fusie-effectrapportage bestuurlijke fusie scala college en … · 2018-11-23 · 7/25...
TRANSCRIPT
BMC Advies B.V. Spacelab 4 T +31 (0)33 496 52 00 KVK 32078667
P.O. box 490 3824 MR Amersfoort www.bmc.nl IBAN NL91ABNA0504035754
3800 AL Amersfoort BTW NL80.86.63.598 B.01
Fusie-effectrapportage
Bestuurlijke fusie
Scala College en Coenecoop College
Rapport
Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn (41537)
Stichting Coenecoop College (42633)
BMC
April 2018
G.F. Mulder
S.S.M. Hendriks MSc MA
D.L. Knights MSc
Projectnummer: PO003907
Correspondentienummer: AD180423
2/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Inhoud
Inhoud 2
Vooraf 3
Hoofdstuk 1 Beoogde fusie 4
Hoofdstuk 2 Communicatie over de fusie 9
Hoofdstuk 3 Gevolgen voor personeel, ouders en leerlingen en de borging
van de menselijke maat 11
Hoofdstuk 4 Effecten van de fusie op keuzevrijheid, diversiteit en
bereikbaarheid 16
Hoofdstuk 5 Kosten en baten van de fusie 18
Hoofdstuk 6 Evaluatie van de fusie 22
Hoofdstuk 7 Advies gemeenten 23
Bijlage 1 Advies gemeenten 24
3/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Vooraf
Dit document bevat de fusie-effectrapportage, zoals bedoeld in hoofdstuk 2, lid
2 van de Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en
de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 11 juli 2017,
nr. WJZ/1171880/7226, houdende regels en beleidsregels ten behoeve van de
uitvoering van de fusietoets in het onderwijs (Regeling en beleidsregels
fusietoets in het onderwijs 2017). Op 20 april 2018 is bekend geworden dat de
fusietoets zal worden afgeschaft. De administratieve (lichte) toets blijft van
toepassing.
Sinds het invoeren van de nieuwe regeling fusietoets in juli 2017 is het format
voor de fusie-effectrapportage precies voorgeschreven en zijn er in het format
ook aanwijzingen te vinden over de gewenste inhoud. Het officiële format is
gevolgd in deze rapportage.
De inhoud van deze fusie-effectrapportage is afgeleid van de adviezen van de
drie werkgroepen Bestuur en Organisatie, Personeel en Financiën, die de
haalbaarheid van een bestuurlijke fusie van het Coenecoop College en het
Scala College hebben onderzocht. Deze adviezen zijn in maart 2018
vastgesteld door de besturen van het Coenecoop College en het Scala College
en vormen een uitgebreide nadere onderbouwing van de haalbaarheid,
wenselijkheid en de kansen en risico’s van een bestuurlijke fusie. De adviezen
van de werkgroepen worden als onderlegger bij deze rapportage aangeboden.
4/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Hoofdstuk 1 Beoogde fusie
In deze fusie-effectrapportage (verder: FER) wordt inzicht gegeven in de
aanleiding en gevolgen van de beoogde fusie per 1 januari 2019 van de
schoolbesturen:
Stichting Coenecoop College (42633), verder genoemd: Coenecoop
College. Het schoolbestuur is momenteel verantwoordelijk voor het
onderwijs aan 1.031 leerlingen op het Coenecoop College (BRIN 00BD).
Het Coenecoop College heeft één vestiging in de gemeente Alphen aan den
Rijn en één vestiging in de gemeente Waddinxveen.
Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn (41537),
verder genoemd: Scala College. Het schoolbestuur is momenteel
verantwoordelijk voor het onderwijs aan 2.371 leerlingen op het Scala
College (BRIN 10AN). Het Scala College heeft drie vestigingen in de
gemeente Alphen aan den Rijn.
1.1 Beoogde fusie en fusieproces
Het Coenecoop College en het Scala College beogen een bestuurlijke fusie. Dit
betekent dat zij een fusie willen realiseren die leidt tot één stichting die het
bevoegd gezag vormt voor twee scholen met meerdere vestigingen. De school
het Coenecoop College (BRIN 00BD) en de school het Scala College (BRIN
10AN) blijven bestaan, maar komen daarmee te vallen onder één stichting. De
nieuwe stichting zal, net zoals de huidige twee stichtingen, een openbare zijn.
Ter voorbereiding van deze bestuurlijke fusie hebben beide besturen,
aanvankelijk samen met het Schoonhovens College, een zorgvuldige en
uitgebreide procedure gevolgd. Allereerst is er in 2017 onderzoek gedaan naar
vormen van verdergaande samenwerking. Op grond van deze verkenning zijn
in de tweede helft van 2017 onder verantwoordelijkheid van de besturen van
het Coenecoop College, het Scala College en het Schoonhovens College
werkgroepen rondom de onderwerpen bestuur en organisatie, personeel en
financiën gestart die de haalbaarheid van een bestuurlijke fusie hebben
onderzocht. Begin 2018 is door de besturen van het Coenecoop College en het
Scala College besloten om in het onderzoek met twee scholen verder te gaan.
Uit het onderzoek kwam zowel de motivatie als ook de meerwaarde voor een
fusie met het Schoonhovens College onvoldoende naar voren. De drie
werkgroepen hebben, na onderzoek, de besturen van het Coenecoop College
en het Scala College positief geadviseerd over de haalbaarheid van een
bestuurlijke fusie.
5/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
De besturen hebben op basis van de adviezen geconcludeerd dat de
bestuurlijke fusie een stevigere basis oplevert om een breed en kwalitatief
hoogwaardig openbaar onderwijsaanbod in de regio te behouden. De besturen
kwamen dan ook in maart 2018 tot een positief eindoordeel over de
haalbaarheid van een bestuurlijke fusie van het Coenecoop College en het
Scala College.
De colleges van burgemeester en wethouders (verder: B en W) in Alphen aan
den Rijn en Waddinxveen zijn ten behoeve van deze FER gevraagd hun advies
te geven over de wenselijkheid van de voorgenomen fusie. Dit advies vormt
een bijlage bij deze rapportage.
Deze FER zal tezamen met het voorgenomen besluit tot bestuurlijke fusie
worden voorgelegd aan de medezeggenschapraden van de beide stichtingen
ter instemming conform artikel 10 lid 1 onder h van de Wet medezeggenschap
op scholen (Wms).
Na instemming wordt een fusieaanvraag met deze FER voorgelegd aan het
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Indien hierover
positief wordt beschikt, zal het definitieve besluit tot fusie aan de raden van
toezicht en aan beide gemeenteraden ter goedkeuring worden voorgelegd.
1.2 Tijdsbestek
2017 : Onderzoek gedaan naar vormen van verdergaande
bestuurlijke samenwerking
2017/2018 : Haalbaarheidsonderzoek van een bestuurlijke fusie op de
onderwerpen bestuur en organisatie, personeel en financiën
Mrt 2018 : Positieve conclusie over haalbaarheid en wenselijkheid van een
bestuurlijke fusie door beide besturen
Mrt 2018 : Advies vragen van B en W van de betrokken gemeenten over
de wenselijkheid van de fusie
Apr 2018 : Het opstellen van een FER. Het op grond hiervan nemen van
een voorgenomen besluit om bestuurlijk te gaan fuseren
Mei/juni
2018
: Het ter instemming voorleggen van dit voorgenomen besluit
alsmede de FER aan de medezeggenschap van beide
organisaties
Juni/juli
2018
: Een voorgenomen goedkeuring vragen aan de betrokken
raden van toezicht
Bij positief resultaat van bovenstaande stappen:
Aug 2018 : Fusieaanvraag indienen bij DUO
6/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Na goedkeuring door DUO van de aanvraag:
Okt 2018 : Definitief fusiebesluit en de voorafgaande definitieve
goedkeuring van de raden van toezicht en van de betrokken
gemeenteraden
Sep – dec
2018
: Nadere uitwerking en voorbereiding implementatie fusie. In
deze periode worden naast het formaliseren van de juridische
fusie diverse interne regelingen, reglementen en statuten
herzien. Tevens zal gestart worden met het harmoniseren van
de ondersteunende processen. Tot slot zal het proces ingericht
worden, gericht op wederzijdse kennismaking tussen de beide
organisaties.
Na goedkeuring door de raden van toezicht en de gemeenteraden:
Jan 2019 : Formele aanvraagdatum fusie en start implementatie
Parallel aan het traject van de bestuurlijke fusie wordt ook het juridische
traject doorlopen waarmee de civielrechtelijke fusie zal worden gerealiseerd.
1.3 Motieven voor de fusie
De voorgenomen bestuurlijke fusie beoogt in Alphen aan den Rijn en
Waddinxveen een bestuurlijk kader te bieden voor adequate spreiding en
instandhouding van het voortgezet onderwijs. Door de bestuurlijke fusie is het
nieuw te vormen bestuur voor openbaar voortgezet onderwijs beter bestand
tegen fluctuaties in het leerlingenaantal, kan het deze opvangen, kan het
bestuur de kwaliteit van diverse ondersteunende processen verbeteren en is
het bestuur beter in staat om te werken aan het behoud van goede kwaliteit
van het onderwijs. Een bestuurlijke fusie zal ertoe bijdragen dat er een
steviger (financiële) basis is om alle vestigingen van het Coenecoop College en
het Scala College te laten voortbestaan met een breed en kwalitatief
hoogwaardig aanbod.
1.4 Alternatieven voor de fusie
Alternatieven voor fusiepartner
Het Scala College werkt sinds een aantal jaren samen met vier andere scholen
voor voortgezet onderwijs. De samenwerking is met name gericht op het delen
van kennis en het via onderlinge visitaties gezamenlijk werken aan het
verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. In dit verband is het geen
7/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
gemeenschappelijke ambitie om te komen tot verdergaande samenwerking en
daarmee is deze samenwerking geen alternatief gebleken.
In 2016 is door middel van een aantal gespreken op het niveau van bestuur en
intern toezicht verkend of er bij het Ashram College in Alphen aan den Rijn
behoefte was aan verdergaande samenwerking met het Scala College. Die
behoefte was er niet.
Voor het Coenecoop College geldt dat er na een jaar van focus op interne
stabilisering in de periode 2013 tot 2015 een ontwikkeling is ingezet waarbij er
meer oriëntatie op de buitenwereld is ontstaan. Dit heeft onder andere geleid
tot ruimte voor het gesprek over bestuurlijke samenwerking. In de jaren 2015
en 2016 hebben hierover breed in de regio verkennende gesprekken
plaatsgevonden met andere schoolbesturen voor voortgezet onderwijs. Op
basis van deze gesprekken is binnen het Coenecoop College de keuze gemaakt
om behoud van de openbare identiteit prioriteit te geven.
Vanaf 2017 zijn hierop volgend de mogelijkheden verkend van een fusie van
de drie openbare scholen: het Schoonhovens College, het Coenecoop College
en het Scala College. Uit het haalbaarheidsonderzoek, gestart in het najaar
2017, kwam zowel de motivatie als ook de meerwaarde voor een fusie met het
Schoonhovens College onvoldoende naar voren. Begin 2018 is daarom door de
besturen van het Coenecoop College en het Scala College besloten om in het
onderzoek met twee scholen verder te gaan, waarbij de zorgvuldigheid van het
proces steeds voorop heeft gestaan.
Alternatieve samenwerkingsvormen
Van de overige samenwerkingsmogelijkheden die in de verkenning zijn
onderzocht, zoals federatieve of coöperatieve vereniging, personele unie en
holding, biedt de bestuurlijke fusie de meeste kansen om te komen tot een
gedegen, niet-vrijblijvende samenwerking waarvan beide scholen voordelen
ondervinden. Een belangrijk aspect daarvan vormt het feit dat met een
bestuurlijke fusie het personeel geheel in dienst treedt van dezelfde
organisatie, wat wettelijk niet mogelijk is als de huidige rechtspersonen in
stand blijven.
1.5 Te bereiken (gekwantificeerde) doelen van de fusie
Het doel van deze bestuurlijke fusie is om te komen tot één sterk
schoolbestuur in de regio dat een breed openbaar onderwijsaanbod in de regio
in stand houdt en waar mogelijk versterkt.
8/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
De regio Alphen aan den Rijn e.o. is een krimpregio, met een daling van het
aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs.
De bestuurlijke fusie biedt voor beide schoolbesturen de mogelijkheid om met
dezelfde kwaliteit ook op termijn invulling te blijven geven aan zowel hun doel
(in stand houden van het openbaar voortgezet onderwijs in de regio) als de
visie van de scholen, waarin uitstekend en uitdagend onderwijs en aandacht
voor de leerlingen en talentontwikkeling centraal staan.
De huidige keuzemogelijkheden kunnen met een bestuurlijke fusie worden
gecontinueerd en met de bestuurlijke fusie wordt geanticipeerd op de
mogelijke nadelige gevolgen van schaalverkleining.
9/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Hoofdstuk 2 Communicatie over de fusie
2.1 Wijze waarop de medezeggenschap erbij is en wordt betrokken
Momenteel heeft zowel het Coenecoop College als het Scala College een
medezeggenschapsraad (MR). Na de bestuurlijke fusie ontstaat er een
schoolbestuur met meerdere scholen en zal er een extra medezeggenschaps-
orgaan moeten worden ingericht. Een gemeenschappelijke
medezeggenschapsraad (GMR) praat mee over bovenschoolse zaken.
Formele rol medezeggenschap
De MR’en hebben instemmingsrecht ten aanzien van een besluit tot fusie
van de schoolbesturen en de FER die ten behoeve daarvan wordt opgesteld.
De MR’en ontvangen altijd een FER van het schoolbestuur. Voordat het
bevoegd gezag een besluit neemt over de fusie, dienen de ouders hierover
geraadpleegd te worden. Tevens is het mogelijk om als MR inhoudelijk
advies aan te vragen bij de Commissie Fusietoets Onderwijs.
De MR’en zijn vroegtijdig betrokken bij het fusieproces. De besturen
informeerden in de reguliere vergaderingen hun MR over de voortgang van het
fusieproces. In november en december 2017 is voor elke MR een speciale
bijeenkomst belegd gericht op de beoogde fusie, waarin uitgebreid de
gelegenheid is gegeven om vragen te stellen over het te lopen proces. In
februari 2018 is met de MR’en gezamenlijk gesproken over de vormgeving van
de medezeggenschap in de nieuwe organisatie. In april 2018 zijn de adviezen
van de werkgroepen met de MR’en gedeeld en informatief besproken.
2.2 Wijze waarop de Raad van Toezicht erbij is en wordt betrokken
De besturen hebben hun raden van toezicht bij elke reguliere vergadering en
waar nodig tussentijds verslag gedaan van de voortgang van het fusieproces.
Formele rol Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht heeft als primaire verantwoordelijkheid om erop toe
te zien of het gevoerde beleid goed is voor de organisatie en voor de
regionale samenleving waaraan dit dienend is. Vanuit dit perspectief dient
de Raad van Toezicht goedkeuring te geven aan het voorgenomen besluit,
de FER en het definitieve besluit tot fusie.
De raden van toezicht van beide organisaties zijn geïnformeerd over het
starten van het haalbaarheidsonderzoek en uiteindelijk het maken van deze
FER. In januari 2018 is met beide raden van toezicht gesproken in een
10/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
gezamenlijke bijeenkomst, waarin het hele proces nog eens werd uiteengezet
en waar uitgebreid de gelegenheid is gegeven om vragen te stellen over het te
lopen proces. In april 2018 zijn de adviezen van de werkgroepen met de raden
van toezicht gedeeld en informatief besproken.
2.3 Wijze waarop personeel, ouders en leerlingen erbij zijn en worden
betrokken
Personeel, ouders en leerlingen zijn gedurende het proces periodiek via de
reguliere informatievoorzieningen geïnformeerd over de intentie tot
bestuurlijke fusie en de voortgang van het proces. Ouders en leerlingen zijn
tevens via de MR’en op de hoogte gehouden.
Formele rol van personeel, ouders en leerlingen
Personeel, ouders en leerlingen zijn wettelijk betrokken bij het besluit-
vormingsproces door hun positie in de MR’en. Ouders zijn tevens betrokken
bij de verplichte ouderraadpleging die moet worden georganiseerd.
2.4 Wijze waarop externe belanghebbenden erbij zijn en worden
betrokken
De gemeenten zijn, mede vanwege hun speciale verantwoordelijkheid voor de
garantiefunctie van het openbaar onderwijs, vanaf de start op de hoogte van
het feit dat een bestuurlijke fusie werd verkend en de intentie is uitgesproken
om bestuurlijk te fuseren. Het college van B en W van de gemeenten Alphen
aan den Rijn en Waddinxveen is gevraagd te adviseren over de voorgenomen
bestuurlijke fusie. Het advies van genoemde gemeenten is in hoofdstuk 7 van
deze FER opgenomen. Na het doorlopen van de interne besluitvorming zal de
gemeenteraden gevraagd worden in te stemmen met de bestuurlijke fusie en
de nieuwe statuten.
Formele rol van de gemeenten Alphen aan den Rijn en Waddinxveen
Het college van B en W dient een advies te geven over de wenselijkheid van
de voorgenomen fusie; dit advies is onderdeel van de FER. De gemeente-
raden dienen in te stemmen met het besluit tot fusie en de nieuwe statuten.
Andere schoolbesturen, het samenwerkingsverband en samenwerkings-
partners zijn ook op de hoogte van het starten van het haalbaarheids-
onderzoek en dit fusieproces. Daarnaast hebben beide schoolbesturen met
diverse dienstverleners formele contracten. Al deze betrokkenen worden na de
formele besluitvorming schriftelijk geïnformeerd over de bestuurlijke fusie. In
reguliere overleggen zal de fusie eventueel nader worden toegelicht.
11/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Hoofdstuk 3 Gevolgen voor personeel,
ouders en leerlingen en de
borging van de menselijke
maat
3.1 Omvang en organisatie van de rechtspersoon na de fusie
3.1.1 Omvang
De nieuwe besturenorganisatie zal bestaan uit dezelfde scholen en
vestigingen. Naar schatting zal het leerlingenaantal bij aanvang van de fusie
circa 3.400 bedragen. Op basis van de meest recente prognoses (DUO en
VOION) wordt duidelijk dat de prognoses van het Coenecoop College en het
Scala College gezamenlijk in de periode 2017 tot 2022 nagenoeg gelijk opgaan
en dat het aannemelijk is dat het aantal leerlingen zal afnemen met een
percentage dat ligt tussen de 2,3% en 2,7%. Dit betekent voor het meest
negatieve scenario (zonder een nieuwbouweffect) een gezamenlijke afname
met ongeveer 90 leerlingen tussen 2017 en 2022. Wanneer deze daling wordt
afgezet tegen de bestaande ratio voor de formatie, zou dit een personele
reductie van ongeveer 7 fte betekenen in de periode 2017-2022. Dit loopt naar
verwachting op tot ongeveer 24 fte in 2028.
Op het Scala College werkt op dit moment ruim 183 fte en op het Coenecoop
College ruim 92 fte. Gezamenlijk betreft dit na een bestuurlijke fusie een
personeelsbestand van ruim 275 fte. Ongeveer 27 fte hiervan zal tussen 2018
en 2022 uitstromen vanwege pensioen.
Besturingsfilosofie
De bestuurlijke fusie wordt gezien als een kans om tot eenheid in bestuurlijke
aansturing te komen en vanuit één strategisch meerjarenbeleidsplan te
werken. Dit betekent niet alleen een efficiencyslag, maar het biedt ook kansen
voor een kwaliteitsslag. De grotere omvang van de organisatie en de
robuustere organisatie die ontstaat, biedt meer mogelijkheden om in de
strategische beleidsvoering adequaat in te spelen op toekomstige
ontwikkelingen (waaronder krimp).
Eenheid in aansturing geldt niet op schoolniveau. De twee scholen kunnen zich
binnen gedeelde uitgangspunten en kaders op eigen wijze (blijven) profileren
en organiseren, passend bij hun eigen context en schoolcultuur.
12/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Zodra er in de toekomst kansen ontstaan om meerwaarde te creëren door met
en van elkaar te leren of onderdelen samen te organiseren, zal hiervan
uiteraard gebruikgemaakt worden.
Er gelden binnen de gefuseerde organisatie vijf uitgangspunten:
1. Twee zelfverantwoordelijke en financieel en kwalitatief gezonde scholen
2. Centraal waar het moet, decentraal waar het kan
3. Sturing door het bestuur op hoofdlijnen en eigenaarschap/autonomie op
schoolniveau
4. Resultaatverplichting op alle niveaus: bestuur, school en vestiging
5. Hoogwaardige ondersteuning op centraal en decentraal niveau
3.1.2 Organisatie
De gefuseerde organisatie wordt een stichting met een organieke scheiding
van intern toezicht en bestuur volgens het raad-van-toezichtmodel. Hiermee
wordt aangesloten bij de inrichting van de huidige twee organisaties.
De bestuurlijke fusie komt tot stand door middel van een juridische fusie in de
zin van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en zal tot stand komen door de
Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn als verkrijgende
rechtspersoon aan te merken. Concreet betekent dit dat:
de stichting Coenecoop College als rechtspersoon zal verdwijnen en de
activiteiten zullen worden voortgezet door de verkrijgende stichting;
de statuten van de verkrijgende stichting zullen worden aangepast aan de
nieuwe situatie, waarbij onder andere de naam (Stichting Openbaar
Voortgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn) wordt aangepast naar een
gezamenlijke nieuwe naam.
Er wordt gekozen voor bestuurlijke fusie en niet voor het oprichten van een
nieuwe stichting, omdat hiermee diverse administratieve voordelen kunnen
worden behaald. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan het overgaan van
personeel, registergoederen en overeenkomsten. Daarnaast wordt gekozen
voor een juridische fusie en niet voor bestuursoverdracht, omdat daarmee de
instandhouding van de school direct wordt overgedragen ‘onder algemene titel’
en de overdragende stichting ook direct ophoudt te bestaan.
Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht zal na de bestuurlijke fusie (uiteindelijk) bestaan uit vijf
leden. In een overgangsfase wordt mogelijk met een grotere Raad van
Toezicht gewerkt, die vanuit een afslankmodel toewerkt naar de boogde
situatie van een Raad van Toezicht van vijf personen.
13/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
College van Bestuur
Het College van Bestuur zal na de bestuurlijke fusie bestaan uit twee leden,
waarbij sprake is van een collegiaal werkend bestuur. De twee bestuursleden
verdelen onderling de portefeuilles op inhoudelijke gronden, waarbij een van
de bestuursleden de voorzitter is. Met een tweehoofdig bestuur ontstaat er
voldoende slagkracht om de uitdagende bestuurlijke vraagstukken rondom
onder andere krimp en nieuwbouw aan te pakken.
De twee raden van toezicht komen gezamenlijk een benoemingsprocedure
overeen met als uitgangspunt dat het College van Bestuur na de bestuurlijke
fusie bestaat uit zittende leden vanuit de beide huidige besturen.
Net zoals dat op dit moment ook het geval is, zal het eerste aanspreekpunt
voor personeel, ouders en leerlingen de schooldirectie zijn. De lijnen van
besluitvorming worden voor de direct belanghebbenden bij de betrokken
scholen niet langer. Voor het Coenecoop College betekent het wel dat de
functies van rector en bestuurder gescheiden worden.
Schooldirecties
De uitvoering van beleid op schoolniveau en de aansturing van de dagelijkse
gang van zaken gebeurt onder leiding van de schooldirecties. Allebei de
scholen hebben een eindverantwoordelijke schoolleiding, die het gezicht van
de school vormt. Hoe hieraan invulling wordt gegeven kan per school
verschillen. De inrichting van directie en afdelingen/teams is en blijft
gekoppeld aan de specifieke context van de school.
Ondersteuning
Gefaseerd en met voldoende tijd zal worden toegewerkt naar gezamenlijke
ondersteuning, die het bestuur en de twee scholen op een aantal
beleidsdomeinen ondersteunt. Daarbij zal gezocht worden naar een goede
balans tussen gezamenlijke en school specifieke ondersteuning.
Door het ontwikkelen van gezamenlijke ondersteuning kunnen op termijn
zowel kwalitatieve als kwantitatieve schaalvoordelen worden gerealiseerd. De
huidige ondersteunende processen op strategisch niveau zijn kwetsbaar
binnen de scholen, vooral op die onderdelen waar men afhankelijk is van één
persoon en/of van externen. Deze kwetsbaarheid wordt in een organisatie van
grotere omvang verminderd. De opgebouwde deskundigheid en expertise van
stafmedewerkers kan dan bovendien breder ingezet en benut worden.
14/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
3.2 Gevolgen van de fusie voor de overzichtelijkheid op locatieniveau
Op bestuurlijk niveau wordt er gewerkt vanuit eenheid van aansturing, met
één strategisch beleidsplan. Beide scholen houden daarbinnen hun autonome
ruimte. Dit betekent dat de twee schoolplannen als nadere uitwerking van de
bestuurlijke kaders dé belangrijke inhoudelijk richtinggevende documenten
vormen binnen de gefuseerde organisatie. Het Coenecoop College en het Scala
College hebben hiermee, binnen de bestuurlijke uitgangspunten en kaders en
binnen de kwaliteitseisen van de samenleving, ruimte en verantwoordelijkheid
om een eigen onderwijskundige koers te varen. Ook over de organisatorische
inrichting kunnen de twee scholen los van elkaar keuzes (blijven) maken.
Overzichtelijkheid, toegankelijkheid en herkenbaarheid op vestigingsniveau
zijn hiermee gewaarborgd. Ook wordt hiermee gezorgd dat er ruimte is voor
diversiteit en aandacht voor de menselijke maat.
3.3 Gevolgen van de fusie voor de betrokkenheid van personeel,
leerlingen en ouders
Er zijn vanwege de bestuurlijke fusie geen directe gevolgen voor de
betrokkenheid van personeel, ouders en leerlingen, mede doordat het
onderwijsaanbod en de organisatie op de vestigingen niet zal wijzigen.
Binnen de nieuwe besturenorganisatie zal het beleid onverminderd gericht zijn
op de kwaliteit en continuïteit van het onderwijs op de nu bestaande scholen.
De fusie moet leiden tot een meer professionele, kwalitatief goede en
slagvaardige organisatie in het belang van goed openbaar voortgezet
onderwijs voor ieder kind in Alphen aan den Rijn en omgeving. Personeel,
ouders en leerlingen kunnen ook in de nieuwe organisatie participeren in de
MR van de betrokken school of in de nog te vormen GMR van het nieuwe
schoolbestuur.
3.4 Medezeggenschap
De medezeggenschap wordt door de besturen gezien als een waardevolle
ondersteuning bij het vormgeven van het beleid van het bestuur en de
scholen. Medezeggenschap zal in een gefuseerde organisatie voor het bestuur
en de schooldirecties dan ook een belangrijk instrument vormen om personeel,
ouders en leerlingen bij de besluitvorming te betrekken. Uitgangspunt is dat
de medezeggenschap de zeggenschap volgt en er binnen de gefuseerde
organisatie op één en dezelfde manier wordt gewerkt.
15/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Voor de gefuseerde organisatie betekent dit dat er naast de twee MR’en (op
schoolniveau) een GMR ingericht dient te worden op bestuursniveau. De GMR
zal worden samengesteld uit een directe afvaardiging van leden vanuit de
twee MR’en. Directe afvaardiging maakt de afstemming tussen de twee MR’en
en de GMR gemakkelijker en effectiever, doordat er geen extra onderlinge
afstemmingsmomenten (met het risico van ruis in de communicatie) nodig
zijn. Met betrekking tot de omvang van de GMR is het van belang dat de totale
omvang werkbaar is en blijft. De huidige omvang van de twee MR’en
(Coenecoop College 12 leden en Scala College 16 leden) wordt als goed
werkbaar ervaren. Daarbij wordt gekozen voor evenredige vertegenwoordiging
vanuit de twee scholen. Dit zou concreet vertaald kunnen worden naar een
GMR met twaalf leden, met een bezetting van vier leden vanuit de MR van het
Coenecoop College en acht leden vanuit de MR van het Scala College. De
definitieve inrichting van de GMR zal na een eventueel fusiebesluit en voor het
ingaan van de fusie in nauwe samenspraak met de twee huidige MR’en worden
uitgewerkt.
3.5 Gevolgen voor de voorzieningen
Als gevolg van een eventueel bestuurlijke fusie zullen aanbod en
bereikbaarheid van voorzieningen en faciliteiten niet wijzigen.
3.6 Gevolgen voor de arbeidsmarktvoorwaarden en het
personeelsbeleid
Alle personeelsleden krijgen een aanstelling bij het nieuwe gefuseerde
bestuur, met behoud van hun huidige arbeidsvoorwaarden. Deze
bestuursaanstelling biedt meer mogelijkheden om zo veel mogelijk
werkgelegenheid en kwaliteit te garanderen door mobiliteit tussen de scholen
en vestigingen (indien gewenst of noodzakelijk geacht) te stimuleren.
Indien gewenst is dat er voorstellen komen om arbeidsvoorwaarden te
wijzigen, voortvloeiend uit de bestuurlijke fusie, zal op het moment dat het
aan de orde is overleg gevoerd worden met de betrokken
medezeggenschapsorganen en werknemersverenigingen.
16/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Hoofdstuk 4 Effecten van de fusie op
keuzevrijheid, diversiteit en
bereikbaarheid
Bij deze fusie gaat het om een bestuurlijke fusie tussen twee schoolbesturen.
De scholen van beide besturen voldoen aan de voorwaarden die de Inspectie
van het Onderwijs stelt aan goed onderwijs en vallen alle onder het
basistoezicht. De fusie kan vanuit onderwijskundig perspectief dan ook redelijk
vanuit gelijkwaardigheid plaatsvinden.
4.1 Effecten van de fusie op de keuzevrijheid
Een bestuurlijke fusie garandeert het openbare onderwijsaanbod in Alphen aan
den Rijn en Waddinxveen. Met het realiseren van een bestuurlijke fusie blijven
de huidige grondslag, identiteit en pedagogische-didactische aanpak van de
twee betrokken scholen hetzelfde. Hiermee hebben leerlingen en ouders in
beide gemeenten ook na de fusie nog steeds een reële keuze om ten aanzien
van hun onderwijsbehoefte te kiezen voor een school met een bepaalde
signatuur.
Hoewel de twee scholen te maken krijgen met een daling van het aantal
leerlingen, zal naar verwachting het bestaansrecht van de scholen niet in het
geding komen. Wel zal er sprake zijn van een afname van de financiële
middelen. Dit vraagt om een bestuur dat daar tijdig op anticipeert en adequaat
en met slagkracht handelt om kwalitatief en toegankelijk onderwijs te
handhaven.
4.2 Effecten van de fusie op de diversiteit
Een bestuurlijke fusie betekent dat het openbare onderwijs in de gemeenten
Alphen aan den Rijn en Waddinxveen zo duurzaam mogelijk wordt
gerealiseerd. Hiermee wordt ook na de bestuurlijke fusie voorzien in voldoende
kwalitatief openbaar onderwijs in de twee gemeenten. Tevens blijven de
huidige pedagogisch-didactische onderwijsconcepten op basis waarvan de
twee scholen en hun vestigingen vormgeven aan het onderwijs gehandhaafd.
Vanuit de vijf uitgangspunten die geformuleerd zijn (zie p. 11) hebben de twee
scholen een hoge mate van autonomie binnen de bestuurlijke eenheid.
17/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
4.3 Effecten van de fusie op de spreiding van onderwijsvoorzieningen in
de regio
De mogelijke fusie van beide schoolbesturen heeft geen effect op de spreiding
en omvang van het aantal scholen en vestigingen.
18/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Hoofdstuk 5 Kosten en baten van de fusie
Beide scholen zijn voldoende financieel gezond om in het kader van een
bestuurlijke fusie samen te gaan. De vermogensposities van het Coenecoop
College en het Scala College zijn beperkt, maar voldoende om zowel op de
korte als de lange termijn aan de financiële verplichtingen te voldoen. Zowel
het Coenecoop College als het Scala College hebben actief beleid ingezet om
de financiële situatie te verbeteren. Bij het Scala College zijn de positieve
financiële resultaten van de exploitatie al zichtbaar. Bij het Coenecoop College
wordt in 2018 een positief resultaat van de exploitatie verwacht. Ten opzichte
van het Coenecoop College laat het Scala College een ruimer financieel beeld
zien. De risico’s worden onderkend en vormen, mits hierop in de toekomst
verder deugdelijk financieel beleid wordt gevoerd, geen belemmering voor de
bestuurlijke fusie.
5.1 Financiële kosten en baten
Financiële resultaten
Het Coenecoop College en het Scala College behalen over de afgelopen vijf
jaar financiële resultaten die grotendeels voldoen aan de gestelde normen. Op
korte en langere termijn kan worden voldaan aan de huidige financiële
verplichtingen. De rentabiliteit bij met name het Coenecoop College is een
aandachtspunt.
Tabel 1 Financiële resultaten Coenecoop College en Scala College 2013-2017
Kengetallen +
signaleringswaarde IvhO
Coenecoop College Scala College
‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17
Liquiditeit (current ratio) (< 0,75) 1,83 1,22 0,91 0,98 1,07 1,56 1,70 1,30 1,5 2,29
Solvabiliteit (incl. voorz.) (< 0,3) 0,61 0,55 0,54 0,59 0,55 0,61 0,62 0,54 0,58 0,13
Weerstandsvermogen (< 0,05) 0,17 0,08 0,05 0,13 0,12 0,19 0,19 0,16 0,16 0,17
Rentabiliteit (3-jarig < -0) - -0,06 -0,06 -0,05 -0,02 - 0,01 -0,01 -0,02 -0,01
Rentabiliteit (2-jarig < -0,05) -0,04 -0,07 -0,07 -0,03 -0,02 0,02 0,01 -0,03 -0,03 0,01
Rentabiliteit (1-jarig < -0,10) -0,04 -0,10 -0,03 -0,03 -0,01 0,02 -0,01 -0,06 -0,00 0,03
Huisvestingsratio (> 0,10) 0,08 0,08 0,06 0,06 0,06 0,07 0,06 0,07 0,07 0,07
Vergelijking balans
De effecten van de doordecentralisatie van de huisvestingsgelden voor het
Scala College zijn goed zichtbaar. Kijkend naar de cijfers van 2016 wordt
duidelijk dat de balansposities verschillen, maar vooral gebaseerd zijn op het
verschil in aantal leerlingen. De balansgegevens met betrekking tot het
weerstandsvermogen zijn goed met elkaar te vergelijken, omdat beide scholen
kiezen voor het systeem van de vaste componentenmethode om op termijn de
(ver)nieuwbouw te realiseren.
19/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Tabel 2 Vergelijking balans 2013-2017
Vergelijking balans
X € 1.000
Coenecoop College Scala College
2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017
ACTIVA 3.592 2.515 1.982 2.327 2.402 7.178 6.720 6.060 5.740 29.893
1.2 Materiele vaste activa 1.138 1.140 1.156 1.401 1.235 2.986 2.599 2.544 2.192 12.437
1.5 Vorderingen 304 198 253 277 237 380 477 675 570 766
1.7 Liquide middelen 2.151 1.177 573 648 930 3.812 3.644 2.841 2.978 16.690
PASSIVA 3.592 2.515 1.982 2.327 2.402 7.178 6.720 6.060 5.740 29.893
2.1 Eigen vermogen 1.535 667 410 1.136 1.087 3.627 3.413 2.892 2.822 3.308
2.2 Voorzieningen 642 720 666 243 224 763 775 382 482 477
2.3 Langlopende schulden 75 0 0 0 0 109 102 90 71 18.814
2.4 Kortlopende schulden 1.340 1.128 906 948 1.091 2.680 2.430 2.695 2.365 7.294
Toelichting op de financiële situatie
Vanaf de bestuurlijke verzelfstandiging lag voor het Coenecoop College de
belangrijkste focus op het in control komen op diverse bedrijfsprocessen en
het in evenwicht krijgen van de baten en lasten. Met betrekking tot het
realiseren van een sluitende begroting is er een plan voor de jaren 2013 t/m
2017 opgesteld. Voor 2018 presenteert het Coenecoop College een sluitende
begroting.
Het Coenecoop College heeft geen complexe financieringsstructuur. Op basis
van de geactualiseerde liquiditeitsbegroting 2017-2020 blijkt dat het
Coenecoop College aan al haar financiële verplichtingen kan blijven voldoen.
Voor investeringen in nieuwbouw wordt een beroep gedaan op schatkist-
bankieren om te blijven voldoen aan de noodzakelijke liquiditeitseisen.
In 2015 had het Scala College een negatief resultaat van € 1 miljoen. Het jaar
daarvoor was er al een tekort van ruim twee ton. Binnen de context van het
weerstandsvermogen en de liquiditeitspositie was het noodzakelijk om direct
te starten met een financiële ombuiging. In 2016 heeft deze financiële
ombuiging plaatsgevonden en was het tekort nog maar € 70.000,—. In 2017
heeft het Scala College een stevig positief resultaat met ruime cijfers.
Meerjarenperspectief
Zowel het Coenecoop College als het Scala College hebben in 2018-2019 (ten
opzichte van het voorgaande schooljaar) te maken met een stijging van de
instroom in leerjaar 1. In de meerjarenbegroting wordt geanticipeerd op het
(onvoorspelbare) aantal leerlingen, de nieuwbouwplannen, de daarvoor
benodigde investeringen en de doordecentralisatie van de huisvesting bij het
Scala College.
20/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Tabel 3 Financieel meerjarenperspectief School ‘18 ‘19 ‘20 ‘21
Coenecoop College
Baten 8.720 8.734 8.722 9.277
Lasten 8.720 8.734 8.843 9.057
Saldo fin baten/lasten - - - -
Resultaat 0 0 -121 220
Weerstandvermogen 12% 12% 11% 13%
Liquiditeit (current ratio) 1,30 1,12 1,34 1,76
Scala College
Baten 18.963 18.936 18.737 18.617
Lasten 18.838 18.637 18.311 18.344
Saldo fin baten/lasten -61 -207 -225 -309
Resultaat 64 92 201 -36
Weerstandvermogen 19% 21% 21% 21%
Liquiditeit (current ratio) 2,20 3,25 6,84 10,50
Uitgangspunt is dat de bestuurlijke fusie niet als gevolg mag hebben dat er
middelen aan het primaire proces worden onttrokken.
Financiële baten
De bestuurlijke fusie heeft niet als doel om kosten te reduceren. Financiële
effecten in termen van schaal- en efficiencyvoordelen op het niveau van intern
toezicht, bestuur en ondersteunende processen kunnen op termijn worden
gerealiseerd en zouden dan tot herinvestering kunnen leiden in termen van
kwalitatieve impulsen.
5.2 Financiële risico’s
De schoolbesturen zijn ervan overtuigd dat alle belangrijke financiële risico’s in
beeld zijn en worden onderkend. De meest belangrijke risico’s met een grote
impact op de organisatie(s) zijn:
• De verwachte daling van het aantal leerlingen in het voedingsgebied van
beide scholen. Het natuurlijk verloop van de twee organisaties samen is
ruim twee keer zo hoog als het financiële effect van de verwachte daling
van het aantal leerlingen. Daartegenover staat een mogelijk
nieuwbouweffect en ook de kans om leerlingenstromen richting Gouda
meer thuisnabij een goede plek te geven. Kijkend naar de aanmeldingen
van het eerste jaar lijkt het financieel geprognotiseerde
meerjarenperspectief reëel te zijn.
• De liquiditeitspositie van beide scholen moet dekkend zijn voor de risico’s
van de ver- en nieuwbouwplannen van beide scholen. Beide scholen
hebben hierop beleid gevoerd. Bij het Scala College zijn de eerste
positieve resultaten hiervan zichtbaar, bij het Coenecoop College wordt in
2018 een positief resultaat verwacht.
• De betaalbaarheid en te garanderen kwaliteit van kleine
afdelingen/leerjaren. De mate waarin het risico zich daadwerkelijk zal
manifesteren is sterk afhankelijk van de flexibiliteit en keuzes bij de
samenstelling van het rooster en de groepen.
21/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
5.3 Niet-financiële kosten en baten
De beoogde niet-financiële baten staan in de overige hoofdstukken van de FER
beschreven. Samengevat een (niet uitputtend) overzicht van de meerwaarde
en kansen van de bestuurlijke fusie:
reduceren van een gevoel van concurrentie (daar waar er op dit moment in
enige mate sprake van is);
invulling geven aan de verantwoordelijkheid voor het behoud en de
continuïteit van (spreiding van) openbaar onderwijs in de regio;
het beter waarborgen van de continuïteit en checks and balances in het
bestuur;
een sterkere positie en meer bestuurlijke invloed in de regio;
meer strategische ruimte om adequaat in te spelen op toekomstige
ontwikkelingen (onder andere dalende leerlingenaantallen);
Meer mogelijkheden om bovenschools:
vakken aan te bieden;
professionaliseringsactiviteiten te organiseren en te faciliteren;
kennis en expertise (op pedagogisch en didactisch vlak) tussen
docenten uit te wisselen;
verbetering van de kwaliteit van diverse ondersteunende processen;
breder kunnen inzetten en benutten van de opgebouwde deskundigheid en
expertise van stafmedewerkers;
aantrekkelijker werkgeverschap voor zowel docenten als stafmedewerkers;
meer mogelijkheden om gezamenlijk zo veel mogelijk vanuit personele
kwaliteit te anticiperen op de gevolgen van dalende leerlingenaantallen;
ruimte om gezamenlijk een dynamisch functiebouwwerk te ontwikkelen,
waarin meer ruimte is voor persoonlijke ontwikkeling.
De niet-financiële kosten zijn gekoppeld aan de tijd, aandacht, inzet en
ondersteuning die nodig zijn om de beoogde meerwaarde van de bestuurlijke
fusie te realiseren.
Wat verder verandert is dat er met de bestuurlijke fusie één rechtspersoon (en
daarmee één stem) minder in het samenwerkingsverband is
vertegenwoordigd.
22/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Hoofdstuk 6 Evaluatie van de fusie
Na de bestuurlijke fusie wordt een evaluatietraject ingericht waarbij na twee
jaar en na vier jaar zal worden vastgesteld of en in welke mate de beoogde
doelen zijn bereikt. De evaluatie wordt op bestuursniveau ingezet. De te
vormen GMR en Raad van Toezicht worden bij deze evaluatie betrokken.
Onderwerpen die ten minste worden geëvalueerd zijn:
Waarborgen van de continuïteit van een zo divers mogelijk
onderwijsaanbod
In dat kader wordt er aandacht besteed aan diversiteit binnen de volgende
terreinen:
- kwaliteit en diversiteit van het onderwijs;
- de betaalbaarheid van het onderwijsaanbod;
- huisvesting en ver- en nieuwbouw.
Financiële positie en de inzet van personeel en middelen
In dat kader wordt er aandacht besteed aan diversiteit binnen de volgende
terreinen:
- financiële situatie en beleid;
- financiële besturingsmodel;
- financiële administratieve organisatie;
- kwalitatieve en kwantitatieve inzet van personeel.
Bestuurlijke organisatie
In dat kader wordt er aandacht besteed aan diversiteit binnen de volgende
terreinen:
- inrichting staf en ondersteuning;
- medezeggenschapsstructuur.
De bestuurskracht van het nieuwe schoolbestuur in de regio
Wat is de invloed van de bestuurlijke fusie op de bestuurskracht van het
nieuwe schoolbestuur in de regio? En versterkt de fusie de mate waarin er
efficiënt kan worden geopereerd?
Tevens zal er op jaarbasis in het bestuursverslag worden gereflecteerd op de
voortgang van de nieuwe stichting op basis van bovengenoemde punten.
23/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Hoofdstuk 7 Advies gemeenten
In februari 2018 is aan B en W van de gemeenten Alphen aan den Rijn en
Waddinxveen advies gevraagd over de bestuurlijke fusie. Het advies van
B en W is een belangrijk onderdeel van deze FER en te vinden in de bijlage.
Het advies is primair gericht aan de medezeggenschap en het schoolbestuur,
ten behoeve van zorgvuldige besluitvorming. In dit advies dient het college in
te gaan op de wenselijkheid van de voorgenomen fusie. Niet alleen worden de
medezeggenschapsorganen met het advies zo volledig mogelijk geïnformeerd,
maar het advies heeft ook een belangrijke rol bij het besluitvormingsproces
van de betrokken besturen om te fuseren. Het gaat immers in op andere
belangen dan de belangen van bijvoorbeeld ouders, leerlingen en de
schoolbesturen, die zelf direct bij de besluitvorming zijn betrokken.
Uit de parlementaire geschiedenis van de Wet fusietoets blijkt dat drie
aspecten van belang zijn om nader te belichten in het advies van het college
van B en W over een voorgenomen fusie.
1. De maatschappelijke impact van de voorgenomen fusie. De gemeente kan
hierbij meewegen:
a. de spreiding en bereikbaarheid van voorzieningen;
b. overwegingen wat betreft de huisvesting;
c. consequenties voor de lokaal educatieve agenda en het lokaal educatief
overleg, maar ook
d. het effect van het verplaatsen of verdwijnen van de school of het
bestuurskantoor van het schoolbestuur, bijvoorbeeld het effect op de
werkgelegenheid.
2. Consequenties van de voorgenomen fusie voor de keuzemogelijkheden, in
het bijzonder voor een reëel alternatief in de gemeente of relevant groter
voedingsgebied. Hierbij kan worden ingegaan op lokale geografische en op
demografische omstandigheden. Niet alleen de keuzemogelijkheden van
ouders en leerlingen, maar ook die van de ‘afnemers’ zijn relevant,
bijvoorbeeld voor bedrijven die stageplekken bieden.
3. Consequenties voor het openbaar onderwijs in het licht van de aspecten
zoals hiervoor genoemd en vanuit de verantwoordelijkheid van de
gemeente om voldoende openbaar onderwijs aan te bieden.
Op 4 april jl. is het advies van de gemeenten Alphen aan den Rijn en
Waddinxveen ontvangen. Dit is in dit hoofdstuk integraal opgenomen.
24/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College
Bijlage 1 Advies gemeenten
25/25 Fusie-effectrapportage Coenecoop College en Scala College