geopolitics 53

ขอบเขตการบรรยายขอบเขตการบรรยาย

•แนวคดของภมรฐศาสตร•แนวคดของภมรฐศาสตร

•สภาพทางภมศาสตรกบผลกระทบตอสถานะของรฐ•สภาพทางภมศาสตรกบผลกระทบตอสถานะของรฐ

•ภมรฐศาสตรในยคหลงสงครามเยน•ภมรฐศาสตรในยคหลงสงครามเยน

2

แนวคดของภมรฐศาสตรแนวคดของภมรฐศาสตร

3

GeopoliticsGeopoliticsGeopoliticsGeopolitics

The world is actively spatialized, divided up, labeled, sorted out into a hierarchy of places of greater or lessersorted out into a hierarchy of places of greater or lesser ‘importance’ by political geographers, other academics and political leaders. This process provides theand political leaders. This process provides the geographical framing within which political elites and mass publics act in the world in pursuit of their ownmass publics act in the world in pursuit of their own identities and interests

(John Agnew, Geopolitics 2003, p. 3).

4

Political Geography & GeopoliticsPolitical Geography & Geopoliticsg p y pg p y p

• ภมศาสตรการเมอง (Political Geography): เปนเรองการศกษาทเนน ( g p y)

เรองของการเมองทปรากฏตามภมศาสตร

• ภมรฐศาสตร (Geopolitics): เปนศาสตรทเนนการศกษาถงภมศาสตร

ทเกยวของในปรากฏการณทางการเมอง ทเกยวของในปรากฏการณทางการเมอง

• สรป ภมศาสตรการเมองศกษาภมศาสตรเปนหลกรฐศาสตรเปนรอง

สวนวชาภมรฐศาสตรจะศกษารฐศาสตรเปนหลกภมศาสตรเปนรอง

โ

5

ทมา: หนงสอ ภมรฐศาสตร ของ - รศ. ดร.โกวท วงศสรวฒน

แนวคดในการแผอานาจของรฐแนวคดในการแผอานาจของรฐฐฐ

ฟ เฟรดรก รทเซล (Friedrich Ratzel)• นกภมรฐศาสตรชาวเยอรมนนกภมรฐศาสตรชาวเยอรมน

• รฐม 2 องคประกอบ ประชากรและแผนดน

ป • รฐเปรยบเสมอนสงมชวต (Organic State)

• พรมแดนสามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลาขนกบความเขมแขง และการใชกาลงทหาร

• เปนแนวคดทถกนาไปใชโดยเยอรมน และเปนชนวนกอใหเกด• เปนแนวคดทถกนาไปใชโดยเยอรมน และเปนชนวนกอใหเกดสงครามโลกครงท 2

6


รดอลฟ เจลเลน (Rudolf Kjellén) (1)รดอลฟ เจลเลน (Rudolf Kjellén) (1)

• อาจารยสอนวชาประวตศาสตรและการปกครองชาวสวเดน

• เชอใน รฐเปรยบเสมอนสงมชวต (Organic

St t )State)

• เรมใชคาวา Geopoliticsเรมใชคาวา Geopolitics

7


รดอลฟ เจลเลน (2)รดอลฟ เจลเลน (2)• รฐสามารถเปนมหาอานาจไดตองม

– มเนอทกวาง

– สามารถตดตอโลกภายนอกไดสะดวก สามารถตดตอโลกภายนอกไดสะดวก

– มดนแดนตดตอกนเปนผนเดยว

• ประเทศเปนมหาอานาจไดโดยไมจาเปนตองขยายอาณาเขตเพยงอยางเดยว

• ความลาหนาทางวฒนธรรมและเทคโนโลยทลาหนาของรฐ ยงแสดงถงความมอานาจของรฐ

8

ยงแสดงถงความมอานาจของรฐ


อลเฟรด เทเยอร มาฮาน

(Alf d Th M h ) (1)(Alfred Thayer Mahan) (1)• นายพลเรอ และอาจารยสอนประวตศาสตร

และยทธศาสตร วทร. ชาวสหรฐ ฯ

• ผลงานสรางชอ “ยทธศาสตรกาลงอานาจทางทะเล” (Sea • ผลงานสรางชอ ยทธศาสตรกาลงอานาจทางทะเล (Sea Power Strategy) หลายประเทศนาไปใชเปนแนวทางไปส มหาอานาจทางเรอ (Naval Power)มหาอานาจทางเรอ (Naval Power)

• “สงครามไมใชการสรบ แตเปนธรกจ” (War is not fighting but

9

business)


ฟ ฮ (2)อลเฟรด เทเยอร มาฮาน (2)• องคประกอบของกาลงอานาจทางทะเล

– ทตงทางภมศาสตร

รปรางทางกายภาพ– รปรางทางกายภาพ

– การขยายดนแดน

– จานวนพลเมอง

–คณลกษณะประชากรคณลกษณะประชากร

10


ฟ ฮ (3)อลเฟรด เทเยอร มาฮาน (3)

• ตอมามการนาแนวคดของ มาฮาน

ไปพฒนาตอเปน “กาลงอานาจทางเรอ”

ไ (Marine Time Power) ทประกอบไปดวย “กาลงอานาจทางทะเล” (Sea Power) หรอ “สมทธานภาพ” และ “อานาจกาลง( ) รบทางเรอ” (Sea Force = Navy) หรอ นาวกานภาพ

11

แนวคดในการแผอานาจของรฐแนวคดในการแผอานาจของรฐฐฐเซอร วอลเตอร ราเลย• ไดกลาวไวในป พ.ศ.2153 (ค.ศ.1610) กอนทจะเกดศาสตรทางดานภมรฐศาสตร วา ฐ

• "Whoever commands the sea commands the trade; whomever commands the trade of the world whomever commands the trade of the world commands the riches of the world, and consequently th ld it lf " the world itself."

• “ใครกตามทครองอานาจทางทะเลจะครองอานาจทาง ใ โการคา ใครกตามครองอานาจทางการคาของโลกจะครอง

ความมงคงของโลกและครองโลกในทสด”

12

Hard Land Theory (1)Hard Land Theory (1)y ( )y ( )

โ ฟ • นาเสนอโดย เซอร เฮาฟอรด แมคคนเดอร

(Halford J Mackinder)ในป พ ศ 2447 (ค ศ 1904) ผาน(Halford J. Mackinder)ในป พ.ศ. 2447 (ค.ศ.1904) ผาน

บทความชอ “The Geographical Pivot of History” ตอสมาคม

ภมศาสตรแหงชาตทกรงลอนดอน

• มแนวความคดทวาพนททวปยโรปและอฟรกามความตอเนอง• มแนวความคดทวาพนททวปยโรปและอฟรกามความตอเนอง

เปนผนเดยวกน และใหชอวา “เกาะโลก” (World Island)

13

Hard Land Theory (2)Hard Land Theory (2)y ( )y ( )• เกาะโลกนมจดสาคญทางยทธศาสตรทสาคญยง คอบรเวณ

ใ โดนแดนในแถบยเรเซย (Eurasia) (ทวปเอเชยและยโรปรวมกน)

14


• กาหนดบรเวณสาคญทเรยกวา

“ดนแดนหวใจ” (Heartland) เรมจากทะเลบอลตกและทะเลดาในทางดนแดนหวใจ (Heartland) เรมจากทะเลบอลตกและทะเลดาในทาง

ตะวนตกไปจนกระทงถง ไซบเรยในทางตะวนออก และทางเหนอเรม

ใ จากมหาสมทรอารกตกลงจนถงเทอกเขาหมาลยทางใต และรวมสวน

ใหญของทราบสงอหรานทางตะวนตกเฉยงใตและทราบสงมองโกเลยญ

ทางตะวนออกเฉยงใต บรเวณ ดนแดนหวใจ

15


• บรเวณ ดนแดนหวใจ นกาลงทางเรอ• บรเวณ ดนแดนหวใจ นกาลงทางเรอ

จะเขาไดยากมาก และลกษณะภมประเทศเปนภเขาลอมรอบทาถอเปน

ชยภมทด นอกจากนยงสามารถเคลอนกาลงเขาไปยดครองยโรป

ตะวนออกและตะวนตก สาหรบดนแดนหวใจนนจะถกลอมดวยทวปยโรป

และเอเซย มประเทศ จน องกฤษ ฝรงเศส เยอรมน ฯลฯ ลอมรอบ

“ ป ใ ” • แมคคนเดอร เรยกดนแดนบรเวณนวา “ดนแดนรปวงเดอนรมใน”

(Inner Marginal Crescent) และดนแดนถดมา คอ ทวปอฟรกา

ออสเตรเลย อเมรกาเหนอ และทวปอเมรกาใต โดยเรยกบรเณนวา

“ดนแดนรปวงเดอนรมนอก” (Outer, Insular Crescent)

16


แมคคนเดอร ไดกลาวไววา • แมคคนเดอร ไดกลาวไววา

• “Who rules East Europe commands the Heartland, Who rules p ,

the Heartland commands the World-Island, Who rules the

World-Island commands the World.”

• “ใครครองยโรปตะวนออกผนนควบคมใจโลก ผใดควบคมใจโลกใครครองยโรปตะวนออกผนนควบคมใจโลก ผใดควบคมใจโลก

ไดผน นควบคมเกาะโลก และ ผใดสามารถคมเกาะโลกไดผน นจะ

โควบคมโลก”

17


•

18

Rimland Theory (1)Rimland Theory (1)y ( )y ( )

• นโคลส เจ สปกแมน ศาสตราจารยผสอนวชาความสมพนธระหวาง

ประเทศ แหงมหาวทยาลยเยล ไดนาเสนอแนวคดท มมมมองท

แตกตางออกไปจาก แมคคนเดอร ในเรองการมองภมประเทศทางแตกตางออกไปจาก แมคคนเดอร ในเรองการมองภมประเทศทาง

ยทธศาสตรทสาคญ

• สปกแมน มองวาดนแดนทอยถด ดนแดนรปวงเดอนรมใน ออกมา

ทงนไมรวมตะวนออกกลาง ตะวนออกใกล ตะวนออกไกล และ เอเซยทงนไมรวมตะวนออกกลาง ตะวนออกใกล ตะวนออกไกล และ เอเซย

อาคเนย เปนภมประเทศทางยทธศาสตรทสาคญ เพราะเปนบรเวณกน

ชน (Buffer Zone) เรยกวา “ขอบดนแดน” (Rimland)

19


ป ไ ไ • สปกแมน ไดกลาวไววา

“Wh l h i l d l E i Wh l • “Who controls the rimland rules Eurasia; Who rules

Eurasia controls the destinies of the world.” f

• “ผใดสามารถควบคมขอบดนแดนไดจะไดครองยเรเซย

ผใดควบคมยเรเซยไดผน นจะครองโลกในทสด”

20


• แนวความคดของ สปกแมน ถกนาเสนอเพอหกลางกบแนวคดของ แนวความคดของ สปกแมน ถกนาเสนอเพอหกลางกบแนวคดของ

แมคคนเดอร เพราะ ดนแดนทเปน “ดนแดนหวใจ” นนจะถกครอบครอง

โดยสหภาพโซเวยตในขณะนนเปนสวนใหญ โดยสหภาพโซเวยตในขณะนนเปนสวนใหญ

• ทฤษฏขอบดนแดนจงมอทธพลมากในการกาหนดยทธศาสตรปดลอม

(Containment Strategy) ของสหรฐ ฯ ทพยายามจะนากาลงของตนไปไว

ยงประเทศทอยบรเวณขอบดนแดนตามแนวคดของ สปกแมน เชน

บรเวณคาบสมทรเกาหล ฟลปปนส ไทย กลมประเทศทอยในสนธสญญา

นาโต ฯลฯ นาโต ฯลฯ

21

Rimland Theory (4)Rimland Theory (4)Rimland Theory (4)Rimland Theory (4)

22

ภมยทธศาสตรภมยทธศาสตร

• ภมยทธศาสตรเปนสาขาหนงของภมรฐศาสตร ทศกษาภมยทธศาสตรเปนสาขาหนงของภมรฐศาสตร ทศกษา

เกยวกบนโยบายตางประเทศทอาศยปจจยทางภมศาสตรเปน

แนวทางในการกาหนดนโยบาย ขอจากด ประเดนทาง

การเมองระหวางประเทศ และ การวางแผนทางทหาร การเมองระหวางประเทศ และ การวางแผนทางทหาร

• ภมยทธศาสตรจะเปนสงทเชอมระหวางเปาประสงคกบภมยทธศาสตรจะเปนสงทเชอมระหวางเปาประสงคกบ

เครองมอทม (กาลงอานาจของชาต)

23- ภมยทธศาสตร = ทายงไงถงจะครองโลก -


• ซปบกนว เบรงเซงก (Zbigniew Brezinski) ไดกลาวไวในซปบกนว เบรงเซงก (Zbigniew Brezinski) ไดกลาวไวใน

หนงสอ The Grand Chessboard วา

– ปจจบนการเมองระหวางประเทศมเพยงขวเดยว โดยมสหรฐฯ

ป ป ป กาวขนมาเปนประเทศมหาอานาจเพยงประเทศเดยว

– สหรฐฯ ไมสามารถเปนมหาอานาจชาตเดยวไดตลอดกาล สหรฐฯ ไมสามารถเปนมหาอานาจชาตเดยวไดตลอดกาล

Zbigniew Brzezinski

24

while serving as National Security Advisor


ยคของโลก รปแบบมหาอานาจ

กอนสงครามโลกครงท 2

ระบบหลายขวครงท 2

สงครามเยน ระบบสองขว

หลงสงครามเยน ระบบขวเดยว

25

ภมรฐศาสตรในยคหลงสงครามเยนภมรฐศาสตรในยคหลงสงครามเยน

26

Dramatic Growth in Global Demand (1)Dramatic Growth in Global Demand (1)( )( )

2005 20302005 2030

27

Dramatic Growth in Global Demand (2)Dramatic Growth in Global Demand (2)( )( )

2005 2030

28

Global Oil Flow TrendsGlobal Oil Flow Trends

29

Global Oil Flow TrendsGlobal Oil Flow Trends

30

USA Trade FlowUSA Trade Flow

31

Updated 03/03/04

China Trade FlowChina Trade Flow

32

Updated 03/03/04

USA & China Trade Flow UpdateUSA & China Trade Flow Updatepp

33

Trade BlocsTrade Blocs

34

สงครามเยน

35

The Cold War 1945‐1960The Cold War 1945‐1960

• ฃ

36

The Cold War 1960‐1991The Cold War 1960‐1991

• ฃ

37

3 เหตการณกบภมรฐศาสตรในยคหลงสงครามเยน3 เหตการณกบภมรฐศาสตรในยคหลงสงครามเยน ฐ ฐ

• การเกดขนของ เศรษฐกจใหม (New Economy) และ การเกดขนของ เศรษฐกจใหม (New Economy) และ

การดาเนนการขามชาต (Transnational)

• ความขดแยงในอารยธรรม (Clash of Civilizations)

• การกาวเขาสมหาอานาจชาตเดยวของสหรฐ ฯ (US Unipolarity)

– Bush Doctrine

– The Pentagon’s New Map– The Pentagon s New Map

38

เศรษฐกจใหมเศรษฐกจใหมฐฐ

• เปนระบบการผลตทอาศยปจจยสาคญ คอ ความร และขอมล กาไรญ

อนเกดจากการสรางความรใหม และรขอมลใหมประสมกบการ

จดการทมประสทธภาพ ดงนน ทน สาคญของเศรษฐกจใหมจงจดการทมประสทธภาพ ดงนน ทน สาคญของเศรษฐกจใหมจง

ไมใชเครองจกรหรอวตถดบ แตเปน “คน” หรอทรพยากรบคคลทม

สความรความสามารถ

• เปน นวตกรรมใหมของธรกจในระบบเศรษฐกจทมโครงสรางฐ

พนฐานดานขอมลขาวสารเปนรากฐานสาคญ โดยเปนการรวมกน

ของธรกจในภาคคอมพวเตอร การสอสาร และสาระความร อนหนงของธรกจในภาคคอมพวเตอร การสอสาร และสาระความร อนหนง

ของโลกาภวตน กลาวคอ ความรเปนทรพยากรทสาคญในองคกร

ทามกลางการตดตอสอสารของโลกทไรขดจากดทามกลางการตดตอสอสารของโลกทไรขดจากด

39

The World is Flat (1)The World is Flat (1)( )( )

• (1) Globalization-1.0 ราว ค.ศ. 1429 – 1800 มกลไกการเปลยนแปลงคอประเทศ

ตะวนตก เชน สเปนและองกฤษ เปนตน ทเดนทางแสวงหาอาณานคม ทาใหโลกเสมอน

ลดขนาดลงจากขนาดใหญเปนขนาดกลาง

• (2) Globalization-2.0 ราว ค.ศ. 1800 – 2000 โดยกลไกคอบรษทขามชาตทแสวงหา

ตลาดและแรงงานในโลกตะวนออก ทาใหโลกเสมอนลดจากขนาดกลางเปนขนาดเลก ล แล แร นในโล วน ใ โล เสม นล น ล เ น น เล

• (3) Globalization-3.0 เรมจากป ค.ศ. 2000 ทเทคโนโลยสารสนเทศทาใหโลกเสมอนลด

จากขนาดเลกเปนขนาดจว โดยกลไกคอคนทกคนและทกกลมทสามารถเขาถงเทคโนโลย จากขนาดเลกเปนขนาดจว โดยกลไกคอคนทกคนและทกกลมทสามารถเขาถงเทคโนโลย

(plug and play) และรวมในกระแสโลกาภวตนนไดโดยไมจากดเฉพาะชาวโลกตะวนตก

อกตอไปอกตอไป

40

The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Centuryโดย Thomas L. Friedman


10 เหตการณททาใหโลกแบน

1. 11/9/89 The wall came down and Windows came up. วนท 9

ศ ศ 1989 (11/9) ปพฤศจกายน ค.ศ. 1989 (11/9) กาแพงเบอรลนถกทาลาย ซงเปน

สญลกษณของการเรมโลกไรพรมแดน และหลงจากนนอก 5 เดอน

โปรแกรมWindows 3.0 เรมวางตลาด

41


The World is Flat (3)The World is Flat (3)( )( )2. 8/9/95 People to people connectivity วนท 9 สงหาคม ค.ศ. 1995 บรษท

Netscape เขาเปนบรษทมหาชน ซงทาใหเกดสงสาคญ 3 เรอง

2 1) ม Browser ททาใหการใช Internet เกดเปนทนยมทวโลก2.1) ม Browser ททาใหการใช Internet เกดเปนทนยมทวโลก

2.2) ทาใหมมาตรฐานทการตดตอสอสารและเชอมโยงกนระหวางผใช

ไ คอมพวเตอรระบบตาง ๆ เกดขนได

2.3) เกดกระแส Dot-Com boom จนเกดการลงทนในการวางสาย Fiber )

Optic มลคาประมาณ 1 ลานลานเหรยญ ซงทาใหเกดการสอสารไดทวโลก

โดยตนทนการสงเอกสาร เพลง หรอขอมลลดลงอยางมหาศาลโดยตนทนการสงเอกสาร เพลง หรอขอมลลดลงอยางมหาศาล

42



3. Work Flow Software (Application to Application Connectivity)

การทมมาตรฐานและการเชอมโยงใหเกดการสอสารกนไดระหวางผ ท

ใชคอมพวเตอรตางกนและโปรแกรมตางกนได ทาใหเกดการแปลยนใชคอมพวเตอรตางกนและโปรแกรมตางกนได ทาใหเกดการแปลยน

แปลงในกระบวนการทางาน (work flow) อยางมาก การแบงปน

ความรและการรวมงานกนเกดขนระหวางคนทอยตางสถานท ตาง

เวลา ตางงานกน อยางไมเคยเกดขนในประวตศาสตรเวลา ตางงานกน อยางไมเคยเกดขนในประวตศาสตร

43



4. Open-sourcing เชนการเปดใหใชโปรแกรม Linux ฟรแกคนทวไป ทา

ใหเกดรปแบบใหมของการสรางสรรค (new industrial model of

creation) และการรวมทางาน เชน นกศกษาอาย 19 ปของcreation) และการรวมทางาน เชน นกศกษาอาย 19 ปของ

มหาวทยาลย Stanford ประเทศสหรฐอเมรการวมกบนกศกษาอาย

24 ป ในประเทศ New Zealand พฒนาโปรแกรม Firefox Web

Browser โดยไมเคยพบตวกนเลย และโปรแกรมไดมผ download ไปBrowser โดยไมเคยพบตวกนเลย และโปรแกรมไดมผ download ไป

ใชแลวกวา 10 ลานคน

44



5. Outsourcing เปนรปแบบใหมของการรวมกนในกระบวนการทางาน

โดยกจกรรมตาง ๆ ของบรษท สามารถแยกออกไปทานอกบรษทในท

อนไดอนได

6. Offshoring การทจนเขารวม WTO กระตนการยายฐานการผลตหรอ ฐ

แยกกจกรรมตาง ๆ ของบรษทไปตางประเทศ (Offshoring) ทมตนทน

ถกกวามากขนถกกวามากขน

45



7. Supply Chaining การบรหารหวงโซอปทานในปจจบนทาได

อยางมประสทธภาพมาก บรษท Wal-Mart ซอของจาก

ป ป ป ประเทศจนเปนมลคาอนดบท 8 เมอเทยบกบประเทศคคาของ

จน (มากกวาการสงออกของจนไปแคนนาดา หรอ จน (มากกวาการสงออกของจนไปแคนนาดา หรอ

ออสเตรเลย)

46



8. Insourcing คอการทบรษทเขาไปทางานตาง ๆ ในบรษทอน ๆ

เชน UPS ซงขณะนรบทางาน logistics ใหกบหลายบรษท การ

ใ ดแลและใหบรการแกลกคาซอมเครองคอมพวเตอรของ

Toshiba หรอการใหบรการลกคาสงซอรองเทาทาง nike.com Toshiba หรอการใหบรการลกคาสงซอรองเทาทาง nike.com

นนจะดาเนนการโดย UPS ตงแตการตอบโทรศพท ซอมของ

หอของ สงของจนถงการเกบเงน

47



9. In-forming เราสามารถหาขอมลใหตวเองไดอยางงายดาย

จาก Internet และ search engine เชน Google

10. The Steroids Wireless and Voice over the Internet

เปนเครองมอทเหมอนยาชกาลงทจะทาใหการรวมงานในเปนเครองมอทเหมอนยาชกาลงทจะทาใหการรวมงานใน

รปแบบตางๆ ทาไดโดยมประสทธภาพมาก เนองจากเราจะๆ

สามารถเชอมตอกบใครกได ทไหนกได ดวยเครองมอท

หลากหลาย

48



The World is Flat:A B i f Hi t f thA Brief History of the Twenty-First Centuryโดย Thomas L. Friedman

49

การเกดขนของสหภาพยโรปการเกดขนของสหภาพยโรป

• เปนการรวมตวระหวาง 27 ประเทศในยโรป

• มลกษณะเปนองคกรระหวางประเทศระดบเหนอประเทศ (Supra-

national Organization)

• มความสมพนธกนทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคมแบบบรณาการ • มความสมพนธกนทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคมแบบบรณาการ

• ม “กฏหมายของสหภาพ” (Union Laws) ฏ

52


• เกดยโรปตลาดเดยว (European Single Market) ( p g )

• เกดเงนสกล “ยโร” (Euro)

• เกดรฐธรรมนญสหภาพยโรป (EU Constitute)

• มการขยายตว (EU Enlargement)

53


ผลกระทบตอประเทศนอกกลม EU

• EU มการเออประโยชนดานภาษและโควตาอน ๆ ใหแกประเทศอดตอาณา

นคมในแอฟรกา แปซฟก และ คารเบยน (APC Af i P ifi C ibb ) นคมในแอฟรกา แปซฟก และ คารเบยน (APC-Africa-Pacific-Caribbean)

• ใหสถานพเศษ Associate Agreement (AA-Status) ใหหลายประเทศใน

ยโรปทยงไมไดเขาเปนสมาชก EU

• ใหสทธพเศษทางการคา GSP Generalized System of Preference)• ใหสทธพเศษทางการคา GSP- Generalized System of Preference)

• ความเปน “ตลาดเดยว” (Single Market) ทาใหมขนาดผบรโภคใหญขน

54

การเตบโตของจน (1)การเตบโตของจน (1)( )( )

• นบจากการเปลยนแปลงการปกครองในป 1978 (พ.ศ. 2521) เปนตนมา

เศรษฐกจ (GDP) ของประเทศจนเตบโตอยางรวดเรวมาก ดวยอตราเฉลย

ประมาณ 9 8% ตอป โดยในชวงตลอด 4 ปทผานมา มการเจรญเตบโตไมประมาณ 9.8% ตอป โดยในชวงตลอด 4 ปทผานมา มการเจรญเตบโตไม

นอยกวา 10% ทงน ไดมการประมาณการเจรญเตบโตของป 2006 ไวสงถง

10 5% 10.5%

• เปนทคาดการณวา ในป 2008 การเจรญเตบโตของจนมแนวโนมทจะขนมา

แทนทประเทศเยอรมน ซงเปนประเทศทมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสง

เปนอนดบ 3 ของโลก ดวยมลคาทางเศรษฐกจทสงถง 30,000 ลานเหรยญ เปนอนดบ 3 ของโลก ดวยมลคาทางเศรษฐกจทสงถง 30,000 ลานเหรยญ

โดยจนเพงจะไตอนดบขนมาแทนทสหราชอาณาจกรซงอยลาดบ 4 ของโลก

ในป 2005 ดวยยอดการเจรญเตบโตท 20 000 ลานเหรยญในป 2005 ดวยยอดการเจรญเตบโตท 20,000 ลานเหรยญ

55


• แมวาการเตบโตทางเศรษฐกจของจนจะจดอยในกลมแนวหนาของฐ

โลก แตจนยงไมไดรบการจดอนดบใหเปนประเทศทมงคง เนองจาก

ไ ( ) ไ รายไดเฉลยตอบคคล (GDP ตอหว) ของจน ยงไมตดแมเพยง 100

อนดบแรกของโลก เนองจากจนมประชากรจานวนมหาศาล รายได

เฉลยตอบคคลของจนจงยงคงตาอยเพยงไมเกน 2,000 เหรยญตอป

เมอเปรยบเทยบกบสหรฐอเมรกาซงสงกวา 42 000 เหรยญตอป เมอเปรยบเทยบกบสหรฐอเมรกาซงสงกวา 42,000 เหรยญตอป

และ ญป นทสงกวา 35,000 เหรยญตอป

56


นายเหวนเจยเปาตอบคาถามอยางเปนทางการตอสภาจนวา “จนจะ

เตบโตอยางสนตวธ บนพนฐาน 5 ประการ คอ

1. จนจะเตบโตอยางสนตโดยฉวยโอกาสทโลกยงมสนตอย พฒนา

ตนเองใหเขมแขง และขณะเดยวกนตองรกษาสนตภาพของโลกดวยตนเองใหเขมแขง และขณะเดยวกนตองรกษาสนตภาพของโลกดวย

2. การเตบโตของจนตงอยบนพนฐานของความเปนอสระ การ

พงตนเอง อาศยตลาดทมขนาดใหญของจน รวมทงทรพยากรมนษย

และเงนทนของจน ไมควรพงพงตางประเทศมากเกนไปและเงนทนของจน ไมควรพงพงตางประเทศมากเกนไป

57


3. จนจะเตบโตโดยปราศจากการสนบสนนจากประเทศอนๆ ไมได หมายความ ๆ

วา จนเหนความสาคญกบการมความสมพนธทดกบประเทศตางๆ

4 การเตบโตของจนจะตองอาศยระยะเวลาอกยาวนาน หมายความวา จน4. การเตบโตของจนจะตองอาศยระยะเวลาอกยาวนาน หมายความวา จน

จะตองสนตภาพและรวมมอกบประเทศตางๆ

5. การเตบโตของจนไมไดเปนการขดขวางหรอทาลายผลประโยชนของใคร

ไมไดเอารดเอาเปรยบใคร และทสาคญ จนไมมนโยบายทจะแสวงหาความไมไดเอารดเอาเปรยบใคร และทสาคญ จนไมมนโยบายทจะแสวงหาความ

เปนเจาทงในปจจบนและอนาคต

58

Ongoing Armed Conflicts W ld id A t 2007Ongoing Armed Conflicts

W ld id A t 2007Worldwide on August 2007Worldwide on August 2007

Countries with conflict on their territory in 2005 (dark brown color), countries with conflict on their territory after the end of the Cold War (light brown color), and the geographical centre of the conflict (red circle). Source: Buhaug & Gates (2002), Gleditsch et al. (2002). The data are found at www.prio.no/cscw/armedconflict. Map created by Halvard Buhaug.

http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:2007August_Map_of_sites_of_ongoing_armed_conflicts_worldwide.png

59

World Governments in 1900World Governments in 1900

60


61


62


63

Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization • รากฐานของความขดแยงทเกดขนในปจจบนไมไดเกดจาก อดมการณ หรอ ฐ

เศรษฐกจ แตความขดแยงระหวางมนษยชาตนนจะเกดมาจากวฒนธรรม

มนษยชาตจะถกแบงเปนกลมตามอารยธรรม รฐ-ชาต (Nation-states) จะมนษยชาตจะถกแบงเปนกลมตามอารยธรรม รฐ ชาต (Nation states) จะ

ยงคงมบทบาทสาคญในกจการความสมพนธระหวางประเทศ แตความขดแยง

ใ โ ป ศ ป ศ ของการเมองในระดบโลกจะเกดขนระหวางประเทศและกลมประเทศทมความ

แตกตางกนทางอารยธรรม โดยอารยธรรมทขดแยงกนจะเปนตวแสดงสาคญ

ในการเมองระดบโลก เพราะความขดแยงทเกดขนระหวางอารยธรรมท

แตกตางกนจะนาไปสการสรบกนดวยสงครามในอนาคต”

S l P H ti t Th Cl h f Ci ili ti N

65

Samuel P. Huntington, The Clash of Civilization, New York; Summer, Vol.72 Issue: 3, Start Page: 22-49

Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization • อารยธรรมตะวนตก (West)

• อารยธรรมขงจอ (Confucian)

• อารยธรรมญป น (Japanese)

• อารยธรรมอสลาม (Islamic)( )

• อารยธรรมฮนด (Hindu)

• อารยธรรมสลาฟ-ออรธอดอกซ (Slavic-Orthodox)

• อารยธรรมลาตน-อเมรกา (Latin-America)อารยธรรมลาตน อเมรกา (Latin America)

• อารยธรรมแอฟรกน (African)S l P H ti t Th Cl h f Ci ili ti N

66


Cash of Civilization Cash of Civilization ทมา: Geopolitics Re-visioning World Politics, John Agnew.

67

Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization • การแพรกระจายของวฒนธรรมและคานยมแบบตะวนตก รวมถงกระแส

ป ปไ ไป ใ ใ ประชาธปไตย ยงคงมตอไปเรอย และยงคงยดเยยดใหกบอารยธรรมอน ๆ ให

รบสงตาง ๆ เหลานไปในฐานะสงทเปนสากลนยม สวนอารยธรรมของกลม

ประเทศ Sinic (จน เวยดนาม สงคโปร ไตหวน และ ชมชนชาวเอเชยทมอยทง

โลก) จะมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในระดบทเรยกไดวาเปนภยคกคามตอ) ญ ฐ

อารยธรรมตะวนตกในระยะยาว นอกจากนมแนวโนมทสงทอารยธรรรมอสลาม

จะมความสมพนธทดมผลประโยชนรวมกนกบอารยธรรมขงจอ (จน) และความจะมความสมพนธทดมผลประโยชนรวมกนกบอารยธรรมขงจอ (จน) และความ

ขดแยงระหวางอารยธรรมทจะทวความรนแรงนนคอ อารยธรรมอสลาม กบ

ไ ใ อารยธรรมทไมใชอสลาม


69


Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization • ฮนทงตน ยงไดเสนอแนวความคดทเรยกวา “Torn Country”

ซงเปนประเทศทพยายามจะฉกตวเองจากอารยธรรมดงเดมของ

ตนเอง เขาไปเปนสมาชกของอารยธรรมอน ความพยายามของตนเอง เขาไปเปนสมาชกของอารยธรรมอน ความพยายามของ

หลายประเทศทจะกาวเขาสประเทศทมความทนสมย

(Modernization) ซงจะตองผนประเทศตนเองใหมวฒนธรรม

อยางตะวนตก (Western Culture) เชน ตรก


70


Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization Cash of Civilization • การทจะทาใหประเทศของตนเองกลายเปน Torn Country ได

นน จะตองมองคประกอบรองรบ 3 ประการคอ

ป ใ – สถานภาพการเมองและสถานภาพทางเศรษฐกจของประเทศให

การสนบสนนใหเกดการเปลยนแปลง

– ภาคประชาชนจะตองยอมรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน

– ประเทศทเปนประเทศในอารยธรรมใหมทจะยายเขาไปจะตอง

ยอมรบยอมรบ


71


การกาวเขาสมหาอานาจชาตเดยวของสหรฐ ฯการกาวเขาสมหาอานาจชาตเดยวของสหรฐ ฯ

7272

Bush Doctrine Bush Doctrine NSSUS 2002, p.6

“defending the United States, the American people, and our

interests at home and abroad by identifying and destroying the interests at home and abroad by identifying and destroying the

threat before it reaches our borders. While the United States will

constantly strive to enlist the support of the international

community we will not hesitate to act alone if necessary to community, we will not hesitate to act alone, if necessary, to

exercise our right of self defense by acting preemptively against

such terrorists, to prevent them from doing harm against our

people and our country.”p p y

73

Bush Doctrine Bush Doctrine

จาก NSSUS 2002 ไดมแนวคด 2 ประการเกดขนจาก NSSUS 2002 ไดมแนวคด 2 ประการเกดขน

• Preemptive War: สหรฐ ฯ พรอมทจะทาสงครามลวงหนาp ฐ

กอนโจมต

• Unilateralism: สหรฐ ฯ พรอมกระทาการโดยลาพง โดยไม

อาศยมตสหประชาชาต หรอจากพนธมตร หากสหรฐฯ อาศยมตสหประชาชาต หรอจากพนธมตร หากสหรฐฯ

จาเปนตองรกษาผลประโยชนแหงชาตของตนอยางเรงดวน

74

••

75

ภมรฐศาสตรในศตวรรษท 21 ภมรฐศาสตรในศตวรรษท 21 ภมรฐศาสตรในศตวรรษท 21 ภมรฐศาสตรในศตวรรษท 21

76

The Pentagon’s New MapThe Pentagon’s New Mapg pg p

• หนงสอ The Pentagon's New Map: War and Peace in the หนงสอ The Pentagon s New Map: War and Peace in the

Twenty-First Century ของ Thomas P.M. Barnett ทตพมพ ใน เดอน

เม.ย. 2004

• ไดนาเสนอแนวความคดในจดการความขดแยงระหวางประเทศ • ไดนาเสนอแนวความคดในจดการความขดแยงระหวางประเทศ

• โดยการแบงโลกออกเปน 2 กลมคอ

– The Functioning Core

– The Non-Integrated Gap

77


• The Functioning Core: เปนประเทศทไมเปนภยคกคามThe Functioning Core: เปนประเทศทไมเปนภยคกคาม

ตอสนตภาพของโลก แบงตาม เสถยรภาพของประเทศ

และระดบการพงพากนทางเศรษฐกจ (Economic

Interdependence)

โ ป ป– Old Core: อเมรกาเหนอ ยโรปตะวนตก ญป น และ

ออสเตรเลยออสเตรเลย

– New Core: และ จน อนเดย

78


• The Non-Integrated Gap : คอกลมประเทศทมปญหาการกอการg p ญ

ราย และเปนภยคกคามตอสหรฐฯ เชน ตะวนออกกลาง เอเซยใต

( ) ใ (ยกเวนอนเดย) เอเซยตะวนออกเฉยงใต

• Thomas P.M. Barnett ไดเสนอใหกองทพสหรฐฯ ดาเนนการ 2 Thomas P.M. Barnett ไดเสนอใหกองทพสหรฐฯ ดาเนนการ 2

ขนตอน

– ใชกาลงทหารเขาปฏบตตอประเทศทใหการพกพงตอ

กลมกอการราย กลมกอการราย

– ใชการบรหารจดการเพอเปลยนประเทศในกลมน

ใหไปอยในกลม The Function Core 79

The Pentagon’s New MapThe Pentagon’s New Map

80

นโยบายความมนคงสหรฐฯ (โอบามา)นโยบายความมนคงสหรฐฯ (โอบามา)ฐ ( )ฐ ( )

4 เขมมง4 เขมมง

• ยตสงครามอรก

• ยตการสรบกบตาลบน และอลกออดะห

• รกษาความปลอดภยอาวธนวเคลยรและการปองกนไมใหวสด

ใ กมมตภาพรงสตกอยในมอของผกอการราย

ปรบทศทางการทตใหมทงหมด (แสวงหาการสนบสนนจาก• ปรบทศทางการทตใหมทงหมด (แสวงหาการสนบสนนจาก

พนธมตร และสนตภาพถาวร อสลาเอลกบปาเลสไตน)

81

นโยบายความมนคงสหรฐฯ (โอบามา)นโยบายความมนคงสหรฐฯ (โอบามา)ฐ ( )ฐ ( )

6 ประเดน6 ประเดน

• ปญหาอฟกานสถานและปากสถานญ

• ปญหาอาวธนวเคลยร

• ปญหาอหราน (นวเคลยรร)

• ปญหาความมนคงดานพลงงาน

ป • ปญหาอสลาเอล

ปญหาการปรบทศทางทางการทต • ปญหาการปรบทศทางทางการทต 82

สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (1)สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (1) ( ) ( )

1. ความกระชบแนนระหวางเวลากบสถานท

(Time Space Compression): ทงนเนองมาจากนวตกรรม

โ ใ ใ โทางดานโทรคมนาคมสอสารและขาวสารสมยใหม ทาใหโลก

มขนาดเลกลง สวนตาง ๆ โดยเชอมตอทาใหขอมลขาวสารมขนาดเลกลง สวนตาง ๆ โดยเชอมตอทาใหขอมลขาวสาร

สามารถไหลเวยนไปมายงสวนตาง ๆ ไดอยางรวดเรวยงขน

ดร ไชยรตน เจรญสนโอฬาร รฐ ชาตกบ[ความไร]ระเบยบโลกชดใหม

83

ดร.ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, รฐ-ชาตกบ[ความไร]ระเบยบโลกชดใหม,

สานกพมพวภาษา, 2549: หนา 12 – 16

สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (2)สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (2) ( ) ( ) 2. การสลายเสนแบงและการลากเสนแบงใหม

(Deterritorialization/Reterritorialization): เมอความกระชบแนนระหวาง

เวลากบสถานทเกดขน ขอมลขาวสารทไหลเวยนไปมาในโลก ทาใหโลกเกด

ความไมมนคง เสนหรอกรอบตาง ๆ ทไดถกขดเสนไวตงแตในอดต ไดถกตง

คาถามและนาไปสการลากเสนแบงใหม ๆ เพมมากขน เชน การรวมกลมของคาถามและนาไปสการลากเสนแบงใหม ๆ เพมมากขน เชน การรวมกลมของ

กลมนาซใหม (Neo Nazi) ทกระจดกระจายตามทตาง ๆ ในโลก โดยใชการ

สอสารผานอนเตอรเนต ใหการแบงแยกกลมนาซใหมนนไมไดจากดเฉพาะสอสารผานอนเตอรเนต ใหการแบงแยกกลมนาซใหมนนไมไดจากดเฉพาะ

คนทอยในพนทภมศาสตรเดยวกน แตนววตกรรมของเทคโนโลยคมนาคม

ใ ใ ใ สอสาร ทาใหเกด การขดเสนแบงใหมตามความชอบหรอความเชอในสง

เดยวกน

84ดร.ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, รฐ-ชาตกบ[ความไร]ระเบยบโลกชดใหม,


สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (3)สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (3) (3) (3) 3. สงคมความรขาวสาร (Information and Knowledge

Society): เมอขาวสารขอมลไหลเวยนไปมาสะดวกในทตาง ๆ

ใ ส ป ป ใทาใหขอมลขาวสารตาง ๆ กลายมาเปนปจจยพนฐานในการ

ดาเนนการในเรองตาง ๆ ทกเรองในชวตประจาวน ไมวาจะๆ

เปนขอมลทใชตงแตตนนอน ยนนอนหลบ หรอขอมลทใช

ประกอบการตดสนใจในกจการตาง ๆ ทดาเนนการ



สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (5)สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (5) (5) (5) 5. ความเปราะบางทางการเมอง: การกอการรายสากล (Political Fragility:

Transnational Terrorism): การกอการรายและการทาสงครามเพอตอตาน

การกอการราย ถอไดวาเปนวาระของโลก เพราะ ขอมลขาวสารทไหลเวยนไป

มาอยางรวดเรวดวยความรวดเรวไมวาผสงสาร และผ รบสารจะอยทใดในโลก

ทาใหกลมกอการรายทใชความรนแรงเปนอาวธ อาศยชองทางจากทาใหกลมกอการรายทใชความรนแรงเปนอาวธ อาศยชองทางจาก

ความกาวหนาในระบบโทรคมนาคมสอสารทาการเผยแพรความรนแรงทเกด

อยางแพรหลาย ไดกอใหเกดหวาดกลวในสงคมทวไป และรวมไปถงการอยางแพรหลาย ไดกอใหเกดหวาดกลวในสงคมทวไป และรวมไปถงการ

เคลอนไหวทอาจกอใหเกดความรนแรงในสงคมไทย



สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (6)สรปภาพรวมการเปลยนแปลง (6) (6) (6) 6. ความเปราะบางทางเศรษฐกจ: ทนนยม ดอทคอม.คอม (Economic

โ โ Fragility: Dot.Com Capitalism): การเกดขนของนวตกรรมเทคโนโลย

สารสนเทศโดยเฉพาะอยางยงอนเตอรเนต (Internet) ไดสงผลใหเกดการ

พาณชยอเลคทรอนคส (e-Commerce) ตามมา และอนเตอรเนตยงกอเกด

ระบบเศรษฐกจทเรยกวา “เศรษฐกจใหม” (New Economy) โดยในเศรษฐกจฐ ฐ y ฐ

ใหมนนผ คาและผ ซอสามารถทาธรกรรมไดตลอดเวลาหรอทเรยกวา สามารถ

ขายของได 24 ชวโมง 7 วน (24/7) และผคาสามารถกาหนดกลมของลกคาขายของได 24 ชวโมง 7 วน (24/7) และผคาสามารถกาหนดกลมของลกคา

เปาหมายของตนเองได (Niche Market) ตามความเฉพาะของกลมลกคาและ

ความสามารถของผ คาเอง



ผลกระทบของการเปลยนแปลง (1) ผลกระทบของการเปลยนแปลง (1) ( )( )

1. แนวความคดในเรองของอานาจอธปไตย: อานาจอธปไตยทเคยมความเดดขาดเหนอ

อาณาเขตมาตงแตสนธสญญาเวสฟาเลย เมอ ค.ศ.1648 (พ.ศ.2191) สอานาจอธปไตย

แบบจกรวรรดขามอาณาเขตรฐชาต และไดพฒนาไปสอานาจอธปไตยแบบจกรวรรดขาม

อาณาเขตรฐชาตแบบใหมในกระโลกาภวฒนอยางในกรณของการยดครองอฟกานสถาน

และอรกของสหรฐ ฯ ทผานมา การใชอานาจอธปไตยในรปแบบใหมในยคโลกไรพรมแดน

นทาใหเกดการทาทายและถกตงคาถามอยางมาก และสงทตามมาคอบทบาททสาคญ

ของอานาจอธปไตยเหนอดนแดนตามแนวคดของรฐชาตไดถกลดบทบาทลง แตองคกร

เหนอชาต อยางเชน สหประชาชาตกลบมามบทบาทมาขนในเวทโลก


88



ผลกระทบของการเปลยนแปลง (2) ผลกระทบของการเปลยนแปลง (2) ( )( )

2. ระบบรฐ-ชาตทถกทาทายโดยกระแสโลกาภวฒน: เมอระบบรฐชาตไดถกฐ ฐ

ทาทายจากประแสโลกาภวฒนอยางมาก และในทานองกลบกน การเพม

บทบาทของตวแสดงทไมใชรฐ (Non-state Actors) อยางเชน องคกรอสระบทบาทของตวแสดงทไมใชรฐ (Non state Actors) อยางเชน องคกรอสระ

ตาง ๆ กลบกลายมาเปนกลมมทบทบาทในการ ตอรอง ตอตาน ขดขน และทา

ปไ ไปส ไ ทายอานาจอธปไตยเหนอดนแดนของรฐ และนาไปสการเคลอนไหวเรยกรอง

ของภาคประชาชนทวโลก ซงนาไปสแนวคดเรองประชาสงคมโลกและถอเปน

การถวงดลอานาจของรฐชาตและจกรวรรด


89



ผลกระทบของการเปลยนแปลง (3) ผลกระทบของการเปลยนแปลง (3) ( )( )3. การแยกความแตกตางระหวางรฐบาลและการบรหารจดการ: คาวา

( ) ป ป รฐบาล (Government) เปนรปแบบการบรหารจดการภาคสาธารณะทกระทา

บนพนฐานของอาณาเขตและพนทของของประเทศตามแนวคดในสนธสญญา

เวสฟาเลย ปจจบน การแยกกรอบของการบรหารจดการนนจะตอง

เปลยนแปลงไป เปนการบรหารจดการ (Governance) ในโลกยคหลงสงคราม

เยนการบรหารจดการจะมการเปลยนแปลงทชวยใหสงคมโลกมดลยภาพ

ระหวางอานาจรฐ และตวแสดงทไมใชรฐ อย 2 ประการคอ ระหวางอานาจรฐ และตวแสดงทไมใชรฐ อย 2 ประการคอ

(1) ความคดเรองการบรหารจดการระดบโลก

(2) ความคดในเรองของประชาสงคมโลก



บทสงทายบทสงทาย

ขออยาใหเปน

“รเทาเขา แตรไมทนเขา”

91

geopolitics 53

Documents