guida - ubt...2. ariola devolli dr. [email protected] kimiste lektor 3. edlira shahinasi dr...

UNIVERSITETI BUJQËSOR I TIRANËS

FAKULTETI I BUJQËSISË DHE MJEDISIT

DEPARTAMENTI I MBROJTJES SË BIMËVE

Guida

CIKLI I PARË I STUDIMEVE_Bachelor

në “Inxhinieri Agrare”, Profili: “Mbrojtje Bimësh”

Tetor 2018

2

PËRMBAJTJA

I. Universiteti Bujqësor i Tiranës (UBT), Fakulteti i Bujqësisë dhe Mjedisit (FBM) .............. 3

II. Informacioni kryesor për Departamentin e Mbrojtjes së Bimëve (DMB) ........................... 4

III. Misioni i Programit të Studimit ................................................................................................ 5

IV. Qëllimi dhe Objektivat ............................................................................................................... 5

V. STAFI AKADEMIK DHE NDIHMES AKADEMIK ............................................................. 7

VI.KURRIKULA BACHELOR “Mbrojtja Bimeve” ..................................................................... 8

VII. MODULET, ECTS, INFORMACIONE, STAFI AKADEMIK, PËRMBLEDHJE

DHE REZULTATET E TË NXËNIT ............................................................................................ 11

3

I. Universiteti Bujqësor i Tiranës (UBT), Fakulteti i Bujqësisë dhe Mjedisit (FBM)

Universiteti Bujqësor i Tiranës është universiteti më i vjetër në Shqipëri. Ai është themeluar më 1

Nëntor 1951 si Instituti i Lartë Shtetëror Bujqësor, dhe më tej i është akorduar statusi i Universitetit

Bujqësor të Tiranës. UBT është qendra e vetme e arsimit të lartë në Shqipëri me fokus në fushën e

bujqësisë, pyjeve, bioteknologjisë dhe ushqimit si dhe të veterinarisë, me mision edukimin, kërkim

shkencor dhe transferimi i njohurive.

UBT në vite është transformuar në një nga institucionet më të rëndësishme në fushat e tij unikale.

UBT është i organizuar në 5 Fakultete: Fakulteti i Bujqësisë dhe Mjedisit, Fakulteti i Ekonomisë dhe

Agrobiznesit, Fakulteti i Bioteknologjise dhe Ushqimit, Fakultetiti Shkencave Pyjore dhe Fakulteti i

Mjekësisë Veterinare.

Fakulteti i Agronomisë u krijua që me themelimin e ILB të Tiranës, më 1 Nëntor 1951. Ai përfaqëson

strukturën e parë mësimore universitare në fushën e bujqësisë. Ditën e krijimit, në auditorët e këtij

fakulteti u ulën studentët e parë të ardhur nga zona të ndryshme të vendit. Personeli pedagogjik në atë

kohë, përbëhej nga pedagogë rusë dhe shqiptarë. Brezi i parë i studentëve u diplomua me diplomën e

agronomit, në Qershor të vitit 1955. Në vitin 1961 e në vazhdim, degën e Agronomisë së

Përgjithshme e pasuan degë të reja si ajo e Zooteknisë, Frutikulturës, Frutikulturë - Perimeve dhe e

Mbrojtjes së Bimëve. Në vitin akademik 1963-64 u hap dega e Ekonomistëve të Planit për bujqësinë,

e cila qëndroi brenda strukturave të këtij fakulteti.

Ndryshimet rrënjësore politike e social-demokratike që nisën në fund të vitit 1990, diktuan nevojën e

ristrukturimit dhe reformimit të Fakultetit të Bujqësisë dhe të Fakultetit të Ekonomisë. Ky proces, u

mbështet nga projekte të ndryshme ndërkombëtare, në vitin 1994 u riorganizua Fakulteti i Bujqësisë,

si rrjedhojë e bashkimit të Fakultetit të Agronomisë, Fakultetit të Ekonomisë Agrare dhe Degës së

Zooteknisë, si edhe filloi procesi i reformimit të tij. Aspektet kryesore të këtij procesi mund të

përmblidhen si më poshtë: ndryshimi i kurrikulave dhe programeve mësimore në të gjitha

departamentet, rritja e fleksibilitetit të kurrikulave dhe e përafrimit të tyre me fakultetet analoge,

mundësia e transferimit të studimeve nga mjaft studentë që shkonin jashtë vendit, fuqizimi i bazës

laboratorike, ndonëse edhe sot ka mangësi të infrastrukturës, gjallërimi i kërkimit shkencor përmes

pjesëmarrjes së pedagogëve në studime të përbashkëta, në projekte apo programe të Komunitetit

Evropian, përgatitja e stafit akademik për të përballuar kërkesat e kurrikulave të reja, përmirësimi i

strukturës menaxhuese në nivel fakulteti, vendosja e marrëdhënieve me shumë Universitete

Perëndimore.

4

II. Informacioni kryesor për Departamentin e Mbrojtjes së Bimëve (DMB)

(https://sites.google.com/a/ubt.edu.al/departamenti-i-mbrojtjes-se-bimeve/rreth-nesh-about-us/home)

Mbrojtja e Bimëve si strukturë e veçantë mësimore dhe shkencore u formua në vitin 1964. Dhe ka

bashkëshoqëruar evolimin e Institutit të Lartë Bujqësor (sot Universiteti Bujqësor i Tiranës) në

formën e një katedre me degë të veçantë të Fakultetit të Agronomisë ku studentët diplomoheshin me

titullin e Agronomit të Mbrojtjes së Bimëve. Deri në fillim të viteve 90-të Katedra e Mbrojtjes së

Bimëve ka funksionuar me dy grupime lëndësh të veçanta: ato të Fitopatologjisë dhe ato të

Entomologjisë me 8 pedagogët efektiv të brëndshëm dhe disa të jashtëm.

Në vitin 1994 Mbrojtja e Bimëve u inkuadrua në Departamentin e Hortikulturës dhe Mbrojtjes së

Bimëve nga ku studentët diplomoheshin në Hortikulturë dhe Mbrojtje Bimësh.

Departamenti i Mbrojtjes së Bimëve u formua me vendimim të KM nr. 515 të Korrikut 2006, me anë

të cilit Instituti i Mbrojtjes së Bimëve në Durrës tranferohet dhe vihet në vartësi të Universitetit

Bujqësor me potencialin njerëzor dhe asetet e tij. Kjo strukturë së bashku me Seksionin e Mbrojtjes së

Bimëve të Fakultetit të Bujqësisë në UBT, çuan në formimin e Departamentit të Mbrojtjes së Bimëve,

me vendim të Senatit të UBT në Dhjetor të vitit 2006.

Departamenti i Mbrojtjes së Bimëve fillon të funksionojë si strukturë bazë në kuadrin e ristrukturimit

të fakulteteve të ndryshme të UBT- së dhe më konkretisht nën suazën e Fakultetit të Bujqësisë dhe

Mjedisit. Formimi i Departamentit të Mbrojtjes së Bimëve krijoi kushtet e nevojshme dhe të

përshtashme për studime më cilësore. Kjo u mbështetet në faktin e trajnimeve afat shkurtër,

afatmesëm dhe afatgjatë të të gjithë stafit akademik dhe kërkimor shkencor brenda dhe jashtë vendit.

Botimi i disa teksteve mësimore dhe leksioneve të shtypura për studentët, vënia në funksionim e

laboratorëve në disa disiplina si Mykologji, Bakterologji, Virusologji, Entomologji, Nematologji,

Akaralogji etj., përbëjnë bazën teorike dhe zbatuese të Departamentit. Në këtë kuadër vizioni i

Departamentit të Mbrojtjes së Bimeve është të përgatisë specialistë të lartë dhe të kualifikuar në të tre

nivelet e shkollimit të aftë për ti shërbyer bujqësisë Shqiptare dhe që të jenë konkurues në tregun

Evropian të punës. Sot, Departamenti i Mbrojtjes së Bimëve është i përbërë prej 25 anëtarë; 14

personel akademik (6 Prof.Dr., 3 Prof.As.Dr, 5 Dr.) dhe 11 personel ndihmës akademik.

https://sites.google.com/a/ubt.edu.al/departamenti-i-mbrojtjes-se-bimeve/rreth-nesh-about-us/home

5

III. Misioni i Programit të Studimit

Synon t’u ofrojë studentëve njohuri të qëndrueshme për fushën e Mbrojtjes së Bimëve. Studentët do të

marrin njohuri teorike të konsoliduara, si edhe njohuri bazë laboratorike dhe praktike lidhur me to.

Njohuritë e thelluara të përvetësuara nëpërmjet këtij programi për fusha të tilla si: fitopatologji,

entomologji bujqësore, mennaxhimi i produkteve të mbrojtjes së bimëve, menaxhimi i integruar

parazitëve, kontrolli biologjik, etj.

Ju jep mundësinë të diplomuarve, që të kontribuojnë në zgjidhjen e problemeve teknike dhe

ekonomike në fushën e bujqësisë, në funksion të mbrojtjes së prodhimit bujqësor të qëndrueshëm në

kuadrin e menaxhimit të integruar të shëndetit të bimëve.

IV. Qëllimi dhe Objektivat

Pergatitja e specialistëve dhe kërkuesve Agronomë në fushën e mbrojtjes së bimëve, të cilët do të jenë

në gjendje të drejtojnë me kompetencë implementimin e paketave të kontrollit të integruar të

parazitëve të kulturave bujqësore, duke garantuar jo vetëm mbrojtjen e prodhimit bujqësorë, por edhe

përdorimin e produkteve të mbrojtjes së bimëve, në norma sa më të ulta, për të garantuar një mjedis

bujqësorë sa më të pastër, si kërkesë e domosdoshme në kuadrin e sigurisë ushqimore. Gjithashtu,

garantohen specialistë të aftë për të shërbyer në administratën publike, në fushën e kërkimit shkencor

bujqësor, si dhe në institucionet akademike të fushës së bujqësisë.

Objektivat specifikë të Programit janë:

Pergatitja e specialistëve dhe kërkuesve Agronomë në fushën e mbrojtjes së bimëve, të cilët

do të jenë në gjendje të drejtojnë me kompetencë implementimin e paketave të kontrollit të integruar

të parazitëve të kulturave bujqësore, në të gjitha njësitë ekonomike, qofshin ato private apo publike, të

cilët do të jenë të aftë të punojnë në fermat prodhuese, në administratën publike, në fushën e kërkimit

shkencor bujqësor si edhe në institucionet akademike të fushës së bujqësisë.

Njohuritë e thelluara të përvetësuara nëpërmjet këtij programi për fusha të tilla si:

fitopatologji, entomologji bujqësore, mennaxhimi i produkteve të mbrojtjes së bimëve, menaxhimi i

integruar parazitëve, kontrolli biologjik, etj., ju jep mundësinë të diplomuarve, që të kontribuojnë në

zgjidhjen e problemeve teknike dhe ekonomike në fushën e bujqësisë, në funksion të mbrojtjes së

prodhimit bujqësor të qëndrueshëm në kuadrin e menaxhimit të integruar të shëndetit të bimëve.

Sistemi i njohurive të thelluara që ofrohet nga ky program dhe aftësitë që përfitojnë nëpërmjet

tij studentët e diplomuar, ju jep atyre mundësinë, për ndjekjen e studimeve në nivele të tjera që lidhen

me kërkimin aplikativ dhe fondamental në shkencat bujqësore, duke rritur kështu mundësitë e

karrierës së tyre profesionale në shumë fusha.

Sistemi i njohurive që ofrohet nga ky program dhe aftësitë që përfitojnë nëpërmejt tij

studentët e diplomuar, ju jep atyre mundësinë, për ndjekjen e studimeve të cilkit të dytë dhe më tej,

duke rritur kështu mundësitë e karrierës së tyre profesionale në fushën e bujqësisë.

6

Miremenaxhimin e shëndetit të bimëve në fermat bujqësore, duke kontribuar në zhvillimin

komuniteteve rurale në vend.

Të sjellë kërkimin bujqësor dhe kërkuesit e institucioneve të bujqësisë, me afer fermerëve dhe

hapësirave rurale.

Të përafrohet kurrikula e Departamentit të Mbrojtjes së Bimëve me atë të departamenteve

analoge të universiteteve më të mira të vendeve të zhvilluara në fushën e bujqësisë dhe veçanërisht në

fushën e mbrojtjes së bimëve.

Të krijohen mundësitë për të tërhequr në këtë program studimi sa më shumë studentë me

rezultate të larta brenda UBT-së por edhe jashtë tij.

7

V. STAFI AKADEMIK DHE NDIHMES AKADEMIK

Nr Emër, Mbiemër Grada/

Titulli Adresa Specialiteti

Funksioni dhe

pozicioni

pedagogjik i tij

1. Mariana Nikolli Prof.Asc.Dr. [email protected] Matematiciente Profesor

2. Ariola Devolli Dr. [email protected] Kimiste Lektor

3. Edlira Shahinasi Dr [email protected] Kimiste Lektor

4. Merita Stafasani Msc. [email protected] Kimiste Lektor

5. Spiro Grazhdani Prof.Dr. [email protected] Fizikant Profesor

6. Gladiola Malollari Msc. [email protected] Fizikant Lektor

7. Lirika Kupe Prof.Asc.Dr. [email protected] Biologe Profesor

8. Stela Ruci Dr. [email protected] Biologe Lektor

9. Spase Shumka Prof.Dr [email protected] Biologe Profesor

10. Erion Mamoci Dr. [email protected] Inxhinjer agrar Lektor

11. Arjan Shumeli Prof.Asc.Dr. [email protected] Gjuhe angleze Profesor

12. Luljeta Mine Prof.Dr [email protected] Gjuhe angleze Lektor

13. Alma Imeraj Prof.Asc.Dr. [email protected] Biologji Profesor

14. Marsela Alikaj Dr.Doc. [email protected] Biologji Kimi Lektor

15. Valentina Arapi Prof.Dr. [email protected] Kimi Profesor

16. Brunilda Gjini Dr. [email protected] Matematike Lektor

17. Mimiza Koka Prof.Asc.Dr. [email protected] Ekonomi Profesor

18. Ilir Kristo Prof.Dr. [email protected] Agronomi Profesor

19. Pëllumb Harizaj Prof.Asc.Dr. [email protected] Agronomi Profesor

20. Petrit Dobi Prof.Asc.Dr. [email protected] Zootekni Profesor

21. Alma Llambiri Dr. [email protected] Zootekni Lektore

22. Denis Ҫela [email protected] Shkenca Politike

e sociale

Lektor

23. Fatos Harizaj Prof.Dr. [email protected] Biokimi Profesor

24. Valdete Vorpsi Prof.Dr. [email protected] Biologe Profesor

25. Alban Ibraliu Prof.Dr. [email protected] Biolog Profesor

26. Përparim Laze Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

27. Jorgji Stasa Doc. [email protected] Inxhinjer gjeodet Lektor

28. Ilir Kristo Prof.Dr. [email protected] Agronomi Profesor

29. Fatbardh Sallaku Prof.Dr. [email protected] Agronomi Profesor

30. Romina Koto Dr. [email protected] Menaxhim Lektor

31. Erta Dodona Prof.Asc.Dr. [email protected] Biologe Profesor

32. Ardian Maçi Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

33. Liri Miho Prof.Asc.Dr. [email protected] Agronom Profesor

34. Foto Kashta Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

35. Glenda Sallaku Prof.Asc.Dr. [email protected] Inxhinjeri agrare Profesor

36. Gjok Vuksani Prof.Asc.Dr. [email protected] Agronomi Profesor

37. Bari Hodaj Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

38. Thanas Ruci Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

39. Shpend Shahini Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

40. Ndoc Vata Dr. [email protected] Agronom Lektor

41. Myzejen Hasani Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

42. Skender Varaku Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesor

43. Maks Meçe Prof.Asc.Dr. [email protected] Ekonomist Profesor

44. Ilir Tomorri Dr. [email protected] Ekonomist Lektor

45. Natasha Duraj Prof.Dr. [email protected] Agronom Profesore

46. Ejup Ҫota [email protected] Agronom Profesore

47. Adnand Ramadhi Dr [email protected] Agronom Lektor

48. Dhurata Shehu Dr. [email protected] Agronom Lektor

49. Florie Rexha Dr. [email protected] Inxhinjeri agrare Lektor

50. Ajten Berxolli Dr. [email protected] Inxhinjeri agrare Lektor

51. Hekuran Vrapi Dr. [email protected] Agronomi Specialist

52. Fitnete Kazani [email protected] Agronomi Specialiste

mailto:[email protected]



8

53. Belinda Bardhi [email protected] Inxhinjeri agrare Laborant

54. Liliana Jani [email protected] Inxhinjeri agrare Laborant

55. Evanthi Minguli [email protected] Agronomi Specialist

56. Mira Goga [email protected] Agronomi Laborant

57. Lubjana Cami [email protected] Kimi Laborant

58. Suzana Boriçi [email protected] Mesme

teknologjike

Laborant

VI.KURRIKULA BACHELOR “Mbrojtje Bimësh"

Nr Modulet Orë

fizike

Orë gjithsej Kre

dite

Pedagogu

(E.M., Gr. Tit.) Tot. Lex. Sem.

1 Matematikë 4 60 30 30 6 Marjana Nikolla,

Prof.Asc. Dr.

2 Kimi Inorganike 3 45 30 15 4 Edlira Shinasi , Dr

3 Fizikë dhe meteorologji 4 60 30 30 6 Alma Imeraj, Prof. Dr.

4 Botanikë e Përgjithshme 3 45 30 15 4 Stela Ruci, Msc

5 Biologji & Mikrobiologji 6 90 45 45 7 Arjana Fejzaj,

Prof.asc.Dr

6 Gjuhë e huaj 2 30 0 30 2 Luljeta Mine

TOTALI 22 330 165 165 29

Viti I, Semestri II (2)

Nr Modulet Orë

fizike

Orë gjithsej Kre

dite

Pedagogu


1 Botanikë Sistematike 3 45 30 15 4 Alma Imeraj,

Prof.Ass.Dr.

2 Kimi Organike 3 45 30 15 4 Valentina Arapi, Prof.

Dr.

3 Informatikë e Aplikuar 3 45 15 30 4 Brunilda Gjini, Dr.

4 Bazat e Ekonomisë 3 45 30 15 4 Veli Hasanmema,

Msc.

5 Bazat e Prodhimit Bimor 3 45 30 15 5 Ilir Kristo, Prof.Dr.

6 Bazat e Prodhimit Shtazor 3 45 30 15 5 Lumturi Papa,

Prof.Dr.

7 Sociologji 2 30 15 15 3 Agim Muçaj, Prof. Dr

8 Gjuhë e huaj 2 30 0 30 2 Luljeta Mine

TOTALI 22 330 180 150 31

Viti II, Semestri I (3)

Nr Modulet Orë

fizike

Orë gjithsej Kre

dite

Pedagogu


1 Biokimi 4 60 30 30 6 Valdete Vorpsi, Prof.

Dr.

9

2 Gjenetikë 4 60 30 30 6 Alban Ibraliu, Prof.

Dr.

3 Hidraulika Bujqësore

&Topografia

6 90 45 45 7 Përparim Laze,

Prof.Dr.;

Jorgji Stasa, Dr.

4 Toka e Menaxhimi i saj 4 60 30 30 6 Ilir Kristo, Prof. Dr.

5 Ekologji 4 60 30 30 6 Albert Kopali, Prof.

Dr.

TOTALI 22 330 165 165 31

Viti II, Semestri II (4)

Nr Modulet Orë

fizike

Orë gjithsej Kre

dite

Pedagogu


1 Fiziologji 4 60 30 30 6 Erta Dodona, Prof.

As.Dr.

2 Të Ushqyerit e Bimëve 4 60 30 30 6 Adrian Maci, Prof. Dr.

3 Bimë Arash 4 60 30 30 5 Foto Kashta, Prof. Dr.

4 Perime-Lule 4 60 30 30 6 Glenda Sallaku, Prof.

As. Dr.

Gjok Vuksani,

Prof.As.Dr.

5 Pemtari 4 60 30 30 6 Petrit Rama, Prof.Dr.

TOTALI 20 315 165 150 29

Viti III, Semestri I (5)

Nr Modulet Orë

fizike

Orë gjithsej Kre

dite

Pedagogu

(E.M., Gr. Tit.) Tot. Lex. Sem

.

1 Pemtari 4 60 30 30 5 Petrit Rama, Prof.Dr.

2 Menaxhim Parazitësh 6 60 30 30 5 Thanas Ruci, Prof. Dr.

Shpend Shahini, Prof.

Dr.

3 Mekanizimi në Mbrojtjen

e Bimëve

4 60 30 30 5 Pirro Veizi, Prof.Ass.

Dr.

4 Fitopatologji Bujqësore 4 60 30 30 5 Myzejen Hasani, Prof.

Dr.

5 Entomologji Bujqësore 4 60 30 30 5 Shpend Shahini, Prof.

Dr.

6 Barishtet e Këqia 3 45 30 15 4 Skënder Varaku, Prof.

Dr.

TOTALI 25 345 180 165 29

Viti III, Semestri II (6)

Nr Modulet Orë

fizike

Orë gjithsej Kre

dite

Pedagogu


1 Drejtim Ferme 3 45 30 15 4 Ilir Tomorri, Dr.

2 Mod.me Zgjedhje 3 45 30 15 4

3 Mod. me Zgjedhje 3 45 30 15 4


10


6 Prakt. Profesionale. 6

7 Mbrojtja e Dipllomës 5

TOTALI 15 225 150 75 31

Module me zgjedhje

Nr Modulet Orë

fizike

Orë gjithsej Kre

dite

Pedagogu (E.M., Gr. Tit.) Tot. Lex

.

Sem.

1

Sem + Demt të B .Arave 3 45 30 15 4 Natasha Duraj, Prof. Dr.

Myzejen Hasani, Prof.

Dr.

2 Sëm + Dëmt të Perime 3 45 30 15 4 Thanas Ruci, Prof. Dr.

Natasha Duraj, Prof. Dr.

3

Sem. + Dëmt të P.Frutore 3 45 30 15 4 Rexhep Uka Prof. Ass.

Dr., Myzejen Hasani,

Prof. Dr.

4

Sem. + Dëmt. e Pasvjeljes 3 45 30 15 4 Skender Varaku, Prof.

Dr. Ejup Çota, Prof. Ass.

Dr.

5 Sem. + Dëmt të B. Aromat 3 45 30 15 4 Thanas Ruci, Prof. Dr.

Natasha Duraj, Prof. Dr.

6

Sem. + Dëmt. B. zbukuruese 3 45 30 15 4 Skender Varaku, Prof.

Dr. Ejup Çota, Prof. Ass.

Dr.

7

Sem. + Dëmt. B. Subtropik 3 45 30 15 4 Shpend Shahini Prof. Dr.

Thanas Ruci, Prof. Dr.

8

Sem. + Dëmt. B. Pyjore 3 45 30 15 4 Harallamb Paçe

Prof.Asc. Dr.

Ejup Çota, Prof. Ass. Dr.

9 Drejtim ferme 3 45 30 15 4 Maks Meçe Prof.Dr

10 Teknologjia e Prodhimit të

farës

3 45 30 15 4 Ndoc Fasllia Prof.Dr.

11 Ekonomi dhe Exstension

bujqesor

2 30 15 15 4 Xhevaire Dulja,

Prof.Asc.Dr.

12 Menaxhimi i karierës 2 30 15 15 4 Joli Korita Dr.

11

VII. MODULET, ECTS, INFORMACIONE, STAFI AKADEMIK, PËRMBLEDHJE

DHE REZULTATET E TË NXËNIT

1. Matematikë 6 ECTS

Prof.Ass.Dr. Marjana Nikolla

Ngarkesa: 6 (gjashtë), 60 orë, 30 me 30

Tipologjia e lëndës: A, lëndë bazë

Lloji i lëndës: e detyrueshme

Kodi i lëndës: BM11KP001

Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected]

Moduli synon të njohë studentin me konceptet dhe metodat bazë matematike për përdorimin e tyre në

lëndët e specialitetit. Synon që, studenti të mund të zbatojë metodat matematikore për zgjidhjen e

problemeve të ndryshme në fusha të ndryshme të studimit të tij.

Moduli ka gjithashtu si qëllim të aftësojë studentët të zgjidhin ushtrimet dhe problemet nga fusha e

analizes matematike si; limiti i vargut numerik dhe i funksionit, të studiojë vazhdueshmërinë,

derivueshmërinë, variacionin dhe integrueshmërinë e funksionit, ekuacionet diferenciale, seritë

numerikesi dhe aplikimete tyre në analizën statike krahasuese dhe problemeve të optimizimit.

Moduli synon të njohë studentin me principet dhe teknikat fondamentale te Teorisë së Probabilitetit e

StatistikësMatematike.

Të aftësojë studentët në lidhje me grumbullimin, eksplorimin e të dhënave (përshkrimi dhe

përmbledhja e tyre), vlerësimin e statistikave të panjohura të popullatës, ngritjen e prognozave,

testimin e hipotezave statistikore si dhe percaktimin e lidhjeve statistikore ndermjet madhesive te

rastit.

2. Kimi Inorganike 4 ECTS

Dr Ariola Devolli

Dr. Merita Stafasani

Dr. Edlira Shahinasi

Ngarkesa: Kredite 4; Gjithsej 45 orë: Leksione 30 dhe Seminare 15.


12

Tipologjia e lëndës: A, Lëndë bazë

Lloji i lëndës: E detyrueshme


Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected] ; [email protected]

Nëpërmjet programit të këtij moduli studentet do të përfitojnë informacionin e nevojshëm që

lidhen me një sërë problemesh si :

Teoritë e ndërtimit të atomit. Parimet kryesorë të mekanikës kuantike.

Ligji dhe sistemi periodik.

Energjia e jonizimit dhe elektronegativiteti. Lidhja kimike.

Ligjet kryesore të gazeve.

Koncepte të përgjithshme të energjetikës kimike.

Kinetika dhe shpejtësia e reaksioneve kimike. Kataliza.

Ekuilibri kimik si dukuri dinamike.

Klasifikimi i sistemeve të shpërbërë. Tretshmëria e substancave. Përqendrimi i tretësirave.

Elektrolitët. Karakteri acid dhe bazik i substancave. Produkti jonik i ujit dhe treguesi hidrogjenor

(pH).

Hidroliza e kripërave dhe përcaktimi i konstantes së hidrolizës. Përcaktimi i kapacitetit

buferik. Konceptet dhe vetitë bazë të elementeve të grupeve A dhe B.

Pas përfundimit të këtij moduli studenti duhet të jetë në gjendje:

Të japë një përshkrim të aspekteve bazë të Kimisë së Përgjithshme dhe Inorganike.

Të interpretojë grumbullimin e të dhënave nisur nga aspektet e përgjithshme teorike.

Të përcaktojë vetitë fizike dhe kimike në aspektin teorik.

Të jetë i aftë të zgjidhë probleme që lidhen me aspektet kimike në fushat e tyre të studimit.

Të fitojë shprehitë e para të një pune të pavarur në laborator.

3. Fizikë dhe meteorologji 6 ECTS

Prof.Dr. Spiro Grazhdani

Msc. Gladiola Malollari

Ngarkesa: Kredite 6; Gjithsej 60 orë: Leksione 30 dhe Seminare 30.

Tipologjia e lëndës: A, Lëndë bazë



13




[email protected]

Përmes këtij programi mësimor synohet përvehtësimi nga ana e studentëve të ligjësive dhe

metodave bazë të fizikës dhe meteorologjise, me qëllim formimin e bazës teorike të

nevojshme për shumë disiplina të tjera që zhvillohen në këtë Departament, në aftësimin

praktik të tyre në përdorimin e aparaturave, në kryerjen e eksperimenteve, në paraqitjen e

rezultateve dhe vlerësimin e gabimeve.

4. Botanikë e Përgjithshme 4 ECTS

Prof.Ass.Dr. Lirika Kupe

Dr. Stela Ruci

Ngarkesa: 4 (Katër), 45 orë, 30 me 15

Tipologjia e lëndës: A. Lëndë e formimit të përgjithshëm



Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected]; [email protected]

Nëpërmjet programit të lëndës studentët do të gjejnë informacionin e nevojshëm për një numër

çështjesh të lidhura me objektin dhe degët e studimit të botanikës. Ndërtimin dhe origjinën e

organeleve qelizore. Ciklin jetësor të qelizës bimore. Ndarjen qelizore, strukturën e murit qelizor.

Klasifikimin e indeve bimore bazuar në origjinë, strukturë morfologjike dhe funksion. Karakteristikat

e ndryshme të indeve. Sistemin rrënjor, morfologjinë dhe anatominë e rrënjës. Gungëzat dhe

mikorizat. Elementët makromorfologjikë të kërcellit: sythat (klasifikimi dhe struktura), strukturat e

kërcellit dhe tipet e degëzimit, filotaksia. Strukturat anatomike të kërcellit monokotiledon, dikotiledon

(barishtor dhe drunor). Formacionet dytësore të gjimnospermëve dhe angjiospermëve. Ontogjenezën

dhe klasifikimin e gjethes bazuar tek morfologjia, strukturën anatomike dhe tipet funksionalë.

Riprodhimin e bimëve (vegjetativ, sekual dhe aseksual). Aspektet morfologjike dhe strukturore të

lules. Anatominë e komponentëve të saj. Ciklet e riprodhimit në bimët me lule. Mikrosporogjenezën,

megasporogjenezën. Pjalmimin dhe pllenimin tek angjiospermët dhe gjimnospermët. Fruti dhe farën.

Llojet, morfologjia dhe Të gjitha këto njohuri do të jenë një bazë e mirë për ecurinë e mëtejshme në

drejtim të njohjes së aspekteve biologjike të bimëve me interes ekonomik dhe mjedisor, dhe të

aktiviteteve praktike dhe strikte shkencore në fushën e menaxhimit të integruar, shumëfunksional dhe

të qëndrueshëm të bujqësisë dhe mjedisit.



14

5. Biologji & Mikrobiologji 7 ECTS

Prof.Dr. Spase Shumka

Dr. Erion Mamoci

Ngarkesa: 7 / 45:45

Tipologjia e lëndës: A

Lloji i lëndës: 7 / 45:45



Qëllimi i këtij moduli është që të jap dhe transmetojë tek studentët ndjekës një pasqyrë të koncepteve

biologjike dhe për të fituar një vlerësim të rëndësisë që luan biologjia në jetën tonë dhe rolin e saj në

zhvillimin aktual dhe perspektiv ekonomiko-social.

Të kontribojë në edukimin e përgjithshëm të studentëve përmes përfshirjes së tyre në proceset

shkencore të hulumtimit dhe kërkimit, përvetësimin dhe të kuptuarit e kulturës biologjike.

Të inkurajojë studentët e degëve të bujqësisë dhe ushqimit drejt një përqasjeje shkencore,

përmes kuriozitetit dhe vetëpërfshirjes sipas:

(i) Studimit individual dhe iniciativës personale;

(ii) Punës në grup

(iii) Punës së orientuar në auditor

Të zhvillojë të kuptuarit e fakteve dhe parimeve të biologjisë.

Të përforcojë interesin e studentëve në zhvillimin e vlerësimeve të lidhura me natyrën e gjallë

dhe larminë e gjallesave.

Të synojë në krijimin e një vetëdije të zbatimit të njohuritë biologjike në shoqërinë moderne

në jetën personale, sociale, ekonomike, mjedisore, industriale, bujqësore, mjekësore, mbetjeve të

ngurta dhe ujërave të zeza, menaxhimin dhe kontekste të tjera teknologjike

Të zhvillojë tek studentët aftësinë për të realizuar vlerësime të ndryshme n ëlidhje me

problemet bashkëkohore në fushën e biologjisë, tendencave dhe kërkimeve të ndryshme.

Të marrin njohuritë e nevojshme mbi grupet e ndryshme sistematike (bakteret, kërpurdhat,

algat, protozoarët dhe viruset)

Të marrin njohuritë e përgjithshme mbi fiziologjinë (të ushqyerit, ndikimi i faktorëve

mejdisor në rritjen e tyre etj), metabolizmin dhe gjenetikën e mikroorganizmave

Të njihen me rolin e mikroorganizmave në mjedisin rrethues (ndikimin e tyre në ciklet

biogjen etj)



15

6. Gjuhë e huaj 2 ECTS

Prof.Ass.Dr. Arjan Shumeli

Ngarkesa: 60 orë, 30 / 30

Tipologjia e lëndës: D, lëndë plotësuese




Programi i këtij moduli iu ofron studenteve një qasje te re ndaj mësimit te gjuhës angleze:

Gjuha Angleze për Qëllime Specifike. Kjo qasje merr ne fokus studentin dhe nevojat e tij specifike.

Moduli ka si synim zhvillimin e aftësisë së studenteve për të njohur, kuptuar dhe përdorur anglishten

profesionale në të dyja formatet: te folur dhe te shkruar. Gjithashtu, moduli synon të sigurojë një baze

solide për terminologjinë me qellim pasurimin e njohurive te anglishtes në fushën e Bujqësisë dhe

Mjedisit. Ky modul është i hartuar me qëllim që:

Të përmbushë standardet sipas Kuadrit te Përbashkët Evropian te Referencës për Gjuhet:

B2/C1.

T’u mundësoje studenteve përvetësimin e katër aftësive kryesore: te lexuarit, te shkruarit, te folurit

dhe te dëgjuarit me qellim rritjen e fjalorit teknik dhe shkencore te fushës, zhvillimin e aftësive

diskutuese dhe përmirësimin e aftësive prezantuese.

Te shprehurit ne mënyre te qarte dhe koncize te ideve në të folur dhe në të shkruar.

7. Botanikë sistemike 4 ECTS

Prof.Ass. Dr. Alma Imeraj

Dr.Doc. Marsela Alikaj

Ngarkesa: ; 45; 30:15

Tipologjia e lëndës: A, Lëndë e formimit bazë



Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected], [email protected]




16

Nëpërmjet programit të modulit "Botanika Sistematike", studentët do të fitojnë aftësitë dhe

informacionin e nevojshëm për disa çështje të lidhura me: Konceptet mbi taksonet, Klasifikimi i botës

bimore, Tiparet e përgjithshme të bimëve të ulëta, Cormophytet, Spermatofitet. Fanerogamet (bimet

me farë), Gymnospermae – (farë zhveshurat). Subfilumi Magnoliophyta (Angyospermae)- farë

veshurat. Klasifikimin mbi konceptet e reja evolutive. Analizë e familjeve me rëndësi bujqësore. Të

njihen me elementë të gjeobotanikës, Ekologjinë bimore. Analizë të faktorëve edafik, klimatik dhe

biotik. Fazat e lulëzimit të bimëve dhe aspekte sezonale të vegjetacionit. Fitosociologjia. Asosacionet

bimore. Dinamikën e vegjetacionit.

Në fund të modulit studentët duhet të kënë thelluar njohuritë në lidhje me historikun e nomenklaturës

botanike dhe evolucionin e botës bimore. Të njohin karakteristikat bazë të familjeve më kryesore të

florës së Shqipërisë dhe kryesisht atyre me impakte bujqësore. Të përdorin çelësa të përcaktimit të

bimëve për identifikimin e tyre. Të jenë të aftë të përgatisin herbarium.Të kuptojnë asosacionet

bimore të lidhura me klimën mesdhetare të vendit tonë

8. Kimi Organike 4 ECTS

Prof.Dr. Valentina Arapi

Ngarkesa: 4 (kater), 45 orë, 30 me 15

Tipologjia e lëndës: A, lëndë bazë




Ky kurs ka për qëllim që studentët të njihen me strukturën dhe vetite e komponimeve organike,

nomenklaturën dhe reaktivitetin e grupeve funksionore të klasave të ndryshme të komponimeve

organike si: alkanet,cikloalkanet, alkenet, cikloalkenet, dienet, alkinet, alkoolet, fenolet, aldehidet dhe

ketonet, acidet karboksilike, rrjedhesit e acideve karboksilike, karbohidratet, hidrokarburet aromatike,

aminat alifatike e aromatike,komponimet izoprenoidike, komponimet heterociklike, aminoacidet,

proteinat,enzimat, acidet nukleike, alkaloidet.

- Në përfundim të këtij kursi, studentët do jenë të aftë:

1. Të njohë strukturat e komponimeve organike dhe të di ti emërtoj ato me saktësi.

2. Të shpjegojë lidhjen mes strukturës dhe vetive fizike e kimike të komponimeve organike.

3. Të mendoj në mënyrë kreative për sintezën e komponimeve organike.

4. Të di të sintetizojë, të izoloj dhe pastroj komponimet organike.

Objektivi i këtij kursi është që studenti të mësojë njohuritë bazë të nevojshme, teorike e praktike te

Kimisë Organike, e cila është lëndë themelore e formimit dhe për shumë disiplina të tjera

profesionale që zhvillohen në fakultetet e Bujqësisë dhe Mjedisit, Mjekësisë Veterinare, Shkencave

Pyjore, Bioteknologjisë dhe Ushqimit.

mailto:[email protected]%20/%[email protected]

17

9. Informatikë e Aplikuar 4 ECTS

Dr. Bruhnhilda Gjini

Ngarkesa:4 (katër), 45 orë, 15 me 30

Tipologjia e lëndës: D LËNDË PLOTËSUESE




Ky kurs është i fokusuar në avancimin e njohurive për zhvillimin e koncepteve të databazave dhe

funksionimit të tyre. Qëllimi i tij është t’u japë studentëve njohuri të avancuara për krijimin,

dizenjimin e databazave si dhe përdorimit të tyre në programin akses dhe eksel. Studentët të mësojnë

konceptet bazë të tabelave dhe funksionimit të tyre. Ky kurs mundëson praktikën e studentëve dhe

kërkon aftësi të tyre rreth krijimit dhe përdorimit të zhvillimit të databazave.

10. Bazat e Ekonomisë 4 ECTS

Prof.Asc. Dr. Mimoza Koka

Ngarkesa: 45 orë, 30 me 15.

Tipologjia e lëndës: Nderdisiplinore/Integruese




Përmes zhvillimit të këtij programi synohen të arrihen këto objektiva;

Të kuptojë se ç’është shkenca ekonomike, cila është përmbajtja, qëllimi dhe objekti

i studimit të saj

Të njihet me ligjin e rrallësisë dhe me problemet që lindin prej tij.

Të njohë disa koncepte hyrëse mbi ligjin e të ardhurave rënëse, efiçensën

ekonomike, koston oportune për të shpjeguar se pse efiçenca në prodhim kërkon që një

ekonomi të prodhojë në kufirin e mundësive të prodhimit dhe jo brënda ose jashtë saj.

Të kuptojë se si zgjedhjet e konsumatorit u nënshtrohen parimeve të zgjedhjes

racionale

18

Të kuptojë se kërkesa individuale përfaqëson zgjedhjet individuale lidhur me

konsumin e individit

Të kuptojë rolin e rëndësishëm të kërkesës dhe ofertës si mjete të analizës së dukurive

ekonomike në një ekonomi tregu.

Të njohë se ç’rol luan mekanizmi i çmimeve, në shpërndarjen e burimeve prodhuese,

si një mekanizëm i ballafaqimit të kërkesës dhe ofertës për mallrat dhe shërbimet që dalin në

treg.

Të kuptojë gjerësisht rëndësinë e tregut si koncept.

Të dallojë ndryshimet midis një tregu të lirë dhe tregu me kontroll çmimesh.

Të kuptojë si kërkesa dhe oferta për produkte bujqësore ndërveprojnë deri në arritjen e

një çmimi ekuilibër.

Të përshkruajë përcaktuesit kryesorë të kërkesës dhe ofertës dhe ç’farë e zhvendos

kurbën e kërkesës dhe të ofertës.

Të evidentojë rendësinë praktike të konceptit të elasticitetit për të ekzaminuar dhe

matur përgjegjësinë e sjelljes së kërkesës dhe ofertës.

Të njohë se çfarë ndikimi ka ndryshimi i çmimit të një të mirë në sasinë e kërkuar të

saj, në mënyrë që të merren vendime ekonomike në përputhje me synimet

Të zhvillojë mënyrën se si të shikojë konsumin dhe kursimin brënda kërkesës

agregate.

Të njihet me rolin e politikave shtetërore.

Të analizojë dhe të llogarisë tregues si: Treguesit e mirëqënies, Prodhimi i Brendshëm

Bruto,Rritja Ekonomike dhe Ciklet e Biznesit me qëllim të japë kuptimin makroekonomik të

veprimit të ekonomisë si një e tërë

Të përcaktojë qëllimet e politikave makroekonomike dhe instrumentat e realizimit te

tyre.

Në lidhje me ekuilibrin makroekonomik të njihet me idetë e dy shkollave të

mendimit makroekonomik

Të krijojë një bazë të mirë informacioni mbi rolin dhe funksionet e parasë.

Të njohë sistemin bankar dyshkallësh, rolin e Bankës Qëndrore dhe rëndësinë që ka

për ekonominë zbatimi me efikasitet i politikës monetare.

Të njohë inflacionin si dhe te dijë ta masë atë.

Të njohë papunesinë dhe punëzenien si dhe të dijë të dalloje llojet e papunësisë.

19

11. Bazat e Prodhimit Bimor 5 ECTS

Prof.Dr. Ilir Kristo

Prof. As. Dr. Pëllumb Harizaj

Ngarkesa: (5 Pesë) 45 orë, 30 me 15

Tipologjia e lëndës: C, lëndë ndërdisiplinore

Viti Akademik/Semestri kur zhvillohet: Viti i parë, semestri i dytë


Kodi i lëndës:

Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected]/ [email protected]

Prodhimi i bimëve është një rezultante e bashkëveprimit të faktorëve natyrorë si toka dhe klima me

bimët. Procesi i prodhimit të bimëve është shumë kompleks dhe harmonizimi i faktorëve natyrorë me

kërkesat e bimëve përbën një aktivitet që kërkon njohje të thella në fushat e biologjisë, kimisë dhe

fizikës. Nga ana tjetër prodhimi i bimëve të kultivuara asnjëherë nuk duhet parë i shkëputur nga

aspekte të rëndësishme mjedisore si mbrojtja e burimeve tokësore dhe ujore apo siguria ushqimore.

Qëllimi i këtij moduli është ti japë studentëve të Fakultetit të Bujqësisë dhe Mjedisit një nivel bazë

njohurish të domosdoshem për të njohur parimet e përgjithëshme dhe faktorët bazë të prodhimit

bimor.

12. Bazat e Prodhimit Shtazor 5 ECTS

Prof.Ass.Dr. Petrit Dobi

Dr. Alma Llambiri

Ngarkesa: ECTS 5 (pese), 45 orë mësimore në klasë, 30 leksione /15 praktika.

Tipologjia e lëndës: B, lëndë karakterizuese

Lloji i lëndës: Lende e detyrueshme, profesionale


Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected] ; [email protected]

mailto:[email protected]/


20

Bazat gjenetike të përmirësimit racor në kafshë.

Të ushqyerit e kafshëve

Veçoritë biologjike dhe veçoritë e ndërtimit trupor të kafshëve

Veçoritë e riprodhimit në kafshët e fermës

Strehimet dhe pajisjet që përdoren për kafshët bujqësore.

Menaxhimi i prodhimit në ferma.

Bazat e trashëgimisë në kafshët bujqësore. Trashëgimia e disa tipareve me rëndësi

ekonomike.

Përzgjedhja. Objektivat, treguesit, metodat dhe llojet e përzgjedhjes. Racat e kafsheve

bujqesore

Bazat e të ushqyerit të kafshëve bujqësore.

Veçoritë biologjike dhe ato anatomo-fiziologjike të kafshëve

Prodhimtaria e mishit (për gjedhin, dhentë, derrat dhe shpendët) dhe faktorët që ndikojnë.

Prodhimtaria e qumështit dhe faktorët që ndikojnë në të.

Prodhimtaria e leshit dhe faktorët që ndikojnë në të.

Prodhimtaria e vezëve dhe faktorët që ndikojnë në të.

Sistemet e mbajtjes për llojet e ndryshme të kafshëve bujqësore.

Veçoritë e riprodhimit për kafshët e ndryshme të fermës.

Kafshët dhe mjedisi.

13. Sociologji 3 ECTS

Msc. Denis Ҫela

Ngarkesa:3 Kredite, 15 seminare/ 15 leksione.

Tipologjia e lëndës: Lëndë jo karakterizuese

Lloji i lëndës:15 leksione, 15 seminare)

Kodi i lëndës: BM11PT


Ne programin e ketij moduli, studentet do te gjejne informacionin e nevojshem per sistemin social

rural dhe to te pervetesoje njohuri mbi:


21

I. Aspekti social i mjedisit rural

Natyra e marredhenieve sociale qe krijohen ne mjediset rurale, faktoret perkates qe i

percaktojne keto marredhenie si te tilla, cfare dallimesh ka secili mjedis, urbanizimi i rurales

dhe ruralizimi i urbanes, “ruralja” si vecori kryesore e mjedist fshatar, ndryshimi I konceptit

te saj ne kushtet e sotme.

II. Ekonomia rurale

Ekonomia rurale si nje ekonomi ne kontakt te drejteperdrejte me natyren, ndermarrja

familjare ku mpleksen faktoret ekonomike dhe lidhjet e gjakut, vecorite e kapitalizmit ne

bujqesi, ndikimi i industrise dhe agrobiznesi, si percaktohen karakteristikat sociale dhe

psikologjike te bashkesise fshatare nga vecorite e ekonomise rurale dhe ndermarrjes familjare.

III. Ndikimi politikes ne mjedisin rural

Roli i politikes ne ndryshimin e mjedisit rural, reformat e ndjekura gjate 80 viteve te fundit

dhe pasojat e tyre sociale dhe ekonomike. Mjedisi rural si mjedis me aftesi te kufizuara te

faktoreve te zhvillimit. Roli i faktoreve ekstrarurale dhe sidomos i politikes mbi zhvillimin e

bashkesise fshatare.

IV. Kultura rurale dhe kultura urbane

Roli kultures ne mbijetesen e njeriut, kultura si enciklopedi e njohjes, vecorite e kultures

shqiptare, vecorite e kultures rurale. Si krijohet, konservohet dhe transmetohet kultura rurale,

roli kultures rurale ne uniformizimin e bashkesise fshatare dhe forcimin e lidhjeve sociale

brenda saj.

14. Biokimi 6 ECTS

Prof. Dr. Fatos Harizaj

Prof.Dr. Valdete Vorpsi

Ngarkesa: 6 (gjashte), 60 orë, 30 me 30




22


Ky kurs jep një bazë themelore për studimin e organizimit strukturor dhe funksionimit të

lëndëve të qenieve të gjalla. Studion ndërtimin e makromolekulave të qelizave të gjalla si

dhe vetitë dhe kinetikën e enzimave si biokataliazatorë. Principet kryesore të fotosintezës,

frymëmarjes, biosintezës së proteinave, metabolizimin e lipideve, glikolizen, ciklin e Krebsit,

transportin e elektroneve, fosforilimin oksidativ dhe metabolizmin e lipideve.

15. Gjenetikë 6 ECTS

Prof. Dr. Alban Ibraliu

Ngarkesa:5 (pesë), 60 orë, 30 me 30

Tipologjia e lëndës:B, lëndë karakterizuese




Moduli është programuar për të pajisur studentet me njohuritë bazë të gjenetikës, parimet e

trashëgimisë, karakteristikat fiziko-kimike të sistemeve gjenetike. Ai mbulon si pjesën klasike dhe atë

molekulare të gjenetikës si edhe një hyrje të shkurtër në gjenetikën sasiore dhe atë të popullatave.

Brenda tij gjendet një gamë e gjërë informacionesh përsa i përket stukturës së gjeneve dhe mënyrës se

si ato funksionojnë.Ky informacion ka një përdorim praktik në shumë disiplina duke nisur nga

mjekësia ligjore e deri tek ato agronomike. Në fund të kursit studentët do të jenë të aftë të:

Të sigurojnë një përmbledhje në fushën e gjenetikës klasike dhe moderne

të përmirësojnë aftësite për zgjidhjen e problemave në gjenetikë,

të sigurojnë njohuri bazë për të kuptuar principet e trashëgimise dhe mënyrën se si ato aplikohen

në shëndetin e njeriut dhe në përmirësimin gjenetik të bimëve dhe kafshëve,

të sigurojnë njohuri bazë për mënyrën e ndërveprimit të gjeneve dhe mekanizmat e kontrollit

të sigurojnë kualifikimin e nevojshëm për ndjekjen e moduleve të mëtejshme që lidhen me

Gjenetikën.

16. Hidraulika Bujqësore &Topografia 7 ECTS

Prof. Dr. Përparim Laze

Doc. Jorgji Stasa




23

Ngarkesa: 7 (shtatë), 90 orë, 45 me 45

Tipologjia e lëndës: B, lëndë bazë




Hidraulikë bujqësore

Ky kurs është hartuar për tu siguruar studentëve njohuri bazë në fushën e Hidraulikës

bujqësore, duke u përqëndruar në temat që vijojnë: karakteristikat fizike të ujit, bazat e dinamikës së

fluideve, hidrostatikën, hidrodinamikën, hidrodinamikën e rrymave, makinat hidraulike, lëngjet reale,

humbjet hidraulike, rrymat me sipërfaqe të lira, foronomia, lëvizja e ujrave të filtrimit, si dhe

aplikimet teknike (puset dhe drenazhet).

Programi perfshin gjithashtu: kullimin sipërfaqsor dhe nënsipërfaqsor (parametrat teknike, kostot e

kullimit, ripërdorimi i ujrave të kullimit, projektimin, ndërtimin dhe mirëmbajtjen e sistemeve të

kullimit); ujitjen, parametrat agronomik dhe hidraulik të ujitjes, shpërndarja e ujit të mbledhur për

ujitje, ujitja me rrjedhje të lirë (projektimi, ndërtimi dhe mirëmbajtja e rrjetit ujitës), teknikat e ujitjes

me presion (në formë shiu dhe me pika), ujitja e kombinuar me plehrimin; ujëmbledhësit për ujitje,

veprat hidroteknike të ujitjes dhe kullimit, si dhe mbrojtjen e tokave nga vërshimet e lumenjve dhe

përrenjve.

Objektivi kryesor i kursit është që studentët të fitojnë njohuri të thelluara të hidraulikës së

përgjithëshme, hidrologjisë sipërfaqsore dhe nëntokësore, fizikës se tokës, si dhe kullimit dhe ujitjes

së tokave bujqësore.

Në fund të kursit studentët duhet të jene të aftë në: Përcaktimin e potencialit të ujitjes në bazë të

vlerësimeve të veta të burimeve ujore dhe kërkesave të bimëve për ujë; përzgjedhjen e sistemeve të

përshtatshme të ujitjes dhe kullimit në kushtet e dhëna; hartimin e projekteve për sisteme të thjeshta të

ujitjes sipërfaqsore, me pika, si dhe të sistemeve të kullimit që aplikohen në fermë; monitorimin dhe

vleresimin ekonomik të projekteve të kullimit dhe ujitjes.

Në aspektin praktik pritet që studentët të arrijnë të aplikojnë njohuritë e fituara gjatë kursit në kullimin

dhe ujitjen për të siguruar një bilanc ujor optimal në tokë, me synim kultivimin e sukseshëm të

bimëve bujqësore.

Topografi

Ne perfundim te ketij kursi studentet do te jene te afte te perfitojne njohuri per : Njohuri mbi forrmen

dhe madhesine e Tokes; Leximi i permbajtjes se planeve dhe hartave topografike;

Projeksionet hartografike; Matja ne harte dhe planet topografike; Llojet e nivelimit, nivelimi

gjoemetrik, dhenia e kuotes se projektit; Rilevimi topografik, perpilimi i planit topografik;

Orientimin me harte ne terren, levizjen me kende azimutale; Percaktimin e koordinatave

ortogonale (x,y) me ane te GPS.

17. Toka e Menaxhimi i saj 6 ECTS

Prof. Dr. Ilir Kristo

Prof. Dr. Fatbardh Sallaku


24

Ngarkesa: 5 (pesë), 60 orë, 30 me 30

Tipologjia e lëndës: C, lëndë ndërdisiplinore


Kodi i lëndës: BN11KP018

Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës:[email protected]/[email protected]

Toka përbën një sistem ideal në të cilin mund të vrojtohen përdorimet praktike të parimeve bazë të

biologjisë, kimisë dhe fizikës. Nga ana tjetër këto parime mund të përdoren për të minimizuar

degradimin e tokës, burimin bazë të mjedisit natyror.

Qëllimi i këtij moduli është ti japë studentëve të Fakultetit të Bujqësisë dhe Mjedisit njohuritë bazë në

shkencën e tokës. Këto njohuri janë esenciale për studentët dhe të interesuarit në fushat e bujqësisë,

mjedisit, pyjeve, etj.

18. Ekologji 6 ECTS

Dr. Romina Kote

Ngarkesa: numri i krediteve 5 ECTS; numri i orëve mësimore në klasë 60 orë (2:2), 30 orë leksione

dhe 30 orë seminare.

Tipologjia e lëndës: Lëndë e detyrueshme, profesionale

Lloji i lëndës: Lëndë karakterizuese.



Nëpërmjet zhvillimit të programit të lëndës “Ekologjia” studentët do të gjejnë të gjithë informacionin

e nevojshëm që lënda tenton të arrijë në përfundim të saj, të cilat ndahen në njohuritë, aftësitë dhe

kompetencat që studenti pritet të përvetësojë për një numër çështjesh të karakterit biologjik e mjedisor

të lidhura me:

Bazat teorike e konceptuale të Ekologjisë. Përcaktimi dhe kontributi i Ekologjisë. Drejtimet e

studimit. Teoria ekosistemike. Zhvillimet historike të Ekologjisë. Metodat e studimit në ekologji.

Ndarjet e objektit të ekologjisë dhe nëndarjet.

Ekosistemika. Biosfera dhe struktura. Ekosistemi dhe struktura. Klasifikimi i ekosistemeve.

Strategjia e evoluimit të ekosistemeve.

Funksionimi i ekosistemeve. Lëvizja e Energjisë në Ekosisteme. Biomasa dhe Prodhimtaria.

Zinxhirët dhe rrjetat ushqimore. Niveli ushqimor. Struktura ushqimore. Piramidat ekologjike.

Lënda në Ekosisteme. Lëvizja e lëndës (Ciklet biogjeokimike). Ciklet e elementëve kryesore.

25

Ndërveprimet në ekosisteme. Ndërveprimet në Biocenozë (marrëdhëniet sinekologjike).

Ndërveprimet pozitive ne ekosisteme. Ndërveprimet negative. Konkurenca, konkurenca ndërllojore.

Koncepti i komunitetit biotik dhe Demoekologjia (Ekologjia e popullatave). Klasifikimi i

organizmave në brendësi të komunitetit. Analiza e komunitetit dhe diversiteti i specieve në

komunitet. Llojet e komuniteteve. Ekotonet. Cilësitë kryesore të popullatave. Dëndësia e popullatave.

Lindshmeria dhe vdekshmeria. Rregullimet, shpërndarja dhe struktura e popullatave.

Koncepti i habitatit dhe i Nish-it ekologjik. Koncepti i habitatit. Koncepti i Nish-it ekologjik.

Valenca ekologjike, ekuivalentët dhe indikatorët ekologjikë. Hapësira ekologjike dhe sahatët

biologjikë.

Tipet kryesore te ekosistemeve. Mjedisi tokësor. Biota tokësore dhe rajonet biogjeografike.

Struktura e përgjithshme e ekosistemeve tokësore. Shpërndarja e ekosistemeve tokësore. Biomat.

Peizazhi formë e mjedisit dhe Klasifikimi i peizazheve.

Ekosistemet ujore. Ekosistemet detare dhe oqeanike. Karakteristikat e mjedisit detar. Biota detare.

Zonaliteti i detit. Komunitetet e zonave oqeanike. Ekosistemet e ujrave të ëmbla. Mjediset e ujrave të

ëmbla, llojet dhe faktorët kufizues. Klasifikimi ekologjik i organizmave të ujrave të ëmbla. Biota e

ujrave të ëmbla: flora dhe fauna. Liqenet. Kënetat. Burimet.

Agroekosistemet. Koncepti i agroekosistemit. Resurset e agroekosistemeve. Proçeset ekologjike në

agroekosisteme. Klasifikimi i agroekosistemeve.

Ekologjia dhe Mjedisi. Koncepti i mjedisit. Shkalla hapsinore e kohore e mjedisit. Mjedisi natyror

dhe mjedisi teknologjik. Ndryshimet në kohë të mjedisit. Përshtatja ndaj mjedisit. Koncepti i klimës.

Sistemet klimatike. Ndarjet klimatike të Shqipërisë. Mjedisi dhe faktorët ekologjikë.

Ekologjia e Burimeve Mjedisore. Koncepti i burimit mjedisor. Burimet dhe rezervat mjedisore.

Klasifikimi i burimeve mjedisore.Resurset abiotike e biotike. Resurset ushqimore, tokësore dhe ujore.

Degradimi dhe Ndotja e Mjedisit. Degradimi dhe ndotja e mjedisit. Tipet e ndotjes.Pasojat

ekologjike. Efekti serre, ngrohja globale dhe ndryshimet klimatike.Kostua e ndotjes dhe kontrolli.

Ruajtja dhe Mbrojtja e Mjedisit. Ruajtja e natyrës. Mbrojtja e mjedisit. Zonat e mbrojtura.

Klasifikimi dhe vlerësimi.

Ekuilibri në biosferë. Ekologjia dhe zhvillimi i qëndrueshëm. Vlerësime ekologjike të raporteve

ndërmjet njeriut dhe mjedisit. Njeriu, teknologjia dhe mjedisi. Mundësitë për barazpeshimin e

marrëdhënieve njeri – natyrë. Edukimi mjedisor. Koncepti i zhvillimit të qëndrueshëm

mjedisor.Ekologjia një shkencë historiko-sociale.Ekologjia si shkence e zhvillimit të qëndrueshëm.

19. Fiziologji 6 ECTS

Prof. Ass. Dr. Erta Dodona

Ngarkesa: 4 (Katër), 60 orë, 30 me 30

26





Nëpërmjet programit të lëndës studentët do të gjejnë informacionin e nevojshëm për një numër

çështjesh të lidhura me objektin dhe degët e studimit të fiziologjise bimore. Ndërtimin dhe origjinën e

organeleve qelizore. Njohja me organelet qelizore dhe specifikimi i organeleve tipike bimore.

Marrëdhëniet ujore në bimë. Roli fiziologjik i ujit per qelizen. Ndikimi i faktorëve mjedisorë në

marrjen dhe largimin e ujit nga bimët. Koncepti i potencialit ujor. Transporti i joneve ne distanca te

shkurtra e te gjata; osmoza, difuzioni, plazmoliza e deplazmoliza. Transporti i joneve nëpër

membranë. Transpirimi e gutacioni.

Ushqimi mineral dhe roli fiziologjik i mikro dhe makroelementëve. Kriteret e Epsteinit.

Përdorimi i dritës në fotosintezë. Fotosinteza C3, C4 dhe CAM. Fotorespirimi. Marrëdhëniet e

fotosinezës me prodhimin.

Frymëmarrja e bimëve. Glikoliza e Cikli i Krebsit. Marrëdhëniet e fotosinezës dhe frymëmarrjes me

faktorët mjedisorë.

Translokacioni i lendeve ne floeme. Raporti source/sink dhe kontrolli i tij.

Rritja dhe zhvillimi i bimëve. Roli fiziologjik i rregullatorëve të rritjes. Polariteti dhe diferencimi.

Totipotenca dhe kultivimi “in vitro”. Fitokromi. Morfogjenezat.

Fiziologjia e lulëzimit dhe frutifikimit; vernalizimi dhe fotoperiodizmi. Nxitja dhe pengimi korrelativ

në rritjen dhe zhvillimin e bimëve. Rrëzimi. Fiziologjia e rinisë, pjekurisë, plakjes dhe vdekjes.

Lëvizjet te bimët.

20.Të Ushqyerit e Bimëve 6 ECTS

Prof.Dr. Ardian Maçi

Prof. Asc. Dr Liri MIHO

Ngarkesa: 5(pese) ECTS 60 orë ; (30 leksione / 30 praktika)

Tipologjia e lëndës: B; Lëndë karakterizuese

Lloji i lëndës: E detyrueshme”

Kodi i lëndës:

Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected] , [email protected]

Shkenca e te ushqyerit te bimeve trajton parimet e të ushqyerit të bimëve dhe aspektet praktike të

këtyre njohurive në sistemet e prodhimit bimor.

a- Studenti të pajiset me njohuri të elementëve të domosdoshëm në sistemin tokë- bimë, rolin

fiziologjik të elementëve të vecantë në bimë dhe kontributin e tyre në prodhimin bimor.




27

b-Studenti të njohë se cilat janë format, përmbajtja në tokë dhe rendesia agronomike dhe agrokimike e

transformimit te tyre, studimin e kryerjes së analizave kimike të tokës. Organizimi i punes per

perpilimin e hartave agrokimike. Interpretimi i rezultateve te diagnostikimit te tokes.

c-Formimi i specialisteve me njohuri te mira mbi njohjen e plehrave minerale, plehrat organike,

teknikat e plehrimit, dozat dhe rekomandimet e plehrimit, efektet e të ushqyerit në mjedis.

Pjesa e parë përfshin njohuritë mbi objektin si shkencë,elementët e domosdoshëm në të ushqyerit e

bimëve. Cilesite e tokes lidhur me te ushqyerit e bimeve. Te ushqyerit e bimeve me makro dhe mikro

element. Te ushqyerit e bimeve me kalcium dhe perdorimi i gelqeres e Gipsit si pleh dhe si korigjues

te toke. Metodat e vleresimit te pjellorise se tokes dhe percaktimin e nevojave te bimeve per plehrim.

Pjesa e dytë shpjegon në mënyrë përmbledhëse materialet kimike të nevojshme për plotësimin e

nevojave për elementë ushqyes. Këtu trajtohen : Plehrat azotike, fosforike, llojet, cilësitë e tyre.

Plehrat potasike të kalciumut. Mikroplehtat. Plehrat e përbëra. Plehrat organike. Plehërimi i gjelbërt

Pjesa e tretë trajton vecoritë e përdorimit të plehrave për bimët e të lashtave, kulturat prashitëse.

Vecorite e perdorimit te plehrave tek drufrutoret (berthamoret & farore), perimet, foragjeret.Metodat,

mënyra, koha dhe teknika e përdorimit të plehrave kimike. Sistemi i përdorimit të plehrave në

bujqësi.Metodat kërkimore shkencore në të ushqyerit e bimëve

21. Bimë Arash 5 ECTS

Prof.Dr. Foto Kashta

Ngarkesa:5 (pesë), 60 orë, 30 me 30

Tipologjia e lëndës:B, lëndë karakterizuese


Kodi i lëndës:BM11KP089

Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të modulit: [email protected]

• Njohja me karakteristikat botanike dhe biologjike te bimeve te arave (drithera bime industriale,

bime foragjere) dhe kerkesat e tyre per faktoret e rritjes (klime, toke, lende ushqyese) ne fazat e

ndryshme te zhvillimit

• Nderlidhja e karakteristikave te mesiperme me teknologjine e kultivimit, me qellim perputhjen

maksimale te kerkesave me teknologjine qe do aplikohet.

• Njohja me vecorite e kultivimit te bimeve te arave ne zonat baze te prodhimit te tyre ne vendin

tone, ne vartesi te dallimeve klimatiko-tokesore te tyre dhe objektivave te rendimentit qe zona

eshte ne gjendje te ofroje.

• Hartimi i nje teknologjie tip per nivele te diferencuara rendimenti per secilen bime. Ne perfundim

te modulit studentet te jene ne gjendje :

• Te njohin karakteristikat morfologjike dhe fiziologjike te bimeve te arave

28

• Te njohin mire karakteristikat biologjike dhe kerkesat ndaj kushteve te mjedisit te ketyre bimeve

• Te hartojne teknologjite e kultivimit per zona te ndryshme klimatiko tokesore dhe t’i zbatojne

ato.

22. Perime-Lule 6 ECTS

Prof.Asc.Dr. Glenda Sallaku

Prof.Asc.Dr. Gjok Vuksani

Ngarkesa: 2:2

Tipologjia e lëndës:




Nëpërmjet programit të modulit studentët do të gjejnë informacionin e nevojshëm për një

numër çështjesh të lidhura me:

Aspekte të përgjithshme të kultivimit të perimeve dhe luleve; kërkesat që kanë në përgjithësi

këto bimë për faktorët jetësorë si ndriçimi diellor, elementët ushqyes, uji, ajri dhe temperatura, si dhe

për faktorë të tjerë të mjedisit rrethues, siç janë erërat, përbërja e tokës etj.

Njohuri të përgjithshme mbi mënyrat e shtimit të perimeve dhe të luleve: Shtimi me farë dhe

në mënyrë vegjetative. teknologjia e prodhimit të fidanëve fidanëve perimorë.

Njohuri mbi sistemet e prodhimit të perimeve dhe luleve. Perimet ndryshojnë nga pothuajse të

gjitha bimët e tjera të kultivuara, pasi ato mund të prodhohen duke përdorur sisteme të ndryshme;

fushë të hapur, mjedise të mbrojtura, kultivim pa tokë, prodhim organik. Perimet mund të

mbillen në fushë të hapur (atëherë kur kanë sezonin e tyre të kultivimit, por nëse duam ti

kultivojmë jashtë sezonit duhet të përdorim mjediset e mbrojtura. Perimet mund të kultivohen

në tokë, duke përdorur metodën konvencionale të zakonshme, pra plehra kimikë dhe pesticide

sintetike, por mund të prodhohen në mënyrë organike, duke përdorur vetëm plehra organikë

si dhe plehra dhe pesticide me origjinë natyrore apo kontroll biologjik të sëmundjeve dhe

dëmtuesve. Sot gjithmonë e më shumë perimet po mbillen në sisteme të kultivimit pa tokë

(sbstate apo tretësira ushqyese).

Gjithashtu moduli trajton konkretisht teknologjitë e kultivimit të perimeve dhe të luleve, duke

i grupuar sipas familjeve botanike ku ato bëjnë pjesë në rastin e perimeve dhe sipas specieve

apo subspecieve të veçanta në rastin e bimëve zbukuruese. Të gjitha etapat në të cilat kalon

kultivimi i perimeve në fushë të hapur, që nga përgatitjet e tokës për mbjelljen, mbjellja,


29

ujitja, plehërimi, shërbimet gjatë gjithë ciklit vegjetativ (krasitja, lidhja, heqja e gjetheve

trajnimet e ndryshme etj., në varësi të species) dhe vjelja.

23. Pemëtari 5 ECTS

Prof.Dr. Bari Hodaj

Ngarkesa: 2:2 (30 orë leksione + 30 orë praktika)

Tipologjia e lëndës: Aplikative




Origjina, perhapja, karakteristikat botanike e biologjike te pemeve frutore, ulli, agrume dhe hardhi.

Kerkesat per klime dhe toke, ngritja e pemtoreve,menaxhimi i tokes, pleherimi, ujitja, krasitja, rrallimi

i luleve dhe frutave , prodhimi periodik, vjelja, ruajtja e frutave.

Menyrat e shtimit, prodhimi i fidaneve te pemeve frutore, agrumeve, ullirit dhe hardhi, nenshartesat.

Vleresimi pomologjik i cv te pemeve frutore, agrumeve ,ullirit dhe hardhi.

Te njihet vendorigjina e specive subspecieve dhe kultivareve , mbi bazen e te cilave gjykohet për

vecoritë biologjike te species apo kultivarit, nevojat per temperatura te ulta , qendrushmeria ndaj

temperaturave te ulta dhe te larta, zgjatja e fenofazave e tjera.

Te trajtohen vecorite botanike dhe biologjike te specieve si baze per te percaktuar rajonizimin dhe

metodat e kultivimit te pemeve frutore,agrume,ulli dhe hardhi.

Te trajtohem teknologjite e kultivimit te kulturave dru frutore,subtropiksale,ulli,hardhi si dhe

prodhimi i fidanave , mbjelljet e reja , punimet pleherime , krasitjet etj

Te behet pershkrimi i kultivareve, vlera ekonomike dhe tregetare e kultivarit, amortizimi i kultivarit

dhe rinovimi i tij.konvejeri i pjekses dhe konsumit te tyre si dhe vecorite e tyre ne kultivim dhe

ruajtje

24. Menaxhim Parazitësh 5 ECTS

Prof.Dr. Thanas Ruci

Prof.Dr. Shpend Shahini


30

Ngarkesa: 60 ore, raporti 2 : 2, 30: 30

Tipologjia e lëndës:( B, lëndë karakterizuese)



Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës:[email protected];

[email protected]

Nëpërmjet këtij moduli studentit do ti jepen njohuri të thella shkencore mbi dëmtuesit

kryesore që shkaktojnë humbje të konsiderueshme për kulturat bujqësore, në kushtet e

intensifikimit të prodhimit shtohen problematikat dhe dëmet që shkaktohen nga dëmtuesit.

Pajisja e studentëve me njohuri të thelluara të përgjithëshme dhe të veçanta mbi

zbatimin praktik të parimeve dhe koncepteve të menaxhimit të integruar të parazitëve.

Njohja e studentit me Protokollet e BE-së për menazhimin e integruar të shëndetit të

bimëve dhe prodhimeve të tyre nga dëmtimet e parazitëve të ndryshëm.

Moduli do të japë njohuri mbi komponentët parandalim, observim dhe ndërhyrje.

Do të trajtohen faktorët që shkaktojnë dëmet, kontrolli i organizmave të dëmshëm,

kontrolli natyror si dhe kontrolli i zbatuar.

Do të jepen njohuri të thella shkencore mbi nivelin ekonomik të dëmit dhe kufirin

kritik në kushtet e mjediseve fizike dhe të zonave klimatike

25. Mekanizimi në Mbrojtjen e Bimëve 5 ECTS

Dr. Ndoc Vata

Ngarkesa: 120 orë (30 ore Leksione - 90 ore Praktika)



Kodi i lëndës:


Ne kete modul studenti nepermjet leksioneve, praktikave dhe seminareve merr njohuri teorike dhe

praktike per mekanizimin bujqesor, objekti, parimet, elementet e sistemit bujqesor, Transmionete

mekanizmat.burimet energjitike qe perdoren ne bujqesi, motorrat me djegje te brendshme, kohet e

cikli i MDB, mekanizmat e sistemet e MDB.traktoret bujqesor paisjet e punes te tij. Makinat



31

bujqesore, agregatet bujqesore qe perdoren ne fushen e bujqesise, ( per punimin e tokes, per punimin

plotesues te tokes, per shperndarjen e plehut, makinat mbjellese, per mbrojtjen kimike te bimeve, per

korrjen e drithrave). Reziatenca e M.Bujqesore, Kapaciteti i punes (prodhimtaria) i M.Bujqesore.

Rregjistrim i tyre per pune ne menyre qe te sigurojme parametrat optimal agronomik.

26. Fitopatologji Bujqësore 5 ECTS

Prof.Dr. Myzejen Hasani


Ngarkesa: 60 ore, raporti 2/2

Tipologjia e lëndës:( B, lëndë karakterizuese)




Bimët e arave, dru-frutorët në fushë të hapur si dhe perimet në serra dhe në fushë të

hapur preken nga një numër i madh semundjesh duke u bërë në këtë meënyrë faktorët më

kryesor kufizues të prodhimit.

Problematika fitosanitare e kulturave bujqësore është shumë e gjërë, por që në këtë

modul vëmëndja do të përqëndrohet kryesisht në problemet fitosanitare të tokës, sistemit

rrenjor si dhe ato të pjesës mbitokësore.

Në këtë modul të fitopatologjisë të kulturave bujqesore është sjellë pjesa e parë ose

ajo e përgjithëshme, që trajton hyrjen, objektin dhe rëndësine e patologjisë bimore, konceptin

e sëmundjes dhe dëmit, llojet e simptomat të shfaqjes së tyre, etj.

Më tej vazhdohet me njohjen e shkaktarëve të sëmundjevë si këpurdhat, bakteriet,

viruset, viroidet dhe mykoplazmat dhe faktorët fiziologjikë për të vazhduar me procesin

patologjik dhe fazat e tij, ciklet e zhvillimit dhe përhapjen e sëmundjeve, me diagnostikën

dhe vleresimin e përhapjes të sëmundjeve.

Në fund trajtohen bazat teorike të epifitisë dhe qëndrushmërisë së bimëve ndaj

sëmundjeve, për tu mbyllur me metodat integrale të kontrollit të sëmundjeve në bimët

bujqësore.

Të njohin metodat bazë të kontrollit të integruar të sëmundjeve të bimëve.

27. Entomologji Bujqësore 5 ECTS


32

Prof.Dr. Shpend Shahini

Ngarkesa: kredite 5 , numri i orëve 60, 30 orë leksione, 2 orë seminare dhe 28 orë praktika

laboratorike.

Tipologjia e lëndës: Lëndë e detyrueshme, profesionale.


Kodi i lëndës: [BM11KP094]


Studimi i insekteve parazite të kulturave bujqësore krijon mundësine jo vetëm të mbrojtjes së

prodhimit, por edhe rivendosjen e ekuilibrave natyrorë ndërmjet parazitëve të kulturave bujqësore dhe

armiqve natyrorë.

Sot rezulton që humbja e prodhimit të përgjithshëm bujqësor, varion nga 30 – 35 %. Nëpërmjet këtij

programi, studentët e prodhimit bimor do të marruin njohuri të thella shkencore mbi parazitët,

shkaktarë të humbjeve në agroekosisteme, ecurinë biologjike të tyre në kushtet e vendit tonë dhe

marrjen e masave të kontrollit bazuar mbi nocione të thella shkencore, siç janë kufijtë kritikë të

ndërhyrjes.

Gjithashtu, krahas insekteve si pjesa dominante shkaktarë të dëmit, do të trajtohet edhe ecuria

biologjike e këpushave, nematodave, minjve e kërminjve. Do të evidentohet ecuria e popullatës së

tyre në kushtet e vendit tonë në përputhshmëri të plotë me faktorët ekologjikë. Nga bota shtazore,

insektet janë klasa më e pasur me specie, ndërmjet të cilave njihen rreth 7500 lloje të dëmshme. Klasa

e insekteve nuk është e pasur vetëm në lloje, por edhe në individë për secilin lloj. Në përgjithësi,

dëmtuesit dhe veçanërisht insektet, kanë pjellori të lartë dhe japin pasardhës të shumtë, si edhe kanë

aftësi të madhe përshtatjeje ndaj kushteve të ndryshme ekologjike, të përhapura që nga tropiku deri në

rrethin polar. Përcaktimi i dëmeve të shkaktuara nga insektet dhe kafshët, paraqet vështirësi, pasi

shpesh në këtë drejtim veprojnë disa faktorë.

Dëmtumet e shkaktuara nga insektet, janë një faktor i rëndësishëm i reduktimit të prodhimit të

përgjithshëm. Krahas dëmit direkt nga insektet, këpushat e nematodat, ato shkaktojnë edhe dëm

indirekt, pasi shërbejnë për përhapjen e sëmundjeve të rrezikshme virusale, bakteriale e kërpushore.

Një vemendje e veçante do t’i kushtohet metodave të kontrollit, mjeteve të kontrollit, siç janë

pesticidet në kuadrin e menaxhimit të integruar.

Parashikimi i dinamikës së popullatave të dëmtuesve do të trajtohet në koncepte bashkëkohore të

prognozë – sinjalizimit, nga ku do të jepen njohuri të plota mbi gradologjinë e shkaktarit të dëmit dhe

të bimës strehuese. Pra, do të bëhet e mundur implementimi i gradologjisë së aplikuar.

Kontrolli i dëmtuesve për kultura të veçanta sipas protokolleve të BE-së.


33

28. Barishtet e Këqia 4 ECTS

Prof.Dr. Skënder Varaku

Ngarkesa:4 kredite 45 ore, 30 leksione,13 praktika,2 seminare

Tipologjia e lëndës: karakterizuese

Lloji i lëndës:E detyrueshem



Një nga momentet e rëndësishme të formimit teorik e praktik të studentëve në fushën e mbrojtjes së

bimëve është edhe përfitimi injohurive mbi barishtet e këqija që prekin kulturat bujqësore e në të

njejtën kohë dhe masat e komtrollit të tyre qofshin ato me karakter agronomik dhe ato kimike,

përdorimin e herbicideve.

Barërat e këqija, ashtu si dhe parazitët e tjerë në përgjithesi, vazhdojnë të shkaktojnë humbje të

konsiderueshme në prodhimin bujqësorë në botë e aq më tepër dhe në vendin tonë. Kjo bën të

domosdoshme rritjen e njohurive rreth problemeve që lidhen me barishtet e këqija. Këtë qëllim synon

të arrij edhe ky modul i cili do të përqendrohet sidomos në;

Njohjen e barërave të këqija për çdo kulturë bujqësore që janë të përhapur në vendin tonë;

karakteristikat kryesore të tyre.

Metodat kryesore të kontrollit të barishteve të këqija, standartizimi dhe përdorimi i herbicideve dhe

tipet e ndryshme të tyre.

Kontrolli i barishteve të këqija në kultura të ndryshme bujqësore.

Module me zgjedhje

29. Drejtim Ferme 4 ECTS

Prof. Ass. Dr. Maks Meçe

Dr. Ilir Tomorri

Dr.Gentjan Mehmeti

Sadik Maloku

Ngarkesa: 5 (pesë), 45 orë, 30 me 15


34

Tipologjia e lëndës:B, Lëndë karakterizuese



Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: mmeç[email protected]; [email protected];

[email protected]; [email protected];

Në programin e këtij moduli, studentet do të gjejnë informacionin e nevojshëm për një mumër

problemesh që lidhen me:

Kuptimin e fermës bujqësore; Cilat janë modelet e organizimit të fermave bujqësore dhe

karakteristikat e tyre, Cili është kuptimi i drejtimit të fermave bujqësore; Cilat janë parimet kryesore

të drejtimit, Funksionet dhe fushat e drejtimit; Rëndesia e përcaktimit të objektivave; Cilat janë hapat

e procesit të vendimmarrjes; klasifikimi dhe ambjenti i marrjes së vendimeve; Cilat janë problemet

kryesore që ballafaqohet një fermer dhe metodat që përdoren për realizimin e tyre.

Burimet e sigurimit të informacionit dhe drejtimet e përdorimit të tij; Pjesët përbërëse

të një sistemi kontabiliteti; Bilanci kontabël dhe analiza e tij; Pasqyra e të ardhurave dhe

shpenzimeve dhe analiza e saj.

Rolin e teorisë ekonomike në drejtimin e fermave; Parimet ekonomike që përdoren në

drejtimin e fermave; Marxhinalizmi; Funksioni dhe teknologjia e prodhimit; Konceptet dhe

mardhëniet e kostove në bujqësi; Zgjedhja e nivelit të një dhe dy faktorëve variabël që

maksimizon fitimin; Zgjedhja e nivelit të prodhimit që maksimizon fitimin; Shpërndarja e një

faktori në sasi të kufizuar midis alternativave të përdorimit; Zgjedhja e kombinimit të

faktorëve dhe aktiviteteve prodhuese.

Teknikat e buxhetimit dhe planifikimit në fermë; Buxheti i aktiviteteve; Buxheti i

pjesshëm i fermës bujqësore; Planifikimi i përgjithshëm i fermës; Buxheti i hyrjeve dhe

daljeve të parasë.

Elementët përbërës të analizës së biznesit dhe aktiviteteve të tij; Llojet e analizës;

Analiza e madhësisë së biznesit të fermës; Vlerësimi i efektivitetit të biznesit; Treguesit që

vlerësojnë efektivitetin e prodhimit dhe efektivitetin ekonomik.

30. Sëmundjet dhe dëmtuesit e bimëve të arave 4 ECTS

Prof.Dr. Natasha Duraj


Ngarkesa:(Kredite-5, numri i orëve mësimore në klasë,(3/1.5), leksion-30 orë, seminar-2 orë,

laboratore 11 orë. Test ndërmjetës 2.

mailto:mmeç[email protected]




35

Tipologjia e lëndës: A- karakterizuese

Lloji i lëndës: me zgjedhje

Kodi i lëndës:


Në këtë modul trajtohen me hollësi sëmundjet kryesore kërpudhore, bakteriale dhe virusale të bimëve

të kulturave të arrave si: drithrave, patates, bimëve industriale (pambuk, panxhar panxhar, duhan) dhe

foragjere. Për sejcilën sëmundje jepen simptomatologjia, biologjia dhe masat e kontrollit. Materjali

është pasuruar me të dhënat më të reja të literaturës në këtë fushë. Pjesë përbërëse e këtij moduli janë

edhe dëmtuesit e kulturave të arrave. Trajtimi i problematikes është bërë i ndarë në dëmtuesit polifagë

dhe për çdo grup kulture, siç janë: drithrat, patate, foragjere, bimë industriale, etj. Dëmtuesit

përshkuhen me hollësi duke trajtuar gjithë problematikën që lidhet me përhapjen në botë dhe në

vendin tonë, klasifikimin sistematik, karakteristikat morfologjike për çdo stad të dëmtuesit,

simtomatologjinë, biologjinë dhe metodave të kontrollit të cilat zënë një vend shumë të rëndësishëm.

31. Sëmundjet dhe dëmtuesit e perimeve 4 ECTS


Prof.Dr. Natasha Duraj

Ngarkesa: 45 ore, raporti 2 : 1, 30: 15

Tipologjia e lëndës: (B, lëndë karakterizuese)

Lloji i lëndës: Me zgjedhje



Kulturat perimore si në fushë të hapur edhe në ambiente të mbrojtura preken nga një numër i

madh sëmundjesh dhe dëmtuesish duke u bërë ndër faktorët kryesor kufizues të prodhimit.

Problematika fitosanitare e kulturave perimore është shumë e gjërë, por në këtë modul bëhet

përqëndimi kryesisht në problemet fitosanitare të sistemit rrënjor dhe ato të pjesës mbitokësore.

Në aspektin entomologjik problemet fitosanitare në tokë janë të lidhura me dëmet që

shkaktojnë dëmtuesit e polifag të tokës si dosëza, nematodat galeformuaese, krimba tel, kimbat e

murmë, etj., ndërsa nga sëmundjet problem janë kalbëzimet e rrënjëve të qafës e kërcellit, etj.

Në këtë modul sëmundjet dhe dëmtuesit e kulturave perimore janë trajtuar të ndarë sipas

familjeve botanike si psh. Sëmundjet e dëmtuesit e fam. Solanore, Bishtajore, Qepore, Kungullore,

etj. Sëmundjet dhe dëmtuesit trajtohen gjërësisht në aspekt të sistematikës, përhapjes, dëmit,

karakteristikave morfologjike, biologjisë dhe masave të kontrollit ndaj tyre.

Duke qënë se numri i sëmundjeve dhe dëmtuesve që prekin këto kultura është shumë i madh,

në jemi përqëndruar kryesisht tek sëmundjet dhe dëmusit kyc të tyre duke trajtuar ato objekte që për

kushtet e vendit tonë janë problematike.


36

Në fund metodat e kontrollit të integruar zënë një vënd të rëndësishëm gjatë trajtimit të cdo

paraziti. Informacioni teorik në leksione ndërthuret me atë praktik në laborator dhe serra apo fushë të

hapur.

32. Sëmundjet dhe dëmtuesit e pemëve frutore 4 ECTS


Ngarkesa: 3 (tre), 45 orë, 30 me 15



Kodi i lëndës: : BM11KP117


Qëllimi i këtij moduli është pregatitja e studentëve për të përcaktuar sa më saktë sëmundjet dhe

dëmtuesit e pemeve frutore, hardhisë, agrumeve dhe ullirit. Kjo do të arrihet së pari nëpërmjet

trajtimit teorik sipas programet, por kryesisht nëpërmjet diagnostikimit makroskopik dhe për

shkaktarët kërpudhore edhe atij mikroskopik.

Nëpërmjet programit të modulit “Semundjet dhe dëmtuesit e Pemëve frutore”, studentët do të fitojnë

aftësitë dhe informacionin e nevojshëm për të:

a. vlerësuar ndikimin e dëmeve që shkaktojnë sëmundjet dhe dëmtuesit e pemëve frutore.

b. zbatuar metodat e nevojshme për uljen e dëmeve në kulturat bujqesore me kosto sa më të ulët

dhe impakt minimal negativ në ambient.

c. shpjeguar faktorët favorizues në përhapjen e sëmundjeve dhe dëmtuesve për marjen e masave

parandaluese ose kurative, bazuar në vrojtimet periodike javore

33. Sëmundjet dhe dëmtuesit e pasvjeljes 4 ECTS

Prof.Dr. Skënder Varaku

Prof.Ass. Dr. Ejup Ҫota

Ngarkesa:4 kredite; 45 orë; 30 leksione,13 praktika, 2 seminare

Tipologjia e lëndës: Karakterizuese

Lloji i lëndës: me zgjedhje.


37


Adresa elektronike e titullarit/pedagogut të lëndës: [email protected]/ [email protected]

Vitet e fundit po mer një përparësi mbrojtja e prodhimeve bujqësore pas vjeljes nga parazitë të

ndryshëm,sëmundjet dhe dëmtuesit. Dëmi i shkaktuar prej ketyre parazitëve mund të jetë i karakterit

sasior që ka të bëj me humbjet në sasi të prodhimit, ndërkoh që në disa raste prekjet prej këtyre

parazitëve çojnë në prishjen e cilësive organoleptike të këtyre produkteve. Për ti paraprirë uljes së

dëmeve të përvitshme të shkaktuar nga parazitë të ndryshëm në pasvjelje mbetet domosdoshmëri

njohja në radh të parë e këtyre parazitëve dhe së dyti organizimi i masave të kontrollit të tyre.

Pikërsisht moduli “Sëmundjet dhe Dëmtuesit e Pas-vjeljes” ju jep studentëve të Mjekësisë së Bimëve

njohuri të thelluara në lidhje me parazitët,sëmundjet dhe dëmtuesit, që shkaktojnë dëme në prodhime

të ndryshme bujqësore, pas vjeljes dhe gjatë gjithë periudhës së ruajtjes së tyre. Në këtë kuadër janë të

rëndësishme, krahas te tjerave, proçedurat kampionuese dhe monitoruese për sëmundjet dhe dëmtuesit

e pasvjeljes si dhe teknikat për diagnostikimin e sëmundjeve dhe vlerësimi i tiparave të dëmit

që ato shkaktojnë në prodhimet në ruajtje.

Përmes këtij moduli,veç të tjerave, synohet të jepen konsiderata të përgjithshme mbi parazitët

që shkaktojnë dëme në produkte të ndryshme pas vjeljes – sistematika dhe përcaktimi i

specieve - Speciet kryesore të parazitëve (sëmundje dhe dëmtues) - tiparet e dëmit –

bioetknologjia dhe faktorët e mjedisit - kufiri kritik dhe ekonomik i dëmit - Menaxhimi dhe

strategjitë e kontrollit parazitëve të pas vjeljes.

mailto:[email protected]/

guida - ubt...2. ariola devolli dr. [email protected] kimiste lektor 3. edlira shahinasi dr...

Documents