evroparlamentis uflebamosilebebi.

kerZod, amoqmedda ministrebis sabWosa da parlamentis mier erToblivi gadawyvetilebis miRebis

procedura. erTiani evropuli aqtis safuZvelze Seiqmna pirveli instanciis sasamarTloc.

Single Institutional framework - erTiani instituciuri HarHoerTiani instituciuri HarHoerTiani instituciuri HarHoerTiani instituciuri HarHoerTiani instituciuri HarHo

erTiani instituciuri HarHo gulisxmobs evrokavSiris struqturaTa sistemis erTianobas. wevri

saxelmwifoebi, romelTac surT TanamSromloba Semdgomi integraciis sferoSi, Tanxmdebian Sesabamis

moqmedebebze erTiani organoebis saSualebiT. mesame saxelmwifoebi, evrokavSirTan urTierTobisas, aseve

isargebleben kavSiris erTiani struqturebiT, TiToeul wevr saxelmwifosTan cal-calke dakavSirebis

gareSe, am struqturebisaTvis gadacemuli kompetenciebis gaTvaliswinebiT.

Page 55: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

54

Social Charter - socialuri qartiasocialuri qartiasocialuri qartiasocialuri qartiasocialuri qartia

mSromelTa ZiriTad socialur uflebaTa qartia 1989 wels miiRo evrokavSiris yvela maSindelma

wevrma didi britaneTis garda. dokumenti, romelsac deklaraciis forma hqonda, socialuri qartiis

saxeliTaa cnobili. es qartia “moralur valdebulebaTa” Semcveli politikuri instrumentia,

romlis mizania xelmomwer qveynebSi garkveuli socialuri uflebebis dacvis uzrunvelyofa. es

uflebebi dakavSirebulia Sromis bazarTan, profesiul gadamzadebasTan, Tanabar SesaZleblobebTan da

samuSao garemosTan. qartia sTxovs evrokomisias, warmoadginos socialuri qartiis kanonmdeblobaSi

gadatanis iniciativebi. socialur qartiis miRebas socialuri samoqmedo programebis SemuSaveba mohyva.

Social Dialogue - socialuri dialogisocialuri dialogisocialuri dialogisocialuri dialogisocialuri dialogi

socialuri dialogi aRniSnavs konsultaciaTa process socialur partniorebs (damsaqmeblebi da

dasaqmebulebi) Soris (profesiuli kavSirebi: UNICE, CEEP, ECH) saerTo evropul doneze. es procesigulisxmobs diskusiebis gamarTvas, erTobliv qmedebaTa SemuSavebas da molaparakebebs evropul socialur

partniorebs Soris, aseve, diskusiebs socialur partniorebs da evrokavSiris struqturebs Soris.

es procesi evropis komisiam wamoiwyo 1985 wels. erTiani evropuli aqtis ZalaSi Sesvlis SemdegevrogaerTianebis xelSekruleba komisiisagan moiTxovs dialogs socialur gaerTianebebTan (muxli 139,

yofili muxli 118b). dRemde SemuSavebulia TxuTmetze meti erToblivi mosazreba ekonomikur zrdaze,

axali teqnologiebis SemoRebis, ganaTlebisa da profesiuli gadamzadebis sakiTxebze. socialuri

dialogi SesaZloa dasruldes sakontraqto urTierTobebiT, SeTanxmebebis HaTvliT, romelTa aRsrulebaze

gadawyvetilebas iRebs ministrebis sabWo komisiis winadadebis safuZvelze. damqiraveblebsa da muSakebs

Soris dRemde miRweulia ori SeTanxmeba - dekretul Svebulebaze da naxevarganakveTian samuSao droze.

Social Partners - socialuri partniorebisocialuri partniorebisocialuri partniorebisocialuri partniorebisocialuri partniorebi

komisia valdebulia, konsultaciebi awarmoos sxvadasxva socialur partniorebTan, rodesac igi am

sferoSi iniciativiT gamosvlas apirebs. es dialogi xorcieldeba sami mTavari organizaciis meSveobiT,

romlebic warmoadgenen socialur partniorebs evropul doneze:

- evropis profesiuli kavSirebis konfederacia (ETUC);- evrogaerTianebis industriaTa kavSiri (UNICE);- sazogadoebriv sawarmoTa evropuli centri (CEEP).

gamomdinare aqedan, komisiam xeli unda Seuwyos konsultaciebis gamarTvas socialur partniorebTan im

sakiTxebze, romlebic evropis kavSiris socialur politikasTanaa dakavSirebuli. es politika ki

ZiriTadad Sromis bazars exeba.

ekonomikuri da socialuri partniorebis sakonsultacio asamblea 1957 wels romis xelSekrulebis

safuZvelze Seiqmna. asamblea xels uwyobda erTiani bazris mSeneblobaSi sxvadasxva dainteresebuli

jgufebis HarTvas. misi wevrebi sam kategorias miekuTvnebian: damqiraveblebi, mSromelebi da damoukidebeli

profesiebi. erTianma evropulma aqtma da evropis kavSiris xelSekrulebam gaafarToves is sferoebi,

romelTan dakavSirebiTac saWiroa konsultaciebis gavla asambleasTan da ekonomikur da socialur

komitetTan.

Social Policy - socialuri politikasocialuri politikasocialuri politikasocialuri politikasocialuri politika

SeTanxmeba socialuri politikis Sesaxeb, romelsac xeli moawera 14 wevrma saxelmwifom, amsterdamis

xelSekrulebis safuZvelze evrogaerTianebis xelSekrulebaSi gadavida. 1993 wlidan 1999 wlamde

arsebobda socialuri politikis ori gansxvavebuli samarTlebrivi safuZveli: evrogaerTianebis xelSekruleba

da calke SeTanxmeba, romelsac ar SeuerTda didi britaneTi. amJamad, socialuri politikis yvela zoma

miiReba evrogaerTianebis meTerTmete Tavis safuZvelze.

xelSekrulebiT gansazRvruli miznebi efuZneba 1961 wlis socialur qartias da evrogaerTianebis 1989

wlis mSromelTa ZiriTad socialur uflebaTa qartias. es samarTlebrivi instrumentebi socialuri

politikis SeTanxmebaSi Sevidnen da moicaven dasaqmebis xelSewyobas, socialur dacvas, xelmZRvanelobasa

Page 56: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

55

da muSakebs Soris dialogs, adamianur resursTa ganviTarebas da segregaciasTan brZolas (muxli 136).

gansaxilveli sakiTxis mixedviT sabWo gadawyvetilebas iRebs:

- an Tanagadawyvetilebis proceduriT ekonomikur da socialur komitetTan da regionebis komitetTan

konsultaciebis Semdeg;

- an erTxmad, komisiis winadadebaze evropis parlamentTan, ekonomikur da socialur komitetTan da

regionebis komitetTan konsultaciebis Semdeg.

Social Policy Agreement - SeTanxmeba socialuri politikis SeSeTanxmeba socialuri politikis SeSeTanxmeba socialuri politikis SeSeTanxmeba socialuri politikis SeSeTanxmeba socialuri politikis Sesaxebsaxebsaxebsaxebsaxeb

SeTanxmeba socialuri politikis Sesaxeb erTvis socialuri politikis oqms, romelic Tavad evrokavSiris

xelSekrulebis TandarTuli dokumenti iyo. SeTanxmebas xeli moawera 14 wevrma saxelmwifom (didi

britaneTis garda) da igi socialuri politikis miznebs adgens. TavisTavad es miznebi 1989 wlis

socialurma qartiam gansazRvra: dasaqmebis xelSewyoba, sacxovrebeli da samuSao pirobebis gaumjobeseba,

segregaciasTan brZola, adamianuri resursebis ganviTareba da a.S.

1997 wlis maisSi, axali mTavrobis arHevis Semdeg, didma britaneTma ganacxada, rom mas surda

SeerTeboda danarHen ToTxmet wevr saxelmwifos erTiani socialuri politikis sferoSi. amsterdamis

xelSekrulebam moaxdina zemoaRniSnuli SeTanxmebis inkorporireba evrogaerTianebis xelSekrulebaSi.

amiT ki axali samarTlebrivi safuZveli Seeqmna iseT socialur sakiTxebs, rogoricaa qalisa da mamakacis

uzrunvelyofa Tanabari SesaZleblobebiT, socialuri segregaciis winaaRmdeg brZola da sxva.

Social Policy Protocol - socialuri politikis oqmisocialuri politikis oqmisocialuri politikis oqmisocialuri politikis oqmisocialuri politikis oqmi

socialuri politikis oqmi evropulma sabWom 1991 wels miiRo maastrixtSi. mogvianebiT es oqmi

evrogaerTianebis xelSekrulebas daerTo. mas xeli moawera TerTmetma wevrma saxelmwifom garda didi

britaneTisa, romelic ar iziarebda sxva wevr saxelmwifoTa socialuri politikis miznebs. oqms Tan

erTvoda SeTanxmeba socialuri politikis Sesaxeb, romelic socialuri politikis miznebs gansazRvravda.

mogvianebiT oqms avstria, fineTi da SvedeTic SeuerTdnen (mas Semdeg rac isini evrokavSiris wevrebi

gaxdnen 1995 wels).

1997 wlis maisSi axalma britanulma mTavrobam gadawyvita SeerTeboda socialuri politikis SeTanxmebas,

ris Semdegac SeTanxmebis Sinaarsi evrogaerTianebis xelSekrulebaSi gadavida, socialuri politikis

oqmi ki gauqmda.

Stability and Growth Pact - stabilurobisa da estabilurobisa da estabilurobisa da estabilurobisa da estabilurobisa da ekonomikuri zrdis paqtikonomikuri zrdis paqtikonomikuri zrdis paqtikonomikuri zrdis paqtikonomikuri zrdis paqti

stabilurobisa da ekonomikuri zrdis paqti ekonomikuri da savaluto kavSiris mesame etapze gadasvlasTan

dakavSirebiT miiRes. paqtis mizania erTiani valutis SemoRebis Semdeg wevri saxelmwifoebis mier

TavianTi sabiujeto disciplinis dacvis uzrunvelyofa.

paqti moicavs evropuli sabWos rezolucias (1997 wlis 17 ivnisi, amsterdami) da ministrebis sabWos

or reglaments (1997 wlis 7 ivlisi), romlebic detalurad gansazRvraven teqnikur sakiTxebs (erTi

Seexeba biujetis mdgomareobasa da ekonomikuri politikis koordinaciaze zedamxedvelobas, xolo meore

- Warbi deficitis proceduris Sesrulebas).

wevrma saxelmwifoebma aiRes valdebuleba, SeeqmnaT dabalansebuli an TiTqmis dabalansebuli biujeti

da 1999 wlis 1 martisaTvis ministrebis sabWosa da evrokomisiisaTvis waredginaT stabilurobis

programa (yovelwliurad ganaxlebadi).

stabilurobisa da zrdis paqti saSualebas aZlevs ministrebis sabWos, dasajos nebismieri wevri

saxelmwifo, romelic ver miiRebs saTanado zomebs Warbi deficitis aRmosafxvrelad. Tavdapirvelad,

wevri saxelmwifo evrogaerTianebas gadascems uprocento depozits, xolo Tu Warbi deficiti ar

daifareba or weliwadSi, depoziti jarimad gadakeTdeba.

Page 57: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

56

Strustural Funds and Cohesion Fund - strustrustrustrustruqturuli fondebi da urTierTgaTanabrebis fondebiqturuli fondebi da urTierTgaTanabrebis fondebiqturuli fondebi da urTierTgaTanabrebis fondebiqturuli fondebi da urTierTgaTanabrebis fondebiqturuli fondebi da urTierTgaTanabrebis fondebi

struqturuli fondebi da urTierTgaTanabrebis fondebi warmoadgenen gaerTianebis struqturuli

politikis nawils, romlis mizania, Seamciros evrokavSiris sxvadasxva regionebsa da evropis kavSiris

wevr saxelmwifoTa ganviTarebaSi arsebuli gansxvavebebi da am gziT xeli Seuwyos socialur da

ekonomikur urTierTgaTanabrebas.

1994-1999 wlebSi gaerTianebis biujetma struqturuli RonisZiebebisaTvis gamoyo 208 miliardi evro,

anu evrokavSiris mTliani biujetis daaxloebiT 35%. am Tanxis 90% gankuTvnili iyo evrokavSiris

regionebisaTvis da 10% im oTxi qveynisaTvis, romlebic sargebloben am daxmarebiT (saberZneTi,

portugalia, irlandia espaneTi). 2000-06 wlisaTvis am Tanxam 213 miliard evros miaRwia (maT Soris,

195 mialiardi evro struqturuli fondebisaTvis da 18 miliardi _ urTierTgaTanabrebis fondisaTvis).

regionebisaTvis evropis kavSirs aqvs oTxi finansuri instrumenti:

- evropis socialuri fondi, romelic Seiqmna romis xelSekrulebis safuZvelze;

- soflis meurneobis gaZRolisa da garantiis evropuli fondi;

- evropis regionaluri ganviTarebis fondi, romelic 1975 wels Seiqmna;

- meTevzeobis gaZRolis finansuri instrumenti, romelic 1993 wels Seiqmna.

2000-2006 wlebSi gaerTianebis politikis efeqturobis gaumjobesebis mizniT, 1997 wlis ivlisSi

gamoqveynda komisiis dokumenti “programa 2000”, romelic moicavda winadadebebs struqturuli politikis

reformis Sesaxeb. reforma iTvaliswinebda daxmarebis koncentrirebas da miznebis raodenobis samamde

Semcirebas, kerZod:

- im regionebis ganviTareba, romelTa mTliani erovnuli Semosavali erT sul mosaxleze aris

evropis gaerTianebis saSualo monacemis 75%-ze naklebi (pirveli mizani: aseTi regionebi iReben

struqturuli fondebis 70%-s);

- struqturuli sirTuleebis mqone regionebis ekonomikisa da socialuri pirobebis struqturuli

gardaqmna (meore mizani: igulisxmeba ekonomikuri diversifikaciis problemebis mqone regionebi,

gaRaribebuli soflebi, krizisSi myofi regionebi, romlebic damokidebulni arian meTevzeobaze);

- adamianuri resursebis ganviTareba regionebSi, romlebsac ar exeba pirveli mizani (mesame mizani:

dasaqmebasTan dakavSirebuli RonisZiebebis gatareba amsterdamis xelSekrulebis Sesabamisi

debulebebisa da dasaqmebis evropuli strategiis Sesabamisad).

gaerTianebis iniciativebi Semcirda oTxamde:

- interregionuli iniciativa, romlis mizania trans-sasazRvro, transnacionaluri da regionTaSorisi

TanamSromlobis stimulireba;

- liderebis iniciativa, romlis mizania adgilobrivi muSa jgufebis iniciativebis safuZvelze

sasoflo ganviTarebis waxaliseba;

- Tanabari uflebebis iniciativa, romlis mizania Sromis bazarze nebismieri saxis araTanabaruflebianobis

da diskriminaciis winaaRmdeg brZola;

- saqalaqo iniciativa, romlis mizania krizisSi myofi saqalaqo da sagareubno raionebis ekonomikuri

da socialuri gaaqtiureba.

ekonomikurma da savaluto kavSirma kidev erTxel cxadyo evropis kavSiris wevr saxelmwifoebs Soris

arsebuli seriozuli ekonomikuri da socialuri gansxvavebebi. urTierTgaTanabrebis fondi 1993 wels

Seiqmna struqturuli politikis gasaZliereblad. igi gankuTvnilia im qveynebisaTvis, romelTa

mTliani erovnuli produqti erT sul mosaxleze gaerTianebis saSualo monacemis 90%-ze naklebia. es

qveynebia: saberZneTi, espaneTi, irlandia da portugalia. urTierTgaTanabrebis fondis finansebi xmardeba

garemos dacvas da satransporto infrastruqturis ganviTarebas.

Subsidiarity - subsidiarobasubsidiarobasubsidiarobasubsidiarobasubsidiaroba

subsidiarobis principi uzrunvelyofs, rom evrokavSirSi miRebuli gadawyvetileba maqsimalurad asaxavdes

TiToeuli moqalaqis survils da mosazrebas. am mizniT mudmivad mowmdeba, Tu ramdenad gamarTlebulia

gaerTianebis mier gadawyvetilebis miReba da xom ar iqneba ufro efeqturi, rom esa Tu is qmedeba

erovnul, regionalur da adgilobriv doneebze miRebuli gadawyvetilebis safuZvelze ganxorcieldes. am

Page 58: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

57

principis Tanaxmad evrogaerTianeba moqmedebs mxolod maSin (garda sakiTxebisa, romlebic ganekuTvneba

mis eqskluziur kompetencias), roca dasaxuli miznis misaRwevad, misi masStabidan da mniSvnelobidan

gamomdinare, sakmarisi araa wevri saxelmwifoebis qmedeba da dasaxuli mizani ukeT miiRweva gaerTianebis

mier. es principi mWidrodaa dakavSirebuli proporciulobis principTan, romlis Tanaxmad evrogaerTianebis

qmedeba xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli miznis proporciuli unda iyos.

subsidiarobis principi farTod gamoiyeneba federalur saxelmwifoebSic. iq es principi gulisxmobs

garkveul funqciaTa da kompetenciaTa ganxorcielebas xelisuflebis maqsimalurad dabal safexurze.

Tumca, federalizmis Teoria bolomde ver akonkretebs im kriteriumebs, romelic unda gamoiyenebodes

xelisuflebis sxvadasxva dones Soris kompetenciebis gamijnvisas. saxelmwifom minimaluri monawileoba

unda miiRos sazogadoebis urTierTobaTa marTvaSi da mxolod maSin unda Haerios, roca federaciis

subieqtebs ar SeuZliaT konkretuli sakiTxis mogvareba. amrigad, subsidiarobis principis safuZvelze

xdeba kompetenciaTa gadanawileba federaciis subieqtebs Soris qvevidan zeviT.

briuselSi Tavmoyrili evrogaerTianebis organoebis uflebamosilebaTa zrdis gamo zogierTi qveynis

mier gamoTqmul ukmayofilebas (rac evrokavSiris xelSekrulebaze daniis referendumis SedegebiTac

gamoixata) evrokomisiam (misi prezidentis Jak deloris xelmZRvanelobiT) swored subsidiarobis principis

gaaqtiurebiT upasuxa. wevrma saxelmwifoebmac mxari dauWires subsidiarobis principis danergvas

gaerTianebis samarTalsa da praqtikaSi.

Suspension Clause - debuleba uflebaTa Sewyvetadebuleba uflebaTa Sewyvetadebuleba uflebaTa Sewyvetadebuleba uflebaTa Sewyvetadebuleba uflebaTa Sewyvetazezezezeze

amsterdamis xelSekrulebis safuZvelze evrokavSiris xelSekrulebas daemata me-7 muxli wevri

saxelmwifos uflebaTa Sewyvetis Sesaxeb.

am muxlis mixedviT, wevr saxelmwifos SesaZloa Seuwydes zogierTi ufleba (mag. xmis micemis ufleba

ministrebis sabWoSi) Tu sabWo, misi wevrebis mesamedis an komisiis winadadebis safuZvelze, erTxmad

gadawyvets, rom es saxelmwifo arRvevs evrokavSiris ZiriTad principebs (Tavisufleba, demokratia,

adamianis uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis pativiscema, kanonis uzenaesoba). Tumca, amave dros,

am saxelmwifos valdebulebebi ZalaSi rHeba.

Sustainable development - mdgradi ganviTarebamdgradi ganviTarebamdgradi ganviTarebamdgradi ganviTarebamdgradi ganviTareba

mdgradi ganviTarebis koncefcia gulisxmobs ekonomikuri zrdis iseT formas, romelic uzrunvelyofs

sazogadoebis keTildReobas mokle, saSualo da, rac mTavaria, xangrZlivi vadiT. igi efuZneba princips,

romlis Tanaxmad, dRevandelobis moTxovnilebebi unda dakmayofildes ise, rom safrTxe ar Seeqmnas

momaval Taobebs. mdgradi ganviTareba gulisxmobs pirobebis Seqmnas grZelvadiani ekonomikuri ganviTarebisaTvis

garemos dacvis sakiTxebis maqsimaluri gaTvaliswinebiT. mdgradi ganviTarebis Sesaxeb kopenhagenis

msoflio samitma (1995 w.) xazi gausva socialuri segregaciis winaaRmdeg brZolisa da sazogadoebrivi

janmrTelobis dacvis aucileblobas.

T

Tacis - tasisitasisitasisitasisitasisi

tasisi evrokavSiris teqnikuri daxmarebis programaa, romelic grantebis saxiT afinansebs proeqtebs

sxvadasxva sferoSi. programa 1991 wels daiwyo da mas Semdeg igi aRmosavleT evropisa da centraluri

aziis camet qveyanaze vrceldeba. es qveynebia: azerbaijani, belorusia, TurqmeneTi, moldova, monRoleTi,ruseTi, saqarTvelo, somxeTi, tajikeTi, ukraina, uzbekeTi, yazaxeTi, yirgizeTi. tasisi evrokavSirsa da

yofil sabWoTa respulikebs Soris moqmedi partniorobisa da TanamSromlobis xelSekrulebis ganxorcielebis

finansuri instrumentia.

tasisis samarTlebriv safuZvels evrokavSiris ministrebis sabWos reglamentebi warmoadgens. bolo

reglamenti 2000-2006 wlebs moicavs da ZiriTad yuradRebas uTmobs iseT sakiTxebs, rogoricaa

instituciuri, samarTlebrivi da administraciuli reformebi, kerZo seqtoris ganviTareba, infrastruqturis

Page 59: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

58

ganviTareba, garemos dacva, soflis meurneoba da birTvuli usafrTxoeba.

tasisis dafinanseba TiToeuli qveynisaTvis SemuSavebuli erovnuli programebis mixedviT xorcieledeba.

es programa, Tavis mxriv, indikatiuri da samoqmedo programebisagan Sedgeba. indikatiuri programebi sam-

oTx weliwads moicavs da TanamSromlobis prioritetebsa da ZiriTad mimarTulebebs gansazRvravs.

samoqmedo gegmebi ki erTi wlis ganmavlobaSi dasafinansebel konkretul proeqtebs moicavs.

TAIEX - teqteqteqteqteqnikuri daxmarebis samsaxurinikuri daxmarebis samsaxurinikuri daxmarebis samsaxurinikuri daxmarebis samsaxurinikuri daxmarebis samsaxuri

TAIEX-i Seiqmna mas Semdeg, rac komisiis TeTrma wignma daayena centraluri da aRmosavleT evropisqveynebis evropis erTian bazarze integraciisaTvis momzadebis sakiTxi. evropis komisiis es samsaxuri

Tavdapirvelad gamiznuli iyo, rom daxmareba aRmoeHina da informacia miewodebina centraluri da

aRmosavleT evropis qveynebisaTvis erTiani bazris kanonmdeblobasTan dakavSirebiT da am gziT xeli

Seewyo kanonmdeblobis harmonizebisTvis. 1997 wlis dekembris luqsemburgis evropuli sabWos Semdeg es

samsaxuri muSaobs yvela ganmcxadebel qveyanasTan.

teqnikuri daxmarebis samsaxuri TanamSromlobs sajaro administraciebTan ganmcxadebel qveynebsa da wevr

saxelmwifoebSi. igi awvdis gaerTianebis samarTlebriv teqstebs dainteresebul qveynebs da awyobs

seminarebs da eqspertTa vizitebs qveynebSi, romlebsac aqvT amis survili. am samsaxurs mTavari roli

akisria ganmcxadebeli qveynis kanonmdeblobis gaerTianebis samarTalTan Sesabamisobis Sefasebisas

(sqriningis procesSi).

Taxation - dabegvradabegvradabegvradabegvradabegvra

miuxedavad erTiani bazris da ekonomikuri da fuladi kavSiris arsebobisa, evrokavSiris wevr saxelmwifoebs

jer kidev ar aqvT erTiani sagadasaxado politika. calkeuli debulebebi Hamoyalibebulia evrokavSiris

xelSekrulebis 90-93-e muxlebSi. dabegvrasTan dakavSirebiT ministrebis sabWoSi gadawyvetilebebi

erTxmad miiReba. aseTi proceduris SenarHuneba dabegvris sferoSi xels uSlis pirdapir da arapirdapir

gadasaxadebze saerTo wesebis miRebas.

1993 wels erTiani bazris SemoRebiT gauqmda sasazRvro kontroli damatebiTi Rirebulebis gadasaxadze.

dRes saqoneli ibegreba im qveyanaSi, romelSic moxda misi SeZena. rodesac sabWo sabolood HamoayalibebsdRg-s erTian sistemas, saqoneli daibegreba qveyanaSi, sadac is Seiqmna. amas garda, maqsimalurad

daaxlovda dRg-sa da saaqcizo ganakveTebi kavSiris wevr saxelmwifoebSi.

erTiani valutis SemoRebam aucilebeli gaxada dRg-s erTiani ganakveTebisa da evropis kavSirSi

korporaciuli dabegvris saerTo wesebis dadgena.

Telecommunications - tetetetetelelelelelekomunikaciebikomunikaciebikomunikaciebikomunikaciebikomunikaciebi

erTiani bazris Seqmnis dasrulebasTan erTad, evrogaerTianebis prioritetad iqca telekomunikaciebis

liberalizacia. 1988 wels sabWos direqtivam satelekomunikacio terminalebis bazari konkurenciisaTvis

Riad gamoacxada.

Semdgom etapze, 1990 wels miRebuli direqtiviT ganxorcielda satelekomunikacio momsaxurebis

liberalizacia. 1994 wels liberalizacia Seexo satelitur komunikaciebsa da samauwyeblo momsaxurebas,

1996 wels ki sakabelo satelevizio qselebsa da mobilur komunikaciebs. amave dros, 1990 wels,

Seiqmna telekomunikaciebis infrastruqturisa da momsaxurebis qseli. saerTo wesebis miRebam SesaZlebeli

gaxada bazarze axal operatorTa daSvebis pirobaTa harmonizacia. 1990 wels, aseve specialuri

direqtiviT ganxorcielda energetikisa da telekomunikaciebis sferoebSi kontraqtebis miniWebis proceduris

liberalizaciac.

1994 wlidan farTod gavrcelda ‘informaciuli sazogadoebis~ koncefcia, romelic ekonomikuri zrdisa

da samuSao adgilebis Seqmnis winapirobas warmoadgenda. amave periodidan, telekomunikaciebis struqturebis

liberalizaciam biZgi misca multimediis ganviTarebas.

Page 60: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

59

evropuli satelekomunikacio bazris Seqmnis mizniT miRebul iqna sxvadasxva iniciativebi mobiluri da

satelituri komunikaciebis standartebis harmonizaciisaTvis. regionaluri ganviTarebis evropuli fondisa

da evropuli sainvesticio bankis meSveobiT evrogaerTianeba aseve afinansebs kvleviT programebs

sainformacio teqnologiebsa da trans-evropul satelekomunikacio qselebSi.

Tempus - tempusitempusitempusitempusitempusi

tempusi evrokavSiris qveynebsa da partnior qveynebs Soris umaRlesi ganaTlebis sferoSi TanamSromlobis

programaa, romelic 1990 wels amoqmedda. amis Semdeg programa samjer ganaxlda. mesamed ganaxlebuli

tempusis programa 2000-2006 wlebs moicavs. tempusis programiT dafinansebis miReba SeuZliaT

balkaneTis qveynebs, yofili sabWoTa kavSiris qveynebs; erTi weliwadia, rac am programiT sargebloba

evrokavSiris xmelTaSuazRvispirel partniorebsac SeuZliaT (maroko, alJiri, tunisi, egvipte, palestinis

avtonomia, iordania, siria, libani).

tempusis programa xels uwyobs evrokavSiris wevr saxelmwifoebsa da partnior qveynebSi moqmed

dawesebulebebs Soris TanamSromlobis ganviTarebas “konsorciumebis” daarsebis gziT. es konsorciumebi

axorcieleben “erTobliv evropul proeqtebs”, romlebic SesaZloa 2-3 weli gagrZeldes. tempusi aseve

gascems individualur grantebs im pirebisaTvis, romlebic umaRlesi ganaTlebis dargSi muSaoben.

Title V of the EU Treaty (HFSP) - evrokavevrokavevrokavevrokavevrokavSiris xeSiris xeSiris xeSiris xeSiris xelllllSeSeSeSeSekrulebis mekrulebis mekrulebis mekrulebis mekrulebis mexuTe TavixuTe TavixuTe TavixuTe TavixuTe Tavi

evrokavSiris xelSekrulebis mexuTe Tavi evrokavSiris meore sayrdens, anu kavSiris erTian sagareo da

usafrTxoebis politikas exeba.

TiTle VI of the EU Treaty - evrokavevrokavevrokavevrokavevrokavSiris xeSiris xeSiris xeSiris xeSiris xelllllSeSeSeSeSekrulebis meeqvkrulebis meeqvkrulebis meeqvkrulebis meeqvkrulebis meeqvse Tavise Tavise Tavise Tavise Tavi

maastrixtis xelSekrulebis meeqvse Tavi, anu evrokavSiris mesame sayrdeni, moicavs debulebebs,

romlebic Seexeba wevr saxelmwifoTa TanamSromlobas marTlmsajulebisa da Sinagani saqmeebis sferoSi.

amsterdamis xelSekrulebam mravali is sfero, romelsac evrokavSiris xelSekrulebis es Tavi iTvaliswinebda,

gadaitana evrogaerTianebis xelSekrulebis axal meoTxe TavSi (vizebi, TavSesafari, imigracia da pirTa

Tavisufal gadaadgilebasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebi). sisxlis samarTlis saqmeebze policiisa da

sasamarTlo TanamSromloba kvlav evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse TaviT regulirdeba.

evrogaerTianebis xelSekrulebis meoTxe Tavi da evrokavSiris xelSekrulebis meeqvse Tavi evropis

kavSirSi Tavisuflebis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrcis Seqmnis samarTlebriv safuZvels

warmoadgenen.

Transparency - gamWvirvaleobagamWvirvaleobagamWvirvaleobagamWvirvaleobagamWvirvaleoba

termini “gamWvirvaleoba” gamoiyeneba gaerTianebis organoTa muSaobis Sesaxeb informaciis xelmisawvdomobis

aRsaniSnavad. igi aseve ukavSirdeba evrokavSiris dokumentebis gagebis simartives.

arsebobs mravali saHivari gamWvirvaleobis naklebobis Sesaxeb. es ki evropis im moqalaqeTa Sexedulebas

asaxavs, romelTac miaHniaT, rom evropuli struqturebi Zalian daSordnen Hveulebriv moqalaqeebs

informaciis xelmiuwvdomelobisa da gadawyvetilebaTa miRebis proceduris sirTulis gamo.

amsterdamis xelSekrulebam evrogaerTianebis xelSekrulebaSi Seitana axali 255-e muxli gamWvirvaleobis

Sesaxeb. igi evropis kavSiris yvela moqalaqes, agreTve, wevr saxelmwifoebSi registrirebul fizikur da

iuridiul pirebs aZlevs evropis parlamentis, ministrebis sabWos da komisiis dokumentebis gacnobis

uflebas. nebismieri SezRudva am mxriv (kerZo an sazogadoebrivi interesis safuZvelze) unda ganisazRvros

sabWos mier parlamentTan erTad Tanagadawyvetilebis proceduriT, amsterdamis xelSekrulebis ZalaSi

Sesvlidan 2 wlis ganmavlobaSi. samive struqtura valdebulia dokumentebis sajaroobis Sesaxeb

specialuri debulebebi gaiTvaliswinos saproceduro wesebiT.

Page 61: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

60

Transparency of Council proceedings - sabWos ssabWos ssabWos ssabWos ssabWos sxdomebis gamWvirvaleobaxdomebis gamWvirvaleobaxdomebis gamWvirvaleobaxdomebis gamWvirvaleobaxdomebis gamWvirvaleoba

sabWos sxdomebis gamWvirvaleobis Sesaxeb saubrisas yuradReba or sakiTxze maxvildeba:

- sabWos sxdomebis sajarooba;

- sabWos sxdomaTa im oqmebisa da maTTze darTuli gancxadebebis sajarooba, romlebic kenWisyris

detalebs moicaven.

1993 wlis 6 dekembers, saproceduro wesebSi Sesworebebis Setanis Semdeg, sabWom Semdegi politika

airHia: rogorc wesi, misi sxdomebi saidumloa, Tumca, amave dros, tardeba Ria debatebic (mag.

Tavmjdomareobis eqvsTviani samuSao programis Sesaxeb). rac Seexeba Sexvedrebze sazogadoebis daSvebisa

da wevr saxelmwifoTa mier xmis micemis detalebs, sabWom 1995 wlis oqtomberSi miiRo qcevis

kodeqsi, romelic sazogadoebas aZlevs saSualebas, daeswros sxdomebs, rodesac sabWo Tavis sakanonmdeblo

funqcias asrulebs.

amsterdamis xelSekrulebam gaiTvaliswina dokumentebis sajaroobis principebi evrogaerTianebis 207-e

muxlSi. Sesabamisad, kenWisyris Sedegebi da ganmartebebi, iseve, rogorc oqmebSi Setanili gancxadebebi,

sajaroa.

Treaty of Amsterdam - amsterdamis xeamsterdamis xeamsterdamis xeamsterdamis xeamsterdamis xelllllSeSeSeSeSekrulebakrulebakrulebakrulebakruleba

amsterdamis xelSekruleba 1996 wlis 29 marts turinis evropuli sabWos mier gaxsnili mTavrobaTSorisi

konferenciis Sedegad gaformda. xelSekruleba amsterdamis evropul sabWoze miiRes 1997 wlis ivnisSi.masze xeli 15 wevri saxelmwifos sagareo saqmeTa ministrebma moaweres 1997 wlis 2 oqtombers.

xelSekruleba ZalaSi 1999 wlis 1 maiss Sevida (bolo ratificirebis momdevno Tvis pirvel dRes).

amsterdamis xelSekrulebam cvlilebebi Seitana evrogaerTianebisa da evrokavSiris damfuZnebel

xelSekrulebSi, evrokavSiris erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis sferoSi, gadawyvetilebebis

miRebis procedurasa da pirTa Tavisufali gadaadgilebasTan dakavSirebul sakiTxebSi.

Treaty of Maastricht - maastrixtis xemaastrixtis xemaastrixtis xemaastrixtis xemaastrixtis xelllllSeSeSeSeSekrulebakrulebakrulebakrulebakruleba

maastrixtis xelSekruleba anu evrokavSiris damfuZnebeli xelSekruleba 1993 wels Sevida ZalaSi. am

xelSekrulebam mniSvnelovani cvlilebebi Seitana evrogaerTianebis xelSekrulebaSi da evropuli integraciis

ganviTarebis axali modeli Seqmna evrokavSiris saxiT. am xelSekrulebis Tanaxmad evrokavSiri sam

sayrdens efuZneba. pirveli da umTavresi maT Soris evrogaerTianebaa, romelic zesaxelmwifoebrivi

struqturebiT imarTeba. kavSiris meore da mesame sayrdenebs warmoadgenen erTiani sagareo da usafrTxoebis

politika da TanamSromloba marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebSi. gansxvavebiT evrogaerTianebisagan,

sadac zesaxelmwifoebrivi integraciuli struqturebi moqmedeben, es ori sayrdeni mTavrobaTSoris

TanamSromlobas efuZneba. evropis kavSiris (maastrixtis) xelSekrulebis umniSvnelovanesi Sedegi iyo

evropis ekonomikuri da savaluto kavSiris daarsebis valdebuleba, romelic evrogaerTianebas daekisra.

ekonomikuri da savaluto kavSiris Seqmna sam etapad ganxorcielda, rac 2001 wlis ianvarSi erTiani

valutis - evros mimoqcevaSi SemosvliT dasrulda.

Treaty of Nice - nicis xenicis xenicis xenicis xenicis xelllllSeSeSeSeSekrulebakrulebakrulebakrulebakruleba

2000 wlis mTavrobaSorisma konferenciam muSaoba daasrula safrangeTis qalaq nicaSi 11 dekembers.

bolo Sexvedraze miRweul iqna SeTanxmeba im sakiTxebze, romlebic ver gadawyda 1996 wlis mTavrobaTSorisi

konferenciiT, Sesabamisad ar aisaxa amsterdamis xelSekrulebaSi da romelTa gadawyvetac aucilebeli

iyo evrokavSiris moaxloebuli gafarToebis win.

nicis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli yvelaze mniSvnelovani cvlilebebi moicavs evrokavSiris

instituciur sferos da gadawyvetilebaTa miRebis proceduras. yvela es Sesworeba ganxorcielda

aRmosavleT evropis qveynebis evrokavSirSi gawevrianebisa da maTi Semdgomi integraciis gaadvilebis

mizniT.

Page 62: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

61

rac Seexeba instituciur cvlilebebs, es, pirvel rigSi, evrokomisiis da evropis parlamentis Secvlil

Semadgenlobas gulisxmobs. kerZod, dawesda evroparlamentis wevrTa maqsimaluri raodenoba - 732

deputati, mas Semdeg, rac evropis kavSirSi yvela evropuli saxelmwifo gaerTiandeba. aseve Seicvleba

evrokomisiis wevrTa raodenobac. 2005 wlidan TiToeul wevr saxelmwifos komisiis erTi wevri eyoleba,

anu did saxelmwifoebs eyolebaT erTiT naklebi wevri, vidre dRes hyavT. xolo mas Semdeg, rac

evrokavSiris wevr saxelmwifoTa raodenoba miaRwevs 27-s, evrokomisiis wevrTa raodenoba evrokavSiris

wevr saxelmwifoTa raodenobaze naklebi iqneba. komisiis wevrebs rotaciis wesiT airHeven ise, rom

TiToeuli wevri saxelmwifo Tanabari uflebebiT isargeblebs.

ministrebis sabWoSi gadawyvetilebaTa miRebis proceduris cvlilebebi, pirvel rigSi kvalificiuri

umravlesobis gansazRvrebas exeba. kerZod, 2005 wlis 1 ianvridan gadawyvetileba ministrebis sabWoSi

miRebulad HaiTvleba, Tu igi miiRebs xmaTa gansazRvrul raodenobas da, amasTanave, Tu gadawyvetilebas

mxars dauWers wevr saxelmwifoTa umravlesoba. aseve Seicvala xmaTa raodenoba, romelic TiToeul wevr

saxelmwifos hqonda ministrebis sabWoSi. kidev ufro mniSvnelovania is, rom nicis xelSekruleba

iTvaliswinebs gadawyvetilebis kvalificiuri umravlesobis proceduriT miRebas evrogaerTianebis

xelSekrulebiT gaTvaliswinebul 27 sakiTxze, rac gaaadvilebs gadawyvetilebebis miRebas da kidev

ufro gaaRrmavebs integraciul process evrokavSirSi.

cvlilebebi ganicades evrokavSiris sxva organoebmac, kerZod: sasamarTlom, pirveli instanciis sasamarTlom,

auditorTa sasamarTlom, ekonomikisa da socialur sakiTxTa komitetma da regionebis komitetma.

Treaties of Rome - romis xeromis xeromis xeromis xeromis xelllllSeSeSeSeSekrulebebikrulebebikrulebebikrulebebikrulebebi

romis xelSekrulebas anu evropis ekonomikuri gaerTianebis xelSekrulebas 1957 wels moewera xeli.

amave dRes romSi xeli moewera meore xelSekrulebas evropis atomuri energiis gaerTianebis Sesaxeb.

orive xelSekrulebas Tavdapirvelad xels awerdnen belgia, germania, italia, luqsemburgi, niderlandebi

da safrangeTi. es ori xelSekruleba, parizis xelSekrulebasTan erTad, romelsac xuTi wliT adre

moaweres xeli imave saxelmwifoebma, evrogaerTianebis damfuZnebeli xelSekrulebebia. evropis ekonomikuri

gaerTianebis xelSekruleba evropis gaerTianebis damfuZnebeli yvelaze mniSvnelovani dokumentia,

romelic mogvianebiT ramdenjerme Sesworda. yvelaze arsebiTi cvlilebebi xelSekrulebaSi evrokavSiris

damfuZnebelma (maastrixtis) xelSekrulebam Seitana 1991 wels (ZalaSi 1993 wels Sevida). evropis

gaerTianebis xelSekrulebis mTavari mizani erTiani bazris Seqmna iyo, romelic sam etapad unda

momxdariyo. erTiani bazari gulisxmobda erTian sagareo savaWro tarifs, saqonlis Tavisufal gadaadgilebas

(rac sabaJo kavSiris Seqmnas niSnavda), pirTa Tavisufal gadaadgilebas, da aseve momsaxurebisa da

kapitalis Tavisufal gadaadgilebas ekonomikuri gaerTianebis wevr saxelmwifoebs Soris. xelSekrulebis

monawile qveynebisaTvis am ekonomikuri miznebis ganxorcieleba mWidro politikuri integraciis dawyebis

safuZvels warmoadgenda.

Trevi Group - trevis jgufitrevis jgufitrevis jgufitrevis jgufitrevis jgufi

trevi franguli akronomia, romelic Semdegnairad iSifreba: terorizmi, radikalizmi, eqstremizmi,

saerTaSoriso Zaladoba. es aris 1995 wels evrogaerTianebis mier daarsebuli samsaxuri mTavrobaTSoriso

TanamSromlobisa da koordinaciisaTvis iseT sakiTxebze, rogoricaa qveynis saSinao usafrTxoeba, organizebuli

danaSauli, terorizmi, narkotikebiT ukanono vaWroba da saimigracio politika. am sakiTxebTan dakavSirebiT

evrogaerTianebis wevr saxelmwifoTa Sinagan saqmeTa da uSiSroebis ministrebi weliwadSi orjer

ikribebodnen erTiani strategiis SesamuSaveblad. swored trevis jgufi warmoadgenda evrokavSiris

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli mesame sayrdenis - marTlmsajulebasa da Sinagan saqmeebSi TanamSromlobis

Seqmnis safuZvels.

Troika - troikatroikatroikatroikatroika

Tavdapirvelad evrokavSiris troika sami saxelmwifosagan Sedgeboda: kavSiris Tavmjdomare wevri

saxelmwifo, wevri saxelmwifo, romelic Tavmjdomareobda kavSirs wina 6 Tvis ganmavlobaSi da

romelic momavali 6 Tvis ganmavlobaSi iqneboda kavSiris Tavmjdomare.

Page 63: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

62

troikis Semadgenloba amsterdamis xelSekrulebam Secvala. dRes Tavmjdomare wevr saxelmwifosTan

erTad troikis wevria ministrebis sabWos generaluri mdivani, rogorc umaRlesi warmomadgeneli erTian

sagareo da usafrTxoebis politikaSi da is wevri saxelmwifo, romelic momavali eqvsi Tvis

ganmavlobaSi iqneba kavSiris Tavmjdomare. troikas daxmarebas uwevs komisia. troika evrokavSiris e.w.

meore sayrdenis anu erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis nawilia da evrokavSirs sagareo

urTierTobebSi warmoadgens.

U

Unanimity - erTxmivobaerTxmivobaerTxmivobaerTxmivobaerTxmivoba

termini erTxmivoba gulisxmobs moTxovnas, romlis mixedviTac ministrebis sabWoSi gadawyvetilebis

miRebamde yvela wevrma saxelmwifom unda miaRwios SeTanxmebas. es procedura aferxebs gadawyvetilebebis

miRebas sabWoSi da, Sesabamisad, integraciul procesebs evrokavSirSi. erTiani evropuli aqtis Semdeg

erTxmivobas sul ufro naklebad mimarTaven gadawyvetilebebis miRebisas. pirveli sayrdenis anu evropis

gaerTianebis farglebSi kvalificiuri umravlesobiT xmis micema wesad iqca. meore (erTiani sagareo da

usafrTxoebis politika) da mesame (marTlmsajuleba da saSinao saqmeebi) sayrdenebis farglebSi ki, sadac

mxolod mTavrobaTSorisi TanamSromlobis meTodiT muSaoben, gadawyvetilebebs mxolod erTxmad iReben.

Uniform electoral procedure and composition of the European Parliament - erTiani saarHevno proceduraerTiani saarHevno proceduraerTiani saarHevno proceduraerTiani saarHevno proceduraerTiani saarHevno procedura

da evropis parlamentis Semadgenlobada evropis parlamentis Semadgenlobada evropis parlamentis Semadgenlobada evropis parlamentis Semadgenlobada evropis parlamentis Semadgenloba

evrogaerTianebis xelSekrulebis 190-e muxlis Tanaxmad, evropis parlaments evaleba, warmoadginos

winadadebebi yvela wevr saxelmwifoSi sayovelTao da pirdapiri arHevnebis erTiani proceduriT

Hatarebis Sesaxeb. es uzrunvelyofs evropis sxvadasxva politikuri tendenciis ufro samarTlian

warmomadgenlobas parlamentSi. aqve unda aRiniSnos, rom myari erovnuli saarHevno tradiciebis gamo

ver moxerxda erTian procedurasTan dakavSirebuli verc erTi iniciativis ganxorcieleba.

amJamad parlamentSi TiToeuli qveynisaTvis gankuTvnili adgilebis raodenoba gamomdinareobs am

qveynis mosaxleobis raodenobidan da iTvaliswinebs TiToeuli wevri saxelmwifos proporciuli

warmomadgenlobis princips. amasTan, mcire mosaxleobis mqone saxelmwifoebi did saxelmwifoebTan

SedarebiT metad arian parlamentSi warmodgenili. aRsaniSnavia, rom evropis parlamentis wevrebi

jgufdebian ara erovnebis, aramed politikuri orientaciis mixedviT. evroparlamentis dRevandeli

Semadgenloba aRmosavleT evropisaken gafarToebis Semdeg gaizrdeba, Tumca, nicis xelSekrulebis

Tanaxmad, ar gadaaWarbebs 732 wevrs.

Universal Service - sayovelTao momsaxurebasayovelTao momsaxurebasayovelTao momsaxurebasayovelTao momsaxurebasayovelTao momsaxureba

sayovelTao momsaxureba aris evrogaerTianebis organoebis mier ganviTarebuli koncefcia, romlis

Tanaxmadac momsaxurebis iseTi sferoebi, rogoricaa telekomunikaciebi da fosta, unda eqvemdebarebodnen

garkveul sazogadoebriv moTxovnebs. amiT evrogaerTianeba cdilobs, rom momxmarebeli uzrunvelyofili

iyos maRali xarisxis momsaxurebiT xelmisawvdom fasebSi.

V

“Variable-geometry” Europe - “cvalebadi g“cvalebadi g“cvalebadi g“cvalebadi g“cvalebadi geometriis” evropaeometriis” evropaeometriis” evropaeometriis” evropaeometriis” evropa

cvalebadi geometriis evropis idea gamomdinareobs diferencirebuli integraciis meTodidan, romlis

Tanaxmadac kavSiris sxvadasxva wevrebi da organoebi integraciis gansxvavebul doneze imyofebian.

amsterdamis xelSekruleba pirvelad ecada am movlenis gaformebas damfuZnebel dokumentebSi. xelSekruleba

iTvaliswinebs gaRrmavebuli TanamSromlobis cnebas, romlis Tanaxmadac, wevr saxelmwifoTa jgufs

SeuZlia evropis kavSiris arsebuli instituciuri struqturis farglebSi ama Tu im konkretul sferoSi

TanamSromlobis/integraciis gaRrmaveba. am sakiTxze ministrebis sabWoSi gadawyvetileba miiReba xmaTa

Page 64: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

63

kvalificiuri umravlesobiT. oRond, ise, rom danarHeni wevri saxelmwifoebidan arc erTma ar unda

daados am gadawyvetilebas veto. evrogaerTianebaSi cvalebadi geometriis principiT ganviTarebis

magaliTebs warmoadgenda didi britaneTis da daniis uari ekonomikuri da savaluto kavSiris mesame

etapSi monawileobaze (rac erTiani valutis SemoRebas gulisxmobda) an britaneTis da irlandiis uari

Sengenis SeTanxmebaSi monawileobaze.

W

Weighting of Votes in the Council - sabWosabWosabWosabWosabWoSi xmebis raodenobaSi xmebis raodenobaSi xmebis raodenobaSi xmebis raodenobaSi xmebis raodenoba

evrokavSiris ministrebis sabWoSi gadawyvetilebis miRebisas TiToeuli saxelmwifo xmebis garkveul

raodenobas flobs. erT-erTi faqtori, romelic gansazRvravs wevri saxelmwifos xmebis raodenobas, aris

mosaxleobis sidide. Tumca, patara qveynebs SedarebiT gazrdili warmomadgenloba hyavT.

xmebis dRemde arsebuli ganawilebiT did qveynebs ar SeuZliaT, TavianTi xmebis saerTo raodenobiT

umciresobaSi moaqcion evrokavSiris patara saxelmwifoebi da piriqiT. amiT uzrunvelyofilia, rom

kvalificiuri umravlesobiT miRebul gadawyvetilebas maqsimaluri mxardaWera hqondes evropis kavSiris

masStabiT.

nicis xelSekruleba, romelic 2003 wlidan Sevida ZalaSi, iTvaliswinebs, rom gafarToebis Semdeg xmaTa

raodenoba sabWoSi Semdegnairad ganawildeba: germania, safrangeTi, didi britaneTi, italia - 29 xma,

espaneTi, poloneTi - 27 xma, rumineTi 14 xma, niderlandi - 13 xma, saberZneTi, HexeTi, belgia, ungreTi,

portugalia - 12 xma, SvedeTi, bulgareTi, avstria - 10 xma, slovakeTi, dania, fineTi, irlandia, litva

- 7 xma, latvia, slovenia, estoneTi, kviprosi, luqsemburgi - 4 xma, malta - 3 xma. sabWoSi xmaTa saerTo

raodenoba 345-s Seadgens.

Western European Union (WEU) - dasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavSiriSiriSiriSiriSiri

dasavleT evropuli kavSiri 1948 wels Seiqmna Tavdacvisa da usafrTxoebis sferoSi TanamSromlobisaTvis.

igi 4 sxvadasxva statusis mqone 28 qveynisagan Sedgeba: wevri saxelmwifo, asocirebuli wevri,

damkvirvebeli da asocirebuli partniori. evrokavSiris saxelmwifoebs wevri saxelmwifos statusi aqvT

(garda avstiis, daniis, fineTis, irlandiisa da SvedeTisa, romlebic damkvirveblis statusiT sargebloben).

evrokavSiris xelSekrulebam dasavleT evropuli kavSiri ‘evrokavSiris ganviTarebis ganuyofel nawilad~

gansazRvra, Tumca SeinarHuna misi instituciuri avtonomia da mas TavdacviTi mniSvnelobis mqone

gadawyvetilebebis da qmedebebis SemuSaveba da aRsruleba daavala.

WEU associate members - dasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavSiris asocirebuli wevrebiSiris asocirebuli wevrebiSiris asocirebuli wevrebiSiris asocirebuli wevrebiSiris asocirebuli wevrebi

1991 wlis 10 dekembris maastrixtis deklaraciiT dasavleT evropuli kavSiris wevrma saxelmwifoebma

asocirebul wevrebad miiwvies nato-s wevri evropuli saxelmwifoebi, romlebic ar iyvnen evrokavSiris

wevrebi. aseTia 6 qveyana: islandia, norvegia, TurqeTi da 1999 wlis martidan ungreTi, poloneTi da

HexeTi. asocirebuli wevris statusi, romelic gansazRvrulia petersbergis 1992 wlis 19 ivnisis

deklaraciiT, am qveynebs uflebas aZlevs sruli monawileoba miiRon dasavleT evropis kavSiris sabWosa

da misi samuSao jgufebis SexvedrebSi. mudmivi urTierTkavSiris procedura am qveynebs saSualebas

aZlevs, asocirebuli iyvnen dagegmarebis danayofTanac. maT aqvT ufleba, gamoxaton TavianTi Sexedulebebi,

magram ar SeuZliaT veto daadon gadawyvetilebas, romelzec wevrma saxelmwifoebma konsensuss miaRwies.

maT SeuZliaT gaiziaron es gadawyvetilebebi da SeurTdnen dasavleT evropuli kavSiris meTaurobiT

Hatarebul samxedro operaciebs.

WEU associate partners - dasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavSiris asocirebuli partniorebiSiris asocirebuli partniorebiSiris asocirebuli partniorebiSiris asocirebuli partniorebiSiris asocirebuli partniorebi

asocirebuli partnioris statusi 1994 wels Seiqmna centraluri da aRmosavleT evropis 10 qveynisaTvis,

romlebmac evrokavSirTan asociaciis SeTanxmeba gaaformes. mas Semdeg, rac 1999 wels ungreTi,

poloneTi da HexeTis respublika dasavleT evropuli kavSiris asocirebuli wevrebi gaxdnen, asocirebul

Page 65: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs

64

partniorTa raodenoba Svidamde Semcirda, esenia: bulgareTi, rumineTi, slovakeTi, slovenia da

baltiis sami saxelmwifo. es statusi saSualebas aZlevs asocirebul partniorebs, daeswron dasavleT

evropuli kavSiris sabWos Sexvedrebs, sadac maT regularulad miewodebaT informacia sabWos samuSao

jgufebis saqmianobis Sesaxeb; isini SeiZleba miwveul iqnen am jgufebSi monawileobis misaRebad

gansakuTrebul SemTxvevebSi. maT aseve aqvT urTierTkavSiris SeTanxmeba dagegmarebis danayofTan. dabolos,

maT SeiZleba monawileoba miiRon petersbergis deklaraciiT gansazRvrul amocanebTan dakavSirebuli

iseTi gadawyvetilebebis miRebaSi, rogoricaa: humanitarul da samaSvelo operaciebi, samSvidobo operaciebi,

krizisul situaciebSi sabrZolo operaciebi, mSvidobis damyarebis HaTvliT.

WEU observers - dasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavdasavleT evropuli kavSiris damkvirveblebiSiris damkvirveblebiSiris damkvirveblebiSiris damkvirveblebiSiris damkvirveblebi

dasavleT evropuli kavSiris wevrma saxelmwifoebma 1991 wlis 10 dekembris maastrixtis deklaraciiT

ganacxades evrokavSiris sxva wevri saxelmwifoebis dasavleT evropul kavSirSi wevrebad an damkvirveblebad

miwvevis Sesaxeb.

avstrias, danias, fineTs, irlandias da SvedeTs dasavleT evropul kavSirSi damkvirveblis statusi aqvT.

maT SeuZliaT daeswron dasavleT evropuli kavSiris sabWos Sexvedrebs, isini SeiZleba miiwvion samuSao

jgufebis Sexvedrebze, da maTi Txovnis safuZvelze, SeiZleba sityviT warsdgnen am Sexvedrebze.

White Paper - TeTri wigniTeTri wigniTeTri wigniTeTri wigniTeTri wigni

komisiis TeTri wigni Seicavs konkretul winadadebebs evrogaerTianebis qmedebaTa Sesaxeb konkretul

sferoSi. zogierT SemTxvevaSi igi qveyndeba mwvane wignis Semdeg, romlis mizania evropul doneze

konsultaciebis procesis dawyeba. evrokomisiam gamosca TeTri wigni Sida bazris dasrulebis Sesaxeb;

aseve ekonomikuri zrdis, konkurenciis, dasaqmebis da centaluri da aRmosavleT evropis qveynebis

kanonmdeblobaTa harmonizaciis Sesaxeb. Tu TeTr wigns ministrebis sabWo moiwonebs, is konkretul

sferoSi kavSiris samoqmedo programad iqceva.

Page 66: evropis kavSiri - eeas.europa.eu · dacva, momxmarebelTa uflebebis dacva, teqnikuri standartebi da sxva. kanonmdeblobis daaxloebis xelSewyobis mizniT evrogaerTianeba uzrunvelyofs