farmakologjia e pergjithshme

8/10/2019 Farmakologjia e pergjithshme

1/154

HYRJE NFARMAKOLOGJI

Dr Rexhep Hoxha, Prof.


2/154

OBJEKTIVAT E LIGJRATS

Njohja me lndn e farmakologjis

Njohja me barnat dhe zhvillimin e tyre

T njihet mnyra e emrtimit t barnave T kuptohet koncepti i administrimit t

barnave


3/154

ka sht farmakologjia?

Shkenc q merret me studimin eveprimit t substancave kimike n

organizmin e gjall, e n veantihistorikun, zanafilln, vetit fizikokimike,bashkzimet, efektet biokimike dhe

fiziologjike, mekanizmat e absorbimit,distribuimit, biotransformimit, t veprimit,eliminimit, etj.


4/154


5/154

Kur bari jepet pr trajtimin e smundjes,sht me rndsi ta kuptojm rrugn dhemnyrn me t ciln ai bar ndrvepronme proceset patologjike t smundjes.


6/154

doher kur prshkruhet nj bar duhet tmerret parasysh rezultati prfundimtar i tij,

si dhe marrdhniet ndrmjet barit dheproceseve fiziologjike dhe patologjike norganizm.


7/154

ka jan barnat?

Substanca kimike t jashtme q jan tafta t modifikojn sistemet biologjike n

nj mnyr relativisht selektive, t cilatveprojn n organizmin e gjall naspektin e parandalimit, diagnozs dhe

tretmanit t smundjeve.


8/154

ka jan barnat? (vazhdim)

Kimikisht nuk ka ndonj dallim mesushqimit, barit dhe helmit, por dallimi mes

tyre qndron n sasin e marrur norganizm, sepse nj substanc n sasit caktuara mund t shrbej si ushqim,

si bar, ose si helm.


9/154

Krkimin dhe zhvillimin e barnave t rejagjithnj e ka kushtzuar nevoja pr barna t

reja n parandalimin dhe trajtimin esmundjeve.

Me qllim t shfrytzimit racional t barnave,

sht e rndsishme t kuptohen principetthemelore t veprimit t barnave.


10/154

Zanafilla e barnave N t kaluarn barnat jan nxjerr nga

burimet e tyre natyrore, gj q edhe sot disabarna me rndsi t madhe ende prfitohen

n kt mnyr. Pr shembull, disa preparate insulinikeprfitohen nga pankreasi i lopve dhe derrave(origjina shtazore);

digitalist prfitohen nga bima e digitalisit(origjina bimore); hekuri, q zakonisht shfrytzohet n form

ferrosulfati, prfitohet nga burimet minerale

(origjina minerale).


11/154

Zanafilla e barnave (vazhdim)

Megjithat, sot shumica e barnave jan tsintetizuara nga kimistt dhe pr do vit

me mijra substanca t reja krijohen prtu shfrytzuar si barna t mundshme.


12/154

Emrtimi i barnave

N shfrytzimin praktik dhe n literaturhasen disa lloje t emrtimit t barnave,

duke filluar nga ai historik ose popullor,q sht m i vjetri (p.sh. bari imajasllit), me dallime t mdha n mes

t popujve dhe gjuhve.


13/154

Emrtimi kimik,megjithse sht m i sakti,sepse pasqyron strukturn kimike t barit, shti vshtir pr shfrytzim praktik, pr arsye se n

shum raste sht tepr i gjat dhe vshtirmbahet mend. Emrtimi q sot shfrytzohet ms shumti sht ai gjenerik ose emrtimiinternacional i pambrojtur (EIP),me ann e t

cilit komunikohet si n literatur, ashtu edhe nshfrytzimin praktik, e t cilin e prcaktonOrganizata Botrore e Shndetsis

Emrtimi ibarnave


14/154

Emrtimi ibarnave

N shfrytzim praktik sht edhe emrtimi imbrojtur,i cili gjithnj shkruhet me shkronj tmadhe dhe prkrah emrit ka nj yll ose

shkronjn R t futur n nj rreth (reserve). Ky emrtim shkakton konfuzion t madh n

praktik, sepse fabrikat farmaceutike, prqllime komerciale, prodhimeve t tyre u vn

emra t vet dhe krijojn vshtirsi q tmbahen mend, pr shkak t numrit t madh ttyre.


15/154

Emrtimi ibarnave

Shpeshher kta emra nuk kan ndonjlidhje me emrin e tyre gjenerik ose me

smundjen q i dedikohen.


16/154

APLIKIMI I BARNAVE

Prof Dr Rexhep Hoxha


17/154

APLIKIMI I BARNAVE

- Njohja me fazat (proceset) e terapis me barna- Njohja me klasifikimin e rrugve t administrimit

t barnave-

Njohja me prparsit dhe mangsit u rrugvet caktuara t administrimit- Prshkruani konceptet dritare terapeutike,

indeksi terapeutik dhe gjersi terapeutike

Objektivat msimor:


18/154

FAZA FARMACEUTIKE EBARNAVE

Ky proces prfshin t gjitha fazat e prpunimit tbarit derisa ai arrin tek i smuri.

Procesi farmaceutik sht i lidhur kryesisht mekimistt e farmaceutiks dhe me farmacistt.

Shpeshher lindin probleme terapeutike mebarna t ndryshm, pr shkak t formulimit t

tyre q ka lidhje me ekscipientt dhe mematerialet e shtresimit q shfrytzohen nprgatitjen e barit, ose nse tretja e barit nuksht br n tretsin adekuat.


19/154


20/154


21/154

FAZA FARMACEUTIKE E BARNAVE

N raste t veanta problem sht edhefarmakofobia dhe mosbesimi n efektin

e barnave nga ana e t smurit, qrezulton me mosmarrjen e dozaveadekuat t barnave.


22/154

APLIKIMI I BARNAVE

- Rrugt e aplikimit -


23/154

ic Delivery Scheme

SITE OF ACTION

ReceptorFree Bound

PLASMA

FreeDrug

BoundDrug

Metabol

Metabolites

UE DEPOTS

Freend

Distribution

ExcretionI.V.

Oral/I.M.

Absorption


24/154

rrugt e aplikimit

Aplikimi (administrimi) i barnave norganizm bhet n dy rrug kryesore:

lokale apo topike dhe

sistemike.


25/154

Aplikimi lokal

Kjo rrug prfshin:1. aplikimin e barit n membranat mukoze (orale,

konjuktiv),

2. n lkur dhe n siprfaqe t tjera epiteliale.

Aplikim lokal i barit sht edhe n rastet kurjepet me qllim t veprimit lokal, pra n nj

pjes t caktuar t trupit (anestezioni lokal),qoft me injektim ose n form aerosoli.

Qllimi i ktij aplikimi sht q t prkufizojaktivitetin e barit vetm n vendin e aplikimit.

rrugt e aplikimit

liki i


26/154

rrugt e aplikimit

Ka mendime t ndryshme rreth veprimit tktyre barnave

se kto nuk absorbohen n lkurn epadmtuar, (q n t shumtn e herave nuksht e vrtet).

Shum barna, potencialisht toksike, jepen

lokalisht n lkur, pa marr parasyshefektet e mundshme t padshirueshmesistemike.


27/154

rrugt e aplikimit

p.sh.kortikosteroidet sintetike potente. Kur kto barna aplikohen n form pomade

dhe kreme n lkurn e padmtuar, mund tabsorbohen n organizm por, pr fat tmir, niveli i koncentrimit t tyre plazmatiksht i pamjaftueshm q t jap efektesistemike.

Nse lkura sht e dmtuar, kto barna dot absorbohen shum shpejt; poashtu edhenga lkura e t porsalindurit dhe e fmijve(n trajtimin e eczems masive).

liki i


28/154

rrugt e aplikimit

Membranat mukoze t kavitetit oralndryshojn nga lkura dhe jan siprfaqeideale pr absorbimin e shumsubstancave.

Absorbimi n kt siprfaqe sht mjaft ishpejt.

Duhet t jet e qart se bari qaplikohet n kto mukoza me qllim tveprimit lokal ai do t absorbohet dhe

do t jap edhe efekte sistemike.

Mukoza e gojs

t liki it


29/154

Aplikimi sistemik

Kur nj bar aplikohet me qllim q tabsorbohet dhe t shprndahet n trorganizmin, thuhet se sht aplikuar merrug sistemike.

Rrugt:

1. enterale dhe2. parenterale

rrugt e aplikimit


30/154

1. Rrugt enterale

Me kto rrug, bari futet n traktingastrointestinal.

a.orale (per osPO) dhe

b.rektale (per rectumPR),


31/154


32/154

a. Rruga orale

Mangsit: iritimi i mukozs gastrike (antireumatiktjosteroid) vshtirsia e dhnies s barnave me kt

rrug n rastet kur i smuri sht pa vetdijeose nse ka vjellje.

veprimet shkatrruese t enzimeve t traktitdigjestiv. Interferenca me ushqimin dhe interreaksionet

farmakokinetike n absorbim, ose

interreaksionet farmakodinamike.


33/154

R l


34/154

Rruga orale

Rruga rektale.

Barnat nganjher jepenper rectum

si suposte ose n form tretsire si klizm.

Kjo rrug shfrytzohet kur aplikimi PO sht ipamundshm ose i vshtirsuar, si dhe me qllim

t veprimit lokal (barnat kundr hemorroideve). Nprmes ksaj rruge bari i shmanget veprimit t

aciditetit dhe fermenteve t lngut gastrik, si dhe

metabolizimit gjat kalimit t par npr mli.


35/154

b).Rrugt parenteraleAplikim parenteral i barit sht kur bari

gjat hyrjes s par n qarkullimmnjanon qarkullimin portal, pra shtrrug jashtenterale.

Prgjithsisht kjo rrug zgjedhet kur shti nevojshm nj veprim i shpejt ose kur

sht e nevojshme q bari t mnjanohetnga veprimi i aciditetit dhe i enzimevegastrointestinale.

Rrugt parenterale


36/154

Rrugt parenterale

Injekt imi.

Nse dshirojm q bari t veproj me

trsin e strukturs s tij aktive, shtesenciale q ai t jepet me an tinjektimit, p.sh. benzilpenicilina.

Absorbimi sht shum m iparashikueshm dhe shum m i shpejtsesa kur jepet me rrug orale.

Rrugt parenterale


37/154

Rrugt parenterale

Injeksioni mund t jepet: intradermal (ID),

subkutan (SC), intramuskular (IM) dhe

intravenoz (IV).

Rrugt parenterale


38/154

Rrugt parenterale

In jekt im i subkutan(SC) bhet n rastet kur bari nuk sht iritues i

indeve. sht rrug e zakonshme e dhnies s

barnave, si insulina. Volumi i injeksionit subkutan sht 1 mL ose m pak,

dhe nuk bn t jet m shum se 2 mL. Qarkullimi i gjakut n lkur sht shum m i vogl

sesa n muskul, prandaj edhe absorbimi shtshum m i ngadalshm.

Rrugt parenterale


39/154

Rrugt parenterale

Subkutan mund t vendosen(implantohen) edhe tabletat pr terapin

mbajtse zvendsuese, t cilat bjnlirimin e ngadalshm t barnave, si p.sh.implantet e estradiolit.

Rrugt parenterale


40/154

Rrugt parenterale

In jekt im i intramusku lar

bhet me dhnien e injeksionit n muskul.

Meqense qarkullimi i gjakut n muskulsht i mir, barnat e tretshme n lipidekan mundsi t difundojn shum shpejt

npr murin e kapilareve, prandaj edheabsorbimi me kt rrug sht i mir.

Rrugt parenterale


41/154

Rrugt parenterale

Barnat komplet t patretshme n lipide mund tabsorbohen shpejt vetm nse pesha molekulare etyre sht e vogl, q t jet i mundshm kaliminpr poret e membranave kapilare.

Me kt rrug mund t injektohen sasi m tmdha sesa me rrug SC

sht m e prshtatshme pr substancat irituese. Zakonisht injeksionet q prmbajn depo preparate

me veprim t gjat jepen me injeksion t thellmuskular, p.sh. benzatin benzilpenicilina.

R t t l


42/154

Rrugt parenterale

Injekt im i intravenoz

Barnat q jepen me kt rrug veprojn shpejt,sepse shpejt e arrijn koncentrimin e lart n

plazm. Shrbejn si alternariv pr barnat q jan

iritues me injektim intramuskular. Kjo rrug sht e shfrytzueshme sidomos te t

smurt e hospitalizuar infuzioni i ngadalshm IV jep koncentrim t

qndrueshm t barit.

R t t l


43/154

Rrugt parenterale

Mangsit:

efektet ansore me kt rrug jan m tshpejta,

nse injektimi bhet shum shpejt, mund tshfaqet nj koncentrim tepr i lart i barit,

sht e mundshme q n vend t vens tbhet shpimi i arteries.

Rrugt parenterale


44/154

Rrugt parenterale

Vendet e tjera m pak t zakonshme tinjektimit jan: intra-arterial,

spinal epiduraldhe intratekal. (Tek infeksionet meningeale,

antimikrobikt nganjher jepen intratekal,

me rast bhet mnjanimi i kalimit nprbarriern hematoencefalike. N kt mnyrmund t bhet injektimi i gentamicins).


45/154


46/154

Lakoret koncentrimi plazmatikkoha

Per os

intramuskular

Koha

Ko

ncentrim

iplazm

atik


47/154

Gjrsia terapeutike, dritarjaterapeutike, indeksi terapeutik

Gjrsia terapeutikesht diapazonimes dozs minimale vepruese dhe dozsminimale toksike

Dritarja terapeutike(shpeshhersht sinonim i gjrsis terapeutike)sht diapazoni mes dozs minimale

vepruese dhe asaj maksimale vepruese


48/154


49/154

Indeksi terapeutiksht raportimes dozs letale n 50% t shtazve

laboratorike dhe dozs efektive n50% t shtazve laboratorike

LD50/ED50

Marrdhnia mes koncentrimit


50/154

Marrdhnia mes koncentrimitplazmatik t barit dhe efektit

terapeutik

Kriteri themelor n baz t t cilit do tprcaktohet efekti terapeutik i barit shtkoncentrimi terapeutik i tij, i cili do tshprehet me dritaren terapeutike dhegjrsin terapeutike

N shumicn e rasteve forca e pergjigjes

terapeutike sht n relacion me shkallne koncentrimit n gjak


51/154

Pr disa barna nuk vlen ky parim i

ktij relacioni pr kto arsye: Efekti irreversibil (inhibitort e MAO)

Involvimi i metabolitve aktiv (antidepresivttriciklik)

Kinetika e ndryshme e barit n kompartmente t

caktuara n krahasim me gjakun (apomorfina)


52/154

Insuficienca veshkore

Insuficienca hepatike

Intereaksionet e barnave Disfunksioni i tiroides

Dijareja

Disbalansi i elektroliteve

Mosha


53/154

FARMAKOKINETIKA

Farmakokinetika sht disiplin e farmakologjis qmerret me fatin e barit n organizm; pra, mund tdefinohet si pyetjeka i bn organizmi barit?

Kjo faz e tretmanit terapeutik me barna prfshinperiudhn e kohs nga marrja e barit e deri te arritja e tijn vendin e veprimit dhe eliminimi.

Ktu prfshihen procesi i absorbimit, distribuimit,metabolizimit dhe eliminimit t barit. Kjo disiplin

bazohet n analizat matematikore t kohs snevojshme pr absorbim, distribuim, metabolizim dheekskretim t barit.


54/154

Absorbimi i barit

Pas aplikimit oral, sasia e barit nqarkullim n do moment sht e varur

nga ekuilibri mes shkalls s absorbimitdhe shkalls s eliminimit. Kalimin e baritnpr membrana e determinojn faktortq prcaktojn profilin fizikokimik t baritdhe faktort e ambientit ku duhet t kalojbari, pra membranat qelizo


55/154

Faktort fizikokimik q ndikojn n


56/154

transferimin e barit npr membrana

1. Pesha molekulare. Zakonisht substancat me pesh t madhe

molekulare nuk absorbohen n mnyr intakte, me

prjashtim t disa sasive t vogla, ndrsa ato mepesh t vogl molekulare i kalojn membranatshum m leht.

Nse substancat me pesh t madhe molekulare

aplikohen per os, n traktin gastrointestinal atomund t dezintegrohen n pjest e tyre prbrsedhe, si t tilla, t absorbohen leht, p.sh. proteinatn aminoacide.



57/154


Ka disa proteina, t cilat n organizmduhet t veprojn me trsin e

makromolekuls s tyre (p.sh. insulina),ndrsa n traktin digjestiv ato nuk mundt absorbohen t padezintegruara,prandaj edhe nuk aplikohen me rrugorale.



58/154


2. Stabiliteti kimik.

Absorbimi i substancave nga trakti

gastrointestinal varet edhe nga stabiliteti ityre kimik, sidomos nga stabiliteti nambientin acidik t stomakut.



59/154


3. Tretshmria n lipide.

Pwr absorbimin (pwrthithjen) sht i

nevojshwm kalimi npr membranat qelizore. S pari duhet t kaloj npr qelizat e

endotelit t traktit gastrointestinal dhe hyn nqarkullimin e prgjithshm dhe pastaj, qoftdrejtprdrejt nprmes t kapilareve, oseindirekt nprmes enve limfatike, arrin nvendin e veprimit.


t f i i b it b


60/154


4. Shkalla e jonizimit.

Marrdhnia fundamentale ndrmjet

shkalls s jonizimit dhe absorbimit tbarit sht se pjesa e pajonizuar e baritsht e tretshme n lipide dhe prandaj

absorbohet mir, ndrsa pjesa e jonizuarsht e patretshme n lipide prandajabsorbohet pak.

Membrana qelizore


61/154

Membrana qelizore

H+

H+

H+

H+

H+

H+

H+H

+

H+

H+

1. Difuzioni ujor

2. Difuzioni lipidik

Jo elektrolite

T tretshme n lipide

T pa tretshme n lipide

(T pa tretshme n lipide)

(t tretshme n lipide)

Elektrolitet organike

T pa jonizuara

T jonizuara

Difuzioni pasivI ndihmuar

Sistem me shpenzim

t energjis

3. Transporti me barts


62/154

Distribuimi i barnave

Pas absorbimit t barit, ose injektimit t tijn qarkullimin e gjakut, ai do t

distribuohet n lngjet celulare dheekstracelulare, ose do t deponohet ninde t ndryshme.

Ky distribuim varet nga faktort fiziologjikdhe karakteristikat fizikokimike t barit.



63/154

Gjithashtu varet edhe nga qarkullimiregjional i gjakut.

Zemra, mlia, veshka, truri dhe organete tjera mir t perfuzionuara marrinsasin m t madhe t barit gjat

minutave t par pas absorbimit,prderisa muskujt, lkura dhe organettjera viscerale e marrin m ngadal.



64/154

Fecesi mund t prmbaj nj sasi t baritt paabsorbuar, ose mund t prmbaj

sasi t konsiderueshme t barit i cili shtabsorbuar dhe prsri sht ekskretuarn zorr si i pandryshuar ose pjesrisht imetabolizuar.



65/154

Pas absorbimit nga trakti gastrointestinal, bari spari hyn n qarkullimin portal dhe pastaj prmesmlis hyn n qarkullimin e prgjithshm.

Transportimi i barit mund t bhet edhe prmesenve limfatike. Kur hyn n gjak, bari mund t mbahet n t

(hepar ina),ose t kaloj nprmes murit t

kapilareve, t hyj n lngun ekstracelular, ku aimund t izolohet (D-tubokurar ina)ose t kalojnga lngu ekstracelular n at intracelular(etanol i , t iopentoni).


66/154

Volum i i d is t r ibu im i t

Volumi i distribuimit t barit nuk mund tmatet n mnyr direkte, por prcaktohetn baz t dozs s dhn (D) dhekoncentrimit (C) t tij n gjak

V = D/C.

Volumi i distribuimit shprehet n litra/kg.


67/154

Rezervuart e bar it

Kompartmentet t cilat mund t shrbejnsi rezervuar t barit jan

proteinat plazmatike, qelizat e ndryshme,

indi dhjamor,

eshtrat dhe rezervuart transcelular.


68/154

Rezervuart e bar it


69/154

L idh ja pr qel iza. Disa barna lidhen pr siprfaqe ose brendi t

qelizave dhe me vshtirsi arrihen koncentrime t

larta. Pr shembull sasia e klorokins (antimalarik), e cila

lidhet pr mli, shpretk, mushkri, veshk dhe retinmund t jet disa qinda her m e madhe sesa sasia n

plazm. Nse bari lidhet n mnyr reversibile pr disaproteina intracelulare, ky kompleks do t jetw sidepo, prej nga bari do t lirohet ngadal n

qarkullim dhe do t ket efekt t prolonguar.

Rezervuart e bar it


70/154

Ind i dh jamor si rezervuar

Barnat liposolubile mund t deponohen

n kt ind dhe t japin ulje tkoncentrimit plazmatik, por q do tveprojn pr koh m t gjat, si p.sh.

anestetikt e prgjithshm(tiopentali).

Rezervuart e bar it


71/154

Eshtrat

Tetraciklint, jonet e metaleve divalente si

dhe metalet e rnda akumulohen neshtra, prandaj eshtrat mund t shrbejnsi rezervuar q eliminojn ngadal kta

agjens toksik, si p. sh. lirimi i radiumitn gjak


72/154

Eliminimi = largimi i barit nga


73/154

Eliminimi= largimi i barit ngaorganizmi

Barnat e tretshme n lipide metabolizimi (mli)

metaboliteet e tretshme n uj

Barnat e tretshme n uj eliminimi (mli ose veshk

Barnat volatile (anestetikt) eliminimi (mushkri)


74/154

T dhna t prgjithshme prmetabolizmin e barnave

Involvimi i enzimeve n zbrthiminkimik t substancave dheksenobiotikve

Enzimet shfaqin joselektivitet nsubstratin pr t cilin lidhen

Opcione t shumta metabolike pr

nj substrat


75/154


76/154

Konsekuencat fiziko-kimike t metabolizmit tbarnave Liposolubile hidrosolubile ( Ekskretimi)

Konsekuencat biologjike t metabolizmit tbarnave Inaktivizimi

fenobarbitoni, petidina, klorpromazina, suksametoniumi

Aktivizimi karbamazepina, morfina, Estret e ampicillins (probari) paracetamoli, halotani

Biotransformimi


77/154

Ekskretim i nfo rmn e pandryshuar

Vetm nj numr shum i vogl i barnaveekskretohen si t pandryshuara osepjesrisht t metabolizuara, p.sh.

benzilpenicilinailustron m s miri ktform t ekskretimit.

Biotransformimi


78/154

Trans fo rm im i nnjose mshummetabo li te

N prgjithsi, biotransformimi i barnave ka dyefekte:

1. Ndryshimin e aktivitetit farmakologjik, zakonishtduke e zbritur at, mirpo nganjher ndodhkonvertimi i barit n komponime me aktivitet tngjashm ose m t madh (potencimi) nga bari

origjinal.2. Shndrrimin n metabolite t cilat nuk kan

aktivitet farmakologjik, por nse akumulohen mundt ken efekt toksik.


79/154

Rrugt e metabolizimit tbarnave

faza I dhe faza II

Faktort q modifikojn shkalln e


80/154

Faktort q modifikojn shkalln emetabolizmit

Modifikimi i metabolizmit t barnave karndsi klinike n kto raste:

te trajtimi kronik me barna

Nevoja pr monitorim t prpikt (indeksi i ngushtterapeutik)

Barnat t cilat i prmbushin kto kritere jan: Varfarina

Antihipertenzivt

Antiepileptikt

Barnat q shfrytzohen n psikiatri

Disa antibiotik


81/154

Oksidimi


82/154

Oksidimi Sistemi i enzimeve mikrosomale

(Monooksigjenaza) Located in endoplasmic reticulum of liver

RH + NADPH + O2 ROH + NADP +H2O

citokrom P450

H2O

H+ H

+, e

-

O2

e-

Substrate (RH)Fe

+

Fe+

(RH)

Fe2+

.OOH(RH)

Fe+

(ROH)

Product (ROH)

P450

The

P 5

Cycle


83/154

hidroksilimi aromatik - propranololi

hidroksilimn alifatik - fenobarbitoni

N- dhe O-dealkilimi - diazepami,kodeina

Deaminimi - amfetamina

S-oksidimi - klorpromazina

dehalogjenizimi oksidativ - halotani


84/154

Forma multiple t P450 (n mlinhumane jan 15 forma: 6 jan trndsishme pr barna)

CYP1A2

CYP2C9

CYP2C19

CYP2D6

CYP2E1

CYP3A4

Oksidimi me sisteme tjera nga ai i P450


85/154

Oksidimi me sisteme tjera nga ai i P450 Alkoholi (alkohol dehidrogjenaza) ethanol Aminat (monoamino-oksidaza) sumatriptan

Reduktimi

Nitro Reduktimi kloramfenikoli Dehalogjenizimi reduktive halotani

Hidroliza/Deacetilimi Esteret prokaina (plazma) Amidet prokainamidi Groupet acetile aspirina


86/154

Shumsia e rrugve metabolike


87/154

Shumsia e rrugve metabolike

N

N

O

Cl

CH3

N

N

O

Cl

H

N

N

O

Cl

CH3

OH

N

N

O

Cl

H

OH

Diazepam Nordiazepam

N-dealkylation

Temazepam Oxazepam

N-dealkylation

3-hydroxylation 3-hydroxylation

GlucuronideGlucuronide

The Metabolism of Diazepam


88/154

Indukimi i enzimeve

e shkalls s aktivitetit enzimatik (P450 dhe glukuronimi) endrmjetsuar me sintezn e enzimeve t reja

Induktuesit jan: barnat (disa barbiturate, antiepileptikt,rifampicina) - CYP3A4marrja kronike e alkoolit CYP2E1pimja e duhanit CYP1A2kimikaliet (DDT, halotan)

Ndryshimi i shkalls s metabolizmit:tolerancadhnia e njkohshme e barnave tjera

barbituratet - varfarina, fenitoina Efektiviteti analgjetik i propoksifenit sht i reduktuar te

duhanxhinjt


89/154

Inhibimi i enzimeve

e shkalls s aktivitetit t enzimeve

natyrisht pr shkak t natyrs jospecifiket enzimeve Inhibimi i metabolizmit t terfenadines

nga ketokonazoli mund t shkaktojaritmi t rnda

Biotransformimi


90/154

Vendi i metabolizimit t barnave

Vendi m i rndsishm i metabolizimit t barnavesht mlia, mirpo pr disa barna metabolizimi kryhet edhe n

organe ose vende tjera,

n veshk (vitamina D), n muret e intestinumit (tiramina, levodopa), n plazm (suksametoniumi), n mushkri (5-hidroksitriptamina ose serotonina), n lkur (vit. D)dhe

n placent (numr i madh i barnave). Kto ndryshime enzimatike t prshkruara mund t

kryhen nga enzimet e lokalizuara n retikuluminendoplazmatik (enzimet mikrosomale) ose n

vendet jomikrozomale. Biotransformimi


91/154

Fakto rt t jerqvep ro jnnmetabo lizim in e

barnave

Faktort q do t prshkruhen m posht mundt veprojn n uljen e efikasitetit t barit, nprolongimin e efektit dhe n rritjen e toksicitetit.

Kta faktor mund t jen fiziologjik, tambientit dhe gjenetik. Mosha.

Gjinia.

Fak to rt e ambientit

Fakto rt g jen eti k(farmakog jenet ika).


92/154

CYP1A2 CYP2C9/10 CYP2C19 CYP2D6 CYP3A4

AntidepressantsAmitriptyline Clomipramine FluvoxamineImipramine

MethylxanthinesCaffeineTheophylline

Aminophylline

MiscellaneousClozapineCocaine

ParacetamolPhenacetinR-warfarin

MiscellaneousDiclofenacIbuprofenNaproxenPhenytoinPiroxicam

TenoxicamTolbutamideS-warfarin

AntidepressantsAmitriptyline CitalopramClomipramine Imipramine

Moclobemide

BenzodiazepinesDiazepam

Nordiazepam

MiscellaneousLansoprazoleOmeprazole

ProguanilPropranolol

AnitarrhythmicsFlecainideMexiletinePropafenone

-BlockersPindololPropranololTimolol

Miscellaneous

AmphetamineDebrisoquineIndoraminOndansetron

Phenformin

AntipsychoticsClozapineFluphenazine

HaloperidolPerphenazine

RisperidoneThioridazineZuclopenthixol

OpiatesCodeineDextromethorphan

SSRIsFluoxetine

NorfluoxetineParoxetine

TCAsAmitriptyline

Clomipramine Desipramine Imipramine

Nortriptyline

Trimipramine

OtherantidepressantsMaprotiline

m-CPP metabolitesof trazodoneMianserinVenlafaxine

AntiarrhythmicsAmiodaroneDisopyramideLidocainePropafenoneQuinidine

BenzodiazepinesAlprazolam

DiazepamMidazolam

Triazolam

Ca2+-channel

blockersDiltiazemFelodipineNifedipineVerapamil

AntidepressantsAmitriptyline

Clomipramine

Desmethyl-

venlafaxineImipramine Sertraline

Non-sedatingantihistaminesAstemizoleLoratadine

MiscellaneousAlfentanilBudenosideCarbamazepine

CiclosporinClarithromycin

CortisolDapsoneDexamethasoneDigitoxin

ErythromycinEthinylestradiolEtoposideFlutamideLansoprazole

LosartanOmeprazole

Tamoxifen


93/154


94/154

Ekskretimi (eliminimi) i barnave

Eksk ret im i renal Fil t r imi g lomerular.

Shkalla e filtrimit t barit npr glomerule varet nga

koncentrimi plazmatik i barit, nga pesha molekularee tij, nga shkalla e filtrimit glomerular, e cila ngjendje normale sht rreth 125 mL/min

Eksk retim i akt iv tubular.

Ky sistem bhet me an t transportuesit. Shfaqet sishtes e filtrimit glomerular, prandaj barnat qpsojn ekskretim aktiv tubular kan klirensin renalmbi shkalln e filtrimit glomerular dhe thuaja sht ibarabart me shkalln e qarkullimit renal.

Ekskretimi i barnave


95/154

Reabsorb im i tubular. Funksioni i tubuleve renale sht q t

reabsorboj sasi t caktuara t joneve tveanta, veanrisht t Na dhe kloridevebashk me ujin.

Reabsorbimi i barnave q gjendn n filtrat

do t varet nga vetit e tyre fizikokimike



96/154

Ekskretim i i barnave ndmtim in renal

Nse kemi t bjm me dmtimin e fltrimitglomerular, ather do t kemi ndryshimeserioze n ekskretimin e cilitdo bar i cilieliminohet kryesisht me rrug renale.

Klirensi i kreatinins (Clcr) sht parametri

m i shpesht q shfrytzohet pr tprcaktuar shkalln e filtrimit glomerular(SHFG).



97/154

Ekskret im i me antbils Shum metabolite t barnave q krijohen n

mli, ekskretohen n traktin gastrointestinal mean t bils.

Kto metabolite nganjher mund treabsorbohen n gjak dhe t ekskretohen nurin.

Anionet organike, duke i futur edhe glukoronidetsi dhe kationet organike, transportohen nmnyr aktive n bil me sistemet bartse, njsojsikurse bartja npr tubulet renale.



98/154

Ekskret im i me antbils

Kto sisteme transportuese jan

joselektive dhe jonet e ngjashme mund tkonkurrojn pr kto sisteme.

Steroidet dhe substancat e ngjashme me

to transportohen n bil me an tsistemit t tret barts (shih ekskretiminaktiv tubular).



99/154

Ekskret im i me rrugttjera

Ekskretimi me an t mushkrive

gjithashtu sht rrug e rndsishme,veanrisht pr anestetikt inhalator.

Po ashtu rndsi ka edhe ekskretimi me

an t qumshtit tek nna gjidhnse.



100/154

Kinetika e eliminimit t barnave Individualizimin dhe prshtatjen e dozimit t barit

e prcaktojn si vetit e barit, ashtu edhe

faktort e ndryshm fiziologjik dhefizpatologjik, t cilt veprojn n parametratfarmakokinetik.

Pr njsi t caktuar kohore, eliminimi i barit

shfaqet n shkall konstante ose n fraksionekonstante dhe eliminimi q sht proporcionalme koncentrimin (kinetika e rendit t par).


101/154


102/154



103/154

10

4030

20

Gjrsiaterapeutike

Ko n

cen

t rim

ipla

zmat ik

Koha /dit

Gjysmjeta (gjysmkoha e


104/154

jy j (gjyeliminimit)

Gjysmkoha e eliminimit (T ose T0.5)sht koha e nevojshme q koncentrimi ibarit t bjer n gjysmn e vlers s tijorigjinale (fig 1.7.), e cila mund t matetn cilndo pjes t grafikonit, duke filluarnga koha zero.

FARMAKODINAMIKA VEPRIMI


105/154

I BARNAVE N ORGANIZM

Farmakodinamika mund t definohet sidisiplin e farmakologjis, e cila studionmekanizmat e veprimit t barnave dhe

efektet e tyre biokimike, fiziologjike dhefarmakologjike.

Efekti i barnave n indet e dedikuara

sht rezultat i interreaksionit mesmolekulave t barnave dhe qelizave(pjesve t qelizave) nga t cilat sht iformuar ai ind.


106/154

Llojet e veprimeve t barnave

Barnat kan disa lloje t veprimeve:veprimi kryesor, veprimi ansor, etiologjik,simptomatik, substituiv (terapizvendsuese), t drejtprdrejt, ttrthort, stimulues, deprimues, selektivdhe veprim specifik.

Mekanizmi i veprimit t barnave


107/154


1. Barnat q vepro jn nprmes

recep to rve farmako log j ik:

veprojn n koncentrime t ulta, interreagojn me receptor specifik,

shfaqin marrdhnie struktur aktivitet,

mund t antagonizohen me antagonistspecifik. Shembuj jan aceti lkol ina,no radrenal ina, adrenal ina, his tam ina etj.



108/154


2. Barnat qnuk vepro jnnprmes recep to rve

farmako lo g jik:

veprojn n koncentrime t larta,

nuk interreagojn me receptor specifik, nuk tentojn t shfaqin marrdhnie struktur

aktivitet,

nuk kan antagonist specifik. Shembuj jan

anestetikt e prgjithshm (etri, halo tan i),diuretikt (t iazidet) dhe prarsit e membranaveqelizore (detergjentet).

Interreaksioni bari receptor


109/154

Receptori farmakologjik sht njmakromolekul me vende speciale ku

vendosen substancat specifike, si p.sh.barnat (quhen edhe me emrin ligande).

Receptort m t rndsishm jan tnatyrs proteine - lidhjen e substancaveendogjene, hormoneve, neurotransmiterve, autakoideve, enzimeve metabolike, proteinave t involvuara n proceset

transportuese, ose proteinave q kan rol struktural,

acidet nukleike.


110/154

Lidhja bari receptor (ligand receptor)shpie n ndrrimet t cilat nisin vargun ereaksioneve q rezultojn me reagimin e

indit ose t organit, p.sh. kontraksioni i muskulaturs s lmuar,

sekretimi i gjndrrave,

stimulimi ose inhibimi i qelizave nervore q tlirojn ose t inhibojn lirimin e transmitervekimik nga mbaresat e tyre, etj.


111/154

A fini tet i i bari t sht aftsia e tij q t lidhetpr receptorin, ndrsa efikasi tet isht aftsiapr t dhn efektin ose pr t nisur vargun e

reaksioneve. Afinitet kan agonistt dhe antagonistt (shih

m von), ndrsa efikasitetin zakonisht e kanagonistt, ndrkaq pr antagonistt thuhet senuk kan efikasitet, por lidhen pr receptorin, eokupojn at dhe nuk lejojn lidhjen e agonistit.


112/154


113/154

Przier ja agon is t antagonist sht termrelativisht i ri, t cilin ne duhet ta prmendim. Kyshpeshher sht konfuz dhe abuzohet me

termin e agonistit parcial. Przierja agonist antagonist sht bar i cili vepron n mnyrsimultane n grupe t prziera receptorsh, meveprim t agonistit n njrn an dhe me

veprimin e antagonistit n ann tjetr.


114/154

Ka dy variante t ktij definimi:

1. veprimi i agonistit mund t jet komplet

ose parcial (i pjesshm)2.N komplekset me shumsi t numrit treceptorve, n t cilat mund t veproj

ky tip i barnave, teorikisht jan tmundshme disa kombinime t veprimevet agonistit dhe antagonistit.


115/154

Karakteristikat themelore t


116/154

receptorve farmakologjik

1. Receptort farmakologjik aktivizohen me koncentrime shum tvogla t barnave. sht llogaritur se vetm 1/6000-ta pjes esiprfaqes s qelizs (m pak se 0.02%) sht e nevojshme tmbulohet me molekulat e barit dhe t shfaqet efekti i tij.

2. Duket se qelizat posedojn vende t veanta pr lidhjen emolekulave t barnave t caktuaramarrdhnia struktur-aktivitet(p.sh. pllaka prfundimtare e muskulaturs skeletore reagon vetmn acetilkolin).

3. Barnat q posedojn izomere optike, kan ndryshime t mdhaedhe n aktivitetin e tyre.

4. Disa ligand endogjen veprojn n m shum se nj tipreceptorsh (p.sh. adrenalina vepron n receptort alfa dhe betaadrenergjik). Sot me teknikat e reja hulumtuese sht emundshme izolimi dhe prcaktimi i strukturs s receptorve.

Mekanizmat e veprimit t barnaven sistemin e receptorve


117/154

1. L idh ja recepto r i kanal i jon ik

Neurotransmiteri Jonet

Jonet

Lidhja recepto r i enzim i.


118/154

Neurotransmiteri

ATP CAMP

ATP ADP

Proteinat Proteinat+ PO4

Adenil ciklaza

Ca+ +

L idh ja e recep to r i t


119/154

intracelular s tero id.

a. Hormonet steroide, t cilat jan me tretshmrit lart n lipide, penetrojn membrannqelizore me lehtsi dhe kombinohen me

receptorin specifik intracelular n citoplazm.b. Kompleksi hormon receptor hyn pastaj n

brthamn qelizore dhe inicon sintezn emARN-s.

c. Kjo sinjalizon sintezn e proteinave dhe mekt kuptohet modifikimi i aktivitetit qelizor.

INTERREAKSIONET E


120/154

BARNAVE

Kur dy e m tepr barna jepen n t njjtn koh, atomund t shfaqin efektin e tyre n mnyr t pavarur osemund t interreagojn mes vete (interreaksioni baribari),p.sh. interreaksioni mes aspirinsdhe varfarins.

Po i njjti proces mund t ndodh edhe mes barnave dheushqimit (interreaksioni bariushqimi) p.sh. interreaksioni mes inhibitorve t MAO dhe djathit.

Disa interreaksione planifikohen pr t dhn efektin tcilin nuk mund ta arrijm vetm me nj preparat, si p.sh. kombinimi i kontraceptivve oral (estrogjenplusprogestagjen).


121/154

Interreaksioni mund t zhvillohet si veprimi antagonizimit t efektit t njri-tjetrit.Ngandonjher mund t manifestohetndonj efekt i tret i papritur.

N pikpamje terapeutike, t gjithainterreaksionet nuk jan t padshiruara.


122/154

Interreaksionet farmaceutike

N realitet kto jan interreaksionekimike,t cilat ndodhin pr shkak tformulimit t barnave ose przierjes s

substancave kimikisht inkompatibile. Interreaksionet farmaceutike shfaqen m

s shumti nga przierja e barnave n

tretsirn pr infuzion ose n shiring(p.sh. amfotericinasht jostabile ntretsirn e dekstrozs).


123/154

Interreaksionet farmakokinetike

Interreaksionet farmakokinetike jan mjaft tkomplikuara dhe vshtir parashihen.

Kto interreaksione mund t shfaqen n

ndryshimin e absorbimit, distribuimit (lidhja prproteina), metabolizimit dhe ekskretimit t njbari nga veprimi i nj bari tjetr.

Gjat ktyre interreaksioneve nuk ndryshohenlloji i efektit farmakologjik t barit, por ndryshonfuqia dhe kohzgjatja e veprimit.


124/154

In terreaks ionet g jatabsorb im it

Absorbimi i nj bari mund t ndryshohet ngaveprimi i barnave t tjera, duke e ndryshuar motilitetin e zorrve (kur merret

per os), duke ndryshuar pH e traktit gastrointestinal si pasoj

e ndrreagimit kimik (antacidt q prmbajn kationedy dhe trivalente t Ca2+, Mg2+, Al3+dhe adsorbentt)dhe

si pasoj e veprimit t ushqimit, si p.sh. zvoglimi iabsorbimit t tetraciklinave nse merren s bashkume prodhimet e qumshtit.


125/154

In terreaks ionet nprocesin e


126/154

metabol iz imit

Stimulimi ose induksioni i enzimeve qmetabolizojn barnat (EMB). fenobarbitoni, fenitoina, primidoni, karbamazepina,

rifampicina, grizeofulvina, etanoli (n shfrytzimkronik), si dhe pirja e duhanit, jan stimulues tfuqishm t EMB.

Si rezultat i ksaj sht shkurtimi i T pr disabarna. Induksioni i enzimeve zhvillohet brenda

disa javve dhe krkon po aq koh pr tukthyer n normale pas ndrprerjes s barit.


127/154

Si interreaksion i rndsishm q i prket ktij grupi sht ai meskontraceptivve oral dhe antimikrobikve. Jan regjistruar raste tshtatznis kur krahas kontraceptivve oral sht marr edhendonj antimikrobik, q do t thot se kontraceptivt oral mund t

mos veprojn n prezenc t antimikrobikve. Inhibimi i enzimeve q metabolizojn barnat. Nj numr i madh ibarnave mund t inhibojn EMB-in, ku hyjn metronidazoli,kloramfenikoli, fenilbutazoni, cimetidina, etanoli (intoksikimi akut),izoniazididhe inhibitort e MAO-s. Barnat m t zakonshme t cilatmund t jen t prekura nga ky inhibim jan fenitoina dheantikoagulantt.


128/154

Interreaksionetnekskret im

Shkalla e ekskretimit t barnave q jan elektrolit tdobt mund t modifikohet me ndryshimin e pH surins.

Shkalla e ekskretimit t acideve t dobta, si salicilatt,

mund t ndihmohet duke e br urinn alkalike. Ky veprim shfrytzohet n tretmanin e helmimeve me aspirin,

kur sht e nevojshme t largohet bari nga organizmi sa mshpejt q sht e mundshme.

E kundrta, ekskretimi i bazave t dobta, si p.sh.petidina,mund t prshpejtohet me urinn acidike, merast do t predominoj forma e jonizuar e barit qsht e tretshme n uj.


129/154

Diuretikt frusemididhe acidi etakrinikzvoglojn ekskretimin e gentamicinsdherrisin fuqin e saj ototoksike dhe nefrotoksike. Fenilbutazoniredukton klirensin renalt klorpropamiditdhe rrit rrezikun nga hipoglikemia. Kinidinaredukton ekskretimin edigoksinsnprmes veshks dhe mund t dyfishoj koncentrimin plazmatik.


130/154

Nj form tjetr e interreaksionit shihet kur dy barna konkurrojn pr t njjtinsistem transportues n veshka. Me kt mekanizmprobenecidizvoglon shkalln

e ekskretimit tpenicilins


131/154

Interreaksionet farmakodinamike

Ky tip i interreaksioneve t barnave ndodhte ato barna t cilat kan efekt t kundrtfarmakologjik me njri-tjetrinveprimiantagonist;dhe te barnat q kan veprimt njjt ose t ngjashmveprimisinergjist.


132/154

Antagonizmi i barnave

I. Antagonizmi farmakologjik (kompetitiv)

1. Antagonizmi kompetitiv reversibil

2. Antagonizmi kompetitiv ireversibil

II. Antagonizm i jokompet i tiv

III. Antagon izm i f iziolog j ik

IV. Antagonizm i kim ikV. Antagonizm i farmakokinet ik

Veprimi sinergjist i barnave


133/154

Barnat q nuk veprojn nt t ifik


134/154

receptort specifik Si sht theksuar edhe m par, kto barna veprojn n koncentrime t larta, nuk

kan marrdhnie strukturaktivitet, dhe nuk kan antagonist specifik. Shembulljan anestetikt e prgjithshm halotani; diuretikt tiazidet; dhe prarsit e

membranave qelizore detrgjentet.

EFEKTET ANSORE TBARNAVE


135/154

BARNAVE

T gjitha barnat, prve efektevefarmakologjike t dshirueshme, kanedhe efekte t padshirueshme ose, si i

quajm ne, efekte ansore (angl. sideeffects).

Kto efekte n pikpamje terapeutike

jan t padshirueshme, mirpo npikpamje farmakologjike shpeshherjan t pashmangshme.

Kl ifiki i


136/154

Klasifikimi

Klasifikimi i efekteve ansore sht i vshtir,pr shkak se n shumicn e rasteve mekanizminuk sht i qart.

Sipas nj klasifikimi t gjer, efektet ansorendahen n dy grupe: efekte t cilat do t mund t parashihen nga

farmakologjia e njohur e barit ose e przierjes sbarnave, dhe

efekte q nuk mund t parashihen nga njohurit prfarmakologjin e barit.


137/154

Reaksionet q mund t parashihen janrelativisht t zakonshme dhe rndom joshum serioze, por q mund t jen tpaplqyeshme. atropina

Ef kt t bid i i


138/154

Efektet ansore nga mbidozimi

Efektet ansore t barnave ngambidozimi lidhen me prezencn e sasivet mdha t barit n organizm.

Mbidozimi mund t jet absolut dherelativ.


139/154

Mbidozimi absolut. Ky mund t jet momental,me rast gabimisht jepet sasi e teprt e barit,

ose kur bari merret pr qllime suicidale.

Mbidozimi relativ. Shfaqet kur rregullohetmekanizmi pr metabolizim ose pr eliminim(insuficienca hepatike ose renale). N ktokondita, dozimi normal ose subnormal mund t

jap shenja t mbidozimit.

I t l


140/154

Intoleranca

Kjo shihet n rastet kur kemi uljen epragut t reagimit farmakologjik ndajbarit. Ky fenomen u atribuohetvariacioneve biologjike

Efektet sekondare


141/154

Efektet sekondare

Kto nuk ndodhin pr shkak t veprimitdirekt farmakologjik t barit, por vijn sikonsekuenc e tij. superinfeksioni candidaalbicans.

Idi i k i


142/154

Idiosinkrazia

Ky sht reagim abnormal kualitativ iorganizmit ndaj barnave pr shkak t disaabnormaliteteve t individit, suksametoniumit(bllokator neuromuskular).

Ef kt t t t j


143/154

Efektet teratogjene

Barnat t cilat dmtojn embrionin, por qnuk e mbysin, quhen barna teratogjene. talidomidi, androgjenet, tetraciklinat.

suspekte, si p.sh.fenitoina.

Hi it i i t t i ( l j i )


144/154

Hipersens it iv i tet i (alergj ia)

Alergjia nnkupton reaktivitetin endryshuar ndaj barnave dhe ushqimeve tcaktuara, si dhe ndaj materieve tcaktuara me t cilat organizmi vjen nkontakt.

Kto reaksione ndodhin pr shkak t

interreaksionit antigjenantitrup.

B t i ti j


145/154

Barnat si antigjene

Antigjeni sht substanc e cila ka aftsi tinicoj reagim specifik imunologjik, gjegjsishtt inicoj prodhimin e antitrupave.

Antigjenet jan substanca me pesh t madhemolekulare, t cilat zakonisht jan proteina, pornganjher jan polisakaride.

Kimikalet e thjeshta me pesh molekulare rreth1000 ose m t vogl nuk mund t veprojn siantigjene.


146/154

Konjugati bariprotein sht antigjenik; substancat t cilat kombinohen me proteina

n kt mnyr dhe formojn antigjene

njihen si haptene (ose proantigjene).

Hapteni konfirmon specifitetin e antigjenit,ndrsa proteina konfirmon antigjenitetin.

T t i i h k t f il k t ik


147/154

Tretmani i shokut anaf ilakt ik

Tretmani i reaksionit t rnd akut anafilaktikduhet t jet i shpejt dhe barnat e nevojshmeduhet t jen pran dors, si adrenalina,

kortikosteroidet dhe antihistaminikt(H1bllokatort)

I smuri duhet t shtrihet horizontalisht, qoft

n karrigen stomatologjike ose n dysheme. Nse sht prezent deprimimi respirator, duhett jepet oksigjeni ose respiracioni goj m goj.


148/154

Pas ksaj jepet 0.5 mL adrenalin 1 : 1000 (0.1mg/mL) n form injeksioni IM(ASNJHER IV).

Kjo duhet t pasohet me hidrokortizon sukcinat 100mg IV.

Dozat tjera t adrenalinsmund t jepen sipas nevojsn intervale prej 5 minutash, derisa t filloj trheqja esimptomave.

Doza maksimale sht rreth 1.5 mL n periudhn prej

15 minutave. Adrenalinanuk jepet n en t gjakut, sepse nse jepetn ven mund t shkaktoj fibrilacion ventrikular, qsht fatal.


149/154

Adrenalina me veprimet vazokonstriktoredhe bronkodilatatore q posedon, vepronsi antagonist fiziologjik i ktyre efekteveduke iu kundrvn veprimit potencialletal t shkaktuar nga histamina dhe ngasubstancat e tjera aktive farmakologjike,

q lirohen n mnyr eksplozive gjatreaksionit anafilaktik.


150/154

Pra, adrenalina sht linja e par e mbrojtjes, porgjithashtu edhe hidrokortizoni100 mg IV sht me rndsit madhe.

Glukokortikoidet jan barna antialergjike dhe kjo dozduhet t siguroj sasin adekuat t hidrokortizonit,t cilatedhe normalisht sekretohen n gjendje stresi.

Hidrokortizoninuk prevenon shfaqjen e reaksionit antigjen antitrup, por vepron n mbrojtjen e qelizave nga

prfundimi i keq ktyre reaksioneve imunologjike.


151/154

Veprimi i adrenalinsvaret nga prezenca esasis adekuat t hidrokortizonit.

Nse pr fardo arsye kjo sht epamjaftueshme, p.sh. n t smurt q kaninsuficienc adrenokortikale nga terapia ezgjatur me kortikosteroide, dhnia e

hidrokortizonitIVsht e detyrueshme.


152/154

Antihistaminikt mbeten si barna t linjs stret, sepse H1 bllokatort nuk i antagonizojnefektet e substancave tjera, prve ato t

histamins, pastaj kto barna mund ta rikthejnvetm tonusin vazomotor n gjendjen emparme.


153/154


154/154

Shembuj tjer t reaksioneve t tipit I janastma, riniti, angioedema dhe urtikaria.Kto jan t njohura edhe si gjendje

atipike t cilat jan shum m t lehta seanafilaksia.

farmakologjia e pergjithshme

Documents