gids voor websitehouders en websiteontwerpersusers.telenet.be/walter.mertens/files/gids voor...

1 GIDS VOOR WEBSITEHOUDERS EN WEBSITEONTWERPERS

Gids voor websitehouders en websiteontwerpers

Auteurs :

Mireille ANTOINE, Florence de VILLENFAGNE, Didier GOBERT, Laetitia ROLIN, Anne SALAÜN, Vincent TILMAN

Onder de leiding van professor Yves POULLET

2MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN

Nota van de uitgever

DankwoordHet Ministerie van Economische Zaken dankt de auteurs van dit werk.

WaarschuwingDe redactie werd afgerond op 10 januari 2000. Wij willen er dan ook de aandacht opvestigen dat de wetgeving sedert die datum mogelijk wijzigingen heeft ondergaan.

VertalingDit werk werd oorspronkelijk in het Frans opgesteld. De Nederlandse versie werd verzorgddoor de vertaaldienst van het Ministerie van Economische Zaken.

BestellingDe gids kan worden gedownload (in pdf-formaat) op de internetsite van het Ministerie vanEconomische Zaken :

Nederlandstalige versie :http://mineco.fgov.be/information_society/enterprises/designers_internetguide/home_nl.htm

Franstalige versie :http://mineco.fgov.be/information_society/enterprises/designers_internetguide/home_fr.htm

Deze gids kan ook gratis met de post worden bezorgd, zolang de voorraad strekt. Gelievehem dan bij het Ministerie van Economische Zaken aan te vragen met vermelding van detitel van het werk en uw naam en adres.

Ministerie van Economische ZakenBestuur Economische InformatieNijverheidsstraat 61000 Brussele-mail [email protected]. 02 506 51 11fax 02 513 46 57

CopyrightNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middelvan druk, fotokopie, microfilm of op eender welke andere wijze ook, zonder voorafgaandeschriftelijke toestemming van de auteur.

Verantwoordelijke uitgeverHans D’HONDT, Nijverheidsstraat 6, 1000 Brussel

Wettelijk depot2001/1226/13

http://mineco.fgov.be/information_society/enterprises/designers_internetguide/home_nl.htm

http://mineco.fgov.be/information_society/enterprises/designers_internetguide/home_fr.htm

mailto:[email protected]


Deze « Gids voor websitehouders en websiteontwerpers» werden opgesteld door hetCentre de Recherches Informatique et Droit (CRID, FUNDP – Namen)

in het kader van een onderzoekscontract dat werd gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken.

Auteurs

Mireille ANTOINE, Florence de VILLENFAGNE, Didier GOBERT, Laetitia ROLIN, Anne SALAÜN, Vincent TILMAN

Onder de leiding van professor Yves POULLET

Centre de Recherches Informatique et DroitFacultés Universitaires Notre-Dame de la PaixRempart de la Vierge, 5B - 5000 NAMUR

Tel. : 081/72.47.69.Fax : 081/72.52.02.

http://www.droit.fundp.ac.be/crid/default.htm



Voorwoord

Deze gids verstrekt uitvoerige en duidelijke antwoorden op de vele vragen die detoekomstige eigenaar of ontwerper van een website zich stelt.

Hierbij komt immers zoveel kijken dat het riskant zou zijn zichzelf te promoveren totwebsitehouder of -ontwerper zonder rekening te houden met alle aspecten van de zaak. Gelet op het almaar stijgend aantal houders of ontwerpers van internetsites en op de reëlerisico's van dit nieuwe medium, dat een « nieuwe economie » in het leven roept,vertrouwde het Ministerie van Economische Zaken de verwezenlijking van dit werk toe aanhet "Centre de Recherches Informatique et Droit" (CRID) van de "Facultés UniversitairesNotre-Dame de la Paix" (FUNDP) te Namen.

Deze gids reikt oplossingen aan door de antwoorden op de diverse vragen logisch terangschikken. De volgende onderwerpen komen aan bod : ontwerpen en hosten van eensite, merken en domeinnamen, auteursrechten, mee te delen informatie en verwerking vande verkregen informatie met eerbiediging van de privacy.

Vervolgens worden alle aspecten van de verkoop van goederen en dienstenaangesneden, zoals reclame, betaling, levering, waarborgen, bewijs en alles wat wordtgeregeld door de wetten op de handelspraktijken.

Tot slot gaat de aandacht uit naar computercriminaliteit en zelfregulering. Als afsluiterbevat de gids een uitgebreid glossarium met een aantal veelgebruikte termen uit hetinternetjargon.

Veel leesgenot !

Lambert VERJUS,Secretaris-generaal

van het Ministerie van Economische Zaken


Inhoudstafel


Inhoudstafel

NOTA VAN DE UITGEVER............................................................................... 2

AUTEURS ......................................................................................................... 3

VOORWOORD.................................................................................................. 5

INHOUDSTAFEL .............................................................................................. 7

DEEL 1 - INLEIDING....................................................................................... 13

1. Waarschuwing ................................................................................................................15

2. Voor wie is deze gids bestemd ?..................................................................................15Ontwerper en houder.......................................................................................................15Relatie ontwerper - houder ...............................................................................................15

DEEL 2 - EEN SITE ONTWERPEN EN HOSTEN .......................................... 17

1. Hoe ontwerp ik mijn website?.......................................................................................19Hoe kies ik buiten mijn onderneming een ontwerper voor mijn site ?..............................19Hoe moet ik met de ontwerper onderhandelen ? .............................................................20Hoe stel ik het contract voor het ontwerpen van mijn website op ?.................................21

2. Bijkomende diensten naast het ontwerpen van websites.........................................25Zijn deze contracten van bijkomende diensten noodzakelijkerwijs gekoppeld aan hetcontract voor websiteontwerp ?........................................................................................25Hoe host ik mijn site en wat is een hostingcontract ? ......................................................25Wat is webmarketing en positionering binnen de zoekmotor ?........................................26

DEEL 3 - MERKEN EN DOMEINNAMEN....................................................... 27Wat is een domeinnaam ?................................................................................................29Welke domeinnaam moet ik kiezen ?...............................................................................29Tot wie moet ik me wenden om mijn domeinnaam te laten registreren ?........................31Welke criteria moet ik in acht nemen ? ............................................................................32Kan iemand de door mij gekozen domeinnaam betwisten ? ...........................................32Wat moet ik doen als iemand de door mij gekozen domeinnaam al gebruikt ? ..............33

DEEL 4 - MEE TE DELEN INFORMATIE (VOOR ELKE SOORT WEBSITE) 37

1. Informatie die je verplicht bent mee te delen..............................................................39Welke informatie over via het internet verkregen persoonsgegevens moet ik aan deinternetter meedelen ?......................................................................................................39reglementering of zelfregulering?.....................................................................................40Wat moet ik doen als mijn site informatie over personen verspreidt ? ............................40


Heb ik specifieke verplichtingen als de gebruikers mij per e-mail kunnen contacteren ?41Welke informatie moet ik verstrekken als mijn site discussieruimten bevat ? ................ 42Wat gebeurt er als mijn site de gebruikers voorstelt een formulier in te vullen ?............ 42Wat zijn mijn verplichtingen als ik gegevens over websiteaansluitingen uitbaat ? ......... 43

2. Verplicht mee te delen informatie voor specifieke sites........................................... 44

3. Je kunt informatie toevoegen om jezelf te beschermen........................................... 44Een clausule tot beperking van de aansprakelijkheid ..................................................... 44Een clausule over de auteursrechten invoegen .............................................................. 45

DEEL 5 - VERKOOP VAN GOEDEREN EN DIENSTEN................................ 47

1. Wat met reclame ?......................................................................................................... 49

2. Welke informatie plaats ik op mijn site ?................................................................... 50Welke informatie moet ik vooraf verschaffen ? ............................................................... 50Wat met de bevestiging van de informatie ? ................................................................... 50

3. Sluiten van de overeenkomst : welke stappen? ....................................................... 52

4. Levering van het bestelde product of van de bestelde dienst ................................. 53

5. Vooruitbetaling .............................................................................................................. 53

6. Betaling........................................................................................................................... 54Welk(e) soort(en) on line betalingswijzen moet ik aan mijn klanten voorstellen in hetkader van een site voor elektronische handel ? .............................................................. 54

7. Terugbetaling................................................................................................................. 58

8. Waarborgen en service................................................................................................. 58

9. Bewijs ............................................................................................................................. 58Welke bewijsrègels gelden voor relaties tussen handelaars ?........................................ 58Welke bewijsregels gelden voor relaties tussen handelaars en consumenten ?............ 59Wat is een elektronische handtekening ?........................................................................ 60Wat is een digitale handtekening ?.................................................................................. 60Wat is een certificerende autoriteit ? ............................................................................... 61Wat is een certificaat ?..................................................................................................... 61Welke juridische waarde heeft een digitale handtekening? ............................................ 62

10. « extra's » die je kan aanbieden................................................................................. 62

DEEL 6 - AUTEURSRECHT EN MERKENRECHT ........................................ 65

1. Eerbiediging van de rechten van derden (auteursrecht) .......................................... 67

2. Grondbeginselen van het auteursrecht ...................................................................... 68Wat is door het auteursrecht beschermd?....................................................................... 68Moet ik nog aan andere voorwaarden voldoen om door het auteursrecht te kunnenworden beschermd ? ....................................................................................................... 70


Waartegen mag de auteur van een werk zich verzetten ?...............................................70Hoe lang is een werk beschermd ? ..................................................................................71Wat is niet door het auteursrecht beschermd ? ...............................................................72Mag ik een werk dat door het auteursrecht is beschermd dan nooit reproduceren ? .....72Wie is houder van auteursrechten ? Tot wie moet ik mij wenden als ik toestemming wilkrijgen ? ............................................................................................................................74Welke praktische stappen moet ik doen bij het ontwerpen van een website ? ...............75

3. Concrete vragen die je je stelt ! ....................................................................................75Heb ik het recht om de software voor de aanmaak van een webpagina te gebruiken ?.75Mag ik een foto scannen en in mijn webpagina invoegen ? ............................................76Mag ik een beeld scannen en in mijn webpagina invoegen ?..........................................76Mag ik een tekst scannen en in mijn webpagina invoegen ?...........................................77Mag ik een werk (beeld, logo, icoon, foto, tekst, videosequens, muziekbestand) van eenandere site kopiëren of downloaden en op mijn site plaatsen ? ......................................77Mag ik een beeld of foto van een analoge informatiedrager scannen of een beeld of fotovan een digitale informatiedrager kopiëren en op mijn website plaatsen, zelfs als ik ervooraf wijzigingen in aanbreng (bijvoorbeeld door middel van eenbeeldverwerkingssoftware) ?............................................................................................78Mag ik muziekbestanden (bijvoorbeeld MP3) op mijn site ter beschikking stellen vaninternetters ?.....................................................................................................................79Mag ik met hyperlinks verwijzen naar sites die mp3-bestanden bevatten ?....................80Mag ik een werk zonder «Copyright»-vermelding vrij kopiëren ? ....................................80En wat met de werken met de vermelding « zonder auteursrechten » (copyright free) ofde zogenaamde « freewares » of « sharewares » ? .......................................................81Als ik met hyperlinks verwijs naar een andere website, moet ik dan de toestemmingvragen van de eigenaar van die site ? .............................................................................81Welke sancties worden er getroffen als ik het auteursrecht niet eerbiedig ? ..................82

4. Juridische bescherming van je website ......................................................................82

5. Bijzonder probleem : metatags.....................................................................................83

DEEL 7 - COMPUTERCRIMINALITEIT .......................................................... 85

1. Gevaren en te ondernemen stappen............................................................................87Aan welke gevaren is mijn website blootgesteld ?..........................................................87Hoe kan ik voorzorgen nemen tegen deze gevaren ? .....................................................87Wat doe ik als ik een inbraak vastgesteld heb .................................................................88Welke inbraken worden bestraft ? ....................................................................................90Wat kan ik doen tegen computerinbraken ?.....................................................................92

2. Aansprakelijkheid...........................................................................................................93Ben ik aansprakelijk voor gegevens die gewijzigd werden bij een inbraak ? (bijvoorbeeldomdat ik geen gebruik heb gemaakt van alle beveiligingsmiddelen)...............................93

DEEL 8 - ONGEOORLOOFDE EN NADELIGE GEGEVENS......................... 95Mag ik krachtens het principe van vrijheid van meningsuiting op mijn site plaatsen wat ikwil ?...................................................................................................................................97Welke gegevens plaats ik beter niet op mijn site ? ..........................................................98Mag ik informatie over het kraken van computers vrij doorspelen ?................................98


DEEL 9 - ZELFREGULERING...................................................................... 101

1. Een gedragscode volgen............................................................................................ 103Wat is een gedragscode ? ............................................................................................. 103Hoe informeer ik mijn klanten dat ik een gedragscode volg ?....................................... 104Welke gevolgen heeft het volgen van een gedragscode ? ........................................... 104

2. Labelen ........................................................................................................................ 105Wat is labelen ? ............................................................................................................. 105Hoe kan ik mijn klanten waarborgen dat het label een kwaliteitslabel is ? ................... 105

3.Beroep op een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ........ 106Wat is een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen ?..................... 106Welke voordelen biedt het voorstel van een wisselmechanisme voor de regeling van online geschillen ? ............................................................................................................. 107

GLOSSARIUM.............................................................................................. 109A..................................................................................................................................... 111B..................................................................................................................................... 111C..................................................................................................................................... 112D..................................................................................................................................... 113E..................................................................................................................................... 114F ..................................................................................................................................... 114G..................................................................................................................................... 114H..................................................................................................................................... 115I ...................................................................................................................................... 116J...................................................................................................................................... 117K..................................................................................................................................... 117L ..................................................................................................................................... 117M .................................................................................................................................... 117N..................................................................................................................................... 118O..................................................................................................................................... 119P..................................................................................................................................... 119R..................................................................................................................................... 120S..................................................................................................................................... 120T ..................................................................................................................................... 121U..................................................................................................................................... 121V..................................................................................................................................... 122W.................................................................................................................................... 122Z ..................................................................................................................................... 123

NUTTIGE WETTEKSTEN EN ADRESSEN .................................................. 125

Nuttige wetteksten........................................................................................................... 127

Nuttige adressen ............................................................................................................. 129

INDEX ........................................................................................................... 131


Deel 1 - Inleiding


1. Waarschuwing

1. - Gezien de wereldwijde uitstraling van het internet, de diversiteit van de gebruiktetechnieken en de zeer uiteenlopende onderwerpen die op een site aan bod kunnenkomen, is het onmogelijk in een gids alle mogelijke juridische vragen van eenwebsiteontwerper te beantwoorden. Dit werk behandelt enkel de algemene juridischeaspecten van internetsites. Je vindt er beslist heel wat antwoorden op je vragen, maaraangezien gekozen werd voor een algemene aanpak, krijg je misschien niet altijd pasklareoplossingen voorgeschoteld. Bijgevolg raden wij je aan bij het ontwerpen van je sitedesnoods een gespecialiseerde jurist om advies te vragen.

2. Voor wie is deze gids bestemd ?

2. – Al bevat de gids een aantal technische details, toch wil hij vooral de juridische vragenaanpakken die bij het ontwerpen van een website rijzen. Hij richt zich dus zowel tot detechnische ontwerpers als tot de houders van sites.

Ontwerper en houder

3. - Met « ontwerper » bedoelen we de natuurlijke of rechtspersoon die zich belast met hettechnisch ontwerpen van de site, met inbegrip van de databanken, HTML-pagina's, java-applets of andere onderdelen van de site.

Met « houder » bedoelen we de natuurlijke of rechtspersoon waarvan de naam duidelijk opde site en soms in de domeinnaam1 voorkomt en die voor de internetter de eigenaar vande site is.

Dit onderscheid is belangrijk, omdat er verschillende situaties mogelijk zijn. Zo kan eenhouder een ontwerper opdragen voor hem een site te creëren, maar hij kan ook zijn sitezelf ontwerpen. In dat laatste geval is hij dus tegelijk ontwerper en houder.

Relatie ontwerper - houder

4. - Als een houder een ontwerper opdraagt voor hem een website te ontwerpen, moet hijeen contract voor het ontwerpen van een site sluiten. Daarin wordt o.a. bepaald op welkemanier eventuele aansprakelijkheidsproblemen worden opgelost. We behandelen dezepunten in de hoofdstukken 4 en 10, maar willen er nu al op wijzen dat sommigehoofdstukken zich ook richten tot ontwerpers (vooral de hoofdstukken 8, 9 en 10), ook alzijn de juridische overwegingen van deze gids hoofdzakelijk voor sitehouders bestemd. Zo interesseren de vragen over auteursrechten de ontwerpers die zelf beelden of geluidenplaatsen op de site die ze voor een derde ontwerpen.

1 Zie deel 3 : Merken en domeinnamen.


Deel 2 - Een site ontwerpen en hosten


5. - Er bestaan verschillende mogelijkheden om een internetsite te ontwerpen :

- de houder kan zijn website zelf creëren; - hij kan gedeeltelijk een beroep doen op een externe persoon;- hij kan kiezen voor een volledig externe, zogezegde "sleutelklare" oplossing.

1. Als je besluit met eigen middelen (technische, menselijke) een internetsite teontwikkelen, moet je geen toeleveringscontract sluiten. Om je site te ontwerpen is hetessentieel dat je je behoeften correct evalueert en vooraf een plan maakt van de vereistetechnische, menselijke en financiële middelen.

Als werkgever moet je twee soorten van clausules opnemen in de arbeidsovereenkomstvan de werknemer die je belast de site te creëren :

- een beding over de intellectuele eigendom van de site, dat de overdracht vanvermogensrechten en een gedeeltelijke afstand van de morele rechten van diewerknemer bepaalt. De afstand van de vermogensrechten maakt het voor dewerkgever mogelijk de site voor commerciële doeleinden te gebruiken. Degedeeltelijke afstand van de morele rechten komt neer op de afstand van de integriteitvan de site, zodat de werkgever de site kan wijzigen, aanpassen, enz.;

- een non-concurrentiebeding : door dit beding kan de werknemer die van werkgeververandert de vruchten van zijn arbeid niet gebruiken om met zijn oorspronkelijkewerkgever te concurreren.

2. Als je besluit een beroep te doen op toeleveranciers, zijn er twee mogelijkheden :

- ofwel besluit je de toeleverancier slechts met het ontwerpen van de site of zelfs meteen bepaalde taak te belasten. Dan coördineer je nog zelf het werk van de eventueletoeleveranciers en zoek je zelf een hostprovider voor de site;

- ofwel kies je voor een globale oplossing, waarbij de toeleverancier zelf alle nodigestappen onderneemt voor het bestaan en de werking van de internetsite.

1. Hoe ontwerp ik mijn website?

Hoe kies ik buiten mijn onderneming een ontwerper voor mijnsite ?

6. - Als je besloten hebt je internetsite niet zelf te ontwerpen, moet je een ontwerper kiezendie het voor jou zal doen. Om een goede keuze te maken, is het soms interessant eenberoep te doen op een consultant. Uiteraard kan je ook zelf een marktstudie maken.

1. Consultancy

7. - Dankzij de kennis en de ervaring van de consultant vind je beslist een ontwerper diehet meest aan je behoeften beantwoordt. Ook kleine, bedreven ontwerpers worden danniet over het hoofd gezien.


De consultant kan tevens een lastenboek opstellen om je offerteaanvraag voor tebereiden. Opgelet : ook al biedt deze oplossing de mogelijkheid een precies plan uit tewerken, toch kan een te nauwkeurig lastenboek flexibiliteit en originaliteit belemmeren.

2. De marktstudie zelf uitvoeren

8. - Als je zelf een marktstudie uitvoert, moet je rekening houden met een aantal criteria.

Eerst moet je je behoeften analyseren. Je moet ook de omvang van de site en decomplexiteit van je plannen evalueren. Wil je een site voor reclame, wil je een databankcreëren, transacties uitvoeren, … ? Neem gerust de tijd om op het internet te surfen enalle mogelijkheden te bestuderen en te vergelijken.

Kies een technisch en juridisch bekwame websiteontwerper om de gewenste site tecreëren. Te veel knutselaars storten zich tegenwoordig op deze winstgevendebedrijvigheid. Eis referenties over het gebied waarop je site betrekking heeft (informatie,reclame, aanmaak van databanken, handel, enz.). Vaak is de technische en artistiekevaardigheid van de ontwerper doorslaggevend.

De prijs is uiteraard belangrijk, maar is alles wel inbegrepen ? Gaat het om een prijs percodelijn, per pagina of om een vaste prijs ? Omvat de prijs onderhoud, update eneventuele opleiding van je personeel om zelf te kunnen updaten en hosten ? Als je siteaangemaakt is op een databank, kun je de updatekosten verlagen.

Naar gelang het doel van je site kan je originaliteit en design inbouwen. Gezien hetstijgend aantal internetsites, moet je indruk maken op de bezoekers en je site voortdurendaanpassen om je te onderscheiden.

Hoe moet ik met de ontwerper onderhandelen ?

9. - Als je met de eventuele ontwerper(s) van je site onderhandelt, moet je steeds hetprincipe van goede trouw naleven. Net als de ontwerper ben je gehouden tot juistheid,loyaliteit en medewerking bij het voeren van de onderhandelingen. Zo moet je deontwerper informeren over of waarschuwen voor objectieve moeilijkheden waarmee hij tekampen kan hebben bij de opbouw van je site. Van zijn kant moet de ontwerper jeinformeren, adviseren en waarschuwen in verband met mogelijke risico's.

Soms duren de onderhandelingen vóór het sluiten van het contract lang of gaan zegepaard met aanzienlijke kosten. Toch kan je tot het laatste ogenblik besluiten of je hetcontract sluit of niet. Als je echter niet te goeder trouw bent, kan de onderbreking van deonderhandelingen, naar gelang van de omstandigheden, beschouwd worden als een fout,waarvoor je aansprakelijk kan worden gesteld.

Als je een (nauwkeurig, vast en eenduidig) aanbod doet, wordt dit aanzien als dedefinitieve uiting van je akkoord met elk fundamenteel onderdeel van het contract. Elkeonvoorwaardelijke goedkeuring geldt als contract. Als de aanvaarding een voorbehoudbevat, wordt die als een weigering beschouwd en kan een nieuw aanbod worden gedaan.


Hoe stel ik het contract voor het ontwerpen van mijn websiteop ?

10. - Deze afdeling begeleidt je bij het opstellen van je contract voor websiteontwerp. Hetis dus niet de bedoeling volledig te zijn, des te meer daar elke toestand bijzonder is en hetopstellen van het contract afhankelijk is van de respectieve behoeften en middelen van departijen. Wij raden je dus aan desnoods een beroep te doen op een professional.

1. Lastenboek

11. - Of het lastenboek nu door jou, door de toekomstige siteontwerper of door een derdeis opgemaakt, het is sowieso een uitstekende basis voor het opstellen van het contract.

Het lastenboek omvat doorgaans de verschillende te verlenen diensten :

- het programmeren van de site in HTML- of XTML-formaat;- het grafisch ontwerpen van de site;- het digitaliseren van beelden, animaties en geluidsbestanden; - het creëren en kopiëren van teksten;- het creëren van databanken, javaprogramma's of andere geavanceerde

programmeermodules.

Het lastenboek omvat tevens een tijdschema dat bepaalt wanneer :

- de houder de gegevens voor het ontwerpen van de site moet bezorgen; - eventuele tussenprojecten afgeleverd moeten worden; - de site uiterlijk on line moet worden gebracht;- de termijn voor de goedkeuring van de ontworpen site vervalt.

In dit lastenboek kun je ook te weten komen waarmee de siteontwerper zichzelf zalbelasten en wat hij zal uitbesteden (design, elektronische betaling, enz.).

2. Onderhandelingsclausule

12. - Zoals alles wat uitgewisseld is vóór de ondertekening van het contract, is hetlastenboek een informatiebron om de wil van de partijen te interpreteren in geval vangeschil. Bij het opstellen van het contract is het belangrijk te vermelden wat je met dezedocumenten wil doen. Jij zal bij het creëren van de site veel belang hechten aanfunctionaliteit, terwijl de ontwerper eerder de technische kant ervan zal beschouwen. Somskomt deze functionele aanpak tot uiting tijdens de onderhandelingsfase, maar worden bijhet opstellen van het contract de verplichtingen van de ontwerper slechts in technischetermen behandeld.

De ontwerper kan wensen dat elk in de voorcontractuele fase opgesteld document uit hetcontract wordt geweerd. Daartoe moet hij een clausule in het contract opnemen (dezogenoemde «vierhoekenclausule»…………………….). Op die manier kan hij zijnverbintenis beperken tot wat uitdrukkelijk in het contract staat. In zo’n clausule schuilt weleen zeker gevaar voor de houder, omdat ze een tijdens de onderhandelingen aangeganeverbintenis inzake de functionele overeenstemming van de site ongedaan kan maken,


zodanig dat de ontwerper enkel een waarborg van technische overeenstemming moetbieden. Je moet weten dat de « vierhoekenclausule » niet onrechtmatig mag wordengehanteerd. In juridische taal zegt men dat deze clausule steeds te goeder trouw moetworden ingeroepen en dat ze geen bedrog of grove schuld mag dekken.

Daartegenover staat dat de houder er belang kan bij hebben bepaalde voorbereidendedocumenten aan het contract toe te voegen. Daartoe kan hij de grote fasen van deonderhandeling en de nagestreefde doeleinden vermelden in de inleiding van het contract.Hij kan ook de voorbereidende documenten bij het contract voegen. In dat geval vallen diedocumenten in het toepassingsgebied van het contract.

3. Belangrijkste verplichtingen van de ontwerper

13. - De belangrijkste taak van de siteontwerper bestaat erin de site te ontwerpen zoals hijwerd gedefinieerd. Met deze waarheid als een koe willen we de nadruk leggen op hetbelang van een zo duidelijk mogelijke omschrijving van de door de ontwerpen te verlenendienst, met vermelding van de technische details en de nagestreefde doeleinden. Detechnische definitie omvat de beschrijving van de te volgen boomstructuur, het gebruik vande framingtechniek, het gebruik van een dynamische programmeertaal, enz. Dedoelstellingen houden verband met interface, interactiviteit, functionaliteit, enz.

De ontwerper verbindt zich ertoe de site te creëren binnen een bepaalde termijn maar meteen zekere soepelheid.

In het contract kun je de ontwerper opleggen zelf de afgesproken taak uit te voeren ofintegendeel uitdrukkelijk vermelden dat hij de taak mag toeleveren.

Buiten het ontwerpen van de site kan de ontwerper zich verbinden tot eventuelecomplementaire dienstverrichtingen : zo kan hij hosting zoeken of stappen doen om eendomeinnaam te bekomen. Deze verbintenissen moeten in het contract staan.

4. Belangrijkste verplichtingen van de sitehouder

14. - Je moet actief deelnemen aan het ontwerp van de site, niet enkel door de nodigeinformatie te verstrekken, maar ook door je volledige medewerking te verlenen : hetproduct moet immers aan je verwachting beantwoorden. Weet echter dat de informatie diezich op de site bevindt op internationaal niveau openbaar wordt.

Als tegenprestatie voor het ontwerpen van de site moet de klant de afgesproken prijsbetalen. De na te leven principes, de betalingswijze, de keuze tussen een forfaitaire prijsen een prijsaanpassingsformule kunnen contractueel worden vastgelegd.

5. Belangrijke clausules

15. - Buiten de inleiding en de bepaling van de belangrijkste verplichtingen van de partijenmoet je een aantal clausules opnemen die vaak van fundamenteel belang zijn voor departijen. Het gaat vooral om clausules over intellectuele eigendom, aansprakelijkheid,vertrouwelijkheid en niet-aanwerving van werknemers die voor een medecontractantwerken.


Intellectuele eigendom

16. - Als betaler van het websiteontwerp moet je weten dat je geen enkel recht op debetaalde site hebt, tenzij het minimumrecht om de site te gebruiken. Idealiter heb je erbelang bij om in de overdracht van de volgende rechten te voorzien om je site vrij tekunnen exploiteren en uitwerken :

- het reproductierecht : het on line brengen en de exploitatie van de site vergenreproducties (met name voor de overgang van een drager naar een andere);

- het aanpassingsrecht : ontwikkeling van de site en over het algemeen van elke in hetwerk aangebrachte wijziging;

- het recht van communicatie aan het publiek : het plaatsen van informatie op het web iseen handeling van communicatie aan het publiek;

- het vertaalrecht.

Het is niet altijd noodzakelijk rechten te bekomen op de programmeercode. Ze blijven vaakde eigendom van de ontwerper.

Opgelet : het voor het siteontwerp gebruikte materiaal dat je ter beschikking stelt van deontwerper stelt (beelden, geluidsbestanden, enz.) en het door de ontwerper verstrektemateriaal (software, gecreëerde elementen, enz.) moeten in overeenstemming zijn met derechten van derden en mogen niet onwettig zijn.

Aansprakelijkheid

17. - In het contract voor het ontwerpen van een website wordt eenaansprakelijkheidsclausule opgenomen om te weten wie aansprakelijk is als de houder,de ontwerper of de gebruikers van de site schade ondervinden. In sommige gevallen kande schade aanzienlijk zijn (bijvoorbeeld als het gaat om een website voor financiëlediensten).

Bij het opstellen van je contract moet je aandacht hebben voor het vastleggen van dewaarborgen die elke partij verleent. Aanvaard geen clausules die bepalen dat dewebsiteontwerper geen enkele waarborg biedt voor de verleende diensten of geleverdesoftware. Kies eerder voor een clausule die bepaalt dat hij geen enkele waarborg biedt ingeval van overmacht of elke andere gebeurtenis die de ontwerper redelijkerwijs niet konvoorzien.

Vertrouwelijkheid

18. - De samenwerking in het kader van je contract veronderstelt een dialoog. In dit kaderis vertrouwelijkheid een belangrijke verplichting van de sitehouder en de ontwerper. Dezevertrouwelijkheidsverplichting kan onder andere betrekking hebben op vertrouwelijke enfinanciële informatie, toegangscodes, wachtwoorden, factureringsgegevens, informatieover hardware, software, diensten en inhoud van de informatiestroom tussen houder enwebsitebezoekers.


Niet-aanwerving van werknemers die voor een medecontractant werken

19. - In sommige gevallen kan de ontwerper of de houder geneigd zijn een werknemer dieeen bepaalde techniek onder de knie heeft maar voor zijn medecontractant werkt, vandeze laatste af te snoepen. Als je een dergelijk risico vermoedt, kun je in het contractvermelden dat geen enkele contracterende partij tijdens een bepaalde periode een beroepmag doen op werknemers of consultanten van de andere partij. Om de doeltreffendheidervan te verhogen, kun je eventueel een strafbeding bijvoegen dat het bedrag van deeventueel verschuldigde vergoeding bepaalt, ingeval de andere partij deze overeenkomstniet naleeft.

6. Opleveringsprocedure

20. - Het is belangrijk een controleprocedure in het contract vast te leggen. Daardoor kanje oordelen of de site behoorlijk is ontworpen, met andere woorden of het lastenboeknageleefd is. Deze zogenaamde opleveringsprocedure is essentieel omdat ze deontwerper van iedere aansprakelijkheid ontlast, behalve als er een apartonderhoudscontract bestaat of als de klant de garantie van de verborgen gebrekeninroept2.

De grootste moeilijkheid bestaat erin de juiste formulering van de controleprocedure tebepalen : waarop ze slaat en hoe ze tot stand moet worden gebracht. Je moet defunctionele site op het netwerk kunnen beoordelen en een verkeerssimulatie verrichten. Jemoet ook nagaan of je de webpagina kan lezen met de gangbare navigatiesoftware. Denkook aan het kader waarin eventuele verbeteringen moeten gebeuren.

7. Onderhoud

21. - Als je het ontwerp gecontroleerd hebt, moet je zorgen voor de eventuele verbetering,aanpassing en zelfs ontwikkeling van de site. In dit geval wordt er van onderhoudgesproken, d.w.z :

- onderhoud/verbetering heeft tot doel fouten of gebreken weg te werken;- onderhoud/aanpassing beoogt wijzigingen in functie van de ontwikkeling van de

technieken of de regelgeving;- onderhoud/ontwikkeling dekt de nieuwe behoeften van de houder die voortvloeien uit

de ontwikkeling van nieuwe toepassingen of de evolutie van de configuratie.

Weet dat je geen « recht op onderhoud » hebt. Men beschouwt dat de ontwerper verplichtis zijn fouten te verbeteren vóór de definitieve oplevering van de website in het kader vanzijn contract voor websiteontwerp. Maar alle verbeteringen, updates en latereontwikkelingen horen bij een afzonderlijk contract. Je hebt er dus alle belang bij hetonderhoud te regelen zodra het contract voor websiteontwerp is opgesteld, als je wil datde ontwerper het voor zijn rekening neemt. Door middel van een ontbindingsproceduremet een opzeggingstermijn kun je de voorwaarden en de duur van het onderhoud bepalen.

2 De garantie van de verborgen gebreken veronderstelt echter dat de klant een voldoende ernstig gebrek

bewijst, wat helemaal niet eenvoudig is op computervlak.


Naar gelang de aard van je site kan het updaten heel frequent gebeuren. Daar dit nietaltijd grote technische capaciteiten vergt, kan het interessant zijn een personeelslid tevormen voor die taak.

2. Bijkomende diensten naast het ontwerpen vanwebsites

22. - Naast het ontwerpen van een site worden een aantal bijkomende diensten verleend :toegang tot het internet, hosting, onderhoud, positionering binnen zoekmotoren, marketing,enz.

Zijn deze contracten van bijkomende dienstennoodzakelijkerwijs gekoppeld aan het contract voorwebsiteontwerp ?

23. - NEEN. Sommige ondernemingen bieden deze bijkomende diensten aan naast hetontwerpen van websites. Deze verplichtingen kunnen dan in de vorm van eenafzonderlijke clausule opgenomen worden in het contract met de siteontwerper. Ze kunnenechter ook de vorm van een autonoom contract aannemen.

Als je de verschillende verplichtingen niet in hetzelfde contract vermeldt, worden ze alsautonoom beschouwd. Zo is de ontwerper die een contract gesloten heeft helemaal nietverplicht een tweede contract te sluiten (de siteontwerper hoeft geen onderhoudscontractaan te gaan). De verdwijning van een contract tast echter ook niet noodzakelijkerwijs hetbestaan van andere contracten aan (de ontbinding van het contract voor het ontwerpenvan een site leidt niet tot de ontbinding van het hosting- of onderhoudscontract).

Om dit door de partijen vaak ongewenste effect te voorkomen, kun je aan de afzonderlijkecontracten een clausule toevoegen die een verband legt tussen die contracten. Je kan deinwerkingtreding van een contract afhankelijk maken van de ondertekening of deuitvoering van een ander contract (opschortende voorwaarde). Je kan het bestaan van hetcontract afhankelijk maken van de ondertekening van een ander contract : het eerstecontract is nietig als het tweede niet is ondertekend (ontbindende voorwaarde). Een laatsteoplossing is de ondertekening door alle partijen van een gemeenschappelijk lastenboekdat aan ieder contract wordt toegevoegd.

Hoe host ik mijn site en wat is een hostingcontract ?

24. - Hosting kan op verschillende wijzen worden opgevat : je kan je site zelf hosten of eenberoep doen op een externe hostprovider. De hosting van je website vereist eendiepgaande technische kennis en voorzorgsmaatregelen die voor het systeem belangrijkzijn.

Als je besluit je website te laten hosten, moet je een hostingcontract sluiten. Hethostingcontract is een overeenkomst waarbij de hostprovider geheugenruimte en


verwerkingscapaciteit van zijn machines te jouwer beschikking stelt. Na de ondertekeningvan het contract moet je de door de hostprovider opgelegde technische regels naleven :

- je mag een bepaalde ruimte niet overschrijden;- eventueel moet je specifiek materiaal gebruiken;- je moet de in het contract afgesproken prijs betalen;- je moet sommige verplichtingen inzake de inhoud nakomen. Zo mag je alleen

geoorloofde informatie verwerken en moet je de openbare orde en goede zedeneerbiedigen.

Wat is webmarketing en positionering binnen de zoekmotor ?

25. - Een heleboel sites doen elke dag hun intrede op het internet. Om je te onderscheidenen je site bekend te maken, kun je :

- goede metatags in de programmering gebruiken zodat je website goed gepositioneerdis binnen de zoekmotoren (over het gebruik van metatags vindt je meer onder nr. 130en verder);

- je website doen opnemen in een gids;- een beroep doen op marketingdiensten, promotionele follow-up, …

Je kan overwegen de websiteontwerper of een derde met de promotionele follow-up van jesite te belasten. Deze nieuwe verplichtingen moeten contractueel worden vastgelegd.


Deel 3 - Merken en domeinnamen


Wat is een domeinnaam ?

26. - Om een minimum aan orde op het internet te behouden, is elk van de tientallenmiljoenen computers die met elkaar verbonden zijn, geïdentificeerd door een IP-adres, datuit 4 getallen met maximum 3 cijfers bestaat. Zo is het IP-adres van de Kamer vanVolksvertegenwoordigers bijvoorbeeld 193.190.127.2 en dat van de Commissie voor deBescherming van de Persoonlijke Levenssfeer 194.78.86.94. Om toegang te krijgen tot desite, volstaat het dat adres in te voeren op de plaats die daartoe werd ontworpen door jenavigatiesoftware, zoals je kunt zien op onderstaande afbeelding.

Om de IP-adressen makkelijker te onthouden, kunnen de getallen waaruit ze bestaan welomgezet worden in een domeinnaam. Zo gaat het er trouwens meestal aan toe op het net,waar je geen 193.190.127.2 hoeft te typen, maar gewoon http://www.dekamer.be, datautomatisch in een IP-adres wordt omgezet door een conversiesysteem, DNS genoemd(Domain Name System). Een domeinnaam is dus makkelijk te onthouden, maar niettechnisch noodzakelijk.

Welke domeinnaam moet ik kiezen ?

27. - Je domeinnaam kies je in twee stappen : eerst de stam en dan de uitbreiding. Datmoet je heel zorgvuldig doen, want de herkenbaarheid van je site op het internet hangtervan af. Over het algemeen is de stam de naam van de natuurlijke of rechtspersoon diede site beheert en stemt de uitbreiding overeen met de aard van de uitgeoefendebedrijvigheid of met de geografische zone waar deze bedrijvigheid wordt uitgeoefend.Handelsmaatschappijen kiezen meestal een naam in « .com » en « .be », particulieren enverenigingen zonder winstoogmerk een naam in « .org » en internationale organisatieseen naam in « .int »

Bestaande uitbreidingen

28. - Er bestaan momenteel twee soorten uitbreidingen op het internet.

De eerste categorie omvat de zogenaamde « territoriale » uitbreidingen. Die komen heelveel voor en gaan van « .ac » voor Ascension Island over « .be » voor België tot « .zw »voor Zimbabwe. De meeste instellingen die de toekenning van « nationale » domeinnamenbeheren, bepalen zeer strenge regels voor de registratie van hun uitbreiding (zo moet demaatschappelijke zetel zich op hun grondgebied bevinden), maar andere zoals « .am »(Armenië) eisen helemaal niets voor een registratie; hier geldt enkel de regel "die eerstkomt, eerst maalt". Die laatste soort uitbreiding, die ook de « .ac » (Ascensioneiland) en

http://www.lachambre.be/


« .vg » (Virgineilanden) omvat, is dus niet echt territoriaal meer, maar ligt eigenlijk dichterbij algemene uitbreidingen zoals « .com ».

De tweede categorie slaat op uitbreidingen die de aard van de bedrijvigheid aanduiden. Zeomvat algemene uitbreidingen (gTLDs)3 van het type « .com » voorhandelsvennootschappen, « .net » voor sites die verband houden met de werking van hetinternet en « .org » voor organisaties en instellingen zonder winstoogmerk, evenalsuitbreidingen bestemd voor specifieke instellingen (sTLDs)4 : « .gov » voor regeringen,« .int » voor internationale organisaties en « .mil » voor militaire activiteiten.

Niets belet je verscheidene domeinnamen met dezelfde stam maar met een verschillendeuitbreiding te laten registreren. Naar gelang van de gekozen uitbreiding wend je je gewoontot de autoriteit die bevoegd is voor de toekenning van de soort domeinnaam die jegekozen hebt; je moet de door die autoriteit opgelegde voorwaarden naleven.

3 Generic Top Level Domains4 Special Top Level Domains


Tot wie moet ik me wenden om mijn domeinnaam te latenregistreren ?

29. –

Uitbreiding Wie contacteren ? Prijs5

.com

.org

.net

www.dotEarth.com

maatschappijengeaccrediteerd door ICANN6

registreren : 25 USD voor de eerste 2 jaar

minder hoge prijs

.beBelgië

www.dns.be7 12,10 EUR (BTW inbegrijpen) voor het eerstejaar 12,10 (BTW inbegrijpen) voor elk bijkomendjaar

.frFrankrijk

www.nic.fr 18 EUR of 39 EUR zonder BTW details : www.nic.fr/enregistrement/couts.html

.nlNederland

www.domain-registry.nl/ cfr. rubriek "de regels", dan "tarieven"

.luLuxemburg

www.dns.lu 50 EUR basisprijs 40 EUR/jaar voor het onderhoud details/ www.dns.be/fr/fees pr.htm

.deDuitsland

www.nic.de 116 EUR het eerste jaar 58 EUR per bijkomend jaar

Andere www.alldomains.com/

5 Dit zijn enkel richtprijzen, die op 6 december 2001 op de vermelde sites voorkwamen. Vaak moeten ze worden

verhoogd met een bedrag dat aan je internetaanbieder verschuldigd is. Het eerste wat je dus moet doen, isinlichtingen inwinnen bij je provider.

6 Zie http://www.icann.org/registrars/accredited-list.html

7 Het Belgische gedeelte van de DNS dat zich met de sites in ".be" bezighoudt, wordt sedert 1 november 1999 beheerddoor de vzw "DNS BE". De stichtende leden van die vzw zijn de vereniging van providers (ISPA,www.ispa.be), de vereniging van belangrijke consumenten van telecomdiensten (Beltug, www.beltug.be) enAgorial (www.agoria.be).

http://www.dns.be/

http://www.nic.fr/

http://www.nic.fr/enregistrement/couts.html

http://www.domain-registry.nl/

http://www.dns.lu/

http://www.dns.lu/fr/fees_pr.htm

http://www.nic.de/

http://www.alldomains.com/

http://www.icann.org/registrars/accredited-list.html

http://www.dotEarth.com


Welke criteria moet ik in acht nemen ?

30. - Voor « .com », « .org » en « .net » moet je geen specifieke criteria in acht nemen(voor zover de domeinnaam beschikbaar is), doch dat is helemaal niet het geval voor demeeste « territoriale » domeinnamen. In België bijvoorbeeld mag « .be » enkel wordengebruikt door handelsvennootschappen, openbare of privé-instellingen en verenigingen dieeen « reële en redelijke » wettelijke activiteit uitoefenen8. Deze maatschappijen oforganisaties moeten in België gevestigd of vertegenwoordigd zijn.

Kan iemand de door mij gekozen domeinnaam betwisten ?

In « .com », « .org » en « .net »

31. – Stel dat je « regen.com » wil laten registreren.

Sedert 21 april 1999 beschikt de Amerikaanse maatschappij Network Solutions Inc. (NSI)niet meer over het monopolie om domeinnamen in « .com », « .org » en « .net » teregistreren. Ze behoudt wel de verantwoordelijkheid en het technisch beheer van dedatabank der namen en servers van namen, maar andere maatschappijen hebben denodige accreditatie gekregen om rechtstreeks domeinnamen te registreren in de NSI-databanken.

Nu is het wel zo dat al die maatschappijen domeinnamen registreren zonder vooraf na tegaan of het recht van derden werd geëerbiedigd. Het volstaat dat « regen.com » nog nietis gebruikt en dat je op je erewoord verklaart het recht te hebben die naam te gebruiken enhij wordt je onmiddellijk toegekend.

Het kan echter wel gebeuren dat het gebruik van die naam vroeg of laat wordt betwist. Omdergelijke problemen op te lossen, vaardigde de ICANN99 de « Uniform Domain NameDispute Resolution Policy »10 uit, een handvest dat sinds 1 december 1999 bij wijze vanproef toepasselijk is op een beperkt aantal geaccrediteerde maatschappijen. Daaromwillen wij het eerder hebben over een ander handvest voor het oplossen van geschillen,namelijk datgene dat wordt gehanteerd door de maatschappij NSI11, die de meestedomeinnamen registreert. Volgens dit handvest kan de houder van het merk « regen »een bezwaarschrift indienen bij de maatschappij NSI indien het teken « regen » vroegerals merknaam werd gedeponeerd. NSI zal je in gebreke stellen om haar binnen 30 dagenhet bewijs te leveren van jouw rechten op dat teken. Als je bewijst dat je houder was vanhet merk « regen » vóór het indienen van het bezwaarschrift of als je een recht bezit op« regen » (bijvoorbeeld omdat je Mijnheer Regen heet), dan blijft de domeinnaam dejouwe. NSI zal je vragen die naam af te staan als dat niet het geval is.

8 « association with a reasonable, demonstrable and legal activity », www.dns.be9 Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (www.icann.org)

10 http://www.icann.org/udrp/udrp-policy-24oct99.htm11 http://www.networksolutions.com/legal/dispute-policy.html

http://www.icann.org/udrp/udrp-policy-24oct99.htm

http://www.networksolutions.com/legal/dispute-policy.html


Uiteraard is deze procedure vrijblijvend en berust ze op een minnelijke schikking. Je kuntnog altijd aanvaarden of weigeren om af te zien van het gebruik van « regen.com ». Als jeaanvaardt, dan beschik je over 90 dagen om over te stappen op de nieuwe naam die jezelf mag kiezen (bijvoorbeeld « regen.net »). In dat geval verschijnt gedurende die 90dagen een bericht op de pagina www.regen.com, waarin de internetter gevraagd wordtvoortaan de website www.regen.net te raadplegen. Als je weigert om je binnen 30 dagennaar die regeling te schikken, dan wordt de domeinnaam opgeschort tot een rechtbankzich over de zaak uitspreekt.

In « .be »

32. - Aangezien er voor de registratie van domeinnamen in « .be » een strengereprocedure geldt, is er hier ook minder betwisting. Tegenwoordig moet jenoodzakelijkerwijze beschikken over een recht op de naam die je aanvraagt, want deinstelling DNS BE gaat na of die naam hetzij een firmanaam is die in het handelsregisteringeschreven is, hetzij de naam van de maatschappij of de vereniging zoals vermeld in dedoor het Belgisch Staatsblad bekendgemaakte statuten, hetzij een merk dat bij hetBenelux-Merkenbureau geregistreerd is.

Het kan echter gebeuren dat de houder van het recht op dezelfde naam als de jouwe hetrecht op de geregistreerde naam betwist. In zo'n geval houdt DNS BE het bij de eerstgeregistreerde naam (« first come, first served »-principe) en kunnen de firma's desnoodsnaar de rechtbank stappen om het geschil te regelen.

Wat moet ik doen als iemand de door mij gekozen domeinnaamal gebruikt ?

Dit is een uiterst ingewikkelde materie. Wij beperken ons dus tot enkele bondigeantwoorden. Bij geschillen raden wij je ten stelligste aan het advies in te winnen vaneen gespecialiseerde jurist, die jouw geval grondig en genuanceerd kan bekijken. Geval van de maatschappij sneeuw

33. - Stel dat je eigenaar bent van de in België gevestigde roomijsfabriek « Sneeuw » endat je het merk « Sneeuw » deponeerde. Daartoe moest je twee principes naleven :

- het principe van de specialiteit : je merk werd gedeponeerd voor een specifiek product(roomijs), en

- het principe van de territorialiteit : je merk werd gedeponeerd om op een welbepaaldgrondgebied te worden gebruikt (bijvoorbeeld België, Frankrijk en Duitsland).

a) Stel nu dat een kleurpotloodfabriek hetzelfde merk « Sneeuw » deponeerde in België ende domeinnaam « sneeuw.be » reserveerde.

b) Nadien constateer je dat een Canadees roomijsbedrijf, « Sneeuw » genaamd, dedomeinnaam « sneeuw.com » reserveerde. Dat bedrijf deponeerde zijn merk in Canada.Zoiets is best mogelijk, want jij deponeerde jouw merk enkel voor België, Frankrijk enDuitsland.

http://www.regen.com/


c) Ten slotte reserveerde een privé-persoon, mijnheer XYZ, de domeinnaam« sneeuw.org » om er een site mee te maken over een onderwerp dat hem boeit : dewetenschappelijke verklaring van de vorming en de samenstelling van sneeuw.

Je wil de naam « http://www.sneeuw.be » laten registreren (geval A)

34. - Je wil wel de naam http://www.sneeuw.be laten registreren, maar wanneer je diewoorden op het internet typt, verschijnt de site van de kleurpotloodfabriek Sneeuw. Het isnamelijk zo dat, volgens het principe van de specialiteit, twee maatschappijen die ophetzelfde grondgebied actief zijn, maar tot verschillende sectoren behoren, het teken« sneeuw » wettelijk mogen uitbaten als zij dat teken als merknaam hebben latenregistreren12. De kleurpotloodfabriek is dus ook een rechtmatig gebruiker van het merk« sneeuw » en mag net als jij de domeinnaam « sneeuw.be » gebruiken voor zover ze dedoor DNS BE opgelegde criteria in acht neemt (wat het geval is, vermits de vzw deaangevraagde domeinnaam voor haar reserveerde). Aangezien er technisch gezienslechts één domeinnaam « sneeuw.be » mag bestaan, zal in geval van geschil voorrangworden gegeven aan deze of gene maatschappij, op grond van de regel « die eerst komt,eerst maalt ». Conclusie : je had die domeinnaam maar vroeger moeten laten registreren !

Je wil de naam « http://www.sneeuw.com » laten registreren (geval B)

35. - Ook hier is iemand je voor geweest : de domeinnaam die je gekozen hebt, wordtreeds gebruikt. De Canadese maatschappij is de rechtmatige houder van het merk« Sneeuw » in Canada en mag het gebruiken voor producten van dezelfde soort als dejouwe. Tot nog toe bestonden beide maatschappijen naast elkaar, maar via het net komenze bij manier van spreken plots oog in oog te staan.

De Canadese site is dus toegankelijk in België en maakt gebruik van een in Belgiëbeschermd teken. Het zou dus moeten mogelijk zijn de Canadese maatschappij teverbieden de domeinnaam te gebruiken (Het is wel zo dat zodra je jouw domeinnaamgerecupereerd hebt, de Canadese site dat ook kan vermits jouw site beschikbaar is inCanada !). Wellicht zal de rechter het principe « die eerst komt, eerst maalt » hanteren tenvoordele van de Canadese maatschappij. Ook hier had je dus sneller moeten zijn.

Je wil de naam « http://www.sneeuw.org » laten registreren (geval C)

36. - Je kunt die domeinnaam enkel terugkrijgen als je aantoont dat mijnheer XYZ een foutbeging (moeilijk te bewijzen) of dat hij om commerciële redenen gebruik maakt van dedomeinnaam "sneeuw.org" en zo schade berokkent aan jouw merk. Je kunt ook proberente bewijzen dat mijnheer XYZ die naam reserveerde met het enige doel je te benadelen(zijn site bevat slechts een halve pagina uitleg over de vorming en samenstelling vansneeuw en van bij het eerste contact stelde mijnheer XYZ je voor de domeinnaam"sneeuw.org" van hem - tegen een woekerprijs - terug te kopen) en dat hij zich schuldigmaakt aan domain name grabbing13 of cybersquatting.

12 Afgezien van de uitgebreide bescherming van bekende merken.13 D.w.z. « de opzettelijke registratie van een domeinnaam (in casu « sneeuw.com ») die een teken bevat dat

door een derde (jouw maatschappij) wordt gebruikt als handelsnaam of merk met de bedoeling de eigenaarvan het merk te verhinderen een website te maken onder die domeinnaam ». D. PAUKER, « Introduction to

http://www.sneeuw.be/

http://www.sneeuw.be

http://www.sneeuw.com

http://www.sneeuw.org


Je hebt de domeinnaam die je wou kiezen teruggekregen

Als je bij vonnis hebt bekomen dat de naam « sneeuw.com » jou krachtens de EenvormigeBenelux-Merkenwet wordt teruggegeven, dan rest je nog een probleem : hoe kan je datvonnis in het buitenland laten uitvoeren ? In Canada is die wet namelijk niet vantoepassing. Je zal een beroep moeten doen op de lange, dure en onzekere exequatur-procedure, waarbij een vreemd land de waarde van het vonnis erkent en het op zijngrondgebied doet uitvoeren alsof het door een van zijn eigen rechtbanken zou zijnuitgesproken.

Je hebt je domeinnaam niet teruggekregen

Het enige wat je dan kan doen, is een andere domeinnaam kiezen (roomijs.com ofsneeuw.net) en betreuren dat je niet hebt geluisterd naar de mensen die je aanraadden jedomeinnaam onmiddellijk te reserveren.

domain name disputes », http://www.law.georgetown.edu/lc/internic/recent/recli.html, vertaald door A.LEFEBVRE, « Nom de domaine et droit des marques : la fin du grabbing ? », noot onder Comm. Bruxelles(Psdt), 3/1/1997, in « Droit de l'informatique et des télécoms », 97/4, Editions des Parques, Parijs, blz. 37.

http://www.law.georgetown.edu/lc/internic/recent/recli.html


Deel 4 - Mee te delen informatie(voor elke soort website)


1. Informatie die je verplicht bent mee te delen

37. - Met je computer geraak je makkelijk aan een heleboel informatie. Maar dit kan deprivacy in het gedrang brengen en gevaarlijk zijn voor de hele maatschappij. Om tevermijden dat de verwerking van persoonsgegevens de vrijheid schaadt, legt de wet eenaantal gedragingen aan banden.

Welke informatie over via het internet verkregenpersoonsgegevens moet ik aan de internetter meedelen ?

38. - Een Europese richtlijn14 heeft hierover zeer strenge regels bepaald. Aangezien dezerichtlijn werd omgezet in de nationale wetgeving van de meeste lidstaten, kunnen wij ervanuitgaan dat de wetgeving over de persoonlijke levenssfeer vrij homogeen is in Europa.

Als persoon verantwoordelijk voor de verwerking van die gegevens moet je de wet nalevenvan de lidstaat waar je gevestigd bent15. In dit hoofdstukje vertellen we wat je moet doenom in orde te zijn met de Belgische wet16. We beperken ons tot algemene aanbevelingenen raden je aan voor specifieke zaken te gaan kijken naar de wetteksten of een specialistte raadplegen. Wanneer moet ik informatie meedelen ?

39. - De wet is van toepassing als er persoonsgegevens worden verwerkt. Ze geeft eendefinitie van die twee termen :

- je verwerkt persoonsgegevens als je ze verzamelt, vastlegt, bewaart, ordent,verspreidt of, al dan niet met behulp van geautomatiseerde procédés, op eenandere wijze behandelt;

- persoonsgegevens : iedere informatie over een geïdentificeerde ofidentificeerbare natuurlijke persoon17.

Waar moet ik informatie meedelen ?

40. - De informatie moet op de website geplaatst worden. Het volstaat dus niet op deeerste pagina van de site een hypertekstlink te leggen naar een pagina waar alle nuttigeinformatie te vinden is (een soort van « handvest voor de bescherming van de persoonlijke

14 Het gaat om de Richtlijn van 24 oktober 1995 van het Europese Parlement en de Raad betreffende de

bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffendehet vrije verkeer van die gegevens, PBEG, 23 november 1995, L 281/31.

15 In werkelijkheid is de regel over de toepasbaarheid van de wet ingewikkelder. Ook al ben je niet in Belgiëgevestigd, toch kan je onderworpen zijn aan de Belgische wet. Dat is bijvoorbeeld zo als je de gegevensverwerkt met machines die zich in België bevinden.

16 Het gaat om de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd bij dewet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn van 24 oktober 1995.

17 Een bestand met anonieme gegevens dat aan een bestand met persoonsgegevens kan worden gekoppeld,wordt een bestand over identificeerbare personen. Dat bestand is dus onderworpen aan de wet totbescherming van de persoonlijke levenssfeer als het wordt verwerkt.


levenssfeer» of, in het Engels, « privacy policy »). Je moet ook een link tot stand brengenmet alle pagina's van jouw site die persoonsgegevens verzamelen. Welke informatie moet ik meedelen ?

41. - Als je gegevens begint te verwerken, moet je in regel :

- jezelf kenbaar maken (als persoon verantwoordelijk voor de verwerking van dedatabank);

- je adres opgeven (geografisch en/of elektronisch adres);- vermelden met welk doel je de gegevens verwerkt; - de betrokken persoon op de hoogte brengen dat hij zich kosteloos kan

verzetten tegen directe marketing;- de betrokken persoon op de hoogte brengen dat hij toegang kan krijgen tot de

gegevens; - de betrokken persoon op de hoogte brengen dat hij het recht heeft de

gegevens te doen verbeteren;- de bestemmeling van de gegevens vermelden;- bepalen of een antwoord op de vragen verplicht of niet verplicht is en

vermelden welke de gevolgen zijn wanneer niet wordt geantwoord.

Buiten die inlichtingen, die op de site moeten worden vermeld, moet je je ook houden aande andere bepalingen van de wet over de registratie bij de Commissie voor deBescherming van de Persoonlijke Levenssfeer, het beheer van bestanden en de te treffenveiligheidsmaatregelen.

reglementering of zelfregulering?

42. - Naast de nationale wetgevingen ontstaan er op het internet sommige gebruiken. Deactoren van het internet leggen zichzelf vrijwillig een gedragscode op om het vertrouwenvan de internetters te stimuleren en de elektronische handel te ontwikkelen. Eens zeverklaard hebben de gedragscode te aanvaarden, moeten ze die ook naleven.

In de volgende vragen maken wij een onderscheid tussen de voorschriften die door de wetzijn opgelegd en de regels die kunnen worden nageleefd door elke webmaster die eenkwaliteitslabel18 inzake bescherming van de persoonlijke levenssfeer wenst aan tebrengen.

Wat moet ik doen als mijn site informatie over personenverspreidt ?

43. - Stel dat je de naam van personen met of zonder adres, hun telefoonnummer, e-mailadres, enz. moet verspreiden op jouw website. Om welke reden je dat ook doet 18 Over kwaliteitslabels, zie deel 10.


(professionele, commerciële, administratieve, sociaal-culturele of andere betrekkingen), jemoet een aantal principes over de verspreiding van persoonsgegevens in acht nemen. Denaam van bedienden en hun telefoonnummer op het werk worden ook alspersoonsgegevens beschouwd.

Wat zegt de wet ?

Je moet de betrokken personen meedelen dat zij recht hebben op toegang tot gegevensover hen en dat zij het recht hebben die gegevens te doen wijzigen, verbeteren ofschrappen. Je moet hun ook zeggen hoe ze die rechten kunnen uitoefenen.

Wat raden wij je aan ?

Je kan voor een van de volgende twee oplossingen kiezen, telkens met eerbiediging - zijhet op een verschillend niveau - van de privacy :

- ofwel vraag je het akkoord van de betrokkenen vooraleer de gegevens overhen op het internet worden verspreid. Om te vermijden dat je site wordtlamgelegd, kun je ervan uitgaan dat ze ermee instemmen als ze nietgeantwoord hebben binnen een bepaalde termijn (die voldoende lang is …). Jemoet hun wel meedelen dat zij je steeds mogen verzoeken gegevens over henniet langer op je site te verspreiden;

- ofwel meld je die personen dat er over hen gegevens zijn verspreid en dat zij je

steeds mogen verzoeken gegevens over hen niet langer op je site teverspreiden.

Heb ik specifieke verplichtingen als de gebruikers mij per e-mail kunnen contacteren ?

44. - Stel dat je je e-mailadres op je webpagina plaatst en dat de gebruikers van je siteberichten naar jou sturen. Op die manier kom je in het bezit van een aantal gegevens dieje kan verwerken : inhoud, datum en uur van ontvangst, e-mailadres van de auteur van hetbericht, zijn naam en voornaam alsook andere informatie die automatisch doorgestuurdwordt door zijn software voor elektronische post.

Wat zegt de wet ?

Je moet de betrokken personen meedelen dat zij recht op toegang hebben tot gegevensover hen en dat zij het recht hebben die gegevens te doen wijzigen, rechtzetten ofschrappen. Je moet hun ook zeggen hoe ze die rechten kunnen uitoefenen. Die personenmogen je steeds, en zonder daartoe een reden op te geven, vragen hun elektronischadres te schrappen indien je het voor directe-marketingdoeleinden gebruikt.

Je moet bepalen hoe lang je e-mailadressen bewaart in functie van het gebruik dat jeervan maakt.


Als je overweegt verzamelde e-mailadressen door te spelen aan derden, dan moet je debetrokken personen daarover inlichten door dit te vermelden naast je elektronisch adresen hun meedelen dat ze zich mogen verzetten tegen een dergelijke overdracht.

Welke informatie moet ik verstrekken als mijn sitediscussieruimten bevat ?45. – Discussieruimten zijn plaatsen waar mensen zich over diverse onderwerpen kunnenuitspreken. Je hebt er belang bij de behandelde onderwerpen te beheersen om tevermijden dat je aansprakelijk wordt gesteld voor uitlatingen van sommige gebruikers.Pedofilie, aanzetting tot rassenhaat, geweld en revisionisme zijn stuk voor stukonderwerpen waarvoor je aansprakelijk kan worden gesteld. Je moet weten dat deaansprakelijkheid van de webmaster doorgaans vergeleken wordt met die van dehoofdredacteur van een krant die moet kiezen wat hij zal opnemen in zijn rubriek« lezersbrieven ».

Wat zegt de wet ?

Je moet de bezoekers inlichten over het doel van deze discussieruimte. Je moet hun ookverbieden de persoonlijke gegevens die zich in die ruimten bevinden voor commerciëledoeleinden te verzamelen en te gebruiken.

Je moet de betrokken personen informeren over het bestaan en deuitoefeningsmodaliteiten van het recht van toegang, rechtzetting en schrapping van debijdragen die op naam worden verspreid op de discussieruimten van de site.


Wij raden je aan een beroep te doen op een bemiddelaar die, nog voor de informatie wordtverspreid, elke bijdrage schrapt die jouw burgerlijke of strafrechtelijke aansprakelijkheid ophet spel kan zetten of die de reputatie of intimiteit van een derde kan schaden. De rol vandie bemiddelaar moet wel duidelijk worden gedefinieerd.

Wij adviseren je de bezoekers op de hoogte te brengen van de manier waarop diediscussieruimten functioneren. Vermeld onder meer de eventuele aanwezigheid van eenbemiddelaar.

Wat gebeurt er als mijn site de gebruikers voorstelt eenformulier in te vullen ?

Wat zegt de wet ?

46. – Je moet de gebruikers meedelen of ze al dan niet verplicht zijn te antwoorden en metwelk doel je informatie verzamelt. Verder moet je hen inlichten over het bestaan en de


wijze van uitoefening van het recht tot toegang, rechtzetting en schrapping van gegevensdie hen aanbelangen. Als je bovendien van plan bent gegevens over bezoekers van je website door te spelenaan derden, dan moet je die internauten hiervan op de hoogte brengen.

Opgelet : die gegevens mogen niet voor onbeperkte tijd worden bewaard. De duur van debewaring moet worden verantwoord door het doel van de verwerking.


47. – Als je op basis van formulieren informatie verzamelt, raden wij je aan de gebruikersde gelegenheid te geven akkoord of niet akkoord te gaan met de verspreiding van hungegevens (bijvoorbeeld door het aankruisen van een vakje op het formulier).

Wat de duur van de gegevensverwerking voor marketingdoeleinden betreft, raden wij jeaan de gegevens uit te wissen als je geen antwoord hebt gekregen na tweeopeenvolgende verzoeken en ze te schrappen ten laatste 15 maanden nadat je ze hebtverzameld. We raden je ook aan informatie over personen waarmee je een contractueleband hebt niet langer te bewaren dan de tijdspanne waarin het bestaan of de uitvoeringvan het contract kan worden betwist.

Wat zijn mijn verplichtingen als ik gegevens overwebsiteaansluitingen uitbaat ?

48. – Je kan heel wat informatie verzamelen over bezoekers van je site : datum, uur,internetadres, protocol van de computer, geraadpleegde pagina’s, enz. Zo’n gegevenszijn van kapitaal belang om te weten hoe vaak je site wordt bezocht en om je site tekunnen verbeteren.

Wat zegt de wet ?

De wet zegt niets over het gebruik van die gegevens, voor zover ze geen namen bevatten.Als de gegevens gekoppeld kunnen worden aan andere informatie die je hebt verzameldvia andere middelen (formulieren, e-mails en dergelijke meer), worden ze alsgeïdentificeerd of identificeerbaar beschouwd. In dat geval moet je de wet op debescherming van de persoonlijke levenssfeer naleven.

Je moet de gebruiker meedelen dat je die gegevens hebt verzameld en je mag ze nietlanger bewaren dan de tijd die nodig is voor het doel van de verwerking. Een termijn vantien jaar vermelden op een cookie die informatie bevat over een persoon is bijvoorbeeldhelemaal buitenmaats.



Aan de hand van procédés zoals cookies (waardoor een site informatie kan opslaan in decomputer van een gebruiker) of java-applets (onderdelen van een site weergegeven doorde browser van de gebruiker) kunnen gegevens worden verzameld. Wij raden je aan debezoekers te informeren dat die technieken in hun machine worden gebruikt en dat ze zichhiertegen kunnen verzetten.

2. Verplicht mee te delen informatie voor specifiekesites

49. - Als je je niet beperkt tot het verkrijgen van een venster op het web, maar je ook aane-commerce wil doen, moet je een aantal specifieke wetten eerbiedigen. Daarin staatvermeld dat je de consument sommige gegevens moet meedelen vóór en na zijn aankoop.Meer details hierover vind je in deel 5 over « de verkoop van goederen en diensten ».

3. Je kunt informatie toevoegen om jezelf tebeschermen

Een clausule tot beperking van de aansprakelijkheid

50. - Als je informatie op het internet verspreidt of handelsverrichtingen uitvoert, heb jebepaalde verplichtingen. Zo moet je die informatie op wettelijke wijze verzamelen,verwerken en verspreiden. Verder moet je kwaliteitsinformatie verstrekken, d.w.z.nauwkeurige feiten, volledige en bijgewerkte gegevens.

Je aansprakelijkheid kan dus op het spel staan als je door niet-naleving van dieverplichtingen economische of morele schade toebrengt aan de bestemmelingen of aanderden. Ook al is de dienst die je verleent gratis, toch blijf je aansprakelijk.

Je kan een clausule tot beperking van je aansprakelijkheid aanbrengen op je site. Hetgebruik van zo'n clausule ligt wel gevoelig want de geldigheid ervan is omstreden. Naargelang van de manier waarop ze opgesteld is, kan ze als nietig worden beschouwd. Vraagraad aan een specialist om eventueel een clausule tot beperking van je aansprakelijkheidop te stellen en denk eraan dat die clausule jouw aansprakelijkheid niet in die mate kanbeperken dat je helemaal geen verplichtingen meer hebt (in principe kan een clausule totbeperking van de aansprakelijkheid niet tot gevolg hebben dat een van dehoofdverplichtingen van een verdragsluitende partij wegvalt).

In die clausule kun je een « voorbehoud » inbouwen over de voorgestelde dienst door deaandacht van de gebruiker te vestigen op eventuele onzekerheden of twijfels, niet-gecontroleerde bronnen, controverses, de datum van de jongste bijwerking, enz.


Een clausule over de auteursrechten invoegen

51. - Op je site kun je een clausule over de auteursrechten plaatsen. Die vermeldingwaarborgt niet dat je effectief houder bent van de auteursrechten van wat zich op je sitebevindt. Daardoor stel je je echter wel aan derden voor als houder van de rechten, wat jeeen comfortabeler positie verschaft.


Deel 5 - Verkoop van goederen en diensten


52. - Als je op je website producten of diensten te koop aanbiedt, moet je sommigeprincipes naleven, zoals de regels inzake consumentenbescherming bij verkoop opafstand. Vooral de regels over reclame en verkoop op afstand zijn hier van belang.

Opgelet ! Bovengenoemde regels gelden slechts als je klant een consument is, d.w.z. een« natuurlijke of rechtspersoon die uitsluitend voor niet-beroepsmatige doeleinden op demarkt gebrachte producten of diensten verwerft of gebruikt ». Als je klant een professionalis, ben je niet verplicht je aan deze regels te houden.

1. Wat met reclame ?

53. - Als je een product of dienst op je site voorstelt om de verkoop ervan te bevorderen,ben je onderworpen aan de regels inzake reclame.

Dit betekent dat je eerst moet vermelden dat het om een reclameboodschap gaat door opeen leesbare, duidelijke en ondubbelzinnige wijze het woord « reclame » aan te brengen.Tevens moet je je houden aan de regels inzake misleidende reclame en vergelijkendereclame.

De reclame die je op je site brengt mag niet misleidend zijn en mag dus :

- geen beweringen, inlichtingen of afbeeldingen bevatten die kunnen leiden totmisvattingen omtrent een product of dienst,

- geen beweringen, inlichtingen of afbeeldingen bevatten die kunnen leiden totmisvattingen over de verkoper,

- geen belangrijke informatie weglaten,- geen kwaad spreken van een andere verkoper of van zijn producten en diensten,- geen misleidende of afbrekende vergelijkingen bevatten,- geen verwarring doen ontstaan met een ander product, een andere dienst of een

andere verkoper,- geen product of dienst promoten waarvan de voorraad ontoereikend is,- bij de consument niet ten onrechte de zekerheid wekken dat hij een product of

dienst heeft gewonnen.

Mits je je houdt aan bepaalde voorwaarden, mag je vergelijkende reclame maken, metandere woorden de naam vermelden van een concurrent of verwijzen naar producten endiensten aangeboden door een concurrent. Vergelijkende reclame mag dus :

- niet misleidend zijn,- geen subjectieve vergelijking maken,- geen verwarring zaaien,- het imago van een concurrent niet afbreken,- geen onrechtmatig voordeel halen uit de reputatie van een merk of een

commerciële naam,- een product of dienst niet voorstellen als een imitatie of een reproductie van een

product of dienst van een beschermd merk of met een beschermde handelsnaam.


2. Welke informatie plaats ik op mijn site ?

Welke informatie moet ik vooraf verschaffen ?

54. - Zodra je producten of diensten on line te koop aanbiedt, moet je volgende informatieverschaffen :

- je identiteit en geografisch adres;- de belangrijkste kenmerken van het product of de dienst;- de prijs;- in voorkomend geval de leveringskosten;- de wijze van betaling, levering of uitvoering van de overeenkomst;- het al dan niet bestaan van een verzakingsrecht;- de wijze van terugneming en teruggave van het product;- de kosten voor het gebruik van de techniek voor communicatie op afstand,

wanneer die op een andere grondslag dan het basistarief worden berekend;- de geldigheidsduur van het aanbod of de prijs;- in geval van duurzame of periodieke dienstverlening of levering van een product,

de minimumduur van de overeenkomst.

Deze informatie moet duidelijk op de site worden vermeld en gemakkelijk te begrijpen zijn.

Wat met de bevestiging van de informatie ?

Zodra de klant heeft besteld, moet je de informatie bevestigen.

Welke informatie?

55. - Je moet bepaalde inlichtingen, die reeds op de site aanwezig zijn, herhalen :

- je identiteit en geografisch adres,- de prijs van het betrokken product of de betrokken dienst,- in voorkomend geval, de leveringskosten,- de wijze van betaling, levering of uitvoering van de overeenkomst,- het al dan niet bestaan van een verzakingsrecht, - de geldigheidsduur van het aanbod of de prijs,- in geval van duurzame of periodieke verlening van een dienst of levering van een

product, de minimumduur van de overeenkomst.

Verder moet je informatie geven over :

- het verzakingsrecht : je moet één van de volgende twee ad hoc clausulesvermelden, naar gelang de overeenkomst in een verzakingsrecht voorziet of niet :

« De consument heeft het recht de verkoper mee te delen dat hij van deaankoop afziet, zonder een boete te moeten betalen en zonder een reden te


moeten opgeven, binnen … werkdagen (ten minste 7 dagen) vanaf de dag dievolgt op de levering van het product of op het sluiten van dedienstverleningsovereenkomst. »

of

« De consument beschikt niet over het recht om van de aankoop af te zien ».

Het beding moet in vetgedrukte letters en in een kader los van de tekst op deeerste bladzijde staan.

- het geografisch adres waar de consument met zijn klachten terechtkan;- de bestaande service en commerciële waarborgen;- de voorwaarden waaronder de consument de overeenkomst kan opzeggen, indien

deze van onbepaalde duur is of een duur van meer dan één jaar heeft.

De overeenkomsten onderworpen aan een verzakingsrecht en de andere

De situatie is verschillend naar gelang je een product of een dienst aanbiedt.

Je biedt een product aan : in principe is de overeenkomst onderworpen aan eenverzakingsrecht behalve voor de volgende producten :

- op maat vervaardigde producten of producten die duidelijk een persoonlijk karakterhebben;

- producten die snel bederven;- producten die niet kunnen worden teruggestuurd of die snel beschadigd raken;- audio- of video-opnamen of ontzegelde computerprogramma's;- kranten, tijdschriften of magazines.

Denk eraan dat het je in deze gevallen vrij staat de consument een verzakingsrecht teverschaffen.

Je biedt een dienst aan : het verzakingsrecht is van toepassing, behalve in twee gevallen :

- een dienst die onmiddellijk wordt verleend (bijvoorbeeld op het netwerk) ;- loterijbiljetten of weddenschappen.

Wanneer ?

56. - De bevestiging moet aan de consument worden meegedeeld :

- voor producten : ten laatste bij de levering;

- voor diensten : vóór de uitvoering van de overeenkomst, m.a.w. voordat de consumentde bestelde dienst ontvangt. Het is echter mogelijk dat de dienst met goedvinden van


de consument voor het einde van de verzakingstermijn wordt geleverd. In dit geval kunje de bevestiging tijdens de uitvoering van de overeenkomst sturen.

Onder welke vorm ?

57. - Je kan de bevestiging aan de consument meedelen op een traditionele "papierendrager" of op een "duurzame drager", d.w.z. elektronische post, een diskette, een cd-rom.Je moet echter vooraf nagaan welke bevestiging de consument wenst : het heeft weinigzin hem een cd-rom te sturen als hij geen cd-lezer heeft ! Ga dus na wat voor apparatuurhij bezit. Voor jou is de meest voor de hand liggende procedure hem de bevestiging viaelektronische post mee te delen (voor zover de consument over een elektronisch adresbeschikt : vergeet niet dat consumenten je ook kunnen contacteren via een cybercafé ofeen andere openbare gelegenheid !).

Sancties bij niet-naleving van de informatieplicht

58. - Er bestaan twee sancties, afhankelijk van de ontbrekende informatie :

- bij ontbreken van het beding dat de consument informeert over zijn recht om vande aankoop af te zien : het product of de dienst wordt geacht niet op voorafgaandverzoek van de consument te zijn geleverd. De consument is niet verplicht hetproduct of de dienst terug te geven of te betalen;

- bij ontbreken van het beding waarin staat dat de consument het recht niet heeft omvan de aankoop af te zien of bij ontbreken van elke andere informatie bij debevestiging : de consument beschikt over een verzakingstermijn van driemaanden.

3. Sluiten van de overeenkomst : welke stappen?

59. - Bij het sluiten van de overeenkomst zijn de volgende fasen vereist :

- toegang tot de algemene verkoopsvoorwaarden;- eindverificatie van de transactie;- mogelijkheid fouten te verbeteren.

Toegang tot de algemene verkoopsvoorwaarden

Buiten de toegang tot de algemene verkoopsvoorwaarden via je homepage is een anderestap vereist bij het sluiten van de overeenkomst : je bent ertoe gehouden de consument demogelijkheid te geven je verkoopsvoorwaarden te lezen vóór het sluiten van deovereenkomst.

Eindverificatie van de transactie

Welke stappen je ook gepland hebt om de overeenkomst te sluiten, je bent verplicht deconsument een pagina voor te leggen met een samenvatting van de transactie (gekozen


producten, prijs, betalingsvoorwaarden, levering, enz.), alvorens hij zich definitief verbindt.Zo'n pagina biedt het voordeel dat de consument zijn instemming met kennis van zakenkan geven.

Mogelijkheid fouten te verbeteren

In het kader van deze samenvatting moet de consument de mogelijkheid krijgen fouten teverbeteren : als hij fouten in zijn bestelling vindt bij het nakijken van desamenvattingspagina, moet hij de nodige wijzigingen kunnen aanbrengen, zoniet heeft desamenvatting geen zin.

4. Levering van het bestelde product of van de besteldedienst

60. - De levering van het product of de dienst moet hoe dan ook gebeuren binnen 30dagen vanaf de dag die volgt op de dag van ontvangst van de bestelling. Je mag wel eenandere termijn voorstellen, maar enkel met de instemming van de consument.

5. Vooruitbetaling

61. – Volgens de wet mag je de consument niet verplichten te betalen vóór het einde vande verzakingstermijn. Deze bescherming heeft tot doel de consumenten niet teontmoedigen om hun verzakingsrecht uit te oefenen.

In de praktijk moet je dus ten minste één andere betalingswijze voorstellen dan devooruitbetaling en de consument laten kiezen.


6. Betaling

Welk(e) soort(en) on line betalingswijzen moet ik aan mijnklanten voorstellen in het kader van een site voorelektronische handel ?

62. - Tegenwoordig bestaan er heel wat instrumenten en systemen om via het internet tebetalen. Bij de keuze van de betaalinstrumenten die je aan de consumenten kuntvoorstellen voor hun aankopen op je site, moet je rekening houden met sommige criteria :

- eerst moet je de bedragen kennen die doorgaans worden betaald. Als het gaat ommiddelgrote of aanzienlijke bedragen, zijn de kredietkaart of de debetkaart passendemiddelen. Voor kleine bedragen is een herlaadbare kaart het meest aangewezen;

- tevens moet je het doelpubliek definiëren. Als het uitsluitend gaat om Belgischeinwoners, zijn de kredietkaart en de herlaadbare kaart geschikt. Als je klantendaarentegen in het buitenland wonen, raden wij je aan voor een internationalerbetaalmiddel zoals de kredietkaart te opteren

1. Kredietkaart

Wat moet je doen om deze betalingswijze voor te stellen ?

Een overeenkomst sluiten

63. - Vooraf moet je een overeenkomst sluiten met de uitgever van de gekozenkredietkaart(en) (Visa, Master Card) om ze als betaalmiddel te kunnen aanvaarden. Omop het internet te betalen met een kredietkaart moet je het nummer en de vervaldatum vanje kaart meedelen. De mededeling van dit nummer via het internet bevat risico's : eeniederdie in het bezit komt van deze cijfers kan daarmee betalingen op afstand uitvoeren. Het isdus van groot belang deze overbrenging van gegevens te beveiligen.

Een beveiligingssysteem installeren 64. - Beveiligingssystemen zijn talrijk en verscheiden van aard. Voor sommige systemenmoeten zowel de verkoper als de consument een veiligheidssoftware installeren; voorandere moeten enkel de verkoper of de browser dit doen.

De meest bekende systemen zijn waarschijnlijk het SSL-protocol (Secure Socket Layer)en het SET-protocol (Secure Electronic Transactions), die werden ontwikkeld door groteAmerikaanse computer- en kredietkaartfirma's.

Het belangrijkste verschil tussen deze twee protocollen is dat het SSL-protocol zonderelektronische identificatie van de consument werkt (enkel de verkoper wordt uitdrukkelijkgeïdentificeerd via een elektronisch certificaat), terwijl het SET-protocol alle partijen bij detransactie elektronisch identificeert. Om SSL te gebruiken, volstaat het dat de consumentover een recente browser beschikt, terwijl hij een beveiligingssoftware moet kopen eninstalleren om SET te gebruiken.


Heel wat firma's (bijvoorbeeld IBM) hebben dergelijke protocollen ontwikkeld en als basisgebruikt om producten voor de beveiliging van betalingen te ontwerpen (ze stellen« sleutelklare» oplossingen voor die je op je site kunt installeren). Er bestaan ook anderesystemen (bijvoorbeeld Buyonline aangeboden door Belgacom in samenwerking metCitycorp (www.buyonline.belgacom.be) of Easypayment� aangeboden door Ubizen19).

Hoe gebeurt de betaling ?

65. - De consument moet gewoon zijn kaartnummer en de vervaldatum meedelen tijdenseen beveiligde sessie (bijvoorbeeld door middel van een protocol zoals SSL of SET).

Welke zijn de voor- en nadelen van deze betalingswijze ?

66. - Voordelen

Met een kredietkaart kun je middelgrote of zelfs aanzienlijke betalingen uitvoeren. Je kuntook betalingen uit het buitenland aanvaarden, omdat het systeem toegankelijk is in demeeste landen van de wereld.

67. - Nadelen

Er zijn twee nadelen :

- het bedrag wordt door de kaartuitgever betrekkelijk laat op je rekening gestort;

- als er geen veiligheidsmaatregelen worden getroffen om de vertrouwelijkheid van hetkaartnummer te waarborgen, bestaat er een vrij groot risico dat het nummeronderschept en gebruikt wordt door een derde die daartoe geen toestemming heeft.

2. Debetkaart

68. - Onlangs bood de onderneming Banksys de mogelijkheid aan met Bancontact/MisterCash op het internet te betalen. Het gaat om een debetkaart, m.a.w. de betaling gebeurton line op grond van een betaalvergunning verleend door de server van Banksys, dievooraf het saldo nagaat van de bankrekening waarnaar de kaart verwijst.


Een overeenkomst sluiten

69. - Om dit soort betaalmiddel te kunnen aanvaarden, moet je vooraf een overeenkomstsluiten met Banksys die je de nodige elementen verschaft om de openbare en privé-codete genereren waarmee de betaling kan worden beveiligd. Banksys fungeert alscertificerende instantie om de openbare code van de verkoper te certificeren (m.a.w.Banksys verklaart je identiteit voor echt aan de consument).

19 Zie http://www.ubizen.com/products/032/index.html

http://www.ubizen.com/products/032/index.html


Nieuwe functies op je site integreren

70. - Je moet een aantal nieuwe functies integreren op je website en een softwareinstalleren om de betalingen te aanvaarden. Daarna worden deze betalingen door eenbetaalserver overgenomen die jij of een derde beheert (in de praktijk wordt dit beheermomenteel enkel door een derde waargenomen en er moet dus een overeenkomstworden gesloten). Voor bijkomende informatie over software, op je site in te lassen functies en het beheervan de betaalserver kun je terecht bij Banksys20.

Je klant moet een « magneetkaartlezer » kopen

71. - De consument moet de C-ZAM/PC-terminal aanschaffen die tegelijk deBancontact/Mister Cash en Proton-functies bevat en waarmee de kaart bij het betalen kanworden gelezen.

Deze terminal kost 49,55 EUR en is verkrijgbaar bij een aantal verkopers waarvan de lijstvoorkomt op de site van Banksys in de rubriek « Aankoop »21.

Hoe gebeurt de betaling?

72. - De klant moet enkel zijn magneetkaart inbrengen in de C-ZAM/PC-lezer en zijngeheime code invoeren.

Welke zijn de voor- en nadelen van deze betalingswijze?

73. - Voordelen

Met dit soort betaalmiddel kun je kleine en grote bedragen on line betalen. De rekeningvan de houder wordt rechtstreeks gedebiteerd (een ontoereikend bedrag op de rekeningmaakt de betaling onmogelijk) en jouw rekening wordt snel gecrediteerd.

74. - Nadelen

- Het snelle crediteren van de rekening kan voor problemen zorgen. Bij een verkoop opafstand beschikt een consument immers over 7 dagen om van de aankoop af te zien(zie nr. 55). In dit geval ben je dus verplicht de ontvangen bedragen terug te betalen.Een bijzondere procedure is bijgevolg nodig om dit geld te blokkeren en de consumentsnel terug te betalen.

- Dit instrument is alleen toegankelijk voor de houders van een Belgische bankrekeningdie een kaart met de Bancontact/Mister Cash-functie bezitten.

- Ten slotte moet de consument de C-ZAM/PC-terminal hebben aangeschaft.

20 http://www.banksys.be/21 Zie http://www.banksys.be/czampc/nl/index.htm en

http://www.banksys.be/czampc/fr/index.htm

http://www.banksys.be/

http://www.banksys.be/czampc/nl/index.htm



3. Herlaadbare kaart (Proton-kaart)

75. - Dit is een kaart waarop waarde-eenheden worden opgeslagen die bij de betalingworden afgetrokken via een betaalterminal aangesloten op de computer van deconsument.


Een overeenkomst sluiten en een C-ZAM/VMT-terminal kopen

76. - Eerst moet je een overeenkomst sluiten met Banksys, die je de C-ZAM/VMT-terminalbezorgt om betalingen met een Proton-kaart te kunnen aanvaarden. De betaling via Protongebeurt off line, d.w.z. dat je geen contact moet opnemen met de server van Banksys omeen betaalvergunning te krijgen. Het vereiste systeem en materieel verschillen dus vanwat voor betalingen met Bancontact/Mister Cash wordt gebruikt.

De prijs van een C-ZAM/VM-terminal bedraagt 694,10 EUR. Hierbij moeten nog sommigeinstallatie- en initialisatiekosten worden gevoegd.

Je klant moet een « magneetkaartlezer » kopen

77. - De consument moet een C-ZAM/PC-terminal aanschaffen die tegelijk deBancontact/Mister Cash- en Proton-functies bevat en waarmee de kaart bij het betalen kanworden gelezen.

De terminal kost 49,55 EUR en is verkrijgbaar bij een aantal verkopers waarvan de lijstvoorkomt op de site van Banksys in de rubriek « Aankoop »22.

Hoe gebeurt de betaling ?

78. - De klant moet gewoon zijn PROTON-kaart in de C-ZAM/PC-lezer inbrengen en op detoets « OK » drukken.

Welke zijn de voor- en nadelen van deze betalingswijze ?

79. - Voordelen

Dit soort betaalmiddel is geschikt voor kleine bedragen. Bovendien waarborgt de kaart eeneffectieve en zeer snelle betaling.

80. - Nadelen

Deze betalingswijze heeft de volgende nadelen :

22 Zie http://www.banksys.be/czampc/nl/index.htm en


http://www.banksys.be/czampc/nl/index.htm



- betalingen van bedragen boven 123,95 EUR zijn onmogelijk;

- dit betaalmiddel is alleen toegankelijk voor de houders van een Belgischebankrekening die een kaart met Proton-functie bezitten;

- het snelle crediteren van de rekening kan voor problemen zorgen. Bij een verkoop opafstand beschikt een consument immers over 7 dagen om van de aankoop af te zien(zie nr. 55). In dit geval ben je dus verplicht de ontvangen bedragen terug te betalen.Een bijzondere procedure is bijgevolg nodig om dit geld te blokkeren en de consumentsnel terug te betalen;

- ten slotte moet ook hier de consument de C-ZAM/PC-terminal hebben aangeschaft.

7. Terugbetaling

81. - In twee specifieke gevallen heeft de consument het recht je een terugbetaling tevragen :

- bij uitoefening van het verzakingsrecht, - bij gebrekkige levering.

In beide gevallen kan de consument uiteraard enkel terugbetaling bekomen als hij hetproduct vooraf heeft betaald, hetzij volledig hetzij gedeeltelijk. Denk er ook aan dat bijuitoefening van het verzakingsrecht, de kosten voor de terugzending van het product voorrekening van de consument zijn, behalve in twee gevallen :

- het product of de dienst stemt niet overeen met de in het aanbod gegevenbeschrijving;

- je hebt de consument niet al de verplichte informatie verschaft.

In geval van verzoek tot terugbetaling ben je verplicht de consument de totale som van alzijn stortingen binnen 30 dagen terug te betalen.

8. Waarborgen en service

82. - Net zoals bij een ‘traditionele’ verkoop ben je verplicht een waarborg te bieden voorde producten en diensten die je verkoopt. Je kan eventueel ook service bieden. Vergeetniet dat je de consument in het bevestigingsdocument op de hoogte moet brengen vandeze waarborgen en service !

9. Bewijs

Welke bewijsrègels gelden voor relaties tussen handelaars ?

83. - Krachtens de vrije toelating van bewijsmiddelen op commercieel gebied kunnenmoderne authentificatietechnieken gebruikt worden om het bewijs te leveren van hetbestaan en de inhoud van een contract. De rechter moet wel nog overtuigd worden van debetrouwbaarheid van deze technieken opdat hij ze bewijskracht zou kunnen toekennen.


Om deze onzekerheid te vermijden, kun je een beroep doen op bewijsovereenkomsten.Deze oplossing is interessant omdat de overeenkomsten kunnen worden opgesteld infunctie van de partijen, hun juridische relaties en hun noden, maar ook omdat ze « als wetvan de partijen » bindend zijn voor de rechter.

Welke bewijsregels gelden voor relaties tussen handelaars enconsumenten ?

84. - Contracten tussen handelaars en consumenten worden « gemengde akten »genoemd, omdat men van oordeel is dat handelaars een burgerlijke verplichting hebbenen consumenten een handelsverplichting.

Wat de elektronische handel betreft, is de handelaar dus onderworpen aan de regels vanhet Burgerlijk Wetboek betreffende het bewijs. Er moet een onderscheid worden gemaaktnaar gelang de totale bestelling minder of meer bedraagt dan 371,84 euro. Als het totale bedrag van de bestelling lager is dan 371,84 euro, geniet de verkoper hetstelsel van vrijheid van bewijs. Hij kan dus door alle middelen het bestaan en de inhoudvan de bestelling bewijzen, met name door zich te beroepen op de door de consumentverstuurde bestelbon.

Als het totale bedrag van de bestelling hoger is dan 371,84 euro, moet de verkoper in hetbezit zijn van een ondertekend document. Momenteel aanvaarden de rechtbanken enkeleen handgeschreven ondertekend document. In geval van een elektronisch geschilbestaat dus de vrees dat het bestaan en de inhoud van een bestelling moeilijk te bewijzenzijn.

De situatie is echter niet hopeloos !

De bepalingen betreffende het bewijs zijn namelijk niet van openbare aard. Het is dan ookmogelijk om vóór elke contractuele relatie via elektronische weg de aspecten i.v.m. deaanvaardbaarheid en de bewijskracht van elektronische documenten in een contract op tenemen. De partijen zouden bijvoorbeeld kunnen overwegen een stelsel in te voeren vangelijkwaardigheid tussen de digitale handtekening en de geschreven handtekening.Hoewel deze oplossing in sommige gevallen bruikbaar is, onder andere wanneer departijen doorlopend zakenrelaties hebben (de relatie bank-cliënt bijvoorbeeld), is ze inandere gevallen minder interessant omdat het voordeel van het internet er juist in bestaatgebruikers met elkaar in contact te laten treden zonder dat ze elkaar kennen vóór hetuitwisselen van gegevens en zonder dat ze elkaar ooit ontmoet hebben. Verder heeft de Europese Commissie een richtlijn goedgekeurd betreffende eengemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen. Deze richtlijn heeft als doelhet vertrouwen in de nieuwe technologieën te versterken door het scheppen van eenduidelijk gemeenschappelijk kader voor de elektronische handtekening. Met deze richtlijnwil de Commissie de hinderpalen voor de ontwikkeling van de elektronische handelwegnemen door een juridische erkenning van de elektronische handtekeningen en doorhet scheppen van een wettelijk kader voor het functioneren van decertificatiedienstverleners. (zie de vraag « Welke juridische waarde heeft een digitalehandtekening ? »).


Wat is een elektronische handtekening ?

85. - Het concept elektronische handtekening is een soortnaam voor alle technischemechanismen (geheime code, technieken gebaseerd op symmetrisch of asymmetrischcijferschrift, biometrische handtekening, enz.) die onder de noemer 'elektronischehandtekening' vallen, voor zover ze via elektronische weg dezelfde functies hebben als deklassieke handtekening, namelijk : identificatie van de ondertekenaar en uitdrukking vanzijn instemming met het ondertekende bericht.

Deze mechanismen van elektronische handtekening omvatten ook de digitalehandtekening, gebaseerd op een specifieke codetaal : de asymmetrische codetaal.

Wat is een digitale handtekening ?

86. - De digitale handtekening is gebaseerd op asymmetrische cryptografie met eenzogenaamde « publieke sleutel ». Om iemand te identificeren door middel van eenpublieke sleutel moet men over twee elkaar aanvullende mathematischesleutels beschikken: één privé-sleutel die de gebruiker strikt geheim moet houden en eenpublieke sleutel die vrij mag doorgegeven worden. Deze twee sleutels wordengegenereerd door een functie die ervoor zorgt dat de privé-sleutel niet kan worden afgeleiduit de bijbehorende publieke sleutel. De publieke sleutel moet dus een onomkeerbarefunctie zijn van de privé-sleutel. De privé-sleutel maakt het mogelijk het bericht te« ondertekenen ». De ontsleuteling gebeurt volgens het principe van de complementariteitvan de sleutels : een bericht beveiligd met een privé-sleutel kan enkel ontsleuteld wordenmet zijn complementaire publieke sleutel. Volgend voorbeeld illustreert de werking van dedigitale handtekening.

Marleen wil Johan een digitaal ondertekend elektronisch bericht sturen. Na het intypen vanhaar bericht maakt Marleen een message digest van dit bericht door middel van eenrekenkundige bewerking. Deze digest is het resultaat van een functie die 'hashing' wordtgenoemd en onomkeerbaar is. Deze functie maakt het mogelijk op een beknopte maniereen keten van gegevens te genereren die het eigenlijke bericht voorstelt. Deze voorstellingis veilig, zeer nauwkeurig en maakt het mogelijk elke in het bericht aangebrachte wijzigingop te sporen. De ontvanger hoeft dus enkel de hashfunctie op het ontvangen bericht toete passen en de zo verkregen digest te vergelijken met degene die verzonden werd. Elkverschil tussen de digests betekent dat het bericht tijdens het versturen werd gewijzigd.

Deze digest wordt vervolgens gecodeerd (onleesbaar en ontoegankelijk gemaakt) metbehulp van de privé-sleutel van Marleen. Deze gecodeerde digest vormt de digitalehandtekening. Marleen stuurt dan haar (niet gecodeerd) bericht samen met de digitalehandtekening naar Johan.

Wanneer Johan het bericht en de digitale handtekening ontvangt, ontcijfert hij deze laatstedoor middel van een rekenkundige bewerking waarin de complementaire publieke sleutelvan Marleen is opgenomen. Als hij erin slaagt de handtekening te ontcijferen, is het voorJohan duidelijk dat deze werd aangemaakt met de complementaire privé-sleutel vanMarleen: op dat ogenblik weet hij met zekerheid dat zij de auteur is van het bericht mitseen derde partij (een certificerende autoriteit) bevestigt dat die publieke sleutel wel degelijk


aan Marleen toebehoort. Dankzij de hashfunctie kan de integriteit van Marleens berichtgecontroleerd worden.

Het gebruik van de digitale handtekening is ondenkbaar zonder certificerende autoriteiten(verder CA's genoemd). Deze spelen een fundamentele rol bij de identificatie van deverschillende gebruikers van open netwerken .

Wat is een certificerende autoriteit ?

87. - Een certificerende autoriteit, ook wel certificatiedienstverlener genoemd, is eenbetrouwbare derde met als belangrijkste opdracht een formele band tot stand te brengentussen een persoon en zijn openbare sleutel door het afgeven van certificaten.

Volgend voorbeeld illustreert het mogelijke gebruik van certificaten. Marleen stuurt Johaneen bericht samen met haar digitale handtekening, aangemaakt door middel van haarprivé-sleutel. Na ontvangst van deze documenten kijkt Johan eerst het certificaat na (dathij ofwel van Marleen gekregen heeft of dat hij uit een elektronische map met certificatenheeft gehaald) met behulp van de publieke sleutel van de CA. Als de echtheid bevestigdblijkt, is hij zeker van de integriteit van de informatie die in het certificaat voorkomt, d.w.z.de identiteit van Marleen, haar publieke sleutel alsook de identiteit van de CA. Hij kanvervolgens de publieke sleutel van Marleen gebruiken om de handtekening in het doorhaar verstuurde bericht te verifiëren.

De CA kan andere functies vervullen die ondergeschikt zijn aan de certificatie : dearchivering van informatie over de certificaten (vooral i.v.m. het leveren van bewijzen);eventueel het genereren van beide sleutels zonder een kopie van de privé-sleutel tebewaren; het houden van een elektronisch certificatenregister dat toegankelijk is voor hetpubliek ; de datum- en tijdaanduiding bij digitaal ondertekende berichten; de verificatie vandigitale handtekeningen en de bevestiging van de geldigheid ervan.

Zo te zien, is er voor de CA een niet onaanzienlijke opdracht weggelegd. Ze moet eeninfrastructuur uitbouwen die informatie kan verzamelen en de integriteit ervan in alleveiligheid kan garanderen. De CA is aansprakelijk voor de efficiëntie van hetidentificatieproces.

Wat is een certificaat ?

88. - Het certificaat bestaat in de bevestiging van informatie, meer bepaald het verbandtussen de houder van het certificaat en zijn publieke sleutel. Het certificaat bevat dusverschillende gegevens. We citeren hier onder andere de identiteit van de houder van hetcertificaat (degene die zich als zodanig identificeert en wil ondertekenen), zijn publiekesleutel, de begin- en einddatum voor de geldigheid van het certificaat, de beperkingen bijhet gebruik van het certificaat, de identiteit van de CA, … Het certificaat wordt aangemaakten ondertekend door de CA door middel van zijn eigen privé-sleutelen is daardoorbeveiligd tegen wijzigingen.

Eenmaal het certificaat bestaat, wordt het gepubliceerd in een elektronisch register,bijgehouden door de certificerende autoriteit die het afgegeven heeft.


Welke juridische waarde heeft een digitale handtekening?

89. - Door de ontwikkeling van open netwerkverbindingen en vooral van de e-commercewerden er nieuwe technieken uitgewerkt voor het plaatsen van handtekeningen. Dezemoeten echter nog juridisch erkend worden.

Daartoe heeft de Europese Commissie een voorstel voor een richtlijn goedgekeurdbetreffende een gemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen. Dezerichtlijn heeft twee hoofddoelstellingen. De eerste is de juridische erkenning vanelektronische handtekeningen. De tweede is de oprichting van een legaal kader voor hetfunctioneren van de certificerende autoriteiten. De tussenkomst van deze betrouwbarederden is noodzakelijk om een efficiënt en betrouwbaar gebruik van de elektronischehandtekening te waarborgen.

Omdat de richtlijn vooral de juridische erkenning van elektronische handtekeningen betreft,stelt ze « geavanceerde » elektronische handtekeningen gelijk aan geschrevenhandtekeningen voor wat hun juridische gevolgen betreft, tenminste als ze beantwoordenaan de diverse eisen van de richtlijn (laten we hierbij het volgende opmerken : zelfs als derichtlijn niet verwijst naar een bijzondere handtekeningentechniek, is het duidelijk dattegenwoordig enkel de techniek van de digitale handtekening voldoet aan dit begrip« geavanceerde elektronische handtekening »). Geavanceerde elektronischehandtekeningen moeten onder meer aan de volgende voorwaarden voldoen : decertificaten waarop deze handtekeningen steunen, dienen een minimum aan inhoud tebevatten, de certificerende autoriteiten die zulke certificaten afgeven, moeten aanverschillende eisen voldoen en het aanmaken en verifiëren van de handtekening zijn aanverschillende voorwaarden onderworpen. Als aan één van die voorwaarden niet isvoldaan, bepaalt de richtlijn uitdrukkelijk dat, zelfs als de elektronische handtekening nietkan gelijkgesteld worden aan de geschreven handtekening, deze toch als ontvankelijkmoet worden beschouwd. Het is echter aan degene die zich beroept op zo'n handtekeningom de rechter te overtuigen van de bewijskracht ervan.

De richtlijn handelt verder over het wettelijk kader voor het functioneren van decertificerende autoriteiten en wil daartoe een betrouwbaar certificatiemechanisme op touwzetten. Dit is opgebouwd rond drie essentiële punten : de aansprakelijkheid vanbetrouwbare derden, nl. de certificerende autoriteiten, vervolgens de bescherming vanpersoonsgegevens en ten slotte de erkenning - onder bepaalde voorwaarden - vancertificaten afgegeven in derde landen.

10. « extra's » die je kan aanbieden

Vergeet niet dat je naast het volgen van deze wettelijke regels ook rekening kan houdenmet de belangen van je klanten (wat in je eigen voordeel werkt, omdat je op die maniernieuwe klanten kan aantrekken en je verkoopcijfers kan opvoeren).

In het kader van de aan de consument te verstrekken informatie

90. - Het is eigen aan het internet dat het direct toegang verleent tot een product of dienstzonder enige leveringstermijn : dit is het geval bij toegang tot een database of bij hetsturen van downloadbare muziekstukken. Voor zulke producten geldt echter vaak een


uitzondering op het verzakingsrecht: je bent namelijk niet verplicht de consument voor testellen dat hij het recht heeft van zijn aankoop af te zien. Het is dus belangrijk om devoorafgaande informatie voor de consument uit te breiden zodat hij goed op de hoogte isvan de aankoop die hij zal doen.

Deze uitbreiding van voorafgaande informatie kan op twee manieren gebeuren :

- bijkomende informatie verstrekken;- een staal van het product verstrekken.

Bijkomende informatie

91. - Sommige gegevens kunnen worden toegevoegd aan krachtens de wet verplicht meete delen informatie. Dit zijn vooral de technische gegevens die nodig zijn om hetbetreffende product correct te gebruiken (of het nu gaat om een muziekfragment, een video,een database, software, enz.). Je zal dus uitleg moeten geven over het/de programma'sdat/die nodig is/zijn om het product te gebruiken, het nodige geheugen, de vereisteconfiguratie, enz. Deze bijkomende informatie vormt voor jou a priori geen last : dit soort informatie kun jegemakkelijk doorgeven. Vergeet echter niet dat zulke informatie vertrouwen kan scheppenbij je potentiële klanten en hen kan aanzetten tot kopen !

Een staal verstrekken

92. - Tevens wordt aangeraden - indien het technisch mogelijk is - je klanten een staal vanhet product dat hen interesseert toe te sturen voordat ze het kopen. Dat staal kan een kortmuziek- of videofragment zijn, een beperkte toegang tot een database, enz. Het moet deklant vooral de mogelijkheid bieden de technische compatibiliteit van het product met zijncomputer na te gaan en te verifiëren of het product overeenkomt met de beschrijvingervan. Het verstrekken van zo'n staal kan door klanten dan ook als een voordeel wordenbeschouwd en hen aanzetten tot kopen.

Maar let op ! Het verstrekken van een staal mag niet gekoppeld worden aan een aankoop :je mag geen staal aanbieden op voorwaarde dat de klant daarna het product koopt. Zoietsmag enkel als de klant vrij kan beslissen of hij al dan niet koopt na ontvangst van het staal.Deze vrijheid moet duidelijk in je voorafgaande informatie vermeld staan.

In het kader van de zelfregulering

93. - Meer in het algemeen kan je ook bijkomende verbintenissen aangaan om te tonendat je wil tegemoetkomen aan de verwachtingen van je klanten. Op die manier geef je nietenkel duidelijk aan dat je handelspraktijken conform de heersende wetgeving zijn maarook dat je rekening wil houden met de belangen van je klanten.


Dit kan je doen door zelf een verklaring op je site te plaatsen, een gedragscode aan tekleven, het garantielabel van een derde maatschappij aan te brengen, je klanten voor testellen eventuele geschillen meteen on line te regelen, enz.

Deze diverse technieken hebben de bedoeling een sfeer van vertrouwen te ontwikkelen enworden uitvoerig beschreven in hoofdstuk 9 « Zelfregulering ».


Deel 6 - Auteursrecht en merkenrecht


94. - Het doel van dit deel is een praktische uiteenzetting te geven van enkele aspectenvan het auteursrecht in verband met het ontwerpen en het on line brengen van eenwebsite.

Als je namelijk een website creëert, of het nu gaat om een informatieve, een commerciëleof een andere site, moet je andermans rechten respecteren (auteursrecht, beeldrecht,merkenrecht).

Omgekeerd kan je website zelf een werk zijn dat als databank door het auteursrecht wordtbeschermd.

Daar het hier om een omvangrijke materie gaat, pakken wij niet alle mogelijke vragen aan.Je kan echter een uitvoerige gids over dit onderwerp vinden op de site van de DWTC23.(http://www.belspo.be/belval/auteur/auteur_nl.htm). Deze gids werd opgesteld doorprofessor M. Buydens op verzoek van de regering24.

1. Eerbiediging van de rechten van derden(auteursrecht)

95. - Als je een website creëert, dan moet je andermans rechten eerbiedigen en meerbepaald het recht dat een auteur kan hebben op een welbepaald werk (tekst, beeld, foto,muzieksequens of video, enz.) dat hij heeft gemaakt.

Voordat wij enkele concrete vragen aanpakken die je je zou kunnen stellen, lijkt het onsinteressant even de grondbeginselen van het auteursrecht op een rijtje te zetten.

Het auteursrecht wordt geregeld door de volgende wetgeving :

- in de eerste plaats de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en denaburige rechten;

- de wet van 30 juni 1994 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma's;

- de wet van 10 augustus en 31 augustus 1998 betreffende de rechtsbescherming vandatabanken

- en, niet te vergeten, de Conventie van Bern van 9 september 1886 voor debescherming van werken van letterkunde en kunst en de teksten die op Europeesniveau worden voorbereid.

Op het internet wordt het auteursrecht in de praktijk slechts zelden geëerbiedigd ! Demogelijkheden geboden door de nieuwe technologieën (de geduchte functieknippen/plakken, het feit dat je enkel op een knop moet drukken om een document vanhonderden bladzijden te printen, de mogelijkheid om snel werken te scannen, het gebruikvan zoekmotoren waardoor heel snel een beeld of foto kan worden gevonden, enz.) zijnnamelijk zo groot dat andermans werk thans nog gemakkelijker kan worden geëxploiteerddan tot nu toe het geval was. Er gebeuren tegenwoordig zoveel manipulaties (reproductie,wijziging, enz.) die in strijd zijn met de auteursrechten en er komen zo weinig reacties

23 Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele Aangelegenheden24 Auteursrechten en internet : Problemen en oplossingen voor het creëren van een on line databank met

beelden en/of tekst.

http://www.belspo.be/belval/auteur/auteur_fr.htm)


vanwege de auteurs die het slachtoffer zijn van die manipulaties dat je zou denken dat deauteursrechten niet (meer) bestaan en je je ongestraft om het even wat kunt permitteren !

Niets is minder waar ! Alles is niet toegestaan, zelfs niet op het internet. Een aantalbeslissingen van de rechtspraak, die slechts de eerste zijn van een lange reeks,tonen aan dat het auteursrecht nog steeds geldt en dat je zware boeten kuntoplopen als je dat recht niet eerbiedigt.

2. Grondbeginselen van het auteursrecht

96. - Het auteursrecht verschaft de auteurs de exclusieve rechten voor het gebruik vanhun werk. Daaruit volgt dat je doorgaans de voorafgaande toestemming moet hebben vande eigenaar van het auteursrecht als je zijn werk wilt gebruiken (voor een reproductiezoals een fotokopie, een afdruk, om het te knippen/plakken, om het te wijzigen of aan hetpubliek mee te delen, wat het geval is als je het on line op een website plaatst).

Op het internet wordt vaak op die manier te werk gegaan. Een voorbeeld : de uitbater vanhet cybercafé van Besançon, die het werk « Le grand secret » van dokter Gubler op hetinternet verspreidde, scande vooraf het boek (eerste reproductie); nadien plaatste hij hetbestand op zijn webpagina en dus op een server (tweede reproductie); vervolgens kondende personen die zijn site bezochten de tekst downloaden (andere reproductie) en hemeventueel afdrukken op papier (laatste reproductie). In dit geval kun je ook stellen dat ereen mededeling aan het publiek is gebeurd, wat te maken heeft met het exclusieve rechtvan de auteur, enkel en alleen doordat het werk via de website voor het grote publiektoegankelijk werd gemaakt.

Het is duidelijk dat die uitbater de toestemming van de eigenaar van de rechten op hetboek vooraf had moeten bekomen, uit respect voor de beginselen van het auteursrecht.Daaruit volgt dat je, voordat je een werk via het internet verspreidt, eerst de toestemmingmoet hebben van de eigenaar van de rechten (die vaak, doch niet altijd de schepper vanhet werk is, want hij kan zijn rechten hebben afgestaan).

Wat is door het auteursrecht beschermd?

Elk werk dat oorspronkelijk is en in een bepaalde vorm is gegoten, is beschermddoor het auteursrecht. Wat betekenen die begrippen : werk, oorspronkelijkheid en vorm?

Een werk

97. - Het begrip werk wordt heel ruim opgevat en behelst onder meer :

- teksten van elke aard (romans, novellen, gedichten, wetenschappelijke of technischeteksten, enz.), ongeacht de inhoud, lengte, bestemming (ontspanning, opvoeding,informatie, reclame, propaganda, enz.), vorm (met de hand geschreven, getypt,gedrukt of in elektronische versie);


- fotografieën, ongeacht de informatiedrager (papier of digitale vorm) en het onderwerp(persoon, landschap, actualiteit, tabel in het publiek domein, enz.);

- beelden, al dan niet virtueel, en van welke aard ook (tekeningen, letterwoorden,iconen, logo's, landkaarten, enz.);

- muzieksequensen, videosequensen of audiovisuele sequensen in het algemeen,ongeacht het formaat of de informatiedrager;

- computerprogramma's (bv. softwarespelletjes);- databanken.

Een oorspronkelijk werk

98. - Om beschermd te zijn, moet een werk oorspronkelijk zijn. Dit is een abstractcriterium, dat in de praktijk moeilijk te definiëren is. Het betekent dat het werk de stempelmoet dragen van de persoonlijkheid van de auteur, d.w.z. dat het moet voorkomen als devrucht van zijn intellectuele inspanning. Wij zullen hier niet in details treden, maar deoorspronkelijke aard van een werk is een feitelijke aangelegenheid, die door de rechtersoeverein wordt beoordeeld. Je kunt dus niet weten of een werk al dan niet alsoorspronkelijk wordt beschouwd zolang de rechter zich niet heeft uitgesproken over dieaard. Nochtans moet worden opgemerkt dat de rechtspraak dat begrip oorspronkelijkheidzeer soepel interpreteert. Daaruit volgt dat een werk in de meeste gevallen alsoorspronkelijk zal worden beschouwd.

Bijgevolg zijn de volgende elementen niet beschermd door het auteursrecht omdat ze nietoorspronkelijk zijn :

- eenvoudige slaafse reproducties van wat bestaat;- onbewerkte informatie (het adres van een museum, het aantal bezoekers van een

tentoonstelling, het aantal fotografieën die in een databank beschikbaar zijn);- vormen die exclusief door een machine worden gecreëerd of die in de natuur

voorkomen (een landschap, de zee, een boom kunnen vrij worden gefotografeerd).

Een oorspronkelijk werk dat in een bepaalde vorm gegoten is

99. - Om beschermd te zijn, moet een werk ook gestalte hebben gekregen in eenbijzondere vorm die door de zintuigen kan worden waargenomen. Die voorwaarde vormtgeen probleem voor werken die on line beschikbaar zijn, aangezien ze noodzakelijkerwijzevooraf in een vorm gegoten moeten zijn en als dusdanig zichtbaar moeten zijn. Dezevoorwaarde houdt a contrario in dat het auteursrecht noch ideeën (ook al zijn die geniaalof oorspronkelijk), noch methodes of stijlen (ook al zijn die oorspronkelijk) beschermt. Bijhet creëren van een website kun je je dus laten inspireren door stijlen die door anderenworden gebruikt op voorwaarde dat je geen enkel oorspronkelijk formeel element kopieert.


Moet ik nog aan andere voorwaarden voldoen om door hetauteursrecht te kunnen worden beschermd ?

100. - NEEN, er worden geen andere voorwaarden opgelegd om door het auteursrechtbeschermd te zijn. Het volstaat dat het werk oorspronkelijk is en een bepaalde vormgekregen heeft.

Je moet dan ook geen formaliteiten vervullen, zoals het neerleggen van een exemplaarvan het werk bij een bestuur of het aanbrengen van de copyright-vermelding � (wij radenje echter aan dit laatste wel te doen zoals wij hierna zullen zien). De bescherming begint telopen vanaf het ogenblik dat het werk gecreëerd is.

Waartegen mag de auteur van een werk zich verzetten ?

101. - Waartegen mag de auteur van een werk zich a priori verzetten of wat mag hijtoestaan tegen betaling ? Met andere woorden, welke rechten moet je verkrijgen als jeandermans werk in je website wil gebruiken ?

Een auteur geniet twee soorten rechten : - vermogensrechten (daardoor kan de auteur de opbrengst van de exploitatie van het

werk innen), die overdraagbaar zijn en die dus het voorwerp van licentiecontractenkunnen zijn;

- morele rechten (ze moeten de integriteit van het werk, de band tussen de auteur enzijn werk en de reputatie van de auteur beschermen), die niet overdraagbaar zijn. Menkan er hoogstens gedeeltelijk afstand van doen.

Vermogensrechten

102. - In het kort zijn de vermogensrechten de volgende :

- het reproductierecht in ruime zin : krachtens dit voorrecht kan de auteur de reproductievan zijn werk toestaan of verbieden en de wijze van reproductie vastleggen. Meerbepaald bestaat het reproductierecht uit :

- het reproductierecht in enge zin : op grond van dit recht kan de auteur hettechnische reproductiemiddel (fotografie, digitalisering met een scanner), dedrager (papier of digitale vorm), de plaats van de reproductie (op een website,op een cd-rom) en de voorwaarden voor het commercialiseren van deexemplaren bepalen. Dit recht dekt de al dan niet gedeeltelijke, voorlopige ofdefinitieve, directe of indirecte reproductie.

- het recht om de aanpassing en de vertaling van het werk toe te staan : hetbetreft de omzetting van het werk in een verschillende vorm (als interactievetekst), wijzigingen van elke aard (de samenvatting van een tekst, het zoomenof de verandering van de kleuren van een fotografie) en vertalingen in om heteven welke taal.

- het verhuur- of uitleenrecht : recht van de auteur het oorspronkelijke werk ofeen reproductie voor een bepaalde duur ter beschikking van een derde testellen (de houder van dit recht zou bijvoorbeeld de verhuring van cd-rom's


verscheidene maanden na de uitgave ervan kunnen verbieden om de tijd tenemen de commercialisatie van het werk te organiseren).

- het bestemmingsrecht of distributierecht : dit recht biedt de auteur de mogelijkheid dedistributiewijze te bepalen (dit recht vertoont gelijkenis met het reproductierecht inenge zin), maar ook de toepassingen ervan door de gebruikers te controleren.

- het recht op voorstelling of op mededeling aan het publiek : het recht om zijn werkpubliek te maken, met inbegrip van de terbeschikkingstelling van zijn werk, zodat hetvoor iedereen toegankelijk is op het moment en de plaats van zijn keuze. Dit recht dektde on line verspreiding van een werk (op het internet).

Morele rechten

103. - Naast deze vermogensrechten beschikt de auteur ook over morele rechten die deuiting zijn van de band tussen de auteur en zijn werk.

De morele rechten zijn:

- het bekendmakingsrecht : met dit recht kan de auteur besluiten wanneer zijn werkvoltooid is en aan het publiek mag worden voorgesteld.

- het vaderschapsrecht : dit recht betekent dat de auteur het vaderschap van het werkkan opeisen, met andere woorden dat hij kan besluiten dat zijn naam (of eenpseudoniem) vermeld wordt bij de exploitatie van het werk.

- het integriteitsrecht: met dit recht kan de auteur zich verzetten tegen elke wijziging vanzijn werk (geknipte of samengevatte tekst, fotografie gekadreerd of gewijzigd door eenfilter of door trucages) en tegen elke aantasting van zijn eer of reputatie (hetzij dooreen materiële wijziging van het werk, hetzij door een verandering van de context of demanier waarop het werk voorgesteld is).

Hoe lang is een werk beschermd ?

104. - De bescherming door het auteursrecht is beperkt in de tijd. Als algemene regel geldtdat het werk beschermd is tot 70 jaar na de dood van de auteur (of na de dood van delaatste overlevende auteur in geval van samenwerking). Dit betekent bijvoorbeeld dat deconcerto's van Mozart niet langer door het auteursrecht zijn beschermd en dat je ze kuntreproduceren (door fotokopieën) zonder dat je daarvoor de toestemming nodig hebt vande erfgenamen van Mozart (maar waarschijnlijk moet je wel toestemming vragen aan demusici die de werken uitvoeren en aan de platenfirma's).

Voor anonieme werken en pseudoniemen eindigen de rechten 70 jaar na de geoorloofdebekendmaking van het werk. Voor postume werken eindigen de rechten 25 jaar na degeoorloofde bekendmaking of mededeling aan het publiek.


Wat is niet door het auteursrecht beschermd ?

105. - De volgende werken zijn niet beschermd door het auteursrecht en mogen dusworden gereproduceerd zonder toestemming van de auteur (wel moet je soms het akkoordkrijgen van andere houders van rechten) :

- een werk dat niet oorspronkelijk is ! Dit begrip is heel relatief en moet door de rechterworden beoordeeld. Wij raden je dus af vrij te beslissen of andermans werkoorspronkelijk is of niet;

- een werk dat niet meer beschermd is, d.w.z. waarvan de auteur sedert meer dan 70jaar overleden is;

- een werk zoals bedoeld in artikel 8 van de wet op het auteursrecht. Dit artikel bepaaltdat er geen auteursrecht bestaat op sommige werken, ook al zijn die oorspronkelijk :redevoeringen uitgesproken in vergaderingen van vertegenwoordigende lichamen, inopenbare zittingen van rechtscolleges of in politieke bijeenkomsten, alsook officiëleakten van de overheid (wet, decreet, ordonnantie, enz.).

Aangezien zo'n werken niet beschermd zijn door het auteursrecht kun je ze onder anderevrij reproduceren en via je website onder het publiek verspreiden.

Mag ik een werk dat door het auteursrecht is beschermd dannooit reproduceren ?

106. - Er zijn gevallen waarin een werk dat door het auteursrecht is beschermd geheel ofgedeeltelijk mag worden gereproduceerd en waarvoor de toestemming van de auteur nietis vereist. De wet op het auteursrecht bevat namelijk enkele uitzonderingen. Zij zijn niettalrijk en bovendien onderworpen aan zo'n strenge voorwaarden dat het niet altijdgemakkelijk is zich daarop te beroepen in het kader van het creëren en het on lineplaatsen van een website. Voor het ontwerpen van een website zijn er een aantalrelevante uitzonderingen :

Citaatrecht

107. - Het citaatrecht maakt het mogelijk een uittreksel van een werk te reproducerenzonder de toestemming van de auteur. Er moet echter tegelijkertijd aan enkelevoorwaarden worden voldaan :

- het citaat moet uit een werk worden gehaald dat « op geoorloofde wijze openbaar isgemaakt » (het is dus verboden een werk te citeren zolang de auteur niet beslotenheeft het onder het publiek te verspreiden);

- het citaat moet kort zijn (het gaat om een zaak die door de rechter moet wordenbeoordeeld);

- het citaat moet de bedoeling hebben kritiek en polemiek op gang te brengen en teonderrichten of moet een wetenschappelijk doel hebben (dat sluit dus de citaten in eenrecreatieve of louter commerciële website uit);

- het citaat moet « te goeder trouw » gebeuren;- het citaat moet de bron en de naam van de auteur vermelden.


Reproductie voor privé-doeleinden

108. - In sommige gevallen mag je zonder toestemming van de auteur artikels, grafischewerken of fragmenten van werken die zich op een grafische of analoge drager (een boek)bevinden voor privé-doeleinden reproduceren. Om voor die uitzondering in aanmerking tekomen, moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan :

- de reproductie moet een « uittreksel » (een kort fragment) zijn van een werk of eenvolledig artikel of grafisch werk of moet een fragment ervan zijn (een heel artikel uiteen tijdschrift mag dus voor privé-doeleinden worden gereproduceerd maar nooit eenheel boek);

- het gereproduceerde werk moet van het begin af op een grafische of soortgelijkedrager (papier, microfiches, transparanten) worden geplaatst. Je komt dus niet inaamerking voor de uitzondering als het werk zich op een digitale dragerbevindt (diskette, cd-rom, DVD, vaste schijf);

- de reproductie moet privé-doeleinden hebben : dat betreft niet alleen de reproductievoor eigen of huishoudelijk gebruik maar ook het gebruik binnen en voor deonderneming. Daarentegen is de reproductie in het kader van een website, vooral alsdeze commercieel is, niet bestemd voor privé-gebruik door de openbaarheid van hetinternet;

- de reproductie mag niet nadelig zijn voor de normale exploitatie van het werk (eenkopie van het belangrijkste hoofdstuk van een boek voor studenten, het publiekwaarvoor het boek hoofdzakelijk is bestemd, zou als gevolg kunnen hebben dat hetorigineel werk niet meer wordt verkocht).

Reproductie ter ondersteuning van onderwijs of wetenschappelijk onderzoek

109. - Deze uitzondering lijkt op de uitzondering die geldt voor de reproductie voor privé-doeleinden. De voorwaarden zijn echter enigszins verschillend. Om daarvoor inaanmerking te komen, moet je aan volgende voorwaarden voldoen :

- de reproductie moet een volledig artikel of plastisch werk zijn (schilderij,beeldhouwwerk, logo) of een fragment eruit, of een kort fragment uit een ander werkdat al dan niet op elektronische drager is geplaatst (een deel van een boek op papier,een logo of label op digitale drager);

- de reproductie moet gebeuren ter ondersteuning van het onderwijs of hetwetenschappelijk onderzoek (een leraar of een onderzoeker die scherm- oflabelkopieën maakt om ze op transparanten te plaatsen met het oog op de voorstellingvan nieuwe initiatieven in verband met het labelen);

- de reproductie moet gebeuren voor het nagestreefde doel en mag niet nadelig zijnvoor de normale exploitatie van het gereproduceerde werk (het is dus niet omdat jeleraar bent dat je de vrijheid mag nemen op het internet beschermde foto's terbeschikking van de studenten te stellen - onder voorwendsel van ondersteuning vanhet onderwijs - te meer daar het recht op mededeling aan het publiek in dit geval ookgeldt en er voor dit recht geen vergelijkbare uitzondering bestaat).


Wie is houder van auteursrechten ? Tot wie moet ik mijwenden als ik toestemming wil krijgen ?

110. - Uit het voorafgaande volgt dat je de toestemming van de auteur moet hebben omeen werk te exploiteren. Je moet dus een overeenkomst met hem sluiten. Daartoe moet jeje drie vragen stellen :

- wie is (zijn) de houder(s) van de auteursrechten op het werk ?- is de auteur altijd houder van de rechten? Heeft hij ze niet overgedragen ?- heeft de auteur het beheer van deze rechten niet aan een maatschappij voor beheer

van auteursrechten toevertrouwd ?

Principe

111. - In principe is de houder van het auteursrecht de natuurlijke persoon die het werkgecreëerd heeft. Deze persoon is de « oorspronkelijke houder » van de auteursrechten.Om de bewijslast te verlichten, wordt iemand verondersteld houder te zijn van hetauteursrecht als zijn naam (of een of ander teken) op het werk wordt vermeld.

Als het werk door verschillende personen gecreëerd is, gaat het in principe om een« medewerkingswerk » en in dat geval behoort het auteursrecht tot elke ontwerper van hetwerk. Je kan enkel beweren dat je medeauteur bent als je creatief tot de opbouw van eenwerk hebt bijgedragen (dat is niet het geval voor de persoon die slechts ideeën geeft oftechnische gegevens codeert).

Je moet er ook op letten dat er voor een website of een databank twee soorten auteursbestaan :

- de auteur of de medeauteurs van de website : onafhankelijk van de inhoud is dewebsite immers vaak een werk dat door het auteursrecht is beschermd omdat het eenoriginele samenvoeging van diverse elementen is;

- de auteur of auteurs van de in de website opgenomen elementen en niet van dewebsite zelf (een foto, een logo, een muzieksequens).

Overdracht van het auteursrecht

112. - Het is mogelijk dat de auteur van een werk geen houder meer is van de(vermogens) rechten omdat hij ze overgedragen heeft of omdat hij een licentie aan eenderde heeft toegekend. Deze laatste wordt dan de afgeleide houder van deauteursrechten. Aan de auteur moet dus worden gevraagd of hij nog steeds houder van derechten is, zoniet wie de verkrijger van de rechten is.


Maatschappijen voor beheer van auteursrechten

113. - De auteur die zijn rechten niet alleen wenst te beheren, kan die taak aan eenmaatschappij voor beheer van auteursrechten toevertrouwen (SABAM, SOFAM, SESAM,SCAM, enz.). Voor de gebruiker is het voordeel daarvan dat hij te maken heeft met slechtséén partner bij de onderhandeling over de rechten, wat niet onbelangrijk is als hij veelwerken wil exploiteren25.

Welke praktische stappen moet ik doen bij het ontwerpen vaneen website ?

114. - Om een website met beschermde werken te ontwerpen (tekst, beeld, foto, muziek-of videosequens), is het van belang advies in te winnen bij bevoegde personen en devolgende stappen te ondernemen : - eerste stap : een lijst opmaken van de elementen die op de website gereproduceerd of

gebruikt zullen worden en door het auteursrecht beschermd zijn.- tweede stap : bepalen wie de houders van de auteursrechten zijn waarvoor een

toestemming nodig is.- derde stap : de handelingen definiëren waarvan deze beschermde werken het

voorwerp zullen zijn, dat wil zeggen de betreffende exclusieve rechten van de auteurbepalen, en dus de voor het auteursrecht te bekomen toestemmingen.

- vierde stap : een ontwerp van contract opstellen en met de auteur(s) of demaatschappij voor collectief beheer over de rechten onderhandelen.

3. Concrete vragen die je je stelt !

Heb ik het recht om de software voor de aanmaak van eenwebpagina te gebruiken ?

115. - Om je webpagina te creëren, zal je waarschijnlijk gebruik maken van een softwaredie daarvoor ontworpen is. Om je website te downloaden op de server zal je ook eenpassende software gebruiken. Om je site te bezoeken, zal je een navigatiesoftwaregebruiken. Heb je het recht om al die software te gebruiken ? Zijn het geen bootlegs ?

Dat alles lijkt misschien evident, maar wij moeten er toch aan herinneren dat ook softwaredoor het auteursrecht beschermd is. In de praktijk komt het erop neer dat, als je gebruikmaakt van een computerprogramma, je daarvoor de toestemming moet hebben van dehouder van het auteursrecht op dat programma. Doorgaans krijg je een licentie bij deaankoop van het programma op cd-rom of op diskette.

25 Gegevens over de verschillende maatschappijen voor collectief beheer van auteursrechten vind je in de gids

van de heer Byders op de volgende URL : http://www.belspo.be.belval/auteur/auteur_fr.htm

http://www.belspo.be.belval/auteur/auteur_fr.htm


Mag ik een foto scannen en in mijn webpagina invoegen ?

116. - Om je website aantrekkelijker te maken, zal je waarschijnlijk geneigd zijn er een ofmeer gescande (gedigitaliseerde) foto's in te voegen. Mag je een analoge foto scannen envrij invoegen in je site? Hieromtrent is de knoop nog niet doorgehakt. Er zijn tweehypotheses.

1. Ofwel heb je zelf de foto genomen (van je vakantie, je gezin, je autoverzameling, enz.)en ben je dus zelf houder van het auteursrecht op die foto. In principe kun je ze dus vrijreproduceren en aan het publiek meedelen via je website, voor zover hetgefotografeerde voorwerp zelf niet beschermd is door het auteursrecht (foto van eenandere beschermde foto, van een schilderij, een beeldhouwwerk, een Kuifje-album).Indien dat het geval is, dan moet je toestemming vragen aan de auteur van hetgefotografeerde voorwerp.

Maar opgelet : daar blijft het niet bij ! Als je een persoon fotografeert, moet je ook hetrecht op het beeld van die persoon eerbiedigen. Dat recht, dat niet verbonden is aanhet auteursrecht, biedt elke gefotografeerde persoon de mogelijkheid om zich teverzetten tegen iedere reproductie van zijn beeld (onder meer via het internet) entegen iedere mededeling aan het publiek. In dat geval moet je dus de toestemmingvragen van de afgebeelde persoon.

2. Ofwel scan (digitaliseer) je een foto uit een boek of een tijdschrift met de bedoeling zeop je website te plaatsen. In dat geval is het best mogelijk dat de foto beschermd isdoor het auteursrecht, want het volstaat dat ze oorspronkelijk is, iets dat meestal doorde rechter wordt erkend. Welnu, er wordt unaniem aangenomen dat het scannen (ofop een andere manier digitaliseren) van een werk een reproductie is en onder hetauteursrecht valt. Daaruit volgt dat je die foto doorgaans niet mag scannen en ze ookniet op je site mag plaatsen zonder het akkoord van de fotograaf (of een anderepersoon aan wie de rechten zijn overgedragen). Naast dat akkoord van de fotograafmoet je tevens de toestemming krijgen van de auteur van het gefotografeerdevoorwerp of van de gefotografeerde persoon.

Opgelet ! Het is niet omdat je een foto of de negatieven ervan hebt aangekocht dat jeook houder bent van de auteursrechten. Je moet die rechten dus blijven eerbiedigen.

Mag ik een beeld scannen en in mijn webpagina invoegen ?

117. - Net zoals met foto's zal je misschien geneigd zijn enkele beelden (vanhumoristische tekeningen of tekenstrips) op je website te plaatsen om die aantrekkelijkerte maken. Zoals voor foto's mag je een gescand beeld enkel in je site opnemen als je zelfde tekenaar van dat beeld bent en voor zover het geen herkenbaar portret van eenpersoon is.

In alle andere gevallen is het beeld beschermd door het auteursrecht indien hetoorspronkelijk is, wat vaak het geval is. Bijgevolg moet je vooraf de toestemming van deauteur vragen. Krachtens het beeldrecht heb je ook de toestemming nodig van de


getekende persoon. Soms is het beeld niet alleen door het auteursrecht beschermd maarook door het merkenrecht.

Eens te meer blijkt dus dat je zelden een beeld op je website mag exploiteren, tenzij jegestalte geeft aan je creativiteit.

Mag ik een tekst scannen en in mijn webpagina invoegen ?

118. - Buiten foto's en beelden mag je ook tekst op je webpagina plaatsen. Je kuntbijvoorbeeld zelf zo'n tekst opstellen of je kunt een bestaande tekst scannen en hem in jesite invoegen als beeld- of tekstbestand nadat je een software voor tekenherkenning hebtgebruikt. Kun je om het even welke tekst in je site inbrengen ? Ook op deze vraag is hetantwoord neen.

Op grond van bovenstaande principes weet je dat een tekst door het auteursrecht isbeschermd als hij oorspronkelijk is. Het doet er niet toe hoe lang hij is (een slogan, enkeleregels of verscheidene pagina's) of op welke informatiedrager hij aanvankelijk geplaatstwerd (papier, diskette, cd-rom, on line site, enz.).

Dat is geen probleem zolang je de auteur van de tekst bent, wat veronderstelt dat je deinhoud van de tekst zelf hebt uitgevonden (het kopiëren van een bestaande tekstimpliceert uiteraard niet dat je zelf de auteur van de tekst wordt !).

Als de tekst echter beschermd is door het auteursrecht, kan hij niet op een site wordengereproduceerd zonder de toestemming van de auteur (met toepassing van dat principebeschouwt de Franse rechtspraak dat het digitaliseren van het werk van Jacques Brel enMichel Sardou, zonder toestemming van de auteurs van de rechten, namaak is. In Belgiëgaat de rechtspraak ervan uit dat de reproductie van persartikels op een internet-databasede toestemming van de auteurs vereist).

Mag ik een werk (beeld, logo, icoon, foto, tekst, videosequens,muziekbestand) van een andere site kopiëren of downloadenen op mijn site plaatsen ?

119. - Hier gaat het niet meer om het digitaliseren van een werk vanaf een analogeinformatiedrager (een papieren document), maar om het downloaden van een werk (beeld)dat zich op een site bevindt en dat de internetter op zijn eigen site plaatst en dus via hetinternet (her)verspreidt.

Met de bekende functie knippen/plakken (copy/paste), die in de meeste programma's zit,kun je in een mum van tijd een indrukwekkende reeks gegevens die zich als tekstbestand,beeldbestand, foto's, enz. op andere websites bevinden, bijeenscharrelen. Nogmaals,deze technische functie, die het reproduceren heel makkelijk maakt, mag slechts met mateworden aangewend en de auteursrechten moeten hoe dan ook geëerbiedigd worden.


Het kopiëren of downloaden van een werk komt namelijk neer op het reproduceren van datwerk en door het te (her)verspreiden via het internet wordt het aan het publiekmeegedeeld. Welnu, een en ander valt onder het auteursrecht. Daaruit volgt dat, indienhet werk door het auteursrecht is beschermd, wat meestal het geval is, je in principe detoestemming van de auteur moet bekomen.

Mag ik een beeld of foto van een analoge informatiedragerscannen of een beeld of foto van een digitale informatiedragerkopiëren en op mijn website plaatsen, zelfs als ik er voorafwijzigingen in aanbreng (bijvoorbeeld door middel van eenbeeldverwerkingssoftware) ?

120. - Op de markt bestaat er software voor de verwerking van beelden of tekeningen,waardoor een foto of een beeld zodanig kan worden gewijzigd (verandering van grootte,kleuren, vormen, contrast, oriëntatie, kadrering, enz.) dat het gewijzigde beeld geen enkelegelijkenis meer vertoont met het oorspronkelijke. Kun je het in dat geval stellen zonder detoestemming van de auteur van het oorspronkelijke werk (voor zover het beschermd isdoor het auteursrecht en dus oorspronkelijk is) ?

NEEN, het is niet omdat dit nieuwe beeld niet meer lijkt op het oorspronkelijke dat je je omhet even wat kunt permitteren. Om dat beeld te kunnen omvormen door middel van degeschikte software, heb je waarschijnlijk aan reproductie gedaan (hetzij door het werk tescannen, hetzij met knippen/plakken), waarvoor de toestemming van de auteur nodig is.Bovendien valt het herwerken, het wijzigen van het beeld door middel van eentekensoftware niet enkel onder het maar ook onder het « recht op integriteit van het werk »en dat zijn exclusieve auteursrechten. Bijgevolg vergen zulke wijzigingen meestal detoestemming van de auteur.

Indien het omgevormde beeld helemaal niet meer lijkt op het oorspronkelijke, hoe kan deauteur dan een inbreuk op zijn rechten opsporen en zich op die rechten beroepen? Eenauteur heeft het inderdaad vaak moeilijk om na te gaan in hoever er inbreuk op zijnrechten is geweest. Toch bestaan er nu systemen van technische bescherming(bijvoorbeeld «tatoeëring» of «markering») die het mogelijk maken een digitaal werk teidentificeren, ook al werd het grotendeels gewijzigd, en het gemakkelijk op het internetterug te vinden.


Mag ik muziekbestanden (bijvoorbeeld MP3) op mijn site terbeschikking stellen van internetters ?

Wij zullen ons bij de behandeling van dit actueel en vrij complex probleem beperken totmuziekbestanden in MP3-formaat.

Wat is het MP3-formaat ?

121. - De MP3-norm is een standaard voor compressie van audiogegevens. Het MP3-formaat maakt het je mogelijk gewone geluidsbestanden 10 tot 13 maal te comprimerenmet een uiterst miniem kwaliteitsverlies. Daardoor kun je de inhoud van 10 tot 13« traditionele » cd's opslaan op één enkele cd van het MP3-formaat. Je snapt meteen watvoor een mogelijkheden dit biedt op het internet : vroeger had je uren nodig om een liedvan enkele minuten te downloaden, terwijl je nu de klus kunt klaren in een paar minutentijd als het om een MP3-bestand gaat. Het internet puilt uit met geluidsbestanden van hetMP3-formaat (waarvan de meeste illegaal zijn), omdat ze van de ene internetter naar deandere circuleren of omdat sommige internetgebruikers de inhoud van hun « traditionele »cd's op hun computer opnemen, de bestanden comprimeren door middel van eenpassende software en ze vervolgens verspreiden via het net.

Is zoiets toegelaten ?

122. - Over het algemeen niet ! Een muziekstuk is, zoals elke andere artistieke of litterairecreatie, beschermd door het auteursrecht indien het oorspronkelijk is, wat meestal hetgeval is. Het is niet omdat je je op het internet begeeft dat die principes niet meer vantoepassing zijn, ook al is de omvang van de fraude op het net zo groot dat je de illusiekrijgt dat er geen auteursrechten meer bestaan.

Indien het werk beschermd is door het auteursrecht, is het met name verboden de inhoudvan een vinylplaat of audio-cd te digitaliseren en op je vaste schijf of elke andereinformatiedrager te kopiëren. Des te meer is het eveneens verboden zulke bestanden tecomprimeren met behulp van een MP3-compressiesoftware en ze via je website terbeschikking te stellen van internetters zonder toestemming van de eigenaar van derechten op de aldus gecomprimeerde werken. Dergelijke daden zijn namelijk reproductiesen mededelingen aan het publiek en vallen onder het exclusieve recht van de auteur.Belgische en buitenlandse rechtbanken hebben die principes reeds toegepast en sommigepersonen tot verschillende maanden gevangenisstraf veroordeeld. Die personen werdenschuldig bevonden aan namaak omdat ze een site hadden gecreëerd waarvan debezoekers gratis illegale muziekstukken (op MP3-formaat) konden downloaden.

Mag ik dan nooit MP3-bestanden op mijn site plaatsen ?

123. - Natuurlijk mag je dat. Het gebruik van de MP3-norm is als dusdanig niet verboden.Wat wel een probleem vormt, zijn de gevolgen die het gebruik van MP3-bestanden kunnenhebben op het auteursrecht. Er bestaan bijvoorbeeld gevallen waarin het plaatsen van eenMP3-bestand op een website niet strafbaar is :


- hetzij omdat het werk niet oorspronkelijk en bijgevolg niet beschermd is door hetauteursrecht (zo'n geval komt wel zelden voor);

- hetzij omdat je zelf het werk hebt gecomponeerd, geïnterpreteerd en opgenomen.In dat geval ben je in principe de auteur van het werk en kun je het naargoeddunken verspreiden en reproduceren;

- hetzij omdat het werk niet meer beschermd is door het auteursrecht doordat deauteur sedert meer dan 70 jaar overleden is. Maar opgelet hier : al moet je geentoestemming vragen aan de componist van het muziekstuk of lied, toch heb jesoms het akkoord nodig van de muzikanten (de artiesten die het werk uitvoeren) ende platenmaatschappijen. Ook dan moet je nog voorzichtig zijn, want er bestaan talvan arrangementen van werken die nog beschermd zijn door het auteursrecht, ookal zijn de werken zelf het niet meer;

- hetzij omdat de MP3-bestanden het auteursrecht eerbiedigen.

Mag ik met hyperlinks verwijzen naar sites die mp3-bestandenbevatten ?

124. - Hierop kan niet eenduidig geantwoord worden. Er bestaat geen algemene regel.Onlangs besliste een Zweedse rechtbank dat het leggen van een link naar illegaalmateriaal (bootleg-MP3-bestanden) helemaal niet in strijd is met de wet, zolang je datmateriaal maar niet op je eigen site plaatst. Doch de voorzitter van de Rechtbank vanKoophandel te Brussel lijkt het tegenovergestelde te hebben beslist in een vonnis van 2november 1999 over de zaak Belgacom Skynet. Er hing deze maatschappij namelijk eendwangsom boven het hoofd indien zij alle sites van haar klanten die zich op haar serversbevonden en links bevatten naar vermeende illegale MP3-bestanden niet deed verdwijnen.

Een raad dus : uit voorzorg, plaats op je site geen hyperlinks naar sites die MP3-bestanden bevatten (dat zijn waarschijnlijk illegale sites).

Mag ik een werk zonder «Copyright»-vermelding vrij kopiëren ?

125. - Neen, niet noodzakelijk. Het voorkomen of het ontbreken van een « copyright»impliceert niet dat het werk beschermd of niet beschermd is door het auteursrecht. In watvoorafgaat hebben wij namelijk gezegd dat een werk automatisch beschermd is door hetauteursrecht als het gecreëerd werd, oorspronkelijk is en een vorm heeft gekregen. Het isdus niet zo dat je een werk vrij mag kopiëren als er geen « copyright » op vermeld is. Alshet werk beschermd is, ben je verplicht de toestemming van de auteur te vragen.

Ter wille van de bewijskracht raden wij je echter aan de vermelding « Copyright Janssens–2001 » aan te brengen indien je een door het auteursrecht beschermd werk van jou (tekst,foto, enz.) in je site wilt invoegen. Volgens artikel 6 van de wet op het auteursrecht wordtiemand verondersteld houder te zijn van het auteursrecht als zijn naam of een of anderteken als dusdanig op het werk is vermeld.


En wat met de werken met de vermelding « zonderauteursrechten » (copyright free) of de zogenaamde« freewares » of « sharewares » ?

126. - Op het internet vind je vaak databanken die werken voorstellen (foto's, beelden ofsoftware) waarvan gezegd wordt dat zij « zonder auteursrechten » zijn en vrij kunnenworden gereproduceerd. Voor software heeft men het ook over « freewares »(programma's die helemaal gratis zijn) of « sharewares » (programma's die vrij wordenverdeeld om door de gebruiker te worden geëvalueerd. Na een proefperiode moet dezelaatste een vergunning aanvragen; zoniet mag hij de software niet verder gebruiken).

Impliceren zo'n vermeldingen noodzakelijkerwijze dat die foto's, beelden of software nietdoor het auteursrecht beschermd zijn ? In principe is het antwoord neen. Indien het werkoorspronkelijk is en de duur van de rechten niet verstreken is, dan is het beschermd doorhet auteursrecht en het feit dat de houders van de rechten verklaren dat het werk « vrij vanrechten » is (copyright free), doet eigenlijk niets terzake. Je kunt dan wel beschouwen datdie houders een gratis gebruiksvergunning toekennen.

In zo'n hypothese moet je op twee zaken letten :- enerzijds betekent een gebruiksvergunning niet dat je om het even wat kunt doen :

doorgaans wordt in de databanken aangegeven welk gebruik effectief toegestaanis (uitgesloten is bijvoorbeeld het gebruik voor commerciële doeleinden) ;

- anderzijds is het mogelijk dat de vermeende houder van de rechten geen houder isvan die rechten. In dat geval kan de echte auteur zich bekend maken en zichverzetten tegen het gebruik van zijn werk. De goede trouw van de gebruiker kanniet ingebracht worden tegen de houder van de auteursrechten (goede trouw sluitnamaak niet uit !).

Als ik met hyperlinks verwijs naar een andere website, moet ikdan de toestemming vragen van de eigenaar van die site ?

127. - Als je een website creëert, ga je waarschijnlijk een of meer links leggen naar eenandere site (of naar een specifieke pagina van een andere site). Dat is eigenlijk het doelvan het internet. Moet je in dat geval de toestemming vragen van de houder van de sitewaarmee je een hypertextverbinding legt ?

Blijkbaar niet. Over het algemeen vormt dat soort handeling geen probleem op het vlakvan het auteursrecht. Wat je echter niet mag doen, is hyperlinks leggen naar sites metongeoorloofde of nadelige gegevens (revisionistische of pornografische sites bijvoorbeeld).

Als je gebruik maakt van de framingtechniek (kaders, vensters) gecombineerd methyperlinks, dan moet je wel zien dat je het publiek niet op een dwaalspoor brengt omtrentde echte houder van de site. Je zou namelijk een hyperlink kunnen invoeren in eenvenster (frame) die verwijst naar een prachtig gedicht op een andere site. Bij hetaanklikken van die link zou het kunnen dat de pagina waarop dat gedicht staat op eenzodanige manier verschijnt dat de internetgebruiker niet merkt dat hij zich op een


andere site bevindt en verkeerdelijk meent dat het gedicht van jou is. Zulke praktijkenvermijd je beter.

Welke sancties worden er getroffen als ik het auteursrecht nieteerbiedig ?

128. - Op het niet-eerbiedigen van bovenstaande principes staan strafrechtelijke sancties(gevangenisstraf of boete) en/of burgerrechtelijke straffen (betaling van schadevergoedingbijvoorbeeld).

Die straffen kunnen theoretisch lijken, omdat fraude op het internet een kolossaleomvang heeft aangenomen en het risico om te worden gesnapt miniem is. Weesechter op je hoede ! Er worden steeds meer technische middelen gebruikt ombeschermde werken te identificeren en fraude op het internet op te sporen metgeautomatiseerde zoekmotoren. Bovendien werden al tal van personen, door ondermeer Belgische en Franse rechtbanken, veroordeeld voor namaak, omdat zij op hunsite werken hadden geplaatst die door het auteursrecht beschermd zijn. Een goedverstaander heeft maar een half woord nodig …

4. Juridische bescherming van je website

129. - We hebben het er al over gehad : als je een website creëert, dan moet jeandermans rechten en meer bepaald de auteursrechten eerbiedigen. Omgekeerd kun jewensen dat je eigen website en de inhoud ervan worden beschermd. Je bent bijvoorbeeldamateur-fotograaf en je wilt de internetters de mogelijkheid bieden om je foto's teraadplegen, je wilt vermijden dat iemand je hele verzameling kopieert en daarmee eengelijkaardige site creëert. Wat voor foto's geldt, geldt ook voor gedichten, muziekstukken ofwetenschappelijke publicaties en dergelijke meer. Je kunt aan je site een heel apartestructuur hebben gegeven en willen dat hij oorspronkelijk blijft.

Wij zullen niet in details treden. Je moet wel weten dat de inhoud van je site (teksten,beelden, foto's, enz.) door het auteursrecht kan worden beschermd voor zover je de auteurbent van de inhoud. Bovendien kan de site zelf (dat wil zeggen voorstelling, lay-out,typografie, tekeningen, structuur) ook door het auteursrecht worden beschermd (ziehierna). De enige voorwaarde is dat de site en de inhoud ervan oorspronkelijk zijn (ziepunt 1), wat meestal wel het geval is. Bijgevolg kun je je ertegen verzetten dat een derdedie elementen reproduceert.

Bovendien voert een Europese richtlijn van 11 maart 1996, omgezet door de Belgischewetten van 10 augustus en 31 augustus 1998 (BS, 14 november 1998, blz. 36914), eendubbele rechtsbescherming voor databanken in, enerzijds door het auteursrecht enanderzijds door een specifiek recht, het zogenoemde recht sui generis.

Het auteursrecht beschermt de oorspronkelijke databank (een website kan als eendatabank worden beschouwd of tenminste een databank bevatten), namelijk de databankdie door de keuze of de schikking van de onderwerpen een intellectuele creatie vormt diekenmerkend is voor de auteur. De bescherming slaat niet op de inhoud van de databank(die eventueel door een specifiek auteursrecht beschermd blijft), maar wel op de structuurervan. De houder van het recht is de ontwerper van de databank (en kan een natuurlijke of


rechtspersoon zijn). De duur van het recht is dezelfde als die van het traditioneleauteursrecht, namelijk 70 jaar na de dood van de auteur.

Databanken (vooral als ze niet oorspronkelijk zijn) kunnen ook worden beschermd doorhet recht sui generis, dat betrekking heeft op databaken waarvan de verwerving, dekeuring of de voorstelling van de inhoud het bewijs zijn van een belangrijke kwantitatieveof kwalitatieve investering. De houder van het recht is de auteur van de databank en is denatuurlijke of rechtspersoon die het initiatief en het risico, dat met de investering gepaardgaat, genomen heeft. Hij mag verbieden dat de hele databank of een aanzienlijk deelervan gedownload en/of hergebruikt wordt (of hij mag dat tegen betaling toestaan). Ditrecht duurt 15 jaar vanaf de aanmaak van de databank of elke belangrijke wijziging ervan.

5. Bijzonder probleem : metatags26

Wat is een metatag ?

130. - Elke informatie over materiaal uit het internet dat voor de machine leesbaar is, kanworden beschouwd als meta-informatie. Het meest bekend bestanddeel ervan is demetatag die bij de samenstelling van een webpagina wordt opgenomen om desleutelwoorden of de relevante beschrijving ervan te geven (de homepage van derechtsfaculteit te Namen last in zijn broncode (HTML-code) de beschrijving van de inhoudvan de pagina in, namelijk « Presentatie van de rechtsfaculteit en haaronderzoekscentra », en de volgende sleutelwoorden : recht, kandidatuur, informatica,persoonlijke levenssfeer, contract, verantwoordelijkheid, audiovisueel, auteursrecht,expertsystemen, juridische databanken, bestaanszekerheid, onderwijs, beheer,technologie, informatie, derde cyclus).

Misbruik van metatags en gelopen risico's

131. - De sleutelwoorden zijn eigenlijk geen verwijzing of lokalisatie op het internet, maarworden vooral gebruikt door zoekmotoren om webpagina's te indexeren. Op die manierverkent de zoekmotor de broncode van de bezochte websites door daarin de titel, demetatags en de woorden van de teksten op te zoeken. Tal van webpaginaontwerpers ziener dan ook op toe dat sommige woorden in de metatags of in de eerste regels van de tekstverschijnen om door de motoren te worden opgemerkt en vooral te worden geïndexeerd,ofwel op de juiste manier, ofwel in een andere gewenste categorie (een nader onderzoekvan de site zou dit weigeren).

In dit geval is er misbruik van het verwijzingmiddel, wat enkele juridische vragen doetrijzen. Sommige sites gebruiken immers metatags om gebruikers aan te trekken die eenbekendere site zoeken of om aan de filtertechnologieën te ontsnappen.

Sommige pedofiele sites lassen onschudige sleutelwoorden zoals « bambi » in hunmetatags in. Voor de politiediensten bemoeilijkt dat de identificatie van dezeillegale sites, die daardoor door de mazen van de filtersystemen kunnen glippen.

26 Dit deel is grotendeels geïnspireerd op het uitstekende artikel van Séverine Dusollier, « Les outils de

références : les cartes au trésor de l’Internet », in "Droit des technologies de l'information-Regardsprospectifs", Cahiers du C.R.I.D., nr. 16, Brussel, Bruylant, 1999, blz. 33 tot 53.


Deze systemen sluiten de toegang tot sommige sites af door een preselectie vande gebruikers. Dat zijn ook trucjes die goed gekend zijn bij liefhebbers van dit soortsites, die daardoor gemakkelijk kunnen vinden wat ze zoeken.

Een ander soort praktijken gaf onlangs aanleiding tot een aantal geschillen.Sommige sites gebruiken metatags die het merk van een concurrent bevatten omde potentiële klanten van de concurrent aan te trekken. Recentelijk legde eenAmerikaanse rechter een geschil op de volgende manier bij : hij oordeelde dat zo'ngebruik overeenstemde met het vermelden van het merk op een commercieeluithangbord en dus neerkwam op het afsnoepen van klanten.

In een andere zaak, Playboy tegen Calvin Designer Label, stopte eenserviceprovider zijn site en de broncode ervan vol met verwijzingen naar het vaakgezochte woord Playboy. De rechtbank verbood elk gebruik van het merk Playboyen dus ook van de metatags op om het even welke manier te gebruiken.

In Belgisch recht is het veroorzaken van verwarring tussen producten of diensten van tweeondernemingen, of omtrent hun reputatie een daad die in strijd is met de eerlijkehandelspraktijken (artikels 93 et 94 van de wet betreffende de handelspraktijken en devoorlichting en bescherming van de consument). Meer bepaald zou iemand die oponrechtmatige wijze voordeel trekt uit de reputatie, de creatieve en financiële inspanningenvan een concurrent, of uit zijn afzet kunnen worden gestraft op grond van deze artikels.Andermans reputatie exploiteren bijvoorbeeld door een associatie te doen ontstaan tussenzijn eigen product en dat van een concurrent of door te beweren dat er bevoorrechtecontractuele betrekkingen bestaan, is evenzo strafbaar.

Als de associatie door het gebruik van een geregistreerd merk gebeurt, kan demerkhouder op grond van artikel 13 A, 1, d) van de Eenvormige Beneluxwet op de merkenzich verzetten tegen « elk gebruik dat zonder geldige reden in het economisch verkeer vaneen merk of een overeenstemmend teken wordt gemaakt anders dan ter onderscheidingvan waren, indien door dat gebruik onrgerechtvaardigd voordeel kan worden getrokken uitof afbreuk kan worden gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van hetmerk. ». Zo zou een onderneming deze bepaling kunnen inroepen om te weigeren dat eenconcurrent haar merk in de broncode van zijn webpagina verbergt om bezoekers aan tetrekken, omdat het een illegaal gebruik van het merk zou vormen.


Deel 7 - Computercriminaliteit


1. Gevaren en te ondernemen stappen

Aan welke gevaren is mijn website blootgesteld ?

132. - Een site creëren op het internet betekent de wereld een dienst bewijzen door eendeur te openen : informatie moet namelijk buiten je bedrijf verstuurd kunnen worden. Dezeopening houdt een risico in, want externe personen krijgen zo de mogelijkheid om opfrauduleuze wijze in je computernetwerk binnen te dringen. Hoe reageren op de mythische hackers die blijkbaar overal kunnen binnendringen (externebedreiging) ? En hoe moet het met een werknemer in je eigen bedrijf die zijntoegangsrecht overschrijdt of het wachtwoord van iemand anders steelt om zo aanbelangrijke gegevens te komen (interne bedreiging).

Op dit soort vragen zullen we in dit hoofdstuk een antwoord proberen te geven.

Hoe kan ik voorzorgen nemen tegen deze gevaren ?

133. - Je moet vooral het binnendringen proberen te vermijden. Daarvoor is een strengpreventiebeleid nodig. Een exhaustieve beschrijving daarvan is hier niet zozeer op haarplaats, maar we kunnen alvast zeggen dat je methodisch tewerk moet gaan om je tebeschermen tegen een aanval van binnen of buiten het bedrijf..

Om te beginnen moet je een lijst opmaken van de te beveiligen informatie. Daarna moetde bescherming geregeld worden, afgaande op de waarde van die informatie. Alles wat inverband staat met de beveiliging zou slechts door enkele « ingewijden » mogengeraadpleegd worden, maar het heeft weinig zin iets wat je in de krant kan lezen in eenkluis te stoppen.

Interne inbraak

134. - Een eerste soort inbraak komt van binnenin het bedrijf. Toen het internet niettoegankelijk was voor iedereen en informatica voor de meesten onbekend was, kwamendeze inbraken het meeste voor. Hoewel vandaag de dag de inbraken van buitenaftoenemen, moeten de interne inbraken zeker niet genegeerd worden. (Sommige mensentreden ergens in dienst enkel om aan industriële spionage te doen en maken gebruik vande onoplettendheid van enkele werknemers of gebruiken gewoonweg het wachtwoord dateen naïeve collega hun toevertrouwd heeft om toegang te krijgen tot vertrouwelijkedocumenten).

We gaan hier niet verder op in, want een website heeft niets te maken met dat soort vanbedreiging. Elk bedrijf moet wel met dit risico rekening houden, zijn netwerk dus goed latenbeheren (toegangscontrole, verdeling van regelmatig gewijzigde wachtwoorden, enz.) engedragsregels binnen de onderneming invoeren (de deuren op slot doen bij het verlatenvan het bureau, geen wachtwoord aan anderen toevertrouwen,…). Hoe meer gevoeligeinformatie de onderneming bezit, hoe strenger dit veligheidsbeleid moet zijn.


Externe inbraak

135. - Als je zelf je site host, creëer je een nieuwe toegang tot je netwerk. Belangrijkegegevens moeten dus extra beveiligd worden. Een preventiemethode bestaat erin deserver die de website van het netwerk van de onderneming host, volledig te isoleren ofhem minstens gedeeltelijk te isoleren door hem slechts via een bijzonder protocol met hetnetwerk te verbinden. De website is zeker niet de enige manier om in je netwerk binnen tedringen. Zelfs als de server geïsoleerd wordt, moeten alle belangrijke gegevensindividueel beschermd worden.

Afhankelijk van de kenmerken van het bedrijf, het netwerk en het vereisteveiligheidsniveau moeten er beveiligingstechnieken geïstalleerd worden, wat meer de taakis van een informaticus dan van een jurist. We zullen dan ook enkel spreken over hetbelang van de opsporing van inbraak of ongeoorloofde toegang. Gegevens beschermenvolstaat namelijk niet. Ook elk veiligheidsprobleem dient zo snel mogelijk opgespoord teworden. Als je weet dat informatici die voor het Pentagon in militaire sites moeten inbrekendaar in 88% van de gevallen in slagen en slechts in 4% van de gevallen betrapt worden,besef je dat opsporing een zeer delicaat en moeilijk op te lossen probleem is. Een goedeconsultant inzake computerveiligheid is dus geen luxe wanneer de opgelopen schade bijinbraak aanzienlijk kan zijn.

Ons advies

136. - Om je te beschermen tegen de gevaren die je netwerk bedreigen, is er een dubbeleactie nodig :

- de eerste is van technische aard en vergt de hulp van een informaticus : de installatievan een firewall, de aanwending van filtertechnieken, de isolatie van de server van derest van het netwerk, het gebruik van wachtwoorden, van een verschillendtoegangssysteem volgens de noden van de werknemers, enz.

- de tweede betreft het invoeren van een gedragscode binnen het bedrijf om zobijvoorbeeld de onthulling van wachtwoorden te vermijden.

Wat doe ik als ik een inbraak vastgesteld heb

Een klacht indienen of niet ?

137. - Je kan naar de rechtbank stappen als je netwerk « bezocht » werd door een externeof interne persoon die normaal gezien geen toegang heeft tot die gegevens, maar veelbedrijven verzwijgen zoiets liever om slechte publiciteit te vermijden. Het gebrek aaninformatie over dit soort inbraken vergroot echter de macht van hackers. Anderen moeten -zelfs anoniem - op de hoogte gebracht worden van deze bedreiging, want enkel op diemanier kan er doeltreffend opgetreden worden tegen hackers en andere ongewenste« bezoekers », die er zelf niet voor terugdeinzen om elkaar onderling in te lichten overgaten in de beveiliging van grote ondernemingen.


In de Verenigde Staten werd in 1988 het coördinatiecentrum CERT van de CarnegieMellon27 universiteit opgericht door een afdeling van het Amerikaanse Ministerie vanDefensie. Het houdt zich onder meer bezig met het verzamelen van informatie over demeest recente virussen, inbraken en gaten in de beveiliging. In Europa is elk soortgelijkproject tot nu toe echter mislukt.

Tot wie kan ik me wenden ?

138. - Als je beslist een klacht in te dienen, kun je je wenden tot :

- de federale of de locale politie. Er zal een proces-verbaal opgemaakt en verstuurdworden naar het parket dat zich vervolgens richt tot de territoriaal bevoegde ComputerCrime Unit (CCU). Er bestaan verschillende CCU's in België : in Brussel, Luik, Doornik,Charleroi, Brugge, Kortrijk, Aalst, Gent en Antwerpen.

- het centraal gerechtelijk contactpunt, door een e-mail te sturen naar« [email protected] » of het formulier in te vullen dat je vindt op de site van degerechtelijke politie (http://www.gpj.be) op pagina http://www.gpj.be/fr/gpj-f-form.html.Deze berichten zullen verstuurd worden naar de territoriaal bevoegde CCU die met joucontact zal opnemen voor verdere inlichtingen.

Welke inlichtingen zal de politie of de CCU me vragen ?

139. Om de identiteit te achterhalen van de piraat die in je systeem is ingebroken, moethet IP-adres (zie nr. 26 « wat is een domeinnaam ») teruggevonden worden van decomputer die hij gebruikt heeft. Daarom moet het geheugen van de server (dehistoriek geraadpleegd worden die alle IP-adressen van de verbonden computersbewaart en ze volgens datum en uur van verbinding indeelt. Om het adres van dehacker terug te vinden tussen de IP-adressen, gaan de enquêteurs te werk dooreliminatie en zijn vooral volgende inlichtingen nuttig :

- exacte datum en uur van de inbraak- de lijst van IP-adressen van de op dat ogenblik ingelogde computers,- de « handelingen » die automatisch uitgevoerd worden door andere computers.

Exacte datum en uur en lijst van IP-adressen

140. - Wanneer je vaststelt dat er op je site werd ingebroken, probeer je eerst de datum enhet uur van de inbraak te bepalen (je weet bijvoorbeeld dat het op 28 december 1999gebeurde tussen 20.00 en 08.00 uur 's morgens). Dan kan je de enquêteurs de lijst met IP-adressen bezorgen van de computers die tijdens die uren met de server verbonden waren(laten we dat « lijst 1 » noemen).

Je moet alleszins weten dat als een computer een verbinding maakt met je server, dezelaatste het uur en de datum die in de verbonden computer zijn geprogrammeerd in zijngeheugen opslaat en niet het reële uur van de verbinding (het IP-adres van een piraat dieop 29 december om 03.25 uur inlogt maar die het uur van zijn computer veranderd heeft in 27 Zie de CERT®-site : http://www.cert.org/index.html


http://www.gpj.be

http://www.gpj.be/fr/gpj-f-form.html

http://www.cert.org/index.html


16.55 uur en de datum in 20 december 1999 zal in de historiek van de server terug tevinden zijn tussen de IP-adressen van de computers die ingelogd zijn op 20 december om16.55 uur. « Lijst 1 » zal dus geen nut hebben). Het is dus beter om de complete historiekop te slaan, of ten minste die van de voorbije maanden. De onderzoekers zullen het IP-adres van de computer van de hacker op een andere manier opzoeken (opzoeking metsleutelwoorden,…).

Automatische « handelingen »

141. - Tussen de IP-adressen in de lijst die je aan de onderzoekers hebt bezorgd, staan deadressen van computers die automatisch op de server inloggen enkel en alleen om na tegaan of het adres van de site nog steeds bestaat. Sites van zoekrobots bijvoorbeeld,loggen vaak 's nachts en op regelmatige tijdstippen in op je server (eenmaal per week ofper maand) enkel om na te gaan of ze nog steeds reactie krijgen. Als je de IP-adressenkent van de computers die deze automatische "handelingen" uitvoeren, is het nuttig dezedoor te geven aan de onderzoekers, die ze dan kunnen verwijderen van hun lijst metverdachte adressen.

Wordt dit openbaar gemaakt ?

142. - Zolang er geen proces is, blijft de procedure in principe vertrouwelijk. Tenzij er ietsuitlekt in de pers, heb je dus niets te vrezen. Achteraf kunnen er twee dingen gebeuren : - de zaak is niet heel ernstig en er kan een regeling getroffen worden tussen jou en de

hacker. In dat geval wordt ze niet openbaar gemaakt;

- de zaak komt voor de rechter en het proces wordt dan openbaar « tenzij deopenbaarheid gevaar oplevert voor de goede orde of de goede zeden »28, wat in ditsoort zaken niet vaak het geval is.

Welke inbraken worden bestraft ?

143. - Essentiële regels in het strafrecht hebben tot gevolg dat geen enkel individustrafrechtelijk vervolgd mag worden als zijn daad niet als dusdanig door het strafrecht alsstrafbaar wordt beschouwd op het ogenblik dat hij de daad heeft gepleegd. Een rechter zaldus nooit iemand kunnen vervolgen die zich enkel volgens de wet van de moraal« slecht » gedragen heeft.

Dit principe, dat door elke democratische maatschappij wordt gehuldigd, heeft natuurlijkvoor problemen gezorgd in het kader van de computercriminaliteit want sommige typesvan inbraak stonden niet in het Strafwetboek als overtreding of misdrijf vermeld en ruimeinterpretaties van bestaande bepalingen waren vaak onmogelijk of verboden.

Elf jaar na Frankrijk heeft België uiteindelijk beslist om het probleem van decomputercriminaliteit in zijn geheel aan te pakken, alhoewel de rechter toch niet helemaalmachteloos stond tegenover deze nieuwe soort van criminaliteit (binnen het domein vande sociale zekerheid en inzake de bescherming van persoonsgegevens bestonden er 28 Zie artikel 148 van de Belgische Grondwet


reeds bepalingen die op dat vlak een zekere bescherming boden). Een wetsontwerpbetreffende computercriminaliteit is bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers ingediend.Dankzij dit ontwerp zullen verscheidene artikelen in het Strafwetboek en het Wetboek vanStrafvordering ingelast worden.

Het Strafwetboek zou moeten worden aangevuld met een artikel overinformaticavervalsing, een artikel over informaticafraude en twee artikelen over inbreukenop de vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van computersystemen engegevens die via deze systemen opgeslagen, bewerkt of verstuurd worden(computersabotage). Het Wetboek van Strafvordering zou 6 nieuwe artikelen moetenkrijgen om de opsporing van misdrijven efficiënter te maken. In dit hoofdstuk zullen drie types van computermisdrijven worden onderzocht :

- iemand heeft ingebroken in je server zonder gegevens te wijzigen,- iemand heeft ingebroken in je server en gegevens op je site gewijzigd, - iemand heeft de toegang tot je server geblokkeerd of er schade aan

toegebracht.

Iemand heeft in mijn server ingebroken zonder gegevens te wijzigen

144. - Zolang de wet betreffende de computercriminaliteit niet aangenomen is, zullen derechters veel verbeeldingskracht moeten gebruiken om dit soort inbraken te bestraffen.Gelukkig wordt deze wet binnen afzienbare tijd goedgekeurd. Dan kunnen deovertredingen als volgt worden geregeld : 1. Iemand die gedurende korte of langere tijd zonder je toestemming ingebroken heeft in

je informatiesysteem wordt bestraft met een gevangenisstraf van 3 maanden tot 1 jaaren/of een geldboete. De straf is nog zwaarder als er sprake is van bedrieglijk opzet29;

2. Iemand van je eigen bedrijf die zijn recht op toegang tot het informatiesysteemoverschrijdt met bedrieglijk opzet of om te schaden, wordt eveneens bestraft30.

Op een poging tot één van deze twee overtredingen staat dezelfde straf als op deovertreding zelf;

3. Iemand die, naast voornoemde overtredingen, bovendien kennis genomen heeft vande gegevens die door je informatiesysteem opgeslagen, bewerkt of verzonden werden,of deze heeft gestolen of gebruikt voor om het even welk doel, krijgt een langeregevangenisstraf en/of een zwaardere geldboete31;

4. Personen die opdracht gegeven hebben tot deze overtredingen of die de bekomengegevens verspreiden, kunnen eveneens vervolgd worden.

29 art. 550bis (ontwerp)30 art. 550bis (ontwerp) : gevangenisstraf van 6 maanden tot 2 jaar en/of geldboete.

31 art. 550bis (ontwerp) : gevangenisstraf van 1 tot 3 jaar en/of geldboete.


Iemand heeft ingebroken in mijn server en de gegevens van mijn website gewijzigd

145. - In dit geval heeft de persoon meer gedaan dan enkel inbreken in het netwerk. Er zijngegevens op je site toegevoegd, gewijzigd of verwijderd. Zelfs het mogelijke gebruik vande gegevens kan gewijzigd zijn. Als aangetoond kan worden dat het de bedoeling was omschade toe te brengen (wat redelijk eenvoudig aan te tonen is), wordt aan de hacker eengevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of een geldboete opgelegd32.

Het is ook mogelijk dat de hacker de bedoeling had om zichzelf een patrimoniaal voordeelte verschaffen (stel dat de hacker je systeem zodanig gewijzigd heeft dat debankrekeningnummers van je klanten automatisch naar hem/haar gezonden worden). Indat geval voorziet artikel 504quater (ontwerp) in een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3jaar en/of een geldboete.

Iemand heeft de toegang tot mijn eigen systeem geblokkeerd of heeft er schade aantoegebracht

146. - Iemand die zich (door overschrijding van zijn toegangsrecht) van binnenin ofbuitenaf toegang tot het systeem van je bedrijf verschaft heeft en, zelfs onopzettelijk,schade toegebracht heeft aan dit systeem, kan op dezelfde wijze als hierboven bestraftworden33.

Als je systeem (zelfs gedeeltelijk) beschadigd werd door het invoeren, wissen of wijzigenvan gegevens bepaalt de wet een gevangenisstraf van 1 tot 5 jaar en/of een geldboete alsde dader de bedoeling had schade te berokkenen34.

Wat kan ik doen tegen computerinbraken ?

Voor de inbraak

147. - - Beveilig je systeem, zowel op technisch als op deontologisch niveau (vertel je

werknemers dat ze hun wachtwoord niet mogen bekendmaken, desactiveer deopgeslagen wachtwoorden - namelijk daar waar enkel "enter" ingedrukt moet wordenom toegang te krijgen tot het beveiligde bestand - en geef de voorkeur aan dehandmatige invoer van het wachtwoord bij elke beveiligde toegang).

- Maak regelmatig een update van de software die je gebruikt. De ontwerpers dichtenvaak de ontdekte veiligheidsgaten.

- Installeer een systeem dat inbraken opspoort.

32 art. 550ter (ontwerp)

33 art. 550bis (ontwerp)34 art. 550ter (ontwerp)


Na de inbraak

148. - Bewaar vanaf het vaststellen van de inbraak de door de server opgeslagen historiek.

Als je over een eigen server beschikt, zal de webmaster of deinformaticaverantwoordelijke weten hoe je zo'n operatie uitvoert. Als iemand anders jesite host, contacteer dan zo snel mogelijk die persoon opdat hij de lijst met verdachteIP-adressen zou doorsturen. Wees snel, want sommige providers houden dieadressen maar voor een beperkte tijd bij (2 weken) en de inbraak is niet altijdonmiddellijk vast te stellen

- Contacteer onmiddellijk de politie of de hierboven vermelde instanties en geef hun zosnel mogelijk informatie door over de datum, het uur, het type van inbraak, deaangebrachte schade, de middelen die de hacker gebruikt heeft en de automatische"handelingen" die door sommige computers uitgevoerd werden.

- Blijf discreet tegenover de pers om negatieve publiciteit te vermijden, maar aarzel nietom op anonieme wijze de sites die zich bezighouden met het verzamelen vanveiligheidsinformatie - zoals de site SecuserNews (http://www.secuser.com) - in telichten over de wijze waarop de hackers tewerk zijn gegaan en over de ontdekte gatenin de veiligheid van de software.

2. Aansprakelijkheid

Ben ik aansprakelijk voor gegevens die gewijzigd werden bijeen inbraak ? (bijvoorbeeld omdat ik geen gebruik hebgemaakt van alle beveiligingsmiddelen)

149. - Er bestaat jammer genoeg geen kant-en-klaar antwoord op deze belangrijke vraag.Weet wel dat er in dat verband twee soorten aansprakelijkheid bestaan :

- contractuele aansprakelijkheid- quasi-delictuele aansprakelijkheid

Contractuele aansprakelijkheid

Als er een contract over gegevensbeveiliging werd gesloten tussen de technischontwerper en de houder van de site, kan de ontwerper inderdaad aansprakelijk wordengesteld voor het niet-nakomen van zijn contractuele verplichtingen. Dit betekent in geengeval dat hij aansprakelijk is voor elke computerinbraak omdat het vaststaat dat een sitealtijd kan worden gekraakt, zelfs al is hij beveiligd (wat het kraken wel moeilijker maakt).Als de vereiste beveiligingssystemen echter niet werden geïnstalleerd, is het voor deontwerper moeilijk om zijn aansprakelijkheid te negeren.

Het antwoord hangt af van de in het contract opgenomen aansprakelijkheidsclausules.

http://www.secuser.com/


Quasi-delictuele aansprakelijkheid

Dit soort aansprakelijkheid geldt als de houder kan bewijzen dat er schuld en schade is eneen oorzakelijk verband tussen de schuld en de schade.

We menen niet (maar deze mening is persoonlijk vermits rechtsleer en rechtspraakterzake niet duidelijk zijn) dat het feit dat de ontwerper geen gebruik heeft gemaakt vanalle beveiligingsmethodes kan beschouwd worden als een fout van zijnentwege. Het isechter wel mogelijk dat het feit dat hij de site niet "hersteld" heeft als fout beschouwdwordt. (Stel dat een hacker de startpagina van de site heeft gewijzigd door er racistischeen xenofobische uitlatingen op te plaatsen. Als de ontwerper - ook belast met hetonderhoud van de site - er meer dan een week over doet om die tekst te verwijderen, ishet duidelijk dat de titularis schade geleden heeft - zijn imago is besmeurd en hij kan zelfsvervolgd worden voor het verkondigen van racistische en xenofobische uitlatingen - en datde ontwerper quasi-delictueel aansprakelijk kan worden gesteld)


Deel 8 - Ongeoorloofde en nadelige gegevens


Mag ik krachtens het principe van vrijheid van meningsuitingop mijn site plaatsen wat ik wil ?

150. - NEEN. Het principe van vrijheid van meningsuiting geeft je niet het recht om tezeggen wat je wil op het internet. Dit recht is immers onderworpen aan een aantal wettendie aan sommige criteria beantwoorden en die hoe dan ook moeten worden nageleefd.

Principe

151. - De vrijheid van meningsuiting, die de vrijheid van mening dekt, maar ook de vrijheidom informatie en ideeën te ontvangen en te verstrekken, is bekrachtigd door artikel 10 vanhet Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentelevrijheden van 4 november 1950, goedgekeurd door de Belgische wet van 13 mei 1955.Iedereen heeft dus het recht zich vrij uit te drukken zonder dat de overheid dezemogelijkheid mag beperken.

Uitzonderingen

152. - Datzelfde artikel bepaalt echter dat deze vrijheden met formaliteiten, voorwaarden,beperkingen of straffen gepaard kunnen gaan. Voor deze uitzonderingen op het principegelden wel sommige voorwaarden. Vooreerst moeten ze door een wet worden bekrachtigd(een koninklijk besluit volstaat niet). Daarenboven moet het gaan om maatregelen die ineen democratische maatschappij noodzakelijk zijn :

- voor de nationale veiligheid;- voor de territoriale integriteit;- voor de openbare veiligheid;- voor de bescherming van de orde en de misdaadbestrijding;- voor de bescherming van de gezondheid en de moraal;- voor de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen;- om de verspreiding van vertrouwelijke informatie te voorkomen;- om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.

Je mag dus op het internet plaatsen wat je wil, behalve wat door de wetuitdrukkelijk is verboden. In een democratische samenleving is het trouwensnoodzakelijk dat ongeoorloofde gegevens worden geweerd, omdat zij nadeelkunnen berokkenen aan derden35. Als je nadelige gegevens op het net hebtgeplaatst en als bevonden wordt dat je daardoor een fout hebt begaan, dankan je worden verplicht het slachtoffer te vergoeden.

Vandaar dat je niet om het even wat op het internet mag plaatsen. Hieronder geven weeen overzicht van de verschillende wetten met bepalingen over het op het internetplaatsen van ongeoorloofde en nadelige gegevens.

35 De grens tussen ongeoorloofde en louter nadelige gegevens is niet altijd duidelijk en hangt af van het

betrokken land.


Welke gegevens plaats ik beter niet op mijn site ?

153. - We raden je aan de volgende informatie niet in je website op te nemen :- aansporing tot haat of rassendiscriminatie; - informatie die aanzet tot misdaden of overtredingen;- boodschappen van gewelddadige aard;- revisionistische of xenofobische uitlatingen;- teksten of afbeeldingen van pornografische of pedofiele aard; - lasterlijke of beledigende woorden (dit wil zeggen leugenachtige beschuldigingen

die de reputatie, de eer aantasten);- gevaarlijke informatie (richtlijnen over hoe men zelfmoord kan plegen, gegevens

over de aanmaak van bommen, recepten voor de productie van verdovendemiddelen of drugs) en/of onjuiste of verkeerde informatie (indien in een site overpaddestoelen eetbare en giftige paddestoelen met elkaar worden verward);

- persoonsgegevens van een derde zonder hem ten minste vooraf te hebbenverwittigd;

- de afbeelding van een derde zonder hem vooraf toestemming te hebben gevraagd;

- werken waarvoor je geen reproductierecht hebt bekomen;- links naar illegale MP3-bestanden (in een vonnis van 2 november 1999

veroordeelde de voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te BrusselBelgacom Skynet tot het betalen van een dwangsom indien deze maatschappij allesites van haar klanten die zich op haar servers bevinden en links bevatten naarvermeende illegale MP3-bestanden niet deed verdwijnen).

Mag ik informatie over het kraken van computers vrijdoorspelen ?

154. - NEEN. Hoewel je algemene informatie mag geven over beschermingstechnieken enover de manier waarop sommige hackers te werk gaan, is het je verboden informatie dievoorbereidt op hacking door te spelen of informatie die verkregen is via zo'n illegaletoegang op je site te plaatsen.

In deze paragraaf besteden we aandacht aan de artikelen van het wetsontwerp inzakecomputercriminaliteit die illegale gegevens in eng verband met het kraken van computersbehandelen. We leggen er de nadruk op dat dit ontwerp nog niet goedgekeurd is en dat/deze artikelen nog kunnen worden gewijzigd.

Informatie die op hacking voorbereidt

155. - Het eerste relevante artikel over deze materie is het artikel 550bis §5 (ontwerp). Hetverbiedt op een site informatie op te nemen over hoe je tot een computersysteem toegangkrijgt en erop blijft, al weet je dat het verboden is. Om strafbaar te zijn, moet dezehandeling de bedoeling hebben schade aan te richten of te bedriegen. De wet wil dushandelingen straffen die op hacking voorbereiden, maar ze verbiedt niet algemeneinformatie inzake de beschermingstechnieken te verspreiden.


Informatie die computersabotage helpt

156. - In dezelfde zin verbiedt het artikel 550ter (ontwerp) de terbeschikkingstelling vangegevens waarvan men weet dat ze kunnen dienen om gegevens te schaden of om degoede werking van een computersysteem, zelfs gedeeltelijk, te belemmeren. Om strafbaarte zijn, moet ook hier de handeling een bedrieglijk opzet hebben of het oogmerk hebben teschaden.

Informatie verkregen na een illegale toegang

157. - Ten slotte verbiedt het wetsontwerp (art. 550bis §7) gegevens op een websitebekend te maken waarvan men weet dat ze werden verkregen door hacking (introductievan buitenaf) of door overschrijding van de toegangsbevoegdheid (introductie vanbinnenuit).


Deel 9 - Zelfregulering


158. - Er bestaan een aantal vereisten die je hoe dan ook moet in acht nemen. Daarnaastkan je diensten aanbieden die het veiligheidsniveau van je klanten verhogen en zo eenklimaat van vertrouwen scheppen bij de aankoop van goederen en diensten. Verschillendestappen zijn mogelijk. Alle passen in het kader van wat zelfregulering wordt, dat wil zeggenvrijwillig aangegane verbintenissen boven de verplichtingen waarin de wet voorziet. Vaakkomt dit initiatief van de professionele sectoren die zo een grotere doorzichtigheid willenbereiken voor hun beroep.

In dit kader kan je volgende verbintenissen aangaan :

- een gedragscode volgen;- deelnemen aan een initiatief om te labelen;- een wisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen bieden.

1. Een gedragscode volgen

Wat is een gedragscode ?

159. - Gedragscodes zijn een geheel van verbintenissen die vrijwillig worden aangegaan,zonder enige wettelijke verplichting. Op die manier verbinden bedrijven, verenigingen enandere organen zich ertoe de handelspraktijken te beïnvloeden of te reglementeren omeigen bestwil en ten bate van hun gemeenschap. Zulke gedragscodes vind je terug indiverse activiteitengebieden (reclame, direct marketing, leefmilieu, internet, enz.). Ze zijnpraktisch gezien interessant, omdat ze een handig en doeltreffend instrument kunnen zijnom bepaalde wetten aan te vullen en zo tegemoet te komen aan de behoeften van deconsumenten.

Hieronder volgen enkele voorbeelden van gedragscodes.

- De gedragscode van het Belgisch Direct Marketing Verbond (ook deontologische codegenaamd : http://www.bdma.be/nl/html/frame.html36), van toepassing op al zijn leden, degebruikers en verleners van direct-marketingdiensten. Deze code richt zich tot deverschillende betrokken sectoren door een reeks zelfregulerende maatregelen uit tevaardigen, die de bestaande wetgeving aanvullen, om te garanderen dat de bedoeldebedrijven zich loyaal en eerlijk gedragen. Deze code is een middel om de informatie en debescherming van de consument te verbeteren en het beroep te valoriseren. Hij handeltover verschillende onderwerpen zoals de bescherming van de consument, debescherming van het privé-leven, het consumentenkrediet, enz. en legt sancties op(verwittiging, blaam, boete of uitsluiting uit het Verbond) wanneer de code niet wordtgevolgd.

- De gedragscode van de ISPA (vereniging van internetproviders)(http://www.ispa.be/nl/c040201.html)37. Deze code bevat principes in verband met denaleving van de wetgeving, de eerlijkheid, de bescherming van gegevens, de inlichtingen

36 Geraadpleegd op 3 januari 2000.37 Geraadpleegd op 3 januari 2000.

http://www.bdma.be/Fr/html/FrameFr.html

http://www.ispa.be/fr/c040201.html

http://www.ispa.be/nl/c040201.html)37


over de prijs. Het niet-eerbiedigen van deze principes kan uitsluiting uit de vereniging totgevolg hebben.

- De gedragscode van Test Aankoop, opgesteld in samenwerking met andere Europeseverenigingen voor consumentenbelangen. Deze code (http://www.budget-net.com/bnet/webtradersite/code_nl.html) somt tien regels op die betrekking hebben op deelektronische handel (rechtszekerheid, informatie voor de consument, betaling, …). Debedrijven die deze code volgen, dragen het logo "Web Trader”. Er zijn toetsingsproceduresbepaald. Dit initiatief wil de consument overtuigen van de ernst van de bedrijven die ditlabel voeren.

Hoe informeer ik mijn klanten dat ik een gedragscode volg ?

160. - Als je een gedragscode volgt, heb je er belang bij dit aan je klanten mee te delen,aangezien het voor hen een onbetwistbaar commercieel argument is. Dit kun je doen doorduidelijk een icoontje, label of hypertekstlink te plaatsen die naar deze code verwijst. Zokunnen de bezoekers deze code raadplegen.

Je kunt deze gedragscode ook in je algemene voorwaarden vermelden.

Welke gevolgen heeft het volgen van een gedragscode ?

161. - De verwijzing naar een gedragscode op je site heeft bepaalde gevolgen. Niet alleenben je ertoe gehouden de inhoud van de gedragscode te volgen, maar bovendien kunnenje klanten zich erop beroepen als je hem niet naleeft.

Sommige gedragscodes bepalen namelijk dat een derde (consument of iemand anders)een klacht mag indienen bij de betrokken vereniging wanneer één van haar leden zich niethoudt aan de gedragscode. Gewoonlijk wordt er dan een procedure gestart en kunnen ersancties worden getroffen. Dit is een eerste mogelijke vorm van verhaal.

Eén van je klanten kan zich ook beroepen op de bepalingen van de gedragscode wanneerhij gerechtelijke stappen onderneemt, zonder enige tussenkomst van de vereniging. Hier kunnen zich twee mogelijkheden voordoen :

- ofwel verwijs je helemaal niet naar de gedragscode in je contractuele documenten. Indit geval is het niet zeker dat de code enige dwingende waarde heeft en dat jeklant zich erop kan beroepen. Bij het niet-nakomen van de code kan de verenigingje hoogstens "straffen";

- ofwel verwijs je uitdrukkelijk naar de gedragscode in je contractuele documenten. Danwordt de code een onderdeel van de overeenkomst en kan de klant zich eropberoepen.

http://www.budget-net.com/bnet/webtradersite/code_be.html

http://www.budget-net.com/bnet/webtradersite/code_be.html


2. Labelen

Wat is labelen ?

162. - Het labelen is een techniek die erin bestaat een label - of etiket - aan te brengen opeen website, om erop te wijzen dat die site zich aan een aantal criteria houdt. Het is debedoeling een betere herkenbaarheid te geven aan een website en aan de praktijken diede site volgt in de betrekkingen met zijn klanten. Het labelen biedt een commercieelargument voor een betere verkoop van de door de site aangeboden producten endiensten.

Concreet : als je je website wil labelen, breng dan een duidelijk zichtbaar label aan. Ditlabel moet een hyperlink bieden waarmee bezoekers van de site toegang krijgen tot deregels die de werking van het label verklaren en zo kunnen nagaan welke verbintenissenje bent aangegaan.

Dat soort « kwaliteitszegel » biedt het voordeel dat de betrouwbaarheid van je site wordtgegarandeerd en dat je bijkomende verbintenissen wil aangaan om je klanten tevreden testellen. De uiteindelijke bedoeling is een klimaat van vertrouwen te scheppen waarbij deinternetter en potentiële klant met een veilig gevoel de op de site aangeboden productenof diensten kan kopen.

Hoe kan ik mijn klanten waarborgen dat het label eenkwaliteitslabel is ?

163. - Je moet je ervan bewust zijn dat de aanwezigheid van een label op een site voorinternetters niet automatisch een kwaliteitswaarborg is. Tegenwoordig bestaan er al tal vanlabels en binnenkort zullen er nog heel wat bijkomen. Bij zo'n wildgroei van labels metvaak uiteenlopende inhoud willen de internetters weten of een aantal minimumvereistenwel degelijk wordt nageleefd.

Je moet voor herkenbaarheid van het label zorgen om toereikende informatie te kunnenverstrekken aan de internetters. Daartoe moet je op zijn minst :

- de internetters aansporen op het label te klikken om de betekenis ervan na te gaan (ente controleren of het niet louter een kopie van een beeld is);

- een hyperlink bieden naar een pagina die informatie verschaft over de oorspronkelijkebedoeling van het label, de basiscriteria, de wijze van toekenning van het label, deuitvoering van conformiteitscontroles, enz.;

- indien mogelijk toegang geven tot het verslag waaruit blijkt dat je handelingen conformde criteria van het label zijn en dat je eventuele wijzigingen hebt aangebracht om je teschikken naar deze criteria.


Al die gegevens moeten de internetters in staat stellen zich uit te spreken over debetrouwbaarheid van het labelen en te beslissen of je site echt hun vertrouwen geniet.

3.Beroep op een wisselmechanisme voor de regelingvan on line geschillen

164. - Naast het volgen van een gedragscode of het labelen kan je een wisselmechanismevoor de regeling van on line geschillen voorstellen. Je beschikt over twee mogelijkeoplossingen : - ofwel stel je voor de ontvangen klachten intern te regelen via een « hotline » waar

de consumenten met hun klachten terechtkunnen. In dat geval moet je zelf hetgeschil met je klant oplossen,

- ofwel doe je een beroep op een derde instelling belast met het oplossen van online geschillen.

Die tweede oplossing biedt meer waarborgen, omdat een neutrale derde bemiddelt bij deregeling van het geschil tussen verkoper en klant.

Wat is een wisselmechanisme voor de regeling van on linegeschillen ?

165. - Een wisselmechanisme voor de regeling van geschillen dient om conflicten zonderhoven en rechtbanken op te lossen. Een klacht wordt ingediend bij een bemiddelaar, eenverzoener of een scheidsrechter, die zal pogen het geschil op te lossen of althans departijen zal helpen een oplossing te vinden voor het geschil. Sedert kort maken sommigeinstellingen het mogelijk via het internet een beroep te doen op zo'n procedure (ondermeer in Canada en de Verenigde Staten en weldra wellicht ook in Europa).

Je hebt de keuze tussen bemiddeling, verzoening en arbitrage.

- in geval van bemiddeling leg je het geschil voor aan een neutrale derde, de bemiddelaar,die zal pogen communicatie tot stand te brengen tussen de partijen in het geschil (jijzelf enje klant) om zo tot een akkoord te komen. Je bent er niet toe gehouden de door debemiddelaar voorgestelde oplossing te volgen en je klant ook niet.

- in geval van verzoening leg je het geschil voor aan een neutrale derde, de verzoener, diezal pogen communicatie tot stand te brengen tussen jou en de maatschappij of de persoonwaarmee je een geschil hebt en die de juridische oplossing zal voorstellen die hem hetmeest geschikt lijkt. Je bent er weer niet toe gehouden het voorstel van de verzoener tevolgen.

- in geval van arbitrage leg je het geschil voor aan een neutrale derde, de scheidsrechter,die zal beslissen welke oplossing moet worden gekozen. In tegenstelling tot debemiddeling en de verzoening moeten zowel jij als je tegenstander de beslissing van descheidsrechter naleven.


Welke voordelen biedt het voorstel van een wisselmechanismevoor de regeling van on line geschillen ?

166. - Als je je klanten voorstelt de geschillen die ze met jou zouden kunnen hebben online te regelen, kan het geschil gemakkelijker en sneller worden geregeld. Eenwisselmechanisme voor de regeling van on line geschillen biedt immers heel watvoordelen. Het is :

- gemakkelijk : je klanten kunnen rechtstreeks op het internet een klacht indienen dooreen gewoon formulier in te vullen zonder zich naar een rechtbank te verplaatsen ofaan een advocaat te vragen zich met het dossier bezig te houden.

- snel : beide partijen krijgen spoedig zekerheid over de afloop van het geschil. Somsvolstaat het een derde te laten bemiddelen om het probleem op te lossen.

- flexibel : een wisselmechanisme is soepeler dan een beroep op de traditionelerechtspraak. Elke partij kan op elk ogenblik tot een vergelijk komen met zijn« tegenstander » en de procedure stopzetten. Bovendien kan de bemiddelaar,verzoener of scheidsrechter niet alleen een beslissing nemen op grond van wettelijkebepalingen, maar ook volgens zijn rechtsgevoel en op grond van gedragscodes.

- goedkoop : de huidige tendens bestaat erin de kosten van de procedure te doenbetalen door de handelsmaatschappij en de procedure te beschouwen als een dienstaan de klant. Voor de klant is zo'n procedure gratis of betrekkelijk goedkoop.


-


Glossarium


Glossarium

A

AppletEen computerprogramma dat geschreven is in Java™. Applets zijn vergelijkbaar mettoepassingen, maar het is niet mogelijk ze afzonderlijk uit te voeren. Applets voldoen aanbepaalde conventies waardoor ze uitgevoerd kunnen worden binnen een Java-compatibele browser.

B

BandbreedteDe maximale hoeveelheid gegevens die tegelijkertijd kan worden verzonden via eenverbinding, meestal uitgedrukt in bits per seconde (bps).

Baud (of baud rate)De snelheid waarmee een modem of ander apparaat gegevens kan verzenden ofontvangen. De baud rate wordt uitgedrukt in aantal events of signaalveranderingen perseconde.

Begeleide discussieEen on line forum of nieuwsgroep waarvan de berichten worden gecontroleerd eneventueel bewerkt door een persoon, die ervoor zorgt dat berichten die niets te makenhebben met het onderwerp worden verwijderd of aangepast.

BitsBInary digiT : elektronische voorstelling van de informatie 0 of 1.

Bladwijzer (bookmark, favorieten)Een computerprocedure waarmee een gebruiker een netwerklocatie kan opslaan, zodatdeze locatie snel en eenvoudig kan worden gekozen in de browser. Door op eenbladwijzer te klikken, krijgt de gebruiker rechtstreeks toegang tot de gewenste locatie. Hetis dus niet nodig het volledige pad naar de locatie op te geven. Een verzamelingbladwijzers wordt een bladwijzerlijst genoemd (Netscape gebruikt de term bookmarks,Explorer spreekt van favorieten).

BpsBits per seconde : transmissiesnelheid van informatie.


Browser (navigator)Een client-softwareprogramma voor het zoeken op netwerken en het ophalen enweergeven van kopieën van bestanden in een eenvoudig te lezen indeling. De huidigebrowsers beschikken ook over de mogelijkheid audio- en videobestanden af te spelen metbehulp van gerelateerde programma's. Internet Explorer van Microsoft en NetscapeNavigator zijn voorbeelden van veelgebruikte browsers.

Bug Fout in een softwareprogramma die een fout bij de uitvoering van een programmaveroorzaakt.

ByteEen reeks van 8 bits die samen een informatie-eenheid vormen.

C

Chat Een sofwareprogramma waarmee verschillende gebruikers rechtstreeks met elkaarkunnen chatten of "praten" door berichten te typen op hun computers en ze te versturennaar andere gebruikers over een lokaal netwerk of het internet.

Client /server Architectuur gebaseerd op het principe van de verdeling van verwerkingen en gegevensover een aantal machines die centrale servers en werkstations van eindgebruikersbevatten. De servers verlenen diensten aan de 'clients'.

CoderingHet versleutelen van doorgestuurde informatie.

Consortium W3Industrieel consortium onder leiding van het Laboratory for Computer Science van hetMassachusetts Institute of Technology in Cambridge. W3 is de afkorting voor World WideWeb. Het consortium bevordert het gebruik van normen en de interoperabiliteit tussenWorld Wide Web-producten.

ConsumentIedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die, uitsluitend voor niet-beroepsmatigedoeleinden, op de markt gebrachte producten of diensten verwerft of gebruikt (wet op dehandelspraktijken, artikel 1, 7°).


CookieEen bestand dat wordt opgeslagen op de vaste schijf en dat wordt gebruikt om decomputer te identificeren of om de voorkeursinstellingen van een gebruiker door te gevenaan een computer op afstand. Cookies worden vaak gebruikt om bezoekers vanweblocaties te identificeren.

Cyber-Voorvoegsel voor alles wat te maken heeft met computers of het internet. Een café waareen internetcomputer staat, is dus een "cybercafé".

CyberspaceHet virtuele universum met gegevens die worden verstuurd via computers, programma's,audio- en videomedia, telefoon en televisie, draad- en satellietverbindingen. De termCyberspace werd in 1984 verzonnen door de sciencefiction-schrijver William Gibson enheeft betrekking op een fictieve wereld waar elektronische communicatiealomtegenwoordig is.

D

DNS Een DNS-server maakt het mogelijk de domeinnaam van een website om te zetten in eenIP-adres.

DomeinnaamOp het internet is dit de naam van een computer of van een groep computers waarmee deelektronische (en soms geografische) locatie ervan wordt aangegeven voorgegevenstransmissie. De domeinnaam omvat vaak de naam van een organisatie en bevataltijd een achtervoegsel van twee of drie letters dat de soort organisatie of het land van hetdomein aangeeft.

DownloadenHet proces van het aanvragen en overbrengen van een bestand op een computer opafstand naar een lokale computer, en het opslaan van het bestand op de lokale computer.

DraadloosVerwijst naar technieken voor communicatie op afstand die geen gebruik maken vandraden of kabels.


E

E-mail of elektronische post Een manier om ingetypte berichten via een netwerk uit te wisselen met anderecomputergebruikers. De meest gebruikte softwareprogramma's voor elektronische postzijn Eudora, Microsoft Exchange en Netscape Messenger.

F

FAQAcroniem voor frequently asked questions, d.w.z. veelgestelde vragen. Een FAQ of VGVbestaat uit een on line lijst met vragen en antwoorden die veel informatie bevat over dewerking van een softwareprogramma of technologie. Het is een goed idee de FAQ of VGVdoor te lezen alvorens technische ondersteuning via een telefoontje of een e-mailbericht tevragen. Het is namelijk mogelijk dat de gestelde vraag erin voorkomt en dat het antwoordon line beschikbaar is.

FavorietenDeze term wordt gebruikt om te verwijzen naar een pagina of adres waarnaar eengebruiker regelmatig wil terugkeren.

FirewallSoftware en/of hardware waarmee aan onbevoegden toegang tot een computernetwerkkan worden ontzegd.

FreewareSoftware die gratis beschikbaar wordt gesteld. Niet hetzelfde als shareware, waarvoorvrijwillig een bijdrage betaald wordt.

FTPAcroniem voor File Transfer Protocol, een internet-protocol waarmee gebruikersbestanden kunnen uitwisselen met andere computers.

G

GIF of .gifAcroniem voor Graphics Interchange Format, een soort indeling van grafische bestanden,die geschikt is voor gebruik in World Wide Web-documenten.


GigabyteEen grootte-aanduiding voor een elektronisch bestand, die ongeveer gelijk is aan 1 miljardbytes.

H

Hacker Iemand die computerbestanden kraakt.

HandtekeningEen voorziening voor e-mail of Usenet, die aangeeft wie een bericht heeft verstuurd en/ofvan welke locatie het bericht afkomstig is. Met een handtekening kun je je humeur van hetogenblik of een of andere bespiegeling meedelen. Een handtekening kan aan het eind vaneen bericht heel wat informatie doorgeven, maar beleefdheidshalve is het verkieslijk zichtot enkele regels te beperken.

Homepage (openingspagina, welkomstpagina, startpagina, introductiepagina)De hoofdpagina van een weblocatie. Introductiepagina's bevatten meestal koppelingennaar aanvullende pagina's binnen de locatie of naar gerelateerde locaties. Afhankelijk vande omvang van een weblocatie kan dezelfde locatie meerdere introductiepagina's hebben.

HotlineTelefonische bijstand.

HTMLHyperText Markup Language – taal die gebruikt wordt voor het maken van webpagina's.

HTTPAcroniem voor HyperText Transfer Protocol (protocol voor overdracht vanhypertekstkoppelingen), het protocol dat de basis vormt van de World Wide Web-technologie. HTTP omvat een geheel van regels waaraan de software moet voldoen diewordt gebruikt voor het uitwisselen van HTML-documenten over het internet.

Hyperlink (link, koppeling)Een verwijzing of koppeling, in de vorm van speciaal gecodeerde tekst (meestal eenandere kleur) of een grafische afbeelding, van een bepaald punt in een HTML-documentnaar een ander punt in hetzelfde document of naar een ander document ergens op hetWorld Wide Web. Als je op een hyperlink klikt, spring je automatisch naar het gekoppeldepunt of document.


HypertekstElektronische tekst in een indeling die, via koppelingen, direct toegang biedt tot anderehypertekst in eenzelfde document of in een ander document.

I

ICANNInternet Corporation for Assigned Names and Numbers.

InhoudHet totale aanbod van tekst, afbeeldingen, geluid, gegevens of andere informatie op eenweblocatie.

InterfaceSchakel tussen twee operators (hardware, software, gebruiker) waardoor ze informatiekunnen uitwisselen door gemeenschappelijke fysieke en logische regels toe te passen.

InternautZie internetter.

InternetEen wereldwijd netwerk dat bestaat uit computernetwerken die allemaal met elkaarverbonden zijn.

InternetterIemand die zich op het internet begeeft. Ook : internaut

IntranetEen privé-netwerk binnen een organisatie. Intranetten maken vaak gebruik vaninternetprotocollen om hun inhoud aan te bieden. De beveiliging tegen ongeoorloofdetoegang via het internet bestaat meestal uit firewalls.

IPInternet Protocol : verzameling afspraken om informatie via het internet uit te wisselen.

IP-adresHet internet-protocoladres van een computer die is aangesloten op het internet, meestalweergegeven in decimale notatie met punten als scheidingstekens, zoals in 127.120.3.7


ISDNAcroniem voor integrated services digital network, een netwerk dat digitale verbindingenaanbiedt voor telefoons en andere communicatieapparatuur. Een ISDN-verbinding biedtondersteuning voor relatief snelle toegang tot het internet (tot maximaal 128.000 bits perseconde).

ISPAcroniem voor Internet Service Provider, een bedrijf dat, tegen betaling, gebruikerstoegang biedt tot het internet.

J

Java™Een objectgeoriënteerde programmeertaal ontwikkeld door Sun Microsystems, die wordtgebruikt voor het schrijven van applets of programma's die kunnen worden toegepast opwebdocumenten. Een applet kan worden toegevoegd aan een HTML-pagina, op dezelfdemanier als bijvoorbeeld een afbeelding. Als je gebruik maakt van een Java-compatibelebrowser om een pagina te bekijken met een Java-applet, wordt de code van de appletovergebracht naar je computer en daar uitgevoerd door de browser.

K

KoppelingZie hyperlink.

L

Link Zie hyperlink

LoginGebruikersnaam of identificatienummer om zich bij een server bekend te maken.

M


MegabyteEen grootte-aanduiding voor een elektronisch bestand van ongeveer 1 miljoen bytes.

ModemAcroniem voor modulator/demodulator, een apparaat waarmee computers een verbindingtot stand kunnen brengen met een andere computer of met het internet, via eenstandaardtelefoonlijn of ISDN-verbinding. Een modem kan intern zijn (ingebouwd in eencomputer) of extern. Modems worden ingedeeld op basis van de snelheid uitgedrukt inbaud rate, waarmee ze gegevens kunnen verzenden en ontvangen.

MP3Mep-1 Layer 3, formaat voor audiobestanden waarmee een luisterkwaliteit kan wordenbereikt die gelijk is aan die van een audio-cd, met een compressieverhouding die tot 12kan gaan.

MultimediaTerm die verwijst naar alle media waarin tekst, geluid, grafische afbeeldingen en/of videogecombineerd zijn.

N

Navigator Zie browser.

NetAfkorting van internet.

NetiquetteDe combinatie van net en etiquette verwijst naar een ongeschreven gedragscode voor hetefficiënt werken met het internet.

Nieuwsgroepen of newsgroupsGroepen of forums op Usenet waarin gebruikers informatie, ideeën, tips en meningenkunnen uitwisselen over een bepaald onderwerp. Er zijn duizenden onderwerpen en denieuwsgroepen zijn gegroepeerd volgens het onderwerp.


O

Off lineNiet verbonden met het internet

Overeenkomst op afstand Elke overeenkomst tussen een verkoper en een consument inzake producten of dienstendie wordt gesloten in het kader van een door de verkoper georganiseerd systeem voorverkoop of dienstverlening op afstand, waarbij voor deze overeenkomst, uitsluitend gebruikgemaakt wordt van één of meer technieken voor communicatie op afstand tot en met desluiting van de overeenkomst zelf (wet op de handelspraktijken, artikel 77 § 1, 1°).

P

PDFPortable Document Format. Bestandsformaat gecreëerd door Adobe om een bestand tekunnen weergeven en afdrukken op gelijk welk platform via Acrobat Reader.

PersoonsgegevensDe term "persoonsgegevens" heeft betrekking op alle informatie over een geïdentificeerdeof identificeerbare natuurlijke persoon. Een persoon is identificeerbaar als hij rechtstreeksof onrechtstreeks kan worden geïdentificeerd, met name door verwijzing naar eenidentificatienummer of naar een of meer specificieke elementen die eigen zijn aan zijnfysische, psychologische, psychische, economische, culturele of sociale identiteit.

PIN Personal Identification Number, persoonlijke geheime code.

PlatformDe hardware en de systeemsoftware die de basis vormen van een computersysteem.

Plug-inEen softwarecomponent of -module die de mogelijkheden van een toepassing uitbreidt,meestal om ondersteuning te bieden voor het inlezen of weergeven van een bepaald typebestand. In het geval van webbrowsers bieden invoegtoepassingen ondersteuning voorhet weergeven/afspelen van inhoud zoals audio, video en animatie.

PortaalInternetsite van waaruit de gebruiker zijn opzoekingen start.


ProtocolEen set met regels of normen voor het communiceren over een netwerk, met name hetinternet. Computers en netwerken kunnen met elkaar communiceren op basis vanprotocollen die bepalen op welke manier beide partijen gegevens aan elkaar aanbieden.

Provider (access provider)Een bedrijf dat, tegen betaling, gebruikers toegang biedt tot het internet, via telefoon,kabel, enz.

R

RouterEen gespecialiseerde server die twee segmenten van lokale netwerken aan elkaarkoppelt. Hij bepaalt de route die gegevens of berichten moeten volgen om ter bestemmingte komen.

S

Script of scripttaalEen eenvoudige programmeertechniek waarmee gebruikers zonder programmeerkennisgeavanceerde inhoud kunnen maken op hun computers en waarmee programmeurs sneleenvoudige toepassingen kunnen ontwikkelen.

ServerEen computer, of de software op de computer, die andere computers in een netwerkontlast door het beheren van bestanden en netwerkbewerkingen.

SETSecure Electronic Transactions. Protocol voor beveiliging van gegevensoverdracht,gebaseerd op versleuteling en op verificatie van de titularis.

SharewareSoftware die je gratis kunt uitproberen, maar waarvoor de schrijver of ontwikkelaar eenbetaling wil hebben als je besluit de software te blijven gebruiken. Shareware wordt vaakontwikkeld door kleine bedrijven of zelfstandige programmeurs die een oplossing zoekenvoor een specifiek probleem of die een nieuwe toepassing willen ontwikkelen. In sommigegevallen ontvang je na betaling van de shareware de originele software plus debijbehorende documentatie.


SiteEen geheel van webpagina's die op eenzelfde server staan en die onderling verbondenzijn door hyperlinks.

SpammingHet versturen van ongewenste en ongevraagde commerciële berichten naar e-mailadressen.

SSLSecure Socket Layer. Protocol voor beveiliging van communicatie via het internet, doorgegevens op het niveau van de toepassing te versleutelen.

Streamed audioGeluidsbestanden die in realtime zijn vastgelegd of die in realtime worden verstuurd overhet internet. Met een invoegtoepassing voor een webbrowser kunnen de gegevens wordengedecomprimeerd en afgespeeld terwijl ze over het web naar je computer wordengestuurd. Streamed audio of video zorgt ervoor dat bij het afspelen geen vertragingenoptreden, zoals dat wel het geval is als je een geluidsbestand eerst volledig downloadt envervolgens afspeelt met een hulptoepassing.

SurfenJargon voor het "rondneuzen op het internet met behulp van een browser". Wordt vaakgebruikt om aan te geven dat niet echt gezocht wordt naar specifieke informatie.

T

TCP/IPAcroniem voor Transmission Control Protocol/Internet Protocol, de twee protocollen diebepalen op welke manier computers en netwerken gegevensstromen over het internetverwerken.

UploadenHet proces van het overbrengen van een bestand op een lokale computer naar eencomputer op afstand, via een modem of netwerk.

U

URLAcroniem voor Uniform Resource Locator, het adres dat de elektronische locatie van eeninternet-bron (bestand) aangeeft. Een URL bestaat meestal uit vier gedeelten : protocol,


server (of domein), pad en bestandsnaam. Soms bevat een URL echter geen pad ofbestandsnaam.

UsenetEen systeem van elektronische bulletinboards voor het uitwisselen van informatie, ideeën,tips en meningen. Een in 1970 opgestarte verzameling van nieuwsgroepen.

V

VerificatieTechnologie waarmee kan worden gegarandeerd dat een elektronische overdrachtafkomstig is van de aangegeven bron.

Verwerking van persoonsgegevensDe term "verwerking" omvat elke bewerking of geheel van bewerkingen, al dan nietuitgevoerd met behulp van geautomatiseerde methoden, toegepast op persoonsgegevens.Die bewerkingen zijn met name : het verzamelen, vastleggen, organiseren, bewaren,aanpassen, wijzigen, extraheren, raadplegen, gebruiken, enz. van gegevens.

VerzakingsrechtDe mogelijkheid die de consument geboden wordt om bij een overeenkomst op afstandvan zijn aankoop af te zien, zonder betaling van een boete en zonder opgave van eenreden.

Virus Een kwaadaardig, door mensen gemaakt programma, dat andere programma's zoekt en"infecteert" door een kopie van zichzelf toe te voegen aan het programma. Als eengeïnfecteerd programma wordt uitgevoerd, wordt het virus geactiveerd.

W

WebVerkorte naam voor World Wide Web.

WebpaginaEen afzonderlijke gegevensstructuur met inhoud op het World Wide Web, gedefinieerd alséén HTML-bestand en omschreven als één URL.


World Wide WebEen verzameling onderling gekoppelde computers waarop multimedia-inhoud wordtaangeboden die snel kan worden doorzocht met behulp van hyperlinks. Het World WideWeb vormt een eenvoudig te gebruiken grafische interface om op het internet tenavigeren.

Z

Zoekprogramma (zoekmachine, zoekmotor, zoeksysteem)Een softwaretoepassing of service voor het zoeken naar bestanden op het web.Zoeksystemen kunnen meestal worden gebruikt vanuit een browser. Voorbeelden vanveelgebruikte zoeksystemen zijn Altavista, Excite, Yahoo!, WebCrawler, Infoseek enLycos. Het aanbod aan zoeksystemen voor het web neemt nog steeds toe.


Nuttige wetteksten en adressen


Nuttige wetteksten

Bescherming van de consument

� Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting enbescherming van de consument, Belgisch Staatsblad, 29 augustus 1991.

� Wet van 25 mei 1999 tot wijziging van de wet 14 juli 1991, BS, 23 juni 1999, blz.23670.

Bescherming van de persoonlijke levenssfeer

� Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer tenopzichte van de verwerking van persoonsgegevens, BS, 18 maart 1993.

� Wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober1995 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bescherming vannatuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens enbetreffende het vrije verkeer van die gegevens, BS, 3 februari 1999.

Auteursrecht en merkenrecht

� Wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, BS, 27 juli1994, blz. 19297-19314.

� Wet van 30 juni 1994 houdende omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijnvan 14 mei 1991 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma's, BS,27 juli 1994; blz. 19315-19317.

� Wet van 10 augustus 1998 houdende omzetting in Belgisch recht van de Europeserichtlijn van 11 maart 1996 betreffende de rechtsbescherming van databanken, BS, 14november 1998, blz. 36913.

� Wet van 31 augustus 1998 houdende omzetting in Belgisch recht van de Europeserichtlijn van 11 maart 1996 betreffende de rechtsbescherming van databanken, BS, 14november 1998, blz. 36914.

� Wet van 30 juni 1969 houdende goedkeuring van het Benelux Verdrag inzake dewarenmerken, en van de bijlage, ondertekend te Brussel op 19 maart 1962, BS 14oktober 1969. Deze eenvormige Beneluxwet werd meermaals gewijzigd. De laatstewijziging werd aangebracht door de wet van 3 juni 1999 houdende instemming met hetProtocol houdende wijziging van de eenvormige Beneluxwet op de merken, gedaan teBrussel op 7 augustus 1996, BS, 26 oktober 1999.

� Wet van 13 april 1995 houdende bepalingen tot bestrijding van de mensenhandel ende kinderpornografie, BS, 25 april 1995, blz. 10823.


Nuttige adressen

� Site van het Ministerie van Economische Zaken :http://mineco.fgov.be

� Bestuur Economische Inspectie : om een klacht in te dienen :

World Trade Center IIISimon Bolivarlaan, 301000 Brussel

Tel. : 32 (0) 2 208 36 11

Fax : 32 (0) 2 208 39 15

E-mail: [email protected]

� Site van de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer :

http://www.privacy.fgov.be/

� Site van het “Centre de Recherches Informatique et Droit” :


� Vzw “Droit et Nouvelles technologies” :

http://www.droit-technologie.org/

� Site van het Benelux-Merkenbureau :

http://www.bmb-bbm.org

� Site van de vzw DNS (beheer van domeinnamen.be) :

http://www.dns.be

� Site van de ISPA (Belgische Vereniging van Internet Service Providers) :http://www.ispa.be

http://mineco.fgov.be/


http://www.privacy.fgiv.be/


http://www.droit-technologie.org/

http://www.bmb-bbm.org/

http://www.dns.be/

http://www.ispa.be/


Index


Aaanpassingsrecht ..................................... 23, 78aansprakelijkheid.............. 15, 20, 23, 24, 44, 93adviesplicht..................................................... 20algemene verkoopsvoorwaarden.................... 52anonieme werken ........................................... 71Applets Java................................................. 111audiobestanden............................................ 118auteursrecht .......................... 45, 67, 68, 69, 70,

................................... 71, 72, 74, 75, 76, 77,

.................................. 78, 79, 80, 81, 82, 127

BBancontact/Mister Cash ............... 55, 56, 57, 58Bandbreedte................................................. 111Banksys.............................................. 55, 56, 57Baud ............................................................. 111beding van overdracht van de

vermogensrechten...................................... 19bedrijf ter bemiddeling inzake auteursrechten 75beeld..................................... 75, 76, 77, 78, 105beeldrecht................................................. 67, 76bekendmakingsrecht ...................................... 71bemiddelaar.......................................... 106, 107bepalingen in de arbeidsovereenkomst .......... 19betaling....................... 50, 54, 82, 104, 120, 122beveiligingssysteem ....................................... 54bewijs ..................................... 32, 58, 59, 61, 74bijkomende diensten....................................... 25biometrische handtekening............................. 60bits................................................ 111, 112, 117bladwijzer ..................................................... 111boete ........................................ 50, 82, 103, 122Bps ............................................................... 111browser............54, 111, 112, 117, 118, 121, 123bug ............................................................... 112Byte .............................................................. 112

CCA .................................................................. 61CD-ROM................................................... 52, 73CERT.............................................................. 89chat............................................................... 112cijferschrift ...................................................... 60citaat............................................................... 72citaatrecht....................................................... 72client /serveur ............................................... 112Codering....................................................... 112Computer Crime Unit (CCU)........................... 89computercriminaliteit................................. 90, 98computerprogramma's.................................... 67computersabotage.......................................... 99Consortium W3............................................. 112consultant ....................................................... 20consument................................. 49, 50, 51, 104,

........................................ 112, 119, 122, 127

contract voor het ontwerpen van een site ...... 15,...................................................... 23, 24, 25

contract voor het ontwerpen van website ....... 21cookies ................................................... 44, 113copyright ................................................... 80, 81Cyber-........................................................... 113Cyberspace .................................................. 113C-ZAM ................................................ 56, 57, 58

Ddatabank................................. 67, 69, 74, 82, 83Databank ........................................................ 83databanken............................................... 20, 21de bestelling ................................................... 53debetkaart....................................................... 55digitale handtekening.................... 59, 60, 61, 62DNS...................................... 29, 31, 33, 34, 113domeinnaam.......................... 22, 29, 30, 31, 32,

.............................................. 33, 34, 35, 113downloaden .................... 68, 75, 77, 78, 79, 113draadloos...................................................... 113drukken........................................................... 67DVD................................................................ 73

Eelektronische handtekening ............................ 62elektronische post......................................... 114e-mail............................................................ 115Europees Verdrag tot bescherming van de

Rechten van de Mens en de fundamentelevrijheden..................................................... 97

exequatur-procedure ...................................... 35

FFAQ .............................................................. 114favorieten.............................................. 111, 114firewall ............................................................ 88fotografieën..................................................... 69foto's ............................................................... 73frames............................................................. 22fraude ....................................................... 79, 82freeware........................................................ 114freewares........................................................ 81FTP............................................................... 114

Ggedragscode................... 88, 103, 104, 106, 118geschil .......................................................... 106geschreven handtekening............................... 62GIF................................................................ 114Gigabyte ....................................................... 115goede trouw.............................................. 20, 22goedkeuring.................................................... 24


Hhacker .......................87, 88, 89, 92, 98, 99, 115handtekening................................................ 115historiek.......................................................... 89Homepage.................................................... 115hosten ............................................................ 19hosting ................................................20, 22, 25hotline ...................................................106, 115houder............................................................ 15HTML ..........................................15, 21, 83, 115HTTP............................................................ 115hyperlink..................................81, 105, 115, 117hypertekst..................................................... 116hypertekstlink ............................................... 104

IICANN...............................................31, 32, 116illegale sites.................................................... 80illegale toegang .............................................. 99inbraak ..........................................88, 89, 92, 93informatieplicht ............................................... 20inhoud ....................................68, 77, 79, 81, 82,

......................................... 116, 119, 120, 122integriteitsrecht............................................... 71interface ................................................116, 123internaut ....................................................... 116internet ...................................29, 30, 67, 68, 76,

.................................. 77, 78, 79, 81, 82, 103,

................................ 106, 112, 113, 115, 116,

......................... 117, 118, 119, 120, 121, 123internetgebruiker ............................................ 81internetter ..................................77, 79, 105, 116intranet ......................................................... 116IP ................................................................. 116IP-adres...............................29, 89, 90, 113, 116ISDN............................................................. 117ISP ............................................................... 117ISPA........................................................31, 103

Jjava-applets.............................................. 15, 44Java™.......................................................... 117

Kklacht.............................................104, 106, 129knippen/plakken ............................67, 68, 77, 78kredietkaar ..................................................... 54kredietkaart .................................................... 54

Llabelen ....................................73, 103, 105, 106lastenboek...........................................20, 21, 24levering .................................................... 50, 51leveringskosten .............................................. 50licentie ...................................................... 70, 74Login ............................................................ 117

Mmagneetkaartlezer ................................... 56, 57marketing ..............................25, 26, 40, 43, 103medewerkingswerk ........................................ 74Megabyte ..................................................... 118merk ..............................................32, 33, 34, 84merkenrecht ....................................... 65, 67, 77met de ontwerper onderhandelen .................. 20metatags ............................................ 26, 83, 84misleidende reclame ...................................... 49modem ..........................................111, 118, 121morele rechten ................................... 19, 70, 71MP3...................................................79, 80, 118Multimedia.................................................... 118muziekstukken ......................................... 79, 82

Nnamaak .............................................. 77, 79, 81nationale veiligheid......................................... 97navigatiesoftware ........................................... 29navigator .............................................. 112, 118net ...................................29, 30, 31, 32, 79, 118netiquette ..................................................... 118Network Solutions Inc..................................... 32newsgroups.................................................. 118NSI ................................................................. 32

Ooff line............................................................. 57Off line.......................................................... 119on line....................................................... 54, 56onderhandelingen .................................... 20, 21onderhoud.......................................... 20, 24, 25ongeoorloofde en nadelige gegevens ............ 97ongeoorloofde gegevens................................ 97ontwerper ....................................................... 15openbaarheid ................................................. 22openbare code ............................................... 55openbare orde en goede zeden ..................... 26openbare sleutel............................................. 61overeenkomst op afstand ..................... 119, 122

Ppagina .....................................81, 114, 115, 117PDF.............................................................. 119persoonsgegevens..............39, 90, 98, 119, 122PIN ............................................................... 119platform ........................................................ 119Plug-in .......................................................... 119politie.............................................................. 89Portaal.......................................................... 119privacy.......................................................... 129privé-code ...................................................... 55privé-leven.........................................40, 83, 103privé-sleutel.................................................... 61protocol .........................................115, 120, 121Proton....................................................... 56, 57


provider ........................................................ 120pseudoniemen................................................ 71publieke sleutel......................................... 60, 61

Rrecht op integriteit van het werk...................... 78recht sui generis ............................................. 82reclame....................................... 20, 49, 68, 103reproductie ....................... 49, 67, 68, 76, 77, 78reproductie voor privé-doeleinden .................. 73reproductierecht.............................................. 70Router........................................................... 120

Sscannen.............................................. 76, 77, 78scanner........................................................... 70scheidsrechter ...................................... 106, 107Script of scripttaal ......................................... 120Secure Electronic Transactions .............. 54, 120Secure Socket Layer .............................. 54, 121server ................. 68, 89, 92, 117, 120, 121, 122service .................................................... 51, 123SET .................................................. 54, 55, 120shareware....................................................... 81Shareware .................................................... 120sharewares ..................................................... 81site............................. 29, 68, 76, 77, 79, 80, 81,

............................ 82, 98, 104, 105, 106, 121Spamming .................................................... 121SSL................................................... 54, 55, 121Streamed audio ............................................ 121Surfen........................................................... 121

TTCP/IP.......................................................... 121terugbetaling................................................... 58teruggave ....................................................... 50toelevering................................................ 19, 22

Uupdate ...................................................... 20, 25Uploaden ...................................................... 121

URL ...................................................... 121, 122Usenet .......................................... 115, 118, 122

Vvaderschapsrecht ........................................... 71verantwoordelijkheid....................................... 83verborgen gebreken ....................................... 24vergelijkende reclame..................................... 49Verificatie...................................................... 122verkoop van goederen en diensten ................ 49vermogensrechten.................................... 70, 71vertaalrecht..................................................... 23vertrouwelijkheidsclausule .............................. 22verwerking van persoonsgegevens ...... 122, 127verzakingsrecht ................................ 51, 63, 122verzoener...................................................... 107virus .............................................................. 122vooruitbetaling ................................................ 53vrijheid van mening......................................... 97vrijheid van meningsuiting .............................. 97

Wwaarborgen............................... 23, 51, 105, 106waarschuwingplicht ........................................ 20web............................................... 121, 122, 123Webpagina ................................................... 122wisselmechanisme voor de regeling van on line

geschillen ......................................... 103, 106World Wide Web........... 112, 114, 115, 122, 123

XXTML.............................................................. 21

Zzelfregulering .......................................... 40, 103Zelfregulering.................................................. 64zoekmotor..................................................... 123

gids voor websitehouders en websiteontwerpersusers.telenet.be/walter.mertens/files/gids voor...

Documents