Handa ka na ba sa panibagong hamon ng pag-aaral? Kung handa ka na, nais kong pag isipan mo ang iyong kasagutan sa tanong na ito:Ano ang naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya matapos nilang makamit ang kanilang kalayaan mula sa mahabang panahon ng pananakop ng Kanluran?

ARALIN BLG. 4: MGA PAGBABAGO SA SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA SA TRANSISYONAL AT MAKABAGONG PANAHON (16-20 SIGLO)

Alamin:

GAWAIN BLG. 1: Ano Alam Ko? . Sagutin ang tanong sa itaas gamit ang IRF WORKSHEET. Punan mo

lamang ang kolum para sa initial answer.Ang dalawa pang natitirang kolum ay mapupunan mo lamang sa sandaling natapos ng talakayin ang aralin.

Initial Answer (Paunang sagot)

Revised Answer (Binagong sagot)

Final Answer (Huling sagot)

PAMPROSESONG TANONG Sagutin mo ang sumusunod na tanong:

1. Ano ang initial answer mo ukol sa tanong na kaugnay sa paksa?2. Ano-ano ang iyong naging batayan sa kasagutan mo na iyong inilahad sa

IRF Worksheet? Ilahad mo ang ilan sa iyong patunay.

1

Simula ng Aralin 4

IRF WORKSHEET

Pag- usapan sa inyong pangkat ang sumusunod na katanungan sa checklist sa ibaba. Kunin ang bilang ng iyong mga kasama sa pangkat na sumagot sa bawat aytem.

GAWAIN BLG. 2: POLL OPINYON

Gaano mo kakilala ang mga bansa sa Silangan at Timog Silangang

Asya sa Transisyonal at Makabagong Panahon gamit ang iyong pang-unang kaalaman? Sagutin ang mga tanong sa ibaba.

OO HINDI KABUUAN1. Nagkaroon ba ng mga programa na

nagtaguyod sa karapatan ng mamamayan, kababaihan, at katutubo?

2. Nanatiling tulad ba ng dati ang sistemang pulitikal sa mga bansa sa rehiyon at maging ang balangkas ng pamahalaan nito?

3. Nagkaroon ba ng malaking gampanin ang relihiyon sa mga pagbabagong naganap sa rehiyon?

4. May kaugnayan ba ang edukasyon sa kalidad ng pamumuhay ng isang bansa?

5. Umunlad ba ang ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon?

6. Nararanasan pa ba ang kolonyalismo sa rehiyon sa kasalukuyan?

7. Nakapag-ambag ba ang mga bansa sa rehiyon sa larangan ng sining, humanidades, at palakasan?KABUUAN

Ngayon, masasagutan mo na ba ang lahat ng mga tanong? Muli kang bumalik sa dati mong pangkat. Kuhanin ninyo ang bilang ng iynyong mga kasama sa pangkat na sumagot sa bawat aytem at sagutin ang sumusuno:

Ilan ang sumagot ng oo sa bawat aytem? Ilan ang sumagot ng hindi sa bawat aytem? Ano sa tingin mo ang implikasyon nito?

2

ANG SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA SA TRANSISYONAL AT MAKABAGONG PANAHON

MGA TANONG SAGOT

Matapos nito, ibahagi sa harap ng klase ang datos na nakuha sa bawat bilang.

BINABATI KITA!

….dahil natapos mo ang unang hakbang.

PAUNLARIN…

PAUNLARIN…

Isa sa mga aspeto ng kultura ng isang bansa ay ang sistemang pulitikal na umiiral dito. Ang sistemang pulitikal ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya ay nabuo batay mga pangyayaring naganap dito sa mahabang panahon na bahagi na ng tinatawag na kasaysayan.

3

Sa puntong ito marahil ay marami ka ng agam-agam sa iyong mga naging kasagutan sa mga Gawain sa itaas. Huwag mo itong ikabahala sapagkat sa modyul na ito ay higit mong mauunawaan ang mga pagbabagong naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya sa transisyonal at makabagong panahon (ika 16-20 siglo). Kailangan mo lamang pagtuunan ng pansin at pag-unawa ang mga susunod na Gawain sa iba pang pahina. Sa huli, matutuklasan mo kung ang iyong mga naging kasagutan ay tama o mali sa dalawang naunang gawain.

Simulan na natin ngayon ang pagpapayabong ng iyong kaalaman ukol sa mga pagbabagong naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya sa transisyonal at makabagong panahon (ika 16-20siglo). Inaasahan ko na natatandaan mo pa ang mga kasagutan mo sa mga nakalipas na gawain. Ito na ang pagkakataon upang mapatunayan mo ang iyong kasagutan sa mga tanong na iyong tinugunan.

Kabilang na sa mga pangyayaring nabanggit ang karanasan ng mga bansa sa rehiyong ito ng Asya sa mga kanluraning bansa na nagkaroon ng kaugnayan sa mga ito sa pamamagitan ng iba’t ibang pamamaraan at kadahilanan. Samakatuwid, hindi rin maitatanggi na ang mga kanluraning bansang ito ay maituturing na salik sa pagkabuo ng sistemang pulitikal na umiiral sa rehiyon na ito ng Asya sa ngayon. Isang magandang halimbawa nito ang Pilipinas na ating bansa na sinanay ng mga Amerikano sa pamamahala sa panahong kontrolado tayo ng mga ito. Ito ang kadahilanan kung kaya’t napakalaki ng pagkakatulad ng ating pamahalaan sa kanila, mula sa balangkas at kapangyarihan ng bawat sangay n gating pamahalaan. Ang pagbabagong hatid ng pag-unlad at panahon ay salik din sa pagkabuo ng sistemang politikal ng isang bansa. May mga bansa na kinailangang iayon ang kanilang sistemang pulitikal sa pagbabago ng panahon upang makasabay ang mga ito. Masasalamin ang pagbabagong ito sa pagbabago rin sa uri ng kanilang pamahalaan. Ang China ay masasabing magandang halimbawa sa aspektong ito na patuloy na nakikilala sa kasalukuyang panahon sa mga reporma na ginawa nito.

GAWAIN BLG 3: SISTEMANG POLITIKAL AT PAMAHALAAN SA SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA

ANYO NG PAMAHALAAN DESKRIPSYON BANSA1. MONARKIYA

1.1Walang Takda (Absolute)

Pamumuno ng isang tao sa partikular na estado

Minana ang karapatan sa pamumuno

Nagtataglay ng panlahatang kapangyarihan

May pagkilala sa pinuno na nagtataglay ng divine right o

Brunei

4

Ang sistemang politikal sa Silangan at Timog Silangang Asya ay hinubog ng kasaysayan at paniniwala ng mga mamamayang naninirahan dito. Sa karanasang tinamo ng mga Asyano sa mga bansang kanluranin na sumakop sa kanila idagdag pa ang kanilang mga panloob na suliraning kinaharap ay nagbagong anyo ang mga sistemang pulitikal na ito at uri ng pamahalaan. Matutunghayan mo sa ibaba ang ibat’ ibang uri ng pamahalaan na umiiral sa rehiyon na ito ng Asya. Suriin mo itong mabuti at kilalanin ang mga bansang napapaloob dito.

SISTEMANG POLITIKAL SA SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA

1.2 Konstitusyunal

mula sa pamumuno na mula sa Diyos

May takda ang kapangyarihan ng pinuno na nakabatay sa isang Saligang Batas

Figure Head o simbolikong pinuno lamang ang monarka

CambodiaJapan

MalaysiaThailand

2. One Party Government

Nag-iisang partidong pulitikal ang may kapangyarihan na bubuo sa pamahalaan

Pumapailalim sa isang nangungunang partido ang iba pang partido kung sakaling ito ay papahintulutan ng una.

Ipinagbabawal ang oposisyon sa naghaharing partido

Diktaturyal ang pamahalaan

ChinaLaos

North KoreaVietnam

3. Militar Pinangangasiwaan ng isang junta o pangkat ng matataas na opisyal ng hukbong sandatahan

Pinaiiral bilang tugon sa kaguluhang putikal sa bansa

Walang pinapanigan at di-kaanib sa anumang partidong pulitikal

Myanmar

4. Demokrasya Taglay ng sambayanan ang kapangyarihan

May representasyon ang ibat ibang sektor ng lipunan sa pamahalaan

May kalayaan sa pagpapahayag at pagbuo ng mga samahan

Nagtataglay at kinikilala ang karapatang pantao at katarungang panlipunan

May mga legal na partido ng oposisyon

East TimorIndonesiaPilipinas

South KoreaTaiwan

5

Kinikilala ang proseso ng pamamaraan sa pagpapairal ng hustisya.

PAMPROSESONG TANONG Sagutin mo ang mga tanong sa ibaba batay sa sinuri

mong chart.Itala ang mga sagot sa iyong notebook.

TANONG SAGOT1. Ano-ano ang sistemang pulitikal

ng pamahalaan ang umiiral sa Silangan at Timog Silangang Asya?

2. Sa anong uri ng pamahalaan maikakategorya ang sistemang dinastiya?

3. Ano ang mabuti at di-mabuting maaaring idulot sa bansa at mamamayan ng bawat sistemang pulitikal at pamahalaan? Magbigay ng dalawa sa bawat uri.

4. Anong konklusyon ang iyong mabubuo ukol sa sistemang pulitikal at pamahalaan mayroon ang mga bansa sa Silangang Asya? Timog Silangang Asya?

5. Anong uri ng pamahalaan ang para sa iyo ang pinakamainam? hindi mo nais mapailalim? Bakit?

6. Nakaapekto ba sa mga bansa sa rehiyon ang pagpapalit nito ng anyo ng pamahalaan? Patunayan.

Pagyamanin pa natin ang iyong nalalaman tungkol sa sistemang pulitikal at pamahalaan ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya. Ito ay sa pamamagitan ng iyong masigasig na paglahok sa gawain.

.

GAWAIN BLG 4: PAG-ARALAN AT IBAHAGI

6

1. Basahin mo at ng iyong pangkat ang timeline kaugnay sa mahalagang pagbabagong naganap sa sistemang pulitikal sa ilang piling bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya.

a. Pangkat 1-Peoples Republic of Chinab. Pangkat 2- Union of Myanmar c. Pangkat 3-Kingdom of Thailand d. Pangkat 4- Federation of Malaysia e. Pangkat 5- Evaluating gamit ang Rubrics

PEOPLE’S REPUBLIC OFCHINA

Ang Republika

1911-12 –Proklamason ng Republic of China sa pamumuno ng mga militar na nag-alsa na pinangunahan ni Sun Yat-sen.Ito ay hudyat ng pagwawakas ng kapangyarihan ng huling emperador ng Qing. Kinaharap ng republika ang mga hamon sa pamamahala hatid ng mga rehiyonal na pag-aalsa at unti-unting paglakas ng Communist Party.

1925 –Pagkamatay ni Sun Yat-sen na naghatid sa kapangyarihan kay Chiang Kai-shek. Humiwalay si Chiang Kai-shek sa mga komunista at kinilala ang Kuomintang bilang pambansang partido.

1931-45 – Unti-unting pananakop ng Japan sa China.

1934-35 – Pamumuno ni Mao Zedong sa Communist Party. Nagsagawa ang partido ng "Long March" patungo sa bago nitong himpilan sa lalawigan ng Shaanxi.

1937 – Pagsanib puwersa ng Kuomintang at mga Communists upang labanan ang Japan. Muling sumiklab ang digmaang sibil mataposang pagkatalo ng Japan sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Ang Tagumpay ng mga Komunista

1949 - 1 October –Pagkakatatag ng People's Republic of China sa pangunguna ni Mao Zedong matapos talunin ng kanyang Communist Party ang Nationalist Party sa mahigit 20 taong digmaang sibil. Umatras ang mga kasapi ng Nationalist Party sa pulo ng Taiwan at doon nagtatag ng panibagong pamahalaan.

7

1950 –Panghihimasok ng China sa Korean War sa pamamagitan ng pagpanig sa North Korea. Ang Tibet ay naging bahagi ng People's Republic of China.

1958 –Inilunsad ni Mao ang "Great Leap Forward",ang limang (5) taong programang pangkabuhayan tungo sa kaunlaran. Ang kolektibong gawaing pagsasaka at pagpapalakas ng mga industriya ay ipinakilala. Ang adhikaing ito ng pamahalaan ay tumagal lamang ng dalawang taon bunsod ng kabiguang mapalaki ang ani na lumikha ng milyong pagkagutom at kamatayan ng mga mamamayan.

1959 –Sinupil ng hukbong sandatahan ng bansa ang malawakang pag-aalsa sa Tibet.

1962 –Hidwaan ng China sa India kaugnay sa hangganan nito sa Himalayas.

1966-76 –Inilunsad ni Mao ang "Cultural Revolution",ang 10-taong kampanyang pampulitika at ideolohikal na naglalayong buhayin ang diwang rebolusyonaryo, lumikha ito ng matinding pagbabago sa lipunan, ekonomiya at pamamahala.

1972 –Pagbisita sa China ni US President Richard Nixon. Nangako ang dalawang bansa na pagbutihin ang ugnayan ng dalawang bansa.

1976 –Pagkamatay ni Mao Zedong.

1977 – Pag-angat sa kapangyarihan ni Deng Xiaoping.Pagsisimula ng mga reporma sa larangan ng kabuhayan sa China.

1979 – Pagsisimula ng diplomatikong relasyon ng China at USA. Pinasimulan ng pamahalaan ang “One-Child Policy” upang pigilan ang lumalaking populasyon nito.

1986-90 –Pinairal ng China ang "Open-door policy" na nagbigay pagkakataon sa pamumuhunan ng mga dayuhan sa loob ng bansa. Nakapagpasigla din ito sa ekonomiya ng bansa at humikayat ng mas higit na pamumuhunan sa pribadong sektor.

1989 –Naganap ang demonstrasyon ng mga mag-aaral at iba pang sektor sa Tiananmen Square. Ito at upang ipanawagan sa pamahalaan ang pagkakaloob ng kalayaan at karapatang maipahayag ang damdamin ng mga mamamayan. Hindi ito pinakinggan ng pamahalaan at sa halip ay nagresulta sa pagkadakip ng mga protesta at pagkamatay 200 sa mga ito. Tinagurian itong Tiananmen Massacre.

8

Pumukaw ng pansin sa iba’t ibang bansa ang pangyayaring ito at may ilang kinondena ang pamahalaan bunsod ng marahas na ginawa nito.

1989 –Naging general secretary ng Chinese Communist Party si Jiang Zemin bilang kahalili ni Zhao Ziyang na tumutol na suportahan ang martial law sa panahong nagaganap ang demonstrasyon sa Tiananmen. Pagbubukas ng Stock markets sa Shanghai at Shenzhen.

1992 – Paglagda ng China at Russia ng deklarasyong muling pagbuhay sa kanilang pagkakaibigan.

1993 – Opisyal na paghalili ni Jiang Zemin kay Yang Shangkun bilang pangulo.

1995 –Pagsasagawa ng China ng tests missiles at military exercises sa Taiwan Strait habang nagaganap ang pampanguluhang halalan sa Taiwan.

1996 – Ang China, Russia, Kazakhstan, Kyrgyzstan at Tajikistan ay nagdaos ng pagpupulong sa Shanghai upang magkasundo at magtulungan na labanan ang tensiyon kaugnay sa mga katutubo at relihiyon sa kani-kanilang bansa. Tinaguriang ang mga bansang ito na Shanghai Five.

1997 - Pagkamatay ni Deng Xiaoping sa edad na 92. Pagbabalik ng kontrol ng China sa Taiwan mula sa mga British.

1998 –Paghalili ni Zhu Rongji kay Li Peng bilang premier.

1999 - Ika-50 taong anibersaryo ng pagkakatatag ng People's Republic of China. Pagbalik ng Macao sa ilalim ng pamamahala ng China

UNION OF MYANMAR

Pagsasarili

1948 – Paglaya ng Burma sa pamumuno ni U Nu bilang prime minister.

Kalagitnaan ng 1950’s- Si U Nu kabilang sina Prime Minister Nehru, Indonesian President Sukarno, Yugoslav President Tito at Egyptian President Nasser ay tinatag ang Movement of Non-Aligned States.

9

1958-60 - Pansamantalang pamahalaan, sa pangunguna ng hukbo ni Chief of Staff General Ne Win, na nabuo matapos ang pagkakahati sa namumunong AFPFL party.

1960 – Pagwawagi sa halalan ng partido ni U Nu,subalit ang panghihikayat nito sa Buddhismo bilang relihiyon ng estado at pagkunsinti sa pagkakahiwa-hiwalay ay nagpasidhi ng galit sa panig ng militar.

One-party, Ang Pamumuno ng Militar sa Estado

1962 – Pagpapatalsik kay U Nu sa pamamagitan ng kudeta na pinamunuan ni Gen Ne Win na tuluyang nag-alis ng sistemang pederal at pagpapasinaya ng "the Burmese Way to Socialism" .Ito ay nangangahulugang pagkontrol sa pambansang ekonomiya, pagbuo ng single-party state na kung saan ito ay ang Socialist Programme Party bilang tanging partido political sa bansa at pagbabawal sa malayang pamamahayag. Ang military junta na ito ay namuno hanggang 2011.

1974 – Pagsasabisa ng bagong saligang batas, pagsasalin ng kapangyarihan ng hukbong sandatahan ng bansa sa People's Assembly sa pamumuno ni Ne Win at iba pang mga dating lider ng militar.

1975 –Pagtatag ng Opposition National Democratic Front ng mga grupo ng minorya sa rehiyon na nagpapasimula din paglaban sa umiiral na pamahalaang militar.

1981 – Isinalin ni Ne Win ang pagiging pangulo ng bansa kay San Yu ,isang retiradong militar, subalit nanatiling chairman ng namumunong Socialist Programme Party

1982 – Pagpapairal ng batas na nagbabawal sa mga mamamayang hindi katutubong isinilang sa bansa o dayuhan na humawak ng anumang katungkulan sa pamahalaan at iba pang ahensiya nito. Panahon ng Kaguluhan at Pagsupil

1987 – Pagbaba ng halaga ng salapi na nagpahirap sa maraming mamamayan at naging sanhi ng malawakang pagbatikos sa pamahalaan na lumikha ng labis na kaguluhan sa bansa.

1988 – Maraming mamamayan ang napatay sa isang kilos protesta laban sa pamahalaan bunsod ng kaguluhan. Binuo ng pamahalaan ang State Law and Order Restoration Council (Slorc).

10

1989 – Dineklara ng Slorc ang martial law.Nagkaroon ng malawakang pag-aresto ng mga mamamayan kabilang na ang mga nangangampanya parasa demokrasya at karapatang pantao. Pinalitang ang pangalan ng bansa mula Burma bilang Myanmar at ang kabiserang lungsod na Rangoon bilang Yangon. Ang lider ng NLD (National League for Democracy) na si Aung San Suu Kyi, anak ni Aung San ay ipinailalaim sa house arrest.

Kontrobersiyal na Halalan

1990 – Pagkapanalo ng oposisyon na National League for Democracy (NLD) sa halalan na nagtamo ng napakalaking boto, subalit ang resultang ito ay binalewala lamang ng militar.

1991 – Ginawaran ng Nobel Peace Prize si Aung San Suu Kyi para sa kanyang dedikasyon sa pagbago sa bansa sa mapayapang pamamaraan.

1992 – Pinalitan ni Than Shwe si Saw Maung bilang chairman ng Slorc,prime minister at defense minister. Pinalaya din ang ilang bilanggong politikal upang bumuti ang imahe ng Burma sa daigdig.

1995 - Pinalaya si Aung San Suu Kyi mula sa anim na taong house arrest.

1996 – Dumalo si Aung San Suu Kyi sa kongreso ng unang pagpupulong ng NLD matapos itong makalaya. Humigit sa 200 delegado ang inaresto ng Slorc habang ang mga ito ay papunta sa nasabing pagpupulong.

1997 – Tinanggap ang Burma bilang bagong kasapi ng Association of South East Asian Nations (ASEAN); Ang Slorc naman ay muling pinangalanan bilang State Peace and Development Council (SPDC).

Pagpapalaya sa mga Sumoporta sa Demokrasya

1998 – 300 kasapi ng NLD ang pinalaya mula sa bilangguan ; tumanggi ang namumunong pamahalaang militar na tumugon sa itinakdang panahon ng NLD na ipatawag na ang mga kasapi ng parlamento upang makapagsimula; nagsagawa ng malawakang protesta ang mga militar.

1999 – Tumutol si Aung San Suu Kyi sa kondisyon ng namumunong konseho na bisitahin niya ang kanyang British na asawa na si Michael Aris na namatay sa sakit na kanser sa UK.

11

2000 September – Ganap ng inalis ng pamahalaan ang pagbabawal kay Aung San Suu Kyi at mga pangunahing kasapi ng NLD na lumipat.

2000 October – Lihim na pakikipagpulong ni Aung San Suu Kyi sa pamahalaan.

KINGDOM OF THAILAND

Pagbangon ng Makabagong Thailand

1782 – Simula ng pamumuno ng dinastiyang Chakri sa pamumuno ni Haring Rama I, na namumuno parin hanggang sa kasalukuyan. Kinilala ang bansa bilang Siam at ang Bangkok ang ginawang kabisera.

1804-1868 – Pamumuno ni Haring Mongkut (Rama IV), pinasimulan niya ang mga pagbabagong maka-Kanluranin at modernisasyon ng bansa.

1868-1910 – Pamumuno ni Haring Chulalongkorn. Pagkuha ng mga tagapayo mula kanluran para sa modernisasyon ng Siam at pamamahala sa ekonomiya ng bansa. Pag-unlad ng sistema ng transportasyon.

1917 - Ang Siam ay naging isa sa ka-alyado (allied) ng Great Britain sa unang digmaang pandaigdig.

1932 – Naganap ang isang mapayapang kudeta laban sa ganap na monarkiya ni haring Prajadhipok. Pinasimulan ng Konstitusyonal na Monarkiya ang parlamentaryong pamahalaan.

1939 – Pinalitan ng Siam ang pangalan nito bilang Thailand ("Land of the Free").

1941 –Pagdaong sa bansa ng hukbo ng Japan. Matapos ang negosasyon, pinahintulutan ng Thailand ang hukbo ng Japan na magtungo sa mga kontroladong lupain ng mga British na Malay Peninsula, Singapore at Burma.

1942 – Pagdeklara ng digmaan sa Britain at USA,subalit ang Thai ambassador sa Washington ay tumangging ibigay ang nasabing deklarasyon sa pamahalaan ng Amerika.

Mga Pangyayari Matapos ang Digmaan

12

1945 – Pagwawakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Inatasan ang Thailand na muling ibalik ang mga teritoryong sinakop nito mula sa Laos, Cambodia at Malaya. Nagbalik sa bansa ang ipinatapong si Haring Ananda.

1946 – Asasinasyon ni Haring Ananda. 1947 – Naganap ang kudeta na pinasimulan ng military sa pamumuno ng Pro-Japanese na si Phibun Songkhram. Nanatili sa kapangyarihan ang military hanggang 1973.

1965- Pagpahintulot ng Thailand sa USA na gamitin ang mga base militar habang nagaganap ang Vietnam War. Ang hukbo ng Thailand ay nakipaglaban sa Timog Vietnam.

1973 – Naganap ang panggugulo ng mga mag-aaral sa Bangkok na halos nagpabagsak sa pamahalaang militar. Naganap ang isang malayang halalan, subalit di naging lubos ang katatagan ng pamahalaang namuno.

1976 – Muling pamamamahala ng militar sa bansa.

1978 – Pinagtibay ang bagong saligang batas.

1980 – Pamumuno ni Heneral Prem Tinsulanonda .

1983 – Pagsuko ni Hen. Prem ng kanyang kapangyarihan bilang pinuno ng pamahalaang militar upang bigyang daan ang pagtatatag at pamumuno sa bagong pamahalaang sibil. Si Hen. Prem ay muling naihalal sa parehong posisyon sa pamahalaang sibil noong 1986.

1988 – Paghalili sa kapangyarihan ni Heneral Chatichai Choonhaven kay Prem matapos ang halalan.

1991 – Naganap ang ika-17 kudeta sa bansa na pinamunuan ng mga militar mula pa noong 1932. Itinalaga sa kapangyarihan bilang Prime Minister si Anand Panyarachun.

1992 – Naganap ang panibagong halalan sa buwan ng Marso.Hinalinhinan sa kapangyarihan ni Heneral Suchinda Kraprayoon si Anand. Nagkaroon ng mga demonstrasyon laban kay Anand na nanawagan sa kanyang pagbaba sa kapangyarihan. Pansamantalang nanatili pa rin sa kapangyarihan si Anand. Muling nagdaos ng halalan sa buwan ng Setyembre na nagbigay daan sa pagkakahalal bilang bagong Prime Minister ni Chuan Leekpai, lider ng Democratic Party.

13

1995 – Pagbagsak ng pamahalaan. Inihalal bilang bagong Prime Minister si Banharn Silpa-archa, ng Thai Nation party.

1996 – Inakusahan ng korapsyon ang pamahalaan ni Banharn na naghatid sa kusang pagbaba nito sa kapangyarihan. Nanalo sa halalan bilang kahalili si Chavalit Yongchaiyudh ng New Aspiration party. Nagkaroon ng matinding krisis pinansiyal sa bansa.

1997 – Naganap ang krisis pinansiyal sa Asya. Nagpatuloy ang pagbaba ng halaga ng baht laban sa dolyar na naging dahilan ng halos pagkaubos ng pondo ng bansa at mataas na bilang ng walang trabaho. Namagitan sa suliraning pinansiyal ng bansa ang IMF. Nahalal sa kapangyarihan si Chuan Leekpai bilang Prime Minister.

1998 – Pinabalik ng pamahalaan sa kanilang mga bansa ang mga manggagawang dayuhan upang bigyan ng higit na pagkakataon ang mga Thai na makakuha ng trabaho bago ang iba. Hinikayat din ng pamahalaang Chuan ang oposisyon na magsulong ng mga repormang pang-ekonomiya.

1999 – Unti-unting muling pagbangon ng ekonomiya. Sa tulong ng media, pinakita ng Thailand sa daigdig ang malaking halaga na ginugugol nito sa pagbigay lunas sa mga may sakit na AIDS at HIV sa bansa. Hinikayat din ang iba’t ibang drug companies sa agarang pagpapababa ng presyo ng gamut para sa nasabing sakit.

2001- Pagwawagi sa halalan ng New Thai Love Thai party sa poamumuno ni Thaksin Shinawatra.

FEDERATION OF MALAYSIA

1826 – Pinagsanib ng mga British ang kanilang mga himpilan sa Malacca, Penang at Singapore upang buuin ang Colony of Straits Settlements, mula dito ay pinalawak nila ang kanilang impluwensiya bilang tagapagtanggol ng Sultanato ng Malay sa nasabing peninsula.

1895 – Pagsasanib ng apat (4) na estado sa Malay na kinilala bilang Federated Malay States.

1942-45 –Pananakop ng Japan.

1948 –Pinagsanib ang mga teritoryong kontrolado ng mga British sa Malaya at kinilala bilang Federation of Malaya.

14

1948-60 –Pinairal ang State of Emergency upang supilin ang panggugulo ng mga lokal na komunista.

1957 – Paglaya ng Federation of Malaya mula sa mga British at pamumuno ni Tunku Abdul Rahman bilang prime minister.

1963 – Ang mga kolonya ng British na Sabah, Sarawak at Singapore ay idinagdag sa Federation of Malaya upang buuin ang bagong Federation of Malaysia.

1965 – Paghiwalay ng Singapore sa Malaysia na naging 13 estado na lamang. Nagsimula na din ang pananalakay ng mga komunista sa Sarawak.

1969 –Naganap ang kaguluhan likha ng mga Malay laban sa mga Chinese bunsod ng kabiguan at tumitinding inggit ng mga ito sa tinamasang kaunlarang pangkabuhayan ng mga katutubong Chinese.

1970 –Naging bagong prime minister si Tun Abdul Razak matapos ang pagbaba sa kapangyarihan ni Tunku Abdul Rahman.

Positibong Diskriminasyon sa mga Malay

1971 – Pinasimulan ng pamahalaan ang sapat na partisipasyon ng mga Malay sa larangan ng pagnenegosyo, edukasyon at serbisyo sibil.

1977 – Pinaalis sa Pan-Malaysian Islamic Party (PAS) ang Kelantan chief minister, lumikha ito ng kaguluhan at nagresulta tuluyang pagkatanggal ng PAS sa BN coalition.

1978-89 – Pinahintulutan ng pamahalaan ang mga Vietnamese refugees na pansamantalang magkanlong sa Malaysia upang makaiwas sa suliranin ng mga ito sa kanilang bansa.

1981 – Pagkahalal ni Mahathir Mohamad bilang prime minister.

1989 – Lumagda ang mga lokal na komunista ng kasunduang pangkapayapaan sa pamahalaan.

1990 –Lumagda ang mga komunista sa Sarawak ng kasunduang pangkapayapaan sa pamahalaan

1993 – Ang mga Sultans ay inalisan ng proteksyong legal.

Krisis Pinansiyal

15

1997 –Krisis Pinansiyal sa Asya.

1998 – Alitang pulitikal nina Prime Minister Mahathir Mohamad at deputy nito na si Anwar Ibrahim na inaasahang hahalili sa kanya. Ang pagkakaiba ng pananawsa patakarang pangkabuhayanng bansa ang ugat ng nasabing alitan. Inaresto si Anwar Ibrahim dahil sa kasong sexual misconduct.

2. Ibuod ang teksto na binasa gamit ang napiling graphic organizer.Tiyaking mailalahad dito ang mahahalagang impormasyon mula sa binasa.

3. Maaari ring magsaliksik sa mga internet websites para sa karagdagang impormasyon sa paksa.

4. Ipresenta sa klase ang nabuong report sa pamamaraang nais. Humandang makapagbigay ng mga katanungan ukol dito na sasagutin ng mga kamag-aral.

ISKORIKONG RUBRICS PARA SA ISANG PANGKATANG GAWAIN

KRITERYA 5 4 3 2Kaalaman sa paksa Higit na

nauunawaan ang mga paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay nailahad at naibigay ang kahalagahan, wasto at magkakaugnay ang mga impormasyon sa kabuuan.

Naunawaan ang paksa, ang mga

pangunahing kaalaman ay

nailahad ngunit di wasto ang

ilan, may ilang impormasyon

na di maliwanag ang

pagkakalahad.

Hindi gaanong naunawaan

ang paksa.Hindi

lahat ng pangunahing kaalaman ay

nailahad, may mga maling

impormasyon at di naiugnay ang mga ito sa kabuuang

paksa.

Hindi naunawaan

ang paksa. Ang mga

pangunahing kaalaman ay hindi nailahad at natalakay,

walang kaugnayan ang

mga pangunahing impormasyon sa kabuuang

gawain.

Pinagmulan/Pinanggalingan datos

Binatay sa iba’t ibang saligan

ang mga kaalaman tulad ng mga aklat, pahayagan, video clips,

interview, radio

Binatay sa iba’t ibang saligan ng

impormasyon ngunit limitado

lamang.

Binatay lamang ang saligan ng

impormasyon sa batayang aklat lamang.

Walang batayang

pinagkunan, at ang mga

impormasyon ay gawa-gawa

lamang.

16

at iba pa.

Organisasyon Organisado ang mga paksa at sa kabuuan maayos ang

presentasyon ng gawain ang

pinagsama-samang ideya ay malinaw na naipahayag at

natalakay gamit ang mga

makabuluhang graphic

organizer

Organisado ang mga paksa sa

kabuuan at maayos na

presentasyon ngunit di –masydong

nagamit nang maayos ang mga graphic

organizer

Walang interaksyon at ugnayan sa mga kasapi,

walang malinaw na

presentasyon ng paksa, may

graphic organizer

ngunit hindi nagamit sa

halip ay nagsilbing palamuti

lamang sa pisara.

Di-organisado ang

paksa.Malinaw na walang

preparasyon ang pangkat.

Presentasyon Maayos ang paglalahad.

Namumukod-tangi ang

pamamaraan, malakas at

malinaw ang pagsasalita, sapat para marinig at

maintindihan ng lahat.

Maayos ang paglalahad.May

ilang kinakabahan at kahinaan ang

tinig.

Simple at maikli ang

presentasyon.

Ang paglalahad ay hindi malinaw, walang

gaanong preparasyon.

PAMPROSESONG TANONG

1. Ano ang mahihinuha sa pagbabagong naganap sa sistemang pulitikal at pamahalaan ng China, Myanmar, Thailand at Malaysia?

2. Paano nakaapekto sa mga mamamayan ng mga bansang nabanggit ang nasabing pagbabago?

3. Ano ang maaaring idulot sa mga nabanggit na bansa kung hindi naganap ang mga nasabing pagbabago?

4. Bilang isang Pilipino, bakit mahalaga sa iyo na maunawaan ang mga pagbabagong naganap sa sistemang pulitikal at pamahalaan ng mga nasabing bansa?

17

Malaki ang ginampanan ng mahusay na pamamahala ng mga namumuno sa mga bansa ng Silangan at Timog Silangang Asya sa pagbabagong naganap dito mula sa ika-16 hanggang 20 siglo. Ang mabuting hatid ng husay na ito sa pamumuno ay masasalamin sa napakabilis na pag-usad ng ekonomiya ng karamihan sa mga bansang ito sa rehiyon. Hinangaan ng marami ang kaunlarang tinamasa ng Japan,Korea, Singapore, Taiwan, at Thailand. Hindi rin matatawaran ang pinakikitang sigla ng China sa larangan ng ekonomiya at unti-unting pag-usad ng kabuhayan ng mga bansa sa dalawang nabanggit na rehiyon. Ang lahat ng ito ay mauugat sa pagbabago ng mga nasabing bansa sa kanilang sistemang pulitikal at mahusay na pamahalaan.

GAWAIN BLG 5: KALAGAYANG PANG-EKONOMIYA NG ASYA SA KASALUKUYAN

ECONOMIC CRISIS sa Asya

Sa simula ng Hulyo 1997 lumikha ng labis na pangamba sa buong daigdig ang krisis pinansiyal na nararanasan sa Asya. Ang Japan, Thailand at karamihan sa mga bansa sa Timog Silangan Asya kabilang ang Pilipinas ay dumaranas ng suliraning ito. Ang krisis na ito ay sinasabing epekto ng tulad na suliraning kinaharap din ng mga bansang maunlad na kanluranin. Nahirapan ang mga bansa sa Asya na balikatin ang mga dating responsibilidad bunsod ng pagbabayad sa mga utang panlabas na kanilang dapat bayaran. Para alalayan ang mga bansang labis na naaapektuhan ng economic crisis ay naglaan ang International Monetary Fund (IMF) ng $40 Billion para sa programa.Lubos itong napakinabangan ng mga bansang South Korea, Thailand, at Indonesia.Batay sa artikulong sinulat ni Martin Khor, Direktor ng Thirld World Network na “The Economic Crisis in East Asia: Cause Effects and Lessons ang mga sumusunod ay naging sanhi ng krisis:

1. Maling sistema ng pamamahala sa pagbabangko at iba pang institusyong pinansiyal;2. Di-pagkakasundo ng pamahalaan at ng mga sektor ng negosyante3. Maling patakaran sa pagkakaroon ng fixed exchange rate sa halaga ng dolyar.

Bunsod ng krisis pinansiyal na ito ay sumidhi ang pagnanais sa aspektong pulitikal sa Thailand ay nagretiro si Prime Minister General Chavalit Yongchaiyudh at sa Indonesia si Pangulong Suharto. Sa kabilang banda, isinilang naman sa panahong ito ang bagong bansa sa Timog Silangang Asya, ang East Timor. Sa pagsisimula ng 1999, naobserbahang muling unti-unting bumabangon ang ekonomiya ng mga apektadong bansa bunsod ng muling pagtaas ng pamumuhunan, mataas na koleksiyon ng buwis at iba pa.

ECONOMIC MIRACLE sa Asya

Ang mga bansang Singapore, South Korea at ang mga special administrative region ng Tsina na Hongkong at Taiwan ay kinilala bilang Four Asian Dragons sa larangan ng ekonomiya.Kinilala ang mga ito bunsod na 7% kada taon na pag-unlad na kanilang tinamasa.Ipinakilala ng mga nasabing bansa ang napakabilis na pagsulong sa industriyalisasyon sa pagitan ng 1960’s-1990’s. Nagsilbing modelo sa iba pang papaunlad na bansa sa rehiyon ang kanilang karanasang natamo.

18

Bigyang pansin ang Antas ng Pagtamo ng Per Capita Gross Domestic Product (GDP) mula 1960-2000 ng mga ilang piling bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya.

Flying Geese Paradigm

Ito ay tumutukoy sa pananaw ng ekonomistang buhat sa Japan na si Kaname Akamatsu. Unang nabuo ang pananaw na ito ni Akamatsu noong 1930 subalit sumikat lamang noong 1960’s matapos niyang ilimbag ang kanyang mga ideya na pinamagatang “ Journal of Developing Economies “ . Sa kanyang modelo ay simbolikong ipinapakita ang iba’t ibang antas ng kalagayang pangkabuhayan ng mga bansa sa Asya. Ang mga bansa ay nasa pormang nakabaligtad na “V”. Ang bansang Japan ang siyang nangunguna sa direksiyong tinatahak ng iba pang gansa o bansa sa Asya. Itinuturing na isang ganap ng industriyalisadong bansa ito kung kaya’t may kakayanang mamuno. Sinusundan naman ito ng mga bansang South Korea, Singapore, at ang Hongkong na itinuturing na Newly Industrialized Economies (NIE). Ang mga bansang New NIC na kabilang sa ASEAN gaya ng Indonesia, Malaysia, Philippines at Thailand ang sumusunod. Pinakadulo naman sa hanay ang China, Vietnam at iba pang bansa sa Asya. Masasalamin sa modelo na ito ni Akamatsu ang katanyugan ng ekonomiya ng Japan na di sinasang-ayunan ng China bunsod ng pagnanais din nito na mamuno. Naniniwala rinsiya na ang mga nasa dulong bahagi ay may kakayanan pang mabago ang kapalaran tulad ng karanasang pinagdaanan din ng Japan sa nakaraan.

Talahanayan 1.1 Antas ng Pagtaas ng Per Capita GDP 1960-2000Bansa 1960 1970 1980 1990 2000

Silangang AsyaChina 111.73 119.87 167.62 349.15 824.03

19

*Hongkong 3007.55 5946.5 11289.5 18813 24218Japan 8398.53 20465.5 28295.9 39955.4 44830.4South Korea 1324.88 2282.94 3910.28 7967.39 13062.2Timog Silangan AsyaIndonesia 248.91 297.6 503.01 776.39 13062.2Malaysia 974. 99 1370.65 2297.11 3104.03 4796.6Philippines 724.7 867.39 1172.85 1090.86 1167.39Singapore 2675.86 5426.4 11048.2 17693 28229.6Thailand 464.97 752.24 1117.11 1998.61 2804.93

Pinagkunan: ucatlas.usc.edu?output.edu.php*Special Administrative Region of China

PAMPROSESONG TANONG

1. Ano-ano ang tinuturong sanhi ng ng economic crisis na naganap sa Asya?2. Ano ang pinatutunayan ng mga datos sa Talahanayan 1.1?3. Sumasang-ayon ka ba sa pananaw ni Akaname Akamatsu kung ang

pagbabatayan ay ang kasalukuyang panahon? Bakit?

GAWAIN 6: GAME NA! Sa pamamagitan ng 3-2-1- Chart alamin ang mga nabuong kaisipan at katanungan ng iyong mga kamag-aral.

3 Things You Found Out

2 Interesting things

1 Question You Still Have

Pamprosesong Tanong1. Ano ang pagkakatulad o pagkakaiba ninyo batay sa iyong binasa ukol sa

kalagayang pang-ekonomiya ng Asya sa kasalukuyang panahon?2. Naniniwala ka ba na nagkaroon ng pagsulong sa ekonomiya ang mga bansa

sa rehiyong Silangan at Timog Silangang Asya? Patunayan ang iyong sagot.

20

GAWAIN BLG 7: COMPLETE IT! Gamit ang talahanayan ng Antas ng Pagtaas ng Per Capita GDP mula 1960-2000 ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya ay buuin mo ang diwa ng mga sumusunod na pangungusap.

1. Ang mga bansa sa Silangang Asya ay……2. Ang mga bansa sa Timog Silangang Asya ay……3. Ang bansang …… sa Silangang Asya ay may pinakamataas na antas ng Per

Capita GDP samantalang sa Timog Silangang Asya ay ang …..4. Ang bansang…. Sa Silangang Asya ay may pinakamababang antas ng Per

Capita GDP samantalang sa Timog Silangang Asya ay ang …..5. Ang mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya batay sa talahanayan

ng Per Capita GDP 1960-2000 ay nagpapatunay na…….6. Ang pagkakaroon ng mataas na Per Capita GDP ay indikasyon ng …….

GAWAIN BLG 8: NEOKOLONYALISMO

Naunawaan mo na ang Asya ay minsang pinaghati-hatian ng mga mananakop na kanluraning bansa.Gumamit ang mga Asyano ng mapayapa at marahas na pamamaraan upang makamit nila muli ang kalayaan. Subalit masasabi nga bang ganap na naging malaya ang bawat bansa matapos silang makapagtatag ng kanilang sariling pamahalaan? Sa pagwawakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay nagkaroon ng bagong paraan ng pananakop na tinatawag na Neokolonyalismo. Ito ay ang di-tuwirang pagkontrol sa isang malayang bansa ng isang makapangyarihang bansa

Ang bansang Japan matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay nakaranas ng neokolonyalismo mula sa United States of America. Ang iba pang bansa tulad ng Vietnam at Pilipinas ay tulad din ang naranasan sa Japan. Ang pagkakaloob ng tulong pinansiyal, at militar ay ilan lamang sa anyo ng neokolonyalismo. Sa aspektong ito, lumalabas na tinutulungan ng mga kapitalistang bansa o maunlad na bansa ay ang mga dating kolonya na kalimitan ay nasa Asya at Aprika. Nagkakaroon ng mga kasunduang legal sa magkabilang bansa upang maging posible ang pagbibigay at pagtanggap ng mga tulong na ito. Sa kabilang banda, hindi maitatanggi na labis din ang kapakinabangang tinatamasa ng mga kapitalistang bansa sa ganitong sitwasyon. Katulad ng pagtataguyod at pamumuhunan sa mga bansang kanilang tinutulungan.

Samantala kahit sa kasalukuyan ay masasalamin pa rin sa mga bansang kanilang tinulungan ang impluwensiyang pulitikal, cultural at sosyal. Naging instrumento rin nila sa kanilang neokoloyalismo ang mga institusyon katulad ng International Monetary Fund (IMF), World Bank (WB) at maging United Nations (UN) . Bunga nito, ang kulturang kanluranin ay

21

bahagi ng halos lahat ng bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya.Ito ay isang matibay na patunay na niyakap ng mga Asyano ang kanilang kalinangan.Pinatutunayan din nito ang pananatili ng kontrol o kung di-man ay ang impluwesiya ng mga dating mananakop na bansa.

PAMPROSESONG TANONG1. Ano ang Neokolonyalismo? 2. Nagaganap pa ba ang Neokolonyalismo sa kasalukuyan?

Patunayan?3. Bakit itinuturing ang mga institusyon katulad ng International

Monetary Fund (IMF), World Bank (WB) at maging United Nations (UN) na instrumento ng neokolonyalismo?

Ngayon na maliwanag na sa iyo ang tinatawag na neokolonyalismo, tiyak na may iba kang pagtingin at saloobin sa isyu na ito. Ilahad mo ang iyong pananaw at saloobin sa pamamagitan ng iyong aktibong paglahok sa susunod na gawain.

GAWAIN BLG 9: WHAT’S ON YOUR MIND? Sa pamamagitan ng “One Minute Essay” bumuo ka ng sanaysay ukol sa

sumusunod na paksa.

a. Neokolonyalismo: Mabuti o di mabuti para sa mga Asyano?b. Globalisasyon: Isang Paraan ng Neokolonyalismo?

Rubrics sa Pagsulat ng SanaysayPuntos Lebel Pamantayan: Katangian ng Isinulat na Komposisyon

10 Napakahusay Buo ang kaisipan, tuloy-tuloy ang daloy, kumpleto ang detalye ng kaganapan sa kasaysayan na tinalakay

Malinaw ( hindi na manghuhula pa ang babasa kung ano ang layunin ng sumulat) at nakabatay sa tunay na pangyayari

Gumamit ng wastong bantas.

8 Mahusay May kaisahan at may sapat na detalye ng kaganapan sa kasaysayan na tinalakay na nakabatay sa tunay na pangyayari

May malinaw na intensyon na makapagbigay ng mensahe na nakabatay sa kasaysayan

Gumamit ng wastong bantas6 Katamtaman Tuloy-tuloy ang daloy, may kaisahan, kulang sa detalye ng

kaganapan sa kasaysayan, Di-gaanong malinaw ang intensyon Gumamit ng wastong bantas

4 Mahina Hindi ganap ang paglalahad ng detalye ng kaganapan sa

22

kasaysayan Di-malinaw ang intensyon Hindi wasto ang bantas na ginamit

2 Napakahina Hindi buo at tuloy-tuloy ang daloy, walang sapat na detalye ng kaganapan sa kasaysayan

Malabo ang intensyon Di-wasto ang bantas

Naging mahusay ba ang ginawa mong essay batay sa iyong nakuhang puntos? Anong paksa ang iyong napili? Sigurado ako na malaya mong nailahad ang iyong saloobin at opinyon.Ipagpatuloy mo na muli ang iyong pag-aaral, ngayon naman ay alamin mo ang mahalagang kontribusyon ng mga babae sa pagbabagong naganap sa Asya.Handa ka na ba? Simulan mo na ang pagbabasa.

GAWAIN BLG 10: ANG KABABAIHAN SA KASALUKUYANG ASYA

Ang ika-16 hanggang 20 siglo ay nagsilbing oportunidad sa mga kababaihan para mapalawak ang kanilang papel sa lipunan at maitaguyod ng may mataas na paggalang at pagkilala.Narito ang ilan sa mga kababaihan sa Silangan at Timog Silangang Asya na gumawa ng kanilang pangalan bunsod ng kanilang naiambag. Kilalanin ang ilan sa kanila.

Pangalan Bansa Mahalagang NagawaMitsu Tanaka Japan Nagtatag ng Garrupo Tatakan

Onuatachi (Fighting Women Group) at layong tutulan ang abortion at itaguyod ang mga karapatan ng babae.

Corazon Aquino Philippines Unang babaeng pangulo ng bansa at kinikilala bilang Ina ng Demokrasya.

23

Aung San Suu Kyi Burma Pinuno ng National League for Democracy at Nobel Peace Laureate

Megawati Sukarnoputri Indonesia Unang babaeng pangulo ng Indonesia

Mapupuna na maraming kababaihan na ang tumanyag sa ibat-ibang larangan maliban sa mga nabanggit .Isa itong malaking tagumpay ng mga babae sa rehiyon na minsan sa kasaysayan ay itinuring na di gaanong mahalaga.Ipinaloob na din ng ibat-ibang bansa sa kanilang saligang batas ang mga karapatan ng babae na layuning maitaguyod ito para sa kanilang kapakanan.Hindi rin matatawaran ang malaking partisipasyon ng mga babae sa pag-akyat ng ekonomiya ng kanilang bansa. Sa Pilipinas ang grupong Gabriela ay kilala sa pakikipaglaban sa karapatan ng mg babae. Isa ito sa party list ng Kongreso ng Pilipinas.

PAMPROSESONG TANONG1. Bakit maituturing na kahanga-hanga ang mga nagawa nang mga kababaihan

na nabanggit sa tsart?2. Maituturing mobang mahalaga sa kasalukuyang panahon ang ginagampanan

ng mga kababaihan? Bakit?3. Sino sa mga kababaihan sa kasalukuyang panahon sa Silangan at Timog

Silangang Asya ang labis mong hinahangaan? Bakit?

Batid mo ba ang iba’t ibang isyu na kinasasangkutan ng mga babae sa kasalukuyang panahon? Ano ang opinyon at saloobin mo ukol dito? Ipahayag mo ito sa pamamagitan ng paglahok mo sa susunod na gawain.

24

GAWAIN BLG 11: PUNTO DE BISTA! Pag usapan sa inyong pangkat ang mga isyu na kinakaharap ng mga kababaihan sa kasalukuyan. Gamitin ang tsart sa ibaba matapos ang talakayan.

Isyu Dapat Di-dapat Paliwanag1. Paglahok ng babae

sa pulitika2. Pagtatrabaho ng

babae sa labas ng bansa

3. Abortion4. One Child Policy5. RH Law

Kamusta ang naging talakayan ninyo sa pangkat? Marahil ay masasabi mong tunay na hindi madali ang papel ng isang babae at tunay na siya ay mahalaga sa bansa. Ang pagkakaroon ng edukasyon ng mga bansa sa Asya ay masasabing isang mahalagang salik sa pagbabagong pananaw na ito sa kahalagahan ng babae sa bansa. Alamin mo sa susunod na gawain ang antas ng edukasyon ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya.

GAWAIN BLG 12: ANG KAHALAGAHAN NG EDUKASYON SA MGA ASYANO

Itinuturing ng maraming Asyano ang edukasyon na isa sa kanilang pangunahing pangangailangan. Naniniwala sila na ito ay isang tiyak na paraan para maiahon ang kanilang sarili buhat sa kahirapan.Sa kabilang banda, marami pa ring Asyano ang walang sapat na edukasyon kung ikukumpara sa iba pang kontinente sa daigdig ayon sa UNESCO. Tunghayan ang talahanayan kaugnay sa Illiteracy Rate Adult sa Silangan at Timos Silangang Asya

Education: Illiteracy Rate Adult (% of Females/ Male Ages 15 and above)

Bansa 1970 1980 1990 2000Silangang Asya B L B L B L B LChina 64.48 33.84 47.82 22.02 33.08 13.55 23.72 8.34Hongkong 35.29 7.88 23.76 5.98 5.63 4.65 9.83 3.46Japan                South Korea 19.89 6.26 11.07 3.15 6.56 1.61 3.59 0.86Timog Silangang                

25

AsyaBrunei 58.78 27.6 32.54 14.83 20.6 8.99 11.9 5.42Cambodia 74.4 28.88 62.31 25.05 51.9 22.16 42.89 20.22Indonesia 56.08   40.53   27.41   18  

Malaysia 54.09 29.78 37.54 19.87 25.52 13.05 16.56 8.57Myanmar 43.39 16.68 34.11 14.53 25.69 12.62 19.47 11.05Philippines 18.29 14.59 12.09 10.06 8.12 7.06 4.87 4.54Thailand 27.29 11.99 17.37 7.5 10.51 4.64 6.12 2.85Singapore 40.46 14.1 26.19 8.67 16.73 5.51 11.62 3.73Vietnam 27.63 8.93 19.2 6.68 13.1 5.51 8.62 4.46

Pananda: B – babae L – lalaki

Marahil ay nagtataka ka kung bakit wala sa tahanayan sa Silangang Asya ang Japan. Ito ay sa kadahilanang halos lahat ng mamamayan dito ay nakababasa at nakasusulat na siyang naging instrumento nito sa pag-unlad.Para palalimin pa ang iyong kaalaman dito, basahin ang Batayang Aklat, Asya Pag usbong ng Kabihasnan, mga pahina 368-376.

PAMPROSESONG TANONG

1. Aling bansa sa Silangang Asya at Timog Silangang Asya ang may pinakamalaking illiteracy rate?

2. Aling bansa sa Silangang Asya at Timog Silangang Asya ang may pinakamataas na illiteracy rate?

3. Anong konklusyon ang mahihinuha mula sa talakayang sinuri?4. Paano nakaaapekto sa mga bansang nabanggit ang pagkakaroon ng mataas

na illiteracy rate? o mababang illiteracy rate?Ipaliwanag5. Ano ang mga mungkahi mong solusyon para mabawasan ang bilang ng di

marunong bumasa at sumulat sa ating bansa? Ipaliwanag ito.

GAWAIN BLG 13: ASK ME WHY? Panuto: Sa pamamagitan ng pamamaraang Debate, pag-usapan sa klase ang isyu na :

“Ang Edukasyon ay susi sa kaunlaran ng isang bansa”

Rubrics for Debate

26

Pamantayan Napakahusay(3 puntos)

Mahusay(2 puntos)

Nagsisimula (1 punto)

Posisyong pinili20%

Natukoy nang malinaw ang kalabasan ng posiyong pinili

Natukoy ang posisyon subalit may ilang kalalabasang posisyon ang hindi malinaw

Hindi malinaw ang posisyon

Batayan ng mga pahayag25%

Ibinatay sa datos ng kasaysayan.

Ibinatay sa kultura, kinagisnang paniniwala o instinct

Ibinatay sa nararamdaman o emosyon

Kaugnayan ng mga pahayag sa paksa30%

Ang mga pahayag ay nagpapamalas ng lubos na pagkaunawa sa posisyon o argument

May ilang pahayag na walang kaugnayan sa paksa

Ang mga pahayag ay napapamalas ng walang pagkaunawa sa paksa

Paninnindigan sa posisyong pinili25%

Matatag ang paninindigan sa posisyong pinili

May kaunting agam-agam sa posisyong pinili

Hindi napanindigan ang posisyong pinili

Maliban sa edukasyon, ang relihiyon ay may mahalagang ginampanan din sa pagbabagong naganap sa Asya, alamin mo ito sa susunod na gawain.

GAWAIN BLG 14: ANG RELIHIYON SA ASYA SA IBA’T IBANG ASPETO NG PAMUMUHAY

Sa Silangang Asya ay nananatiling matatag ang Buddhism, Shintoism, Confucianism, at Taoism bilang relihiyon. Samantala sa Timog Silangang Asya ang Islam at Kristiyanismo ay mababakas pa rin. Sa paglipas ng panahon, napatatag ng mga relihiyong ito ang pamilyang Asyano. Sa ilang pagkakataon ito ay sanhi rin ng pagbubuklod tungo sa pagbabagong pampulitika. Sa Pilipinas noong 1986 ay nagtagumpay ang mga pari at madre na bigkisin ang sambayanang Pilipino upang maipakilala sa buong daigdig ang isang mapayapang rebolusyon. Ang EDSA People Power Revolution ay ang sanhi ng pagpapatalsik kay dating Pang.Marcos. Bagamat ang ilang pagkakataon ng di pagkakaunawaan sa ilang bansa ay nag-uugat din sa aspektong panrelihiyon tulad ng sa Mindanao at East Timor.

PAMPROSESONG TANONG 1. Ano-ano ang mga relihiyong umiiral sa Silangan sa Silangan at Timog

Silangang Asya?2. Bakit itinuturing na mahalaga ang relihiyon sa aspeto ng pamumuhay sa

mga Asyano?

27

3. Naniniwala ka ba na nanatiling makapangyarihan ang simbahang Katoliko sa Pilipinas? Patunayan.

GAWAIN BLG 15: WHAT’S YOUR STAND? YES OR NO CARD. Itaas ang YES card kung sumasang-ayon ka sa pahayag at NO card kung tutol ka dito.Humandang maipaliwanag ang iyong sagot.

OO HINDI PALIWANAG1. Pagkakaroon ng opisyal na

relihiyon ng isang bansa.2. Panghihimasok ng simbahan sa

gawaing pulitikal3. Paglahok sa halalan ng mga alagad

ng simbahan4. Pagganap sa mga gawaing

pansibiko ng simbahan5. Pagpapahintulot sa mga babae na

mamuno sa simbahan.

Tunay na malaki ang ginampanan ng relihiyon sa paghubog ng buhay sa Asya. Hindi lamang ang mga pangunahing relihiyon sa daigdig ang naiambag ng Asya kundi maging ang mga katangi-tangi nitong mga mamamayan. Kikilanin mo ang ilan sa mga asyanong hinangaan sa daigdig,ipagpatuloy mo ang gawain.

GAWAIN BLG 16: PAMANA NG SILANGAN AT TIMOG -SILANGANG ASYA SA DAIGDIG

Ang Silangan at Timog Silangang Asya ay binigyan ng mga mahuhusay na mamamayang nakilala sa ibat-ibang dako ng daigdig. Hinahangaan ang kanilang husay at galing sa larangang ng isports at panitikan. Ang ilan sa kanila ay makikita sa talahanayan

28

Kontribusyon Bansa Larangan1. Lydia De Vega –Mercado Philippines Athletics2. Paeng Nepomuceno Philippines Bowling3. Efren “Bata” Reyes Philippines Billiards4. Manny Pacquiao Philippines Boxing5. Viswanathan Anaud India Chess6. Yao Ming China Basketball7. Jung Koo Chang Korea Boxing8. Murashaki Shikibu Japan Panitikan9. Gao Xingjian China Panitikan

Pamana din ng Silangan at Timog Silangang Asya ang orkestrang Gamelan sa Indonesia, ang dulang Noh at Kabuki ng Japan. Ang mga ito ay lalong nagpatanyag sa rehiyon ng Asya sa daigdig.

Kahanga-hanga sila di ba? Tulad nila kaya mo ring magtagumpay kung paghuhusayan mo pa ang iyong pag-aaral at patuloy mong tutuklasin ang iyong kakayanan. Tignan natin kung paano mo mailalahad ang iyong pagmamalaki bilang isang Asyano.

GAWAIN BLG 17: PROUD TO BE ASIAN! Kaugnay sa mga naunawaan mong ilan sa mga ambag ng Silangan at Timog

Silangang Asya sa kabihasnan, buuin ang talata sa pamamagitan ng paglalagay ng mga salitang bubuo sa diwa nito.

Ang Silangan at Timog Silangang Asya ay__________________________ sa daigdig____________________na dapat nitong____________________________. Pinatunayan ng mga mamamayan sa rehiyonh ito ng Asya na ________________. Bilang kabataan ng kasalukuyang henerasyon nais kong _______________ upang patuloy na ____________ ang Silangan at Timog Silangang Asya sa daigdig. Magagawa kong ______________ ang mga ambag na ito ng Silangan at Timog Silangang Asya sa pamamagitan ng _______________________.

29

Bago mo ganap na iwanan ang yugtong ito ng modyul ay iyong balikan ang naging kasagutan mo sa IRF Worksheet at Poll Opinyon. Handa ka na ngayong buuin ang iyong IRF Worksheet. Sa iyong mga sagot sa Poll Opinyon, ilan ang tama? Ilan naman ang Mali? Ngayon ay nalinang na sa iyo ang mga pagbabagong naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya sa transisyunal at makabagong panahon. Handa ka na ngayong pagnilayan at higit pang unawain ang araling ito.

Pagnilayan at Unawain…………..

GAWAIN BLG 18: ALAM KO NA! Paghambingin mo ang mga pagababagong naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya gamit ang Compare ang Contrast Diagram.

30

Sa bahaging ito ng modyul ay alam kong madali mo nang masasagot ang mga gawain bunsod ng kaalamang iyong natamo. Tandaan, iyong patuloy na inaaral ang mga pagbabagong naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya sa transisyunal at makabagong panahon.Pagbutihan mo pa sa susunod na gawain.

Paksa 1: Silangang Asya Paksa 2: Timog Silangang Asya

Paano nagkakatulad?

Kaugnay sa:PamahalaanEkonomiyaEdukasyonRelihiyon

Kontribusyon

Ibahagi sa klase ang natapos na gawain.

Napakarami mo ng natutuhan mulsa mga aralin at gawain sa mga naunang pahina. Sigurado ako na marami kang bagong natuklasan tungkol sa Silangan at Timog Silangang Asya,sa susunod na gawain muling susubukin ang mga natutuhan mong ito,ipagpatuloy mo ang pagsagot.

GAWAIN BLG 19: TUKLASIN MO!

1. Kilalanin ang mga personalidad na tumanyag sa Silangan at Timog Silangang Asya bunsod sa mga pagbabagong naganap dito mula sa tradisyunal patungong makabagong panahon.

2. Pumili ng graphic organizer na iyong magagamit upang maipakita ang mahahalagang detalye ng iyong sinaliksik.

3. Ibahagi ito sa klase bago ganap na isumite sa guro.

PAMPROSESONG TANONG

1. Bakit tumanyag ang mga nabanggit na personalidad?2. Paano mo tutularan ang mga nagawa nila ?3. Nakatulong ba sila sa pagbabagong naganap sa Asya?Patunayan.

31

Paano nagkakaiba?

Magaling! Nagagalak ako at nalampasan mo ang mga gawain sa tatlong naunang bahagi. Malapit mo nang matapos ang pagsagot sa modyul na ito.Ang huling bahagi ay ang ilipat at isabuhay. Good Luck!

Ilipat at isabuhay…….

Bunsod ng iba’t ibang suliraning kinakaharap sa Silangang Asya at Timog – Silangang Asya nagpasya ang mga bansang bumubuo dito na magdaos ng isang kumperensiya upang talakayin ang mga naturang suliranin. Bilang isang kinatawan ikaw ay inaasahang makapagbigay ng mga mungkahi kung paano lulutasin ang mga nasabing suliranin. Ang iyong mga mungkahi ay ilalahad sa mga iba pang kinatawan ng kumperensiya sa pamamagitan ng power point presentation. Ang iyong mungkahi ay mamarkahan batay sa mga sumusunod na pamantayan: kaalaman sa paksa, pinaghalawan ng datos, organisasyon, presentasyon, kaangkupan ng mungkahi.

Goal: Talakayin ang mga suliranin na kinakaharap ng Silangan at Timog – Silangang Asya

Role: Kinatawan ng isang bansa

Audience: Iba’t ibang kinatawan mula sa ibang bansa ng dalawang rehiyon

Situation: May mga suliraning kinakaharap ang mga bansa sa Silangan at Timog – Silangang Asya na kailangang mabigyan ng agarang solusyon

Performance: Makapaglahad ng proposal sa pamamagitan ng powerpoint presentation

Standards: Kaalaman sa paksa, pinaghalawan ng datos, organisasyon, presentasyon, kaangkupan ng mungkahi.

Kriterya 4 3 2 1Kaalaman sa Paksa

Higit na nauunawaan ang mga paksa. Ang mga

Nauunawaan ang paksa ang mga pangunahing kaalaman ay

Hindi gaanong maunawaan ang paksa. Hindi lahat ng pangunahing

Hindi maunawaan ang paksa ang mga pangunahing

32

Narating mo na ang huling bahagi ng modyul na ito. Sa puntong ito nais kong unawain mong mabuti ang sitwasyon na isinasaad dito sa pamamagitan ng paglalagay mo ng iyong sarili sa gampaning isinasaad.Sa gawaing ito ay masusukat natin ang iyong tinamong kaalaman sa mga nakaraang modyul.Ang iyong gawain ay mamarkahan gamit ang rubrics.

panguhaning kaalaman ay nailahad at naibigay ang kahalagahan, wasto at magkaka-ugnay ang mga impormasyon sa kabuuan.

nailahad ngunit di-wasto ang ilan: may ilang impormasyon na hindi maliwanag ang pagkakalahad.

kaalaman ay nailahad may mga maling impormasyon at hindi naiugnay ang mga ito sa kabuuang paksa.

kaalaman ay hindi nailahad at natalakay at walang kaugnayan ang mga pangunahing impormasyon sa kabuuang Gawain.

Pinaghalawan ng Datos

Binatay sa iba’t ibang saligan ang mga kaalaman tulad ng mga aklat, pahayagan, video clips, interview, radio at iba pa.

Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang mga impormasyon ngunit limitado lamang.

Ibinatay lamang ang saligan ng impormasyon sa batayang aklat lamang.

Walang batayang pinagkunan at ang mga impormasyon ay gawa-gawa lamang.

Organisasyon Organisado ang mga paksa at sa kabuuan maayos ang presentasyon ng Gawain ang pinag-sama-samang ideya ay malinaw na naipapahayag at natatalakay gamit ang mga makabuluhang powerpoint presentation.

Organisado ang mga paksa sa kabuuan at maayos na presentasyon ngunit di masyado nagamit nang maayos ang powerpoint presentation.

Walang interaksyon at ugnayan sa mga kasapi. Walang malinaw na presentasyon ng mga paksa. May powerpoint presentation ngunit hindi nagamit at nagsilbi lamang na palamuti sa pisara?

Di organisado ang paksa. Malinaw na walang preparasyon ang paksa.

Presentasyon Maayos ang pagkakalahad. Namumukod tangi ang pamamaraan, malalakas at malinaw ang pagsasalita

Maayos ang paglalahad. May ilang kinakabahan at may kahinaan ang tinig.

Simple at maikli ang presentasyon.

Ang paglalahad ay hindi malinaw. Walang gaanong presentasyon.

33

sapat para marinig at maintindihan ng lahat.

Kaangkupan ng Mungkahi

Ang mga mungkahi ay naaangkop sa iba’t ibang bansa at sensitibo sa lahat ng antas ng lipunan

Ang mga mungkahi ay naaangkop sa iba’t ibang bansa

May ilang mungkahi na hindi naaangkop sa ibang bansa

Maraming mga mungkahi ang hindi angkop sa ibang bansa

34