kopje

1

UNIVERSITETI ALEKSANDR MOISIU DURRS

Master shkencor

Profili: Administrim publik

PUNIM DIPLOME

Tema: Gjykimi i konflikteve administrative

Pedagogu udheheqes: Gerta XHAFERRI

Punoi: Marsida BROSHKA

Durres 2013

kopje

2

Mirenjohje

Mirenjohja dhe falenderimi shkon per te gjithe pedagoget e universitetit Aleksander Moisiu, Durres. Ne saj te profesionalizmit te tyre dhe perkushtimit per te percuar njohuri, kam arritur deri ne diplomim.

kopje

3

METODOLOGJIA - Per realizimin e ketij studimi u be nje krahasimim midis gjendjes

aktulale te gjykimit te konflikteve administrativete dhe ndryshimeve qe do pesoje kjo

strukture si pasoje e implementimit te gjykatave administrative dhe aplikimit te

reformave te vazhduesme te cilat duhet jene te mbeshtetura ne praktikat europiane.

Gjithashtu ana metodologjike, kam ndjekur edhe konceptin e ligjrimit nprmjet t

shtruarjes s pyetjeve dhe prgjigjeve n to.

QELLIMI - N trajtimin e ksaj teme kam si qllim kryesor t bj nj interpretim t

legjislacionit ton n gjykimin e shtjeve administrative, t nxjerr n pah gjendjen

aktuale t ktyre gjykimeve n Shqipri, sa prafrohet ky legjislacion me standartet

evropiane, cilat jan zgjidhjet e mundshme pr vendin ton dhe premisat pr krijimin e

gjykatave autonome administrative.

kopje

4

TABELA E PRMBAJTJES

HYRJA............................................................................................................

KREU I - KONFLIKTI ADMINISTRATIV

1.2 Kuptimi per konfliktin administrativ

1.3 Llojet e konflikteve administrative

Konfliktet administrative objektive dhe subjektive

kopnflikte mbi ligjshmerine e akteve

Konflikti i juridiksionit te plote

KREU II KONTROLLI I BRNDSHM ADMINISTRATIV

2.1 Krkesa joformale

2.2 Ankimi administrativ

KREU III - PADIA GJYQSORE

3.1 Si paditet nj akt administrativ

3.2 Aktet pr t cilat nuk ngrihet padi

KREU IV- RISHIKIMI GJYQSOR I AKTEVE TE ADMINISTRATES

PUBLIKE

4.1 Instituti i rishikimit gjyqsor

4.2 Qllimi i rishikimit gjyqsor

4.3 Shkaqet e rishikimit

KREU V- AKTUALITET DHE PREMISAT PR T ARDHMEN

5.1 Gjndja aktuale e rishikimit gjyqsor t akteve administrative n Shqipri

kopje

5

5.2 Eksperienca prkatse n vnde t tjera evropiane

5.3 Standartet evropiane pr shqyrtimin gjyqsor t akteve administrative

5.4 Zgjidhje t mundshme pr Shqiprin

KREU VI- ZGJIDHJA E KONFLIKTIT NE GJYKATEN ADMINISTRATIVE

6.1- Shqyrtimi ligjor i akteve administrative nga gjykatat e pavarura

6.2- Avantazhet q ofron n zgjidhjen e mosmarrveshjeve administrative Gjykata

Administrative

6.3- Disavantazhet e krijimit s gjykatave administrative

6.4- Gjykata Administrative redukton arbitraritetin e shtetit ndaj biznesit

KREU VII- INSTALIMI I GJYKTAVE ADMINISTRATIVE

Pyetje-pergjigje

Pse duhet gjykata administrative?

Si u instalua gjykata administrative n vendet e Unionit Europian?

N raport jan gjykata kushtetuese dhe gjykata administrative?

Ckuptohet me europianizimin e gjykimit administrativ?

N drejtim po zhvillohet dhe mund t zhvillohet reforma e gjykimeve

administrative?

Cfar bn t mundshme gjykata administrative?

Cili do jete raportin institucional t gjukatave administrative me procedurn

administrative?

Cilat jane funksionet themelore t gjykatave administrative?

Cilat probleme mund t paraqiten n praktikn e gjykatave administrative?

A duhet administrata ti friksohet kontrollit gjyqsor?

kopje

6

Ku e gjente veten legjislacioni shqiptar n fushn e gjykimeve administrative?

prpara se t prgatitej projektligji pr gjykatat administrative?

Cilat rrug mund t ndiqen n Shqipri?

Cfar do t duhej pritur prej kontrollit gjyqsor n Shqipri?

PRFUNDIMI.

BIBLIOGRAFIA..

HYRJA

kopje

7

Legjislacioni q rregullon veprimtarin e administrats shtetrore, pr nj periudh

kohore, ka qn boshllku m i madh legjislativ q kemi trashguar nga periudha para

vendosjes s demokracis. N ligjet e miratuara pas ksaj periudhe, u pasqyruan n

nivelin e duhur masat pr garantimin e lirive dhe t drejtave themelore t shtetasve edhe

n fushn e s drejts administrative. Vmndje t veant n vazhdimsi iu kushtua

kontrollit t ligjshmris n veprimtarin e organeve administrative. Mund t mendohet

nga dokush se aktet me karakter rregullues ose individual t administrats shtetrore,

mund t prekin t drejtat dhe lirite themelore t personave fizik e juridik, t njohura nga

Konventa Europiane e t Drejtave t Njeriut, Kushtetuta, dhe ligje t tjera, pasi nuk mund

t mohohet disekuilibri i efekteve midis tagrave t administrats shtetrore dhe t

administruarve. sht e nevojshme q kto marrdhnie t vendosen nn nj kontroll t

efektshm, n mnyre q shtetasve e personave juridik tu njihen e tu sigurohen t drejtat e

garantuara me ligj, sipas parimit se n nj shtet t s drejts, shteti dhe administrata e tij

duhet ti nnshtrohen vet s drejts. E drejta pr t kontrolluar ligjshmrin e nj akti

administrativ, duhet t jet gjrsisht e hapur, n mnyr q personat, t cilt pretendojne

se u jan prekur apo cnuar t drejtat e tyre t njohura nga ligji dhe kan interes t

kundrshtojn aktin e administrats shtetrore, tu jepet mundsia t rivendosin t drejtat e

cnuara. Gjykata sht organi q mund t ushtroj nj kontroll efektiv mbi akte t

administrats shtetrore, kur gjyqtari gzon autoritet t mjaftueshm profesional,

pavarsine e duhur dhe kur vendimi i dhn sht i ekzekutueshm plotsisht. Nuk

mohohet roli pozitiv i sistemit t kontrollit administrativ mbi ligjshmrin e akteve

administrative, por kontrolli i sistemit gjyqsor sht m i efekshm dhe i pavarur. N t

gjith temen, objekt trajtimi sht Komflikti administrativ prandaj n fillim e kam

gjykuar t arsyeshme t flas pr te. Pr t arritur tek kontrolli gjyqsor dhe te krijimi I

gjykatave administrative, sipas legjislacionit ton n fuqi, duhet ezauruar proedura

administrative e kontrollit ndaj e kam gjykuar t domosdoshme q n trajtimin e tems, t

paraqes n fillim procedurn e ankimit administrativ, pastaj t arrij te rishikimi gjyqsor

dhe te zgjidhja qe I jep gjykata administrative konflikteve te kesaj natyre. Kam paraqitur,

sipas legjislacionit ton, t gjith proedurn dhe mjetet juridike me t cilat i drejtrohesh

si organit q e ka nxjerr aktin q kundrshtohet, po ashtu edhe organit epror t tij n

baz t hierarkis administrative. Pasi kam mbaruar me kontrollin

administrativ dhe kam nxjerr n pah t gjitha hallkat e tij t proedimit, kam paraqitur

proedurn se si mund ti drejtohesh gjykats dhe mjeti juridik q e v n lvzje at. Pas

trajtimit t rishikimit gjyqsor si institut m vete i s drejts administrative, kam br nj

pasqyrim t gjndjes aktuale t rishikimit gjyqsor t aktit administrativ n vndin ton

dhe n disa vnde t tjera evropiane. N fund kam shtjelluar disa nga standartet evropiane

q jan t paraqitura te nj material i prgatitur nga Jean-Marie Woehrling - Kontrolli

Gjyqsor i Autoriteteve Administrative n Europ: Drejt nj Modeli t Prbashkt, i

redaktuar nga SIGMA (nj iniciativ e prbashkt e OSBE-s dhe BE-s). N kt

material gjenden shum standarte por un kam paraqitur vetm disa prej tyre tek t cilat e

ndiej veten t aft pr ti shpjeguar.

Se fundi flitet per Krijimin e Gjykatave administrative si mundesia me e mire per

zgjidhjen e konflikteve me karakter administrative. Jam perpjekur te shpjegoj avantazhet

dhe disavantazhet qe sjell krijimi I gjykatave administrative ne vendin tone. Kam

perzgjedhur praktikat e disa vendeve te Bashkimit Europian qe kane impementuar ne

sistemin e tyre juridik gjykimin e konflikteve administrative nepermjet gjykatave te

kopje

8

vecanta. Prfshirja e standarteve evropiane n trajtimin e tems sht br me qllimin se

n vendin ton po synohet gjithmon e m shum prafrimi i legjislacionit t brendshm

me standartet evropiane.

KREU I

KONFLIKTI ADMINISTRATIV

1.1 Kuptimi per konfliktin administrativ

Ne doktrinen juridike administrative ekzistojne pikepamje te ndryshme ne

percaktimin e kuptimit te konfliktit administrativ. Disa autore e konfliktin

administrative e percaktojne sipas kriterit formal me te cilin nenkuptojne konfliktin

qe zgjidhet prane gjykatave te vecanta administrative. Ai eshte nje konflikt qe

zgjidhet ne procedure te vecante gjyqesore. Autore te tjere nisen nga llojet e paleve qe

marrin pjese ne konfliktin administrative. Sipas tyre konflikti nadministrativ eshte

konflikti ne te cilin administrata publike paraqitet si pale, qofte si padites ose e

paditur. Nje tjeter grupim, si kriter per percaktimin e konfliktit administrativ marrin

natyren e dispozites juridike, shkelja e se ciles shkakton konfliktin. Sipas pikepamjes

se ketyre te fundit, konflikti krijohet qe me lindjen e marredhenies juridiko-

administrative. Legjislacioni Shqiptar aktualisht e gjen veten me afer pikepamjes qe

mbron grupimi I trete. Konstatimi per cdo rast konkret I dispozites ligjore te shkelur

dhe rregullimi I pasojave juridike te cenuara padrejtesisht, duke I kthyer palet ne

gjendjen e meparshme, percakton llojin dhe natyren e konfliktit qe duhet te zgjidhe

gjykata sipas legjislacionit tone procedurial. Mbrojtjen me te plote te ligjshmerise se

akteve administrative mund te ofroje vetem nje kontroll gjyqesor. Gjykata eshte ne

gjendje te vleresoje drejte ligjshmerine e ushtrimit te veprimtarise administrative si

dhe te vereje rastet se kur shkelet ose jo norma ligjore. Mbrojtja gjyqesore nuk zbeh

kontrollin administrative, por ndihmon ne rivendosjen ne vend te ligjit te shkelur ne

ato raste kur vete kontrolli administrative nuk ka arritur te garantoje ne menyre te

mjaftueshme dhe efektive ligjshmerine e akteve administrative. Pikerisht eshtye

kontrolli gjyqesor, I cili siguron mbrojtjen e ligjshmerise ne funksionimin e

administrates publike dhe qe perben njekohesisht njekohesisht nje garanci

kushtetuese per shtetasit, per mbrojtjen e te drejtave te tyre nepermjet nje gjykimi te

drejte publik nga nje gjykate e pavarur dhe e paaneshme e caktuar me ligj. Konflikti

administrative u mundeson paleve qe te paraqesin qendrimet e veta nepermjet nje

debati kontradiktor. Konflikti administrativ paraqitet midis individeve dhe organit te

administrates publike, ose e thene ndryshe, midis subjekteve qe nxjerrin akte

administrative te cilat me ate rast manifestojne pushtetin dhe te atyre subjekteve qe

ndodhen ne pozite te nenshtruar ne marredhenien juridike administrative. Prandaj

gjykata ne konfliktin administrativ, ne menyre autoritare objektivisht dhe

profesionalisht shqyrton ceshtjen e kontestuar administrative.

Me ane te konfliktit administrative realizohen dy qellime themelore te lidhura

reciprokisht:

kopje

9

- Ne njeren ane konflikti administrativ ka per qellim realizimin dhe forcimin e parimit

te ligjshmerise ne punen e administrates (qellimi objektiv). Forcimi I ligjshmerise

ne punen e administrates, perkatesisht me evitimin e paligjshmerise ne punen e

administrates, qe te permirsohet puna e saj.

- Ne anen tjeter konfilkti administrative ka per qellim realizimin sa me te plote te

mbrojtjes se te drejtave subjektive te qytetareve dhe personave juridike te percaktuar

me ligj nga shkeljet eventuale qe mund te behen me rastin e nxjerrjes se akteve

administrative perfundimtare.

Konfliktet administrative lindin nga marredheniet juridike administrative ne rastin kur me

aktin administrativ perfundimtar te organit shteteror, ose te organizates e cila ushtron

autorizime publike, eshte shkelur ligji ne dem teindividit apo te personit juridik,

perkatesisht ne favor te individit ose te personit te caktuar juridik. Konflikti

administrative eshte konflikt qe lind midis individit apo personit juridik nga njera ane dhe

organit shteteror nga ana tjeter, dhe I cili zhvillohet tek gjykata kompetente.

Te drejten per te filluar konfliktin administrative e ka personi I vecante ose personi

juridik ne qofte se konsideron se me aktin administrative I eshte shkelur ndonje e drejte

apo interes direkt personal I bazuar ne ligj. Konfliktin admin mund ta fillojee dhe avokati

I popullit, ne qofte se me aktin administrative eshte shkelur ligji ne dem te bashkesise

shoqerore, respektivisht te insticionit te cilin e mbron ai ne baze te ligjit.

Padyshim permes institucionit te konfliktit Administrativ pershkohen, harmonizohen dhe

plotesohen si qellimet subjective po ashtu edhe ato objective te konfliktit administrative,

sigurohet realizimi I ligjshmerise te te drejtave dhe interesave te individeve, ashtu sic

realizohen edhe qellimet e pergjithshme per mbrojtjen dhe sigurimin e ligjshmerise ne

shoqeri.

1.2 Llojet e konflikteve administrative

Njihen disa lloje ndarjesh te konfliteve administrative por me te perdorurat jane:

1-Konfliktet administrative objektive dhe subjektive

2-Konfliktet mbi ligjshmerine e aktit

3-Konfliktet e juridiksionit te plote

Konfliktet administrative objektive e subjektive

Ne dallimin e ketyre konflikteve ndikojne qellimi si dhe lloji I aktit. Nisur nga qellimi

trezulton se zgjidhja e konfliktit administrative subjektiv synon mbrojtjen e te drejtes

subjective dhe bte situates juridike subjective, ndersa zgjidhja e konfliktit administrative

objektiv ka per qellim e siruates juridike objective.

Lloji I aktit mbi te cilin lind konflikti administrativ. Jane konflikte administrative te

natyres subjective ato raste kur objekt shqyrtimi behen aktet administrative (individuale) ,

ndersa konfliktet administrative objective jane ato konflikte, te cilat mund te hapen

kunder akteve te pergjithshme (normative).

kopje

10

Ne kete rast duhet te kihet parasysh se konfliktet objective dhe subjective nuk mund te

perputhen perhere sipas kritereve te qellimit. Pra, eshte e mundshme qe nje konflikt sipas

qellimit te jete I percaktuar si objektiv, sepse synon mbrojtjen e ligjshmerise, nderkaq

sipas llojit te aktit qe kundershtohet do te grupohej ne konfliktet administrative subjektive

kur ka per objekt aktin administrativ.

Konflikti mbi ligjshmerine e aktit

Ketu eshte fjala per ate konflikt kur gjykata vendos te shqyrtoje vetem ceshtjen e

ligjshmerise se aktit administrative te kundershtuar. Ne konfliktin mbi ligjshmerine e

aktit gjykata vlereson nese me aktin administrative te kundershtuar eshyte shkelur ligji ne

kuptimin material ose formal. Ne kete konflikt gjykata nuk merret me vendosjen e

pasojave juridike te aktit, por vetem me ligjshmerine e tij. Te konflikte te tilla, vendimi

gjyqesor nuk ka efekte te drejteperdrejta juridike por ekzekutimi I tij kalon ne

kmpetencen e atij organi, akti I te cilit eshte anuluar. Qellimi I konfliktit mbi

ligjshmerine e aktit administrative eshte shfuqizimi I aktit, nese vertetohet se eshte I

paligjshem. Prandaj ky konflikt quhet edhe konflikt i kufizuar administrative. Kur gjykata

cmon se akti I kundershtuar eshte I paligjshem ajo e anulon ate dhe urdheron organin

competent qe te nxjerre akt tjeter administrative, ne pajtim me arsyetimin e vendimit

gjyqesor. Te ky konflikt, ne radhe te pare menjanohet paligjshmeria te cilen e ka

prodhuar akti administrative.

Vendimi gjyqesor ne kete konflikt ndikon vetem terthorazi ne situaten juridike

individuale. Pra ceshtja e ligjshmerise ketu eshte paresore, prandaj shqyrtohet vetem

ligjshmeria e aktit adminstrativ. Zgjidhja e konfliktit mbi ligjshmerine e aktit ka

njekohesisht si qellim objektiv sigurimin e mbrojtjes gjyqesore te te drejtave te qytetareve

e te subjekteve te tjere juridik.

Konflikti I juridiksionit te plote

Te ky Konflikt Synohet zgjidhja qe ka per qellim kryesisht mbrojtjen e te drejtave

subjective. Ne kete rast duhet theksuar se konfliktet e juridiksionit te plote jane te

shumellojshme ne sistemet juridike positive te disa vendeve. Ne konfliktin e juridiksionit

te plote vete gjykata e vendos marredhenien kontestuese. Gjithashtu, gjykata mund te

vendos sipas vleresimit te saj, jo vetem ligjshmerine por edhe oportunitetin e aktit

administrativ te kundershtuar.

Ne konfliktet e juridiksionit te plote vendimet gjyqesore jane me te shumta se ne

konfliktet mbi ligjshmerine e akteve administrative. Kjo ndodh per shkak se ne konflite te

tilla, gjykata nuk kufizohet vetem ne anulimin e aktit administrativ, por e zgjidh vete

perfundimishtceshtjen konkrete administrative.

kopje

11

KREU II

KONTROLLI I BRNDSHM ADMINISTRATIV

2.1 Krkesa joformale

Pasi dalin aktet administrative n fusha t ndryshme t jets s vendit, t cilat prekin apo

cnojn t drejtat themelore t njeriut, sht e domosdoshme q t ushtrohet kontroll mbi

kto akte. Metoda specifike pr kundrshtimin e akteve administrative sht e

parashikuar n Kodin e Proedurave Administrative i cili prcakton se si mund t

kundrshtohen aktet administrative brnda administrats nga ka dal akti. Pr t realizuar

kundrshtimin e nj akti administrativ n administratn q e ka nxjerr sht i nevojshm

mjeti juridik. Mjet juridik do t quajm mjetin proedurial me t cilin pala apo personi

tjetr i interesuar godet (kundrshton) aktin administrativ (vendimin) t nxjerr n

proedurn administrative, pr t cilin mendon se sht i paligjshm dhe i parregullt dhe

krkon nga organi kompetent q t ndrhyj n akt ose godet (kundrshton) mosnxjerrjen

e aktit1. Personit t cilit i jan cnuar interesat nga nj akt administrativ mund ti drejtohet

organit q e ka nxjerr aktin, me an t nj krkese joformale. Krkesa joformale sht

nj shkres n t ciln pasqyrohet shqetsimi pr nj akt administrativ q ka dal. Ajo

aplikohet n mnyre individuale dhe shrben pr t krkuar nj shrbim nga ana e

administrats publike. Krkesa joformale sht nj form e lehte ankimi, sht nj letr prmes s cils krkuesi i krkon personit apo organit prgjegjs pr aktin, q ta shoh

edhe njher aktin dhe t tregoj m shum kujdes gjat rishikimit t ktij akti sepse ai

mund t ket pasoja t paparashikuara mir nga nxjerrsi i aktit, ose ka gabime t

padshirueshme2. Nga kjo kuptoj q kjo krkes nuk i drejtohet organit epror por vetm

organit q e ka nxjerr aktin, duke i trhequr vmndjen q t ndikoj n prmirsimin e

aktit q ka nxjerr apo t marr masa pr ta trhequr fare at. Pra kjo krkes nuk detyron

asknd ndaj mjeti m efektiv mendoj se sht ankimi administrativ.

2.2 Ankimi administrativ

Ndryshe nga krkesa joformale, ankimi administrativ sht nj mjet juridik m i plot pr

t krkuar shfuqizimin apo ndryshimin e nj akti administrativ pasi krkon detyrimisht

respektimin e nj proedure t vecant shqyrtimi. Nprmjet ankimimit administrativ

do pal e interesuar ka t drejt t ankohet kundr aktit administrativ ose kundr

refuzimit t tij pasi Kushtetuta garanton se kushdo ka t drejt t rehabilitohet dhe/ose t

zhdmtohet n prputhje me ligjin, n rast se sht dmtuar pr shkak t nj akti, veprimi

a mosveprimi t paligjshm t organeve shtetrore3. Organi administrativ, t cilit i

drejtohet ankimi sht i detyruar t shqyrtoj ligjshmrin por nse sht nevoja edhe

rregullsin e aktit t kontestuar. Vetm pasi sht ezauruar kjo rrug ligjore, ather palt

e interesuara mund ti drejtohen gjykats nprmjet institutit juridik t rishikimit gyqsor4.

Nse nj akt sht i rregullt ose jo, kjo lidhet me t drejtn e administrats pr t

1 Marr nga revista Tribuna Juridike nr.76- literatur e prgatitur nga Ms. Av. Artan Kolnikaj.

2 Marr nga revista Tribuna Juridike nr.76- literatur e prgatitur nga Ms. Av. Artan Kolnikaj.

3 sht nj garanci kushtetuese t ciln e parashikon neni 44 i Kushtetuts s Republiks s Shqipris.

4 Bazuar n nenin 173 t Kodit t Proedurave Administrative.

kopje

12

prcaktuar vet kriteret e rregullsis s aktit, duke mos i njohur t drejtn gjykats pr nj

kompetenc t till. Nga momenti q realizohet nga individi e drejta e ankimit e deri sa

organi kompetent t shqyrtoj kt apelim, kalon nj koh q sipas Kodit t Procedurs

Administrative sht 1 muaj, por q me ligje t vecanta mund t jet edhe nj koh m e

gjat. Kshtu q akti mund ti ket krijuar t gjitha efektet e tij juridike n dm t individit

q ankohet. Pikrisht q e drejta e ankimit t jet me t vrtet nj mjet efikas i mbrojtjes

s t drejtave t individit dhe shqyrtimi i vlefshmris s aktit nga organi t marr vler

nprmjet nxjerrjes s vendimit q detyrimisht do t zbatohet, Kodi i Proedurave

Administrative ka parashikuar pezullimin e zbatimit t aktit5. Pezullimi i aktit i shrben

zgjidhjes s drejt t shtjes, pasi organi administrativ kur shqyrton vlefshmrin e aktit

nuk ndihet prpara faktit t kryer. Megjithat Kodi njeh edhe prjashtimin, sipas t cilit jo

n cdo rast mund t pezullohet akti. Kjo sht e kuptueshme pasi n praktik ka mjaft

raste kur ky pezullim i aktit mund t sjell edhe dme serioze t pariparueshme. Nuk

mund t pezullohen aktet administrative q dalin pr mbledhjen e taksave, tatimeve apo

t ardhurave t tjera buxhetore, apo kur akti ka t bj me zbatimin e masave policore. N

t gjitha ato raste kur zbatimi i menjhershm i aktit administrativ mohet se i shrben

interesave t rendit publik, shndetit publik, si dhe interesave publike n prgjithsi,

mospezullimi i aktit bhet i domosdoshm6. E drejta e ankimit nuk mund t jet e

pakufizuar n koh. Afati i parashikimit n rastin e ankimit administrativ nuk mund t

jet shum i gjat. Afati nj mujor q parashikon Kodi i Proedurave Administrative

presupozohet si nj afat optimal dhe i arsyeshm pr subjektin i cili pretendon se i

cnohet nj e drejt7. Ky afat lidhet me ditn kur ankuesi ka marr njoftimin pr aktin ose

pr nxjerrjen e tij. Nga ky moment llogaritet afati nj mujor pr paraqitjen e ankimit

administrativ. N rastet kur organi administrativ nuk nxjerr nj akt, megjithse ka nj

krkes nga shtetasi pr t ciln sht i detyruar t kthej nj prgjigje, pra t nxjerr nj

akt, ather atij i lind e drejta e ankimit administrativ pr kt veprim t administrats

brnda tre muajve nga data e depozitimit t krkess fillestare8. Gjat ksaj periudhe

kohore, organi kompetent sht i detyruar t dal me nj vendim lidhur me ankimin e

paraqitur, duke i dhn prgjigje pretendimeve t paraqitura. Me kalimin e periudhs,

brenda s cils organi detyrohej t shqyrtonte ankimin administrativ dhe t nxirrte aktin

prkats, subjektit i lind e drejta ti drejtohet gjykats9. Kto rregulla e detyrojn administratn q n marrdhenie me subjektet e s drejt t jen transparente dhe t

kryejn korrektsisht veprimtarin pr t ciln sht ngarkuar nga ligji. Q nj ankim t

merret n shqyrtim nga organi kompetent, krkohet detyrimisht ana formale e tij. Kjo

lidhet me paraqitjen e ankimit n nj form t shkruar n t cilin pasqyrohen t gjitha

elementt e domosdoshm q paraqiten n nenin 143 t Kodit t Proedurave

Administrative i cili parashikon:

Krkesa e shkruar duhet t prmbaj t dhnat e mposhtme:

a) emrin dhe adresn e ankuesit;

5 Parashikohet n nenin 138 t Kodit t Proedurave Administrative.

6 Pika 2 e nenit 138 i Kodit t Proedurave Administrative

7 Neni 140 pika 1 i Kodit t Proedurave Administrative

8 Neni 140 pika 2 i Kodit t Proedurave Administrative

9 Bazuar n nenin 328 i Kodit t Proedurs Civile.

kopje

13

b) aktin administrativ, t nxjerr apo t munguar, q kontestohet;

c) shkaqet e ankimit;

) do dokument tjetr q vlersohet si i rndsishm nga ankuesi.

Pas zhvillimit t procedurs prkatse administrative, organi administrativ q shqyrton

ankimin mund t vendos sipas rastit lnien n fuqi t aktit dhe rrzimin e krkess,

shfuqizimin, revokimin e aktit dhe pranimin e ankimit, ndryshimin e aktit duke pranuar

pjesrisht ankimin dhe detyrimin e organit administrativ kompetent pr t nxjerr aktin

kur sht refuzuar nxjerrja e tij10

. Pra, organi administrativ me vendimin q jep, zgjidh

prfundimisht shtjen, duke i krijuar mundsin subjekteve q prfitojn nga vendimi, t

krkojn ekzekutimin e tij, ashtu si i jep t gjitha mundsit pals q nuk sht dakort

me zgjidhjen, q t krkoj rishikimin gjyqsor t aktit konkret, sipas proedurave q

krkon Kodi i Proedurs Civile.

10

Neni 146 i Kodit t Proedurave Administrative.

kopje

14

KREU III

PADIA GJYQSORE

3.1 Si paditet nj akt administrativ.

Padia gjyqsore sht mjeti juridik me an t s cils v n lvizje gjykatn pr

shqyrtimin e krkess pr rishikim t nj akti administrativ. Sipas prcaktimeve n Kodin

e Proedurs Civile, padia mund t ngrihet pr krkimin e shfuqizimit ose ndryshimit t

nj akti administrativ, si dhe pr t kundrshtuar refuzimin e miratimit t nj akti

administrativ ose q lihet pa u shqyrtuar n afatin e caktuar kundrshtimi i shtetasit n

organin kompetent administrativ11

. Kshtu sipas ktij prcaktimi, padia mund t ngrihet

kur paditsi argumenton se akti administrativ sht i paligjshm dhe atij i cnohen

interesat e t drejtat e tij. Pra q paditsi t legjitimohet duhet q n radh t par t

argumentoj se akti administrativ sht i kundraligjshm. Ky argument duhet t dal i

qart q n paraqitjen e krkes-padis n gjykat, n rast t kundrt gjyqtari vetm

duhet t kthej krkespadin duke caktuar edhe afatin pr plotsimin e saj. Krkes-

padia duhet t prmbaj t gjih elementet e saj esencial pr t qn e rregullt dhe e aft

t filloj shqyrtimin e shtjes n gjykat. Elementt e saj i cakton ligji n nenin 154 t

Kodit t Proedurs Civile, t cilt jan: T shkruhet n gjuhen shqipe; t prmbaj

gjykatn ku paraqitet; gjeneralitetet e paditsit dhe t paditurit; objektin; faktet, rrethanat,

dokumentat, mjete t tjera mbi t cilat mbshtetet padia; krkimin e paditsit; vlern e

padis n rast se objekti sht i vlersueshm. Jo do akt administrativ mund t

kundrshtohet n gjykat si mosmarrveshje apo konflikt. sht e rndsishme pr

gjykatn q t prcaktohet natyra e marrdhnies juridike t krijuar pr do rast, sepse kjo

mosmarrveshje mund t zgjidhet si marrdhnie juridike e fushave t tjera t s drejts,

pavarsisht se buron si mosmarrveshje nga nj akt i administrats shtetrore. Pr

shembull: marrdhnia juridike e krijuar midis pundhnsit dhe e punmarrsit me

lidhjen e kontrats s puns, sht marrdhnie juridike q buron nga e drejta e puns.

Urdhri i pundhnsit pr largimin nga puna t punmarrsit edhe kur pundhnsi sht

organ shtetror, nuk mund t trajtohet e t zgjidhet si nj marrdhnie juridike

administrative. Krkes tjetr pr legjitimimin e paditsit sht argumentimi se atij i

cnohen interesat dhe t drejtat e tij12

. Kto t fundit mund t dmtohen si n mnyr t

drejtprdejt ashtu edhe n mnyr t trthort. Cnimi n mnyr t drejtprdrejt i

interesave dhe i t drejtave sht i kuptueshm m lehtsisht, ndrsa dmtimi i trthort i

tyre krkon nj vlersim m t kujdesshm t dmtimit q shkakton akti administrativ.

Sipas nenit 328 t Kodit t Proedurs Civile, afati pr ngritjen e padis sht 30 dit nga

dita e nesrme e shpalljes ose e njoftimit t vendimit t organit administrativ m t lart,

q ka shqyrtuar ankesn n rrug administrative. Kur ligji parashikon ankim direkt n

gjykat, afati i ankimit fillon nga e nesrmja e shpalljes ose e njoftimit t aktit

administrativ ndaj t cilit sht paraqitur padia. Juridiksioni administrativ merret me

mbrojtjen juridike t interesave t ligjshme t qytetarit t cnuar nga nj akt i paligjshm i

administrats shtetrore.

11

Referuar n nenin 324 i Kodit t Proedurs Civile. 12

Referuar n nenin 325 t Kodit t Proedurs Civile.

kopje

15

3.2 Aktet pr t cilat nuk ngrihet padi.

Legjislacionoi yn parashikon n mnyr t shprehur aktet administrative pr t cilat nuk

mund t ngrihet padi n gjykat13

. Bhet fjal pr aktet administrative q nxirren nga

Kshilli i Ministrave, nga qeveria e organeve qndrore e lokale t administrats shtetrore

q prmbajn nj detyrim t prgjithshm, prvec kur ato cnojn t drejtat dhe interesat

e ligjshme t shtetasve. Pra nuk mund t ngrihet padi me ann e t cils t krkohet

shfuqizimi apo ndryshimi i nj akti me karakter normativ i nxjerr nga organe qndrore

apo vendore t administrats shtetrore. Mund t ngrihet padi n gjykat pr akte

administrative q nuk jan t karakterit normativ, por jan akte administrative me

karakter individual. Gjykata e zakonshme do t jet kompetente vetm pr shqyrtimin e

akteve administrative me karakter individual q nxjerr qeveria dhe organet e tjera

qndrore apo lokale t administrats dhe jo t atyre me karakter normativ. Duke e

vendosur kt si rregull t prgjithshm, dispozita n referenc ka parashikuar fjal pr

fjal prjashtimin: prve se kur ato (aktet normative) cnojn t drejtat dhe interesat e shtetasve. Kjo nuk mund t konsiderohet si pasaktsi n brjen e ligjit, por si nj shqetsim pr mbrojtjen e qytetarve nga aktet e administrats shtetrore q prekin ata n

t drejtat apo interesat e ligjshme n mnyr t padrejt dhe n mnyre te kundrligjshme.

Gjithashtu nuk mund t ngrihet padi pr aktet administrative t cilat jan n competence

t Gjykats Kushtetuese. Sipas Kushtetuts, n kompetenc t Gjykats Kushtetuese nuk

sht ln shqyrtimi i rasteve q kan t bjn me bazueshmrin n ligj t akteve

normative, por sht ln n kompetenc t saj pajtueshmria e akteve normative t

organeve qndrore dhe vendore me Kushtetutn dhe me marrveshjet ndrkombtare14

.

N praktik ndeshen raste kur akti sht i paligjshm por duke mos qn kjo nn

kompetencn e Gjykats Kushtetuese, kto akte nuk mund t ngelen jasht kontrollit

gjyqsor prandaj do ti nnshtrohet shqyrtimit nga gjykata e zakonshme. Kt qndrim

mban edhe zoti Kristaq Traja i cili shprehet se: N qoft se aktet normative t organeve qndrore dhe vendore bien ndesh me ligjet, Gjykata Kushtetuese nuk sht kompetente t

shqyrtoj pajtueshmrin e tyre. N kto raste sft kompetente gjykata e zakonshme kur

implikohen t drejtat e individve, q mendohet se shkelen nga aktet e msiprme. Kjo,

natyrisht ndodh kur nuk sht shkelur ndonj norm kushtetuese, e cila do ta bnte

kompetente Gjykatn Kushtetuese15. Pr t prcaktuar se aktet normative cnojn interesat e ligjshme t shtetasve sht mjaft e vshtir dhe nxjerrja e tyre jasht

juridiksionit gjyqsor, nuk sht nj zgjidhje lehtsuese pr gjykatat. Prandaj paditsi n

mnyr t veant n kt rast, duhet t paraqes argumenta t plota lidhur me

paligjshmrin e aktit administrativ dhe sidomos t provoj faktet mbi t cilat paraqet

pretendimin e tij pr cnimin e t drejtave dhe t interesave t ligjshme. Pra kto t drejta

dhe interesa t ligjshme duhet t jen cnuar realisht dhe jo vetm t ekzistoj vetm

mundsia potenciale e cnimit t tyre nga akti normativ.

13

Parashikim i br nga neni 326 i Kodit t Proedurs Civile. 14

Kompetencat e Gjykats Kushtetuese jan t parashikuara n nenin 131 t Kushtetuts s Republiks s

Shqipris. Kompetenca n fjal sht pika b e tij. 15

Mendim i gjyqtarit Kristaq Traja n veprn e tij Drejtsia Kushtetuese.

kopje

16

Akte t tjera pr t cilat nuk mund t ngrihet padi jan aktet administrative qe lidhen me

emrimin dhe shkarkimin e funksionarve publik. Kto akte kan rregullim ligjor t

posam16

. S pari nuk ndodhemi para cnimit t ndonj t drejte themelore kushtetuese,

dhe s dyti, nuk preket asnj interes ligjor i ktyre individve, prderisa vet ligji e

parashikon nj gj t till. Pr shembull, emrimi dhe shkarkimi i Shefit t Shtabit

Prgjithshm, sht e qart pr kdo, se ka n vetvete edhe qnien e nj procesi q kalon

n aspekte t politiks s nj shteti17

. Ashtu si askush nuk mund t legjitimohet n

krkimin se prse nuk sht caktuar ai n nj funksion t till, ashtu edhe personat e

emruar n kto funksione nuk mund t legjitimohen nga gjykata pr kundrshtimin e

largimit t tyre.

16

Pika b e nenit 326 i Kodit t Proedurs Civile. 17

Shembull i marr nga Komentari i Kodit t Proedurave Administrative- Sokol Sadushi dhe Gent Ibrahimi.

kopje

17

KREU IV

RISHIKIMI GJYQSOR

4.1 Instituti i rishikimit gjyqsor.

Vullneti i organeve t administrats publike i shprehur n aktet administrative individuale

e normative e gjen pasqyrimin e tij n kushtetut, n ligje, si dhe n dispozitat e tjera me

karakter nnligjor. E gjith kjo veprimtari nuk sht e pagabueshme dhe, pr rrjedhoj, as

e pakontrollueshme. Mbikqyrja e veprimtaris ekzekutive i nnshtrohet si kontrollit

politik, nprmjet organeve t caktuara pr kt qllim, ashtu dhe kontrollit t brndshm

dhe atij gjyqsor. Instituti juridik i rishikimit n prgjithsi t veprimeve dhe akteve

administrative paraqitet tepr i rndsishm dhe trajtohet gjrsisht n doktrinn juridike.

Rishikimi prfshin t dy llojet e kontrolleve, q n Kodin e Proedurave Administrative

sanksionohen n parimin e kontrollit t brndshm dhe atij gjyqsor. Ky sht nj ndr

parimet kryesore t administrats publike i cili parashikon se mbrojtja e t drejtave

kushtetuese dhe ligjore t personave privat realizohet duke ia nnshtruar veprimtarin

administrative si kontrollit t brndshm administrativ ashtu edhe atij gjyqsor n

prputhje me dispozitat ligjore. Instituti i rishikimit gjyqsor t akeve administrative

prbn nj garanci kushtetuese pr shtetasit pr mbrojtjen e t drejtave t tyre nprmjet

gjykimit t drejt publik dhe nga nj gjykat e pavarur dhe e paanshme. Si doktrina ashtu

edhe ligji prcaktojn organin kompetent q bn t pavlefshm nj veprim apo nj akt

administrativ. N legjislacionin ton rishikimi gjyqsor i veprimeve dhe akteve

administrative u sanksionua si nj parim kushtetues n ligjin Pr dispozitat kryesore kushtetuese18 n kreun Pr lirit dhe t drejtat themelore t njeriut. Kto dispozita kushtetuese garantuan pr shtetasit disa t drejta gjyqsore themelore dhe ndrmjet tyre u

perfshi edhe e drejta pr t shkuar n gjykat n rast se ndonj autortet publik kishte

cnuar te drejtat e nj personi. Gjithashtu kt t drejt e garanton edhe Kushtetuta e

Republiks s Shqipris e cila parashikon se kushdo pr mbrojtjen e t drejtave, t lirive

dhe interesave t tij kushtetuese dhe ligjore , ka t drejtn e nj gjykimi t drejt dhe

publik brenda nj afati t arsyeshm nga nj gjykat e pavarur dhe e paanshme e caktuar

me ligj. Gjithashtu kushdo ka t drejt t rehabilitohet dhe ose t zhdemtohet n prputhje

me ligjin, n rast se sht dmtuar pr shkak t nj akti,veprimi ose mosveprimi t

paligjshm t organeve shtetrore19

. Realizimi i ktyre t drejtave themelore nuk sht

ln q t bazohet vetm n parimet e prgjithshme kushtetuese. Kto parime kan gjetur

zbatimin e tyre edhe ne ligjet e tjera specifike. Kshtu i gjith legjislacioni i nxjerr n

baz dhe pr zbatim t Kushtetuts, parimet thelbsore, t cilat trajtohen gjrsisht n

doktrin, Kodi i Proedurave Administrative, Kodi i Proedurs Civile si dhe evoluimi q

pson vazhdimisht jurisprudenca gjyqsore jan baza e rishikimit gjyqsor t akteve dhe

veprimeve administrative.

18

Neni 39 i ligjit nr.7491,dt.29.04.1991 Pr dispozitat kryesore kushtetuese 19

Kto t drejta parashikohen n nenin 42 pika 2 dhe neni 44 i Kushtetuts s Republiks s Shqipris

kopje

18

4.2 Qllimi i rishikimit gjyqsor.

Rishikimi gjyqsor i akteve administrative kryhet nprmjet seksioneve administrative t

krijuara pran gjykatave t zakonshme. Seksionet administrative bjn pjes n pushtetin

gjyqsor dhe konsiderohen si pjes integrale e tij. Pushteti i seksioneve administrative

pran gjykatave varet nga legjislacioni q rregullon juridiksionin e tyre. Neni 324 pika a

i Kodit t Proedurs Civile parashikon kompetencn e seksioneve administrative.

Seksionet administrative, sipas sistemit ton gjyqsor, jo vetm q mund t bjn t

pavlefshm nj veprim administrativ, n qoft se ai sht nj tepri e juridiksionit, por dhe

t ndryshojn aktin administrativ. Sigurisht q gjykata nuk mund t vlersoj

prshtatshmrin e nj veprimi a akti administrativ por ka t drejt t hyj n t gjitha

cshtjet e ligjshmris dhe mund t ndryshoj vet prcaktimin administrativ. Qllimi i

rishikimit gjyqsor kufizohet vetm n aspektin e ligjshmris s aktit administrativ dhe

nuk shtrihet n shqyrtimin e prshtatshmris dhe rregullsis s tij. Pra, funksioni

gjyqsor prqndrohet n prcaktimin e ligjshmris s nj veprimi administrativ, n

dallim nga ankimi administrativ, nprmjet t cilit organi administrativ shqyrton

ligjshmrin dhe rregullsin e aktit20

. Seksionet administrative pran gjykatave jan i

vetmi forum i gjykimit administrativ. Ato gjykojn mbi ligjshmrin e nj vendimi t nj

organi administrativ, duke i hyr shtjes n fakt pr nj zgjidhje n themel t konfliktit.

Pr m tepr procedura n gjykimet administrative, ashtu si dhe n gjykimet e tjera,

bazohet n nj hetim t rrept gjyqsor, por gjithmon pa tejkaluar parimin e

disponibilitetit t palve. Ky sht parim i rndsishm proedurial, sipas t cilit gjykata

q gjykon mosmarrveshjen duhet t shprehet mbi gjithka q krkohet dhe vetm pr at

q krkohet21

dhe gjykata duhet t shprehet pr t gjitha krkesat q parashtrohen n padi,

pa i kaluar kufijt e saj22

. Sistemi yn i s drejts ka pr qllim t arrij nj balanc

optimale ndrmjet nj administrate efektive dhe realizimit t interesave publik nga njra

an, dhe ruajtjes s interesave individual nga ana tjetr. N ndjekje t ktij qllimi,

sistemi yn i s drejts ka shfrytzuar, gjithashtu, t njjtn teknik t proesit gjyqsor,

ashtu si dhe n sistemet e ndryshme, prmes t cilit me kalimin e kohs ai sht zhvilluar

dhe konsoliduar, duke udhhequr dhe orientuar administratn ton, si dhe prsosur m tej

kontrollin gjyqsor.

4.3 Shkaqet e rishikimit gjyqesor.

Disa nga momentet kryesore baz, t cilat bhen shkak pr rishikimin gjyqsor t akteve

administrative jan:

-Mosrespektimi i forms dhe i proedurs.

-Pamjaftueshmria e kompetencave

-Tejkalimi i juridiksionit

-Defektet thelbsore23

. etj.

Pr sa i prket shkakut t par, mosrespektimin e krkesave t forms ose t

proedurs pr nxjerrjen e aktit nga nj autoritet administrativ n ushtrimin e pushtetit t

tij, Kodi i Proedurave Administrative e konsideron si shkak t mjaftueshm pr tia

20

Neni 137 pika 2 i Kodit t Proedurave Administrative. 21

Neni 6 i Kodit t Proedurs Civile 22

Neni 28 i Kodit t Proedurs Civile 23

Referuar n veprn e Dr. Sokol Sadushi E drejta administrative

kopje

19

nnshtruar rishikimt gjyqsor aktin a veprimin administrativ24

. Prjashtimisht

mosrespektimi i forms dhe i proedurs nuk sjell detyrimisht pavlefshmri t aktit a

veprimit administrativ t kryer nga organi kompetent. Ky mosrespektim mund t mos

prbj cnim t procesit ligjor dhe pr rrjedhoj t mos paraqitet i rndsishm nse n

nj rast konkret nuk ka patur ndikim kryesor dhe t domosdoshm pr aktin e nxjerr, dhe

kur vendimi i nxjerr mund t mbrohet ligjrisht edhe mbi baza t tjera. Sidoqoft, t

gjitha kto vlersohen sipas rastit dhe nuk mund t vlersohen n mnyr strikte.

Pr sa i

prket shkakut t dyt, pamjaftueshmria e kompetencs pr t nxjerr nj akt

administrativ paraqitet n situata t ndryshme. Vullneti administrativ i shfaqur nga nj

person i cili nuk sht i emruar n nj detyr a funksion shtetror, q sht pezulluar a

lvizur prej saj, nuk sht akt juridik. Nj akt i till mund t deklarohet i pavlefshm n

cdo koh nga gjykata. Nj vendim i nj autoriteti administrativ mund t jet gjithashtu i

pavlefshm kur nxirret nga nj organ q i prket nj pushteti tjetr. Nj akt administrativ i

marr nga nj autoritet q i takon, pr shembull pushtetit vendor, do t jet i pavlefshm

n rast se duhet t merret nga nj autoritet q i takon pushtetit qndror.

Shkaku i tret ka t bj me

tejkalimin e juridiksionit kur nj autoritet administrativ vepron mbi nj shtje q shtrihet

prtej kufijve t tij territorial ose kur vepron mbi nj shtje q nuk i prket atij. T

vepruarit si n rastin e par, konsiderohet si tejkalim i juridiksionit territorial ndrsa

vepron mbi nj shtje q nuk i prket atij, prbn tejkalim t juridiksionit thelbsor.

Tejkalim i juridiksionit territorial. Juridiksionin pr t nxjerr nj akt administrativ e ka

vetm autoriteti brnda juridiksionit territorial t t cilit ndodh marrdhnia juridike.

Tejkalim i juridiksionit thelbsor. Nj autoritet administrativ i nj instance m t lart n

t njjtin department kryen funksione q i jan dhn autoritetit t instancs m t ult.

Shkaku i katrt ka t bj me defektet thelbsore t cilat jan t metat q kan t

bjn me prmbajtjen ose thelbin e nj akti a veprimi administrativ. Kto defekte mund t

jen veprime administrative t cilat nuk bazohen n ligj ose jan rrjedhoj e

keqkuptimeve a keqinterpretimeve t ligjeve. Kodi i Proedurave Administrative

shprehimisht krkon q prmbajtja e nj akti administrativ duhet t jet mjaftueshmrisht

e qart dhe e prcaktuar25

. Kjo do t thot se pr nxjerrsit e aktit administrativ, ashtu

edhe pr personat e tjer t interesuar a palt e treta q jan jasht objektit dhe

prmbajtjes s aktit, ai duhet t jet plotsisht i qart dhe jo i dykuptimt. Palt e

interesuara mund t prdorin mjete t pandershme si mashtrimin, rryshfetin ose detyrimin

pr t fituar nj akt administrativ ose vet administrata mund t prdor mjete t gabuara

pr t arritur nj objekt konkret. N raste t tilla akti prbn shkak pr t qn objekt i

rishikimit gjyqsor pr arsye t prdorimit t mjeteve t gabuara.

24

Bazuar n nenin 116, shkronja c t Kodit t Procedurave Administrative i cili parashikon: Aktet

administrative do t quhen absolutisht t pavlefshme, n kuptimin e ktij Kodi kur akti sht nxjerr n

kundrshtim me formn dhe procedurn e krkuar nga ligji.

25 Neni 109 i Kodit t Proedurave Administrative parashikon: Arsyetimi duhet t jet i qart dhe t

prfshij shpjegimin e bazs ligjore dhe faktike t aktit.

kopje

20

KREU V

AKTUALITET DHE PREMISAT PR T ARDHMEN

5.1 Gjendja aktuale e shqyrtimit gjyqsor t konflikteve administrative n Shqipri.

N vndin ton shqyrtimi gjyqsor i akteve administrative aktualisht i sht ngarkuar

sistemit gjyqsor t zakonshm26

. N prgjithsi, dispozitat e Kodit t Proedurs Civile

zbatohen pr gjykimet e shtjeve administrative, prve kur n Kod parashikohet

ndryshe27

. Mosmarrveshjet administrative mund t paraqiten pr shqyrtim gjyqsor,

nse:

- organi administrativ ka vepruar n cilsin e tij si ushtrues i t drejtave

sovrane/autoritetit shtetror;

- paditsi krkon anulimin ose ndryshimin e aktit administrativ, ose kundrshton

refuzimin e organit administrativ pr nxjerrjen e nj akti administrativ ose mosshqyrtimin

nga organi administrativ t ankess s paditsit brenda afatit t caktuar, dhe

- paditsi argumenton q akti administrativ sht i paligjshm dhe kjo cenon interesat dhe

t drejtat e tij.

Megjithat, para paraqitjes s shtjes n gjykat, paditsi duhet t krkoj vendimin e

organit m t lart administrativ, q shqyrton ankesn n rrug administrative, prve kur

ligji parashikon ankim t drejtprdrejt n gjykat28

. Organi administrativ kompetent q

ka nxjerr ose nuk ka nxjerr aktin administrativ kundr t cilit sht br ankimi duhet t

vendos mbi ankimin administrativ brenda nj muaji nga paraqitja e tij. Nse ai nuk e

pranon ankimin, ai sht i detyruar ta transferoj ankimin tek organi epror, i cili duhet t

vendos n lidhje me ankimin brenda dy javsh. Nse organet administrative nuk u

prmbahen afateve, ankimuesi mund ti drejtohet drejtprdrejt gjykats29. Sistemi gjyqsor shqiptar prbhet nga tre shkall, q jan gjykatat e rrethit (aktualisht 29) si

shkall e par, gjykatat e apelit (aktualisht 6) dhe Gjykata e Lart si shkall rekursi.

Shkalla e Par

Pr gjykimin e shtjeve administrative t shkalls s par, jan krijuar seksione t

veanta n 17 gjykata rrethi, duke patur juridiksion t zgjeruar territorial me qllim q t

mbulojn zonat e gjykatave t tjera t rrethit30

. N Gjykatn e Rrethit Tiran shtjet

administrative gjykohen ekskluzivisht nga nj seksion administrativ q prbhet nga tet

gjyqtar; kta gjyqtar duhet t gjykojn edhe shtje t tjera vetm nse kjo imponohet

nga ngarkesa e puns. Ndrsa n Gjykatn e Rrethit Durrs shtjet administrative

gjykohen nga nj seksion administrativ t prbr nga pes gjyqtar ndrkoh q gjithsej

jan njzet e tre gjyqtar, n organik jan njzet e katr por realisht gjykojn vetm

njzet e tre pasi njri gjyqtar mungon. N pjesn m t madhe t gjykatave, gjyqtart e

26

Nenet 2, 5,7 Ligji Nr. 8346, date 28 Dhjetor 1998 Mbi Organizimin e Pushtetit Gjyqsor n Republikn e Shqipris 27

Neni 323 i Kodit t Proedurs Civile , pr dispozitat e veanta shih nenet 324 deri 332. 28

Neni 328 t Kodit t Proedurs Civile; pr hollsi procedurale brenda administrats 29

Nenet141, 142 t Kodit t Proedurave Administrative n lidhje me Nenin 328, paragrafi 2 i Kodit t

Proedurs Civile 30

Si krkohet nga Neni 320/a Kodit t Procedurs Civile; Dekreti i Presidentit Nr. 1501, dat 29 maj

1996 Mbi Krijimin e Seksioneve Administrative, Tregtare dhe Familjare n Gjykatat e Rrethit

kopje

21

seksioneve administrative duhet t shqyrtojn edhe shtje jo-administrative n nj mas

t konsiderueshme, pr shkak t numrit t pakt t shtjeve administrative dhe t

gjyqtarve n gjykatat e tyre31

. N disa nga gjykatat e rrethit, veanrisht n gjykatat m

t vogla, t gjitha shtjet shprndahen ndrmjet t gjith gjyqtarve megjith ekzistencn

formale t nj seksioni administrativ, me qllim q t arrihet nj shprndarje m e

barabart e ngarkess s puns32

. shtjet administrative (si shtjet e tjera civile)

gjykohen nga n gjyqtar i vetm, nse vlera nuk i kalon 20 milion lek, prndryshe nga

nj trup gjykues me tre gjyqtar.

Shkalla e Dyt

N gjykatat e apelit, n trup gjykues duhet t marrin pjes gjyqtart e specializuar pr

shtjet administrative33

. Praktikisht t gjith gjyqtart e gjykatave t apelit q kan

ndjekur trajnime shtes pr shtjet administrative, konsiderohen t specializuar n kt

fush dhe marrin pjes n gjykimin e shtjeve administrative34

. shtjet gjykohen nga

trupa gjykues me tre gjyqtar.

Shkalla e Tret

N lidhje me Gjykatn e Lart nuk ka dispozita q t krkojn specializim. Praktikisht,

shtjet administrative shqyrtohen nga t gjith gjyqtart e dhoms civile. shtjet

gjykohen me trup gjykues me pes gjyqtar. Nuk ka t dhna mbi numrin e shtjeve

administrative n Gjykatn e Lart.

5.2 Eksperienca prkatse n vendet e tjera evropiane35

Organizimi i shqyrtimit gjyqsor t akteve administrative ndryshon n mas t

konsiderueshme ndrmjet vendeve evropiane n lidhje me shtjen e pasjes s gjykatave

administrative autonome apo ngarkimit t juridiksionit administrativ gjykatave t

zakonshme dhe numrit t shkallve gjyqsore. Me qllim q t prfitojm nga

eksperienca e tyre e ndryshme, do te merren si referenc vetm vendet me m pak se 10

milion banor, pasi Shqipria ka vetm 3.1 milion banor dhe premisat organizative nuk

jan t krahasueshme me vendet me nj popullat shum m t madhe. Disa vende t

tjera q ia kan ngarkuar juridiksionin administrativ plotsisht sistemit gjyqsor t

zakonshm me tre shkall jan psh, Danimarka (5.4 milion banor), Norvegjia (4.5

milion) dhe Sllovakia (5.4 milion). N Danimark sistemi gjyqsor momentalisht

prbhet nga 82 gjykata rrethi, dy Gjykata t Larta dhe Gjykata Supreme. Nuk ka

gjyqtar q t gjykojn vetm shtje administrative. shtjet gjykohen nga nj gjyqtar i

vetm n shkalln e par, nga nj trup gjykues me tre gjyqtar n Gjykatat e Larta dhe

nga nj trup gjykues me t paktn pes gjyqtar n Gjykatn Supreme. Ka filluar tashm

nj riorganizim i t gjith sistemit gjyqsor , q do ta reduktoj numrin e gjykatave t

rrethit n 22, t cilat do t ushtrojn juridiksion n shkall t par pr t gjitha shtjet

31

Informacin i marr nga sekretaria e gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs. 32

Ky informacion sht marr n kontekstin e vizitave n gjykata n t gjith vendin, pr nj periudh 3

mujore, vizita t bra nga Misioni Europian i asistencs pr Sistemin Shqiptar t drejtsis- marr n

faqen e internetit te EURALIUS .euralius.org.al 33

Neni 333 Kodit t Proedurs Civile. 34

Informacioni i marr gojarisht nga kancelart e gjykatave t apelit 35

informacioni sht marr faqja ne Internet e Shoqats s Kshillave t Shtetit dhe Juridiksioneve

Administrative Supreme t Bashkimit Evropian (http://193.191.217.21/en/home_en.html).

kopje

22

administrative. Qllimi i ktij riorganizimi sht sigurimi i nj prdorimi m t dobishm

t burimeve n gjykata, duke i dhn kshtu mundsi Gjykats Supreme pr tu prqndruar mbi shtjet me interes t lart. Megjithat, pasja e nj sistemi gjyqsor t

unifikuar duket se sht nj gjetje me vend. Sisteme autonome t

gjykatave administrative ekzistojn, psh, n Austri, Finland, Suedi dhe Lituani. N

Austri juridiksioni administrativ autonom aktualisht ushtrohet nga Gjykata e Lart

Administrative si shkalla e par dhe e fundit gjyqsore. Megjithat, ekzistojn dy shkall

t mjeteve ligjore t mbrojtjes brenda administrats q duhen ushtruar para se t vihet n

lvizje gjykata. shtjet gjykohen nga 61 gjyqtar q prgjithsisht jan pjes e trupave

gjykues prej pes gjyqtarsh. Juridiksioni administrativ autonom n Austri nuk

kundrshtohet, pasja e vetm nj shkalle gjyqsore t nivelit t lart konsiderohet si jo e

knaqshme. Nj reform q sht planifikuar parashikon nj mjet t vetm t mbrojtjes

ligjore brenda administrats dhe krijimin e (t paktn 10) gjykatave administrative n

shkall t par, ndrsa Gjykata e Lart Administrative do t bhet shkall rekursi q

shqyrton vetm shtjet ligjore t rndsis s veant. N Finland (5.2 milion), sistemi

autonom i juridiksionit administrativ prbhet nga dy shkall. Tet gjykata rajonale

administrative, me 156 gjyqtar, gjykojn nj ngarkes vjetore prej 20 000 shtje t

ardhura, zakonisht me trup gjykues prej tre gjyqtarsh. N Gjykatn Administrative

Supreme gjykohen rreth 3 800 shtje nga 21 gjyqtar, zakonisht me trup gjykues t

prbr nga pes gjyqtar. Projekt-ndryshimet q jan n shqyrtim e sipr n parlament

parashikojn q n gjykatat administrative rajonale mund t gjykohen m shum shtje

nga nj gjyqtar i vetm. N prgjithsi, mendohet q sistemi n praktik t ket qen

funksional. Suedia (8.9 milion) ka nj sistem gjyqsor administrativ autonom q prbhet

nga tre shkall. Shkalla e par prbhet nga 23 gjykata administrative qarku me 123

gjyqtar profesionist, t cilt gjykojn shtje me trup gjykues m nj gjyqtar dhe tre

ndihmsgjyqtar. Katr Gjykata Administrative Apeli me 93 gjyqtar q gjykojn n

trupa gjykues prkatsisht me tre dhe dy gjyqtar. Gjykata Supreme Administrative me

18 gjyqtar. Me sa duket, sistemi mendohet t mos jet i pranueshm, pasi nj program

reforme i qeveris parashikon shkrirjen e administrats s gjykatave administrative t

qarkut me at t gjykats s rrethit n t njjtn bashki me qllim q t arrihet shkmbimi

i ekspertizs ndrmjet gjyqtarve dhe personelit tjetr, por gjithashtu t prdoren m me

efikasitet burimet.

Nj ekspert suedez, i ngarkuar nga Kshilli i Europs36

, prpiloi

argumentet n favor dhe kundr krijimit t gjykatave t specializuara bazuar mbi

eksperiencn n Suedi dhe arriti konkluzionin q nj gjyqsor i unifikuar duhej t

preferohej dhe gjykatat e veanta duhet t evitohen, prve kur ka nj numr t mjaftueshm t shtjeve brenda nj fush specifike te identifikuar t ligjit. Ngarkesa e

pritshme e puns duhet t krkoj m shum se dhjet gjyqtar q gjykata e veant t

mund t qndroj. Lituania (3.5 milion banor) ka nj sistem gjyqsor administrativ autonom me dy shkall, pes gjykata administrative rajonale me 45 gjyqtar q zakonisht

gjykojn n trup gjykues me tre gjyqtar, dhe Gjykata Administrative Supreme me 15

gjyqtar, q gjykojn n trup gjykues me tre ose pes gjyqtar. Nj vlersim i kryer n

vitin 2003 e ka gjetur sistemin prgjithsisht t pranueshm. Vende t tjera, sidomos disa

vende shum t vogla t Europs Lindore, kan krijuar sisteme t prziera. N Letoni (2.3

36

Shih raportin e Z Anders Lindgren/Suedi n: CEPEJ, Juridiksioni Territorial, 05 Dhjetor 2003, f. 20-26,

30-32

kopje

23

milion banor), gjykatat administrative autonome gjykojn n shkalln e par dhe t dyt,

ndrsa Gjykata Supreme e sistemit gjyqsor t zakonshm funksionon si shkalla e fundit

n shtjet administrative. N Estoni (1.4 milion banor) shtjet administrative gjykohen

nga dy gjykata administrative t shkalls s par, me 27 gjyqtar q prgjithsisht

gjykojn si gjyqtar t vetm. N shkalln e dyt, dhomat administrative (11 gjyqtar) t

dy Gjykatave t zakonshme t Apelit gjykojn shtje administrative me trup gjykues me

tre gjyqtar. N shkalln e tret nj dhom administrative (5 gjyqtar) n Gjykatn

Supreme i shqyrton shtjet prkatse me trup gjykues me, prkatsisht, tre ose pes

gjyqtar. Krijimi i gjykatave t veanta sht konsideruar sukses, pasi numri i shtjeve

t kthyera n shkalln e par nga shkalla e dyt sht paksuar dhe numri i shtjeve t

ardhura n shkalln e par nuk sht paksuar. N Slloveni (2 milion banor), sistemi

gjyqsor administrativ prbhet nga dy shkall. Gjykata Administrative q ka statusin e

nj gjykat m t lart shqyrton shtjet administrative n shkall t par. Ankimet

shqyrtohen nga Gjykata Supreme, e cila ka nj Departament pr Shqyrtimin

Administrativ. Vlersimi i informacionit t marr nuk on n ndonj konkluzion t qart

nse sht m e preferueshme pasja e gjykatave administrative autonome apo ngarkimi i

juridiksionit administrativ gjykatave t zakonshme. Ky nuk sht nj rezultat i papritur,

pasi suksesi i do modeli varet nga shum faktor q ndryshojn nga njri vend n tjetrin,

psh, objekti i juridiksionit administrativ, dendsia e popullsis, dendsia e gjykatave,

numri i gjyqtarve n raport me numrin e banorve, numri i shkallve dhe prbrja e

trupit gjykues, sofistikimi dhe kompleksiteti i ligjit dhe praktiks gjyqsore, buxheti

gjyqsor dhe faktor t tjer. Megjithat, modelet e ndryshme t zgjedhura nga vendet

tregojn q nj sistem autonom i gjykatave administrative krkon nj numr t madh

shtjesh me qllim q t ket nj ngarkes t mjaftueshme shtjesh edhe n shkalln e

fundit. Meqense numri i shtjeve sht n nj shkall t konsiderueshme n proporcion

me numrin e popullsis, vendet e vogla do t ishte mir tia ngarkonin juridiksionin e shkalls s fundit gjykats m t lart t sistemit t tyre t zakonshm. Eksperienca

austriake tregon q pasja e vetm nj shkalle gjyqsore nuk sht efikase, pasi kjo e

ngarkon gjykatn e nivelit t lart edhe me shtje t vogla. Nga ana tjetr, duke patur dy

shkall t juridiksionit administrativ duket se sht funksionale n praktik n shum

vende edhe nse sistemi gjyqsor i zakonshm sht me tre shkall.

5.3 Standardet evropiane n lidhje me shqyrtimin gjyqsor t akteve

administrative37

.

Shqyrtimi i efektshm gjyqsor i akteve administrative sht nj element thelbsor i

sistemit t mbrojtjes s t drejtave t njeriut dhe n t njjtn koh sht nj instrument i

domosdoshm pr prmirsimin e cilsis s veprimtaris administrative dhe pr t

siguruar qeverisje t mir. Pr m tepr, sht nj krkes e nj ekonomie n zhvillim,

pasi siguria e tregtis dhe investimeve ndrkombtare krkojn organe publike vendim-

37

Jean-Marie oehrling - Kontrolli Gjyqsor i Autoriteteve Administrative n Europ: Drejt nj Modeli t

Prbashkt, i redaktuar nga SIGMA (nj iniciativ e prbashkt e OSBE-s dhe BE-s). N kt material

gjenden shum standarte por un kam paraqitur vetm disa prej tyre tek t cilat e ndiej veten t aft pr ti

shpjeguar.

kopje

24

marrse q tu nnshtrohen mjeteve t efektshme t mbrojtjes. Kjo ide themelore sht pranuar nga t gjith vendet europiane n kto dekadat e fundit, pavarsisht qndrimeve

t ndryshme n lidhje me krijimin dhe organizimin e juridiksionit administrativ. Edhe pse

ky zhvillim bazohet n tradita t ndryshme dhe fusha e gjykimeve administrative

ndryshon shum n sistemet ligjore t shteteve t ndryshme, po ngrihet nj kuadr

prher e m i qndrueshm i parimeve t prbashkta. Ktu nuk prcaktohet se si duhet

t organizohet shqyrtimi gjyqsor, por parashikon rregullat e prgjithshme q duhet t

respektohen nga Shtetet Antare n organizimin e shqyrtimit gjyqsor t akteve

administrative, dmth, ai reflekton gjendjen e tashme t Standardeve Europiane t cilat duhet t respektohen.

N kuadrin e ktij diskutimi, vlejn parimet e mposhtme:

Shqyrtimi gjyqsor duhet t kryhet nga nj gjykat e ngritur me ligj pavarsia dhe paansia e t cils garantohen n kushtet e Rekomandimit Mbi Pavarsin,

Efikasitetin dhe Rolin e Gjyqtarve.

Ky parim konfirmon q zgjidhja e nj mosmarrveshjeje administrative sht shtje e

nj gjykate t ngritur me ligj, n pajtim me krkesat e Konvents Europiane pr t Drejtat

e Njeriut. Megjithse kjo e fundit fillimisht mendohej t zbatohej n fushn

administrative, Gjykata Evropiane e t Drejtave t Njeriut e ka konsideruar at t

zbatueshme pr shtjet administrative qysh nga viti 197138

. Ndarja e juridiksioneve

administrative sht e nj rndsie t veant. Meqense u krkohet t zgjidhin

mosmarrveshje ku prfshihen organe publike, gjyqtart e shtjeve administrative jan

t ekspozuar prball nj rreziku t lart t t qenit t ndikuar apo q konsiderohen sikur

jan t ndikuar nga pushteti ekzekutiv. Kshtu, juridiksionet e veanta priten q t japin

t njjtat garanci t paansis dhe pavarsis si dhe gjykatat e zakonshme. Gjyqtart e

shtjeve administrative nuk duhet t jen npuns civil q pak a shum shqyrtojn

ankesa administrative formale, por gjyqtar t vrtet dhe plotsisht t pavarur.

Gjykata mund t jet nj gjykat administrative ose pjes e sistemit t zakonshm gjyqsor

Ky parim plotson t mparshmin, duke prcaktuar karakteristikat e organit prgjegjs

pr shqyrtimin gjyqsor t akteve administrative. Ky u referohet t dy modeleve q

ushtrohen tradicionalisht n vendet europiane, dmth, nj juridiksion administrativ q

sht autonom dhe nj q sht i integruar n sistemin gjyqsor t zakonshm. Kto

modele shpesh jan vendosur kundrejt njeri-tjetrit duke e specifikuar t parin si nj

juridiksion administrativ t specializuar. Megjithat, kjo kundrvnie nuk korrespondon domosdoshmrisht me ndonj ndryshim thelbsor, pasi edhe sistemi

gjyqsor i zakonshm mund t siguroj nj shkall t lart specializimi duke krijuar

dhoma ose seksione t shtjeve administrative, ashtu si kan br shumica e vendeve

q kan ruajtur unitetin e juridiksionit. Sidoqoft, prsa i takon prputhshmris me

standardet europiane, t dy modelet jan t barabart.

38

Gilles Dutertre, Pjes nga shtjet kryesore, Gjykata Europiane e t Drejtave t Njeriut 2003, f. 174-180

kopje

25

Vendimi i gjykats q shqyrton nj akt administrative, t paktn n shtjet e rndsishme, duhet ti nnshtrohet ankimimit n nj gjykat m t lart, prve kur shtja i drgohet drejtprdrejt gjykats m t lart administrative n pajtim

me legjislacionin vendas.

Megjithse n baz t Konvents pr t Drejtat e njeriut mjetet e ankimit nuk jan

detyruese, krkohet nj e drejt ankimi n shumicn e rasteve, me mendimin q mbrojtja

e prshtatshme gjyqsore prfshin t drejtn pr nj gjykim t dyt. Megjithat, sht n

kompetencn e Shtetit t vendos kufirin brenda t cilit mund t bhen ankime tek

gjykatat m t larta dhe t specifikojn juridiksionin e organit t ankimit. Meqense

prfshirja e nj instance m t lart n gjykimin administrativ mendohet thelbsore pr t

garantuar njtrajtshmrin e praktiks gjyqsore administrative, parimi nuk zbatohet nse

nj shtje i drgohet drejtprdrejt gjykats m t lart n pajtim me ligjin e brendshm.

Personave fizik dhe juridik mund tu krkohet t ushtrojn mjetet mbrojtse t parashikuara nga ligji i brendshm para se t ken t drejtn e shqyrtimit

gjyqsor. Procedura e ushtrimit t ktyre mjeteve mbrojtse nuk duhet t jet e

tejzgjatur.

Ushtrimi i mjeteve t tjera mbrojtse para krkimit t shqyrtimit gjyqsor bn t mundur

parandalimin e ngarkess s teprt t puns pr gjykatat duke ndikuar n efikasitetin

gjyqsor. Kjo sht n interes t gjyqsorit dhe administrats dhe mund t kontribuoj n

paksimin e shpenzimeve procedurale pr individin. Megjithat, ky detyrim nuk duhet t

ndaloj personat fizik dhe juridik t krkojn shqyrtimin gjyqsor t aktit administrativ

duke e zgjatur gjykimin n trsi n mnyr t parregullt.

Kshilli i Europs dhe Konventa Europiane pr t

Drejtat e Njeriut (KEDNJ) kan luajtur nj rol t veant n prcaktimin e standardeve n

kontrollin gjyqsor t veprimtaris s administrats publike. Kshilli i Europs ka

miratuar disa rekomandime dhe ka shprndar informacion, dokumente dhe studime mbi

praktikat m t mira. Bashkimi Europian, e kryesisht vendimet gjyqsore me fuqi ligjore

t Gjykats Evropiane t Drejtsis, ushtron nj ndikim t rndsishm n prafrimin e

traditave kombtare mbi kontrollin gjyqsor. Kto vendime gjyqsore me fuqi ligjore, po

influencojn shtetet antare t BE-s sikundr edhe vendet kandidate. Disa teknika q

kan ndezur debate si nocioni ligjor i prgjegjsis dhe kontrolli i fuqive diskreciale, i

kan t gjitha rrnjt n legjislacionin e shteteve antare. N kto rrethana, nj numr i

konsiderueshm shtetesh antare t BE-s si dhe disa vende kandidate, jan duke

rivlersuar zgjedhjet organizative q kan br si dhe rregullat proedurale t shqyrtimit

gjyqsor mbi aktivitetet administrative.

5.4 . Zgjidhje t mundshme pr Shqiprin

sht e qart nga shtjellimet e msiprme q nuk mund t ket nj zgjidhje ideale, dmth,

nj sistem gjyqsor efektiv dhe me efikasitet t shpenzimeve, q t ket gjykat me

juridiksion t plot n do rreth dhe n t njjtn koh gjyqtar shum t specializuar.

kopje

26

Zgjidhja m e mir e mundshme mund t jet nj kompromis n balancimin e drejt t

interesave t kundrt, dhe duke marr parasysh edhe mundsin e realizimit n praktik.

Mundsia 1: Moskryerja e ndryshimeve n organizimin e tashm t juridiksionit

administrativ.

Nse i jepet prioritet mundsis pr tiu drejtuar lehtsisht gjykatave administrative pr t gjith qytetart n Shqipri, nuk duhet t diskutohet asnj ndryshim n lidhje me

organizimin e juridiksionit administrativ. Si u tha m lart, struktura e tashme e sistemit

gjyqsor prputhet me disa nga standardet evropiane. Pr momentin nuk krkohet t

bhen as shpenzime dhe as t ndrmerret ndonj veprim. Para marrjes s ndonj vendimi

me pasoja afatgjata duhet t shikohen zhvillimet pasuese.

Mundsia 2: Prqendrimi i juridiksionit administrativ t shkalls s par n gjykatat e

rrethit t Tirans, Durrsit, Kors, Gjirokastrs, Shkodrs dhe Vlors.

Megjithat, me qllim q t arrihen prmirsimet e pritshme nga nj shkall m e lart

specializimi, juridiksioni administrativ i shkalls s par duhet t jet m i prqendruar

nga sa sht pr momentin (n 17 gjykata rrethi). Nga ana tjetr, me qllim q t mos

shkelet e drejta pr tiu drejtuar gjykats, juridiksioni administrativ i shkalls s par duhet t sigurohet n m shum se nj vend dhe kto vende duhet t jen shprndar n t

gjith vendin. N prcaktimin e nj numri t prshtatshm gjykatash me juridiksion

administrativ t shkalls s par, duhet t ruhet nj struktur transparente dhe funksionale

e sistemit gjyqsor n trsi.

Veanrisht zgjerimi i juridiksionit administrativ t gjykatave t rrethit n rrethe t tjera

duhet t mos dal tej territorit t gjykats prkatse t apelit.

Mundsia 3: Ngritja e gjykatave administrative autonome

N lidhje me ambientet, gjykatat administrative nuk kan ndonj nevoj t veant q

nuk mund ose nuk ofrohet nga sistemi gjykatave t zakonshme. T paktn pr momentin

nuk ka diferenca thelbsore ndrmjet juridiksionit t zakonshm dhe atij t specializuar

n lidhje me rregullat procedurale dhe shkallt, pasi n parim Kodi i Procedurs Civile

zbatohet edhe pr shtjet administrative. Disa dispozita t pakta duket se nuk shkaktojn

probleme n lidhje me menaxhimin e shtjeve. Megjithat sht e mundshme q

ndryshimet e dispozitave procedurale pr shtjet administrative q duhet t merren

parasysh mund t vendosin krkesa specifike n mbshtetje t gjykatave autonome pr

arsyet e nj menaxhimi m t mir.

kopje

27

KREU-VI

ZGJIDHJA E KONFLIKTIT NE GJYKATEN ADMINISTRATIVE

Franca konsiderohet djep i gjyqsis administrative. Csht e vrteta, praktika juridike franceze ka krijuar format e para t gjyqsis administrative dhe t konfliktit

administrativ(le contentieux administratif). N fillim t shekullit t XIX-t, zgjidhja e

konflikteve administrative midis administrats publike dhe qytetarve i ishte besuar

kshillave t veanta dhe Kshillit Shtetror. N kt mnyr, Franca shrbeu si model dhe si shembull pr gjyqsin administrative q, m von, u ndoq edhe nga vendet e tjera t Europs.

Qysh n shqyrtimet hyrse vlen t theksohet se Kshilli Shtetror n Franc, nga nj

organ administrativ me koh u shndrrua n nj gjykat t veant administrative, me kompetenc q t zgjidh konfliktet administrative. Nj fakt i till ndikoi n mas t madhe n qndrimin e teoris franceze, sipas s cils gjykatat e veanta administrative u konsideruan pjes e pushtetit administrativ, e jo pjes e pushtetit gjyqsor. N fakt, doktrina franceze prher ka refuzuar q Kshillin Shtetror dhe gjykatat e tjera administrative ti trajtoj si pjes e sistemit unik gjyqsoro-juridik, vese i ka paraqitur si organizata t veanta, t lindura n krahun e administrats39. Gjyqsia administrative sot sht e prhapur gjithandej npr Europ. N Shqipri po bhen

prpjekje pr instalimin e saj. Ka nj projektligj, por procedurat kan ngecur. .N

vshtrimin e par, i referohet historikut t instalimit t gjykatave administrative,

hezitimeve dhe rezervave t para ndaj saj, prqafimit t modeleve t ndryshme, me nj

qasje t prgjithshme pr mundsit dhe prparsit, ndrsa vshtrimi i dyt prgjigjet n

pyetjen q shtron konferenca pr gjykatat administrative n Shqipri: alternativ apo

domosdoshmri.

6.1 Shqyrtimi ligjor i akteve administrative nga gjykatat e pavarura

Pr t realizuar kt punim u b nj krahasim midis mnyrs aktuale t zgjidhjes s

mosmarrveshjeve t biznesit dhe administrats shtetrore dhe mnyrs si do t

zgjidheshin ato me an t nj organi t specializuar gjyqsor si sht Gjykata

Administrative.

Shqyrtimi gjyqsor i veprimtaris s organeve qeverisse e ka origjinn e vet n

filozofin e shtetit q qeveriset dhe kufizohet nga ligji dhe bazohet tek parimi i eprsiss

ligjit. N ditt e sotme, nj shtet ligjor nuk mund t mendohet pa akses pr t gjith

qytetart tek nj gjykat e pavarur dhe e paanshme, e themeluar n baz t ligjit dhe e aft

pr t prmbushur krkesat e zhvillimit t nj gjykimi t drejt.

Qllimi i shqyrtimit gjyqsor synon t prfshij brenda juridiksionit t gjykatave

administrative t gjitha padit q lidhen me shtje administrative,dhe po ashtu t

siguroj nj mbrojtje t gjer ligjore ndaj t gjitha veprimeve administrative, pavarsisht

forms s tyre si aktet individuale,

39

Ivo Borkovic, po aty, faqe 449.

kopje

28

normative ose kontrata administrative. Kontrolli si i akteve t qeveris40 ashtu edhe i akteve t bazuara n diskrecion nga gjykatae apelit, si shkall e par, si dhe shmangia e

konflikteve t kompetencs me gjykatat e zakonshme duke i transferuar padit q

paraqiten gabim n gjykatn

kompetente, t cils i prket shtja, jan nj faktor shum i rndsishm efektiviteti. Si i

till, roli i shqyrtimit gjyqsor t veprimtaris administrative sht t mbroj tdrejtat e

qytetarve, por edhe t mbroj interesin publik dhe rendin ligjor.

Krahas ktij roli mbrojts,kontrolli gjyqsor shihet si nj mjet i rndsishm n rritjen e

cilsis s administrimit dhe qeverisjes s mir. Zgjerimi i sektorit publik dhe rritja e

kompleksitetit t vendim-marrjes administrative ka nj ndikim t dyfisht: nga njra an

sjell forma t reja t aktivitetit administrativ dhe rritje t krkess pr fleksibilitet t

administrats n shrbim t interesit publik dhe nga ana tjetr efektet e nj zgjerimi t

till mbi jetn individuale jan duke u rritur vazhdimisht. N Shqipri, shqyrtimi

gjyqsori akteve administrative aktualisht i sht ngarkuar sistemit gjyqsor t

zakonshm. N prgjithsi, dispozitat e Kodit t Procedurs Civile zbatohen pr gjykimet

e shtjeve administrative, prve kur n Kod parashikohet ndryshe .

Termi shtje administrative mund ti referohet ans lndore t shtjes ose cilsimit formal duke iu nnshtruar dispozitave t veanta procedurale.

Megjithat, dispozitat e Kodit t Procedurs Civile, nuk i prcaktojn qart shtjet q

duhet t konsiderohen si shtje administrative. Pr pasoj, mund t ket praktika t

ndryshme t llogaritjes s numrit t shtjeve administrative n gjykata. Megjithat, pr qllimet e ktij studimi jan marr pr baz shifrat prkatse t dhna prkatsishtnga

gjykatat dhe Ministria e Drejtsis.

Mosmarrveshjet administrative mund t paraqiten pr shqyrtim gjyqsor, nse:

- organi administrativ ka vepruar n cilsin e tij si ushtrues i t drejtave

sovrane/autoritetit shtetror;

- paditsi krkon anulimin ose ndryshimin e aktit administrativ, ose kundrshton

refuzimin e organit administrativpr nxjerrjen e nj akti administrativ ose mosshqyrtimin

nga organi administrativ t ankess s paditsit brenda afatit t caktuar, dhe

- paditsi argumenton q akti administrativ sht i paligjshm dhe kjo cenon interesat

dhe t drejtat e tij.

Megjithat, para paraqitjes s shtjes n gjykat, paditsi duhet t krkoj vendimin e

organit m t lart administrativ, q shqyrton ankesn n rrug administrative, prve kur

ligji parashikon ankim t drejtprdrejtn gjykat. Organi administrativ kompetent q ka

nxjerr ose nuk ka nxjerr aktin administrativ kundr t cilit sht br ankimi duhet t

vendos mbi ankimin administrativ brenda nj muaji nga paraqitja e tij. Nse ai nuk e

pranon ankimin, ai sht i detyruar ta transferoj ankimin tek organi epror, i cili duhet te

vendos n lidhje me ankimin brenda dy javsh. Nse organet administrative nuk u

prmbahen afateve, ankimuesi mund ti drejtohet drejtprdrejt gjykats. Sistemi gjyqsor shqiptar sht i organizuar n tre shkall gjykimi, q jan gjykatat e

rretheve gjyqsore (aktualisht 29), gjykatat e apelit (aktualisht 6) dhe Gjykata e Lart.

Jan kto gjykata q aktualisht zgjidhin mosmarrveshjet administrative. Pr gjykimin e

40

Projekt-ligji pr Organizimin dhe funksionimin e gjykatave administrative dhe gjykimin e mosmarrveshjeve administrative.

kopje

29

shtjeve administrative t shkalls s par, jan krijuar seksione t veanta n 17 gjykata

t rretheve gjyqsore, q kan juridiksion t zgjeruar territorial me qllim q t mbulojn

zonat e gjykatave t tjera t rretheve gjyqsore q nuk kan t tilla seksione.

N pjesn m t madhe t gjykatave, gjyqtart e seksioneve administrative duhet t

shqyrtojn edhe shtje jo-administrative n nj mas t konsiderueshme, pr shkak t

numrit t pakt t shtjeve administrative dhe t gjyqtarve n gjykatat e tyre. N disa

nga gjykatat e rrethit, veanrisht n gjykatat m t vogla, t gjitha shtjet shprndahen

ndrmjet t gjith gjyqtarve megjith ekzistencn formale t nj seksioni administrativ,

me qllim q t arrihet nj shprndarje m e barabart e ngarkess s puns. shtjet

administrative ashtu si shtjet e tjera civile gjykohen nga nj gjyqtar i vetm, nse vlera

nuk i kalon njzet milion lek, prndryshe nga nj trup gjykues me tre gjyqtar.Aktualisht

padit pr marrdhniet e punsimit ngrihen n seksionin e Gjykats Administrative t

Shkalls s Par q prfshin territorin ku punmarrsi kryen zakonisht punn e tij

Ky organizim prbn nj nga modelet e ofruara t zgjidhjes s mosmarrveshjeve

administrative, n disa vende t Europs,krahas modelit t nj juridiksioni Administrativ

autonom. Kto modele shpesh jan vendosur kundrejt njri-tjetrit duke e specifikuar

juridiksionin administrativ autonom si nj juridiksion administrativ t specializuar. Megjithat, kjo kundrvnie nuk korrespondon domosdoshmrisht me ndonj

ndryshimthelbsor, pasi edhe sistemi gjyqsor i zakonshm mund t siguroj nj shkall

t lart specializimi duke krijuar dhoma ose seksione t shtjeve administrative, ashtu

si kan br shumica e vendeve q kan ruajtur unitetin e juridiksionit. Sidoqoft, prsa i

takon prputhshmris me standardet europiane, t dy modelet jan t barabart. Vendimi

i gjykats q shqyrton nj akt administrativ, t paktn n shtjet e rndsishme, duhet

ti nnshtrohet ankimit n nj gjykat m t lart. Krijimi i gjykatave administrative, krkon transferimin e gjykimeve prkatse nga objekti i gjykatave t juridiksionit t

zakonshm, dhe ky prbn nj ndryshim t konsiderueshm n sistemin gjyqsor, gj q

krkon shum prpjekje dhe shpenzime. Pr pasoj, nevoja pr kto gjykata duhet t

shqyrtohet me kujdes para hartimit t legjislacionit pr krijimin e tyre. Me qllim q t

vendoset nse jan t kshillueshme gjykatat autonome t specializuara pr nj fush t

caktuar t ligjit, faktort e mposhtm duhet t jen

m kryesort q duhet marr parasysh:

Nevoja e specializimit n fushn prkatse t ligjit; Arsye t mundshme specifike n favor t gjykatave autonome n lidhje me fushn prkatse t ligjit;

Ngarkesa prkatse e shtjeve; Efektet mbi gjykatat e zakonshme; Efektet mbi mundsin pr tiu drejtuar gjykats. Po ti referohemi projektligjit t propozuar pr ngritjen e gjykatave administrative n Shqipri

vrehet se n t jan parashikuar si gjykata kompetente pr gjykimin e mosmarrveshjeve

administrative:

Gjykata Administrative e Shkalls s Par, Gjykata e Apelit Administrativ dhe

kopje

30

Gjykata e Lart. N parashikimet pr organizimin e gjykatave administrative bhet

referenca me dispozitat e ligjit pr organizimin e pushtetit gjyqsor me prjashtim t

rastit kur n kt ligj parashikohet ndryshe, n lidhje mekriteret e emrimit dhe t

karriers s gjyqtarve, statusi i tyre, prgjegjsia pr shkeljet disiplinore, masat

disiplinore, procedimi disiplinor, administrimi i shrbimeve n gjykat, si dhe

riorganizimi gjyqsor dhe delegimii gjyqtarve. Prsa i prket prbrjes s trupit gjykues

t Gjykats Administrative t Shkalls s Par, n projektligj sht parashikuar gjykimi

me trup gjykues t prbr nga nj gjyqtar dhe trup gjykues t prbr nga tre gjyqtar.

Gjykimi me nj gjyqtar t vetm bhet n rastet kur kemi padi me vler m t vogl apo

t barabart me dy milion lek si dhe ato q i prkasin fushs s marrdhnieve t puns.

Gjykata e Apelit Administrativ gjykon me trup gjykues t prbr nga pesgjyqtar pr

padit ndaj aktit nnligjor normativ dhe nga tre gjyqtar pr shtjet e tjera.

N projektligj, parashikohen gjithashtu edhe kompetencat lndore,funksionale dhe

toksore t Gjykats Administrative. Prsa i prket kompetencs lndore, Gjykata

Administrative sht kompetente pr shqyrtimin e mosmarrveshjeveq lidhen me

veprimet administrative, marrdhniet e puns t rregulluara nga Kodi i Puns, n t cilat

pundhnsi sht nj organ publik; si dhe nj akt nnligjor normativ t organeve

qendrore apo organeve t njsive t qeverisjes vendore. Risi e sjell nga ky projektligj,pr

her t par n legjislacionin shqiptar sht parashikimi i kompetencs funksionale sipas

shkallve t gjykimit. Pr nj gjykim sa m efient dhe n mbrojtje t interesave t

palve, projektligji ka parashikuar edhe kompetencn toksore sipas territorit n tcilin

organi administrativ ka kryer veprimin administrativ ose n territorin e t cils ka

qendrn organi administrativ. Koncepti i barrs s provs n drejtsin administrative ndryshon nga koncepti q mbane drejta procedurale civile apo penale. N kontekstin e

mosmarrveshjeve administrative, barra e provs pr t provuar ligjshmrin e aktit t

kundrshtuar, bie mbi organin administrativ. Ligji mund t prcaktoj kushtet me t cilat

gjykata mund t imponojbarrn e provs mbi palt, q t siguroj bashkpunimin e tyre

t nevojshm. Duke iu referuar modeleve t aplikuara sot n bot pr zgjidhjen e

mosmarrveshjeve administrative sidhe projektligjit pr ngritjen e gjykatave

administrative mund t parashtrojm disa nga prparsit dhe mangsit e ngritjes s

ktyre gjykatave.

6.2 Avantazhet q ofron n zgjidhjen e mosmarrveshjeve administrative Gjykata

Administrative

Krijimi i gjykats administrative, garanton q shtjet q i prkasin nj fushe specifike t

juridiksionit t gjykohen vetm ngagjyqtar t specializuar n kt fush. Duke u marr

shum m shpesh me nj gam t kufizuar shtjesh, kta gjyqtar mund t zhvillojn

dhe akumulojn ekspertizn pr t nxjerr vendime me cilsi t lart, q nuk do t ken

nevoj t ndryshohen nga shkallt m t larta, nse kundr tyre bhet ankim.

Ato mund ti gjykojn kto mosmarrveshje m me efikasitet dhe shpejtsi, pasi atyre u duhet m pak koh pr t hetuar dhereflektuar mbi elementt themelore t shtjes; ato

zhvillojn praktika specifike pr menaxhimin e shtjeve dhe ata mund ti drejtojn dhe orientojn palt nfazat e para t gjykimit. Autoriteti i gjyqtarve t specializuar ka

kopje

31

mundsi m shum t pranohet nga palt dhe avokatt, sidomos nse ata vet jan t

specializuar apo me eksperienc n fushn prkatse.

Transferimi i juridiksionit pr sfera t caktuara tek gjykatat administrative mund t rris

edhe efikasitetin e gjyqtarve n gjykatat e juridiksionit t prgjithshm, pasi atyre nuk

do tu duhej t futeshin n sfera specifike ku dot ishte e vshtir pr t gjykuar si duhet raste kaq t rralla. Gjykatat administrative mund t kontribuojn n njsimin e fushs

prkatse t juridiksionit.

Gjyqtart e specializuar do t ndikonin n paksimin e mosprputhjeve n interpretimin

dhe zbatimin e ligjit n fushn prkatse, n saj t ekspertizs s tyre dhe numrit t pakt

t gjyqtarve. Nj praktik gjyqsore m e qndrueshme bn tmundur nj siguri ligjore,

risjell besimin n shtetin ligjor dhe pakson shtjet gjyqsore n t ardhmen. Gjykatat

administrative mund t jen t dshirueshme n lidhje me arritjen e nj madhsie t

prshtatshme pr gjykatn. Studimet shkencore n vendet e ndryshme t Europs

perndimore nxorn prfundimin q efikasiteti optimal mund t arrihet nga gjykatat e nj

madhsie mesatare, ndrsa efikasiteti i gjykatave shum t vogla si dhe i gjykatave shum

t mdha cnohet nga mangsi t ndryshme pr shkak t madhsis prkatse t vogl ose

t madhe. Kshtu, n vend t pasjes s gjykatave t njsuara q jan shum t mdha, do

t ishte m mir t ngriheshin gjykata t veanta, me kusht q edhe gjykatat

administrative tmund t ken natyrisht nj madhsi t mjaftueshme. Po kshtu,

meqensendrmjet juridiksionit t prgjithshm dhe t

specializuar administrativ n lidhje me rregullat procedurale, shkallt e gjykimit dhe pr

pasoj edhe n menaxhimin e shtjeve ka ndryshime, ndarja mund t jet nj zgjedhje

m e mir pr t arritur nj efikasitet optimal. Shqyrtimi gjyqsor i akteve administrative

duhet t shtrihet pr:

do akt normativ (nnligjor) t lshuar nga nj autoritet publik (q prek n mnyr t drejtprdrejt t drejtat dhe/ose interesat e ligjshme);

do akt individual administrativ i lshuar nga nj autoritet publik, q krijon, modifikon ose shfuqizon nj marrdhnie juridike;

do akt real, veprim material ose akt i brendshm (q prek drejtprdrejt t drejtat dhe/ose interesat e ligjshme);

do mosveprim apo refuzim nga ana e autoritetit publik pr t vepruar nrastet kur autoriteti publik ka detyrim pr t vepruar;

do proces gjyqsor lidhur me marrdhniet e puns q ka pr pal autoritetin publik dhe punonjsit e vet;

do proces gjyqsor q ka t bj me lidhjen, interpretimin, ekzekutimin dhe zgjidhjen e kontratave q kan pr pal autoritetet publike;

Kompensimin e dmeve me natyr monetare ose jo.

Ndrsa ne lidhje me legjitimimin njihen tri koncepte pr akses n procedurat gjyqsore

administrative:

kopje

32

dokush ka t drejt pr t kundrshtuar do veprim administrativ pa krkesa t mtejshme (actio popularis, nuk sht shum i prhapur n Europ);

paditsi duhet t ket nj interes t ligjshm t kualifikuar pr t kundrshtuar nj veprim administrativ (modeli francez, precedent t Gjykats s Drejtsis);

aksesi n gjykat lejohet vetm kur ka nj pretendim pr shkelje t tdrejtave subjektive (modeli gjerman).

Nj kombinim i sistemit gjerman (e drejta subjektive individuale) dhe francez (interes

ligjor i kualifikuar), sht elsi pr vendosjen e nj koncepti t baraspeshuar pr paln e

interesuar. Ata q nuk preken n t drejtat e tyre subjektive ose interesat ligjore, nuk kan

t drejtn t ngren nj padi administrative (legjitimiteti aktiv).Nj institucion publik q

padit nj tjetr institucion publik nuk duhet t ket t drejtn e padis kur ato i prkasin t

njjts varsi administrative.

Nse nj numr aplikantsh ndajn t njjtin interes, pranohen padit e prbashkta (ligji

francez). Pr rrjedhoje shqyrtimi ligjor i akteve administrative nga gjykata t pavarura do

t synoj t krijoj mundsin pr kontrollin e tgjitha akteve pr infrastrukturn q

kalojn prmes nj procesi licencimi, po ashtu rrit gjithashtu transparencn e vendimeve

administrative dhe luan nj rol t rndsishm n luftn kundr korrupsionit. Krijimi i

gjykats administrative do t shrbej si forc stimuluese pr modernizimin e

administrats publike, prmirsimin e cilsis s shrbimeve t administrats dhe rritjen e

besimit t qytetarve pr institucionet shtetrore. Ajo q sht edhe m e rndsishme

sht kontributi pr t siguruar rendin

kushtetues, veanrisht pr t mbrojtur t drejtat individuale prball administrats

publike.

6.3 Disavantazhet e krijimit s gjykatave administrative

Ngritja e gjykatave administrative edhe pse sht nj faktor shum i rndsishm n

integrimin e Shqipris n Bashkimin Europian, duhet par edhe n kndvshtrimin e

problematikave q mund t shkaktoj. Konkretishtshkalla e dshirueshme e specializimit

t gjyqtarve pr rezultatet e pritshme pozitive nuk krkon domosdoshmrisht ngritjen e

gjykatave administrative.

Pika vendimtare sht pasja e gjyqtarve t specializuar pr gjykimin e

shtjeveprkatse.

Ngritja e gjykatave administrative sjell deri n nj far mase ngushtimin ose edhe

kufizimin e mundsis pr tiu drejtuar gjykats. Numri i shtjeve n fushn specifike t juridiksionit zakonisht justifikon nj numr mt pakt gjykatash nga sa jan n sistemin

e zakonshm gjyqsor.

Pr pasoj, palt nga zonat e largta do t duhet tprballojn shpenzime m t larta dhe

barrn e udhtimeve m t gjata, gj q mund tu privoj atyre mundsin pr tiu drejtuar gjykats n varsi t rrethanave konkrete.Gjithashtu nse gjykata funksionon

kryesisht si nj gjykat shtitse, efikasiteti administrativ do t binte dhe cilsia e

kopje

33

veprimeve gjyqsore si dhe e vendimeve do t linte shum pr t dshiruar.Ngritja e

gjykats administrative mund t shkaktoj mosmarrveshje n lidhje me kompetencn

ndrmjet gjykatave. Edhe nse sfera ligjore e gjykats administrative mund t ndahet nga

pikpamja teknike dhe lndore nga sferat e tjera t ligjit, disa shtje me kompetenc t

debatueshme nuk mund t evitohen. Kto mosmarrveshje zakonisht shkaktojn gjykime

t ngadalta dhe shpenzime shtes, dhepr pasoj pengojn rritjen e pritshme t

efikasitetit.

Krijimi i gjykats administrative mund t dobsoj sistemin gjyqsor t zakonshm. N

mnyr t veant, efikasiteti i gjykatave t vogla tzakonshme mund t rrezikohet

seriozisht nse ngarkesa e tyre e shtjeve vazhdon t paksohet.Pr m tepr, mundsia

e ndikimit reciprok pozitiv n dobi t gjykimit sht shum i ult ndrmjet sistemeve

gjyqsore t veanta. Sa m shum gjykata t specializuaradhe autonome t krijohen, aq

m shum do t paksohet juridiksioni i gjer dhe i pasur i gjykatave t zakonshme, gj

q ka qen nj faktor i rndsishm n zhvillimin e s drejts. Ndarja e gjyqsorit n dy

ose m shum sisteme gjyqsore autonome ka mundsi q ta dobsoj pozitn e

gjyqsorit brenda sistemit t balancs s pushteteve.

Gjyqsori prbhet vetm nga nj numr i vogl njerzish, q duhet t mos bjn lobim

pr shkak t dinjitetit dhe postit t tyre.

Pr pasoj, sht gjithmon rreziku i nnvlersimit ose neglizhimit nga pushtetet e tjera,

pavarsisht garancive kushtetuese pr pavarsin e tij. Nse gjyqsori duhet t ndahet n

pjes, ky rrezik rritet, veanrisht n lidhje me sistemet e gjykatave t specializuara. N

varsi t objektit t juridiksionit t specializuar, mund t jet e vshtir t trhiqen juristt

e talentuar dhe t kualifikuar pr gjykatat administrative, pasi juridiksioni i gjykatavet

zakonshme siguron nj zhvillim profesional m fleksibl dhe shrbimi n kto gjykata

konsiderohet t jap shanse m t mira pr karriern dhe pozitn e tyre n profesion. Nse

gjykatat administrative ngrihen pr fusha shum t ngushta t juridiksionit, neutraliteti i

gjykatave mund t kompromentohet nga zhvillimi i marrdhnieve t ngushta dhe

njohjeve personale ndrmjet gjyqtarve t specializuar dhe avokatve t specializuar q

normalisht m