fİzİk, kİmya, bİyolojİ dersİ ÖĞretİm programlari ... ebru bozpolat...özellikle yüzde,...

203

ÖzBu araştırmanın amacı; Türkiye’de ortaöğretim fizik, kimya, biyoloji dersi öğretim

programları üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin araştırma eğilimini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda araştırma kapsamındaki lisansüstü tezlerin; araştırma konusu, araş-tırma modeli, araştırmanın örneklemi-çalışma grubu, veri toplama araçları, veri analiz tekniklerine ilişkin dağılımları incelenmiştir. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmada, 47 yüksek lisans tezi ve 33 doktora tezi olmak üzere 80 tez incelenmiştir. Verilerin anali-zinde, doküman analizi ve içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre; lisansüstü tezlerde çoğunlukla program değerlendirme, akademik başarı, öğrenme yak-laşımları-öğretim modelleri öğretim yöntem ve teknikleri, ders kitabı inceleme, öğretim materyalleri, tutum konuları üzerinde durulmuştur. Araştırmalarda en çok nicel araştır-ma yöntemi kullanılmış, bunu nitel ve karma araştırma yöntemleri takip etmiştir. Tezlerde nicel araştırma yöntemlerinden ilk sırada tarama modeli, ikinci sırada deneme modeli yer alırken; nitel araştırma yöntemlerinde ise en fazla durum çalışması modeli tercih edilmiştir. Tezlerin örneklem/ çalışma gruplarının çoğunluğu öğrenci ve öğretmenlerden oluşmuştur. Araştırmalarda veri toplama aracı olarak en çok ölçek, görüşme, anket, başa-rı testi, doküman ve gözlem teknikleri kullanmıştır. Tezlerde en çok kullanılan veri analiz teknikleri ise betimsel istatistikler ile parametrik istatistiklerdir. Betimsel istatistiklerden özellikle yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma; parametrik istatistiklerden ise t testi ve ANOVA tercih edilmiştir. Nitel boyutta betimsel istatistikler dışında kullanı-lan istatistiklerde ise betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları

*) Doç. Dr., Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü, EğitimProgramlarıveÖğretimAnaBilimDalı (e-posta:[email protected])ORCIDID:https://orcid.org/0000-0003-1890-8167

**)YüksekLisansÖğrencisi,SivasCumhuriyetÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsüEğitimBilimleriAnaBilimDalı,EğitimProgramlarıveÖğretimBilimDalı (e-posta:[email protected]).ORCIDID:https://orcid.org/0000-0003-1468-1022

FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARI ÜZERİNE YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

(Araştırma Makalesi)

Ebru BOZPOLAT (*)

Tuğba ERKMEN BOLAT (**)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ • Yıl: 24 Sayı: 83 (Yaz 2020)Makalenin geliş tarihi: 30.06.20201. Hakem rapor tarihi: 22.07.20202. Hakem rapor tarihi: 23.07.2020Kabul tarihi: 01.08.2020

EKEV AKADEMİ DERGİSİ204 / Doç. Dr. Ebru BOZPOLATTuğba ERKMEN BOLAT

doğrultusunda; araştırmalarda deneysel modele, nitel ve karma araştırma yöntemlerine daha fazla yer verilmesi; fizik, kimya ve biyoloji derslerine yönelik lisansüstü düzeyde çalışmaların sayısının artırılması; araştırma konularının ilgili alanlara katkı sağlayacak şekilde belirlenmesi ve özgün olması; örneklem grubunun belirlenmesinde araştırmaya uygun çeşitli örneklem gruplarının tercih edilmesi; araştırmalarda veri toplama araçla-rının çeşitlendirilmesi; veri analizi bölümlerinin daha açıklayıcı ve ayrıntılı sunulması ve doğru veri analiz yöntemlerinin seçilmesi; benzer araştırmaların alanda yapılmış makale ve bildiriler üzerinde de yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Eğitim Programı, Öğretim Programı, Fizik, Kimya, Biyoloji, Li-sansüstü Tez.

Investigate of Postgraduate Dissertations on the Curricula of Physics, Chemistry and Biology Courses

AbstractThe aim of this study is to reveal the tendency of postgraduate dissertations on the

curricula of physics, chemistry and biology courses in high schools of Turkey. In parallel with the aim of this study, the research subject, research method, sampling, study group, data collection tools and distribution in data analysis techniques of the aforementioned postgraduate dissertations were examined. In this study using of screening model, 80 theses including 47 master’s theses and 33 doctoral theses were examined. For data analysis, document analysis and content analysis methods were applied. According to the conclusions of this study, curriculum assessment, academic achievement, learning approaches, teaching models, teaching methods and techniques, coursebook analyses, teaching materials and attitude research were the most frequently used subjects in postgraduate dissertations. Quantitative research method, qualitative research method and mixed research method were most applied methods respectively in these dissertations. In quantitative research, survey model ranked first and experimental model ranked second while case study model in qualitative research was the most preferred model. Majority of sampling/study groups in these dissertations is comprised of students and teachers. As data collection tools, scales, interviews, questionnaires, achievement tests, documents and observation techniques were mostly used. As for data analysis techniques, descriptive statistical techniques and parametric statistical techniques came first. In descriptive statistics, percentage, frequency, arithmetic mean, standard deviation ranked first while in parametric statistics t-test and ANOVA were mostly chosen. Except for descriptive statistics in qualitative aspect, descriptive analysis and content analysis were used. In line with the results of this research; it is suggested that experimental models, qualitative and mixed research methods should be given more place in researches; the number of postgraduate studies in physics, chemistry and biology courses in high schools should be increased; research subjects should be determined in a way that contributes to the related fields and should be original; various and appropriate sampling groups should be

205FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARI ÜZERİNE YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

preferred in order to determine sampling groups; data collection tools should be varied, data analysis parts should be stated in a more explanatory and detailed way; correct data analysis methods should be chosen, and similar research should be performed on articles and academic proceedings carried out in the related field.

Keywords: Curriculum, Physics, Chemistry, Biology, Postgraduate Thesis.

1. GirişToplumsalhayat,bilimveteknolojininetkisiylesüreklideğişimiçerisindedir.Busü-

reçte;bilimveteknolojideyaşananhızlıdeğişimlerin,toplumunihtiyaçduyduğunitelikliinsantanımındadayenilikmeydanagetirmesikaçınılmazdır.Günümüzdenitelikliinsan;“bilgiyiüreten,hayattaişlevselolarakkullanabilen,problemçözebilen,eleştireldüşünen,girişimci,kararlı,iletişimbecerilerinesahip,empatiyapabilen,toplumavekültürekatkısağlayanvb.özelliklerinesahipbirbirey”olaraktanımlanmaktadır(MilliEğitimBakan-lığı[MEB],2018).

Bireylerin sürekli güncellenen bilgi ve teknolojilere zamanında ulaşabilmeleri içingününşartlarınauygunbirşekildeeğitilebilmelerigerekmektedir.Giderekküreselleşendünyadaeğitim,öğrencilerinhemulusalhemdeuluslararası toplumunyeterliliklerinesahip bireyler olmasını sağlayan, gelecekleri hakkındaki inançlarını ve umutlarını birarayagetirenbirgelişimsüreciolarakkarşımızaçıkmaktadır(Schulz,Ainley,Fraillon,Losito,AgrustiveFriedman,2018).İnsanoğlununtabiatlabaşedebilmesivarolanbilgiyideğiştiripgüncellemesineyaniyenibilgileredinme,uyarlama,anlamlandırma,yordamaveoluşturmaaşamalarınısağlıklıyürütebilmesinebağlıdır(Özcan,DüzgünoğluveKoş-tur,2018).Bunedenleistenenniteliktebireyleriyetiştirmekiçineğitim;toplumundiğerkurumlarındandahahızlıbiryenileşmevegelişmeiçindeolmalı(Başaran,1978)vehızladeğişen,öngörülemeyenküreselleşmişdünyanınzorluklarınıkarşılamakiçinsürekliola-rakgelişmelidir(Serdyukov,2017).

Eğitimdegelişimiyiyapılandırılmışbirplandâhilindegerçekleştirilmelidir.Eğitile-cekbireylere,öğrenmeyaşantılarıkazandırmaplanıolaraktanımlananeğitimprogramla-rı(Saylor,AlexanderveLewis,1981);ulusalyadauluslararasıdüzeydekalitelibireğitimsistemikurma,ülkeninkalkınmasınıvegelişmesinisağlayacaknitelikliinsangücüye-tiştirme,toplumsalvekültüreldeğerlerinkorunmasınıvegeliştirilmesinidesteklemegibiamaçlarayönelikolarakgeliştirilmektedir(Özdemir,2009).Yani,toplumlardaistenilenyeterliliktebireylerinyetiştirilmesi,nitelikliöğrenmeleringerçekleşmesindeönemlibiryeresahipolanprogramlarabağlıdır.Bunedenle,programlarbelliözellikleri içerecekşekildeözenleplanlanmalıdır(Saylan,1995).Bilindiğigibi,eğitimprogramlarıçerçeve-sindehazırlananöğretimprogramlarıbulunduklarıçağınözellikleriniyansıtmakta;çağınihtiyacıolaninsanlarınyetiştirilmesinehemeğitimkurumlarıhemdehazırlananöğretimprogramları aracılık etmektedir.Bunedenlegelişmişülkeler, gelişen teknolojiyebağlıolaraköğretimprogramlarınısürekliyenilemeihtiyacıduymaktadırlar(Arslan,ErcanveTekbıyık,2012).


Süreklikendinigüncelleyenbilimveteknolojiyiulaşılabilir,kullanılabilirkılmakbuprogramlarçerçevesindealınaneğitimlerlegerçekleştirilebilir.Bubağlamda toplumsalgelişmenin gereği olarak öğretim programlarında fen derslerinin önemi de tartışılmazhalegelmiştir.Feneğitimiveöğretimininamacı,“günlükhayatındakarşılaşılansorunlarabilimselyöntemlerleyaklaşabilen,problemçözmebecerilerinesahip,bilgiyeulaşabilen,teknolojidenfaydalanabilen,bilimekarşıolumlututumgeliştirmiş,yaşadığıçevreyian-layıpyorumlayabilenfenokur-yazarıbireyleryetiştirebilmektir”(Balbağ,Leblebiciler,Karaer, Sarıkahya veErkan, 2016).Bireylerin gelişen dünyaya uyum sağlamalarında,iyibirfeneğitimialmalarıayrıbirönemesahiptir.Böylecebireylerfenveteknolojinindoğasınıanlayabilir;fen,teknoloji,toplumveçevrearasındakietkileşimlerikavrayabilir,bilimsel ve teknik anlamda psiko-motor becerileri geliştirebilir, sahip olduğu bilimseltutumvedeğerlerigösterebilir(AltunveOlkun,2005).

Feneğitimineverilenöneminartmasıylabirlikte20.yüzyılınikinciyarısındanitiba-ren,gelişmekteolanülkelerekonomikalandaliderlikyarışınıdevamedebilmekiçinbualandayenistandartgeliştirmeçabalarınagirmişlerdir.EğitimcilerilkolarakAmerikaveİngiltere’defeneğitimininkalitesinisorgulamayabaşlamışvefeneğitimprogramlarınıyenilemesürecinegirmişlerdir(Ecevit,2018).Amerika’dakifeneğitimistandartlarındayeralan“farklıyaşdüzeylerindekibireyleribilimselbirşekildeokuryazaryapabilmekvebilimselokuryazarbirhalkoluşturmakiçinöğrencilerinbilmekveöğrenmekkonusundaneye ihtiyaçlarıolduğunuortayakoymakgünümüzünvizyonudur” [NationalResearchCouncil(NRC),1996]ifadesiylebütünöğrencilerinbilimselbilgilerivebecerilerikazan-masını,toplumdaüretkenbireylerolmasını,kendikararlarınıverebilmeleriiçingereklizihinselbecerileresahipolmasını,fen-teknoloji-toplumtartışmalarınakatılmasınısağla-makhedeflenmiştir(ErdoğanveKöseoğlu,2012).

Türkiye’dedeteknolojikvebilimselgelişmelerinetkisiylefeneğitimineverilenönemgündengüneartmaktadır.Birçokulusalveuluslararasıaraştırmaveproje(örneğin;PRI-MAS,MASCIL,PROFILES,STINGSAILS,PATHWAY,S-TEAM,vb.)yapılarakfeneğitimininkalitesiniartırmakamaçlamıştır(Ecevit,2018).Gelişmelereparalelolarakson10yıliçerisindeTürkiye’defizik,kimyavebiyolojidersleriöğretimprogramlarındada2011, 2012, 2013, 2017, 2018 yıllarında güncellenme yapılmıştır (MEB, 2011, 2012,2013,2017,2018).Ortaöğretimfendersleriolaraknitelendirilebilenfizik,kimya,biyo-lojiderslerininamaçlarıveyetiştirilecekbireylerinözelliklerigüncellenenprogramlardabelirlenmiştir.

Türkiye’deensongüncellenenortaöğretimprogramlarınıngenelamaçlarıarasındayeralan“Liseyitamamlayanöğrencilerin,ilkokuldaveortaokuldakazandıklarıyetkin-liklerigeliştirmeksuretiyle,millîvemanevideğerleribenimseyiphayattarzınadönüştür-müş,üretkenveaktifvatandaşlarolarakyurdumuzuniktisadi,sosyalvekültürelkalkın-masınakatkıdabulunan,‘TürkiyeYeterliliklerÇerçevesi’ndeveayrıcadisiplinlereözgüalanlardaifadesinibulantemeldüzeybeceriveyetkinliklerikazanmış,ilgiveyetenekleridoğrultusunda birmesleğe, yükseköğretime ve hayata hazır bireyler olmalarını sağla-


mak” ifadesi ile yetiştirilecek bireylerde istenen özellikler gözler önüne serilmektedir(MEB,2018).Bunedenle,öğretimprogramlarınınihtiyacacevapverecekşekildetitiz-likleoluşturulması, sürekligeliştirilmesiveyenilenmesigerekmektedir.Buçerçevede,eğitim-öğretimprogramlarınındeğerlendirilmesineyönelikaraştırmalarınyapılmasıeği-timinkalitesi açısındanönemligörülmektedir.Bu süreçte,programlarıngelişilmesiveyenilenmesinde lisansüstü tezlerinkatkısıda tartışmasızçokbüyüktür.Biralanla ilgiliyapılmışbilimseltezlerinanalizedilmesi;oalandakonuderinliğivedağılımıhakkındabilgilerverebilir,böylecearaştırılanalanıngenelgörünümünüortayaçıkarabilir(Kara-dağ,2009).Bunedenle,bilimseltezçalışmalarınınaraştırılmasıhemeğitiminkalitesiniartırmayaöncülüketmehemdealandakiçalışmalarındurumunugözönünesermeaçısın-danönemarzetmektedir.

Alanyazında;fenbilimleri,eğitimprogramlarıveöğretimprogramlarıüzerineyapı-lançalışmalarıinceleyerekaraştırmaeğilimleriniortayakoyanbirçokaraştırmabulun-maktadır.Buaraştırmalar,mevcutaraştırmanınamacıileörtüşmektedir.DenişÇelikerveUçar(2015)araştırmasında2001-2013yıllarıarasındafenbilimlerialanındagerçekleş-tirilenyükseklisansvedoktoratezlerini;Doğru,Gençosman,AtaalkınveŞeker(2012)araştırmasında1990–2009yılları arasında fenbilimleri eğitiminde çalışılanyüksek li-sansvedoktoratezleri;Küçüközer(2016)araştırmasında2001-2016yıllarıarasındafenbilgisieğitimialanındayapılandoktoratezlerini;YavuzveYavuz(2017)araştırmasın-da2002-2014yıllarıarasındafeneğitimindeprojetabanlıöğretimleilgilitezleri;KulaWassinkveSadi(2016)araştırmasında2005-2014yıllarıarasındabelirlenendörteğitimbilimleri dergisindeyayımlanan fenbilimlerimakalelerini;ÇetinkayaveTaşar (2018)araştırmasında2004-2016yıllarıarasındafenbilimlerieğitimialanındaargümantasyonçalışmalarınıincelemiştir.Ayrıcaeğitimprogramlarıveöğretimprogramlarıözelindede;GömleksizveBozpolat(2013)araştırmasında2012yılınakadaryapılan,SaracaloğluveDursun(2010)araştırmasında2008-2009yıllarındayapılan,YağanveÇubukçu(2019)isearaştırmasında2006-2017yılları arasında“Eğitimprogramlarıveöğretim”alanın-dakilisansüstütezleriincelemiştir.AyrıcaAltın(2004)araştırmasındaAnkara,GaziveHacettepeÜniversitelerinde1985-2002yıllarıarasındayapılan“Eğitimprogramlarıveöğretim”alanındakilisansüstütezleri;Schreglmann(2016)isearaştırmasındaTürkiye’deprogramgeliştirmekonusuileilgili1998-2014yıllarıarasındayapılanyükseklisansvedoktoratezleriniincelemiştir.Karadağ(2009)araştırmasında2003–2007yıllarıarasındagenelolarakeğitimbilimlerialanındayapılmışdoktora tezlerini;Tavşancılvd. (2010)araştırmasında2000–2008yıllarıarasındaEğitimBilimleriEnstitülerindetamamlanmışlisansüstütezleriincelemiştir.YineGöktaşvd.(2012a)araştırmasında2005-2009yıllarıarasındaTürkiye’dekieğitimdergilerinde(SSCIveULAKBİMveritabanlarında)yayım-lananeğitimaraştırmalarınıincelenmiştir.

Yapılanaraştırmalarincelendiğinde;Türkiye`defenbilimleriaraştırmalarınıneğilim-leriningenelolarakortayakonduğu;“eğitimprogramı”,“öğretimprogramı”bağlamındafizik,kimya,biyolojidersleriüzerineyapılmışlisansüstütezlerinsayısınınsınırlısayıdaolduğubelirlenmiştir.Buçerçevede;araştırmakapsamınadâhiledilenlisansüstütezle-


rinaraştırmaeğilimlerinindetaylıbirşekildeortayakonmasının,alanyazındakieksikliğidoldurmasıaçısındanönemliolduğudüşünülmektedir.Lisansüstütezlerinaraştırmako-nusu,modeli,araştırmanınörneklemi-çalışmagrubu,veritoplamaaraçlarıveveriana-lizteknikleriboyutundaincelenmesinin;gelecektebualandaçalışmayapmayıdüşünenakademisyenlere,lisansüstüöğrencilere,öğretmenlereyadaaraştırmacılaraışıktutacağıdüşünülmektedir.

Buçerçevedearaştırmanınamacı;Türkiye’deortaöğretimfizik,kimya,biyolojidersiöğretimprogramlarıüzerineyapılmışlisansüstütezlerinaraştırmaeğiliminiortayakoy-maktır.

Buamaçdoğrultusundalisansüstütezlerin;1. Araştırmakonusu2. Araştırmamodeli3. Araştırmanınörneklemi-çalışmagrubu4. Veritoplamaaraçları5. Verianaliztekniklerineilişkindağılımlarnasıldır?

sorularınacevaparanmıştır.

1.1. Araştırmanın sınırlılıklarıAraştırmaiçinYÖKulusaltezmerkeziveritabanıincelenmiş05.10.2019tarihiitiba-

riyle,sononyıliçinde“eğitimprogramı”ve“öğretimprogramı”bağlamındaortaöğretimfizik,kimya,biyolojidersleriüzerineyapılmış80tezolduğubelirlenmiştir.Tezlerinta-mamınınerişimizniaçıkolup,araştırmakapsamında47yükseklisansve33doktorateziincelenmiştir.

2. YöntemBubaşlıkaltında;araştırmanınmodeli,araştırmanınevren-örneklemi,verilerintop-

lanmasıveanalizineilişkinbilgilereyerverilmiştir.

2.1. Araştırmanın ModeliTürkiye’deortaöğretimfizik,kimya,biyolojidersiöğretimprogramlarıüzerineya-

pılmışlisansüstütezlerinaraştırmaeğiliminiortayakoymakiçinyapılanbuaraştırmada,taramamodelikullanılmıştır.Taramamodeli;“varolanbirdurumuvarolduğuşekliyletanımlamayı,birgrubunbelirliözelliklerinibelirlemekiçinverilerintoplanmasınıamaç-layanaraştırmayaklaşımıdır”(Karasar,2006,s.77).

2.2. Araştırmanın Evren-ÖrneklemiAraştırmanınevreni, YÖKulusaltezmerkeziveritabanında05.10.2019tarihiitiba-

riyle,ortaöğretimfizik,kimya,biyolojidersleriüzerineyapılmıştezlerdenoluşmaktadır


Araştırmanınörneklemiisesononyıliçinde“eğitimprogramı”ve“öğretimprogramı”bağlamındaortaöğretimfizik,kimya,biyolojidersleriüzerineyapılmış80tezdenoluş-maktadır.Tezlerin türlerineveyayınlandığıyıllarına ilişkindağılımınaTablo1’deyerverilmiştir.

Tablo 1. TezlerinTürlerineveYayınlandığıYıllaraİlişkinDağılım

Fizik (F)

Kimya (K)

Biyoloji (B) Toplam

TürleriYükseklisans(YL) 25 9 13 47

Doktora(D) 17 7 9 33

Yayınlandığı Yıllar

2009 1 3 - 42010 6 2 3 112011 5 2 2 92012 1 3 2 62013 4 2 4 102014 10 2 4 162015 8 - 1 92016 1 - 2 32017 2 - 3 52018 3 2 1 62019 1 - - 1

Toplam 42 16 22 80

Tablo1 incelendiğinde; araştırmakapsamınaalınan tezlerin47’sininyüksek lisanstezi,33’ünündoktorateziolduğugörülmektedir.Tezlerininderslereilişkindağılımlarınabakıldığında;hemyükseklisanstezlerininhemdedoktoratezlerininençokfizik(25’iyükseklisans,17’sidoktorateziolmaküzere),dahasonrabiyoloji(13’üyükseklisans,9’udoktorateziolmaküzere),dahasonradakimya(9’uyükseklisans,7’sidoktorateziolmak üzere) dersleri üzerinde yapıldığı görülmektedir. Bu durum; ortaöğretim fizik,kimyavebiyolojidersiöğretimprogramlarıüzerinelisansüstütezyapmaeğilimininfizikalanındadahayüksekolduğunungöstergesiolarakyorumlanabilir.Tezlerinyıllarailiş-kindağılımlarıincelendiğinde;son10yıliçerisindeöğretimprogramlarının2011,2012,2013,2017,2018yıllarındadeğişikliğeuğradığıgözönündebulundurularakaraştırmakapsamındakitezlerdeenfazla2013yılındakiprogramdeğişikliğisonrasıöğretimprog-ramlarınınincelendiğisöylenebilir.


2.3. Verilerin Toplanması ve AnaliziAraştırmada;05.10.2019tarihiitibariylesononyıldaUlusalTezMerkeziresmisite-

sindeyayınlanan“eğitimprogramı”ve“öğretimprogramı”bağlamındaortaöğretimfizik,kimya,biyolojidersleriüzerineyapılmışlisansüstütezlerbelirlenmiştir.Tezlereulaşımiçingelişmişaramasekmesindeanahtarkelimeler;ortaöğretim‘fizik’,kimya’,‘biyoloji’derslerininherbiriiçinayrıayrı‘eğitimprogramı’ve‘öğretimprogramı’kavramlarıse-çilerektaramayapılmıştır.Araştırmadaverilerintoplanmasındadokümananalizitekniğikullanılmıştır.(SönmezveAlacapınar,2017).Buteknikteveriler,içerikçözümlenmesiyöntemiyleanlamkazandırılır(Karasar,2006).

Araştırmakapsamındageçerliğivegüvenirliğisağlamakiçinbazıönlemleralınmış-tır.Önceliklegeçerliliğisağlamakamacıyla;araştırmacılartarafındanaraştırmanınamacıdoğrultusundaverilerinsağlıklıveeksiksizkaydedilebilmesivesınıflandırılabilmesiiçinbir formhazırlanmışverilerdoğrultusundaformdoldurulmuştur.Araştırmakonusundadetaylıbir alanyazın taramasıyapılarakeldeedilenbilgilerlekuramsalboyutun tutarlıolmasınadikkatedilmiştir.Araştırmadaeldeedilenkodlamalarailişkintemalarvekate-gorilerbudoğrultudaoluşturulmuştur.Araştırmanıngüvenirliğinisağlamakiçinverilerinkaydedilmesi,birbiriyletutarlıveteyitedilebilirolmasıönemlidir.Araştırmasürecindeeldeedilenverileraraştırmacılartarafındanayrıayrıolmaküzerebellizamanaralığıylaikişerkezçözümlenmiştir.Dahasonraaraştırmacılarbirarayagelerekeldeedilenverilertekrargözdengeçirilerek teyitedilebilirliğisağlanmıştır.Farklılıkgösterenkodlamalararaştırmacılartarafındantartışılarakdüzenlenmiştir.

2.4. Araştırma EtiğiMevcutaraştırmada,yazarlar tarafındanakademikyazımveyayınetiğikurallarına

uyulmuştur.Araştırma verileri, YÖK Ulusal Tez Merkezi resmi sitesinden elde edil-mişveverilerintamamınınerişimiznibulunmaktadır.Araştırmacılartarafındanverilereksiksizbir şekildekaydedilmişveönceayrı ayrıdaha sonrabir arayagelerekanalizedilmiş,analizlerdefarklılıkgösterendurumlartartışılarakdüzenlenmiştir.Araştırmadayapılanişlemlerayrıntılışekilderaporedilmiştir.Araştırmada,metiniçiatıflarbilimselatıfkurallarınauygunolarakyapılmışveatıfyapılanaraştırmalarakaynakçakısmındayerverilmiştir.Böylece, araştırmacılar tarafındanözgünbir araştırmaortayakonmayaçalışılmıştır.Mevcutaraştırma,başkabirakademikyayınortamınadeğerlendirilmesiiçingönderilmemiştir.

3. Bulgular ve YorumBubaşlıkaltında;araştırmakapsamındaelealınanTürkiye’deortaöğretimfizik,kim-

ya,biyolojidersiöğretimprogramlarıüzerineyapılmış lisansüstü tezlerin;konularına,araştırmamodellerine,örneklem-çalışmagrubuözelliklerine,veritoplamaaraçlarınaveverilerinanalizindekullanılantekniklereilişkinbulgularyeralmaktadır.


3.1. Araştırma Konusuna İlişkin BulgularAraştırmakapsamındayeralanlisansüstütezlerin,araştırmakonusunailişkinbulgu-

laraTablo2’deyerverilmiştir.

Tablo 2.TezlerinAraştırmaKonusunaİlişkinBulgular

Konular fFizik (fF)

fKimya (fK)

fBiyoloji (fB) ∑f

Programdeğerlendirme 17 9 15 41Akademikbaşarı 12 3 5 20Öğrenmeyaklaşımları-öğretimmodelleri 7 4 2 13Öğretimyöntemveteknikleri 8 2 2 12Derskitabıinceleme 5 1 2 8Öğretimmateryalleri 6 - 1 7Tutum 2 3 2 7Öğretimteknolojileri 2 - 1 3Meslekigelişimprogramı 2 - - 2Öğrenmestilleri 1 1 - 2Öğretimstratejileri 1 1 - 2Problemçözmebecerileri 1 - 1 2Sınıfyönetimi 2 - - 2Motivasyon 1 - 1 2Hizmetiçieğitimprogramı 1 - - 1Bilimselsüreçbecerileri 1 - - 1Bilimselokuryazarlık 1 - - 1Epistemolojikinanç 1 - - 1Özyeterlik - 1 - 1Ölçmedeğerlendirme - - 1 1Programgeliştirme - - 1 1Kamuhizmetiyayıncılığıdeğerlendirme - - 1 1Toplam 71 25 35 131

Tablo 2 incelendiğinde; lisansüstü tezlerin fizik, kimya ve biyoloji derslerine göreayrıayrıkonudağılımlarıgörülmektedir.Konularagöredağılımda;enfazlayüklemeninprogramdeğerlendirme(fF=17;fB=15;fK=9)konusunaolduğugörülmektedir.Dahasonralisansüstütezlerdesırasıyla;akademikbaşarı,(fF=12;fB=5;fK=3),öğrenmeyaklaşımla-rı-öğretimmodelleri(fF=7;fK=4;fB=2),öğretimyöntemveteknikleri(fF=8;fK=2;fB=2),derskitabıinceleme(fF=5;fB=2;fK=1),öğretimmateryalleri(fF=6;fB=1),tutum(fK=3;


fF=2;fB=2),öğretimteknolojileri(fF=2;fB=1),meslekigelişimprogramı(fF=2),öğren-mestilleri(fF=1;fK=1),öğretimstratejileri(fF=1;fK=1),problemçözmebecerileri(fF=1;fB=1),sınıfyönetimi(fF=2),motivasyon(fF=1;fB=1),hizmetiçieğitimprogramı(fF=1),bilimselsüreçbecerileri(fF=1),bilimselokuryazarlık(fF=1),epistemolojikinanç(fF=1),özyeterlik(fK=1),ölçmedeğerlendirme(fB=1),programgeliştirme(fB=1),kamuhizmetiyayıncılığıdeğerlendirme(fB=1)konularınınyeraldığıgörülmektedir.

Araştırmadaeldeedilenbulgularagörefizikdersindeençokprogramdeğerlendirme,öğretimyöntemve teknikleri, öğretim teknolojileri konuları; kimyadersinde programdeğerlendirme ve öğretimyöntemve teknikleri konuları; biyoloji dersinde ise en çokprogramdeğerlendirmekonusuüzerindearaştırmayapıldığıgörülmektedir.

Konudağılımlarıdikkatealındığında;enfazlaçalışılankonubaşlıklarınakaynaklıkedenlisansüstütezlerdenörneklereaşağıdayerverilmiştir.

Program değerlendirme • “Ortaöğretimfizik,kimyavebiyolojidersleriresmiöğretimprogramlarınınbilim-

selokuryazarlıkboyutlarıaçısındanincelenmesi”• “1957-2007yıllarıarasındayayımlananortaöğretimkimyadersiöğretimprogram-

larınınkarşılaştırmalıanalizi”

Akademik başarı • “Simülasyondestekli5eöğretimmodelinedayalıfiziköğretimininakademikbaşa-

rıvetutumaetkisi”• “Çeşitliöğrenimdüzeyindekiöğrencilerin9. sınıfbiyolojiöğretimprogramında

yeralan‘canlılarınsınıflandırılması’ünitesindekibaşarıdüzeylerininaraştırılma-sı”

Öğretim yaklaşımları-öğretim modelleri • “YaşamtemelliARCSöğretimmodeliyle9.sınıfkimyadersi‘hayatımızdakimya’

ünitesininöğretimi”• “Yaşam temelli probleme dayalı öğretim uygulamalarının öğrencilerin biyoloji

dersindekibaşarılarına,tutumlarına,motivasyonlarınaveproblemçözmebeceri-lerineetkisi”

Öğretim yöntem ve teknikleri• “Ortaöğretimorganikkimyadersinindeneyledesteklenmesininbaşarıyaetkisi”• “Fizikeğitiminde4Matöğretimyöntemininfarklıöğrenmestillerinesahipliseöğ-

rencilerininiş,güçveenerjikonusundakibaşarısınaetkisi”

Ders kitabı değerlendirme• “Yeniöğretimprogramınagörehazırlananortaöğretim9.sınıffizikderskitabının

öğretmengörüşleridoğrultusundadeğerlendirilmesi”


Öğretim teknolojileri• “Biyolojiöğretmenlerinegörebiyolojiöğretimindekullanılanöğretimteknolojile-

rinindurumuveöğrencibaşarısınaetkisininincelenmesi”

Öğretim materyalleri• “Artırılmışgerçeklikortamıkullanılarakfizikdersimanyetizmakonusundaöğre-

timmateryaliningeliştirilmesivedeğerlendirilmesi”

Tutum • “Fizikeğitimindelaboratuvardestekliöğretimileteknolojidestekliöğretiminöğ-

rencilerinakademikbaşarılarınavefizikdersineyöneliktutumlarınaetkisininin-celenmesi”

3.2. Araştırma Modeline İlişkin BulgularAraştırmakapsamındayeralanlisansüstütezlerin,araştırmamodelineilişkinbulgu-

laraTablo3’teyerverilmiştir.

Tablo 3.TezlerinAraştırmaModelineİlişkinBulgular

Yöntem Model fF fK fB ∑f

Nicel Araştırma Yöntemi

Tarama 13 3 11 27Deneme 11 3 3 17Toplam 24 6 14 44

Nitel Araştırma Yöntemi

Durumçalışması 5 5 1 11Eylem(aksiyon)araştırması 1 - 1 2Temellendirilmiş(gömülü)teori 1 - - 1Etnografikdurum(kültüranalizi) - - 1 1Durumçalışması+eylemaraştırması 1 - - 1Modelibelirtilmemiş 4 2 4 10Toplam 12 7 7 26

Karma Yöntem

Denememodeli+durumçalışması 3 - - 3Denememodeli+örnekolay - 1 1 2Denememodeli+olgubilim(fenomenoloji) 2 - - 2

Denememodeli+durumçalışması - 1 - 1Modelibelirtilmemiş 1 1 - 2Toplam 6 3 1 10

Toplam 42 16 22 80


Tablo3incelendiğinde;lisansüstütezlerinfizik,kimyavebiyolojiderslerinegöreayrıayrıaraştırmayöntemlerinevemodellerineilişkindağılımlarıgörülmektedir.

Araştırmakapsamındayapılandeğerlendirmesonucunda;araştırmalardaenfazlanicelaraştırmayöntemininkullanıldığı(fF=24;fB=14;fK=6),bununitelaraştırmayönteminin(fF=12;fB=7;fK=7)vekarmayöntemin(fF=6;fK=3;fB=1)takipettiğigörülmektedir.

Nicelaraştırmayöntemlerininkullanıldığıaraştırmalarda;birincisıradataramamo-deli(fF=13;fB=11;fK=3),ikincisıradaisedenememodeli(fF=11;fK=3;fB=3)yeral-maktadır.

Nitelaraştırmayöntemlerininkullanıldığıaraştırmalarincelendiğinde;birincisıradadurumçalışmasımodelinin(fF=5;fK=5;fB=1)kullanıldığıvedahasonrasırasıylaeylem(aksiyon)araştırması(fF=1;fB=1),temellendirilmişteori(gömülüteori)(fF=1),etnografikdurum(kültüranalizi)(fB=1),durumçalışması+eylemaraştırması(fF=1)modellerininkullanıldığı araştırmaların yapıldığı görülmektedir.Araştırmaların bazılarında ise nitelaraştırmayöntemininkullanıldığıancakaraştırmamodelininbelirtilmediği(fB=4;fF=4;fK=2)tespitedilmiştir.

Karmaaraştırmayöntemlerininkullanıldığıaraştırmalarincelendiğinde;birincisıradadenememodeli+durumçalışması(fF=3)modellerininkullanıldığıvedahasonrasırasıyladenememodeli+örnekolay(fK=1; fB=1),denememodeli+olgubilim(fenomenoloji)(fF=2),denememodeli+durumçalışması(fK=1)modellerininkullanıldığıaraştırmalarınyapıldığıgörülmektedir.Araştırmalarınbazılarındaisekarmayönteminkullanıldığıan-cakaraştırmamodellerininbelirtilmediği(fF=1;fK=1)tespitedilmiştir.

Genel olarak araştırmadan elde edilen bulgular ders bazında incelendiğinde; nicelaraştırmayöntemlerininençokfizik,sonrabiyoloji,dahasonradakimyadersindekulla-nıldığı;nitelaraştırmayöntemlerininençokfizikdersindekullanıldığı,kimyavebiyolojidersindeiseeşitsayıdakullanıldığı;karmayöntemleriniseençokfizikdersinde,sonrakimya,dahasonradabiyolojidersindekullanıldığıgörülmektedir.

3.3. Araştırma Örneklemi-Çalışma Grubuna İlişkin BulgularAraştırmakapsamındayeralanlisansüstütezlerin,araştırmaörneklemi-çalışmagru-

bunailişkinbulgularaTablo4’teyerverilmiştir.


Tablo 4.TezlerinÖrneklem-ÇalışmaGrubunaİlişkinBulgular

Örneklem-Çalışma Grubu fF fK fB ∑f

Öğrenci

9.sınıföğrencileri 10 5 6 2110.sınıföğrencileri 9 3 4 1611.sınıföğrencileri 10 3 4 1712.sınıföğrencileri 2 1 3 6Toplam 31 12 17 60

Öğretmenler 25 7 9 41Doküman 3 1 4 8Üniversiteöğrencileri 1 - 2 3Yöneticiler 1 - 1 2Uzmanlar - - 1 1Akademisyenler 1 - - 1Toplam 62 20 34 116

Tablo4incelendiğinde;araştırmakapsamındakifizik,kimya,biyolojiderslerindeli-

sansüstütezlerinörneklem-çalışmagrubundaençoköğrencilerin(fF=31;fB=17;fK=12)tercihedildiğigörülmektedir.Budurum;eğitim-öğretimfaaliyetlerininmerkezindeolanöğrencilerdentoplananverilerinsondereceönemliolmasıveyapılantezleresağlayacak-larıkatkılarınönemarzetmesindenkaynaklanmaktadır.Araştırmada;fizikdersibazındakitezlerdeörneklem-çalışmagrubuolarakençok9.(f=10)ve11.(f=10)sınıföğrencileriyleçalışıldığı,bunu10.sınıföğrencilerinin(f=9)takipettiğigörülmektedir.Dikkatçekenbirbulguiseenaz12.sınıföğrencileri(f=2)ileçokazçalışmayürütülmüşolmasıdır.Kimyadersibazındakitezlerdeörneklem-çalışmagrubuolarakençok9.sınıf(f=5)öğrencile-riyleçalışıldığı,bunu10.(f=3)ve11.(f=3)sınıföğrencilerinintakipettiğigörülmektedir.Yinekimyadersibazındadaenazçalışılanöğrencigrubunun12.sınıföğrencileri(f=1)olduğugörülmektedir.Biyolojidersibazındakitezlerdeörneklem-çalışmagrubuolarakiseençok9.sınıföğrencileriyle(f=6),sonra10.(f=4)ve11.sınıf(f=4),öğrencileriyle,dahasonrada12.sınıf(f=3)öğrencileriyleçalışıldığıgörülmektedir.Herüçdersdikkatealındığında;öğrencigruplarıiçerisindeenazçalışılangrubun12.sınıföğrencileriolduğugörülmektedir.Budurumun;üniversitesınavınahazırlanan12.sınıföğrencilerinindersyoğunluğununfazlaolması,derslerinveetkinliklerinsınavodaklıolmasındankaynak-landığıdüşünülebilir.

Araştırmalarda, öğrencilerden sonra en çok çalışılan grubun öğretmenler (fF=25;fB=10;fK=7)olduğugörülmektedir.Araştırmalarındiğerörneklem-çalışmagrubununisesırasıyla;dokümanlar(fB=4;fF=3;fK=1),üniversiteöğrencileri(fF=1;fB=2),yöneticiler(fF=1;fB=1),uzmanlar(fB=1)veakademisyenler(fF=1)olduğugörülmektedir.


Genelolarakaraştırmadaneldeedilenbulgulardersbazındaincelendiğinde;üçderstedeörneklem-çalışmagrubuolarakençoköğrencilerveöğretmenlertercihedilmiştir.Budurum;hemöğrencilerinhemdeöğretmenlerineğitim-öğretimsürecininmerkezindeyeralmasındanveuygulamanıniçindeolankişileringörüşlerininönemli,olmasındankay-naklandığısöylenebilir.

3.4. Veri Toplama Araçlarına İlişkin BulgularAraştırmakapsamındayeralanlisansüstütezlerin,veritoplamaaraçlarınailişkinbul-

gularaTablo5’teyerverilmiştir.

Tablo 5. TezlerinVeriToplamaAraçlarınaİlişkinBulgular

Veri Toplama Araçları fF fK fB ∑fÖlçek 19 6 8 33Görüşme 8 12 11 31Anket 16 5 5 26Başarıtesti 15 4 5 24Doküman 4 3 7 14Gözlem 5 3 1 9Beceriveyetenektestleri 2 1 2 5Bilgisayarprogramı 3 1 1 5Çalışmayaprakları 3 - - 3Değerlendirmeformu 1 - 1 2Öğrenmegünlükleri 1 - - 1Senaryo - 1 - 1Toplam 77 36 41 154

Tablo5’tegörüldüğügibi;fizik,kimya,biyolojiderslerindelisansüstütezlerdeveritoplamaaraçlarıolarakenfazlaölçek(fF=19;fB=8;fK=6),görüşme(fK=12;fB=11;fF=8),anket(fF=16;fB=5;fK=5)vebaşarıtesti(fF=15;fB=5;fK=4)kullanılmıştır.Tezlerdekul-lanılandiğerveri toplamaaraçlarınınisesırasıyladoküman(fB=7;fF=4;fK=3),gözlem(fF=5;fK=3;fB=1),beceriveyetenektestleri(fF=2;fB=2;fK=1),bilgisayarprogramı(fF=3;fB=1;fK=1),çalışmayaprakları(fF=3),değerlendirmeformu(fF=1;fB=1),öğrenmegün-lükleri(fF=1)vesenaryo(fK=1)olduğugörülmektedir.

Araştırmadaeldeedilenbulgularagöre lisansüstü tezlerdeveri toplamaaraçlarındaençokölçek,görüşme, anket, başarı testi, dokümanvegözlem tercih edilmiştir.Dersbazındabakıldığındaisefizikdersindeençokölçek,anketvebaşarıtestinden,kimyave


biyolojiderslerindeiseençokgörüşmedenyararlanıldığıtespitedilmiştir.Araştırmalardabuveritoplamaaraçlarınınyoğunluktakullanılması,araştırmalardaöncenicel,sonrani-telaraştırmayöntemlerinintercihedilmişolmasıiledoğruorantılıdır.

3.5. Veri Analiz Tekniklerine İlişkin BulgularAraştırmakapsamındayeralanlisansüstütezlerin,verianaliztekniklerineilişkinbul-

gularaTablo6’dayerverilmiştir.

Tablo 6.TezlerinVeriAnalizTekniklerineİlişkinBulgular

Veri Analiz Teknikleri fF fK fB ∑f

Betimselistatistik

Yüzde 27 14 17 58Frekans 26 11 15 52Aritmetikortalama 20 7 11 38Standartsapma 15 5 8 28Minimum-maksimum 7 1 4 12Standarthata 2 - 4 6Normaldağılımauygunluktestideğerleri 2 1 - 3

Mod 1 1 - 2Medyan 1 - - 1Toplam 101 40 59 200

Parametrikistatistikler

t testi 21 8 7 36ANOVA 11 3 9 23Kovaryans(ANCOVA) 6 4 2 12Korelasyon 5 4 1 10Faktöranalizi 6 1 1 8Regresyon 2 2 - 4MANCOVA 3 1 - 4MANOVA 2 - - 2Toplam 56 23 20 99

Parametrikolmayanistatistikler

MannWhitneyU 9 3 3 15KruskalWallisH 7 2 2 11Wilcoxonişaretlisıralartesti 4 1 2 7Kikare(Kaykare) 1 2 - 3Toplam 21 8 7 36


Grupvaryanslarıeşitliğinitestetmekiçinistatistikler

t testi için Levenetesti 8 4 4 16

Anovaiçin

Tukey 2 2 1 5Bonferroni 2 1 1 4Scheffe 1 - 2 3LSD 2 - - 2

Kovaryansiçin Box’sMtesti 4 1 - 5Toplam 19 8 8 35

Puanlarınnormalliğeuygunluğunutest

etmekiçinistatistikler

KolmogorovSmirnov 7 4 1 12Shapiro-Wilk 8 3 1 12Toplam 15 7 2 24

MANOVAveregresyondagrup

farklılığınıbelirlemekiçinistatistikler

WilksLambda(λ)testi 1 1 - 2

Toplam 1 1 - 2

Nitelboyuttabetimselistatistiklerdışındakullanılanistatistikler

Betimselanaliz 5 4 7 16İçerikanalizi 3 7 5 15Dokümananalizi 3 - 1 4Karşılaştırmayöntemi 1 - 1 2Güçanalizi 2 - - 2Tematikanaliz 1 - - 1Şablonanalizi 1 - - 1Tümevarımanalizi - 1 - 1Toplam 16 12 14 42

Toplam 229 99 110 438

Tablo6incelendiğinde;tezlerdekullanılanverianaliztekniklerininbetimselistatis-tikler,parametrikistatistikler,parametrikolmayanistatistikler,grupvaryanslarıeşitliğinitestetmekiçinistatistikler,puanlarınnormalliğeuygunluğunutestetmekiçinistatistik-ler,MANOVAveregresyondagrupfarklılığınıbelirlemekiçinistatistikler,nitelboyuttabetimselistatistiklerdışındakullanılanistatistiklerolarakgruplaraayrıldığıgörülmekte-dir.Araştırmakapsamındakitezlerdeverilerinanalizindeenfazlabetimselistatistiklerinkullanıldığıgörülmektedir.Betimselistatistiklerdedeiseenfazlayüklemeyapılandanenazyüklemeyapılanadoğruyüzde(fF=27;fB=17;fK=14),frekans(fF=26;fB=15;fK=11),aritmetikortalama(fF=20;fB=11;fK=7),standartsapma(fF=15;fB=8;fK=5),minimum-maksimum(fF=7;fB=4;fK=1),standarthata(fB=4;fF=2)normaldağılımauygunluktestideğerleri(fF=2;fK=1),mod(fF=1;fK=1),medyan(fF=1)istatistiklerininkullanıldığıgö-rülmektedir.


Tablo6’datezlerdekullanılanverianalizindeikincisıradaparametrikistatistiklerinolduğugörülmektedir.Yapılantezlerdeparametrikistatistiklerdeiseenfazlayüklemeya-pılandanenazyüklemeyapılanadoğruttesti(fF=21;fK=8;fB=7),ANOVA(fF=11;fB=9;fK=3), kovaryans (ANCOVA) (fF=6; fK=4; fB=2), korelasyon (fF=5; fK=4; fB=1), faktöranalizi(fF=6;fK=1;fB=1),regresyon(fF=2;fK=2),MANCOVA(fF=3;fK=1)veMANOVA(fF=2)analizikullanılmıştır.

Tezlerdeverianalizindekullanılanbirdiğeristatistikisenonparametrikistatistikler-dir. Bu istatistiklerde ise en fazla yükleme yapılandan en az yükleme yapılana doğruMannWhitneyU(fF=9;fK=3;fB=3),KruskalWallisH(fF=7;fK=2;fB=2),Wilcoxonişa-retlisıralar(fF=4;fB=2;fK=1),kikare(kaykare)(fK=2;fF=1)testleritercihedilmiştir.

Tezlerdeverianalizindekullanılangrupvaryanslarıeşitliğini testetmek içinkulla-nılanistatistiklerdeisettestiiçinLevene(fF=8;fB=4;fK=4);ANOVAtestiiçinsırasıylaTukey(fF=2;fB=2;fK=1),Bonferroni(fF=2;fK=1;fB=1),Scheffe(fB=2;fF=1),LSD(fF=2);kovaryansiçinBox’sMtesti(fF=4;fK=1)testlerininyeraldığıgörülmektedir.

Araştırmakapsamındatezlerdeverianalizindekullanılanbirdiğeristatistikisepuan-larınnormalliğeuygunluğunutestetmekiçinkullanılanistatistikleridir.BuistatistiklerdeiseKolmogorov-Smirnov(fF=7;fK=4;fB=1)veShapiro-Wilk(fF=8;fK=3;fB=1)testleri-ninkullanıldığıgörülmektedir.

TezlerdeverianalizindeMANOVAveregresyondagrupfarklılığınıbelirlemekiçinkullanılan istatistikler arasında iseWilksLambda (λ) (fF=1; fK=1) testininkullanıldığıgörülmektedir.

Sonolarakaraştırmadanitelboyuttabetimsel istatistiklerdışındakullanılan istatis-tiklereilişkinbulgularbelirlenmiştir.Buistatistikleriniseenfazlayüklemeyapılandanen azyüklemeyapılanadoğrubetimsel analiz (fB=7; fF=5; fK=4), içerik analizi (fK=7;fB=5;fF=3),dokümananalizi(fF=3;fB=1),karşılaştırmayöntemi(fF=1;fB=1),güçanalizi(fF=2),tematikanaliz(fF=1),şablonanalizi(fF=1),tümevarımanalizi(fK=1)şeklindesı-ralandığıgörülmektedir.

Genelolarakdeğerlendirildiğinde,lisansüstütezlerinverianalizteknikleriboyutundaherüçderstedeenfazlabetimselveparametrikistatistiklerinkullanıldığıgörülmekte-dir.

4. Sonuçlar, Tartışma ve ÖnerilerBubaşlıkaltında; araştırmanınbulgulardaneldeedilen sonuçlara, araştırmanın so-

nuçlarının alanyazınla karşılaştırılması sonucu oluşan tartışma bölümüne ve araştırmadoğrultusundaortayaçıkanönerilereyerverilmiştir.

Araştırmakapsamında incelenen lisansüstü tezlerin türlerinde; ilksıradayüksek li-sans tezleri, ikincisıradadoktora tezleriyeralmaktadır.Dersbazındaiseençokfizik,dahasonrasırasıylabiyolojivekimyaderslerindearaştırmalaryapıldığısonucunaula-


şılmıştır.Lisansüstü tezlerinkonularına ilişkindağılımlarında;fizik,kimyavebiyolojiderslerindeençokprogramdeğerlendirme,dahasonraakademikbaşarı,öğrenmeyak-laşımları-öğretimmodelleri,öğretimyöntemveteknikleri,derskitabıinceleme,öğretimmateryalleri,tutumkonularındaaraştırmalaryapıldığıtespitedilmiştir.KulaWassinkveSadi(2016)tarafındanfenbilimlerimakalelerininincelendiğiaraştırmadaprogramge-liştirme/değerlendirme,Doğruvd.(2012)tarafındanfenbilgisi/fenveteknolojialanındaçalışılantezlerinincelendiğiaraştırmadaprogramçalışmaalanınınilksıralardayeralma-sıaraştırmasonuçlarıylaörtüşmektedir.AyrıcaKüçüközer(2016)tarafındanfenbilgisieğitimidoktoratezlerininincelendiğiaraştırmadadaöğretimyaklaşımlarınınençokça-lışılankonuolmasıaraştırmasonuçlarınıdesteklemektedir.AraştırmasonuçlarınaparalelolarakEğitimProgramlarıveÖğretimalanındabulunan lisansüstü tezlerin incelendiğiGömleksizveBozpolat(2013)’ünaraştırmasındatezkonularındaprogramdeğerlendir-me,öğrenmeyaklaşımı-öğretimmodeli,öğretimyöntemveteknikleri,akademikbaşarıkonularının;YağanveÇubukçu (2019)’un araştırmasında ise en fazla öğretmeveöğ-renmesüreciileprogramdeğerlendirmekonularının;SaracaloğluveDursun(2010)’unaraştırmasında da öğretimprogramları, öğrenmeyaklaşımları konularının ilk sıralardayeraldığıtespitedilmiştir.Göktaşvd.(2012a)tarafındanyapılanaraştırmadada,eğitimaraştırmaları arasındaeğitimprogramlarıkonusunun ilk sıralardayeralması araştırmasonucunudesteklemektedir.

Araştırmaeldeedilenbirdiğersonuç,lisansüstütezlerdekullanılanmodellereilişkinsonuçtur.Araştırma kapsamında incelenen tezlerde en fazla nicel araştırma yöntemle-rindentaramamodelinin;taramamodelindensonraiseençokyinenicelaraştırmayön-temlerindendenememodelininkullanıldığıtespitedilmiştirAyrıca,nitelaraştırmayön-temlerindeiseenfazladurumçalışmasımodelinintercihedildiğisonucunaulaşılmıştır.Karmayöntemmodellerininsayısınınisedahaazolduğubelirlenmiştir.Mevcutaraştırmasonucunudesteklernitelikte,GömleksizveBozpolat(2013)ileSaracaloğluveDursun(2010)tarafındanyapılanaraştırmalardadatezlerdeenfazlataramamodelininkullanıldı-ğı,denememodelininonutakipettiğivedahasonradanitelvekarmaaraştırmamodelle-rinintercihedildiğisonucunaulaşılmıştır.NelsonveCoorough(1997)tarafındanyapılanaraştırmada,tezlerdearaştırmamodellerindentaramamodelininensıkkullanılanmodelolduğuvedenememodelininisedahaazsayıdatezdeyeraldığısonucumevcutaraştırmasonucuilebenzerlikgöstermektedir.YineAltın(2004)ileSchreglmann(2016)’ınaraş-tırmasında,araştırmalardataramamodelineağırlıklıverildiğineilişkinsonucaulaşılmasımevcutaraştırmasonucunudesteklemektedir.Benzerşekildebirçokaraştırmadadaenfazlanicelyöntemkullanılarakaraştırmalaryapıldığı,nitelyöntemkullanılarakyapılanaraştırmaların daha az olduğuve en az karmayöntemkullanılarak araştırmalar yapıl-dığına ilişkin elde edilen sonuçlarmevcut araştırma sonuçlarıyla örtüşmektedir (KulaWassinkveSadi,2016;Göktaşvd.,2012a;Göktaşvd.,2012b;Tavşancılvd.,2010).Ay-rıca,araştırmalardanitelaraştırmamodellerininazkullanıldığınıtespitedenaraştırmalaradarastlanmaktadır(NelsonveCoorough,1997;Yıldız,2004;AltıparmakveNakiboğlu,2005;Ramazan,GüvenveEfe,2007;Tavşancıl,2008;Tavşancılvd.,2010,Saracaloğlu


veDursun,2010;GömleksizveBozpolat,2013;KulaWassinkveSadi,2016).Araştırmabulgusunudestekler nitelikte,YağanveÇubukçu (2019) tarafındanyapılan araştırma-danitelaraştırmayöntemlerininaztercihedildiği,nitelaraştırmayöntemlerindeniseenfazladurumçalışmasımodelinintercihedildiğisonucunaulaşılmıştır.Tezlerdeözelliklenitelvekarmaaraştırmayöntemlerineazyerverilmişolmasıönemlibireksiklikolaraksöylenebilir.Buanlamda,araştırmalardanitelvekarmaaraştırmayöntemlerinedeağırlıkverilmesininalanakatkısağlayacağıvebilimselçalışmalarınniteliğiniartıracağıdüşü-nülmektedir.Dersbazındabakıldığında isenicelaraştırmayöntemlerininençokfizik,sonrabiyoloji,dahasonradakimyadersindekullanıldığı;nitelaraştırmayöntemlerininençokfizikdersindekullanıldığı,kimyavebiyolojidersindeiseeşitsayıdakullanıldığı;karmayöntemleriniseençokfizikdersinde,sonrakimya,dahasonradabiyolojidersindekullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Fizik dersine yönelik daha fazla araştırmayapılmışolmasının, araştırmayöntemleri türlerinde ilk sıradafizikdersininyeralmasınanedenolduğusöylenebilir.

Tezlerinörneklemveçalışmagrubuözelliklerine ilişkinsonuçlarabakıldığında isefizik,kimya,biyolojitezlerininörneklem-çalışmagrubundaençoköğrencilerin,öğren-cilerdensonraöğretmenlerintercihedildiğisonucunaulaşılmıştır.Dahasonrasırasıyla;tezleredokümanların,üniversiteöğrencilerinin,yöneticilerin,uzmanlarınveakademis-yenlerinkaynaklıkettiğitespitedilmiştir.Dersbazındafizik,kimyavebiyolojiderslerin-detezlerinoluşmasına;öğrencilerdenenfazla9.sınıföğrencilerinin,dahasonrasırasıyla11.sınıf,10.sınıfve12.sınıföğrencilerininkaynaklıkettiğisonucunaulaşılmıştır.12.sı-nıföğrencileriileazsayıdaaraştırmayapılmasınınnedeni,üniversitesınavınahazırlananöğrencilerinderslerininveetkinliklerininsınavodaklıolmasındankaynaklandığısınavodaklıolmasınedeniyletezlerdeazsayıdaörneklemseçildiğidüşünülmektedir.Araştır-mabulgusunudesteklernitelikte,birçokaraştırmadadaenfazlaöğrencilerle,dahasonraöğretmenlerle araştırmaların yürütüldüğüne ilişkin araştırma sonuçlarına rastlanmıştır(SaracaloğluveDursun,2010;Tavşancılvd.,2010;Doğruvd.,2012;YağanveÇubukçu,2019;Küçüközer,2016).AyrıcaKulaWassinkveSadi(2016)tarafındanyapılanaraştır-malardaenfazlaöğretmenadayları,öğrencilerveöğretmenlerileGömleksizveBozpolat(2013)tarafındanyapılanaraştırmadadaenfazlaöğretmenveöğrencilerlearaştırmalarınyürütüldüğüneilişkineldeedilensonuçlarmevcutaraştırmasonucuylaörtüşmektedir.

Araştırmadaeldeedilenbirbaşkasonuçiseveritoplamaaraçlarınailişkinsonuçtur.Tezlerdeveritoplamaaraçlarıolarakençokölçek,görüşme,anket,başarıtesti,dokümanvegözlemkullanıldığıtespitedilmiştir.Buveritoplamaaraçlarıdersbazındadeğerlen-dirildiğinde; fizik dersinde en çok ölçek, anket ve başarı testinden, kimya ve biyolojiderslerindeiseençokgörüşmedenyararlanıldığısonucunaulaşılmıştır.Azsayıdakulla-nılmasınarağmentezlerdebeceriveyetenektestleri,bilgisayarprogramı,çalışmayap-rakları,değerlendirmeformu,öğrenmegünlüklerivesenaryogibiveri toplamaaraçla-rındanyararlanılmıştır.BenzerşekildeGömleksizveBozpolat(2013)tarafındanyapılanaraştırmadadatezlerdeenfazlaölçekveanketlerdenyararlanıldığı,busonucusırasıylabaşarıtesti,görüşme,kişiselbilgiformu,dokümanvegözlemaraçlarınıntakipettiğiso-


nucunaulaşılmıştır.YineSaracaloğluveDursun(2010)araştırmalarındaenfazlaanket,başarıtesti,tutumölçeğivekişiselbilgiformukullanıldığıtespitetmişlerdir.Tavşancılvd. (2010) tarafındanyapılan araştırmadaulaşılan en fazlayazılı veri toplama tekniği(ölçek)kullanıldığı,görüşme,gözlem,hazırverivebelgeseltaramanınonutakipettiğisonuçlarıileKulaWassinkveSadi(2016)tarafındanyapılanaraştırmadaveritoplamaaracıolarakençokanketvebaşarıtestindenyararlanıldığı,dahaazolmaklabirlikleyazılıkaynak/doküman,görüşmevegözlemdendeyararlanıldığı sonuçlarımevcutaraştırmasonucunudesteklemektedir.Benzer şekildeGöktaşvd. (2012a)araştırmasında;ençokanket ile ilgi, tutum,kişilikyetenekvb. testlerinkullanıldığı;bunlarıdoküman,başarıtestivegörüşmeninizlediğinitespitetmişveenazkullanılanveritoplamaaracınındagözlemolduğuvurgulamıştır.YağanveÇubukçu(2019)tarafındanyapılanaraştırmadadaveritoplamaaracıolarakçoğunluklaölçekyadaanketkullanıldığı;azolmazlabirliktegörüşme,gözlemvedokümandandayararlanıldığıtespitedilmiştir.

Sonolarak,araştırmadatezlerdekullanılanverianaliztekniklerineilişkinsonuçlaraulaşılmıştır.Tezlerdekullanılanverianaliztekniklerinin;betimselistatistikler,parametrikistatistikler,parametrikolmayan istatistikler,grupvaryansları eşitliğini test etmek içinistatistikler, puanların normalliğe uygunluğunu test etmek için istatistikler,MANOVAveregresyondagrupfarklılığınıbelirlemekiçinistatistikler,nitelboyuttabetimselista-tistiklerdışındakullanılanistatistiklerolarakayrıldığıtespitedilmiştir.Araştırmakapsa-mındakitezlerdeverilerinanalizindeenfazlabetimselistatistiklerden(özellikleyüzde,frekans,aritmetikortalama,standartsapma)yararlanıldığı;onuparametrikistatistiklerin(özelliklettesti,ANOVA)takipettiğisonucunaulaşılmıştır.Alanyazındayeralanbirçokaraştırmadadatezlerdebetimselistatistiklerdenyüzde,frekans,aritmetikortalama,stan-dartsapmadansıklıklayararlanıldığı;dahasonradaparametrik istatistiklerolan t testiveANOVAtestininkullanıldığınailişkinulaşılansonuçlarmevcutaraştırmasonucuilebirebir örtüşmektedir (Saracaloğlu veDursun, 2010;Tavşancıl vd., 2010;Göktaş vd.,2012a;Göktaşvd.,2012b;GömleksizveBozpolat,2013;KulaWassinkveSadi,2016;Küçüközer,2016).NelsonveCoorough(1997)tarafındanyapılanaraştırmadadaenfazlabetimselistatistiklerdenfrekans,yüzdekullanıldığı,dahasonraençokkullanılananalizinANOVAtestiolduğusonucudamevcutaraştırmasonucunudesteklemektedir.Ayrıcaya-pılanaraştırmada,nitelboyuttabetimselistatistiklerdışındakullanılanistatistiklerdeisebetimselanalizveiçerikanalizininönplanaçıktığıbelirlenmiştir.

Eldeedilensonuçlardoğrultusundaaşağıdakiönerilersunulmuştur:• Yapılançalışmalardanicelaraştırmayöntemlerindendeneyselmodele,nitelvekar-

maaraştırmayöntemlerinedahafazlayerverilmelidir.• Fizik,kimyavebiyolojiderslerineyöneliklisansüstüdüzeydeçalışmalarınsayısı

artırılmalıdır.• Araştırmakonularıilgilialanlarakatkısağlayacakşekildebelirlenmeli,araştırma-

larınişlevselveözgünyapılmasınadikkatedilmelidir.• İlgilialanlardaaraştırmakonularındaçeşitliliksağlanarakeğitimalanındabilgibi-

rikimininoluşmasısağlanmalıdır.


• Araştırmalarınörneklemgrubuseçilirken,çalışmayauygunçeşitliörneklemgrup-larınıntercihedilmesiyolunagidilmelidir.Böylecearaştırmalarınkalitesininartır-masısağlanmalıdır.

• Araştırmadaveritoplamaaraçlarıçeşitlendirilerek,araştırmasonuçlarınıngeçerli-likvegüvenirliğiartırılmalıdır.

• Tezlerinverianalizibölümleridahaaçıklayıcıveayrıntılıolsunulmalıdır.Araştır-mabulgularınınanalizindedoğruverianalizyöntemleriseçilmelidir.

• Fizik,kimyavebiyolojiderslerineyönelikbenzeraraştırmaların,alandayapılmışmakalevebildirilerüzerindedeyapılmasıalanakatkısağlayacaktır.

• Tezlerdeyapılanincelemelerdoğrultusunda;araştırmasorularınayönelikbazıtez-lerdeverilmesigerekenbilgilerinyeterinceverilmediğitespitedilmiştir.Budoğ-rultuda, tezlerde araştırma sürecinde yapılanların sistemli ve detaylı bir şekildeanlatılmasıönerilir.

• Türkiye’dekibenzeraraştırmalarınınbelirlizamanaralıklarıylayapılması;çalış-malarıneğilimininbirbütünolarakgörülebilmesine,takibine,karşılaştırılmasınaimkânsağlayacakvegelecekteyapılacakaraştırmalaradayönverecektir.

KaynakçaAltın,N.(2004).Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan yüksek lisans tezlerinin

analizi (Ankara, Gazi ve Hacettepe Üniversitesi). Yayınlanmamışyükseklisanstezi,Ankara:AnkaraÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Altıparmak,M.veNakiboğlu,M.(2005).Fenbilimlerieğitimilisansüstütezçalışmala-rındauygulanannitelvenicelyöntemler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17,355-358.

Altun,AveOlkun,S.(2005).Güncel gelişmeler ışığında ilköğretim: matematik-fen-tek-noloji-yönetim. Ankara:AnıYayıncılık.

Arslan,A.,Tekbıyık,A.veErcan,O.(2012).Fizikderskitaplarınınöğretmengörüşlerinegöredeğerlendirilmesi.Turkish Journal of Education,1(2),64-69.

Balbağ,M.Z.,Leblebicier,K.,Karaer,G.,Sarıkahya,E.veErkan,Ö.(2016).Türkiye’defeneğitimiveöğretimisorunları.Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(3),12-23.

Başaran,İ.E.(1978).Eğitim psikolojisi. Ankara:BilimMatbaası.Çetinkaya,E.veTaşar,M.F. (2018).Fenbilimleri eğitimialanındaTürkiyemerkezli

argümantasyonaraştırmalarınınçeşitlideğişkenleraçısından incelenmesi.Ha-cettepe University Journal of Education, 33(2),353-381.

DenişÇeliker,H.veUçar,C.(2015).Feneğitimiaraştırmacılarınabirrehber:2001-2013yıllarıarasındayazılanlisansüstütezlerinincelenmesi.Elektronik Sosyal Bilim-ler dergisi,14(54),81-94.


Doğru,M.,Gençosman,T.,Ataalkın,A.N.veŞeker,F.(2012).Fenbilimlerieğitimindeçalışılanyükseklisansvedoktoratezlerininanalizi.Journal of Turkish Science Education, 9(1),49-64.

Ecevit,T.(2018).Argümantasyon destekli araştırma-sorgulamaya dayalı öğretim uygu-lamalarının fen öğretmen eğitimindeki etkililiği.Yayımlanmamışdoktora tezi,Ankara:HacettepeÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Erdoğan,M.N.veKöseoğlu,F.(2012).Ortaöğretimfizik,kimyavebiyolojidersiöğre-timprogramlarınınbilimselokuryazarlıktemalarıyönündenanalizi.Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4),2889-2904.

Göktaş,Y.,Hasançebi,F.,Varışoğlu,B.,Akçay,A.,Bayrak,N.,Baran,M.veSözbilir,M.(2012a).TrendsineducationalresearchinTurkey:acontentanalysis.Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1),455-460.

Göktaş,Y.,Küçük,S.,Aydemir,M.,Telli,E.,Arpacık,Ö.,Yıldırım,G.veReisoğlu,İ.(2012b).Educational technology research trends in turkey:acontentanalysisof the 2000-2009 decade.Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1),191-196.

Gömleksiz,M. N. ve Bozpolat, E. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanındakilisansüstü tezlerindeğerlendirilmesi.The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7),457-472.

Karadağ,E. (2009).Eğitimbilimlerialanındayapılmışolandoktora tezlerinin tematikaçıdanincelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3),75-87.

Karasar,N.(2006).Bilimsel araştırma yöntemi.Ankara:NobelYayınDağıtım.KulaWassink,F.veSadi,Ö.(2016).Türkiye'defenbilimlerieğitimiyönelimleri:2005

ile2014yıllarıarasıbiriçerikanalizi.İlköğretim Online, 15(2),594-614.Küçüközer,A. (2016).Fenbilgisieğitimialanındayapılandoktora tezlerinebirbakış.

Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1),107-141.

MEB(2018).Ortaöğretim fizik dersi (9, 10, 11, 12. sınıflar) öğretim programı.Ankara:MilliEğitimBakanlığı.

MEB(2011).2649sayılıMillîEğitimBakanlığıTebliğlerDergisi,Cilt74,KararSayısı:131, 132, 133. Web: file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/2649-_ekim_2011.pdfadresinden10.06.2020’dealınmıştır.

MEB (2012). 2655 sayılıMillî EğitimBakanlığıTebliğlerDergisi,Cilt 75,Karar sa-yısı: 15. Web: file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/2655.pdf adresinden10.06.2020’dealınmıştır.

MEB(2013).2666sayılıMillîEğitimBakanlığıTebliğlerDergisi,Cilt76,Kararsayısı:10, 11, 12. Web: http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcate-gory/80-2013adresinden10.06.2020’dealınmıştır.


MEB (2017). 2718-EK sayılıMillîEğitimBakanlığıTebliğlerDergisi,Cilt 80,Kararsayısı:88,89,91,95,96,97.Web:file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/Tem-muz_Ek_2718_2017.pdfadresinden10.06.2020’dealınmıştır.

MEB(2018).2726sayılıMillîEğitimBakanlığıTebliğlerDergisi,Cilt81,Kararsayısı:28,29,30,31,34,35Web:file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/2726_Mart_2018.pdfadresinden10.06.2020’dealınmıştır.

National Research Council (NRC). (1996).National science education standards. Washington,DC:TheNationalAcademiesPress.

Nelson,J.K.veCoorough,C.(1994).ContentanalysisofthePhDversusEdDdissertation.The Journal of Experimental Education, 62(2), 158-168.

Özcan,H.,Düzgünoğlu,H.,veKoştur,H.İ.(2018).Cumhuriyetdönemifiziköğretimprogramlarınınhaftalıkderssaatleriaçısındanincelenmesi.Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(2),83-99.

Özdemir, S.M. (2009). Eğitimde program değerlendirme veTürkiye’de eğitim prog-ramlarını değerlendirme çalışmalarının incelenmesi.Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2),126-149.

Ramazan,O.,Güven,G.veEfe,K.(Ekim,2007).Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalında yapılmış olan yüksek lisans tezlerinin konu alanı ve araştırma modeli açısından incelenmesi. III.LisansüstüEğitimSempozyumu.17Ekim2007.AnadoluÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü,Eskişehir.

Saracaloğlu,A.S.veDursun,F.(Mayıs,2010).Türkiye’de eğitim programları ve öğreti-mi alanındaki lisansüstü tezlerinin incelenmesi. 1.UlusalEğitimProgramlarıveÖğretimKongresi(s.86-93).13-15Mayıs2010.BalıkesirÜniversitesiNecati-beyEğitimFakültesi,Balıkesir.

Saylan, N. (1995). Eğitimde program tasarısı temeller-prensipler-kriterler. Balıkesir:İnceOfset.

Saylor,J.G.,Alexander,W.M.veLewis,A.J.(1981).Curriculum planning for better teaching and learning.NewYork:Holt,RinehartandWinston.

Schreglmann,S.(2016).Türkiye’deprogramgeliştirmekonusuileilgiliyapılanyükseklisans ve doktora tezlerinin içerik analizi.Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43),1492-1500.

Schulz,W.,Ainley, J., Fraillon, J., Losito, B.,Agrusti, G., and Friedman, T. (2018).Becomingcitizensinachangingworld.IEA International Civic and Citizenship Education Study2016InternationalReport.Cham:SpringerNature

Serdyukov,P.(2017).Innovationineducation:whatworks,whatdoesn’t,andwhattodoaboutit?Journal of Research in Innovative Teaching & Learning, 10(1),4-33.

Sönmez,V.veAlacapınar,F.G.(2017).Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara:AnıYayıncılık.


Tavşancıl,E.,Çokluk,Ö.,GözenÇıtak,G.,Kezer,F.,YalçınYıldırım,Ö.,Bilican,S.,BağcanBüyükturan,E.,Şekercioğlu,G.,Yalçın,N.,Erdem,D.veÖzmen,D.T. (2010).Eğitim bilimleri enstitülerinde tamamlanmış lisansüstü tezlerin in-celenmesi (2000-2008).AnkaraÜniversitesiBilimselAraştırmaProjesiKesinRaporu,Ankara.

Tavşancıl,E.(2008).Lisansüstütezçalışmalarınınyöntembölümününiçerikçözümle-mesi. I. Ulusal Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Kongresi Bil-diriler Kitabı, 237(s.107-122).Ankara:AnkaraÜniversitesiEğitimBilimleriFakültesiYayınları.

Yağan,S.A.veÇubukçu,Z.(2019).Eğitimprogramlarıveöğretimalanındatamamlanmışdoktoratezlerininiçerikanalizi(2006-2017).Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fa-kültesi Dergisi,Advanceonlinepublication.doi:10.16986/HUJE.2019056622.

Yavuz,S.veYavuzG.(2017).Feneğitimindeprojetabanlıöğretimleilgilitezleriniçe-rikanalizi:Türkiyeörneği(2002-2014).Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43,255-282.

Yıldız,A.(2004).Türkiye’dekiyetişkineğitimiaraştırmalarınatoplubakış.Ankara Üni-versitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 78-97.

fİzİk, kİmya, bİyolojİ dersİ ÖĞretİm programlari ... ebru bozpolat...özellikle yüzde,...

Documents