gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mtavari gmiri, ema bovari. vin da...

72
gustav floberi gamoCenili frangi romanisti gustav floberi burJuaziuli realizmis udidesi warmomadgenelia me-19 saukunis meore naxevris frangul literaturaSi. igi cxovrobda da qmnida iseT epoqaSi, roca Tavisuflebismoyvare safrangeTs mZime, Savbneli dReebi edga. es iyo 1848 wlis ivlisis revoluciis Semdgomi xana, roca burJuaziam amowura Tavisi revoluciuri SesaZleblobani, sabolood gakotrda rogorc cxovrebis revoluciur-gardamqmneli Zala da sazogadoebis Semdgomi ganviTarebis Semferxebel, reaqciul Zalad gadaiqca. aqedan warmodga floberis gulgatexiloba, gacrueba rwmenisa xalxis SemoqmedebiTi unarisadmi, saerTod urwmenoba istoriis ganviTarebisadmi. misi azriT, istoriis ganviTareba warmoadgens movlenaTa uazro maradiul oromtrials, rasac adamianisaTvis araferi ar moaqvs uimedobisa da tanjvis garda. mxolod ugulo, uxamsi adamianebi ar itanjebian amqveynad. mxolod primitiul adamians SeuZlia Tavi inugeSos iluziiT. moazrovne adamianis xvedri ki, ra epoqaSic unda cxovrobdes, mxolod WuWyi da usasoebaa. da rac ufro didia misi sulieri ganviTareba, miT ufro adre imsxvreva misi ocneba. floberis drois frangul literaturaSi gabatonebuli iyo iseTi mimdinareoba, romelic TavgamodebiT icavda “wesrigs, religias, sakuTrebas”. aseT usasoo mdgomareobas metad mkafiod gvixataven floberis werilebi, romlebic meore imperiis periods ganekuTvnebian. ai ras wers, magaliTad, floberi 1852 wlis erT-erT werilSi: “RmerTo Cemo, sad unda davimalo! sad unda vipovno adamiani, siamaye, rwmena sakuTari Semoqmedebisadmi, Tayvaniscema mSvenierebis winaSe – nuTu yvelaferi gaqra? nuTu yvelas suli savsea sayovelTao WuWyiT, romelSic yelamde eflobi?” igi sastikad gmobs siyalbes, sicruesa da mliqvnelobas, riTac gamsWvaluli iyo misi Tanamedrove burJuaziis socialur-politikuri cxovreba. mas gulwrfelad sfuls igi. ezizReba. magram mwerali ver axerxebs Tavi daaRwios am ugvan cxovrebas, ar ZaluZs amaRldes sxva, ukeTesi, idealuri cxovrebis Segnebamde. igi mainc burJuaziuli ideologiis tyveobaSi imyofeboda. X X X gustav floberi daibada 1821 wlis 12 dekembers eqimis ojaxSi. mamamisi, ruanis mTavari saavadmyofos qirurgi, Tavisi droisaTvis friad ganaTlebuli da kulturuli adamiani iyo. TviT floberi ase axasiaTebs mas: hqonda “...Ronieri, xorciani xelebi, - metad lamazi xelebi, romelTac arasodes ar cmiaT TaTmanebi, romlebic TiTqos mudam iCqarian adamianis tanjvas malamo dasdon. mas ezizReboda xarisxebis mopoveba, jvarmedlebi da akademiebi, iyo stumarTmoyvare da guluxvi, Raribebs ise epyroboda, rogorc sakuTari mama, Tumca saTnoeba

Upload: others

Post on 28-Jan-2020

16 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

gustav floberi gamoCenili frangi romanisti gustav floberi burJuaziuli realizmis udidesi warmomadgenelia me-19 saukunis meore naxevris frangul literaturaSi. igi cxovrobda da qmnida iseT epoqaSi, roca Tavisuflebismoyvare safrangeTs mZime, Savbneli dReebi edga. es iyo 1848 wlis ivlisis revoluciis Semdgomi xana, roca burJuaziam amowura Tavisi revoluciuri SesaZleblobani, sabolood gakotrda rogorc cxovrebis revoluciur-gardamqmneli Zala da sazogadoebis Semdgomi ganviTarebis Semferxebel, reaqciul Zalad gadaiqca. aqedan warmodga floberis gulgatexiloba, gacrueba rwmenisa xalxis SemoqmedebiTi unarisadmi, saerTod urwmenoba istoriis ganviTarebisadmi. misi azriT, istoriis ganviTareba warmoadgens movlenaTa uazro maradiul oromtrials, rasac adamianisaTvis araferi ar moaqvs uimedobisa da tanjvis garda. mxolod ugulo, uxamsi adamianebi ar itanjebian amqveynad. mxolod primitiul adamians SeuZlia Tavi inugeSos iluziiT. moazrovne adamianis xvedri ki, ra epoqaSic unda cxovrobdes, mxolod WuWyi da usasoebaa. da rac ufro didia misi sulieri ganviTareba, miT ufro adre imsxvreva misi ocneba. floberis drois frangul literaturaSi gabatonebuli iyo iseTi mimdinareoba, romelic TavgamodebiT icavda “wesrigs, religias, sakuTrebas”. aseT usasoo mdgomareobas metad mkafiod gvixataven floberis werilebi, romlebic meore imperiis periods ganekuTvnebian. ai ras wers, magaliTad, floberi 1852 wlis erT-erT werilSi: “RmerTo Cemo, sad unda davimalo! sad unda vipovno adamiani, siamaye, rwmena sakuTari Semoqmedebisadmi, Tayvaniscema mSvenierebis winaSe – nuTu yvelaferi gaqra? nuTu yvelas suli savsea sayovelTao WuWyiT, romelSic yelamde eflobi?” igi sastikad gmobs siyalbes, sicruesa da mliqvnelobas, riTac gamsWvaluli iyo misi Tanamedrove burJuaziis socialur-politikuri cxovreba. mas gulwrfelad sfuls igi. ezizReba. magram mwerali ver axerxebs Tavi daaRwios am ugvan cxovrebas, ar ZaluZs amaRldes sxva, ukeTesi, idealuri cxovrebis Segnebamde. igi mainc burJuaziuli ideologiis tyveobaSi imyofeboda. X X X gustav floberi daibada 1821 wlis 12 dekembers eqimis ojaxSi. mamamisi, ruanis mTavari saavadmyofos qirurgi, Tavisi droisaTvis friad ganaTlebuli da kulturuli adamiani iyo. TviT floberi ase axasiaTebs mas: hqonda “...Ronieri, xorciani xelebi, - metad lamazi xelebi, romelTac arasodes ar cmiaT TaTmanebi, romlebic TiTqos mudam iCqarian adamianis tanjvas malamo dasdon. mas ezizReboda xarisxebis mopoveba, jvarmedlebi da akademiebi, iyo stumarTmoyvare da guluxvi, Raribebs ise epyroboda, rogorc sakuTari mama, Tumca saTnoeba

Page 2: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

ar swamda, garna misi nimuSi ki iyo... misi Tvali lancetze ufro basri gaxldaT, - pirdapir gulSi swvdeboda adamians da erTbaSad aaSkaravebda yovelgvar sicrues. ase eWira Tavi im gulkeTili sidiadiT gamsWvaluls, rasac didi niWis, bednierebis Segneba da ormoci wlis umwikvlo SromiTi cxovreba iZleva”. patara flobers, ise rogorc bevr gamoCenil mweralsa Tu xelovans, hyavda sayvareli ZiZa Jiuli, romelic uambobda xolme zRaprebs da Zvel xalxur gadmocemebsa da legendebs. iqve, mezoblad cxovrobda vinme minio, visac floberi “mamilos” eZaxda. moxucs gatacebiT uyvarda buTxuza floberi, muxlze daisvamda xolme da ukiTxavda “don kixots”. aseT garemocvasa da viTarebaSi izrdeboda patara floberi. jer kidev liceumSi swavlis dros gatacebuli iyo TeatriT da literaturiT. redaqtorobda saswavleblis xelnawer Jurnals. wera Zlier adre daiwyo. es iyo patara qronikebi da noovelebi, romlebic mis sicocxleSi ar dabeWdila da romilebiTac erTgvari xarki gadauxada mis dros ukve Ronemixdil romantizms. Tumca isic unda iTqvas, rom romantizmma gansakuTrebiT Zlier iCina Tavi mis ufro gviandel nawarmoebSi – “sentimentaluri aRzrda”. erTi frangi literaturaTmcodnis, sorbonis universitetis profesoris rene dumikis sityviT “gustav floberiss Semoqmedebis Tavisebureba is aris, rom man marjved Seaxama romantizmisa da realizmis elementebi. es goliaTi, vinc Tavisi mxar-beWiT da ulvaSebiT normanTa Zvel belads mogvagonebda, da Tavisi guliswyromiTa da rixiani xmiT samuSao kabinets azanzarebda, gemovnebiT da bunebiT romantikosi iyo”. floberis romantikosobisa ra mogaxsenoT, magram is ki utyuari faqtia, rom mecxramete saukunis meore naxevris franguli kritikuli realizmis aRiarebuli mamamTavari da moZRvari (...) iyo, vinaidan am dros cocxali aRar iyo stendali da arc balzaki. misi Semoqmedebis mTavari ZarRvi da masuldgmulebeli iyo realizmi, riTac franguli (da ara marto franguli) literatura esoden brwyinvale SedevrebiT gaamdidra. misi realizmi ganmtkicda burJuaziuli demokratizmis gaqarwylebis periodSi, roca proletariati pirvelad gamodioda revoluciur asparezze. romanistTa mTeli Semdgomi Taoba – gi de mopasani, edmond da Jiul gonkurebi, alfons dode, emil zola, - floberis literaturuli naSieria. maT floberTan mohqondaT TavianTi nawarmoebni, raTa did ostats kbili gaesinja maTTvis, da isic uyuradRebod ar tovebda maT. emil zolam 1869 wlis zamTarSi gaugzavna Tavisi romani “madlen feri” da aqedan daiwyo ori didi mwerlis megobroba. floberi SemdegSic ar aklebda yuradRebas zolas da exmareboda rCeviT da SeniSvnebiT. mopasanic davalebulia misgan. igi urCevda gamoemuSavebina erTgvari niWi, - “didi moTmineba”. saWiroa Sroma da miTmineba, - eubneboda igi mopasans, - raTa sinamdvrileSi aRmoaCino iseTi niSnebi, romlebsac sxvebi ver amCneveno. TviT mopasani

Page 3: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

gulwrfelad aRiarebda, Tu rogor wvrTnida mas floberi: “roca gaivli im mewvrilmanis axlos, Tavisi duqnis karTan rom zis, mekaris axlos, Cibuxs rom eweva meetleebis sadgomTan, - meubneboda igi, - miCvene es mewvrilmane da mekare, maTi poza, maTi garegnuli saxe, romelic Seicavs agreTve maTs zneobriv xasiaTs, miCvene ise, rom ar avrio arc erT sxva mewvrilmanesa an mekareSi, damanaxe, - mxolod erTi sityvis daxmarebiT, - riT ganirCeva es cxeni ormocdaaTi sxva cxenisagan, romlebic mas uswreben, Tu ukan mihyvebian”. floberis azriT, sagnis zedmiwevniTi, zusti Seswavla, siuJetis mTeli wvrilmanis codna realisturi Semoqmedebis erT-erTi didmniSvnelovani pirobaa. Tavis megobars, mweral qals l. koles erT-erT werilSi igi swerda: “rigianad unda moifiqro Seni obieqti, vidre formisaTvis izrunebde, radgan forma kargi mxolod maSin aris, Tu mTlianad dagveufleba siuJetis iluzia”. “azris sizuste ganapirobebs misi gamoTqmis sizustes”, - xSirad ambobda igi. misi devizi iyo: “Tu zustad ici, risi Tqmac gsurs, maSin kargad ityvi”. floberi sastikad ilaSqrebda imis winaaRmdeg, rom ena danagviandes yovelgvari kilokavebiT, kuTxuri gamoTqmebiT, yovelnairi gaumarTlebeli siaxliT. man zolas roman “nanas” gamo usayvedura: “SegeZloT nakleb gexmaraT uxamsi sityvebi”. magram es imas rodi niSnavda, rom akmayofilebda gramatikulad swori, uferuli, individualobas moklebuli ena. igi metad did, pirdapir warmoudgenel Sromas eweoda, raTa mieRwia frazis harmoniuli JRerisaiTvis. mopasani didi mokrZalebiT laparakobs floberis mkacr momTxovnelobaze am mxriv. amasve adasturebs floberis Zmiswuli karolina Tavis mogonebaSi: “me mdumare mowmesaviT veswrebi xolme am esoden SromiT gamomuSavebuli frazebis Seqmnas. saRamoobiT gvinaTebs erTi da igive lampa. me vuzivar farTo magidas da vxelsaqmob rames an vkiTxulob; igi gminavs mZime Sromis gamo: xan magidaze daixreba, gamalebuli wers, xan ukan gadaixreba, orive xels CasWidebs savarZlis saxelurebs, Tanac kvnesis, rogorRac xixinebs drodadro. da uecrad xma modulirebs. uZlierdeba, quxs: ipovna, rasac eZebda da wynarad imeorebs am napovn frazas, magram Semdeg uecrad wamodgeba, didi nabijebiT scems bolTas kabinetSi da imeorebs sityvebs. kmayofilia, radgan es aris sazeimo momenti momqancveli Sromis Semdeg”. zogjer burJuaziuli sinamdvilisadmi siZulvilisa da mis garduval winaaRmdegobaTa winaSe Secbunebis gamo, aReZvreboda survili gahqceoda am saSinel sinamdviles, magram amaod. piriqiT, erT xans, 1848 wlis Tebervlis revoluciis dasawyisSi, igi daainteresa samSoblos bedma da, raTa misTvis raime samsaxuri gamewia, erovnuli gvardiis rigebSic ki Sevida, magram revoluciis msvlelobam male gamoiwvia misi undobloba – ver Caswvda movlenaTa namdvil mniSvnelobas da mxolod maTi burJuaziuli, uferuli, maxinji mxamreebi eca TvalSi. “yovelive

Page 4: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

es didi uazrobaa. Znelia warmoidgino ufro burJuaziuli ram an ufro arara”, - swerda igi l. koles 1848 w. martSi. 1846 wels, mamisa da karolinas gardacvalebis Semdeg, floberi gadasaxlda patara mamulSi, romelic mamamisma gardacvalebamde ramdenime wlis winaT SeiZina. patara daba kruase qalaq ruainis maxloblad gaxda floberis myudro savane, sadac didxans eweoda daZabul literaturul Sromas. aq dawera man Tavisi ganTqmuli romanebi: “madam bovari”, salambo”, “sentimentaluri aRzrda”, “buvari da pekiuSe”. “madam bovaris” werda xuTi wlis ganmavlobaSi da mxolod 1856 wels daamTavra. Tu ra warmoudgeneli Sroma da energia moaxmara mweralma mis Seqmnas, amas yvelaze ukeT gviCvenebekn TviT avtoris im periodis werilebi. “...Cemi wigni Zlivs miiwevs win. vafuWeb didZal qaRalds, ramdleni najRabnia! fraza ar mnebdeba. ra jojoxeTuri stilia”. “wyeulimc iyos es martivi siuJetebi”. “vakeTeb monaxazebs, vSli, vborZikob, vsazrav, iqneb axla, bolos da bolos, mivagno sakuTar Tavs”. “Tu aseTi tempiT viare, “bovaris” davamTavreb ara uadres erTi wlisa”, - werda igi 1852 wels. – “xSirad ramdenime saaTs veZeb romelime sityvas”... da ase, dRiTi dRe, mTeli kvirebis, Tveebis, wlebis ganmavlobaSi mwerali warmoudgenel ujiaT Sromas andomebda am romans. yoveldRe Tormet saaTs muSaobda. “bovari” kus nabijiT mibobRavs, - werda igi 1852 wels, - da xandaxan sruli gulgatexiloba mewveva xolme”. “gasul kviras xuTi dRe movandom;e mxolod erT gverds” da kvlav: “bovari” zantad midis win, mTel kviraSi orad ori gverdi davwere!!! (xazgasma misia). 1853 wels isev Civis: “(ra nela miviwev win! nuTu rodisme mixvdebian, raoden rTuli kombinaciebi momTxova wignma? ra rTul meqanizms Seicavs es ubraloeba da ramdeni fandia saWiro, rom marTali iyo!” da ai, bolos, 1856 wels “madam bovari” gamoqveynda. igi ibeWdeboda JurnalSi “reviu parizien”. magram ra! amdeni tanjviT, aseTi titanuri SromiT dawerili romani mliqvnelTa kritikisa da reaqciuli mmarTveli wreebis abuCad asagdebi gaxda. ufro metic: romanis avtori, gamomcemeli da stamba pasuxisgebaSi misces da bralad wauyenes “sazogadoebrivi moralis, religiisa da saTno zne-CveulebaTa Seuracxyofa”. ra moxda? ram gamoiwvia es gangaSi da sazogadoebrivi aRSfoTeba? iman, rom romanSi Seuferadeblad, utyuvrad iyo daxatuli maSindeli burJuaziuli samyaro, sazogadoebis zne-Cveulebani, misi morali da filosofia, ojaxuri urTierToba. mweralma ulmobeli kritikis qarcecxlSi gaatara yovelive esa da niRabi Camoxada yovelgvar uxamsobas, “meSCanebs”, sicruiT da siyalbiT rom iyvnen SejavSnulni. ai swored es ver apaties realist mwerals romanSi gamoyvanili gmirebis prototipebma, romlebic maSindel maxinj cxovrebas mesveurobdnen.

Page 5: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

romanis dacva, floberis TxovniT, ikisra mwerlis mamis Zvelma megobarma, cnobilma parizelma advokatma senarma, visac mwerali didi madlierebiT uZRvnis Tavis nawarmoebs. prokurori Tavis sityvaSi bralad sdebda flobers uznoeobis propagandas, colqmruli erTgulebis Ralatis Seqebas, religiisadmi upativcemlobas, radgan romanSi uaryofiTad aris daxatuli mRvdeli bernisieni. veqilma senarma savsebiT gaabaTila prokuroris braldeba da sasamarTlos dadgenilebiT floberi gamarTlebul iqna, magram naTqvami rom aris “mavrma gaakeTa Tavisi saqme...” burJuaziulma samsjavrom saxeli mainc gautexa realistur nawarmoebs. gasamarTlebis Semdeg TviT floberma ganacxada “.....” (dartyma nagemebia). procesma saSinlad imoqmeda masze. amas daerTo reaqciuli kritikis gangaSi. bevri mimomxilvelis gamoxmaureba aSkarad mtruli iyo. zogi maTgani sruliad uaryofda floberis, rogorc mwerlis, originalobas, balzakisa da sxvebis mimbaZvelad aRiarebda, zogic utifrad acxadebda,aseTi uzneo wigni jer ar wagvikiTxavso. samagierod mwerals bevri momxre da gamamxnevebelic gamouCnda. mis Tanamedrove cnobil mweralTa Soris JorJ sandma aRniSna romanis keTilsasurveli gavlena bevr ema bovarize, romelTac “provinciaSi warmoSoben analogiuri garemoebani”. emil zola werda, rom “madam bovaris” gamoCena literaturuli evToluciis mTel etaps moaswavebda; “Tanamedrove romanis formula, rac gabneulia balzakis kolosalur SemoqmedebaSi, Camoyalibebulia erT saxed da naTlad gamoTqmulia oTxasgverdian wignSi. dawerilia axali xelovnebis kodeqsi”. floberis nawarmoebze didi azrisa iyo agreTve gi de mopasani: “madam bovaris” dabeWdva revolucia iyo literaturaSi”. dadebiTad Seafasa romanis gamosvla Sarl bodlerma. misi azriT gamxnevebulma floberma poets miswera: “Tqven CaswvdiT Cemi nawarmoebis saidumloebas, TiTqos Cemi tvini Tqven gekuTvnodeT, yvelaferi gagigiaT da Rrmad gigrZvniaT”. rogorc zemoT aRvniSneT, romani “madam bovari” warmoadgens meore imperiis epoqis safrangeTis provinciuli cxovrebis, “provinciul zne-CveulebaTa” suraTs, rogorc romanis qvesaTaurSia aRniSnvli. magram isic unda iTqvas, rom arc imdroindeli parizi warmoadgenda sanatrel suraTs, iqac gamefebuli iyo sulieri siRatake, pirutyvuli sitlanqe, sicrue, siyalbe da aRviraxsnili uxamsoba, rac esoden uklavda guls did mwerals. iqac da aqac, sataxto qalaqSic da provinciaSic, cxovreba Tanabrad mosawyeni da uferuli iyo, rogorc TviT mwerali aRniSnavs erT-erT Tavis werilSi: “erTi meoris fardia”. ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi im saSineli tragediisa, romelmac imsxverpla ema da gaanadgura mTeli ojaxi? ema bovari aRizarda monastris daxSul atmosferoSi. klerikaluri, farisevluri moraliT gaJRenTil saeklesio skolaSi. aq, am skolis saerTo

Page 6: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

sacxovrebelSi yalibdeboda igi sulierad. aq ewafeboda romantikul nawarmoebTa kiTxvas, romlebSic daxatuli iyo saocnebo, mimtaci cxovreba, rac esoden gansxvavdeboda arsebuli uferuli sinamdvilisagan. aq ocnebobda mowifuli qaliSvili Tavis momaval, aTasgvari siamiTa da bednierebiT aRsavse cxovrebaze. parizuli romanebis kiTxvam aRitaca igi ocnebis meSvide caze, saidanac Camosvla ar surda maSinac ki, roca sastiki, ulmobeli sinamdvile zedized amsxvrevda mis mier ase gatacebiT Seqmnil sanukvar koSkebs. igi grZnobebis, ocnebis mona iyo da amitomac misi cxovrebis istoria misive grZnobebis istoriaa. swored warmtaci ocnebisa da uxeSi sinamdvilis Seusabamobam, maTma winaaRmdegobam gamoiwvia ema bovaris sazareli tragedia. sinamdviles mowyvetil garemoSi aRzrdili ema ver urigdeba uxeS, uferul, mosawyen provinciul cxovrebas. raki parizSi cxovreba xelmisawvdomi ar aris, igi cdilobs miyruebul tostsa da ionvilSi Seqmnas Tavisi parizi: ise icvams da ixuravs, rogorc parizSi icvamen da ixuraven. “man icoda yvela ukanaskneli moda, - wers floberi, - saukeTeso mkeravebis misamarTi, is dReebi, roca bulonis tyeSi an operaSi unda iyo”. Tavis oTaxsac ise awyobs, rogorc parizeli demi-mondenis buduars Seefereba. mixra-moxraSi, qcevaSi, laparakSi hbaZavs maRali fenebis rafinirebul banovanebs, romlebic wakiTxul romanebSi unaxavs. roca rodolfTan erTad cxeniT seirnobs, Tavi bulonis tyeSi an Sanzelizes mindvrebSi warmoudgenia. ruanis saukeTeso sastumroebSi uniSnavs paemnebs Seyvarebul leons da iseTi natifi eniT esaubreba, rogorc vinme ganTqmuli vikontesa an versaleli ufliswuli... magram roca ulmobelma sinamdvilem frTebi Seakveca mis ocnebas, roca gancdili siyvarulis grZnoba esoden yalbi, uSno da usixarulo aRmoCnda, roca “parizuli cxovrebis” Seqmnis survilma erTob didi materialuri safasuri moiTxova, ris dasakmayofileblad iqamdec ki mivida, rom qmrisagan maluladd mis pacientebs mkurnalobis gasamrjelos sTxovda da mevaxSe leres gadauxdel valSi yelamde Caeflo, roca yovelmxriv imedgacruebuli, zneobrivad da sulierad ganadgurebuli, xorcielad Ronemixdili da umweo ema bovari ukanasknel zRvars miadga, maSin... maSin misi erTaderTi xsna da saSveli dariSxani gaxda. aseTia romanis am mTavari gmiris mokled, eskizurad moxazuli portreti. axla romanis sxva gmirebi. ra sworupovari ostatobiT da utyuari simarTliT gvixatavs maT didi mwerali. ai, Sarl bovari, emas qmari, provincieli eqimi, erTi vinme gulubryvilo, uwyinari, ubralo, sabralo adamiani, vinc cols ise ucqeris da epyroba, rogorc salocav xats. mas TiTqos araferi ar gaegeba amqveyniuri siavkargisa. Tavis movaleobas sazogadoebis winaSe ise udrtvinvelad asrulebs, rogorc uRelSi gabmuli kargi gamwevi xari. ai memamule rodolfi, klerki leoni, - ema bovaris sayvarlebi, romlebisTvisac ucxo da ucnobia namdvili grZnoba, WeSmariti

Page 7: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

siyvaruli. ema maTTvis wuTieri gatacebis obieqtia, droebiTi gasarTobia. mowyenilobiT da uferuli yoveldRiurobiT aRsavse miyruebul dabaSi isini ise epyrobian bedukuRmarT qals, rogorc bavSvi moyiWebul saTamaSos. roca floberi rodolfisa da emas Sexvedris scenaze muSaobda, im xanebSi l. koles swerda: “imave (siyalbis, umsgavsoebis, - a.W.) comisaganaa gakeTebuli yvela, vinc laparakobs ukve gamqral siyvarulze da dedisa Tu mamis saflavze, netar mogonebebze; vinc medalionebs eamboreba da mTvarian RameSi qviTinebs, vinc gagiJebulia sinaziT, roca bavSvebs xedavs, ibnideba TeatrSi, xolo zRvis piras RrmadCafiqrebulis pozas iRebs. jambazebi! jambazebi! takimasxrebi! samgzis takimasxrebi!..” ai adgilobrivi meafTiaqe home – tipiuri molaybe da uqnara; uvics, mkvexaras Tavi yvelafrismcodned, am qveynis marilad moaqvs. cxovrebaSi ar aris iseTi movlena Tu SemTxveva, romlisTvisac mzad ar hqondes Tavisi azri, rogorc aucilebeli recepti. misi cxovrebis interesi scildeba ionvilis farglebs. liberalobs, Tavi sazogadoebis mesveurad warmoudgenia, mWevrmetyvelurad laparakobs sxvadasxva gegmaze, TavSi rom utrialebs moqalaqeTa sakeTildReod. “Cemi RmerTia, - Tavmomwoned ambobs igi, - sokrates, franklinis, volterisa da beranJes RmerTi! me viziareb “savueli qorepiskopozis aRsarebas”, oTxmocdacxra wlis ukvdav principebs”. igi gazeT “ruanis farnis” TanamSromelia. arc erT odnav sagulisxmo movlenas Tu faqts, rac ki ionvilsa da mis midamoebSi moxdeba, ar gauSvebs, romi gazeTSi ar gamoaqveynos. ionvilSi cxovrobda adgilobrivi sastumros mejinibe ipolite toteni, visac cali fexi dabadebiTve gamrudebuli hqonda, da ai, homes daJinebuli rCeviT, Sarl bovarim am fexis operacia gaakeTa (rac, aqve unda iTqvas, sabediswerod damTavrda: uxeirod gakeTebuli operaciis gamo, qalaqidan gamowveulmaa qirurgma fexi sabolood mohkveTa sabralo mejinibes) hoda, sanam es katastrofa moxdeboda, homem am operaciis ambavi aseTi maRalfardovani informaciiT acnoba gazeTs: “miuxedavad aTasgvari crurwmenisa, rac jer kidev fardasaviT malavs evropis saxis erT nawils, sinaTle mainc Semodis Cvens sofelSi...” da Semdeg moTxrobilia operaciis ambavi. ai Cveni Zveli nacnobi ruo, ema bovaris mama, - yoCaRi, gamrje glexi, vinc ar iviwyebs Sors gaTxovil qaliSvils da drodadro ZRveniT estumreba xolme siZes. xurjini savse aqvs dakluli goWiT, indauriT, xiliTa da tkbileuliT. xolo Tu naxva daugvianda, kacis xeliT ugzavnis mosakiTxs da wrfeli guliT daweril werils, romelSic gamoTqmulia male naxvis natvra da emas gaTxovebiT daoblebuli ojaxis ambavi, Tan isic ar aviwydeba, rom moiTxovos: damibruneT kalaTi, romliTac amas winaT mosakiTxi gamogigzavneTo. ai kidev gulmarTali, alali Justeni, meafTiaqe homes noqari, visac qalwulisebri mokrZaleba nebas ar aZlevs pirdapir TvalSi Sexedos momxibvlel emas da vinc misi araerTgzis

Page 8: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

siyvaruliT gatacebis uneburi mowme da mesaidumlea. es swored is Justenia, vin erT dros, roca emas gadawyvetili hqonda Tavis mokvla, afTiaqis laboratoriaSi uCvena, sad da romel qilaSi ra wamali an sawamlavi inaxeboda. aba maSin ras warmoidgenda sabralo biWi, rom amiT xeli Seuwyo uneblieT sayvareli arsebis daRupvas. gulismomkvleli naRvliT aris gamsWvaluli romanis finali: udrood daiRupa maxinji cxovrebis yalbi da farisevluri kanonebis xlarTSi gabmuli mSvenieri ema bovari; uecrad gardaicvala bednierebas monatrebuli, sayvareli colis dakargviT ganadgurebuli Sarl bovari; oblad darCenili patara berta Seudga mZime Sromas adgilobriv saqsov fabrikaSi; fexakrefiT epareba sikvdili agreTve moxuc, dambladacemul ruos. mxolod erTi home aRwevs warmatebas duxWiri cxovrebis sarbielze: “am cota xnis winaT man miiRo sapatio legionis ordeni”. ase amTavrebs floberi Tavis romans, romelic franguli literaturis damamSvenebeli Sedevri da msoflio kritikuli realizmis erT-erTi brwyinvale nimuSia. “madam bovaris” damTavrebis Semdeg mwerali kvlav gaitaca farTo da poeturma Temam, rac misi gonebisaTvis saWiro iyo, rogorc erTgvari xarki winandeli ganwyobilebisadmi. am mizniT igi Seudga “wmida antonis cdunebis” gadakeTebas. es nawarmoebi odesRac dawerili hqonda sam variantad, magram arc erTi ar akmayofilebda. (gagrZeleba boloSi) madam bovari I gakveTilze viyaviT, roca direqtori Semovida; mas Semohyva qalaqurad Cacmuli erTi axalbeda da klasis msaxuri, romelsac didi merxi mohqonda. vinc Tvlemda, myis gamofxizlda da ise wamoxta, TiTqos muSaobaSi xeli SeuSaleso. direqtorma gvaniSna, dasxediTo; mere klasis damrigebels miubrunda:

Page 9: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

- batono roJe, - mimarTa direqtorma dabali xmiT, - ai warmomidgenia TqvenTvis es mowafe. mexuTeSi Semodis, ukeTu mecadineobiT da yofaqceviT daimsaxurebs, ufros klasSi gadava, rac mis asaks kidevac Seefereba.

axalbeda kuTxeSi idga, kars ukan, ise, rom Zlivs Canda; soflis biWi iyo, TxuTmetiode wlisa, tanadobiT yovel Cvenganze ufro maRali. Tma, viT soflis mgalobels, Sublze sworad hqonda SekreWili; saxe – gonivruli da Zalze darcxvenili. Tumca mxarbeWiani ar iyo, magram mwvane maudis SavRilebiani sacmeli, albaT, iRliebSi uWerda, ris gamoc saxeloebidan siSiSvles naCvevi dawiTlebuli xelebi gamoeyo. sabeWuriT Zalze aWimul, moyviTalo feris SarvalSi lurji windebi uCanda; fexT ecva magari, lursmniT moWedili da cudad gawmendili fexsacmeli. daiwyo gakveTilze gamoZaxeba. igi iseT gulisyurs iCenda, TiTqos qadagebas usmenso. ver gaebeda verc fexze fexis gadadeba, verc idayvebze dayrdnoba da, roca or saaTze zari daireka, damrigebeli iZulebuli iyo gaexsenebina, rom isic CvenTan erTad rigSi Camdgariyo. Cveuleba gvqonda, klasSi Sesvlisas, qudebi Zirs dagveyara, raTa xelebi ufro Tavisufali gvqonoda; saWiro iyo, karibWidanve qudi kedlisTvis ise gvexala, rom Semdeg merxs qveS Sevardniliyo, da amasTanave rac SeiZleba meti mtveri aeyenebina; ai biWoba es iyo. magram axalbedam an ver SeamCnia es xerxi, an ver gabeda CvenTvis moebaZa, xolo, roca locva ukve gaTavda, Tavisi qudi isev muxlebze edo. es iyo raRac rTuli saxis qudi, sadac ipovnidiT boxoxis mrgvali qudis, bewviani kasketisa da bambis CaCis elementebs, erTi sityviT, uxeiro raRac, romlis uTqmeli simaxinje ise Rrmad metyvelia, viT sulelis saxe. ovaluri, veSapis ulvaSze gadaWimuli, igi iwyeboda kupatis formis sami patara bafTiT: Semdeg erTmaneTs enacvleboda wiTeli zoliT gayofili naWrebi xaverdisa da kurdRlis tyavisa; amaT zemoT tomsikiseburi raRac iyo, rac muyaos mravalkuTxovani boyviT Tavdeboda; es ukanaskneli sutaSiT iyo baraqianad moqarguli, xolo kunwulze, metad wvrili da grZeli yaiTniT, oqromkediT naskveni rko ekida. qudi axali iyo, winafra ubrwyinavda. - adeqiT! – uTxra maswavlebelma. igi adga; qudi dauvarda, mTel klass sicili autyda. qudis asaRebad rom daixara, mezobelma idayvi hkra da qudi daagdebina; kvlav daixara da aiRo. - daeTxoveT mag Tqvens muzarads. – uTxra maswavlebelma, -

romelic oxunji kaci iyo. mowafeebSi iseTi gamayruebeli xarxari atyda, rom sabralo biWi mTlad daibna; aRar icoda es qudi xelSi daeWira, Zirs daegdo, Tu Tavze daexura. dajda da muxlze daido. - adeqiT, - gaumeora maswavlebelma, - da miTxariT, ra gvari

xarT. axalbedam raRac gaugebari gvari waiburtyunam. - gaimeoreT!

Page 10: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

kvlav iseTive gaugebari burtyuni, rac klasis Rriancelma CaaxSo. - xmamaRla! – miaZaxa maswavlebelma, - xmamaRla! maSin axalbedam ukiduresi gadawyvetileba miiRo, piri uzomod daaRo da ise daiyvira, TiTqos visme eZaxiso: Sarbovari. atyda erTi Rrianceli, xorxocma mwvervals miaRwia, merme calke gamyivan xmebad daifrqva (Rrialebdnen, yefdnen, fexebs ubartyunebdnen, gahkiodnen: Sarbovari, Sarbovari!) guguni xan odnav miwydeboda, xan uecrad aqa-iq ifeTqebda, viT cudad Caqrobili petarda. magram sajarimo amocanaTa siuxvis wyalobiT, wesiereba nelinel aRdgenil iqna da maswavlebelma, raki gaigo Sarl bovaris saxeli da gvari, akarnaxebina, marcval-marcval aTqmevina da gaameorebina, merme sabralo biWs ubrZana, wadi zarmacebis merxze dajeqi, kaTedris Zirsao. igic daiZra, magram, sanam wavidoda, Seyoymanda. - ras eZebT? – hkiTxa maswavlebelma. - Cems kask... – gaubedavad miugo axalbedam da SeSfoTebiT

mimoixeda. - xuTasi striqoni leqsi mTel klass! – mrisxane xmiT

wamoZaxebulma, ....-saviT erTbaSad SeaCera axali, mosalodneli aliaqoTi.

- dawynardiT-meTqi, - ganagrZobda gajavrebuli maswavlebeli da cxvirsaxociT saxes iwmendda, Tqven ki, axalbedav, ocjer damiwerT zmnas rveulSi ....**

me Tqven giCvenebT!

sasacilo var. Semdeg ki, ufro nazi xmiT: - im Tqven quds ki ipovniT, aravis mouparavs! yvelaferi miwynarda. Tavebi sawerze daixara da axalbedac ori saaTis ganmavlobaSi samagaliTod ijda, Tumca xandaxan naReWi qaRaaldis gorgali, kalmis wverze wamogebuli da gasrolili saxeze ekvroda, magram mxolod xeliT iwmendda da uZravad ijda, Tvaldaxrili. saRamos, mecadineobisas, merxidan gamoiRo samklaurebi, Tavisi sakuTari wvrilmani nivTebic daalaga da gulmodgined daxaza qaRaldi. vxedavdiT, ra sindisierad muSaobda, TiToeul sityvas leqsikonSi eZebda da did Sromas andomebda. albaT, am gamoCenili bejiTobis wyalobiT ar datoves igi dabal klasSi. Tumca gramatikuli kanonebi gvarianad icoda, samagierod mis

Page 11: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

sityvas araviTari Sno ar hqonda. laTinuri misi soflis mRvdels daewyebinebia, radgan mSoblebs, momWirneobis mizniT, surdaT rac SeiZleba gvian miecaT kolejSi. mamamisma, b. Sarl-barTolome bovarim, samxedro qirurgis TanaSemwem, daaxloebiT 1812 wels jarSi axalgazrdebis gawvevis dros saxeli gaitexa, ris gamoc imave xanebSi iZulebuli gaxda samsaxuri mietovebina, Tavisi garegnobiT isargebla da gvarian mziTevs gamohkra xeli; as samocaTasfrankiani mziTevi mas moutana qudis vaWris qalma, romelic misma tanadobam moxibla. koxta, trabaxa, dezebs xmamaRla awkarunebda, ulvaSebTan SeerTebul qilvaSebs atarebda, TiTebi mudam beWdebiT hqonda SeWedili da, TvalSi mosaxvedri tanisamosiT gamowyobils, Sesaxedaoba mamacuri hqonda, Tumca komivoiaJeris odnavi ieric gadahkravda. daqorwinebis Semdeg, ori-sami wlis ganmavlobaSi colis mziTeviT cxovrobda, kargad sadilobda, gvian dgeboda, porcelenis didron Cibuxebs eweoda, saRamoobiT Sin warmodgenebis Semdeg brundeboda, kafeebis xSiri stumari iyo. simamri moukvda, mcire ram dautova; amis gamo aRSfoTda, mrewvelobas mohkida xeli, aq fuli waago, merme soflad wavida, meurneobis dawyeba surda. xolo, radgan meurneobis imdenive gaegeboda, ramdenic feiqrobisa, raki cxenebs Tavisive siamovnebisaTvis, sajiriTod kazmavda, imis magier, rom samuSaod gaegzavna, Tavis sidrs boTlobiT svamda, kasrobiT gayidvis nacvlad, saukeTeso frinvelebs TviT Wamda da Tavisi Rorebis qoniT sanadiro waRebs ipoxavda, didxans aRar gauvlia, rom naTlad dainaxa Tavisi meurneobis fuqsavatoba. erT sofelSi, kos da pikardiis sazRvarze, oras frankad weliwadSi daiqirava erTi naxevrad ferma, naxevrad saxl-kari; danaRlianebuli, sinanuliT dageslili, zecis mosayvedure, moSurne mTeli qveynisa, ormocdaxuTi wlis asakidan ganmartovda kacTagan Tavmobezrebuli, rogorc TviTon ityoda xolme da wynari cxovreba gadawyvita. coli odesRac giJdeboda misTvis, aTasgvari monuri siyvaruliT aRmerTebda, ramac qmari ufro daaSora. winaT mxiaruli, eqspansiuri da Zalze moyvaruli, xanSi Sesvlisas (viT TavRia Rvino Zmaradqceuli) coli Wirveuli, mowuwune, nervuli Seiqna. jer ramdeni ram aitana uCivlelad, roca xedavda, rom qmari soflis yovel gogos dasdevda, an aTasgvar naaugev adgilidan saRamoobiT Sin brundeboda, moyirWebuli da RviniT galeSili! magram Semdeg Tavmoyvareoba amboxda. qali dadumda da munji stoicizmiT itanda wuxils, rac sikvdilamde SeinarCuna. igi mudam gawamawiaSi iyo, mudam saqmobda. darboda veqilebTan, TavmjdomaresTan, axsovda veqsilebis vada, cdilobda maT ganvadebas; Sin ki auToebda, keravda, recxavda, muSebs Tval-yurs adevnebda, valebs ixdida, xolo batoni araferze Tavs ar iwuxebda, mudam raRac mobuzRune TvlemaSi iyo Cafluli, saidanac mxolod imitom Tu gamofxizldeboda, rom colisTvis raime usiamovneba mieyenebina, ijda cecxlis piras, eweoda da nacarSi ifurTxeboda.

Page 12: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

roca qals bavSvi gauCnda, iZulebuli gaxda igi gaeZiZavebina. Sin moyvanils principiv Tanbivrebda. deda tkbileulobiT kvebavda, mama ki fexSiSvels daatantalebda da Tanac filosofosobda, rom SeuZlia sulac SiSvelma iaros, rogorc pirutyvis Svilebmao. dedis miswrafebaTa sawinaaRmdegod, mamas TavSi erTgvari mamacuri aRzrdis ideali utrialebda, romlis mixedviTac surda Svili mkacrad, spartanulad aRezarda, raTa jansaRi agebulebisa damdgariyo. uTbob sadgomSi aZinebda, romis blomad smas aswavlida da saeklesio procesebis ginebas aTvisebinebda, magram, bunebiT mSvidi patara ver amarTlebda mamis survilebs. deda arasodes gverdidan ar iSorebda: muyaos suraTebs amouWrida, ambebs uyveboda, melanqoliuri xalisiTa da Wartala alersiT aRsavse monologebiT ebaaseboda. Tavis martoobaSi am bavSvze daamyara yvela Tavisi auxdeneli natvra da gacruebuli imedi. ocnebobda mis maRal mdgomareobaze, ukve xedavda dids, lamazs, gonebamaxvils, gzaTa da xidTa sammarTveloSi Tu magistraturaSi rom iyo mowyobili. manve aswavla wera-kiTxva da ori-sami patara romansi Tavis Zvel pianinoze. magram, yovelive amasTan, batoni bovari, visac mwerloba arafrad miaCnda, ambobda: eg saqme garjadac ar Rirso. gana SevZlebT rodisme saxelmwifo skolaSi mivceT bavSvi, an Tanamdeboba Tu savaWro Tanxa vuSovoTo? garda amisa, moxerxebuli kaci Tavis gzas yovelTvis ipovniso amqveynad. madam bovari Carbebs ikvnetda, bavSvi ki sofelSi dawanwalebda. bavSvi yanis muSebs dasdevda, Tan, beltebiT afrTxobda yvavebs. Txrilebis napirebze mayvals hkrefda, wneliT xelSi indaurebs mwyemsavda, velSi Tivas hqubavda, tyeSi darboda, avdarSi ki eklesiis win cal fexze daxtoda da mnaTes exveweboda, did dResaswaulebSi neba daerTo misTvis zarebi Camoereka, rom Toks dahkideboda da eqanavebina. amitomac tani muxasaviT auSva. mklavebi daeZagra, ferxorciani gaxda. Tormeti wlisa rom Seiqna, dedam moaxerxa swavla daewyebinebina. es saqme mRvdels daavales, magram gakveTilebi ise mokle da uwesrigo iyo, rom aqedan araferi xeiri gamovidoda. mecadineoba xangamoSvebiT mimdinareobda, sasamosloSi, zeze, naCqarevad, naTlobasa da marxvas Sua; mRvdeli kidev maSin dauZaxebda xolme Tavis mowafes, roca mwuris locva ukve gaeTavebina da wasasvlelic aRarsad iyo. avidodnen zemoT, oTaxSi, dasxdebodnen; mumli da Ramis peplebi sanTels Semoefrqveodnen; sicxe iyo, bavSvs Zili moereoda; xolo moZRvari mucelze xelebs daiwyobda da male TviTonac xvrins amouSvebda pirdaRebuli. zogjerac, roca momakvdavis saziareblad wasuli mRvdeli Sin dabrunebisas mindorSi celqobiT garTul Sarls SeamCnevda, miixmobda, TxuTmetiode wuTis ganmavlobaSi gvarianad rjulavda da, raki SemTxveviT sargeblobda,? iqve xis Ziras auRvlebinebda romelime zmnas. aseT gakveTilebsac wvima da nacnobi gamvleli SeawyvetinebdaT xolme, garna mRvdeli

Page 13: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

mainc mudam kmayofili iyo Tavisi mowafisa da imasac ki ambobda, ymawvils kargi mexsiereba aqvso. Sarlis ganaTleba aq ver SeCerdeboda. madami energiuli qali iyo. darcxvenilma, an, ukeT, daRlilma, batonma bovarim winaaRmdegobis gauwevlad dauTmo da erT wels kidev moicades, sanam biWi pirvel ziarebas eRirseboda. kidev eqvsi Tve gavida, xolo erTi wlis Semdgom Sarli sabolood gagzavnes ruanis koleJSi, sadac TviT mamam miiyvana igi oqtombris damlevs, wmida romanis bazrobis xans. amJamad yoveli CvenTaganisaTvis Zneli iqneboda raime mogvgoneboda masze. mSvidi xasiaTis bavSvi iyo, romelic gakveTilebs Sua, Sesvenebis dros TamaSobda, mecadineobis dros muSaobda, klasSi gulisyuriani iyo, dortuarSi kargad eZina, sasadiloSi madianad Wamda, meTvalyured rkineulobis erTi vaWari hyavda ganteris quCaze, romelsac TveSi erTxel pansionatidan gamohyavda da isic kviraobiT, roca Tavis savaWros daketavda, gasaseirneblad navsadgurSi gzavnida gemebi daaTvaliereo; Semdeg, saRamos Svid saaTze, vaxSmis win, kvlav koleJSi abrunebda. yovel xuTSabaT saRamos bavSvi grZel werils ugzavnida Tavis dedas, werili wiTeli melniT iyo naweri da samad daluquli; Semdeg igi istoriis gakveTilebis sgadakiTxvas Seudgeboda, an anaxarzisis Zvel toms kiTxulobda, saklaso oTaxSi rom egdo. seirnobis dros uyvarda baasi msaxurTan, romelic masaviT sofleli iyo. bejiTi iyo, klasSi mudam saSualo mowafed iTvleboda; xolo erTxel qebis furcelic ki miiRo bunebismetyvelebis istoriaSi. magram mesame klasis Semdeg mSoblebma koleJidan gaiyvanes, raTa samkurnalo saswavlebelSi miecaT, radgan darwmunebuli iyvnen, rom bakalavrobas sakuTari ZaliT miaRwevda. dedam erTi oTaxi aurCia oderobekis sanapiroze, meoTxe sarTulze, nacnobi mRebris saxlSi. Sesanaxav xarjze mourigda. aveji uSovna – erTi magida da ori skami, - Sinidanac alublis xis erTi Zveli taxti moatanina da, dasasrul, erTi rkinis Rumeli da SeSis maragic uyida, riTac misi sabralo biWi unda gamTbariyo. erTi kviris Semdeg TviTon wavida, xolo Svili aTasjer daariga, Wkuianad iyav, radgan axla Seni Tavis amara xar datovebulio. leqciebis programam, romelic kedelze iyo gakruli, kinaRa reti daasxa: anatomiis kursi, paTologiis kursi, fiziologiis kursi, farmaciis kursi, qimiis kursi, axla kidev botanika, klinika da Terapia, higiena da farmakologia rom aRar vaxsenoT, yvela am saxelis etimologia ucnobi iyo misTvis da uzenaesi idumalebiT aRsavse taZris karibWeebad eCveneboda. araferi gaegeboda; Tumca gulmodginebiT usmenda, mainc ver iTvisebda. mainc muSaobda, dakinZuli rCeulebi hqonda; yovel leqcias eswreboda, arc erT gamokiTxvas ar uSvebda. Tavis yoveldRiur mcire saqmeebs ise akeTebda, rogorc muSa-cxeni, romelic Tvalaxveuli abrunebs Carxs da arc ki icis, ra saWiroebisaTvis trialebs erTsa da imave adgilas.

Page 14: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

Svili rom zedmeti xarjisagan gadaerCina, deda yovel kvira kacis xeliT ugzavnida furneSi Semwvar xbos xorcs, romliTac igi hospitlidan dabrunebisas sauzmobda da Tanac lanCebs kedels utyapunebda. Semdeg leqciebze unda gaqceuliyo, iqidan sanatoriumSi, saavadmyofoSi da Sin mravalquCamovlili unda dabrunebuliyo. saRamos, saxlis patronisas mcire vaxSmis Semdeg, igi maRla, Tavis oTaxSi adioda da kvlav muSaobas ganagrZobda wiTlad gaxurebuli Rumelis axlos, romlisganac svel tanisamoss orTqli asdioda. gazafxulis mSvenier saRamos, im dros, roca moTbilo quCebi carielia, roca msaxuri qalebi karebTan volans TamaSoben, igi Tavis fanjaras gaaRebda da idayvdayrdnobili gadaeyudeboda. patara mdinare, romelic ruanis am ubans ucnob patara veneciad xdis, mis qvemoT, dabla midoravs, yviTeli, molurjo, xanac cisferoi, cidTa da moajirT Soris. mdinaris napirs Cacucquli muSebi mklavebs ibanen. sxvenebidan gamoCril Wokebze bambis narTi Sreba. pirdapir ki, saxuravebs gadaRma, usazRvrod gaSlil mowmendil caze wiTlad Camavali mze moCans. ra kargia, albaT, iq! ra sigrilea wiflebs qveS! da igi nestoebs beravda, raTa vel-mindvris mSvenieri surneleba eynosa, rac iqamde ver aRwevda. gaxda, aiwowa, saxes naRvliani ieri mieca, rac TiTqmis mimzidvels xdida mas. cxadia, udardelobis gamo, saqme ise wavida, rom igi sruliad ganTavisuflda yvela im gadawyvetilebisagan, rac TiTqos ukve mieRo. erTxel gamokiTxvas daaklda, meore dRes – leqcias da, raki sizarmace gautkba, swavlas nel-nela sulac Tavi gaaneba. kabares SeeCvia, dominom gaitaca. yovel saRamos kabares darbazSi yofna da cxvris Savadmowinwkluli pazia Zvlebis tkapuni marmarilos magidaze Tavisuflebis Zvirfas aqtad eCveneboda, rac TiTqos amaRlebda sakuTarsave TvalSi. es TiTqos maRal sazogadoebaSi Sesvla iyo, nakrZalav siameTa gemeba; da, Sesvlisas, karis saxelurs TiTqmis xorcieli siamis grZnobiT exeboda. maSin bevri ram, rac masSi daTrgunuli iyo, gamomzeurda. guldasmiT Seiswavla kupletebi, romlebsac Semxvdur qalebs umReroda, beranJes Tayvanismcemeli gaxda, iswavla punSis mzadeba da, bolos, siyvarulic igema. am winaswari samzadisis wyalobiT, mkurnalis xarisxis misaReb gamocdaze savsebiT CaiWra. Sin ki, imave saRamos mouTmenlad elodebodnen, raTa misi warmateba edResaswaulaT! Sin qveiTad gaswia, soflis bolos Sedga, deda gamoiwvia da yvelaferi uambo. dedam apatia, marcxi gamomcdelebis usamarTlobas daabrala, cotaTi gaamxneva da saqmis mogvarebas Seudga. b-ma bovarim mxolod xuTi wlis Semdeg gaigo mTeli simarTle. garemoebas Seurigda, raki arc imisi fiqri iyo SesaZlebeli, rom misi naSieri yeyeCia. Sarli kvlav Seudga muSaobas da gamosacdeli sagnebis yoveli kiTxva windawinve gaizepira. sakmaod kargi niSniT gamovida. ra mSvenieri dRe iyo misi dedisaTvis! Cinebuli sadili gamarTes.

Page 15: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

axla, sad unda gamoiyenos Tavisi xeloba? qalaq tostSi. iq mxolod erTi moxuci eqimiRa iyo. madam bovari didi xania mis sikvdils elodeboda, magram moxucs bargi jer sruliadac ar aekrifa, rom Sarli mis pirdapir dasaxlda, rogorc misi memkvidre. colo saqme xom imiT ar gaTavebula, rom Svili aRzarda, eqimoba aswavla, tostic aRmoaCina xelobis gamosayeneblad: misTvis colic iyo saWiro. dedam isic upovna: diepeli sasamarTlos boqaulis ormocdaxuTi wlis qvrivi, romelsac Tormeti aTasi livris Semosavali hqonda. miuxedavad imisa, rom igi ulamazo iyo, nafotiviT gamxmari da daWorflilic, viT gazafxuli! madam diubiuks arCevani mainc ar aklda. Tavisi miznis misaRwevad deda-bovari iZulebuli iyo sxva saqmroebi CamoeSorebina da saucxoodac daSala erTi meZexvis intrigebi, visac mRvdlebi uWerdnen mxars. am qorwinebiT Sarli Tavisi cxovrebis pirobebis gaumjobesebas moeloda; egona, ufro Tavisufali viqnebi da sakuTar Tavs ise daviWer da sakuTar fuls ise movixmar, rogorc mindao. magram coli gaubatonda; misi karnaxiT sazogadoebaSi esa da es unda eTqva, imaze gaCumebuliyo, yovel paraskevs unda emarxulebina, ise Caecva, rogorc coli urCevda, daeCqarebina is klientebi, romlebic fulis gadaxdas agvianebdnen. coli mis werilebs xsnida, Tval-yurs adevnebda mis yvela moqmedebas, Sirmis ukan yurs ugdebda, roca qmari Tavis kabinetSi qalebs iRebda. yovel dilas colisaTvis finjniT Sokoladi unda mierTmia da cdiliyo yuradReba ar moeklo misTvis. coli ganuwyvetlad uCioda nervebis aSlilobas, filtvebis sisustes, saerTo ugunebobas. fexis xma awuxebda; wavidodnen – da martoobas veRar itanda; ukeTu masTan iyvnen, es uTuod Cem sikvdils elodebiano. saRamos, roca Sarli Sin dabrundeboda, coli sabni dan CamomWknar mklavebs gamoiRebda, kiserze Semoxvevda, loginze dasvamda da Tavis mwuxarebaze gaubamda saubars: dagaviwydi, sxva vinme giyvarso! aki eubnebodnen odesRac, ubeduri iqnebio; da imiT aTavebda, rom exveweboda, raime sargo wamali da odnav meti siyvaruli gamoimeteo. II erT Rames, daaxloebiT TerTmet saaTze, isini cxenis fexis xmam gaaRviZa, zed karebTan rom Sewyda. msaxurma sxvenis sarkmeli gaaRo da karga xans elaparaka viRacas, qvemoT, quCaSi rom idga. eqimis wasayvanad mosuliyo, Tan baraTi hqonda, siciviT akankalebulma nastazim kibe amoirbina, erTi meoreze boqlomi da urduli gamoaZro. kacma Tavisi cxeni datova da msaxurTan erTad Sin Semovida. malis CaCidan CvarSi Sexveuli werili amoaZro da Tavazianad Sarls miawoda, romelic wasakiTxavad idayviT baliSs daeyrdno. nastacim sanTeli loginTan daikava, aadami, darcxveniT, kedlisken gadabrunda.

Page 16: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

am weriliT, cisferi luqis patara beWdiT rom iyo dabeWdili, b-n bovaris emudarebodnen, dauyovnebliv misuliyo bertos fermaSi motexili fexis gasamarTavad, xolo tostidan bertomde kai eqvsi mili manZilia, longevilsa da sen-viqtorze gavliT. bneli Rame iyo. axalgazrda madam bovaris eSinoda, qmars raime ar SeemTxves gzaSio. ase rom, gadawyvites: gamogzavnili mejinibe daiwinaurebs, Sarli ki sami saaTis Semdeg gaemgzavreba, mTvaris amosvlisas. mis Sesaxvedrad biWs gamogzavnian megzurad da WiSkris gasaRebad. daaxloebiT diliT oTx saaTze, wamosasxamSi kargad SefuTnuli Sarli bertos gzas gaudga. Tbili ZiliT kvlav mTvlemare, igi mSvidi pirutyvis moZraobiT gamowveul rwevas miendo. roca cxeni ekliT Semoragul sasamne TxrilebTan uecrad Sedgeboda, Sarlic myis gamoiRviZebda, motexil fexs gaixsenebda, da cdilobda gaexsenebina motexilobis yvela SemTxveva, rac ki enaxa. ukve aRar wvimda, Tendeboda. vaSlis xis ufoTlo totebze uZravad Seamsxdariyvnen dilis civi qariT bumbulaburZgnuli Citebi. dacemuli Wala Tvalmiuwvdenel sivrceze gadaWimuliyo da xeTa Taigulebi, karga manZiliT erTmaneTs daSorebulni, moSavo-lurj laqebad dasCneoda veeberTela rux farTobs, romelic horizontze moRrublul caSi ikargeboda. drodadro Sarli Tvals gaaxelda, magram azri male iluleboda, Tvlema ereoda, raRac garindebaSi iZireboda, sadac weRandeli STabeWdilebani mogonebaTa burusSi inTqmeboda da TviTon igic ordeboda; ise eCveneboda, TiTqos erTsa da imave dros studenti c iyo, colianic, TiTqos meuRlis loginSic eZina, rogorc am ramdenime wuTis win, da naoperacievTa darbazSic mimodioda, viT odesme. mis TavSi kompresis Tbili orTqli namis gril surnelebas ezaveboda; rkinis sawolebis rgolTa wkrialic esmoda da mZinare colis sunTqvac... roca vasonvils miuaxlovda, Txrilis piras mindorze mjdomare bavSvi SeamCnia. - Tqven eqimi brZandebiT? – hkiTxa bavSvma. Sarlis pasuxi rom esma, xis fexsacmeli xelSi daikava da sirbiliT waruZRva. gzadagza, gamyolis naambobidan mkurnali mixvda, rom batoni ruo erT-erTi karga SeZlebuli meurne unda yofiliyo. fexi guSin saRamos moetexa, naTliRebis lxinze, mezoblisas. coli ori wlis win gardacvloda. axla erTaderTi qaliSvilis amara darCeniliyo, romelic ojaxSi exmareboda. urmis nakvalevi TandaTan gaRrmavda, bertos fermas uaxlovdebodnen. patara biWi cocxal RobeSi gaZvra da miimala, merme ezos boloSi gamoCnda da WiSkari gaaRo. sovel balaxze cxens fexi usxlteboda: Sarli ixreboda, xeebqveS mimavali. beCoSi dabmuli nagazebi jaWvebs Wimavdnen da yefdnen. fermaSi Sesvlisas, cxeni raRacam daafrTxo. ganze gautia. ferma kargi sanaxavi iyo. Tavlis Ria karebSi moCandnen didroni muSa-cxenebi, romlebic mSvidad Wamdnen axal bagebSi. SenobaTa gaswvriv moCanda ganieri sanexvela, romelsac odnav boli asdioda. xolo iqiT, qaTmebsa da indaurebs Soris, iqeqeboda

Page 17: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

xuTi Tu eqvsi farSavangi – mSveneba am kuTxis ezoebisa. farexi grZeli iyo, beReli – maRali, xelisguliviT SiSveli kedlebiT. fardulis qveS ori didi uremi da oTxi guTani idga, TavianTi SoltebiT, sakisurebiT da sruli akazmulobiT, romelTa Salis lurji safarvelic beRlidan naafrqvevi mtvriT dafaruliyo. daqanebul ezoSi xexili iyo mwkrivad Carguli, xolo gubesTan batebis gundis mxiaruli yiyini gaismoda. axalgazrda qali, romelsac tanT ecva cisferi Salis kaba, karebSi miegeba b-n bovaris da samzareuloSi Seiyvana, sadac didi cecxli gizgizebda. cecxlis piras ramdenime sxvadasxva zomis qoTani idga, romlebSic muSebis sauzme ixarSeboda. iqve soveli tanisamosi Sreboda. sanakverCxle Coti, maSa da sabervelis tuCi, yvela uzarmazari odenobisa, naferavi foladiviT brwyinavda, xolo kedlebis gaswvriv gamarTul Taroebze mravali WurWeli elaga, romlebzedac keris ciagi sinaTle da amomavali mzis fanjrebs momdgari Suqi laplapebda. Sarli pirvel sarTulze avida avadmyofis sanaxavad. avadmyofi loginSi daxcvda, sabnebSi gaxveuli da ofliani, Ramis CaCi Sors gadaegdo. es iyo momcro tanis Ripiani, SesaxedaobiT ase ormocdaaTi wlisa, TeTrona, lurjTvala, Txemmeloti, sayureebiani; sasTumalTan, skamze, aryiT savse sura edga, romlidanac drogamoSvebiT daisxamda xolme janis Sesamateblad, magram, rogorc ki eqimi dainaxa, aRtyineba Cauqra da ginebis nacvlad, rasac Tormeti saaTis ganmavlobaSi ar iSlida, wynarad akvnesda. motexiloba martivi iyo, yovoelgvari garTulebis gareSe. amaze iols Sarli verc ki isurvebda. gaixsena Tavis maswavlebelTa qceva daWrilTa sarecelis winaSe da pacienti gaamxneva aTasnairi tkbili sityvebiT, qirurgis alersiT, sadastaqro danaze wasacxeb zeTs rom hgavs. artaSnebad erTi Sekvra yavris naxeTqebi moutanes. Sarlma erT-erTi gamoarCia, daWra, minis natexiT gafxika, msaxurma zewrebi daxia Sesaxvevad, xolo madmuazel ema ki yurbaliSebis kervas cdilobda. raki didxans eZebda Tavis sakerav xelsawyos, mamas moTminebas daelia; qalma xma ar gasca, magram kervis dros TiTebi ki mravaljer daiCxvlita, naCxvleti TiTebi tuCTan miitana amosawuwnad. Sarli gaakvirva misi frCxilebis siTeTrem. gaqaTqaTebuli, bolowvrili, saluqi, viT diepis spilos Zvlis nakeTobani da nuSis saxed moqnili. garna xeli mainc ar iyo lamazi, SesaZloa, ara sakmaod mkrTali, saxsrebSi odnav xmeli. garda amisa, metad grZelic iyo da nakvTebis sirbiles moklebulic. misi mSveneba Tvalebi iyo; Tumca Taflisferi, wamwamTa gamo Savi gegoneboda; mzera maTi pirdapiri da gulwrfeli SeupovrobiT iyo aRsavse. fexis Sexveva rom gaTavda, b-nma roum TviT dapatiJa eqimi, sanam wabrZandebodeT, cota waixemseTo. Sarli qvemo sarTulis darbazSi Cavida. patara sufra ori pirisaTvis iyo gaSlili, zed vercxlis Tasebi elaga; sufris axlos didi sawoli idga, Cardaxiani, romelzedac TurqTa saxeebi iyo amoCiTuli. fanjris pirdapir muxis maRali karada

Page 18: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

amarTuliyo, saidanac SroSanasi da notio zewrebis suni dioda. kuTxeebSi iatakze xorbliani tomrebi ewyo, rac mezobel sakuWnaoSi ver dateuliyo, sadac samsafexuriani qvis kibe adioda. oTaxis morTulobas Seadgenda fanqriT naxati minervis Tavi, oqros varayian CarCoSi Casmuli; suraTi Sua kedelze ekida, romlis mwvane saRebavic gvarjilas CamoeSala; suraTis bolos goTuri anbaniT gamoyvanili iyo: “Cems Zvirfas mamas”. baasi jer avadmyofze Camovarda, mere amindze, did siciveebsa da mglebze, RamRamobiT rom garSemo mindvrebSi daZrwian. madmuazel ruo veraviTar mxiarulebas ver poulobda soflad, gansakuTrebiT axla, roca mTeli fermis movla TiTqmis mxolod mas awva kisrad. radgan oTaxSi cioda, qals Wamis dros kbilebi ukawkawebda, ris gamoc odnav Cndeboda misi sqeli tuCebi; qals Cveuleba hqonda siCumis dros tuCebi ekvnita. gadmofenili sayelo qalis TeTr kisers aCenda. Savi Tma or did nawnavad hqonda daxveuli, romelTagan TviTeuli imdenad saluqi iyo, rom erT mTlian nakveTad mogeCvenebodaT; kefas Tmis viwro ganayofi misdevda rkalad qoCrisaken; xolo qoCris ukan uxv bolqvad dawyobili nawnavebi, yuris bibiloebs rom ver faravda, safeTqlebze kululebad efineboda, rac soflis eqimma Tavis sicocxleSi pirvelad mxolod aq naxa. loyebi vardisfrad uRvioda. korsaJis Rilsa da Rils Sua, mamakaciviT, kus xokis lorneti hqonda gaCrili. roca Sarli moxuc ruosTan avida gamosaTxovrad da kvlav darbazSi dabrunda, qali fanjarasTan mimdgari naxa, minisTvis Subli mieyrdno da baRs gascqeroda, sadac qars lobios Cxirebi waeqcia. igi eqimisken mobrunda. - eZebT rasme? – hkiTxa. - Cemi maTraxi, Tu ukacravad ar viyo! – miugo man. eqimi maTraxs eZebda – sawolze, ikars ukan, skamebze, Turme tomrebsa da kedels Sua Cavardniliyo. emam SeamCnia da asaRebad daixara. Sarlic, TavazianobiT, iqiTken miiqca da, roca xeli imave mimarTulebiT gaiwoda, misi mkerdi uneburad daxrili qaliSvilis zurgs Seexo. awiTlebuli qali gaimarTa, mxarzemodan Tvali Seavlo da xaris ZarRvis maTraxi miawoda. imis magier, rom bertos sami dRis Semdeg misuliyo, rogorc dahpirda, eqimi meore dResve mivida, Semdeg ki yovel kviraSi or-orjer daiareboda, ukeTu saTvalavSi ar CavagdebT moulodnel vizitebs, rac drodadro TiTqos SemTxveviT xdeboda. garna, yovelive kargad warimarTa; gamomrTeleba wesierad mimdinareobda da, roca ormocdameeqvse dRis Semdeg, moxuci ruo Tavis qoxSi sakuTari fexiT moborZike naxes, b-n bovaris ise dauwyes cqera, rogorc didi niWis patrons. moxuci ruo ambobda, ivetos, gind TviT ruanis upirvelesi eqimebic ki ukeT ver ganmkurnavdneno. xolo Sarli arc ki SehkiTxebia Tavs, rad uxaroda ase bertoSi xSiri siaruli. rom dafiqrebuliyo, amas albaT, Tavis eqimur gulmodginebas miawerda an kargi sasyidlis molodins. magram nuTu marTlac amitom iyo ase momxibvleli bertoSi siaruli,

Page 19: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

rac aSkarad gamonakliss Seadgenda misi cxovrebis uferul saqmianobaSi? im dReebSi igi Zalian adre dgeboda, cxens aCqarebda, miaWenebda, roca Camoxdeboda, balaxze fexs gaiwmendda da, sanam zRurbls gadaabijebda, Sav xelTaTmanebs wamoicvamda. uyvarda am fermis naxva, uxaroda, roca ezoSi Sesvlisas, beWiT WiSkars gaexaxuneboda, uyvarda Robes Semjdari myivana mamali, mis Sesagebeblad gamosuli msaxurni. moswonda es beReli da Tavla; uyvarda moxuci ruo, tlaSuniT rom xels arTmevda da Tavis mxsnels eZaxda. moswonda agreTve madmuazel emas xis qoSebis prakuni samzareulos morecxil iatakze; qoSebis maRali quslebi qals odnav amaRlebda da, roca igi win gauvlida, xis lanCebi sxartad etyapuneboda qalis fexsacmlis saZires. qali yovelTvis kibis safexuramde miacilebda xolme, sanam cxens mogvridnen, iqve icdida. erTmaneTs gamoeTxovebodnen da mets aRaras laparakobdnen, qari misi Tmis daudegar k ululebs eTamaSeboda, an winsafris Sesakraveabis boloebs afrialebda, TiTqos alamiao. erTxel, roca daTba da xeebis qerqi ezoSi sisveliT darbilda, xolo SenobaTa saxuravebze Tovli Camodna, qali winkarSi gavida. qolga aiRo da gaSala. qolgis mtredisferi abreSumi mqrqad Crdilebs esroda misi saxis siTeTres, qolgis qveS mwyazrad uRimoda mosalbune siTbos; da qolgis gadaWimul qsovilze ismoda wveTebis wkapuni, ritmulad, zedized. bertoSi siarulis pirvel xans axalgazrda q-ni bovari yovelTvis kiTxulobda xolme avadmyofis ambavs da Tavis Semosaval-gasavlis wignSi erTi Cinebuli sufTa gverdic ki gauxsna b-n ruos. magram, roca gaigo, ruos qaliSvili hyavso, cnobebis Sekrebas Seudga, Seityo, rom madmuazel ruo monasterSi – ursulianebTan aRzrdila da, rogorc ityvian, mSvenieri ganaTlebad miuRia; codnia cekva, geografia, xatva da pianinos dakvra. esRa aklda! - maS amitomaa, rom ase saxegabadruli mieSureba xolme mis

sanaxavad, - ambobda is TavisTvis, - amisTvisaa, rom axal Jilets icvams da wvimaSi misi gafuWebac ar enaneba? ah, es qali, es qali!..

da SeiZula is qali, instinqturad. pirvelad qaragmulad gadaukravda xolme sityvas . Sarlma es ver gaigo, amas zogadi analogiuri msjeloba mohyva. qmari qariSxlis SiSiT yurs ar aTxovebda, Semdeg pirdapiri kvleva daiwyo, Sarlma ukve aRar icoda, ra epasuxa. - risiTvisRa daiareba igi bertos, roca b-ni ruo ukve ganikurna da am xalxs fuli jerac ar moucia? ah, imitom, rom iq aris viRac, erTi vinme, tkbilmosaubre, mqargavi, keTilgonieri! swored amas eltyoda: qalaqeli qalebi nebavs, da ganagrZobda: - mereda, moxuc ruos qaliSvili qalaqeli qalia, erTi

mibrZaneT, geTayva? – aRSfoTebiT ambobda q-ni bovari, - misi papa mwyemsi iyo, xolo erTi biZaSvili hyavT da isic kinaRam sisxlis samarTalSi misces erTi ugvani saqcielis gamo. ris

Page 20: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

maqnisia amdeni farTifurTi da kviraobiT farCis kabebiT gamowyobili, viT grafinia, eklesiaSi rom dabrZandeba. sabralo berikaci, SarSan rom Talgamis kargi mosavali ar yofiliyo, gadasaxadTa narCenebis gastumrebasac ver moaxerxebda.

Sarls es ambebi mobezrda da amitom bertoSi siaruli Sewyvita. eloizam bevri tirilisa da uaRresad afeTqebuli siyvarulis, xvevna-kocnis Semdgom, locvanze xeli daadebina da daafica, rom bertos amieridan aRar wevidoda; igi daemorCila, magram survilT simZafre misive monuri saqcielis winaaRmdeg amxedrda da raRacnairi gulubryvilo orpirobiT Tavi daijera, rom naxvis akrZalva siyvarulis uflebas aZlevda mas. amasTan erTad qvrivi mWlec iyo, wamosaruli kbilebi hqonda da mTeli wlis ganmavlobaSi tanze patara Savi Salis wamosxma icoda, romlis yurebic beWebze scemda; gamxmarsa da CamoferTxil TeZoze viwro kaba da mokle kaba hqonda SemoWerili, rac koWebsa da didi fexsacmelis gadajvaredinebul bandulebs ver ufaravda. Sarlis deda drogamoSvebiT midioda xolme maT sanaxavad; magram ramdenime dRis Semdeg dedamTilma mxari misca Tavis rZals da oriveni danis piriviT ilesavdnen enas mis winaaRmdeg. igi erTob bevrsa Wams! ra saWiroa yoveli gamvlel-gamomvlelis gamaspinZleba? an ra jiutobaa, rom saTburs ar icvams! gazafxulis pirze ise moxda, rom inguvilelma notariusma, visac qvrivi diubiukis Tanxebi ebara, erT mSvenier dRes afra aRmarTa da Tavisi moanabris fulianad sadRac gaqra. marTalia, eloizas, gemSi monawileobis garda, rac eqvsi aTas franks udrida, saxlic hqonda sen-fransuas quCaze, magram mTeli am qonebisa, romlis Sesaxebac amdens gahkiodnen, ojaxSi araferi Canda, ukeTu cotaoden avejeulobasa da WinWebs angariSSi ar CavagdebT. saWiro gaxda, raTa yovelive mzis sinaTleze yofiliyo gamotanili. saxli diepSi valebiT iyo daRrRnili TviT lartyebamde; ramdeni hqonda notariuss Cabarebuli, es RmerTma uwyis, xolo gemSi monawileoba aTas ekius ar aRemateboda. maS, im kai qalma icrua xom! gabrazebulma mama bovarim skami miwas daanarcxa da cols ayvedra, Svili Sen gaaubedure, iseT jaxraks SeauRle, romlis akazmulobac mis tyavad ar Rirso. isini tosts ewvivnen. Selaparakdnen. iyo scenebic. eloiza atirda. qmars yelze moexvia da emudara, Seni mSoblebisagan damicavio. Sarlma qomagoba ganizraxa. mSoblebi gajavrdnen da wavidnen. magram dakvra mouzomeli gamodga. rva dRis Semdeg, roca eloiza sarecxs hfenda, yelidan sisxli waskda da meore dRes, qmari rom fanjris fardas asworebda, qalma uecrad wamoiZaxa: “oh, RmerTo Cemo” da guli wauvida. gardacvliliyo. ra saocrebaa! roca sasaflaoze yovelive gaTavda, Sarli Sin dabrunda. zemo sarTulSi avida, misi kaba sawolis CardaxTan naxa Camokidebuli; sawer magidas daeyrdno da mwuxare fiqrSi wasuli saRamomde uZravad ijda. bolos da bolos am qals igi uyvarda.

Page 21: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

III erTxel, diliT, moxuci ruo Sarls ewvia da fexis samkurnalo fuli moutana; samocdaTxuTmeti franki, sul or-orfrankianebi, da erTi indauri. gaego misi mwuxarebis ambavi da anugeSa, rac ki SeeZlo. - vici, rasac niSnavs esa, - uTxra da mxarze xeli daucacuna, -

mec agre viyavi, SensaviT! roca Cemi sabralo davkarge, mindorSi wavel, raTa marto davrCeniliyav; xis Ziras mivegde da vtirodi, RmerTs movuwodebdi, sisuleleebs vroSavdi: ratom mec ai is mkvdari Txunela ara var, totze rom CamoudviaT da matlebs muceli gamouWamiaT-meTqi. da rodesac warmovidgine, ai axla, am wuTs sxvebi TavianT colebTan arian da exvevian-meTqi, Cemi sabijgi aZviRe da gabrazebulma miwas davuwye cema; giJiviT viyavi, sasmel-saWmels zed ar vekarebodi; ar daijerebT, magram kafeSi Sesvlis fiqric ki mZagda. diax, ase iyo, magram nel-nela, dRiTi-dRe zamTars gazafxuli waeba, zafxuls Semodgoma, da esec finCxa-finCxa, wveT-wveTad dadna, wavida, gaqra, daileqa-meTqi, minda vTqva, radgan raRac mainc grCeba fskerSi, rogorc... simZime, iq, gulis siRrmeSi! magram, raki Cveni, yvelas bedi aseTia, amitom Tavi rodi unda misce sakvdav dards, aqaoda, sxvebi daixocnen, mec sikvdili mindao; unda gamxnevdeT, batono bovari. eg warmavalia! mobrZandiT, gvnaxeT, Cemi qali drodadro, iciT, gigonebT, ase ambobs, damiviwyao. ager gazafxulic kars gvadgas; kurdRlebze sanadirod wagiyvanT, cotaTi gaerTobiT.

Sarlma rCeva daujera. bertos estumra; yovelive ise dauxvda, rogorc amas winaT, e.i. xuTi Tvis winaT enaxa, msxlis xeebi ukve hyvaoda; moxuci ruo ezoSi dafusfusebda, rac fermas sicocxles hmatebda. moxucs Tavis movaleobad miaCnda eqims, misi mwuxarebis gamo, rac ki SeiZleboda, meti TavazianobiT mopyroboda, amitom sTxova gareT quds nu moixdio, dabali xmiT elaparakeboda, TiTqos igi avad yofiliyos, da gajavrebac ki ganizraxa, roca gaigo, rom misTvis gansakuTrebuli ram nazi da msubuqi araferi moumzadebiaT, rogoricaa kremi an msxlis kompoti. merme saxumaro ambavs mohyva. Sarls sicili waskda, magram umalve coli moagonda da moiRuSa. roca yava moitanes, amis fiqric gauqra. imis mixedviT, rac marto cxovrebas eCveoda, colze sul naklebsa da naklebs fiqrobda. damoukideblobis axali siame mis martoobas ufro asatans xdida. axla SeeZlo ijris saaTebic Seecvala, daukiTxavad wasuliyo da mosuliyo, xolo, roca daRlili iyo, SeeZlo Tavis loginze nebierad gaSxlarTuliyo. ase rom gaazatda, ganebivrda da samZimarsac moTminebiT ismenda. meore mxriT, colis sikvdils xeli rodi SeuSlia misi saqmianobisaTvis, radgan mTeli erTi Tvis ganmavlobaSi sal ase

Page 22: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

gaismoda: “sabralo ymawvili! ra samwuxaroa!” saxeli gaiTqva, klientebi moemata da bertoSic sruliad Tavisi survilisamebr daiareboda. roca imedi, gaurkveveli bednierebis grZnoba hqonda, roca wveris dasaoSavad sarkeSi Caixedavda xolme, saxec ufro saamuri eCveneboda. erTxel ruoanTsa naSuadRevis sam saaTze mivida. yvela yanaSi iyo gasuli, samzareuloSi Sevida, magram pirvelad iq ema ver SeamCnia: darabebi mixuruli iyo. WuWrutanebidan iatakze mzis grZeli da viwro sxivi dafeniliyo, avejze asxletili Werze farfatebda. sufraze naxmar Wiqebs buzebi exveodnen da Sig narCen sidrSi zuzuniT ixrCobodnen. sakomuridan daSvebuli sinaTle Wvartls axaverdebda, nacars ki odnav acisferovnebda. fanjaras da keras Sua ema ijda da keravda; TavSiSvela iyo, Ria mxrebi ofliT dacvaroda. soflis Cveulebisamebr, qalma sasmeli ram SesTavaza, Sarlma uari Tqva, qali ar moeSva da bolos siciliT daiTanxma, TiTo Wiqa liqiori erTad davlioTo, karadidan erTi boTli kiuraso gamoiRo, ori Wiqac miayola: erTi piramde aavso, meoreSi odnav CaaJona, savse mas miawoda, Tavisi nakruli miuWaxuna da tuCTan miitana; Wiqa TiTqmis carieli iyo, ukan gadaixara; Tavi gadaagdo, yeli gamoiCina. tuCebi wamoizarda da raki veraferi igema, sicili autyda. enis wvero waigrZela da Wiqis fskeri gamoloka. kvlav dajda da muSaoba ganagrZo; bambis TeTri winda hqonda gamosakeravi: TavauReblad keravda, aras ambobda, Sarlic dumda. karis qvemodan Semonaber qars odnav mtveri Semohqonda; Sarli am aniavebul mtvers adevnebda Tvals da esmoda mxolod sakuTari safeTqlebis cema da ezodanac qaTmis Soreuli kakani. emas, drodadro, gasagrileblad loyaze xelisgulebi mihqonda, xolo Semdeg xelisgulebs gasacieblad buxris rkinis rikulis buStulebs adebda. qali Cioda, gazafxulidanve Tavis bruali damCemdao, da ekiTxeboda, zRvis abazanebi xom ar margebso; merme Tavis monassterze Camoagdo sityva, Sarlma ki koleJi gaixsena, baasi nel-nela gaiba. merme qalma Tavis oTaxSi aiyvana; uCvena musikis Zveli rveulebi, patara wignakebi, saCuqrad rom mieRo, da muxis kunZlebis gvirgvinebi, karadis qvemo ganjinaSi rom eyara; ebaasa Tavisi dedis sasaflaos Sesaxeb da baRSi is kvalic ki uCvena, sadac yvavilebs krefda da yovel paraskeobiT dedis saflavze mihqonda... magram maT mebaRes amisi araferi gaegeba, sazogadod, cudi msaxurebi hyavT! mas swadia, rom zamTrobiT mainc icxovron qalaqad, Tumca, am gauTavebeli kargi amindebis gamo, zafxulSi soflad cxovreba SesaZloa ufro autanelic iyos. da, imis mixedviT, Tu raze laparakobda, misi xma xan mkafio iyo, maRali, xan TiTqos Tavis Tavs ebaasebao, uecrad minelebuli, kilos icvlida da CurCuliT Tavdeboda, - am wams rom mxiaruli iyo da Tvals gulubryvilod aSuqebinebda, myis Tvali misi naxevrad moixuWeboda da Sig mowyeniloba, daucxromeli fiqri gakrTeboda.

Page 23: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

saRamos Sin dabrunebuli Sarli saTiTaod arCevda qalis naTqvam frazebs. cdilobda gaexsenebina da Taviseburad Seevso isini, raTa nawilobriv mainc warmoedgina misi cxovrebis is xana, roca emas jer kidev ar icnobda. magram mis gonebas mudam ise warmoudgeboda xolme, rogoric pirvelad ixila, an iseTi, rogoric weRan datova. Semdeg Tavis Tavs SeekiTxa, netav, ra momiva, rom gaTxovdes, an vis unda miTxovdeso. eh, moxuci ruo Zalze SeZlebulia, qali ki... aseTi lamazia; xolo emas saxe mudam Tvalwin edga da raRac erTxmovani, TiTqos jaras zuzuniao, yurSi CasCurCulebda: “Sen rom SeirTo! Sen rom SeirTo!” RamiT Zili ar ekareboda, yelSi uWerda, wyurvili awuxebda; adga, wyliani doqi moiyuda, mere fanjara gaaRo; ca varskvlavebiT iyo moWedili, qroda Tbili qari. sadRac Sors ZaRlebi yevdnen. piri bertosken ibruna. raki, bolos da bolos, arafers vkargavo, Sarlma Tavis Tavs sityva misca, pirveli SemTxvevisTanave winadadebas mivcemo; magram yovelTvis, roca ki aseTi SemTxveva eZleoda, imis SiSiT – vaiTu Sesaferisi sityvebi ver vipovnoo, mudam kriWa ekvroda. moxuci ruo maincdamainc nawyeni ar darCeboda, ukeTu vinme qaliSvilisagan gaaTavisuflebda, radgan ojaxSi bevrs arafers exmareboda. Tumca gulSi kidec amarTlebda Svils. ra misi Wkuis saqmea soflis meurneoba, es dawyevlili xeloba, riTac milioneri verasodes ver gaxdebio. TviT moxuci araTu igebda rasme, piriqiT, yovel wels zaralSi iyo, radgan, Tumca vaWrobaSi moxerxebuli iyo da bazris xrikebi erTgvar siamesac ki hgvrida, samagierod, meurneoba da misi gaZRola sruliad misi saqme ar iyo. zurgze xelebSemodebuli daiareboda, yairaTisa araferi gaegeboda, surda kargi Wama-sma, siTbo da tkbili Zili, uyvarda magari sidri, cvriani bivSteqsi da romiani kargad Sezavebuli yava. samzareuloSi ijrobda xolme, marto, cecxlis piras, patara sufraze, romelsac gaSlils miarTmevdnen xolme, viT TeatrSi. roca SeamCnia, Sarls loyebi uwiTldeba xolme Cemi qaliSvilis winaSeo, rac imas niSnavda, rom Txovnis dro Sors aRar iyo, windawinve moisazra yovelive. marTalia, igi fuqsavat kacad miaCnda da aseTi siZe arasodes ar unatria, magram samagierod uqebdnen yofaqcevas, momWirneobas, kai aRzrdasa da, albaT, mziTevzedac bevrs ar ivaWrebda. Tanac moxuci ruo iZulebuli iyo ocdaori akri miwa gaeyida, raTa zogi kalatozisTvis gadaexada, zogi sirajisaTvis, sawnaxelisaTvis kidev xraxni unda gamoecvala. - Tuki mTxovs, mivcem, - Tavis Tavs eubneboda. mTavarangelozobis moaxloebisas, Sarli sami dRiT ewvia bertos fermas. ukanaskneli dRec ise gavida, rogorc pirveli, yovel wuTSi yoymaniT. moxucma reom gaacila, oRroCoRro gziT midiodnen; ai kidec unda gamoeTxovon erTmaneTs; dadga gadamwyveti wuTi. Sarlma Tavs vada misca Robis yuramde da, bolos, roca esec gaiares, - batono ruo, - waibutbuta Sarlma, - rame unda giTxraT.

Page 24: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

SeCerdnen, Sarli dumda. - ho, miTxariT, ra ambavia! gana me ki ar vici? – nazi RimiliT

Tqva moxucma. - mamilo ruo... mamilo ruo... – butbutebda Sarli. - me, Cemi mxriT, ukeTess ver vinatrebdi, - ganagrZo moxucma, -

albaT patarax Cemi azrisaa, magram mainc unda vkiTxoT. ganagrZeT Tqveni gza; me Sin mivbrundebi. Tu Tanaxma iqna, kargad mismineT, Tqveni dabruneba saWiro araa, xom iciT xalxis ambavi; garda amisa, TviTonac Zalze aReldeba. magram Tqven rom aq ubralod ar itanjoT, me fanjris darabas gavaReb sruliad, kedlamde, Tqven SegeZlebaT misi danaxva, Tu Robeze odnav gadmoekidebiT.

da igi Sinisaken wavida. Sarlma Tavisi cxeni xes miaba. CirgvebSi SeZvra, elodeboda. naxevari saaTi gavida; merme cxrameti wuTi, TviT daTvala Tavis saaTze. uecrad, kedelze didi braxuni gaisma, daraba gaiRo, urduli kidev qanaobda. meore dRes, dilis cxra saaTze, igi ukve fermaSi iyo, mis danaxvaze ema wamowiTlda da zrdilobisaTvis gaRimeba scada. moxuci ruo Tavis momaval siZes moexvia. merme baasi mziTevs Seexo; Tumca dro sakmao hqondaT, radgan qorwili manamde ver moxdeboda, sanam Sarli ar gamoiglovda, ese igi, momavali wlis gazafxulamde. zamTari am molodinSi gavida. madmuazel ruo mziTvis mzadebas Seudga. nawili ruanSi SeukveTes, perangebi da Ramis Tavsafrebi TviT gaikeTa im naxatebis mixedviT, rac modis naTxovar JurnalebSi ipovna, fermaSi Sarlis yofnisas laparakobdnen xolme qorwilis samzadisze, arCevdnen, Tu romel oTaxSi gaimarTos sadilio; ocnebobdnen kerZTa raodenobasa da imaze, Tu ra unda miarTvan pirvelad. emas, piriqiT, qorwili RamiT surda, CiraRdnebiT, magram moxucma ruom amgvari survilisa veraferi gaigo. ase rom, gadaixades qorwili, romelsac ormocdasami kaci daeswro; lxini Teqvsmet saaTs grZeldeboda. meore dRes ganaxlda da ramdenime dRes kidev ar Sewyvetila. IV stumrebma adrianad iwyes mosvla sxvadasxva ekipaJebiT; erTcxeniani kabrioliT, orTvliani SarabaniT, uCardaxo Zveli kabrioletiT, tyavis lafaTiniani furgoniT; axlo soflebis axalgazrdebi uremSi idgnen, mwkrivad, da xeliT sagverdulebze dayrdnobilni, raTa ar waqceuliyvnen, didi siswrafiTa da saSineli jaxjaxiT moeqanebodnen. movidnen aTi lies manZiliT daSorebulni, godervilidan, normanvilidan da kanidan, orive ojaxis yvela naTesavi iyo dapatiJebuli, damdurebulebs am SemTxvevisaTvis Seurigdnen, didi xnis unaxavi nacnobebi weriliT moiwvies.

Page 25: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

Robis gadaRma drodadro ismoda Soltis tylaSuni, WiSkari gaiReboda da ezoSi ekipaJi Semodioda. ekipaJs zed kibis pirvel safexurs moayenebdnen, Sig mjdomni yoveli mxridan Camodiodnen, muxlebs izeldnen, mklavebs imarTavdnen. qalebi qalaqurad iyvnen morTulni: Tanze boneti, kiserze saaTis oqros Zewkvi, tanze pelerina, romlis qimebic welze hqondaT gadajvaredinebuli, an patara feradi garusi, romelic zurgze qinZisTaviT iyo damagreqbuli iyo, rom mis patrons kiseri uCanda. TavianTi mamebiviT Cacmuli mozardebi, Canda, Tavs uxerxulad grZnobdnen axal tanisamosSi (bevr maTgans fexsacmeli swored im dRes ganeaxlebina Tavis sicocxleSi); maT gverdiT sulganabuli idga ToTxmeti-Teqvsmeti wlis gogona, albaT, da an biZaSvili, TeTr kabaSi gamowyobili, romelic pirveli ziarebisTvis iyo Sekerili, axla ki dagrZelebuli am SemTxvevisaTvis. saxe wiTeli hqonda, SeSfoTebuli, Tma pomadiT Zalze gaqonili, metad ufrTxildeboda Tavis TaTmanebs, ar gamesvaroso. radgan imdeni msaxuri ar iyo, rom etlebi gamoexsnaT, stumrebi ikapiwebdnen da TviT akeTebdnen am saqmes. maTi socialuri sxvadasxva mdgomareobis Sesaferisad, maT tanT ecvaT fraki an serTuki, pijaki, mokle juba, - saukeTeso ram sacmeli, rac mTeli ojaxis mSvenebas Seadgenda da rac mxolod dResaswaulebSi amodioda skivridan: cilindrovan-sayeloiani da jibetomara redingoti, romlis grZel kalTebsac qari afrialebda; sqeli maudis pijaki, romelsac Cveulebrivad Tan axlda kasketi, winafraze rom spilenZi hqonda SemoWedili; mokle juba, saqamresTan rom axlo-axlo ori Rili ekera, TiTqos wyvili Tvaliao da romlis kalTebic TiTqos xuros najaxiT iyo moWrili. zogierTs kidev (aseTebi, rasakvirvelia, sufris bolos unda mjdariyvnen) tanT ecvaT sayelogadmofenili, zurgze danaoWebuli sazeimo bluza da zed naqsovi qamari ertyaT. perangebi mkerdze javSaniviT amoburculiyo! mamakacebs Tavebi axalgakreWili hqondaT, yurebi wamolafaTinebuli, wveri wmindad gaparsuli; zogierTi albaT adre amdgariyo wveris gasaparsavad, sibneleSi kargad ver daenaxa, cxvirqveS Tu ybebze kani gvarianad daesera, zogs kidev samfrankianis odena nafxeki emCneoda saxeze, rac gzaSi haeris moZraobas gaewiTlebina: amis gamo yvela es farTo mozeime saxe marmarilos ZarRvebiviT iyo odnav aWrelebuli. qalaqis sammarTvelo naxevari lies manZilze iyo daSorebuli da amitom iqiTac da aqeTac mayrions fexiT mouxda siaruli. korteJi jer erTi mTliani feradi SarfiviT gaiWima mindorSi, jejilebis viwro samnebis gaswvriv, merme ki calke jgufad daiSala, romlebic baasSi erTmaneTs CamoSordnen. violinos damkvreli yvelaze win midioda, Tavisi sakravi bafTebiT hqonda morTuli; mas misdevdnen nefe-dedofali, Semdeg mSoblebi da naTesavebi, kvlav megobrebi, bolos ki bavSvebi, romlebic ancobiT qeris TavTavebs glejdnen da celqobdnen ise, rom didebs ar SeeniSnaT. emaes metad grZeli kaba miwaze odnav

Page 26: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

eTreoda: igi xandaxan Sedgeboda, kabis bolos aswevda da TaTmaniani viwro TiTebiT xmel balaxs an birkas moaSorebda, Sarli ki xelebdaSvebuli idga da elodeboda. moxuc ruos abreSumis axali cilindri exura, tanT ecva Savi sacmeli, romlis saxeloebic TiTqmis frCxilebamde wvdeboda, mklavi Sarlis dedisaTvis gaeyara da dinjad miabiZebda. rac Seexeba mama bovaris, romelsac gulSi kidevac ezizReboda mTeli es xalxi, samxedro formis ubrali redingoti ecva, Rilebi rom erT mwkrivad hqonda Cayolebuli: igi gabedulad eqaTinaureboda glexis qera qals, romelic Tavs xrida, wiTldeboda da ar icoda, ra eTqva. danarCeni wveulebi TavianT saqmeze baasobdnen, an erTmaneTs dascinodnen da adreve samxiarulo gunebas iqmnidnen. musikosi ki ukravda da violinos wkriali mindvrebs efineboda. rodesac igi SeamCnevda, Zalze CamorCneno, Sedgeboda, Seisvenebda, didxans da bejiTad usvamda kanifols Tavis solinars da kvlav siaruls ganagrZobda; sakravis tari ritmulad adiod-Camodioda mis xelSi, raTa amiT TavisTvis taqti mkafiod aReniSna. sakravis xma Soridanve afrTxobda patara Citebs. sufra urmebis fardulSi gaeSalaT. mas amSvenebda oTxi xonCa Semwvari, wiwilebis eqvsi frikase, moxrakuli xbos xorci, cxvris sami bayvi da SuaSi mSvenieri Semwvari goWi, romelsac gars Semowyobili hqonda mJauniT Senelebuli kupatebi. kuTxeebSi surebiT arayi idga. tkbili sidri boTlebis sacobebSi amoqafebuliyo, xolo Wiqebi winaswar piramde gaevsoT RviniT. yviTeli kremiT savse uzarmazari maTlafebi sufris odnav Serxevaze TrToda; maT mTlian zedapirze axladdaqorwinebulTa inicialebi iyo xlarTulad gamoyvanili. tortebisa da nugas mosamzadeblad konditeri ivetodan moewviaT; igi am kuTxeSi pirvelad iyo, gansakuTrebulad cdilobda, da iseTi deserti moarTva, ramac saerTo yiJina gamoiwvia: safuZvlad am deserts lurji muyaos oTxkuTxedi edo, taZris saxiT gamoWrili kolonadebiTa da qandakebebiT; niSebSi oqrovani qaRaldis varskvlavebi brwyinavda; meore sarTuls warmoadgenda savoas torti – koSki, romelsac simagreebad da saTofurebad sxvadasxva cukati, nuSi, qiSmiSi, forToxlis Weobebi hqonda. da, bolos, sul zemo platformaze, romelic mwvane vels warmoadgenda, da sadac kldeebs Soris murabis tba iyo gakeTebuli da zed nigvzis naWuWis navebi, qanaobda amuri Sokoladis pawia saqanelaze, romlis boZebsac cocxali vardis ori kokori agvirgvinebda. lxini saRamomde gagrZelda, roca jdomiT Zlier daiRlebodnen, ezoSi gaivl-gamoivlidnen, an beRelSi erT xel “buSons”( waiTamaSebdnen da kvlav sufras miujdebodnen. zogierTs, dasasrul, iqve CaeZina da xvrini amouSva. magram yavis morTmevisas yvelaferi gamococxlda; gaisma simRerebi, zogi Ronesa da simarjveSi gaejibra erTimeores. swevdnen simZimeebs, ceris saSualebiT fokusebs akeTebdnen, erTmaneTs aqezebdnen – aba im urems vin gaidebs mxarzeo, lazRandarobdnen da qalebs

Page 27: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

exveodnen. saRamos, roca wasvlis drom moatana, yelamde qeriT maZRari cxenebi gazantdnen da gaWirda maTi Sebma: itlinkebodnen, yalxze dgebodnen, mosarTavs wyvetdnen; maTi patronebic an iginebodnen, an xarxarebdnen; da mTeli Rame, mTvarianSi, garemos gzebze ismoda etlebis griali, qvebSi, yoreebSi, oRroCoRroebSi maTi Tavawyvetili srbola da xarxari; SeSinebuli qalebi gamirs ekidebodnen da sadaveebs ebRauWebodnen. bertoSi darCenilni mTeli Rame qeifobdnen samzareuloSi. bavSvebs skamloginebis qveS mieZinaT. dedofali mamas emudareboda, Cveulebriv xumrobas gadamarCineo. miuxedavad amisa, maTma erT-erTma biZaSvilma, xelobiT meTevzem (romelmac saqorwilo ZRvnad erTi wyvili kambala moitana) pirSi wyali daiguba da nefe-dedoflis sanTiobos sakliturSi Sesxma ganizraxa, magram swored am dros moxuci ruo Tavs wamoadga da dauSala, Tanac ganumarta, Cemi siZis darbaislobas aseTi xumroba ar Seeferebao, garna biZaSvilma Zlivs daijera misi sabuTianoba, gulSi ki aSkarad aaugebda siamayisa da gandidebisaTavis; nawyeni wavida da stumarTa erT jgufs miujda, romelsac sadilze SemTxveviT xorcis cudi naWrebi rgeboda zedized da amis gamo agreTve nawyeni iyo maspinZlobiT. isini CurCuliT maspinZels kilavdnen da gakvriT ojaxis daqcevas usurvebdnen. ufros q-n bovaris mTeli dRe kriWa ar gauxsnia. mas arc dedoflis morTulobis hkiTxes rame da arc qorwilis mowyobisa, amitom adrianad wavida. misma meuRlem, imis magier, rom gahyoloda, sen-viqtors kaci gagzavna sigarebze, gaTenebamde eweoda, Tanac alublis grogs wrupavda; amgvarad Semzadebuli grogi soflelebs jer ar enaxaT, ramac maT TvalSi meti fasi dasdo moxuc bovaris. Sarli bunebiT xumara ar iyo, amitom qorwilSi Tavi arafriT gaTmouCenia, igi uxerxulad upasuxebda xolme xumrobaze, sityvamoswrebulobaze, orazrovnobaze, qaTinaurebsa da lazRandarobaze, rac sadilis dawyebisTanave daayares Tavs. samagierod, meore dRes igi sul sxva iyo. guSindel qalwuls ufro hgavda, maSin roca namdvil patarZals araviTari cvlileba ar etyoboda. yvelaze ufro cbierni veraviTar saenaZviros ver poulobdnen da roca ema maT axlo gaivlida, amaod icveTdnen enas. Sarli ki arafers malavda. Tavis cols eZaxda, SenobiT elaparakeboda, yvelas mis Sesaxeb ekiTxeboda, mudam ukan dasdevda; xSirad ezoSi gaiyvanda da iq, xeebs Soris, Canda, rogor xvevda welze xels, misken ixreboda da gulSi exuteboda. qorwinebis ori dRis Semdeg col-qmari wavida, Sarls ar SeeZlo didi xniT Tavisi avadmyofebis mitoveba. moxucma ruom Tavisi kabrioli Seaba da TviTonac vasonvilamde gahyva. iq ukanasknelad moexvia Tavis qals, Camoxda da Sin dabrunda. roca asiode nabiji gaiara, Sedga, mtverSi gaxveul kabriols Tvali gaadevna da Rrmad amoioxra. gaaxsenda Tavisi daqorwineba,

Page 28: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

sakuTari warsuli, colis pirveli orsuloba; maSin esec Zalian mxiaruli iyo, roca Tavisi patarZali mSoblebis ojaxidan Sin mihyavda; unagiris ukan ujda, cxeni laRad migelavda axal TovlSi, radgan Sobis wina dReebi iyo da mTeli sofeli TeTrad iyo Semosili; qali cali xeliT mis wels exveoda, meoreSi ki kabis bolo eWira; qari misi normandiuli Tavkazmulobis grZel arSiebs afrialebda da ruos tuCs ulamunebda; ukan mixedvisas, sakuTar beWTan pawia mwyazari saxe Canda, romelic uxmod uRimoda, drodadro Tavis patara TiTebs gasaTbobad ubeSi uyofda. ramdeni xani gavida mas aqeT! maTi vaJi axla ocdaaTi wlisa iqneboda! kvlav ukan miixeda, magram gzaSi ukve veRaravin dainaxa. iseTi naRveli igrZno, viT dacarielebul saxlSi; nabaxusev TavSi tkbili mogonebani mware fiqrebs SeerTo da erTi wuTiT gzis gadaxveva da eklesiisken gavla mounda. magram, SeSinda, saflavis naxvam ufro meti naRveli ar momgvaroso da pirdapir Sinisaken gaswia. axaljvardawerilni Sin saRamos eqvs saaTze mividnen. mezoblebi fanjrebs moadgnen, raTa TavianTi eqimis axali coli daenaxaT. Zveli gadia emas warudga, miuloca, mere bodiSi moixada, sadili jer mzad ar ariso, da amasobaSi saxlis daTvaliereba urCia. V aguris winamo pirdapir quCaSi, an ukeT rom vTqvaT, gzaze gamodioda. kars ukan lursmanze ekida kapiuSoniani manto, iqve aRviri da Savi tyavis kasketi, xolo erT kuTxeSi, iatakze, talaxiani mestebi eyara. marjvniv darbazi iyo, ese igi apartamenti, sadac sadilobdnen da isvenebdnen. qaRaldis moyviTalo Spalieri, romelsac zemoT yvavilTa akidos gaxunebuli arSia hqonda Semovlebuli, erTian irxeoda cudad gadaWimul tiloze; wiTeli yaiTniT moqarguli, TeTri mitklis fardebi fanjrebs jvaredinad ekida; buxris viwro gamirze, naWedi vercxlis Sandlebs Sua, minis xufebiT rom iyo daculi, hipokrates biustiani saaTi idga. talanis meore mxares Sarlis kabineti iyo. eqvsi nabiji sivrcis patara oTaxi, saweri magidiT, sami skamiTa da erTi savarZliT. samkurnalo mecnierebaTa leqsikonis gauWreli, magram xSiri yidva-gayidvis gamo gacveTili tomebi amSvenebdnen mxolod naZvis xis sawigne karadis eqvs Taros. kabinetSi, miRebis dros, samzareulodan tusis suni Semodioda, samzareuloSi ki avadmyofebis xveleba da satkivarze Civili ismoda. Semdeg iyo erTi Camoglejili didi oTaxi, romelic fardulis pirdapir ezoSi gadioda, am oTaxSi moTavsebuli iyo furne, igive warmoadgenda saSeSes, sakuWnaos, sawyobs, sadac uTavbolod eyara Zveli rkineuloba. carieli kasrebi, soflis meurneobis uvargisi iaraRebi da bevri iseTi mtvriani ram, romelTa daniSnulebis gamocnoba SeuZlebeli iyo. grZeli da viwro baRi, or Tixis kedels Sua moqceuli da WermebiT Semoraguli, eklis RobiT Tavdeboda, romelic mas iqiT

Page 29: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

gaSlili mindvrebisagan gamohyofda. Sua baRSi mowyobili iyo fiqalis mzis saaTi, romelic qvis kvarcxlbekze SeedgaT. mWle nariT Semoraguli oTxi kvali simetriulad ertya gars ufro gamosadeg oTxkuTxeds, sadac ufro mniSvnelovani mcenareuloba iyo darguli. baRis bolos, patara naZvebSi, TabaSiris mRvdeli locvans kiTxulobda. ema zemo sarTulis oTaxebSi avida. pirveli sruliad mouwyobeli iyo; meoreSi, romelic col-qmris sawoli oTaxi iyo, wiTliT daCardaxebuli wiTeli xis sawoli idga. komodze sadafiT naWedi kolofi ido; xolo sawer magidaze, fanjarasTan suraSi TeTri satinis bafTiT Sekruli narinjis yvavilebis Taiguli CaedgaT. es iyo saqorwino, im meoris saqorwino Taiguli! qali Taiguls daacqerda. Sarlma SeamCnia, Taiguli aiRo da sxvenSi aitana. amasobaSi savarZelSi mjdomare ema (iqve nivTebs alagebdnen) Tavis Taigulze fiqrobda, muyaos kolofSi rom iyo daculi. netav imas raRa mouva, uecrad rom movkvdeo. pirvel dReebSi imaze fiqrobda, ra Seecvala am saxlSi. Sandlebs minis xufebi moaSora. oTaxSi axali Spalieri gaakvrevina. kibe SeaRebina, xolo baRSi mzis saaTis irgvliv skamloginebi daadgmevina; kiTxulobda, Tu SeiZleba auzis mowyoba SadrevaniTa da TevzebiTao. dasasrul, raki Sarlma icoda, emas etliT seirnoba uyvarso, SemTxveviT erTi Sarabani iyida, romelic, roca axali farnebi daudges da tyavis mogviristebuli lafaTinebic miakeres, TiTqmis tilburis daemsgavsa. ase rom, Sarli bednieri iyo da sruliad aRaraferi adardebda. masTan martodmarto ijroba, saRamoTi did gzaze gaseirneba, misi xelis moZraoba Tmis gasasworeblad, Sesaxedaoba misi Wilis qudisa, fanjris karbaze rom ekida xolme, da bevri ram sxvac, risi mSveneba winaT azradac ar mosvlia, axla misi bednierebis dausrulebel siames warmoadgenda. diliT, loginSi, masTan erT baliSze Tavdadebuli Sarli siamiT ucqerda xolme, rogor avarayebda mzis sxivi qinqls mis vardisfer RawvTa, romlebic CaCis foCvebiT naxevrad daburuliyo. ase axlos naxuli misi Tvalebic ufro gafarToebuli eCveneboda, gansakuTrebiT maSin, roca axladgaRviZebuli ema wamwamebs xSirad afaxurebda; CrdilSi moSavo, dRis sinaTleze ki muqi cisferi Tvalebi misi, TiTqos feradTa ramdenime fenas Seicavda zedized, fskerSi ufro sqelsa da sarkis zedapirisken ki ufro da ufro Rias. Sarlis cqera am TvalTa siRrmeSi inTqeboda; igi iq xedavda Tavisive Tavs, dapataravebuls, mxrebamde fulariT Tavwakrulsa da mkerdgaReRils. Sarli adgeboda, ema ki fanjaras miadgebaoda da mimavals Tvals gaayolebda; ase darCeboda fanjaraze idayvdayrdnobili, geraniumis qoTanTa Soris Tavis ganier penuarSi gaxveuli. Sarli quCaSi qvis tumboze fexs Sedgamde dezebis Sesakravad, es ki zemodan elaparakeboda, Tan tuCiT yvavilis furcels an foTols Seawyvetda da misken Seuberavda; furceli gafrindeboda, getortmandeboda, viT Citi, naxevar wres Semoavlebda, sanam

Page 30: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

karebTan uZravad mdgom beberi TeTri faSatis uvarcxnel fafarSi gaeCreboda. cxenze Semjdari Sarli haerovan ambors gaugzavnida, igic aniSnebda, fanjaras mixuravda, Sarli wavidoda. Semdeg ki dausrulebel mtvrian lentiviT gaWimul did gzaze, oRroCoRro sasoflo Saraze, sadac xeebs TaRebi SeukravT, yanebis samnebis gaswvriv, sadac xorblis TavTavi muxlebamde swvdeba, mzis sxivebiT mxrebze, mkerdSi dilis haeriT, wuxandeli Ramis siamiT gulsavse, suldamSvidebuli da sxeuldaamebuli vidoda da Tavisi bednierebiT pirs itkbarunebda viT igi, visac gemrieli Saqarlama uWamia, xolo gemovneba misi ki pirs jer kidev ar moSorebia. aqamde netav kargi ra ganicada man Tavis sicocxleSi? nuTu is dro, koleJSi rom swavlobda maRal kedlebSi damwyvdeuli, martodmarto im amxanagTa Soris, romlebic masze an ufro mdidarni an ufro niWierebi iyvnen, romlebic dascinodnen mis kilos, mis tanisamoss da romelTa dedebsac sabaaso oTaxSi mufTiT maTTvis namcxvari mohqondaT, an, SeiZleba ufro gvian, roca igi medicinas swavlobda, xolo qisaSi imdeni arasodes hqonia, rom cekvis fasi gadaexada im patara muSa-qalTan erTad, vinc misi xasa gaxda? Semdeg ki igi ToTxmeti Tvis ganmavlobaSi cxovrobda qvrivTan, visac fexebi loginSic ki yinulis natexebiviT ewyr. axla ki mas samaradisod gaaCnia es lamazi qali, romelsac igi aRmarTebs. msoflio misTvis Semofargluli iyo am qalis abreSumis kabis qobiT, magram mainc sakuTar Tavs ayvedrida, sakmaod ar miyvars igio; enatreboda misi danaxva, Cqara brundeboda Sin, gulaCqrolebuli airbenda kibes; ema Tavis ouaxSi ijda da irTveboda; fexakrefiT miepareboda, zurgSi akocebda, qali uneblieT Sehkivlebda. ar SeeZlo Tavi Seekavebina da ganuwyvetliv ar Sexeboda mis savarcxels, beWdebs, Tavsafars, zogjer loyaze akocebda magrad, zogjerac mraval naz kocnas daayrida mis SiSvel mklavebs, TiTis frCxilebidan dawyebuli beWebamde, igi ki, odnav moRimare da gabezrebuli ise iSoriebda, rogorc daJinebiT kisers Camomkide bavSvs. gaTxovebamde emas egona, rom ukve uyvarda; magram, raki bedniereba, rac am siyvarulis nayofi unda yofiliyo, jer ar mosuliyo, albaT movtyuvdio, fiqrobda, da swyuroda gaego, namdvilad ras niSnavs cxovrebaSi sityvebi netareba, vneba da Tavdaviwyeba, romlebic wignebSi ase momxibvleli eCveneboda. VI emas odesme waekiTxa “poli da virJini” da bevri eocneba bambukis patara saxlze, zang domingosa da nagaz fidelze, magram gansakuTrebiT unatria vinme patara da keTili Zmis tkbili megobroba, vinc SenTvis damkvraxul xils eZebs samrekloze ufro maRal xeebze, an vinc qviSnarSi fexSiSveli darbis, raTa Citis bude gipovnos da mogarTvas.

Page 31: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

cameti wlisa rom Seiqna, mamam TviT waiyvana qalaqs monasterSi misacemad. sen-Jerves ubnis erT-erT sastumroSi Camoxdnen, sadac savaxSmod iseTi TefSebi moutanes, romlebzec madmuazel de la valieris Tavgadasavali iyo dasuraTebuli. legendaruli warwerebi, adgil-adgil danis piriT nafxaWni, qebas asxamdnen sarwmunoebas, gulis mgrZnobierebasa da sasaxlis brwyinvalebas. monasterSi, pirvel xanebSi, sulac ar mouwyenia. Tavs kargad grZnobda keTili debis sazogadoebaSi, romlebic gasarTobad samlocveloSi daatarebdnen, sadac referatoriumidan grZeli talaniT Sediodnen. Sesvenebis dros igi Zlier cotas TamaSobda, kargad esmoda kaTexizmo da Znel sakiTxebze mxolod igi upasuxebda mudam b-n vikars. raki gamousvlelad cxovrobda klasebis Tbil atmosferoSi da am spetak qalTa Soris, romlebic spilenZis jvrian krialosnebs xelT ar iSorebdnen, igi siamiT daemorCila im mistikur mibnedas, rac sakurTxevlis surnelebidan, sasxurebelTa sigrilidan da sanTelTa cimcimidan gamofSvinavs. wirvis dros mRvdelmsaxurebisadmi uyuradRebo, igi Tavis locvanis wmida naxatebs akvirdeboda, moswonda sneuli kravi, wvetiani isrebiT gangmiruli wmida guli, an jvris simZimiT waCoqebuli sabralo qriste. xorcis dasaTrgunavad igi ecada erT dRes mSieri darCeniliyo; gonebis ZaliT eZiebda raime aRTqmas, raTa aResrulebina. roca aRsarebis saTqmelad wardgeboda, aTasgvar mcire Secodebas gamoigonebda, raTa ufro met xans darCeniliyo saaRsareboSi muxlmodrekili, xelebdaWdobili, SubliT sakurTxevlis moajirs miyrdnobili da mRvdlis CurCulis msmeneli. Sedarebani zeciuri sasZloisa, meuRlisa, zegardmo Seyvarebulisa, warTqmani maradiuli qorwinebisa, romlebic qadagebaSi xSiria xolme, misi sulis siRrmeSi moulodneli siamis aRmZvrelni iyvnen. saRamoobiT, locvamde, klasSi raime sarwmunoebrivi Sinaarsis wigni unda waekiTxaT. kviris ganmavlobaSi es iyo epizodebi saRvTo istoriidan an abat freisinus “moZRvrebani”. kviraobiT ki, dasvenebis mizniT “qristianobis genias” kiTxulobdnen; rogor usmenda igi pirvel xanebSi romantikuli naRvlis mkafio moTqmas, rasac TiTqos dedamiwisa da maradiulobis yoveli gamoxmoba imeorebda! mas rom Tavisi bavSvoba romelime savaWro ubnis wiaRSi hqonoda gatarebuli, maSin albaT bubnebis lirikul gancdebs gauRebda gulis kars, rac Cvenamde mxolod mwerlebis meSveobiT aRwevs xolme. magram igi erTob kargad icnobda sofels: icnobda faris bRavils, sawvel mowyobilobas, guTans. mSvidobian sanaxaobas miCveuli, igi, piriqiT, SfoTian movlenebs etaneboda. zRva mitom uyvarda, rom mRelvarea, mwvane ki – imitom, rom nangrevebs exveoda. mas surda saganTa Wvretidan raime piradi sargebloba gamoetana; da uaryofda yvelafers, viT usargeblos, rac mis guls uSualo sakvebad ar gamoadgeboda, - raki temperamentiT ufro sentimentalisti iyo, vidre xelovani, gancdaTa maZiebeli da ara mWvreteli.

Page 32: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

monasterSi erTi xnieri qaliSvili iyo, romelic yovel TveSi modioda TeTreulis sakeravad. raki igi STamomavlobiT erT Zvel keTilSobil sagvareulos ekuTvnoda, samRvdeloebac mfarvelobas uwevda da satrapezoSi qali keTil debTan erTad ikvebeboda, xolo ijris Semdeg, sanam Tavis samuSevars daubrundeboda, maTTan mcire saubars gamarTavda xolme. mowafeebi xSirad klasidan iparebodnen mis sanaxavad. man zepirad icoda warsuli saukunis satrfialo simRerebi da kervis dros RiRinebda xolme. icoda agreTve ambebis Txroba, axali ambebis motana, qalaqSi davalebaTa Sesruleba, xolo mozrdilebs, malulad, romanis tomebsac aTxovebda xolme, romlebsac winsafris jibeebSi hqonda damaluli da romlebsac, moclilobis dros, TviTonac xarbad kiTxulobda. am romanebSi aRwerili iyo mxolod da mxolod siyvaruli, mosiyvarule qal-vaJi, devnili da ganmartoebul fanCaturSi gulwasuli qali, fostalioni, romelsac yovel sadgurze klaven, cxenebi, yovel nabijze rom ixocebian. uRrani tyeebi, gulis wuxili, fici, qviTini, cremli da ambori, navi mTvarian RameSi, bulbuli baRCaSi, vaJebi – mamacni, viT lomi; da nazni, viT batkani, daujereblad keTilismyofelni, mudam Snoianad Cacmulni da acremlebulni, viT samlocvelos larnaki. eqvsi Tvis ganmavlobaSi TxuTmeti wlis ema ganuwyvetlad isvrida xelebs biblioTekis mtverSi. ufro gvian, valter skotTan erTad, igi istoriulma ambebma gaitaca, ocnebobda naWed skivrebze, saguSago darbazebsa da moxetiale poetebze. natrobda romelime Zvel cixe-koSkSi cxovrebas. viT grZelkorsaJiani Tavadis qalebi, TavianT dReebs rom TaRian fanjrebze idayvdayrdnobilni atarebdnen, midamos Tvals ar aSorebdnen da mouTmenlad elodnen Savcxenosan raindebs, qudebi rom TeTri frTebiT aqvT morTuli. am xanebSi igi mariam stiuartis Tayvanismcemeli iyo da, aRfrTovanebuli, Tavs idrekda saxelganTqmul Tu ubedur qalTa winaSe. Jaka d’arki, eliozi, agnes soreli, mSvenieri feronieri da klemans izori cTomilebiviT unaTebdnen istoriis bundovan usazRvroebas; am burusSi aqa-iq sxvebic moCandnen, magram isini ufro bundovanebi da urTierTobas moklebulni iyvnen: wmida lui Tavisi ganTqmuli muxis qveS, momakvdavi baiardi, lui XI-s simkacre, cota ram barTlomes Ramis istoriidan, bearnes muzaradi da dauviwyari mogoneba moxatuli TefSebisa, lui XIV-s rom asxamdnen xotbas. musikis gakveTilebze romansebi, romlebsac igi mReroda, mas mouTxrobdnen mxolod oqrosfrTian pawia angelozebze, madonebze, lagunebsa da gondolierebze; es mSvidi kompoziciebi TavianTi gulubryvilo stiliTa da musikaluri ugunurobiT sentimentaluri sinamdvilis mimzidvel fantasmagorias uxatavdnen Tvalwin. zogierT mis amxanags monasterSi mihqonda xolme saaxalwlod naCuqari samaxsovro wignebi, am wignebs, romelTa damalvac didi ambavi iyo, dortuarSi kiTxulobdnen. ema nazad aiRebda xelSi am lamazad dakazmul satinisydian

Page 33: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

wignebs da misi gacecebuli Tvali avtorebis gvars daaSterdeboda, metwilad Tavadebis an vikontebisa rom iyo. caxcaxiT Seuberavda suls graviuraze dafarebul Txel qaRalds, odnav rom wamoiSleboda da mere nazad isev graviuras daecemoda. aivnis moajiridan, mokle mantoSi gaxveuli yma gulSi ixutebda TeTrad Cacmul qalwuls, qamarze rom samowyaleo qisa ekida. an kidev, es iyo qerakululebiani ingliseli ucnobi ledi, Wilis mrgvali qudiT daCrdiluli didroni naTeli TvalebiT rom SemogcqerodaT. aseTive keklucni, parkSi etliT moseirneni – cxenebis win, romlebsac ori TeTrSarvliani patara foreitori marTavs; mwevari xtunavs da TamaSobs, zogierTebs kidev, sofaze miwolilT, gaxsnili baraTebi muxlze daudviaT da Savi fardiT daburul, odnav Ria fanjridan mTvares gascqerian, Tvalcremlianni, gulubryviloni niskarts ukocnian gvrits, rkinis goTur galiaSi rom zis, an gverdze Tavgadaxrilni da moRimareni gvirilas furclaven nazi, viwro TiTebiT. Tqven iq naxavdiT agreTve sulTnebs, romlebic grZel yalionebs ewevian da, baiaderebTan xelgadaxveulni, fanCaturebSi nebivroben; giaurebs, Turqul xmlebs, berZnul fesebsa da, gansakuTrebiT ki, sazRapro qveynebis mqrqalad danislul peizaJebs, erTbaSad rom warmogvidgenen palmebsac da naZvebsac, marjvniT – vefxvebs, marcxniT – loms, horizontze TaTrul minareTebs, pirvel planze romanul nangrevebs, iqiT mwoliare qalebs, - yovelive es ki kargad gawmendil uRran tyeSi, zemodan rom mzis Sveuli sxivi efrqveva wyals, romlis foladisfer sarkezedac Sori-Sors, TiTqos TeTri xelebiao, gedebi dacuraven. emas Tavs zemoT, kedels Camokidebuli Suqfariani sanaTuri anaTebda qveynis yvela am suraTs, romelic miyuCebul dortuarSi mis Tvalwin zedized enacvleboda erTimeores, maSin, roca garedan odnav ismoda bulvarebze Segvianebuli romelime etlis xmauri. deda rom moukvda, pirvel xanebSi, ema Zalian tiroda. gardacvalebulis TmisTvis samgloviaro CarCo gaekeTebina da bertoSi gagzavnil, cxovrebaze naRvliani fiqrebiT aRsavse werilSi Txoulobda, momavalSi mec imave samareSi dammarxeTo. keTil mamas avad egona da sanaxavad mivida. ema gulSi kmayofili iCCo, rom erTi dakvriTve miaRwia mwuxruli arsebobis im iSviaT ideals, rac mdabal gulTaTvis marad miuwvdomelia. amrigad, igi danebda lamartinisebur gancdebs, esmoda CangTa JRera tbebis sivrceSi, ukanaskneli simRera momakvdav gedTa, Sriali dacvivnul foTolTa, galoba zecas aRmaval wmida qalwulTa da xma maradiulisa, mTasa da barSi rom RaRadebs. garna yovelive es male mobezrda, Tumca ki ar surda gamotexiliyo, da kvlav ganagrZobda jer Cveulebis ZaliT, Semdeg – pativmoyvareobis gamo, xolo bolos TviTonac gakvirvebuli darCa, roca damSvidda, roca guls wuxili aRar aCnda, saxes ki – naoWi. keTili monazvnebi, romlebmac ase kargad icodnen misi zne da midrekilebani, Zalian gakvirvebuli iyvnen, roca SeamCnies, rom

Page 34: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

ema TiTqos ar emorCileboda maT mzrunvelobas. am SemTxvevaSi maT ise gaJRinTes igi locva-vedrebiT, marxulobiTa la qadagebiT, ise gulmodgined STaagonebdnen mowiwebis grZnobas wmidanebisa da mowameebis winaSe, imden keTil rCevas aZlevdnen xorcis dasaTrgunavad da sulis saxsnelad, rom emas is daemarTa rac aRviriT waTreul cxens: uecrad Sedga da lagamic piridan gamouvarda. misi pozitiuri goneba, romelmac, miuxedavad aseTi aRfrTovanebisa, eklesia Seiyvara misi yvavilebisTvis, musika – romansebis sityvebis gamo, literatura ki – vnebiani grZnobebis aRZvrisTvis, amxedrda sarwmunoebis misteriebis winaaRmdeg; agreTve aRSfoTda disciplinis winaSe, romelic raRac antipaTiuri iyo misi bunebisTvis. roca mamam pansionidan gaiyvana, misi wasvla sruliadac aravis wyenia. winamZRvris azriT, igi bolo xans sakmao mokrZalebasac ki ar iyenda monastris Zmobis winaSe. Sindabrunebul emas pirvelad moswonda mosamsaxureebze batonoba, Semdeg sofeli mobezrda da monastris mitoveba daenana. roca Sarli pirvelad mivida bertos, emas ase egona, ukve veRaraferi gamitacebs, cxovrebaSi veRaras viswavli, verc rames vigrZnobo. magram sul sxva, axali cxovrebisaTvis wuxilma, an, SesaZlebelia, am vaJis siaxloviT gamowveulma mRelvarebam sakmaod daarwmuna, rom bolos da bolos igi daeufla im sanetaro vnebas, romelic aqamde, viT vardisferfrTiani didi frinveli, poetur caTa usazRvro wiaRSi dafarfatebda; da axla ukve veRar warmoedgina, rom is siwynare, romelSic igi cxovrobda, swored is bednierebaa, romelzedac ase ocnebobda. VII zogjer mainc egona, rom es iyo misi cxovrebis saukeTeso dReni, Taflis Tve, rogorc ityvian xolme. Tumca mis siameTa gansacdelad uTuod saWiro iyo am lamazsaxelian qveynebisken gamgzavreba, sadac qorwinebis momdevno dReebs moTenTilobis meti sitkbo axlavs. zixar abreSumis cisferi fardebiT moburul safosto etlSi, aRmarTSi fexiT midixar, usmen fostalionis simReras, saZovrad garekili Txebis zarTa wkrialsa da CanCqerebis yru xrials rom uerTdeba da mTebSi gamoxmobis saxiT meordeba. mzis Casvlisas, zRvis piras limonis nargavTa surnelebas iynosav; saRamoobiT ki, vilebis terasaze, martoni da xelgadaxveulni varskvlavebs SescqeriT da momavlis gegmebs awyobT. mas egona, rom dedamiwis zogierTma kuTxem bedniereba unda warmoSvas swored ise, rogorc misi niadagisTvis Cveuli mcenare, romelic sxvagan ar gaixarebso. rad ar SeuZlia mas idayviT daeyrdnos Sveicaruli qoxis aivans, an Sotlandiur kotejSi daamwyvdios Tavisi dardi, qmarTan erTad, visac tanT Savi xaverdi acvia, fexT – rbili waRebi, Tavs – wowola qudi da majebsac arSiiani manJetebi umSvenebs!

Page 35: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

iqneb sasurveli yofiliyo visTvisme gaendo, gaeziarebina yovelive es. magram rogor gamoTqvas es dauWereli wuxili, RrublebiviT rom saxes icvlis da qariviT foriaqobs? saamisod sityvebic aklda, SemTxvevaca da gabedulebac. yovel SemTxvevaSi, Sarls rom moesurvebina, igi rom odnav mixvedrili yofiliyo, misi Tvali rom mxolod erTxel mainc Caswvdomoda mis nafiqrs, maSin, ase egona emas, gulidan uecari siuxve dasdindeboda, ise, viT rguls mwife nayofi scviva, rodesac xels Seaxeb. magram, ramdenadac maTi cxovreba ufro da ufro intimuri xdeboda, imdenadve Zlierdeboda Sinagani gankerZoebac, rac Sarls aSorebda. Sarlis ena brtyeli iyo, viT quCis qvafenili, da mTeli qveynis ideebi daiareboda zed Tavisi Cveulebrivi samosiT ise, rom arc mRelvarebis aRmZvreli iyo da arc sixarulisa Tu ocnebis. ruanSi cxovrebis dros, rogorc TviTon uTqvams, erTxelac ar mosurvebia TeatrSi wasvla da parizeli msaxiobebis naxva. man arc curva icoda, arc farikaoba da arc niSanSi srola; xolo erTxel cxenosnobis raRac terminis axsnac ki ver SeZlo, emam rom romanSi amoikiTxa. gana kacma, piriqiT, yvelaferi ar unda icodes, gana igi mravalmxrivi aqtivobiT ar unda gamoirCeodes, qals uxsnides vnebis Zalas, sicocxlis rafinirebas, mis yvela saidumloebas? xolo es ki, es vaJi arafers aswavlida, TviT araferi icoda, araferi surda. coli bednieri egona; es ki javrobda misi Seuryeveli simSvidis gamo, am didebuli sizantis gamo da im bednierebis gamoc, rasac qali aniWebda. xandaxan ema xatavda; SarlisTvis didi siamovneba iyo maSin mis axlos dgoma, cqera, Tu rogor iyo igi daxrili muyaoze, rogor lulavda Tvals, raTa ukeT daenaxa Tavisi danaxati, an rogor argvalebda cerze puris guls gamoucdeli xeliT naxatis wasaSlelad. rac Seexeba roials, ramdenadac emas TiTebi swrafad amoZravdeboda klaviSebze, Sarlic imdenadve aRfrTovanebaSi modioda. qali gabedulad urtyamda klaviSebsa da Tavidan bolomde Seuwyvetlad Caarakrakebda. ase gaRvivebuli dunesimebiani Zveli instrumentis xma, ukeTu fanjara Ria iyo, soflis bolomde ismoda da, xSirad, boqaulis gadamweri, romelic did gzaze gaivlida xolme, TavSiSveli da fostlebiani, qaRaldebiT xelSi, fanjarasTan Sedgeboda da usmenda. meore mxriv, emam meojaxeobis jnaric gamoiCina. kargad Sedgenili werilebiT, romlebic duqnis angariSs sruliad ar hgavda, igi samkurnalo gasamrjelos gadaxdas moagonebda xolme avadmyofs. kviraobiT, roca sadilad vinme stumari hyavdaT, mSvenieri kerZis momzadebasac axerxebda; icoda rain-klodis Snoiani dalageba venaxis foTolze, exerxeboda Jeleiani qilis TefSze gadmobruneba da imazedac ki laparakobda, rom desertisgan piris gamosarecxavi finjnebi eyida. yovelive amis gamo bovaris ojaxisadmi pativiscema TandaTan izrdeboda.

Page 36: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

Sarli TviTonac met pativiscemas grZnobda sakuTari Tavisadmi imis gamo, rom aseTi coli hyavda. siamayiT uCvenebda stumrebs emas mier fanqriT naxat or patara etiuds, farTo CarCoebSi rom Caasmevina da grZeli mwvane grexiliT darbazSi Camoakidebina, iq kidev, wirvidan Sindabrunebuli mezoblebi eqimis fexebze mSvenivrad moqargul fostlebs xedavdnen xolme. Sin Sarli gvian brundeboda, aT saaTze, zogjer SuaRamisasac. saWmels moiTxovda da, raki msaxurs ukve eZina xolme, TviT ema moumzadebda, eqimi pijaks gaixdida, raTa ufro Tavisuflad evaxSma. saTiTaod CamouTvlida yvelafers, vin naxa, romel sofelSi iyo, ra recepti dawera da, sakuTari TaviT kmayofili, sadilis narCen moxrakuls rom gaaTavebda, mere yvels CamoTlida, vaSls gaifcqvnida, surasac gamoclida, Semdeg dasawolad gaemarTeboda, zurgze dawveboda da xvrins amouSvebda. raki didi xnidan bambis CaCs iyo naCvevi, daraia Tavze aRar udgeboda; amitom Tma diliT aburZgnuli da bumbuliT mTlad gadaTeTrebuli ahyveboda, radgan baliSis piris Sesakravi zortebi RamiT ixsneboda. mudam sqel waRebs atarebda, romelsac mosaxrelidan koWebisken ori Rrma naoWi dahyveboda, danarCeni yeli ki sruliad swori iyo, TiTqos xis fexzea Camocmulio. misi sityviT, sasoflod swored es iyo kargi. amgvar momWirneobas dedac uwonebda, romelic winandeburad modioda xolme mis sanaxavad, gansakuTrebiT maSin, roca Sin cota meti usiamovneba SeemTxveoda; xolo, rogorc etyoboda, igi rZlis winaaRmdeg iyo ganwyobili. misi azriT, maTi cxovreba maTsave qonebas ar Seefereboda: SeSa, Saqari, sanTeli ise ixarjeboda, rogorc did ojaxSi, xolo samzareuloSi damwvari naxSiri ocdaxuTi kerZis momzadebas eyofoda! TeTreuls karadebSi alagebda da rZals urCevda, mexorceze Tvali geWiros, roca xorci moaqvs xolmeo. ema am gakveTilebs iRebda, deda-bovaris ki isini ar eleoda; da mTeli dRis ganmavlobaSi ismoda sityvebi: Cemo Svilo, Cemo deda, rasac Tan axlda Carbebis odnavi TrTolva, radgan am tkbil sityvebs TiToeuli maTgani braziT akankalebuli xmiT isroda. madam diubiukis sicocxleSi es moxuci qali Tavs kvlav upiratesad Tvlida da amitom emasadmi Sarlis siyvaruli, sakuTari sinazis daufaseblobad, raRac iseTis warTmevad eCveneboda, rac mxolod mas ekuTvnoda; da Tavisi Svilis bednierebas swored iseTi naRvliani dumiliT ucqeroda, rogoriTac vinme gakotrebuli fanjridan ucqeris im xalxs, romelic mis winandel saxlSi samxiarulo sufras misjdomia. mogonebaTa saxiT, igi Svils axsenebda mis mier gadatanil tanjvas, gaRebul msxverpls da, rodesac yovelive amas emas uzrunvelobas adarebda, iseTi daskvna gamohqonda, rom colis amgvari gaRmerTeba uWkuobaao. Sarlma ar icoda, ra epasuxa; dedas pativsa scemda, coli ki usazRvrod uyvarda; pirvelis msjeloba ucodveli miaCnda, magram meoresac saZraxavi araferi hqonda. roca moxuci

Page 37: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

wavidoba, igi cdilobda gaubedavad da imave sityvebiT emasaTvis erTi-ori iseTi SeniSvnis micemas, rogoric dedisagan hqonda gagonili; ema ki erTi sityviT daumtkicebda, cdebio da Tavis avadmyofebTan gagzavnida. garna, mis mier aRiarebuli Teoriebis mixedviT, qali cdilobda siyvaruls miscemoda, mTvarian Rames baRSi mReroda xolme yvela im samijnuro leqss, rac ki zepirad icoda da oxvriT CahRiRinebda Sarls naRvlian adaJioebs; magram Semdeg kvlav iseTive damSvidebuli iyo xolme, rogorc winaT da Sarlsac araviTari zedmeti siyvaruli an aRtyineba ar emCneoda. roca amgvari xerxiT Sarlis guls erTi mcire naperwkalic ki ver daakvesina da, amasTanave, TviTonac unari ar gaaCnda is gaego, rac sakuTriv ar ganecada, an is ewamebina, rac misTvis Cveuli saxiT ar ixateboda, igi advilad darwmunda, Sardis grZnoba ukve aRarc ise ganusazRvreliao. mis mier grZnobaTa gamoTqma regularuli xasiaTis Seiqna; alersic gansazRvrul momentSi icoda. es iyo misi erT-erTi Cveuleba, viT windawinve nacnobi deserti ugemuri da uferuli sadilis Semdeg. erTma sanadiro adgilebis mcvelma, romelic Sarlma filtvebis anTebisagan gankurna, emas italiuri patara mwevari mohgvara; qals mudam Tan dahyavda igi, roca xandaxan saseirnod wavidoda xolme, raTa cota xniT mainc ganmartoebuliyo da mudam Tvalwin ara hqonoda es ucvleli baRi da mtvriani gza. banvilis wiflaramde mividoda, sadac mitovebuli pavilioni iyo, yoriT SemozRuduli. iq, farTo TxrilSi, balaxTa Soris, foToldacqvetili lerwami xarobda. roca movidoda, mTel garemos Tvals moavlebda, xom araferi gamocvlila mas Semdeg, rac aq ukanasknelad viyavio. yovelive kvlav Tavis adgilas iyo: yovelive – baia da dedafutkari, WinWris budnebi dayril qvaTa Soris, xavsiT gadavlili sami mixuruli fanjara dampali darabebiTa da daJangebuli urdulebiT. misi fiqrebi umiznod iwyebda borials, rogorc misi ZaRli, romelic mindvrebSi darboda. yviTel peplebs uyefda, xan kidev Txunelebs dasdevda da yanis piras yayaCoebs wiwknida. bolos, misi fiqrebi TandaTanobiT garkveulobas aRwevda; balaxze mjdomare, qolgis taris wveroTi mwvanes burdavda da TavisTvis imeorebda: - RmerTo Cemo, aba risTvis gavTxovdi? Tavis Tavs ekiTxeboda, SeiZleboda Tu ara, SemTxvevaTa sxvagvari SexamebiT, sul sxva vaJs Sehyroda da cdilobda warmoedgina, Tu rogori unda yofiliyo es moumxdari garemoebani, sxvanairi cxovreba, qmari, romelsac ar Sexvedria. albaT arc erTi ar emgvaneboda mis qmars. is sxva lamazi iqneboda, gonebamaxvili, Cinebuli, momxibvleli, iseTi, rogoric arian, albaT, misi Zveli, monastris amxanagebis qmrebi. netav, rogor arian axla isini? qalaqSi, axmaurebuli quCebiT, mogugune TeatrebiTa da brwyinvale balebiT, isini iseT cxovrebas atareben, riTac guli ilxens da grZnobebic ifurCqnebian. misi cxovreba ki ise civia, rogorc CrdiloeTisken sarkmelmiqceuli

Page 38: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

sxveni, da mowyeniloba, es mdumare oboba, misi gulis yovel bnel kunWulSi sifrifana qsels abams. agondeba jildoTa gacemis dReni, roca igi estradaze adioda patara saCuqrebis misaRebad. nawnavdaSvebuli, TeTri kabiT da prunelis Ria fexsacmeliT gamowyobili. igi saamo sanaxavi iyo. da roca Tavis adgils daubrundeboda, iq damswre vaJebi misken ixrebodnen da qaTinaurebs eubnebodnen xolme; ezo savse iyo etlebiT, romelTa karebidan mas eTxovebodnen, xolo musikis maswavlebeli, iRliaSi rom sakravi hqonda amoCrili, gverds Cauvlida da gemooeTxoveboda. ra didi xania mas aqeT! ra didi xania! jalis moixmobda, kalTaSi Caisvamda, pawia Tavze xels gadausvamda da ase etyoda: - aba, akoce patrons, Se udardelo! mere, roca Snoiani cxovelis daRvremil Tvalebs Caacqerdeboda, guli auCuydeboda, sakuTar yofas ZaRlisas Seadarebda da xmamaRla dauwyebda laparaks, TiTqos vinme mwuxares anugeSebso. xandaxan zRvidan uecrad qari daberavda, mTel kos zegans gadaurbenda da Soreul mindvrebs nestiani sigrilisa da marilis suns mihfenda. maSin lerwami miwas ganerTxmoda da awivldeboda. wiflis foTlebi swrafi caxcaxiT aSrialdeboda, wverokina ki ganuwyvetliv qanaobda da raRacas Taviseburad moTqvamda. ema SalSi gaexveoda da wamodgeboda. xeivanSi foTlebze anasxleti mwvane sinaTle dabal xavss efrqveoda, xavsi fexqveS kraxunobda. gadaxrili mze Casvlas eSureboda; ca wiTlad gamokrToda totebs Soris da Camwkrivebul xeTa tanebSi ise moCanda, TiTqos mibinduli kolonadaao mooqrul areze amoqarguli; emas raRac SiSi Seipyrobda, ZaRls dauZaxebda da didi gziT tosts daubrundeboda: misvlisTanave savarZelSi CaeSveboda da mTeli saRamo krints ar dasZravda. magram seqtembris dasasruls mis cxovrebaSi erTi araCveulebrivi ram moxda: igi vobiesarSi miiwvies markiz d’anderviliesas. restavraciis xanaSi markizi saxelmwifo mdivani iyo da, raki swadda politikur moRvaweobas dabruneboda, adridanve amzadebda Tavis kandidaturas deputatTa palataSi. zamTrobiT uxvad arigebda SeSas, xolo generalur sabWoSi mudam TavgamodebiT moiTxovda Tavis saarCevno olqSi gzebis gayvanas. cota xnis winaT, didi sicxeebis dros, yelSi raRaca muwuki gauCnda da Sarlma, TiTqos saswaulebriv, moarCina. lancetis erTi dakvriT. saoperacio gasamrjelos gadasaxdelad tostSi gagzavnilma mouravma dabrunebisas markizs uambo, eqimis baRSi saucxoo alubali vnaxeo, da radgan vobiesarSi alublis xeebi ver xeirobda, markizma ramdenime sanamyene sTxova bovaris da Semdeg Tavis movaleobad miiCnia, misuliyo da piradad madloba gadaecada misTvis; iq naxa ema. moewona misi tanadoba da Tanac SeamCnia, rom misi salami glexurs sruliadac ar hgavda; ase rom, axalgazrda col-qmris miwveva koSkSi darbaislobis

Page 39: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

sazRvarTa gadamlaxvel Tavmdablobad an sxva raime damcirebad aravis ar miuCnevia. erT oTxSabaTs, naSuadRevis sam saaTze, col-qmari bovari Tavis bokSi Cajda, ukan erTi didi Cemodani Semoikra. qudis kolofi win daido, erTic fexebTan moaTavsa da vobiesaris gzas gaudga. dabindebisas mividnen, roca baRSi CiraRdnebs anTebdnen, raTa stumrebisaTvis gza gaenaTebinaT. VIII italiurad axalnagebi cixe-darbazi, ori wamoweuli frTiTa da sami karibWiT, vrcel mwvaneze iyo wamoWimuli, sadac, didron xeTa jgufebs Soris, ramdenime Zroxa Zovda. xolo ielis, iasamnisa da wiTeli kurkantelis Cirgvebi qviSamiyrili moxrili gzis napirebze Camwkrivebuliyo; xidqveS mdinare miCqrialebda; nislSi gamoCnda isliT daxuruli Senobebi mindorSi aqa-iq gabneuli, ori tyiani borcvis Ziras rom dafeniliyo; ukan moCanda sasaxlis fardulebi da sajiniboebi – Zveli dangreuli cixe-darbazis gadarCenili naSTi. Sarlis etli SuaTana SesasvlelTan Sedga; msaxurni gamoCndnen; markizi miegeba, eqimis cols mklavi gauyara da vestibiulSi Seiyvana. vestibiuli erTob maRali iyo, marmarilos filaqniT mogebuli, da fexis xmasa da xmauroabas ise gamoscemda, rogorc eklesia. pirdapir erTi swori kibe miimarTeboda, xolo marcxniT talani, fanjrebi rom baRs gadascqeroda, sabiliardo oTaxSi gadioda, saidanac, karebidanve moismoda spilos Zvlis burTebis raxuni. sastumro oTaxSi Sesvlisas emam Tvali mohkra biliardis moTamaSe, darbaisluri Sesaxedaobis vaJebs, romelTa nikapebic maRal sayeloebs ebjineboda; isini yvelani ordenebiT iyvnen mkerddamSvenebulni da kiebis damiznebisas uxmod iRimebodnen. lambrisis muq Seficrulze dakidebul didron mooqrul CarCoebs Savi asoebiT ewera Tav-TavianTi saxelebi. emam waikiTxa: “Jan-antuan d’andervilie, vobiesareli admirali safrangeTisa da wm. mixeilis ordenis kavaleri. daiWra hugsen-vaastis brZolaSi, 1692 wl. 29 maiss, gardaicvala vobiesars 1693 wl. 23 ianvars”. danarCenebi Zlivs gasarCevi iyo, radgan sanTlebis Suqi, biliardis mwvane maudze anasxleti, CrdiliviT efineboda oTaxs. amuqebda ra horizontalur tiloebs, mociale namsxvrevebad gabneuli Suqi suraTebis saRebavis bzars amJRavnebda; da yvela am Sav didron oTxkuTxedebze, oqroTi rom iyo movarayebuli, aqa-iq moCanda portretebis ufro ganaTebuli nawilebi: fermkrTali Subli, Tqvendami mopyrobili Tvalebi, wiTeli tansacmlis dapudrul beWamde daSvebuli pariki an kidev wvivsakravis brWyviala abzindi. markizma salonis kari SeaRo; erTi qali wamodga (TviT markizis meuRlk), emas miegeba, Tavis axlo dasva kozetze da ise megobrulad dauwyo laparaki, TiTqos didi xnis nacnobiao. es

Page 40: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

iyo ormociode wlis qali, mSvenieri mxrebi hqonda, cxviri odnav moxrili, xma – moRuRune, da amasTanave, im saRamos wablisfer Tmaze mxolod gipiuris qsovili hqonda moxveuli, romelic ukan samkuTxedad dahkideboda. mis gverdiT, maRalzurgian skamze, erTi axalgazrda qera qaliSvili ijda; buxarTanac qalebs ebaasebodnen saRileSi yvavilgayrili vaJebi. sadilis sufra Svid saaTze gaSales. vaJebi, romlebic ricxviT qalebs sWarbobdnen, pirvel sufras Semousxdnen, vestibiulSi, qalebi ki – meores, sasadilo oTaxSi col-qmar markizebTan erTad. Sesvlisas ema Tbil haerSi gaexvia, romelic yvavilTa surnelebis, keTilnaqsovi sufrebis, xorceulobis orTqlisa da trufelebis saamo sunisagan iyo Sezavebuli. kandelebis wagrZelebuli enebi vercxlis xufze laplapebda, naTali muqi brolis waxnagebSi mkrTali Suqi cimcimebda; mTeli sufris gaswvriv yvavilTa Taigulebi iyo Camwkrivebuli, xolo farTo bordiurian TefSebze, xelsaxocebSi, episkoposis tiarisebr rom iyo nakeci, patara mogrZo purebi iyo gaCrili. omarebis wiTeli satacebi sinebs gadascileboda; aJurul kalaTebSi msxvili xileuloba ewyo xavsiT SefuTuli: mwyerebi Tavisive bumbuliT gamoetanaT sufraze; iZvroda saWmelTa oxSivari; abreSumis grZelwindebiani, mokleSarvliani metr d’oteli, romlis yelsac didebuli Jabo da TeTri halstuxi amSvenebda, dinji, viT msajuli, stumarTa beWsa da beWs Sua atarebda ukve daWril kerZs da kovzis msubuqi moZraobiT mogarTmevdaT Tqvens arCeul naWers. spilenZiT SeWedili faiansis maRali buxridan, nikapamde tanisamosiT Seburuli qalis qandakeba uZravad dascqeroda xalxiT gaWedil darbazs. madam bovarim SeamCnia, rom qalTa Soris bevri TaTmangauxdeli ijda. sufris TavSi, marto, amden xalTa Soris, Tavis savse TefSze daxrili da bavSviviT gulze xelsaxocafarebuli ijda erTi moxuci, Wamda da wveni piridan wveTavda. Tvalebi anTebians ugavda, TmaSi ukan Savi bafTa Caewna. es iyo markizis simamri, moxuci hercogi de laverdier kont d’artuas yofili favoriti, roca igi markiz komflanisas nadirobda xolme vodreilSi, da, rogorc ambobdnen, dedofal mariam-antuanetis yofili sayvareli, de kuaniis Semdeg de lozenze adre. odesme didi moqeife yofila, moCxubari, monaZleve, qalTa momtacebeli, mTeli qoneba gauflangavs da sagvareulo Seuwuxebia. mis zurgs ukan mdgomi msaxuri yurSi xmamaRla CasZaxoda kerZebis saxels, moxuci rom buTbutiTa da TiTiT uCvenebda. emas Tvali uneblieT sul am tuCian moxucs ucqeroda, viT raRac araCveulebrivs da didebuls. mas xom mefis karze ucxovria da dedofalTa sarecelze uZinia. civi Sampanuri daasxes. emas Jruantelma dauara, roca tuCiT Rvinis sicive igrZno. broweuli arasodes enaxa, arc ananasi eWama rodisme. Saqris fxvnilic ki ufro TeTri da wminda eCvena aq, vidre sxvagan sadme.

Page 41: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

Semdeg, qalebi weviT avidnen, TavianT oTaxebSi, raTa sabalod morTuliyvnen. ema iseTi zedmiwevniTi gulmodginebiT Seudga Tavis morTvas, viT msaxiobi sadebiutod. Tma parikmaxeris rCevisamebr daivarcxna, mere Tavisi mareJis kaba Caicva, iqve loginze rom hqonda mifenili. Sarls ki Sarvali uWerda mucelze. - paWanikebi albaT cekvas damiSlis. – Tqva man. - cekvas? – SeekiTxa ema. - ho. - xom ar gagiJdi, sicils dagayrian, Sens tyavSi daetie.

eqimisTivis es ufro Sesaferisic iqneba. – daumata man. Sarlma xma ar gasca da oTaxSi aqeT-iqiT siaruls mohyva, sanam coli Cacmas morCeboda. igi ukanidan xedavda emas, sarkeSi, aqeT-iqiT anTebul Sandlebs Sua. qalis moSavo Tvalebi ufro Savi Canda. yurTa zemoT odnav daxveuli Tma molurjod elavda. nawnavebSi saTuTkinwiani vardi hqonda gabneuli, foTlebze rom xelovnuri cvari cimcimebda. Ria zafranisferi kaba sam adgilas foTlebiani vardis TaigulebiT hqonda aziduli. Sarli mivida da mxarze eambora. - Tavi damanebe, - uTxra man, - kabas damiWmuWni. gaisma violinos wkriala da trombonis xma. ema kibes dahyva, Tavs Zlivs ikavebda, rom ar gaqceuliyo. kadrili ukve dawyebuliyo. xalxi grovdeboda, teva aRar iyo, igi karebTan Camojda skamloginze. kontrdansi rom gaTavda, adgili dacarielda jgufebad mobaase vaJebisa da livreani msaxurebisaTvis, romelTac farTo sinebi SemohqondaT. mjdomare qalTa mwkrivSi moxatuli maraoebi irxeoda, Taigulebi odnav malavda moRimar saxeebs, xolo oqrossacobiani SuSebi frTxilad iZvroda TiTebSi, TeTri TaTmanebi rom frCxilebis moyvanilobas aRbeWdavda da majas uWerda, arSiebis morTuloba, briliantis qinZisTavebi, medalionebiani samajurebi korsaJebze caxcaxebda, mkerdebze brwyinavda da SiSvel mklavebze wkrialebda. Tmaze, Sublze metad naoSi, kefaze ki aburTuli, zogi gvirgvinisebr, zogic mtevnisa Tu Stos saxiT mokazmuli iyo nairi yvavilebiT: gvirila, iasamani, broweulis yvavili, puris TavTavi erTmaneTs enacvleboda. Tav-TavianT adgilas miwynarebulni, isxdnen mrisxane saxisa da wiTliT Tavmoxveuli dedebi. guli odnav auZgerda emas, roca misma kavalerma TiTis wverebSi xeli Cahkida da mocekvaveTa mwkrivSi Caayena musikis taqtis molodinSi. magram mRelvareba male gaqra; orkestris ritms ayolili, Tavis odnavi rxeviT win gaeqana vaJTan erTad. xandaxan, violinos marto wkrialze, roca sxva sakravebi miCumdebodnen, emas bageze Rimili aTamaSdeboda: da maSin ufro mkafiod gaismoda oqros luidorebis wkaruni gverdiT oTaxis saTamaSo magidebze; Semdeg ki yvelaferi kvlav amoZravdeboda, kornet apistoni ufro mZlavr xmas gamoscemda, fexebi taqtis

Page 42: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

mixedviT amoZravdeboda, kabebi afrialdeboda da gaedeboda, xelebi SeerTdeboda da gaiSveboda; erTi da igive Tvalebi xan daixreboda misi cqeris winaSe, xan kvlav miaSterdeboda. ramdenime vaJi (ase TxuTmetiode) ocdaxuTidan ormoci wlis asakamde, mocekvaveTa Soris rom aqeT-iqiT iyo gabneuli an karebTan erTmaneTs ebaaseboda, danarCenebisagan raRac naTesauri msgavsebiT ganirCeoda, miuxedavad Cacmulobisa, asakis Tu saxis sxvaobisa. maT ukeT Sekerili tanisamosi TiTqos ufro lbili qsovilisaao, xolo safeTqlebze kululebad Camovarcxnili Tma TiTqos ukeTesi nelsacxeblebiTaa abzinebulio. simdidris feri dahkravdaT, is TeTri feri, rac fass hmatebs faifuris simuqes, abreSumis xasxass, Zvirfasi avejis prialsa da romlis sijansaRec rCeul saWmelebisadmi CveviT SeiZineba. maTi kisrebi Tavisuflad moZraobdnen dabal sayeloebSi, grZeli qilvaSebi TiTqmis mxrebsa swvdeboda. isini xmarobdnen farTo inicialebiT moqargul cxvirsaxocebs, romlebsac saamuri suni sdiodaT. maT gulgril cqeraSi vnebaTa yoveldRiuri umayofis simSvide feTqavda, maTs moqnil mimoxvraSi ki is gansakuTrebuli simkacre, rasac sagnebis advili dapyrobi iZleva da riTac Zala varjiSobs, xolo pativmoyvareoba erToba, - is, rasac jiSiani cxenebiT siaruli da znedacemul qalTa sazogadoeba iZleva. emas axlos erTi cisfradCacmuli kavaleri italiaze ebaaseboda axalgazrda fermkrTal qals, romelsac margalitis morTuloba amSvenebda. isini qebiT ixseniebdnen wm. petres taZris didebul svetebs, tivolis, vezuvis, kastelamaresa da kasinis, genuas vardebs, kolizes mTvarian RameSi, meore yuriT ki ema usmenda iseT saubars, romlis sityvebic sruliad gaugebari iyo misTvis. iqiT kidev gars Semoxveodnen erTs metad axalgazrda kacs, romelsac erTi kviris winaT Txrilze gadaxtomaSi daemarcxebina mis arabela da romulusi da ori aTasi luidori moego. erTi Tavis cxenze sCioda, suqdebao; meore ki – Cemi cxenis saxeli maxinjad dabeWdeso. darbazSi SexuTuli haeri idga; lamprebi iluleboda, xalxi sabiliardo oTaxisken daiZra. erTi msaxuri skamze Sedga da fanjris ori mina Caamtvria; minis msxvrevis xmaze emam miixeda da baRSi, zed fanjaraze momdgari glexebi SeamCnia, darbazSi rom iWvritebodnen. uecrad Tavisi ferma gaaxsenda. Tvalwin warmoudga mSobliuri ojaxi. leliani tba, bluziani mama vaSlis xeebqveS, sakuTari Tavi, viT odesme, roca TiTiT naRebs xdida xolme qoTnebs sarZeoSi. magram axlandeli wuTis mokaSkaSe brwyinvalebaSi Tavisi warsuli, aqamde rom ase naTeli iyo, sruliad ibindeboda da amitom TiTqos eWvic ebadeboda, marTlac ase micxovria, Tu arao. igi aq aris, xolo am bals iqiT araferi araa, garda bindisa, romelsac yovelive moucavs. am dros igi maraskinian nayins Seeqceoda, marcxena xelSi minanqris sadafi eWira da kovzi naxevrad TvalmoxuWuls mihqonda tuCTan.

Page 43: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

mis axlos erT qals marao dauvarda. iqve gaiara erTma mocekvavem. - kargs inebebdiT, batono, - mimarTa qalma. – ukeTu

gairjebodiT da momawvdidiT maraos, kanapes ukan rom Camivarda!

vaJi daixara da im dros, roca xeli gaiwoda maraos asaRebad, emam SeamCnia, rom axalgazrda qalma vaJis qudSi samkuTxad dakecili raRac TeTri Caagdo. vaJma marao aiRo da qals Tavazianad miawoda; qalma Tavis daqneviT gadauxada madloba da Taiguls dauwyo ynosva. vaxSmis Semdeg, romelzedac uxvad iyo espanuri da rainuli Rvinoebi, kibos da nuSnaxadis supi, pudingi ala trafalgar da yovelnairi civad morTmeuli xorceuloba Jeles sazavebliT, TefSebze rom ZigZigobda, - etlebi erTierTmaneTze daiZra wasasvlelad. muslinis farda rom odnav gadagewiaT, dainaxavdiT rogor cimcimebda bnelSi maTi farnebi. skamloginebi dacarielda; ramdenime moTamaSeRa darCeniliyo; damkvrelebi TiTis wverebsenaze midebiT igrilebdnen; Sarli Tvlemda zurgiT karsmiyrdnobili. dilis sam saaTze kotilioni daiwyo; emam valsis cekva ar icoda. yvela valsSi Caeba, TviT madmuazel d’andervilie da markizis meuRle; darbazSi darCnen mxolod isini, vinc Ramis gasaTevad iyvnen dapatiJebulni, ase Tormetiode pirovneba. am Jros, erTi mocekvave, visac ubralod “vikonts” eZaxdnen, da visi metad RrmadamoWrili Jiletic mkerdze CamosxmuliviT Canda, meorejer mivida emasTan da sTxova, vicekvoT, me wagiyvanT da, ai naxavT, ra Cinebulad moaxerxoTo. jer nela daiwyes, Semdeg mouCqares. trialebdnen da maTTan erTad trialebda yvelaferi: lamprebi, aveji, kuedlebi da iataki, TiTqos tarze firfita brunavso. karebTan gaqrolebisas emas kabis bolo Sarvals efineboda: maTi fexebi erTmaneTSi ixlarTeboda; vaJi qalisken xrida Tvals, qali vaJs Seacqerdeboda; emas raRacnairi garindeba ereoda, igi Sedga. merme kvlav daiZrnen da vikontma swrafi moZraobiT talanis bolos gaitaca, sadac aqoSinebuli qali kinaRam waiqca da uneburad, wuTiT, vaJis mkerds miayrdno gabruebuli Tavi. Semdeg vaJma kvlav trialiT, xolo ufro SenelebuliT, igi Tavis adgilze miiyvana; ema dajda, kedlisken gadaizniqa da Tvalebze xeli miifara. roca Tvali gaaxila, naxa, rom Sua darbazSi taburtze zis erTi qali, mis winaSe ki sami vaJi daCoqila, qalma vikonti airCia da violinomac kvlav daukra. maT miacqerdnen, mihqrodnen da mihqrodnen. qali – tanurxevlad, Tavdaxrili; vaJi ki imave mimoxvriT, odnav moRunuli, mklavmomrgvalebuli, tuCwaziduli. ho, am qalma cekva icoda! isini didxans cekvavdnen da yvela daRales. kvlav ramdenime wuTi imusaifes, Semdeg Rame mSvidobisa, an ukeT, dila mSvidobisa usurves erTmaneTs da stumrebi dasawolad gaemarTnen.

Page 44: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

Sarli Zlivs mieTreoda, rikuls mihyveboda, fexi TiTqos dascvivniao. mTeli xuTi saaTis ganmavlobaSi sul zeze iyo da vistis saTamaSo magidebs dascqeroda, Tumca TamaSisa araferi gaegeboda. kmayofilebis uRrmesi oxvra aRmoxda, roca, rogorc iyo, fexT gaixada. emam Sali moisxa, fanjara gaaRo da gadaeyuda. bneli Rame iyo. wvimis ramdenime wveTi Camovarda. ema notio haers isunTqavda, Tvalis quTuToebs rom ugrilebda. balis musika kvlav yurSi gugunebda; yovel Rones xmarobda fxizeli yofiliyo, raTa kidev ganegrZo iluzia am sanukvari yofisa, rasac male unda gahyroda. inaTa. igi cixe-darbazis fanjrebs miaSterda, cdilobda gaego, romel oTaxSi eZina yvela im xalxs, wuxel rom naxa. surda gaecno maTi cxovreba, Sig SeWriliyo, SeerTebuliyo. sicivem aakankala. tanT gaixada, sabanSi SeZvra da mZinare Sarls miexuta. sauzmes bevri xalxi daeswro. sufram aT wuTs gastana. araviTari liveri ar miurTmeviaT, ramac eqimi gaakvirva. madmuazel d’anderviliem kalaTSi moagrova finCxebi da tbaze gedebs wauRo sakvebad, danarCenebi ki saseirnod gavidnen saTburebSi, sadac ucnauri, bususiani mcenareebi piramidebiviT amarTuli ekida mowiape qoTnebSi; viT gvelni, TavianT budeebze gadmozneqilni, qoTnis napirebs dahkidebodnen mwvane da grZeli, erTmaneTSi gadaxlarTuli bardebi. oranJereia, saTbuneblebis bolos rom iyo, daxuruli talaniT uerTdeboda cixe-darbazis Senobas. markizma, raTa axalgazrda qali gaerTo, sajinibos sanaxavad waiyvana. bagebis zemoT, kalaTebis saxiT rom iyo mowyobili, faifuris firfitebze Savad ewera cxenTa saxelebi. cxenebi, roca axlos gauvlidnen, krTodnen da enas awklartunebdnen. akazmulobis sadgomis iataki darbazis parketiviT brwyinavda. etlTa sarTavi Suaguls ekida or mbrunav boZze, xolo lagami, saTraxi, uzangebi da rgolebi kedlis gaswvriv iyo Camwkrivebuli. amasobaSi Sarlma erT-erT msaxuris sTxova, Cemi boki SeabiTo. etli mTavar SesasvlelTan moiyvanes; roca bargi Caalages, col-qmari bovari maspinZlebs gamoeTxova da tostis gzas gaudgnen. mdumare ema etlis Tvlebs miStereboda, napirze mjdomare Sarli mklavgamarTuli marTavda, patara cxeni Tavisuflad miCaqCaqebda. modunebuli sadaveebi gavaze scemda da oflSi isvreboda. etlis ukanSemokruli kolofi ganuwyvetliv exleboda bokis Zaras. Tiburvilis serze iyvnen gadmomdgari, roca maTs axlos orma cxenosanma gaiara, pirSi sigarebi eWiraT da icinodnen. emam TiTqos vikonti Seicno; myis mibrunda, magram sers gadaRma ori TaviRa moCanda, CorTs ayolebuli rom xan adioda, xan ki Cadioda. meoTxedi lies gavlis Semdeg gaCereba mouxdaT, raTa gawyvetili bagiri TokiT SeekraT.

Page 45: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

roca Sarlma erTxel kidev moavlo Tvali cxenis akazmulobas, miwaze, cxenis fexTa Soris raRac nivTi SeamCnia, daswvda da qisa aRmoCnda mwvane abreSumiT nakeri, zed gerbi iyo amoqarguli, rogorc etois karebze ician xolme. - ori sigarac Sigaa, - Tqva man, - es dRes gamomadgeba

nasadilevs. - Sen gana ewevi? – hkiTxa colma. - xandaxan, roca Semxvdeba. napovni jibeSi Caido da cxens gauZaxa. Sin rom mividnen, sadili kidev ar iyo mzad. ema gajavrda. nastazim ukmexad upasuxa. - gamecaleT! – miaxala emam, - es dacinvaa, sulac dagiTxovT. - sadilad xaxvis supi hqondaT da erTi naWeri xbos xorci

mJauniT. emas pirdapir mjdomare Sarli sixaruliT xelebs ifSvnetda da ambobda:

- ra sasiamovnoa Sin dabruneba! nastazis tirili SeesmaT. Sarls odnav uyvarda es sabralo qali. odesRac, qvrivi rom iyo, moclili saRamoebi am qalTan saubarSi gaetarebina; igive iyo misi pirveli pacienti da yvelaze ufro Zveli nacnobi am kuTxeSi. - marTla sabolood gauSvi? – hkiTxa emas. - gana vin damiSlis? – miugo emam. Semdeg oriveni samzareuloSi Tbebodnen. sanam maT oTaxs mialagebdnen, Sarli sigaris wevas Seudga. tuCgamowvdili swevda, mali-mal afurTxebda, bolis yovel gamoSvebas Tavs aridebda. - aba Tavs rad iwuxeb! – zizRiT uTxra emam. Sarlma sigara dado, gaiqca da erTi Wiqa civi wyali gadaylapa. emam qisas xeli daavlo da komodis ujraSi Cado. meore dRe gana grZeli ar iyo? Tavis baRCaSi daseirnobda, imave xeivnebSi midi-modioda, yvavilTa kvlebis, xexilis, TabaSiris xucesis win Sedgeboda, gakvirvebuli Sescqeroda yvelafers, rasac Zalian kargad icnobda. ra Soreulad eCveneboda ukve guSindeli bali! vin daaSora aseTi didi manZiliT guSinwindeli dila da dRevandeli saRamo? vobiesarSi stumrobam mis cxovrebaSi erTi naprali gaaCina msgavsad imisa, rogorc qariSxali erTi Ramis ganmavlobaSi aCens xolme mTebSi. magram mainc Seurigda; mowiwebiT Cado komodSi Tvisi mSvenieri samosi da satinis fexsacmeli, lanCebi rom parketis sanTliT gayviTlebuliyo. misi gulic am fexsacmeliviT iyo: fufunebas rom miekara, raRac iseTi miecxo, rac aRar moscildeboda. am balis mogoneba erTgvar saqmianobad gadaeqca emas. yovel oTxSabaTs, gaRviZebisas, ase ityoda: ah, ukve rva dRe gavida... TxuTmeti dRe... sami kvira, rac iq viyav!” da TandaTanobiT, mis xsovnaSi saxeebi miilula, kontrdansebis melodia daaviwyda, garkveviT aRarc livreebi da oTaxebi axsovda; wvrilmani raRac gahqra, magram naRveli ki darCa.

Page 46: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

IX xSirad, roca Sarli Sin ar iyo, ema mwvane abreSumis portsigars amoiRebda xolme, komodSi rom hqonda damaluli dakecil TeTreuls Soris. aTvalierebda, gaxsnida da misi saryulis suns iynosavda, verveniTa da TambaqoTi rom iyo Sezavebuli, vis ekuTvnoda igi?.. vinokts. SeiZleba igi satrfos naCuqari iyo, qisa uTuod palisandris qargaze iyo nakeri; am pawia xelsawyos! albaT, gulmodgined malavda cnobismoyvare TvalTagan da mravali saaTis ganmavlobaSi Cahkirkitebda mas xuWuWTmiani dafiqrebuli moxelsaqme. siyvarulis sulTqmas gauvlia kanvis TvalTa Soris; nemsis TiToeul gacmas zed aRubeWdia imedi Tu mogoneba, da yvela es abreSumis daxlarTuli Zafi sxva ara iyo ra, Tu ara imave uTqmeli vnebis gangrZoba. da vikontmac Semdeg, erT mSvenier dilas, Tan waiRo igi. netav raze baasobdnen isini maSin, roca es portsigari mSvenieri buxris Tavze ido yvavilovar larnakTa da pompaduris stilis saaTs Soris?.. ema tostSia. igi ki, vikonti, parizSia axla; iq! netav rogoria es parizi? ra usazRvro saxelia! dabali xmiT imeorebda am saxels, raTa siame egemna, kaTedralis zariviT gugunebda igi mis yurebSi, TvalTa winaSe ulaplapebda yvelgan, - TviT mis nelsacxebelTa koWobis etiketzedac ki. RamiT, roca meTevzeebi, TavianT urmebze mjdomareni, marJolenis simReriT gaivlidnen xolme mis fanjarasTan, igi myis gaiRviZebda da manam ugdebda yurs urmebis Wrials, sanam qalaqs gaSorebuli, igi sruliad ar miwydeboda. - xval isini iq iqnebian! – ityoda xolme TavisTvis... da fiqriT maT gaedevneboda, aRmarTsa da daRmarTs aivl-Caivlida, soflebs gascdeboda da didi gziT miemarTeboda varskvlavTa Suqze. ganusazRvreli manZilis bolos mudam iseTi adgili aRmoCndeboda, sadac misi ocneba qreboda xolme. parizis gegma iyida da TiTiT, rukaze, sataxto qalaqSi daiareboda, bulvarebs gahyveboda, yovel kuTxeSi, quCabandebSi, TeTri oTxkuTxedebis win, saxlebs rom niSnavda, uTuod unda Semdgariyo. roca cqeriT daiRleboda, Tvals moxuWavda da xedavda bnelSi qarisgan aliclicebul gazis farnebsa da etlTa safexurebs, Teatrebis peristilis win rom didi xmauriT myis daeSvebodnen. gamoiwera qalTa Jurnali “korbei”, agreTve “....”. waukiTxavs ar gauSvebda arc erT angariSs premierebis, doRisa da saRamoebis Sesaxeb, ainteresebda momReral qalTa debiuti, axali maRaziebis gaxsna. icoda axali moda. kargi mkeravebis misamarTebi. bulonis tyeSi seirnobisa Tu operis dReebi. eJen sius nawarmoebTa mixedviT Seiswavla saxlebis SinmorTuloba. waikiTxa balzaki da JorJ sandi, iq eZiebda Tavisi mZafri survilebis ocnebiT dakmayofilebas, sufraze mjdomarec ki ar icilebda wignsa da furclavda im dros, roca Wamda da ebaaseboda. am kiTxvis dros,

Page 47: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

vikontis xsovna arasodes Sordeboda, masa da mogonil pirovnebaTa Soris urTierTobas abamda. magram wre, romlis centrsac vikonti warmoadgenda, TandaTan farTovdeboda. is Saravandedi, mis Tavs rom adga, moSorda, metad ganivrco da sxva ocnebani gaaSuqa. parizi, ufro vrceli, vidre okeane, emas vardisfer burusSi gaxveuli eCveneboda. Warbi cxovreba, am oromtrialSi rom duRda, dayofili iyo nawilebad, ganrigebuli iyo mkafio suraTebad. ema maT Soris mxolod ors an sams arCevda, romelic danarCenebs faravda, da romelic TavisTavad mTel kacobriobas warmoadgenda. diplomatebis samyaro gaprialebul parketze daiareboda, sarkeebiT morTul darbazebSi, mrgval magidebs Soris, xaverdi rom faravs oqrosfoCebiani. iq iyo grZelboloiani kabebi, didi idumaleba, RimiliT dafaruli SeSfoTeba. Semdeg hercogebis sazogadoeba modioda; eseni fermkrTalebi iyvnen; oTx saaTze dgebodnen: qalebi, sabralo arsebani, kabis qobaze inglisur arSiebs atarebdnen; vaJebi ki, daufasebeli niWisa da fuqsavati garegnobisani, TavianT cxenebs seiris gulisTvis Rupaven, zafxuls baden-badenSi atareben da, bolos, ormoci wlisani mziTvian qalebs irTaven; restornebis kabinetSi, sadac naSuaRamevs vaxSmoben, literatorebisa da aqtrisebis brbo mxiarulobs, sanTlebiT gabrdRialebulni, eseni mflangvelebi arian, viT mefeni, udidesi pativmoyvareobiT aRsavseni da giJur ocnebas ayolilni. es aris zekacuri cxovreba, casa da dedamiwas Sua, qariSxalTa Soris, raRac uzenaesi. rac Seexeba danarCen samyaros, igi daRupuli iyo, TiTqmis uadgilo, TiTqos arc ki arsebobso. ramdenadac sagnebi ufro axlo iyo, imdenadve fiqri misi ufro Sors mifrinavda. yovelive, rac mas uSualod gars ertya: mosabezrebeli sofeli, uWkuo wvrili burJuebi, cxovrebis siduxWire, yvelaferi raRac gamonaklisad eCveneboda amqveynad, kerZo SemTxveva, romelTa Sorisac TviT gaxlarTuliyo maSin, roca amis gadaRma Tvaluwvden sivrceze gaziduliyo ganuzomeli qveyana siamisa da vnebisa. mis survils erTmaneTisgan ver gaerCia tkboba fufunebisa da sixaruli gulisa, Snoiereba Cvevisa da sinaze grZnobisa. gana siyvaruls ise, viT indoeTis mcenares, sagangebod Semzadebuli niadagi da gansakuTrebuli hava ar esaWiroeba? oxvra mTvarian RameSi xangrZlivi xvevna, cremlebi, gayrisas rom efrqvevian, TrTolva aRgznebuli sxeulisa da dausrulebeli siameni ganuyrelni arian cixe-darbazis aivnebTan, mocaleobiT rom aRvsilan; ganuyrelni arian buduarTan, abreSumis vardebiT, rbili xalebiT, yvavilovani kalaTebiTa da maRali sarexeliT rom aris morTuli; ganuyrelni arian Zvirfasi Tvlebis brwyinvasa da oqromkediT moqargul livreebTan. fostis mejinibe biWi, yovel dilas rom faSatis dasaurveblad daiareboda, xis didroni fostlebis braxuniT gaivlida xolme derefans; bluza Camoglejili ecva, fexsacmelSi SiSveli fexi hqonda wayrili. ai, es iyo is mokleSarvliani grumi, romliTac

Page 48: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

ema unda dakmayofilebuliyo! Tavis samuSevars rom morCeboda, mere mTeli dRe Tavisufali iyo, radgan Sarli, Sin dabrunebisas! TviTon gamoxsnida xolme cxens, avSaras gaukeTebda, msaxuri qali ki bzes Cauyrida bagaSi. nastazis magier (romelic cremlTa nakadulis RvriT wavida tostidan) emam erTi oboli da mwyazari saxis ToTxmeti wlis gogona aiyvana. emam mas aukrZala CiTis CaCis tareba, aswavla sxvasTan mesame piriT laparaki. wyliT savse Wiqis finjanze dadgma da ise mirTmeva, karze dakakuneba, vidre sadme Sevidoda, aswavla uTooba, gaxameba, qalbatonis Cacmeva, radgan surda Tavis pirfareSad gaexada; axla fareSi ubuzRunod emorCileboda, radgan gagdebis eSinoda; da raki qalbatoni, Cveulebriv, gasaRebs bufetis karebSive tovebda, felisite yovel saRamos Saqris natexebs imaragebda da loginSi, locvis warmoTqmis Semdeg, pirs itkbarunebda. fareSi naSuadRevs, zogjer, maTs pirdapir mcxovreb fostis mejinibeebTan dadioda salaybod, qalbatoni ki am dros zemoT iyo xolme, Tavis apartamentSi. ema atarebda gulRia xalaTs, romlidanac oqros samRiliani danaoWebuli bluza moCanda. qamrad didfoCian grexils xmarobda, xolo broweulisferi fostlebi farTo babTebiT iyo morTuli. sakuTriv hqonda momaragebuli biuvari, kalami, qaRaldi da konvertebi, Tumca werilis misaweri ki aravin hyavda; etaJers gaswmendda, sarkeSi Caixedavda, merme wigns aiRebda, striqonsa da striqons Sua ocnebas miecemoda da wignic muxlebze dauvardeboda. enatreboda sadme gamgzavrebuliyo an kidev Tavis monasters dabruneboda, amasTanave surda parizSi cxovreba da iq sikvdili. Sarli ki, Tovlsa da wvimaSi, sasoflo gzebze dawanwalebda. iols midioda tafamwvriT, fermebSi rom sTavazobdnen. oflian loginebSi xels uyofda, sisxlis gaRebis dros saxes sisxliT iTxupnida, sulTmobrZavTa xrotins usmenda, ganavlebs aTvalierebda, WuWyian sacvlebSi xels urevda; xolo yovel saRamos Sin anTebuli buxari, gaSlili sufra, rbili savarZeli da koxtad Cacmuli, momxiblavi da mTlad norCi coli daxvdeboda; grZnobda da ar icoda, saidan dioda es norCi surneleba, an, iqneb, emas sxeuli iyo, rom missave perangs ase amuSkebda. qmars aTasgvari delikatesiT xiblavda; xan Sandlebze dasafen qaRaldis vardebs sxvanairad dakecavda, xan Tavis kabas furCals gamoucvlida, xanac TviT ubralo kerZs, msaxurs rom waexdina, araCveulebriv saxels gamougonebda da Sarlic didi siamiT miirTmevda. ruanel qalebs saaTis Zewkvze brelokebis mTeli akido daunaxa; brelokebi TviTonac iyida. buxris Tavis Sesamkoblad ori didi larnaki SeiZina lurji minisa, cota xnis Semdeg ki spilos Zvlis neseseri, mooqruli saTiTiT, ramdenadac Sards nakleb gaegeboda yvela am mSvenebisa, imdenadve uneburad ixibleboda, yovelive es raRac met siames

Page 49: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

aniWebda mis grZnobebsa da ojaxis sinazes. igi, TiTqos oqros qinqliao, ise avarayebda misi cxovrebis mTel viwro biliks. janmrTeli iyo, ferxorciani, mtkice reputacia hqonda, soflelebs uyvardaT, radgan amayi ar iyo? bavSvebTan alersiani iyo, samikitnoSi ar Sedioda da amasTanave zneobrivi kaacis saxeli hqonda gavardnili. gansakuTrebiT exerxeboda katarebisa da filtvebis avadobis mkurnaloba. raki ufrTxoda, bevri xalxi ar davxocoo, amitom mxolod damamSvidebel wamlebs uwerda, zogjer sasaqmebels, fexis abazanebsa da wurbelas. magram arc dastaqrobas erideboda; sisxls ise uRebda, viT cxens, xolo kbilebis amoTxris dros namdvili jojoxeTuri xeli hqonda. dasasrul, Tavis profesias rom ar CamorCenoda, gamowerili hqonda “ruS medikal”, axali samkurnalo Jurnali, romlis prospeqtic winaswar hqonda miRebuli. nasadilevs odnav gadaavlebda Tvals, magram Tbili oTaxi da saWmlis moneleba Tavisas Svreboda da xuTiode wuTis Semdgom tkbilad CaeZineboda; iqve eZina, magidaze, nikapi xelebze hqonda dayrdnobili, xolo fafariviT Camoyrili Tma ki TiTqmis lampis fexebamde efineboda. ema mxrebis aCeCviT ucqerda. ratom iseTi qmari mainc ar Sexvda, medgari da Sromismoyvare, romelic mTel Rameebs wignis kiTxvaSi atarebs, magram, samagierod, ormoci wlisa, roca revmatizmis asaki dgeba, cudad Sekeril frakze mTel grova ordenebs atarebs. surda, raTa bovaris gvari, romelic misi gvaric iyo, ganTqmuli gamxdariyo, wignis maRaziebis vitrinebze gamofenili, Jurnal-gazeTebSi naxsenebi da mTel safrangeTSi cnobili yofiliyo. magram Sarli sruliadac pativmoyvare ar iyo! erTma eqimma, q. ivetodan, romelsac konsiliumze Sexvda, erTgvari Seuracxyofa miayena TviT avadmyofis loginTan, naTesavTa mTeli krebulis winaSe. roca, saRamos, Sarlma es ambavi gaumJRavna, ema saSinlad aRSfoTda misi kolegis saqcieliT. aman Sarls guli auCeya, Tvalcremlianma cols Sublze akoca, xolo ema ki sircxviliT iwvoda. surda erTi kargad mietyepa igi; adga, derefanSi fanjara gaaRo da Tavi civ qars miuSvira, raTa damSvidebuliyo. - ra sabralo kacia! ra sabralo kacia! Cumad ambobda TavisTvis da Carbebs ikvnetda. misi saqcieli ufro da ufro aRizianebda emas. ramdenadac asakSi Sedioda, imdenadve meti tlanqi Cvevani uCndeboda; desertis dros carieli boTlebis sacobebs daniT Clignida; nasadilevs kbilebs eniT iwmendda; wvniansac xrupuniT Wamda; da raki suqdeboda, isedac wvrili Tvalebi, loyebis sisqis gamo, TiTqos kvinixSi uZvrebao. zogjer ema sakuTari xeliT Cautenida xolme JiletSi saTburis gareT gamoSveril wiTel qobas; halstuxs gausworebda, ZaliT gamostacebda xelSi gaxunebul TaTmanebs swored maSin, roca wamocmas daapirebda. yovelive amas misi gulisTvis ki ar Svreboda, rogorc Sarls egona, aramed TavisTvis, sakuTari egoizmisa da nervuli aRgznebis gamo. xandaxan wakiTxulze Camougdebda sityvas, iqneboda es romanis romelime adgili,

Page 50: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

axali piesa Tu maRali sazogadoebis axali ambavi, feletonSi rom iyo xolme moTavsebuli, radgan Sarli, rac unda iyos, mainc msmeneli iyo, romelsac SeeZlo gagoneba da Tqmulis dadastureba. xom umJRavnebda xolme igi gulisnadebs Tavis pirfareSs! ema muguzlebsa da saaTis qanqarasac ki gaebaaseboda xolme. amasTanave, gulis siRrmeSi raRacas elodeboda. viT ganwiruli mezRvauri, igi sasowarkveTil Tvals avlebda sakuTar gapartaxebul cxovrebas da burus ian sivrceSi saimedo TeTr ialqans eZebda. emam ar icoda, rogori iqneboda es SemTxveva, es ialqani; romeli qari moucurebda mas an romeli napirisken waiyvanda is ialqani; arc is icoda, patara navi iqneboda Tu samanZiani xomaldi, wuxiliT datvirTuli Tu pirTamde netarebiT aRvsili. magram yovel dilas, gaRviZebisas, imedi hqonda, ai dRes gamoCndebao, yurs ugdebda yovel xmaurs, uneburad wamoxteboda da ukvirda, rom jer kidev ar gamoCeniliyo; xolo saRamos, mudam ufro daRvremili, xvalindeli dRis dadgomas natrobda. kvlav gazafxulda. pirvel sicxeebisTanave, roca msxlis xeebi ayvavda, gulis xuTva igrZno. ivlisis dadgomidanve TiTebze iTvlida, oqtombramde ramdeni kviraao, egona, markiz d’andervilie, albaT, kvlav gamarTavda bals vobiesarSio, magram seqtemberi gavida da arc werili yofila, arc darbazoba. am imedgapcruebis naRvlis Semdgom guli uwindeburad carieli darCa da uferuli dReebic erTmaneTs gadaeba. da misdevda erTnair, uTvalav dReTa lars, ase unayofod rom gaWimuliyo! sxva arsebaTa cxovreba, ragind ugemuri iyos, raime mosalodnelobas mainc Seicavs. erTi ram Tavgadasavali dausrulebel peripetiebs iwvevs da, xedaven, garemoc icvleba, xolo misTvis sruliad araferi xdeba, RmerTma, albaT, ase ineba! momavali misTvis bneliT aRsavse talania, romlis gasasvlelic mtkicedaa daxSuli. musikas Tavi gaaneba, risTvis daukras! vin mousmens? mas xom arasodes SeeZleba, rom xaverdis moklesaxeloiani kabiT gamowyobilma, koncertze, eraris pianinos spilos Zvlis klaviSebze aaTamaSos Tvisi msubuqi TiTebi da Tavis garSemo sios sisiniviT igrZnos aRtacebiT gamowveuli CurCuli, amitomac saWiro araa notebis swavliT Tavis Sewuxeba. aRarc Tavis naxatebisa da naqargebisTvis uxlia xeli. risTvisRa? risTvisRa? qargva abrazebda. - yvelaferi wavikiTze ukve. – ambobda TavisTvis. ijda buxarTan da nakverCxlebze maSas avarvarebda an wvimas gascqeroda gareT. ra naRvliani iyo xolme kviraobiT, roca mwuxris zars Camohkravdnen! raRac gaSterebulis yuradRebiT usmenda gabzaruli zaris rekvas. mezoblis saxlis saxuravze Camavali mzis sxivebSi exveoda zmorebiT zurgazneqili kata. did Saraze qari mtvris fardebs miaqanebda. zogjerac sadRac Sors ZaRli

Page 51: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

ymuoda. zari ki Tanabari drogamoSvebiT erTxmovan rokvas ganagrZobda da misi JRaruni Soreul mindvrebSi ikargeboda. amasobaSi mlocvelnic gamovidnen, qalebi xis gasanTluli fexsacmliT, glexebi axali xalaTebiT, xolo maT win calfexze moxtunave TavSiSveli bavSvebi, yvelani TavianT saxlebisken gaeSurebodnen, samikitnos win ki, xuTi Tu eqvsi moqalaqe, mudam erTi da igive, dabindebamde buSonis TamaSSi iyvnen xolme garTulni. zamTari susxiani iyo. fanjris minebi dilaobiT iyineboda da maTSi gavlili muqi sinaTle zogjer mTeli dRis ganmavlobaSi ar icvleboda. saRamos oTxi saaTidan saWiro iyo lampris anTeba. karg amindSi ema baRSi Cadioda. kombostos Tavebze cvars vercxlis arSiebi amouqargavs, erTidan meoremde grZeli brwyinvale ZafiT gabmuli. frinvelebis xma ar ismis; TiTqos yvelafers miuZiniao; xexili CaliT aris SefuTnuli, xolo vazi uSvelebel avadmyof gvelsa hgavs, kedelze Camokidebuli, sadac, Tu daakvirdebi, mravalfexebi dacocaven; axalgazrda naZvebSi, Robis axlos, TabaSiris xucess, samkuTxovani qudi rom xuravs da Tavis locvans Cascqeris, marjvena fexi movardnia, saxezedac ki yinvas TabaSiri dauforajebia, TiTqos muwukebi dahyriao. merme kvlav Sin brundeboda, karebs Caketavda, buxarSi nakvercxals gamoafxizlebda das mcxunvarebiT moTenTils mowyeniloba ufro meti simZimiT daawveboda Tavs. kargi iqneboda, samzareuloSi rom Casuliyo da msaxurs gamolaparakeboda, magram ridi akavebda. yovel dRes, erTsa da imave dros, soflis maswavlebeli, Savi abreSumis CaCiT, Tavisi saxlis darabebs aRebda, soflis mevele ki, xalaTze rom xmali ekida, Cveulebrivi dinji nabijiT Caivlida. diliTa da saRamoTi fostis cxenebi, sam-sami erTad, quCas gadaWridnen tbaze wylis dasalevad. drodadro romelime samikitnos kari, gaRebisas, patara zars aawkarunebda, xolo, Tu qari iyo, maSin TiTbris im patara taStebis Cxakunic ismoda, sadalaqos karze rom abris magier iyo Camokidebuli. sadalaqos sxva mokazmulobac hqonda: modebis Zveli graviura, Signidan rom fanjris minaze iyo akruli, da sanTlis biusti qalisa, romelsac yviTeli feris Tma hqonda. isic, dalaqic Cioda muSaobis simcires, Tavis daRupul momavals; natrobda sadalaqos gaxsnas romelime did qalaqSi, magaraliTad, ruanSi, navsadgurSi, Teatris axlos; mTeli dRe meriasa da eklesias Soris daseirnobda mowyenili da muStars elodeboda. rodesac ki madam bovari gadaixedavda, mudam iq xedavda, viT Tavis postze mdgom guSags, yurzeCamoziluoi berZnuli fesiTa da lastingis pijakiT. zogjerac, naSuadRevs, darbazis fanjrebTan vinme gamoCndeboda, mziTdamwvari, SavqilvaSiani, romelic nela da farTod gaiRimebda da TeTr kbilebs gamoaCenda. imwamsve valsi daiwyeboda da orjanis Tavze, pawia salonSi, TiTis tola mocekvaveni fardisferTavsakraviani qalebi, Jaketiani

Page 52: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

tirolelebi, Savsamosiani maimunebi, mokleSarvliani vaJebi daiwyebdnen dausrulebel trials savarZlebis, kanapeebisa da dakidebuli lamprebis garSemo da maTi aCrdilebi meordebodnen sarkis namtvrevSi, mooqrul qaRaldSi rom iyo Casmuli. kaci orRanis saxelurs atrialebda da Tanac marjvniT da marcxniT fanjrebisaken icqireboda. drodadro quCis boZs grZlad miatyepebda Wvartlisfer nafurTxsa da muxlze Tavis sakravs aifarebda, romlis xmeli tyavic mxars uRlida. da kolofis vardisferi taftis pawia fardidan, spilenZis moxaratebuli firfitiT rom iyo damagrebuli, zuzuniT ismoda musikis xmabi xan naRvliani da neli, xanac mxiaruli da aCqarebuli. es iyo iseTi ariebi, romlebsac bevrgan ukraven, TeatrebSi, salonebSi, romelTa xmazedac cekvaven WaRebiT gabrdRialebul darbazebSi; es iyo maRali sazogadoebis gamoxmoba emas yuramde moRwekuli. dausrulebeli sarabandebi rialobda mis TavSi da, viT baiaderi moxatul noxze, fiqri misi gasdevda am xmebs, ocnebidan ocnebaze, wuxilidan wuxilze qanaobda. damkvreli Tavis qudSi moagrovebda mowyalebas, krolofs lurji Salis Zvel sabans daafarebda, zurgze moikidebda da mZime nabijiT gaudgeboda Tavis gzas. ema Tvals gaadevnebda. magram yvelaze ufro autaneli misTvis ijrobis saaTebi iyo im patara sasadiloSi pirvel sarTulze, sadac Rumeli xrColavda, kari Wrialebda, kedlebi nestiani, xolo iataki sveli iyo, TiTqos cxovrebis mTeli simware xonCiT miurTmeviTao; moxarSuli xorcis oxSivaris danaxvaze misi sulis siRrmidan zizRis bolqvebi daiZreboda. Sarli zantad miirTmevda, ema ki Txils aknatunebda, an ukeT, idayvdayrdnobili, gasanTlul sufraze danis wveriT gasarTobad xazvas Seudgeboda. ojaxs axla sruliad gaaneba Tavi da, roca bovaris deda marxvaSi ramdenime dRiT estumra tosts, am cvlilebiT metad gakvirvebuli darCa. ema, romelic odesme ase mzrunveli da Wirveuli iyo Cacma-daxurvaSi, axla mTeli dReebis ganmavlobaSi Caucmeli daiareboda, bambis nacrisfer windebs atarebda, saxls SandliT inaTebda, ganuwyvetliv imeorebda: radgan mdidrebi ara varT, momWirned unda vicxovroTo, da Tanac daumatebda, metad kmayofili, Zalze bednieri var, tostSi cxovreba Zlier momwonso da sxva aseTebi. amaze dedamTili xmas ar iRebda. garda amisa, emas ukve aRar hqonda survili mis rCaevas mihyoloda; erTxel, bovaris dedam sityva imaze Camoagdo, rom patronebi valdebulni arian Tvalyuri adevnon TavianT msaxurTa keTilmorwmuneobaso, razedac emam iseTi bRveriTa da civi RimiliT upasuxa, rom dedabers amaze kvlav krinti aRar dauZravs. ema abezari da Wirveuli Seiqna. TavisTvis gansakuTrebul saWmelebs SeukveTavda, xolo ijrobisas pirs zedac ar daakarebda, erT dRes rom mxolod Sumi rZiT ikvebeboda, maore dRes marto Cais svamda dausruleblad, xSirad gamudmebiT Sin ijda, mere suli SeexuTeboda, fanjrebs daaRebda, msubuq tanisamoss Caicvamda. zogjer rom msaxurs gvarianad gajoravda,

Page 53: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

mere saCuqrebiT aavsebda da mezoblebisas gasarTobad gauSvebda; erT mSvenier dRes mTel vercxlis fuls, rac ki qisaSi moepoveboda, sul maTxovrebs uwyalobebda, Tumca Sembrali ar iyo, arc sxvisi gaWirvebis advili gamziarebeli, rogorc glexobidan warmomdgarTa umetesoba, romelsac gulSi raRac uZevs mama-papaTa dakoJrebuli xelebis sisastikisa. Tebervlis bolo ricxvebSi papa ruom, Tavisi gankurnebis mosagonarad, erTi saucxoo dedali indauri mihgvara siZes da sam dRes masTan stumrad iyo. raki Sarli avadmyofebs dastrialebda, moxucma imdeni Tambaqo swia, buxari nafurTxiT ise moCiTa, Tanac imdeni ilayba Tavis meurneobis xboebis, Zroxebis, frinvelebisa da municipalur sabWos Sesaxeb, rom roca wavida, emam itseTi kmayofiloebiT miaketa kari, rom TviTonac gaukvirda; Tumca axla igi rodiRa malavda Tavis zizRs sagnebisa da adamianebisadmi; zogjer metad ucnaur azrebs gamoTqvamda xolme: aZagebda imas, rasac aqebdnen da, piriqiT, qebiT ixseniebda mwikvliansa da uzneos, rac qmars erTob acvifrebda. nuTu es araraoba mudam ase gagrZeldeba? nuTu amas verasodes Tavs ver daaRwevs? gana igi imaTze naklebia, vinc bednierad cxovrobs! vobiesarSi naxa iseTi hercoginebi, romelnic masze ukeTesi arc tanadobiT iyvnen da arc moqceviT; amitom aseT usamarTlobas RmerTs ayvedrida, tiriliT kedlebs Tavs axlida. Surda imaTi bedi, vinc mRelvare cxovrebas atarebda, vinc niRabafarebuli mTeli Rameebis ganmavlobaSi TavdaviwyebiT eZleoda im saZraxis tkbobas, romelic misTvis ucnobi iyo da romelsac giJuri siame unda mieniWebina. xSirad fiTrdeboda xolme, gulis friali dasCemda. Sarlma valerianis wveTebi da qafuris abazanebi gamouwera, magram daxmarebis yoveli cda ufro da ufro aRizianebda. zogjer, sicxianiviT dausruleblad laparakobda, xolo Semdeg uecrad garinddeboda, arc xmas iRebda, aRarc iZvroda. misi gamomfxizlebeli maSin odekoloni iyo, mTeli flakoni unda daesxa mklavebze. raki ganuwyvetlad tostSi cxovrebas uCioda, Sarls egona misi avadmyofobis mizezi raRac adgilobrivi pirobebSi unda iyoso, da seriozulad fiqrobda sxvagan gadasvlas. Semdeg emam Zmris sma daiwyo, damamWlevebso; mSrali xveleba daawyebina da madac sruliad daekarga. rogor umZimda Sarls tostis mitoveba mis Semdgom, rac oTxi weliwadi ukve gaatara iq da misi mdgomareobac is iyo mtkicdeboda. magram meti gza ar iyo! ruans waiyvana, raTa Tavisi Zveli profesorisaTvis eCvenebina. nervebis avadoba aRmoaCnda: saWiro iyo havis gamocvla. Sarli aqeT-iqiT eca, Seityo rom nevSatelis olqSi aris erT-erTi patara daba – ionvil-l’abei, romlis eqimsac, erTs polonel emigrants, adgili gaeTavisuflebina. Sarlma iqaur meafTiaqes miswera, Seatyobina mosaxleobis raodenoba, ra manZiliT iyo daSorebuli yvelaze ufro axlobeli saeqimo

Page 54: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

punqti, ra Semosavali hqonda winandel eqimsa da sxv. raki pasuxi damakmayofilebeli gamodga, gadawyvita gazafxulze uTuod gadasuliyo, ukeTu emas janmrTeloba ar gaumjobesdeboda. erTxel, roca ema gadasvlis molodinSi karadas alagebda, xelSi raRac eCxvlita; Turme qorwinebis Taigulis mavTuli iyo. forToxlis yvavilTa kokrebi mtvers daeyviTlebina, vercxlisarSiiani satinis lentebs napirebi dasCeCoda, aiRo da buxarSi Seagdo. Taiguli CalasaviT abrialda. Semdeg wiTeli buCqiviT aiburca nacarSi da nelinel daiferfla. ema daacqerda. muyao skdeboda da tkacunobda, mavTuli igrixeboda, varayi lxveboda; yvavilTa qaRaldis furclebi, damanWuli da mTrTolvare, viT Savi peplebi, Tujis firfitas SefrTxialebdnen da sakvamurisaken mifrinavdnen. martSi, roca tostidan wavidnen, madam bovari fexmZime iyo. nawili meore I ionvil-l’abei (ase daurqmeviaT kapucinebis saabatos gamo, romlis nangrevebic ki aRar darCenila) erTi patara dabaa ruanidan rva lies manZilze, abevilsa da boves Soris; igi WalaSi mdebareobs, romelsac rwyavs rieli, patara mdinare, andels rom erTvis; es patara mdinare SesarTavTan sam wisqvils abrunebs, Sig kalmaxi icis, bavSvebi rom kviraobiT gasarTobad ankesiT iWeren. labuasieris did gzas unda gadauxvio, mihyve vake zegansa da les daRmarTs daekido, saidanac mTeli Wala moCans. mdinare, romelic WalaSi moedineba, or sxvadasxva saxis mkafio nawilad hyofs mas: mTeli marcxena napiri mindvrebs ukavia, marjvena ki – saxnavs. mindori moqceulia dabal gorakebs Sua, romelTa gadaRmac igi bres saZovrebs uerTdeba; aRmosavleTis mxriT ki es vake odnav maRldeba, ganierdeba da, sanamdec Tvali miaRwevs, sul xorblis qera yanebiTaa dafenili. balaxovan kalapotSi moqceuli mdinare Tavisi TeTri zoliT erTmaneTs aSorebs mindvrebsa da xnulebis mwvanes, ase rom, mTeli es kuTxe veeba gaSlil wamosasxams hgavs, romelsac vercxlimkediT moqarguli mwvane xaverdis sayelo amSvenebs. horizontze, roca uaxlovdebi, Tvalwin argelis muxnari da sen-Janis mTebis ferdobebi iSleba, Tavidan bolomde rom wiTeli, uswormasworo xazebiTaa daRaruli, - es wvimebis kvalia, xolo is aguris feri ki, mTis siruxe rom wminda ZafiviT dauqselavs, rkinovani wyaroebis namuSevaria, im midamoebSi rom uxvad gadmosCqefs. es aris normandiis, pikardiisa da il-de-fransis SesarTavi, narevi kuTxe, sadac enas Taviseburi kilo aklia, peizaJs ki – damaxasiaTebeli ieri. aq akeTeben mTel olqSi yvelaze ucudes

Page 55: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

nevSatelur yvels, xolo meore mxriT, meurneoba aq did xarjs moiTxovs, radgan saWiroa didZali sasuqi qviSiani da riyiani niadagis gasanoyiereblad. 1835 wlamda ionvils xeiriani gza ar hqonda, magram daaxloebiT am xanebSi gaiyvanes sasoflo Sara, abevilis gzas rom amienisas uerTebs, da zogjerac am gziT sargebloben ruanidan flandriaSi mimavali urmebi. miuxedavad mimosvlisa da aRebmicemobis am axali saSualebisa, ionvil-l’abei mainc CamorCenilia. imis magier, rom memindvreoba gaaumjobesos, mosaxleoba daJinebiT misdevs balaxis Tesvas, Tumca igi xelsayreli ar aris da uqnara dabac noyier Walas pirs aridebs da mdinaris napirebisaken miiwevs. Soridan rom Sexedo, igi mTlad mdinaris pirzea gawolili, viT dasarwyuleblad morekili naxiri. maRlobis Ziras, xids gaRma, iwyeba axalgazrda verxvebiT napirebSemorguli gzatkecili, romelic pirdapir dabaSi Sedis. ezoebi cocxali RobiTaa Sekavebuli da savsea sxvadasxva namSraliT, fardulebiT, marnebiT, sawnexlebiT, romlebic daCrdilulia xeebiT, garSemo rom kibeebi, sarebi da celebi miuyudebiaT. islis saxuravebi, viT Tvalebze Camofxatuli fafaxi, TiTqmis mesamedze faravs dabal fanjrebs, romelTa sqeli, gamozneqili minebix boTlis ZroebiviTaa buStukebiT moCiTuli. kiriT SefeTqil kedelTa gaswvriv gadajvaredinebuli Savi koWebia datanpebuli; aqa-iq msxlis mWle xeebi xarobs; qveda sarTulSi karebs satrialo barieri aqvs, raTa oTaxi dacul iqnes wiwilebisagan, sidrSi dampali puris finCxebis sakenkad rom saxlebs etanebian; cota iqiT ezoebi viwrovdeba. mosaxleoba ufro Sejgufulia, cocxali Robeebi aRar Cans; erT fanjarasTan joxze wamogebuli gvimris kona irxeva; aq samWedloa, iqiT ki – urmis saxelosno, sadac ori Tu sami axali uremia quCaSi gaxiduli. Semdeg, xeebSi gamoCans erTi TeTri saxli, win mrgvali mdelo, mdelos tuCze TiTmidebuli amuris qandakeba amSvenebs; win, karis orive mxares, Tujis TiTo larnakia; karebze liTonis Rerbiani firfitebi brwyinavs; es notariusis saxlia, da ulamazesic mTel am mxareSi. eklesia quCis meore mxarezea, ociode nabijs iqiT, moednis axlos, mis garSemo patara, dabali yoriT SemozRuduli sasaflao ise gaWedilia saflavebiT, rom miwaSi piramde dafluli Zveli qvebi erT mTlian qvis iataks qmnis, sadac xalxs TavisTavad gamouyvania swori da mwvane oTxkuTxedebi. eklesia Sarl X mefobis ukanasknel wlebSi iqna ganaxlebuli. xis gumbaTi lpobaSi Sesula da, aqa-iq, lurj cxenze Savi naxvretebi Cans. karibWis Tavze, sadac orRani unda idges, qoroa mamakacebisaTvis, xveuli kibiT, fexqveS rom WraWunebs. uferuli minebidan Semosuli dRis sinaTle mwkrivebad ganlagebul skamebs almacerad anaTebs; aqa-iq skamebis zurgi WilobiTaa amoqsovili, romelzedac mikrulia msxvili asoebiT minaweri: “b. mavanis skami”. ufro moSorebiT, iq, sadac gasasvleli viwrovdeba, saaRsarebos pirdapir, RvTismSoblis

Page 56: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

qandakebaa satiniskabiani, Tavze vercxlis varskvlavebiT moqarguli leCaqi axuravs, xolo loyebi sandviCis kunZulis kerpiviT aqvT SewiTlebuli; da bolos, perspeqtivs zRedavs Sinagan saqmeTa ministris mier Sewiruli wm. ojaxis xati, sakurTxevlis zemoT rom oTx Sandals Sua aRmarTula. fiWvis xisgan nakeTebi klirosi ki SeuRebavia. marto bazars, ese igi kramitian saxuravs, ociode boZze rom aris dayrdnobili, ionvilis didi moednis TiTqmis naxevari uWiravs. meria, romelic parizeli xuroTmoZRvris naxazebis mixedviTaa nagebi, berZnuli taZriseburi Senobaa da meafTiaqis saxlTan erTad kuTxes qmnis. qvemo sarTuls sami ionuri stilis sveti amSvenebs, zemos ki – mravalTaRovani talani, Senobis gumbaTze galuri mamalia, romelsac cal fexSi qartia uWiravs, meoreSi ki – saswor-samarTali. magram rac yvelaze ufro Tvals itacebs, esaa b-n homes afTiaqi “oqros lomis” sastumros pirdapir! gansakuTrebiT saRamos, roca afTiaqis kandeli anTebulia da minis ori buSti, wiTeli da mwvane, winamos rom amSvenebs, miwaze Sors isvris feradovan Suqs. maSin am sinaTleSi, TiTqos bengalis CiraRdania gavlebulio, odnav gamoCans aCrdili Tavis maRal sawer magidas dayrdnobili meafTiaqisa. misi saxli, Tavidan bolomde, aWrelebulia inglisuri Sriftis, rondos Tu nabeWdi asoebis plakatebiT; “viSis, elcis, bareJis wyali, sasaqmebeli, raspailis abebi, arabuli rahaTi, darses kverebi, renios malamo, saxvevi, abazanebi, margebeli Sokoladi” da sxv. abras, romelsac Senobis mTeli winamo ukavia, oqros varayiT aweria: “home, meafTiaqe”. Semdeg, TviT afTiaqis siRrmeSi, didi sasworis ukan, zed daxlze rom aris damagrebuli, daminuli karis erT naxevarze aweria: “laboratoria”, meoreze ki, daaxloebiT Sua adgilas, oqros asoebiT Sav areze kidev erTxel meordeba “home”. amas garda, sanaxavi ara aris ra ionvilSi. quCa (erTaderTi), romelic Tofis sasrolze grZeldeba da gaSenebulia zed ramdenime duqani, gzis mosaxvevSi erTbaSad Tavdeba. igi rom mxarmarjvniv datovo da sen-Janis borcvs Semouaro, sul male sasaflaos miadgebi. xolerobis dros, mis gasafarToeblad galavnis erTi nawili daangries da mezobladac sami akri miwa iyides, magram es axali nawili TiTqmis gamouyenebelia, xolo saflavebi ki Zveleburad kvlav karebTanaa Sejgufebuli. sasaflaos mcvelma, romelic amave dros mesaflavecaa da mnaTec (mkvdrebisgan rom amrigad ormag xeirs naxulobs), carieli miwiT isargebla da iq kartofili daTesa. garna, wliTi-wlobiT misi mcire nakveTi viwrovdeba da, roca raime epidemia Cndeba, ar icis, gaixaros mometebuli sikvdilianobis gamo, Tu iwuxos. - Tqven mkvdrebiT ikvebebiT, lestibudua! – uTxra erTxel b-nma

mRvdelma. am Savbnelma sityvam igi Caafiqra da ramdenime xniT kidec Seayena, magram dRes kvlav ganagrZobs Tavisi tuberkulebis

Page 57: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

movlasa da damajereblad amtkicebs, TiTqos mcenare TavisTavad amodiodes. im ambebis Semdgom, romlebic aq iqneba moTxrobili, ionvilSi araviTari sagulisxmo cvlileba ar momxdara. rkinis samferovani droSa kvlavindeburad trialebs samrekloze; sawvrilmano savaWro isev afrialebs qarSi or naWers; Canasaxebi da TeTri abedis konebi TandaTan lpeba mRvrie spirtSi, xolo samikitnos WiSkris Tavze movarayebuli beberi lomi, wvimebs rom Zalze gauxunebia, Zveleburad uCvenebs gamvlelT pudeliviT xuWuWa balans. im saRamos, roca col-qmari bovari ionvils unda misuliyo, am samikitnos patroni qvrivi madam lefransua did gawamawiaSi iyo, sul oflSi iwureboda. dabaSi bazrobis winadRe iyo. xorci windawin unda daWriliyo. qaTmebi daputuliyo, supi da yavac momzadebuliyo. garda amisa, gasakeTebeli iyo Tavisi pansionerebis ijrac, eqimis, misi colisa da msaxuris vaxSamic. sabiliardoSi sicil-xarxari ismoda; patara sasadiloSi sami mewisqvile arays moiTxovda; cecxli gizgizebda, muguzali tkacunobda, samzareulos grZel magidaze ki, cxvris xorcis um naWerTa Soris, gorebad damdgariyo erTmaneTze Sedgmuli TefSebi, romlebic im ficris ryevaze irxeoda, sadac mJaunas sisnidnen. ezoSi ismota tkvarcali Sinaur frinvelTa, msaxuri rom dasaklavad dasdevda.erTi kaci, mwvane tyavis fostlebSi fexwayrili, odnav Cofura da xaverdisCaCiani, rasac oqromkedis foCi amSvenebda, buxarze zurgs ificxebda. misi saxe mxolod TviTkmayofilebas gamoxatavda da cxovrebasac TiTqmis iseTi damSvidebuli ucqerda, rogorc is iadoni, mis Tavs zemoT rom tirifis znuls galiaSi mjdomi ekida: es kaci meafTiaqe iyo. - artemiz, - iZaxda samikitnos patroni qali, - fiCxi daamtvrie,

surebi aavse, arayi moita, aba Cqara! is mainc vicode, desertad ra mivarTva stumrebs, romlebsac Sen elodebi! RmerTo mowyaleo! meurmeebma isev astexes Rrianceli sabiliardoSi! maTi urmebic Sig WiSkarSia gaxiduli! “mercxalma” SeiZleba sul dalewos igi Semosvlisas! polets dauZaxe, sadme sxvagan daayenos!.. gagonila, b. home, dilidan mokidebuli, mgoni, TxuTmeti xeli iTamaSes da rva doqi sidri dalies!.. vici, biliardis sapires damixeven, - ganagrZobda igi da Soridan gascqeroda maT, qafqiriT xelSi.

- didi ara moxdeba ra, - miugo b. homem, - axals iyidi. - axali biliardi! - wamoiZaxa qvrivma. - eg xom sul aRar varga, madam lefransua; vimeoreb, sakuTar

Tavs ayenebT-meTqi zarals! did zarals ayenebT! merme kidev, axlandel moTamaSeebs viwro luzebi da mZime kiebi moswonT. bils ukve aRar TamaSoben; mTlad gamoicvala yvelaferi! dros unda misdio! aba, erTi telies Sexe...

diasaxlisi braziT mTlad wamoWarxlda. meafTiaqem daurTo: - rac ginda Tqvi, da misi biliardi ufro koxtaa; visme rom

fiqrad mouvides da patriotuli TamaSi gamarTos poloneTis an wyaldidobiT dazaralebuli lionis sasargeblod...

Page 58: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

- Cven imisTana kotrebis rodi gveSinia, rogorc Seni telie brZandeba! – gaawyvetina diasaxlisma da mxrebi aiCeCa, - moica, moica, b. home, sanam “oqros lomi” cocxalia, muStaric ar dagvakldeba. qvaca gvaqvs da kakalic! ai naxav, erT mSvenier dilas “frangul kafes” daluquls da mis darabebzedac lamaz gancxadebas. biliardi gamovcvalo, - ganagrZobda igi TavisTvis laparaks, - is biliardi, romelzedac ase moxdenilad miwyvia xolme sarecxi da romelzedac nadirobisas eqvsi kaci damiwvenia erTad!... es zanti hiveric rom igvianebs!

- mis mosvlas gindaT alodinoT Tqveni pansionerebi da manamde araferi aWamoT? – hkiTxa meafTiaqem.

- valodino? b. bine ki? dahkravs Tu ara eqvsi saaTi, igic Semodgams fexs, vinaidan misebr wesieri qveyanas ar mosCvenebia. misTvis aucileblad mudam unda iqnes adgili patara sasadiloSi! Tavs moiklavs da sxva oTaxSi ar dajdeba! mere ra azizi mWamelia! an sidrs rogor aWaSnikebs! aba, b. leons ki ara hgavs; igi zogjer Svid saaTze modis da rvis naxevarzedac. arc ki uyurebs, ras aWmeven, ra mSvenieri ymawvilia! erT maRal sityvasac ar dasZravs.

- xom iciT, didi gansxvavebaa kargad aRzrdil adamiansa da karabinerad namyofs, gadasaxadTa amkrefs Soris.

saaTma eqvsi dahkra. Semovida bine. gamxdar sxeulze lurji serTuki ise adga, TiTqos hkidiao; Tavs tyavis kasketi exura, misi yurTasafarveli kefaze zonriT Seekra, winafra aweuliyo da iqidan meloti Subli uCanda, Caqnis tarebas rom naWyleti kvali daetovebina. Savi maudis Jilets atarebda, naqsov halstuxsa da rux Sarvals, mudam gakrialebul waRebs simetriulad aCnda cerebis amonaburcavi. qera wveri yvavilTa kvalis bordiuriviT mosdeboda mis mogrZo, uferul saxes; Tvalebi wvrili hqonda, cxviri – kexiani. banqos yovelgvar TamaSSi Zliers, karg monadiresa da kargi xelis mqones Sin saxarato dazga hqonda da xelsaxocebis saWeri rgolebis keTebiT Tavs irTobda; mTeli saxli savse iyo am rgolebiT, romelTa gamoxaratebaSic xelovanis gulmodginebasa da burJuas egoistur Jins iCenda. igi patara sasadilosken gaemarTa, magram saWiro iyo jer is sami mewisqvile gaeyvanaT iqidan; mTeli im xnis ganmavlobaSi, sanam sufras gauSlidnen, bine uxmod idga Tavis adgilas, Rumelis win; Semdeg mibrunda, kari mixura da, Cveulebisamebr, kasketi moixada. - eg qaTinaurebiT enas ar gaicveTs, nu geSinia! – Tqva

meafTiaqem, roca igi da diasaxlisi kvlav martoni darCnen. - amaze ufro molaparake arasodes ar yofila, - miugo

diasaxlisma, - am wasul kviras, farTlis ori vaWari gvewvia, oxunji, mxiaruli biWebi iyvnen; mTeli saRamo sul anekdotebs miambobdnen, siciliT kinaRam movkvdi: eg ki TevziviT iyo galugebuli, krintic ar dauZravs.

Page 59: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

- diax, - miugo meafTiaqem, - arc ocnebis unari aqvs, arc oxunjoba icis, arc araferi iseTi, rac maRali sazogadoebis kacs axasiaTebs.

- Tumca, amboben, niWi ar akliao. – Seubruna sityva diasaxlisma.

- niWi? – miaxala b. homem, mas? niWi? Tavis xelobaSi SesaZlebelia. – cota damSvidebiT daumata da kvlav daiwyo:

- ah, vTqvaT, didi vaWari, iuriskonsulti, eqimi Tu meafTiaqe rom ise iyos Tavis saqmeebSi garTuli, rom ucnauri da ukarebeli gaxdes, es mesmis! amisi magaliTebi istoriam icis! isini raimeze mainc fiqroben. ai, magaliTad, me ramdenjer dammarTnia, rom receptis dasawerad kalami magidaze miZebnia, igi ki Turme yurs ukan mqonda gaCrili!

amasobaSi madam lefransua kars midga, davinaxo, modis Tu ara “mercxalio” da uecrad SekrTa. viRac SavadCacmuli samzareuloSi Seamovida. bindbundSi kidev gaarCevdi mis RaJRaJa saxesa da aTletur agebulebas. - ras inebebdiT, b. moZRvaro? – SeekiTxa diasaxlisi da

buxridan TiTbris erT-erTi Sandali CamoiRo, gamirze rom svetebiviT iyo gamwkrivebuli, - iqneb rasme miirTmevdiT? tkbilnaxads an Wiqa Rvinos?

mRvdelma metad Tavazianai iuara. igi Tavisi qolgis wasaRebad movida, amas winaT rom eCnemonis monasterSi darCenoda, da madam lefransuas sTxova, am saRamosve saeklesio saxlSi gamomigzavne rogormeo, TviTon ki eklesiaSi gaeSura, sadac ukve mwuxrisas rekavdnen. roca misi fexis xma miwyda, meafTiaqem kvlav ena aidga da mRvdlis saqcieli saZraxisad miiCnia. mRvdlis mier erT ylap Rvinoze uaris Tqma saSinel farisevlobad eCvena; yvela mRvdeli farulad loTobs da im droebis dabrunebas natrulobs, roca eklesias meaTedi eZleodao. diasaxlisi mRvdels gamoeqomaga: - eg mRvdeli TqvenisTanas oTxs Sehkravs. SarSan Cvens biWebs

Calis akonvaSi Sveloda, erTbaSad eqvs-eqvs konas iRebda, Zalian Ronieri vinmea!

- vaSa! – wamoiZaxa meafTiaqem, - axla inebe da magisTana goliaTs Cveni qaliSvilebi gaugzavne saaRsarebod! me rom mTavroba viyo, TveSi erTxel sisxls gavuRebdi yvela mRvdels. diax, madam lefransua. yovel Tve erTi kai gaReba sisxlisa, policiis interesebisa da keTilzneobis TvalsazrisiT!

- gaCumdiT, b. home! Tqven urjulo xarT! sarwmunoeba ar gagaCniaT!

meafTiaqem miugo: - me maqvs sarwmunoeba, Cemi sarwmunoeba, da ufro metic, vidre

sxvebs, mTeli maTi pirmoTneobiTa da jambazobiT. piriqiT, me miyvars RmerTi! me mrwams arsi uzenaesi, Semoqmedi; CemTvis sul erTia, rogoric unda iyos igi; me mrwams igi, vinc

Page 60: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

gagvaCina da amqveynad mogvavlina, raTa pirnaTlad SevasruloT Cveni movaleobani moqalaqisa da ojaxis mamisa; magram saamisod me rodi mesaWiroeba eklesiaSi siaruli, iq vercxlis TefSebze mTxveva da sakuTari jiqiT im erTi muWa TvalTmaqcebis suqeba, vinc Cvenze ukeT ikvebeba! vinaidan RmerTi SegiZlia adido agreTve tyeSic, mindorSic da eTerovani cis gumbaTis WvretiTac, viT Cveni Zvelebi Svrebodnen. Cemi RmerTi aris RmerTi sokratesi, franklinis, volterisa da beranJesi! me momxre var savoiis qorepiskoposis sarwmunoebisa da 89 wlis ukvdavi principebisa! me ar mrwams RmerTi – moxuci, Tavis baRCaSi rom yavarjniT daseirnobs, Tavis momxreebs dasaZineblad veSapis mucelSi gzavnis, kiviliTa kvdeba da mesame dRes dgeba. yovelive es TavisTavad uazrobaa da, sxvaTa Soris, sruliad ewinaaRmdegeba fizikis yovelgvar kanons; amasTanave, igi gvimtkicebs, rom xucebi mudam uxeS umecrebaSi iyvnen Caflulni da mosaxleobasac iqiT miaTrevdnen.

- gaCumda da TvaliT garSemo msmenelebs eZebda, vinaidan, gatacebis dros, Tavi erTi wuTiT municipalur sabWoSi egona, magram samikitnos diasaxlisi rodiRa usmenda. yuri urmis Soreuli xragunisTvis miepyro. male sul axlos gaisma urmis xma, avardnili nalis Waxuni da “mercxalic” zed karebTan gaCerda.

es iyo yviTeli didi kolofi, uzarmazar rgolebze Sedgmuli, romlebic diliJansis saxuravs uswordeboda, mgzavrebs gzis danaxvas uSlida da mxrebsac talaxiT uTxupnida. viwro fanjrebis pawia minebi etlis moZraobisas sabralod laxlaxebda CarCoebSi da Zvel mtvers zemodan, aqa-iq, talaxiT iyo gagozili, rac qariSxlis wvimebsac ki savsebiT ver Camoerecxa. Sig sami cxeni iyo Sebmuli, etli daRmarTSi sacodavad laxlaxebda da ZaraTi miwas exeboda. ionvilis ramdenime moqalaqe ekipaJs gars Semoexvia; erTbaSad alaparakdnen, axal ambebs, cnobebs ekiTxebodnen, TavianT bargs eZebdnen; hiverma aRar icoda, visTvis epasuxna; mxolod igi asrulebda qalaqSi dabis mcxovrebTa davalebas. savaWroebs dauvlida, mewaReebisTvis tyavis xveulebi mohqonda, mWedlebisTvis – rkina, Tavis mijnurisTvis xan erTi kasri Tevzi, xan axalmodis qudi, xanac parikmaxeris nakeTebi kululebi. qalaqidan dabrunebisas, gzadagza, amanaTebs arigebda, zogjer pirdapir ezoSi gadaisvrida, Robes gadaRma, kofoze zeze idga da xmamaRla gahkioda, cxenebi ki amasobaSi TavisTavad midiodnen. dRes erTma garemoebam daagviana: madam bovaris meZebari mindorSi gaiqca. mTeli meoTxedi saaTis ganmavlobaSi eZaxdnen da uwruwunebdnen; hiveric ki ase naxevar lieze ukan dabrunda, iqneb sadme Tvali movkrao, magram iZulebuli Seiqna gza ganegrZo. ema tiroda, javrobda, am ubedurebas Sarls abralebda. erTi mefarTle, b. lere, romelic imave etliT mgzavrobda, aTasnairi magaliTiT cdilobda enugeSebina, rom

Page 61: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

dakargul ZaRlebs xSirad ramdenime wlis Semdgom ucvniaT TavianTi patronebio. aseT ZaRlebs Soris, - ambobda igi, - erTi Turme konstantinepolidan parizs dabrunebula. meores ormocdaaTiode lie gauvlia da oTxi mdinare gautopavs; mamamissac hyolia erTi pudeli, romelic Tormeti wlis dakarguli yofila da erT mSvenier saRamos uecrad zurgze Sextomia, roca stumrad wasuli mama quCaSi midioda Turme.

Page 62: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

(es Caematos dasawyisSi. gv. 8) man gamoiyena ZvelisZveli Tqmuleba im cdunebaze, rasac wm. antoni ganicdida udabnoSi. es iyo ueWvelad erT-erTi udidesi SemarTeba, rac ki odesme adamianis suls ucdia. “TviT Temis buneba, - ambobs amaze gi de mopasani, - misi moculoba, misi miuwvdomeli simaRle, yovelive es TiTqmis SeuZlebels xdida aseTi wignis daweras... wmidans acduneben ara marto SiSvel qalTa da saukeTeso qalTa Cvenebani, aramed mTeli is doqtrinebi, rwmenani, crurwmenani, romelTa Soris odesRac dawrialebda adamianis mousvenari goneba. es aris dausrulebeli dineba sxvadasxva religiisa, rasac Tan axlavs mTeli is xan gulubryvilo, xan rTuli da ucnauri warmodgenani, romelnic warmoiSobodnen im meocnebeTa, mRvdelTa, filosofosTa tvinSi, romelTac tanjavdaT SeuRwevisa da Seucnobis gagebis survili”. ase rom, am nawarmoebiT floberma angariSi gauswora Zfvel religiebsa da filosofiur sistemebs. roman “madam bovaris” gasamarTlebam SesaZlebloba ar misca mwerals daemTavrebina da gamoeqveynebina Sesworebuli varianti. igi ver bedavda mis dabeWdvas, radgan iq eSmakis piriT aSkarad da naTlad iyo dagmobili maSindel safrangeTSi gamefebuli reaqciis TareSi. da mwerali, bunebrivia, erideboda “recidivs”, rac, rogorc erT-erT Tavis werilSi ambobs, “katorRaSi amomayofinebso Tavs”. “madam bovaris” samarcxvino gasamarTlebiT ganawyenebulma floberma, TiTqos safrangeTis cxovrebis sinamdviles ganerinao, antikuri istoriis Temas mimarTa da dawera romani “salambo” karTagenis daqiravebul meomarTa cxovrebidan. Tanamedroveobas esoden daSorebuli Temis daZlevas (“salamboSi” aRwerilia daqiravebul muSaTa, meomarTa ajanyeba karTagenis winaaRmdeg. rac Zveli welTaRricxvis mesame saukuneSi moxda) mweralma didi dro da Sroma moandoma. jer erTi, unda Seeswavla am Soreuli warsulis materialuri kultura, risiTvisac unda gaewia WeSmaritad umZimesi Sroma: moeZebna da Tavi moeyara wvrili da nawyvet-nawyveti cnobebisaTvis karTagenis Sesaxeb, romlebic gabneulia antikuri da axali drois wyaroebSi; erTmaneTisaTvis Seedarebina mravali sxvadasxva cnoba, raTa daezustebina maTi simarTle, sinamdvile, radgan bevri maTgani sawinaaRmdego da zogjer daujerebel ambavs Seicavda. saamisod mwerals mouxda gascnoboda herodotes, plutarqes, tacitis, agreTve aristoteles nawarmoebT, raTa daedgina karTagenis saxelmwifoebrivi mmarTvelobis suraTi. isargebla agreTve romaeli mecnieris polibiusis “sayovelTao istoriiT”, sadac aRwerilia daqiravebulTa omi karTagenis winaaRmdeg. gaecno Tavis Tanamedrove mecnierTa (menari, renani da sxv.) Sromebs. erTi sityviT, ar dautovebia arc erTi Zegli Tu wyaro, sadac ki SeeZlo Tundac mcire ram masala epovna Tavisi TemisaTvis. erT-

Page 63: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

erT Tavis werilSi aRiarebs, rom amonawerebi gaukeTebia ormocdacameti sxvadasxva saxelwodebis naSromidan. magram aranaklebi energia da Sroma dasWirda mwerals, rogorc xelovans, rom marTlad daexata Zveli karTagenis cocxali cxovrebis suraTi, eCvenebina mis mcxovrebTa da daqiravebul meomarTa utyuari saxe, maTi xasiaTi, grZnobani, miswrafebani. erTi sityviT, daenaxvebina maSindeli cocxali adamiani. rasakvirvelia, amisaTvis ar kmaroda is mwiri, zogjer saeWvo cnobebi, romlebic mis xelT iyo. amitom xarvezebis Sesavsebad mwerali mimarTavda gamonagons, magram ise ostaturad, iseTi gabeduli xelovnebiT, rom mogonili namdviliviT eqsoveboda moTxrobas da bunebrivad aviTarebda mis msvlelobas. aseTia, magaliTad, akvedukSi maTos Sesvlis, msxverplad bavSvTa Sewirvisa da sxv. suraTebi. mwerali mTel eqvs weliwads muSaobda am romanze, magram, miuxedavad esoden didi rudunebisa, pirvrel xanebSi ar akmayofilebdap Tavisi naSromi, ar moswonda romanis ganviTarebis gza. “Tu me axla verafers vaxerxeb, - ambobs mwerali erT-erT Tavis werilSi, - Tu yvelaferi, rasac vwer, uSinaarso da uxamsia, es imitom xdeba, rom ar vcxovrob Cemi gmirebis cxovrebiT!” ai 1857 wlis zamTari. dawerilia romanis pirveli Tavebi. TiTqos yvelaferi rigzea, Txroba nakaduliviT mirakrakebs da uecrad... mwerali acxadebs: “yalb gzas vadgavar: personaJebi sxvanairad unda laparakobdnen”. man xazi gadausva yvelafers, rac dawerili hqonda da gaemgzavra romanis moqmedebis adgilas, tunisSi. es iyo 1858 wlis ivnisSi. tunisSi mwerali ecnoba am qveynis bunebas, ubis wignakSi akeTebs Canawerebs, imaxsovrebs peizaJebs, akvirdeba mcxovrebTa saxeebs, maTs zne-CveulebaT, av-kargs, cdilobs cocxali tunisis meSveobiT dauaxlovdes Soreuli karTagenis warsuls. erTi sityviT, sami Tvis ganmavlobaSi, rac tunisSi gaatara, erTi wuTic uqmad ar daukargavs; nanaxiT da aTasgvari STabeWdilebiT datvirTuli dabrunda safrangeTSi da misTvis Cveuli SromismoyvareobiT Seudga romanis weras, rac brwyinvaled daagvirgvina 1862 wlis aprilSi. magram gana SeeZlo did realist mwerals sabolood ugulvebeleyo Tavisi qveynis cxovrebis sinamdvile? da ai, daamTavra Tu ara es didebuli, homerosisebri sisadaviT dawerili romani “salambo”, - igi Seudga mesame, monumenturi nawarmoebis “sentimentaluri aRzrdis” weras. am romans, cota ar iyos, originaluri istoria aqvs: floberma am saxelwodebis ori romani dawera. pirveli dawerilia mis siymawvileSi, 1845 wels, aSkarad subieqturi maneriT, roca gatacebuli iyo romantizmiT. ase rom, es didi tanis romani ise, rogorc im periodis sxva nawarmoebni, romlebic mis sicocxleSi ar dabeWdila, erTgvari xarki iyo romantizmisadmi. romanis pirvel variantSi gamoyvanilia ori provincieli axalgazrda; anri da Jiuli. pirveli ocnebobs gaxdes “didi

Page 64: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

kaci”, moipovos amqveyniuri “cxovrebis siame” da, maSasadame, “bedniereba”, rasac kidevac aRwevs yovelgvari adamianuri, zneobrivi principebis dawixlviT. meore, Jiuli, anrisagan gansxvavebiT, provinciaSi rCeba da kmayofilebas povebs literaturul SemoqmedebaSi. igi “uars ambobs yoveliveze, rac amqveynad SeiZineba an iyideba: siamovnebaze, pativze, fulze, siyvaruliT moniWebul sixarulsa da pativmoyvareobis zeimze”. aseTia am romanis ori mTavari gmiri. cxovrebis am orgvari gzis dapirdapirebiT floberma gamoxata Tavisi zizRi burJuaziuli “saRi keTilgonierebisadmi”. man icis, ras warmoadgens burJuaziuli sazogadoebrioba; icis, rom iq ocneba da sinamdvile gaTiSulia, rom iq ocnebas ganxorcieleba ar uweria. “sentimentaluri aRzrdis” meore variantis wera floberma daiwyo 1846 wlis seqtemberSi, roca ukve saxelmoxveWili mwerali iyo. pirveli variantis daweridan TiTqmis meoTxedi saukune gavida. am xnis ganmavlobaSi bevri ram Seicvala safrangeTis politikur da socialur mdgomareobaSi da ai, floberma ganizraxa daewera “Tavisi Taobis adamianTa zneobrivi istoria”. es iyo meore imperiis zeimis xana. safrangeTis burJuazia ganuxrelad mdidrdeboda. viTardeboda mrewveloba, vaWroba, teqnika, magram es rodi hxiblavda mwerals. man icoda, rom es ar iyo namdvili progresi, icoda, rom zeda fenebis materialuri warmateba ver gamoisyidda mis xnobriv dakninebas. man ukve Tavis pirvel romanSi – “madam bovari” gviCvena Tu ra aris burJuaziuli progresi. am mxriv igi samudamod imedgacruebuli darCa; ar swamda istoriuli, sazogadoebrivi progresis SesaZlebloba, radgan ivlisis monarqiac, meore respublikac da meore imperiac misTvis mxolod saZulveli burJuaziis zeimi iyo. am romanze muSaobis dros igi JorJ sands swerda: “Tu gamocdilebas davujerebT, me mgonia, rom mmarTvelobis arc erTi forma kargs arafers Seicavs; orleanizmi, respnublika, imperia aRarafers ar eubneba arc gonebasa da arc guls, radgan TiToeul am kolofSi Cadebulia uaRresad winaaRmdegobrivi ideebi. yvela droSa ise gaTxupnulia sisxliTa da nexviT, rom droa sulac uari vTqvaT maTze. kmara sityvebi. Zirs simboloebi da fetiSebi!” aseTi ganwyobiT Seudga floberi am romanis weras, romelsac qvesaTaurad aqvs: “erTi axalgazrda kacis istoria”. magram romanis ganviTareba warmoebs revoluciis dros da realist mwerals ar SeeZlo gverdi aevlo im ambebisaTvis, romlebmac udidesi roli Seasrules safrangeTisa da mTeli evropis cxovrebaSi. “sentimentaluri aRzrdis”, rogorc istoriuli romanis, Tavisebureba is aris, rom igi dawerilia adamianis mier, visac ar swams revoluciis SemoqmedebiTi Zala, radgan mas, misi azriT, ar Seswevs sazogadoebrivi cxovrebis gardaqmnis unari. amitomac revoluciuri ambebi romanSi Cans

Page 65: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

epizodurad, gakvriT da moqmedi pirebic ar arian iseTi tipiuri revoluciuri figurebi, romelTa xasiaTi mTeli istoriuli konfliqtis ganganmaavlobaSi Camoyalibdes da gamoZndes. eseni arian an Cveulebrivi, uferuli pirovnebani, rogorc, magaliTad, hiusone da martinoni an gulwrfeli da patiosani, magram uprincipo da nebisyofas moklebuli adamianebi, rogoricaa noqari diusardie, anda gacveTili radikaluri frazebiT Tavgamotenili dogmatikosebi, rogoricaa senekali, romlebic politikuri ambebis Semyure “medRexvaliebi” arian. ai, Tund, romanis mTavari gmiri , - frederik moro! uqnara, meocnebe, romantikul literaturaze aRzrdili, grZnobis amyoli provincieli axalgazrda. igi Camohgavs am romanis pirveli variantis Jiulsac, radgan masaviT romantikulad ucqeris amqveyniur sinamdviles, da anrisac, raki masaviT uprincipo da uTauria; masaviT natrobs warmatebasa da “saamo” cxovrebas. igi 1848 wlis revoluciis SemTxveviTi da uneburi monawilea. istoriuli ambebis ganviTareba Tavisi gziT midis, frederiks maTi araferi ekiTxeba, mas Tavisi gza aqvs, sruliad gansxvavebuli, romelsac saerTo araferi aqvs sazogadoebriv ambebTan. xalxi ajagyda, quCebSi Taf-zarbaznis ganuwyveteli grialia, xolo frederiki TavmoWrili qaTamiviT exeTqeba aqeT-iqiT tronSesa da fermis quCebs Sua da qalbaton mari arnus elodeba paemanze... ganvlo 1848 wlis gazafxulma da Tan waiRo respublikuri iluziebi; imedgacruebuli parizeli muSebi kvlav adRdgnen, gmirulad ibrZvian da ixocebian barikadebze, frederik moro ki fonteblos tye-parkSi cxovrobs gancxromiT Tavis satrfosTan – rozanetTan erTad. dadga 1851 wlis dekemberi, moxda saxelmwifoebrivi gadatrialeba, rac frederikisa da misi meore satrfos – q-n dambrezis gayras daemTxva, gamocxadda samxedro wesebi, daiTxoves erovnuli kreba, magram, TiTqos aq araferiao, frederiki yursac ar ibertyavs, mas Tavis pirad cxovrebaSi momxdari gadatrialeba awuxebs, Tavisi ocnebis damsxvrevas dastiris. floberi darwmunebulia, rom revolucias araviTari cvlileba ar mouxdenia safrangeTis sazogadoebriv cxovrebaSi, amitom revoluciis epizodebi romanSi naCvenebia uxalisod, zereled, ise rogorc isini SeuZlia dainaxos gareSe mayurebelma: “doli saieriSos ukravda. gaismoda gamayruebeli SeZaxilebi, gamarjvebis “vaSa”. brbo qanaobda TiTqos morevi trialebso; frederiki Sig SuagulSi moeqca; sanaxaobiT gatacebuli, Tanac metismetad kmayofili, veRar iZvroda. daWrilebi, romlebic ecemodnen, daxocilebi, miwaze rom eyarnen, namdvil daWrilebs, namdvil mkvdrebs ar hgavdnen. mas egona, speqtakls vucqero”. erT-erT Tavis werilSi mwerali Cioda: “meSinia, meorexarisxovanma epizodebma mTavari ar Caylapon”. swored amitom revoluciuri ambebi miCneulia “meorexarisxovan epizodebad”, pirvel ploanze ki wamoweulia romanis gmiri da misi piradi gancdani.

Page 66: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

saerTod, uunda iTqvas, rom romanis mTavari gmiri sakmaod ucnauri tipia. mas TiTqos arc goneba aklia da arc grZnoba, magram verc erTi saTanadod ver gamouyenebia. misi sazogadoebrivi mrwamsi keTilSobiluria, magram gaurkveveli. revoluciis dReebSi cdilobs monawileobac ki miiRos sazogadoebriv saqmeebSi: eswreba saarCevno krebebs, apirebs deputatobis kandaditad daasaxelos Tavi, magram araferi gamoudis, raRac gauWreli kacia, ver bedavs, Tu ar exerxeba saqmis dawyeba, miuxedavad imisa, rom daxmarebas uweven megobari delorie da satrfo, q-ni dambrewi, visac qmris meoxebiT didi gavlena aqvs burJuaziul wreebSi. rac Seexeba grZnobaTa sferos, aq igi pirdapir Seudrekelia. Tu politikaSi umweo da ususuria, am sferoSi metad gabeduli da moxerxebulia. erTsa da imave dros uyvars oTxi, sxvadasxva wrisa da sxvadasxvanairi xasiaTis qali. mSobliur qalaq noJanSi Wabukuri gatacebiT uyvars mezoblis – rokis qaliSvili katrini. havridan noJans mimaval samdinaro gemze Sexvdeba da erTi SexedvisTanave Seuyvardeba ori Svilis deda, q-ni arnu. es iyo misi, ase vTqvaT, wrfeli platonuri siyvaruli, rac sicocxlis dasasrulamde SerCa. parizSi cxovrebis manZilze gadaeyreba Tavisufali qcevis qals rozanets, romelTanac vaJiSvili SeeZineba. am kavSirs igi imiT amarTlebs, rom rozaneti axalgazrda da garegnulad momxibvlelia. TiTqos marTlac bedi ewia da iseTi vinme Sexvda, viszedac ocnebobda, magram didi xani ar gaivlis, rom grZnobis amyoli frederiki, “saocneboze” guls aiyris da gulcivad, tlanqad daSordeba. amjerad misi gatacebis obieqti gaxdeba q-ni dambrezi, mdidari bankiris axalgazrda qvrivi. aq xorciel ltolvas sxva miswrafebac daerTvis – materialuri mosazreba da “maRal sazogadoebaSi” SeRwevis survili. magram grZneobis daudgroomloba Tavisas izams: amasac pirdapir daqorwinebis winadRes gaeyreba! bolos gaaxsendeba Tavisi Wabukuri gataceba – katrin roki. parizs miatovebs da noJans gaeSureba, magram pirveli suraTi, romelic iq Casvlisas Tvalwin warmoudgeba, aseTia: eklesiidan mklavgayrili gamodis frederikis megobar delorieze jvardawerili katrini. floberi, raki revoluciis gardamqmneli Zala ara swams, xalxis masobriv gamosvlebs gvixatavs, rogorc brbos ajanyebas, prac ganusjelad spobs, anadgurebs yvelafers. ai rogor iqceva gamarjvebuli brbo mefis sasaxleSi: “yvela mZafrma sixarulma Seipyro; TiTqos mospobilma taxtma momaval usazRvro bednierebas adgili ukve dauTmoo, xalxma dauwyo gleja fardebs, amsxvrevda sarkeebs, WaRebs, sasaneleebs, magidebs, skamebs, yovelgvar avejs, spobda naxatebian albomebsa da xelsaqmis kalaTebsac ki. Tuki gaimarjves, ratomac ar unda gaerTon! – ironiulad amarTlebs avtori. – yvela ikmayofilebda Wirveulobas: siraqlemasfrTebiani qudi mWedlis Tavs amSvenebda, sapatio legionis ordenis lentebs roskipebi qamrad irtyamdnen... Semdeg onavrobam ufro Savbneli xasiaTi miiRo. utifari

Page 67: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

cnobismoyvareoba aiZulebdaT SeexedaT yovel kuTxeSi, CaexedaT yvela yuTSi. katorRelebi xels afaTurebdnen princesebis sawolSi, zed goraobdnen da amiT inazRaurebdnen imas, rom mefis qaliSvilebi ver gaaupatiures... sxvebi, ufro saSineli saxisani, uxmod daexetebodnen sasaxleSi da cdilobdnen, moeparaT raime... talanSi tansacmlis grovaze Semdgariyo meZavi qali, Tavisuflebis qandakebas rom gamoxatavda, uZravi, saSineli, Tvalebgadmokarkluli”. garna, Tu gamarjvebuli brbo aseTia, nakleb saSineli da sazizRari arc gamarjvebuli “kulturuli” burJuaa. lafaietis quCaze jarma barikadi aiRo, damarcxebuli muSebi tuilris sardafebSi Cayares... cxraasi kaci iyo. talaxSi izilebodnen, denTis boliT da Semxmari sisxliT gaSavebulni, acaxcaxebulni, gaafTrebiT yvirodnen... vinme rom mokvdeboda, gvami ar gahqondaT. haerSi liclicebdnen myrali anaorTqlis anTebuli mwvane da yviTeli enebi. epidemiis SiSiT daniSnes gansakuTrebuli komisia. Tavmjdomarem sardafSi Casvla daapira, magram, gaxrwnilebisa da uwmindurobis simyraliT Tavzardacemuli, ukanve amovarda. roca pyrobilni sarkmelebTan mividodnen, saguSagoze mdgari erovnuli gvardiis jariskacebi xiStebiT Cxvletdnen da ukanve erekebodnen maT. ulmobelni iyvnen es jariskacebi. imaT, visac brZolaSi monawileobis miReba ar mouxda, surdaT riTime gamoeCinaT Tavi. es iyo simxdalis zeimi. Surs iZiebdnen erTbaSad gazeTebis, klubebis, krebebisa da doqtrinebis gamo, yvelafris gamo, rasac isini mTeli sami Tvis manZilze sasowarkveTilebaSi mohyavda. Tanasworobam, Clungma, mxecurma Tanasworobam, miuxedavad Tavisi damarcxebisa (TiTqos Tavisi damcvelebis dasasjelad da Tavisi mtrebis gasacinad), zeimiT iCina Tavi. damyarda sisxliani sazizRrobis erTnairi done, radgan gamdidrebis fanatizmi ar CamorCeboda siRaribis sigiJes. aristokratia iseve mZvinvarebda, rogorc brbo, Ramis CaCi wiTel CaCze nakleb sazizRari rodi aRmoCnda. sazogadoebrivi goniereba dabnelda, rogorc didi ubedurebis Semdeg xdeba xolme...” sagulisxmoa, rom 48 wlis revoluciaze floberi werda: “imas, ramac 48 wlis revoluciaSi SemaZrwuna, Tavisi bunebrivi sawyisi aqvs did revoluciaSi, romelic, rac unda ilaparakon, Sors ar wasula saSualo saukuneebidan”. amrigad, floberisaTvis Tanabrad miuRebelia rogorc revolucia, ise kontrrevolucia. igi maT Soris tolobis niSans svams. ai es urwmenoba istoriis mamoZravebeli Zalisadmi udevs safuZvlad floberis pesimistur ganwyobilebas. megobari qalisadmi, luiz kolesadmi miweril werilSi igi ambobs: “Cven, literatorebsa da mwerlebs, ara gvaqvs sayrdeni wertili, niadagi fexqveS gvecleba. vis esaWiroeba mTeli es Cmaxva? vis moTxovnas akmayofilebs igi? Cvensa da brbos Soris araviTari kavSiri ar arsebobs; miT uaresi brbosaTvis da gansakuTrebiT CvenTvis. magram... saWiroa, miuxedavad yvelafrisa, damoukideblad kacobriobisagan, romelic uargvyofs, vicocxloT sakuTari

Page 68: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

mowodebisaTvis, avideT Cvens spilos Zvlis koSkSi da viyoT iq marto Cvens fiqrebTan erTad...” ase fiqrobda mwerali, magram es rodi niSnavda cxovrebisagan gandgomas, gandegilobas. meore imperiis burJuaziuli sazogadoebis urTierToba, misi gemovneba da zne-Cveulebani mas ise ezizReboda, rom iZulebuli iyo damaluliyo “spilos Zvlis koSkSi”, raTa SesaZlebloba hqonoda daecva xelovanis damoukidebloba da SemoqmedebiTi procesi ar daeqvemdebarebina burJuaziuli sazogadoebisaTvis, raTa uecocxla sakuTari mowodebisaTvis”. marTalia, am romanSi floberma ver mogvca, Tu ar mogvca imdroindeli ambebis gmiris, 48 wlis revoluciis gmiruli mebrZolis utyuari suraTi. revoluciis droindeli parizis proletariatis ideur warmomadgenlad avtori gvixatavs senekals, visac iseT Tvisebebs miawers, rom igi gveCveneba raRac saSinel fanatikosad, gonebaClung dogmatikosad, ganyenebul doqtrinebad; igi gatacebulia sayovelTao gaTanabrebis ideiT da ugulod, gulcivad epyroba konkretul adamianebs. ejavreba xelovneba da silamaze. erTi sityviT, es aris adamianur grZnobebs moklebuli pedanti, vinc, bolos da bolos, Tavis “moRvaweobas” imiT agvirgvinebs, rom policieli xdeba da ar indobs Tavis megobarsac ki, diusardies klavs. revoluciis droindel tipebs Soris yvelaze mkafiod daxatulia swored es diusardie. misi saxiT mwerals surda moeca xalxis wridan gamosuli gulwrfeli adamianis tipi, visac marTla enatreba samarTlianoba da sayovelTao Zmoba-Tanasworoba. magram igi Tavisi moqmedebiT, mudmivi meryeobiT, erTbaSad aRtyinebiTa da myisve uimedobiT ufro wvrilburJuaziuli demokratiis warmomadgenelia, vidre xalxisa. 1848 wlis TebervalSi igi aRtacebulia revoluciis lozungebiT, ivnisSi iaraRiT ibrZvis ajanyebuli xalxis winaaRmdeg, erTi wlis Semdeg ki sinanuli Seipyrobs da namdvil wvril burJuasaviT daiwyebs wuwuns: “gana yvelaferi ar daiRupa? roca revolucia daiwyo, vfiqrobdi, bednieri viqnebi-meTqi. gaxsovT, ra kargi iyo yvelaferi, ra SvebiT vsunTqavdi, magram axla uaresia, vidre winaT. axla isini klaven Cvens respublikas... Tumca mainc, rom gvcodnoda! meti patiosneba rom gamogveCina, SeiZleboda movrigebuliyaviT... magram ara! muSebi burJuebze ukeTesi ar arian, ai ra!” ukeTesi arc uprincipo deloriea, vinc arafers ar zogavs imisaTvis, rom Zalaufleba moipovos: “iyo ledriu lorenis komisari, magram radgan konservatorebs Zmobas uqadagebda, socialistebs ki – kanonebis pativiscemas, ivnisis ambebis Seamdeg ubodiSod daiTxoves Tanamdebobidan... demokratiis kars ukakunebda, sTavazobda samsaxurs kalmiT, sityviT, saqmiT, magram yvelgan ukuagdes, ar endobodnen da iZulebuli gaxda gaeyida saaTi,m wignebi, TeTreuli...” magram floberis, rogorc brwyinvale realisti mwerlis sworupovari niWi Seudarebel Zalas iCens burJuaziuli

Page 69: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

sazogadoebis, “wesrigis partiis” warmomadgenelTa daxatvaSi. ivnisis ajanyebis damarcxebis Semdeg TiTqos imisaTvis, rom ufro mkafiod dagvanaxos reaqciis sazizRari saerTo saxe, mwerali am sazogadoebas bankir dambrezis salonSi uyris Tavs da daundoblad amxilebs gamdidrebul “meduqneTa” gaumaZRar momxveWelobas, farisevlobas, cru patriotizms, uzneobasa da udieroba-sisastikes. isini arafers ar eridebian, arafers ar zogaven imisaTivis, rom daicvan TavianTi jibe. ra ubadrukia uxeiro vaWruka Jak arnu, vinc jer mxatvruli nivTebis vaWrobs, mere keramikis qarxanas aSenebs, Semdeg saeklesio nivTebis savaWros awyobs, magram uTaurobis gamo daxli arsad ar dasdgomia. miuxedavad amisa, TavgamodebiT icavs kerZo sakuTrebas, risTvisac ivnisis dReebSi erovnuli gvardiis rigebSi Sedis. sazizRaria mrewveli fumiSoni, vinc “sityva sakuTrebas rom gaigonebs, risxviT gonebas kargavs: - es ufleba TviT bunebam daawesa! bavSvebic ki ver elevian TavianT saTamaSoebs. yvela adamiani iziarebs Cems azrs, agreTve yvela cxoveli. lomic ki, laparaki rom SeeZlos, ganacxadebda, mesakuTre varo! me, magaliTad, batonebo, saqme sul raRac TxuTmeti aTasi frankiT dayiwye. iciT Tu ara, rom mTeli ocdaaTi wlis ganmavlobaSi mudam dilis oTx saaTze vdgebodi, rom kapitali damegrovebina! da axla damiwyeben mtkicebas, misi patroni Sen rodi xar, Seni fuli Seni rodiao. erTi sityviT, sakuTreba qurdobaao!” floberiseuli utyuari TvaliT aris daxatuli msxvili burJuaziis warmomadgeneli, bankiri dambrezi. igi qameleoniviT icvlis fers imis mixedviT, Tu rogoria politikuri amindi. revoluciis aRmavlobis dReebSi igi mzad aris iwamos prudonis moZRvrebis simarTle, aqebs “Cvens saucxoo devizs: “Zmoba, Tavisufleba”. ufro metic, igi ambobs: “bolos da bolos, Cven yvelani cotad Tu bevrad muSebi varT”. ivnisis ajanyebis dReebSi ki “ise gaafTrdeba, rom jibeSi atarebs kastets da mouwodebs: “daakavon yvela damTxveuli, yvela socialisti. dambrezis salonSi Tavmoyril sazogadoebas mwerali ase axasiaTebs: “aq myof mamakacTa umravlesoba sul mcire oTx mTavrobas mainc emsaxureboda da isini gayiddnen safrangeTs an adamianTa modgmas, oRond gadaerCinaT TavianTi simdidre, Tavidan aecilebinaT gaWirveba, anda mxolod imitom, rom Tandayolili sixarbe aiZulebdaT qedi moexaraT Zalis winaSe”. floberi cnobilia, rogorc sworupovari stilisti, romelic viT deda sayvarel Svils, gafacicebuli dastrialebs Tavs TiToeul sityvas, yovel frazas. magaliTad, misive sityviT viciT, rom romanSi “madam bovari” igi erT kviras fiqrobda frazaze, romelic misi mosawoni mainc ver gaxda. roman “sentimentaluri aRzrdis” ena SedarebiT ufro sadaa, magram, samagierod, ufro uxvia leqsikis mxriv, ufro mkafio da sxartulia, Txroba nakaduliviT morakrake. aseTia romani, romelic ganzraxuli iyo rogorc avtoris “Taobis adamianTa zneobrivi istoria”. mweralma Tavisi

Page 70: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

ganzraxva Seasrula da mogvca misi Tanamedrove cxovrebis, marTalia, arasaxarbielo, magram piruTvneli, utyuari suraTi. da Tumca igi ambobda: silamaze SeuTavsebelia Tanamedrove cxovrebasTano, magram Turme am miuRebel, maxinj sinamdvileSic ki WeSmarit xelovans SeuZlia iSovos masala iseTi mSvenieri qmnilebisaTvis, rogoricaa “sentimentaluri aRzrda”... edmond gonkuri igonebs: “1880 wlis aRdgoma me da Cemma megobarma gustav floberisas gavatareT kruaseSi. zola ise mxiaruli iyo, rogorc komisioneri, vinc sarfiani saqme gaCarxa. dode, rogorc adamiani, ujiaT Sromas rom gaeqca da surs erTi gainavardos. Serpantie, rogorc studenti, kai smas rom elodeba; me ki ubralod, floberTan yofna maxarebda. bevri vsviT sxvadasxva Rvino da mTeli saRamo gavatareT didi ambebis moyolaSi, ris gamoc floberi bavSviviT xarxarebda. man uari gviTxra Tavisi romanis wakiTxvaze, ar SemiZlia, metad moqanculi varo”... es romani iyo “buvTari da pekiuSe”, romlis weras igi 1872 wels Seudga. rogoria am romanis Sinaarsi? am kiTxvaze pasuxis gasacemad saWiroa gavixsenoT, rom flobers erT dros (1879 w.) azrad hqonda romanisaTvis qvesaTaurad mieca: “meTodis nakleboba mecnierebaSi”. da ai, swored es aris “buvari da pekiuSes” namdvili Sinaarsi, ragind ucnauri da mcdaric unda gueCvenos igi. mwerals am romanSi mTavar gmirebad gamohyavs ori moxuci, patara moxeleebi, romelTac mosZulebiaT TavianTi uferuli cxovreba da ganuzraxavT gaigon, ra aris amqvueyniuri arsebobis azri. am mizniT isini Seudgebian mecnierebis sxvadasxva dargis: qimiis, fizikis, medicinis, fiziologiisa da sxv. Seswavlas. axdenen mraval eqsperiments, cdiloben cxovrebaSi, praqtikaSi gamoiyenon SeZenili codna, magram bevr Secdomasa da sisuleles sCadian umecrebis gamo, da Sedegic mudam an sasacilo an savalalo gamoudiT. roca, magaliTad, raime eqsperimentis dros amCneven, rom “TariRebi xSirad erTmaneTs ar emTxvevian”, isini zizRiT ekidebian faqtebsac. imis gamo, rom tyis gaSenebis sakiTxi metad rTulia, isini daaskvnian: “agronomiac SeiZleba fuWi da gamogonili iyos”. roca xedaven, rom “gamonaklisebi” SeiZleba “marTali” ar iyos, gulgatexilni gaiZaxian: “aba viRas unda endo?” bolos, sruliad imedgacruebulni, TavianT Zvel xelobas, qaRaldebis gadaweras ubrundebian. aseTia maTi “didi garjisa da mcdelobis” unugeSo finali. magram, rogorc zemoT aRvniSneT, amaSi, avtoris azriT, qrali miuZRvis TviT mecnierebasac meTodis naklebobis Tu uqonlobis gamo. mwerali ar malavda, rom ganzraxuli hqonda daewera “erTgvari kritikuli humoristuli enciklopedia”. meo, ambobda igi, “Tanamedroveebs pirSi mivaxli im zizRs, rasac isini mgvrian”.

Page 71: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

es Tanamedroveebi ki iyvnen mesame respublikis gabatonebuli klasebi, romlebmac ulmoblad daasamares komuna da cxovrebaSi gaamefes burJuaziuli wesrigi, mecnierebaSi ki subieqtivizmi da empirizmi. floberisaTivis miuRebeli iyo rogorc erTi, ise meore. Tu erT dros, samocdaaTian wlebSi, iyo xolme iseTi momentebi, roca mas swamda mecnierebis Zala da fiqrobda, sazogadoebriv cxovrebas mecnierebi unda xelmZRvanelobdneno, axla, piriqiT, imedgacruebuli iyo am mxriv da arc mecnierebis da arc saerTod, progresisa aRaraferi swamda. es iyo swored is momenti, roca igi Tavis megobar qals – luiz koles swerda: “Cven, literatorebsa da mwerlebs ara gvaqvs sayrdeni wertili, niadagi fexqveS gvecleba. vis esaWiroeba mTeli es Cmaxva? vis moTxovnilebas akmayofilebs igi? Cvensa da brbos Soris ar arsebobs araviTari kavSiri; miT uaresi brbosaTvis da gansakuTrebiT CvenTvis...” ase gaorebuli iyo floberis pirovneba, aseT saSinel sulier mdgomareobaSi myofi Seudga igi “buvari da pekiuSes” weras. didi Sroma da dro dasWirda masalis Segrovebas, radgan romanis Sinaarsis mixedviT iZulebuli iyo gascnoboda mecnierebis sxvadasxva dargs. floberis werilebSi gabneulia cnobebi, Tu rogor muSaobda igi am romanze. erT-erT werilSi naTqvamia: “ager ukve ori Tvea, rac erTi striqonic ki ar damiweria, sul vkiTxulobdi... vkiTxulobdi, sanam TvalisCini ar damekargeboda... iangariSeT saSualod dReSi ori tomi..." ori tomi dReSi! mwerals ki “ori moxucis gulisaTvis”, rogorc TviTon ambobda, aTas xuTasze meti tomis wakiTxva mouxda! igi mopasansac ki sTxovda Seegrovebina misTvis cnobebi botanikis dargSi. garda amisa, ramdenjerme dasWirda mogzauroba, raTa aerCia adgili, sadac es ori axirebuli moxuci iunda daesaxlebina. ukve 1872 wlis 18 aprils igi werda: “amas albaT TviT 1880 wlamde movundebi. viCqari, mujluguniT verekebi sakuTar Tavs, rom erTi wuTic ki ar davkargo. ise daviqance, Zvlebic ki mtkiva”. floberis eWvi gamarTlda: “igi uecrad gardaicvala 1880 wlis 8 maiss da ukanaskneli romani “buvari da pekiuSe” daumTavrebeli darCa. garna mweralma dagvitova romanis dawvrilebiTi konspeqti, romlis mixedviT mkiTxvels SeuZlia warmoidginos, Tu rogori unda yofiliyo misi dasasruli. floberis kalams ekuTvnis agreTve sami mSvenieri moTxroba, romlebic dawerilia misTivis Cveuli RrmaazrovnebiTa da natifi eniT. esenia: “gulmarTali”, “legenda wm. iulianeze” da “herodia”. Cven vbeWdavT gustav floberis werilebis mcire nawils, rac metad saintereso masalas warmoadgens mwerlis cxovrebisa da Semoqmedebis gasacnobad. aq marTlad da Seuferadeblad aris gadaSlili misi suli da guli, misi azrebi, misi rwmena, misi miswrafeba, zne-Cveuleba, avi da kargi. garda amisa, werilebi

Page 72: gustav floberi - biblionteka.files.wordpress.com · ai romanis mTavari gmiri, ema bovari. vin da ram Seqmna igi iseTi, rogorc nawarmoebSia gamoyvanili? saidan warmodga, ra iyo mizezi

gvacnoben floberis TiTqmis yvela Tanamedrove mwerlis (poetisa Tu prozaikosis, gamoCenilisa Tu nakleb cnobilis) portretebs, maT urTierTobas floberTan. werilebi gviCveneben, Tu rogor muSaobda es sworupovari stilisti Tavis ganTqmul romanebze, ra “wviTa da dagviT” aRwevda warmatebas. erTi sityviT, es aris mwerlis utyuari da dawvrilebiTi biografia. aristo WumbaZe