1. Do. Dr. Raci TACIOLU 2. Giri Dzenli, planl ve belirli bir amaca ynelik olarak ortaya kmas yenidir. amzda ortaya kma nedenleri, kamu ve zel kesimin evre ile dzenli iliki kurma zorunluluudur. Daha da nemlisi demokrasi iinde halkn kendisini bir g olarak teki kurumlara kabul ettirmesi gereidir. 3. Gnmzde halk, ynetimlerden bilgi istemekte ve hesap sorabilmektedir. nk, ynetilen birey statsnden vatanda statsne gemitir. Ynetilen kamu ynetimi zerinde denetim kurmak istemekte ve ynetimi ak olmaya zorlamaktadr. Sivil toplum kurulularnn destei ve katks olmadan lkenin ynetilemeyecei bir aamadayz. 4. Halkla ilikiler ile ynetim, halkn bilgi ve aydnlanma gereksinimi karlayabilmektedir. Halkn tepkilerini renerek eylem ve ilemlerine yn verebilmektedir. Demokratik yntem halk inandrmak ve ikna etmekten geer. Bu amalara varabilmek iin bilinen en nemli aralardan birisi halkla ilikilerdir. 5. Halkla likilerin Douu Yneten-ynetilen, satc-mteri ikililiinden bu yana halkla ilikiler uygulamasna rastlanmaktadr. Halkla ilikilerin planl, kuramsal alt yaps olan ve ynetilen bir aba olarak ortaya kmas yenidir. Halkla ilikilerin geliimi belirli evrelerden gemitir. En nemlisi 20. yzyla rastlamaktadr. lk ortaya kt, gelitii ve rengini ald yer ABDdir. 6. Halkla likilerin Douu Toplumsallama sreciyle birlikte ortaya kmtr. lk rneklerine forumlar araclyla Eski Yunan ve Romada grrz. Halkn sesi Hakkn sesidir. Msr, Mezopotamya ve randa dnemin yneticilerin tantan tabletler bulunmaktadr. 7. Halkla likilerin Douu 1807 ylnda kongreye gnderilen mesaj. Beyaz Sarayda srekli ve dzenli yaplan basn toplantlar. 19. yzylda balatlan ve hzla yaygnlaan kamuoyu aratrmalar. 1896 bakanlk seimlerinde halkla ilikiler nemli bir yer tutmutur. 1917de Halk Aydnlatma Komitesi kamu ynetiminin ilk halkla ilikiler birimi olmutur. 8. neminin Artmas Ivy Lee ve Rockfeller irketler Topluluu. Kk brorler hazrlam ve almalarn lkeler Bildirgesi adl kk bir yaptta toplamtr. Kamu mutlaka bilgilendirilmeli. Basnla ilikiler salkl biimde yrtlmeli. Bu ilikiler kaliteli bir hizmetle desteklenmeli. Hizmetin denetlenmesi ve gelitirilmesi salanmal. 9. neminin Artmas kinci nemli isim Edward Bernaysdr. Halkn anlalmas gerektiini ifade etmitir. 1920de halkla ilikiler danmanl szn benimsedi. 1923de Kamuoyunun Aydnlatlmas kitabn yaymlad. Yeni bir halkla ilikiler anlay dodu. Sosyal ve davran bilimlerinden beslenmeye balad. 10. neminin Artmas 1929 Byk Buhran ve halkla ilikiler. Toplumsal sorunlar yok saymak veya grmezden gelmek. Kamu ynetimi toplumsal sorunlarn bir btn iinde ele alarak zm aramaya balad. Kamuoyunun ok nemli bir toplumsal gerek olduu grld. Edilgen bireyden etken birey anlayna geildi. New-Deal (ekonomik arlkl yeni blm program). Televizyonda halk sohbetleri. Halkla ilikiler kampanyalar srekli hale gelmeye balad. 11. neminin Artmas deolojik Devlet Faaliyetlerinin nem Kazanmas, Ynetsel Etkinlii Artrma Zorunluluu, Ynetimin Karmaklamas, Halkla Gvene Dayal likiler Kurma Zorunluluu. 12. Halkla likilerin Geliimi James Grunige gre halkla ilikilerin geliimi drt model altnda toplanabilir: Basn Ajans Modeli: Kamuoyunun desteini kazanmak iin gerekleri arptmtr. Bir nevi propaganda yapmaya allmtr. Siyasal kampanya ve ovlar ii maniplasyon tekniini kullanmtr. En tannm temsilcisi Barnumdur. 13. Halkla likilerin Geliimi Kamuoyunu Bilgilendirme Modeli Ivy Lee tarafndan gelitirilmitir. Antrasit kmr grevi, Pennsylvania demir yolu ve Rockfellera halkla ilikiler almalar yrtmtr. ki Ynl Asimetrik Model Kamuoyunu aydnlatma ve ikna etmek amalanmtr. 14. Halkla likilerin Geliimi Edward Bernays tarafndan uygulanmtr. The American Tobacco Company iin zgrlk Yry dzenlemitir. ki Ynl Simetrik Model Gnmzde en ok tercih edilen modeldir. Dier modellerle birlikte de kullanlabilir. 15. Trkiyede Halkla likiler Kamuda balatlmtr. BYEGM, DPT Yayn ve Temsil ubesi, Dileri Bakanl Enformasyon Dairesi, bakanlklarn basn ve halkla ilikiler mavirlikleri gibi. 1962 ylnda uygulanan Merkezi Hkmet Tekilat Aratrmas Projesi (MEHTAP). Devlet kurulularnn her kademesinde alma ve kararlarda halkla yakn iliki kurulmaldr. 1961 Anayasas. 1970ler zel sektrn ilgi gstermesi. 16. Halkla likiler Tanmlar Yneten-ynetilen ilikilerini kapsayan halkla ilikiler deiik biimlerde tanmlanmaktadr. ngilizce public relations, Franszca relations publiques, ksaca PR denilir. Halkla ilikiler tantma grevi yapmak, kimlik yaratmak veya bir rgtle kamu arasnda iliki kurmaktr. Halkla ilikiler, tanma ve tantma edimidir. 1970lere kadar yaplan 472 deiik halkla ilikiler tanmn derleyen aratrmac Rex Harlova gre halkla ilikiler, kurulu ve hedef kitlesi arasnda karlkl iletiimi, anlay, kabul ve ibirliini kurma ve srdrmeye yarayan ynetim fonksiyonudur. 17. Tanmlara gre halkla ilikiler; Bir ynetim fonksiyonudur, letiim srecidir, Kamuoyunu etkileme etkinliidir, Halk topluluklar ile ilikiler kurar, Kuruluun sosyal sorumluluu erevesinde yaplan bir etkinliktir. Halkla ilikiler, ynetsel bir fonksiyon olarak kurum veya kuruluun ilgili sosyal paydalar ile gelitirdii ve onlarn sempatisini kazanarak bu sempatiyi uzun vadede nce gvene sonra destee dntrmeye alt iletiimsel faaliyetlerdir. 18. Halkla ilikiler tanmlar l bir sistematik ayrma tabi tutulabilir. Kaynak sistematii (gndelik tanmlar, uygulayc tanmlar, bilimsel tanmlar) Snrlandrma sistematii Sistem sistematii Halkla ilikiler gnmzde farkl isimler altnda da kullanlmaktadr. Kurumsal iletiim, kamusal ilikiler, pazarlama iletiim, kamuyu bilgilendirme gibi. 19. Halkla likilerin Amalar Kurumlarn ilgili evreleriyle olumlu ilikiler kurmasn salamak, Etkin ve verimli bir iletiim/etkileim ortam yaratmak, Uzun vadede olumlu kimlik ve dolayl olarak karllk kazandrmak, Halk aydnlatmak ve onlara almalar benimsetmek, Halkta ynetime kar olumlu davranlar gelitirmek, Halkn ynetimle ilikilerinde ilerini kolaylatrmak, Halkn kararlara katlmasn salamak, Halkta bilin oluturmak (trafik kurallar, yasal uygulamalar gibi) Halkla ibirlii gelitirmek, Halkn talep ve beklentilerini belirlemek ve deerlendirmek, Sosyal sorumluluk duygusu oluturmak. 20. Halkla likiler ve Toplumsal Sorumluluk Anlay Toplumsal sorumluluk ve drstlk ilkesi halkla ilikilerin felsefesidir. Bu anlaya gre sadece retmek ve retilenleri satma anlay terk edilmektedir. Ticari irketler yalnzca kendi karlarn deil, toplumsal karlar da gzetmelidirler. Kltrel, sanatsal, bilimsel, eitsel etkinlikler dzenleme, toplumsal bilin oluturma, toplum salna katk sunma, toplumun yaralarn sarma gibi etkinlikler yerine getirilir. 21. Toplumsal sorumluluk kavram balamnda irketlerin yerine getirmesi gereken ykmllkler; Tketici dost grlmeli, Temiz ve salkl bir evre oluturulmal, alanlar ara deil ama olarak deerlendirilmeli, alanlara yatrm yaplmal, Devlete kar ykmllkler yerine getirilmeli, Topluma ynelik eitsel, sanatsal ve kltrel faaliyetler dzenlenmeli. 22. Halkla likiler ve Reklam Halkla ilikiler ve reklam ou kez birbirine kartrlan iki ayr kavramdr. Halkla ilikilerin amac rgt tantma veya bireyleri bilgilendirerek etkilemedir. Reklamclkta ama rn tantmaya yneliktir. Reklam satlar artrmak iin talep oluturmaya alr. Halkla ilikiler hedef kitlenin sempatisini, gvenini ve desteini kazanmaya alr. Reklam dorudan karll amalar, halkla ilikilerde ise karllk dolayl amatr. 23. Halkla likiler ile Reklamn Farkllklar Zaman: Reklam ksa vadede, halkla ilikiler uzun vadede sonu almaya alr. Sat: Reklam satlar artrp kr elde etme, halkla ilikiler imaj, itibar ve prestij beklentisini karlamak iin yaplr. Bte: Reklam byk bteyle, halkla ilikiler kk btelerle de yaplabilir. Hedef kitle: Reklam dorudan mevcut kitleye yneliktir. Halkla ilikiler mevcut ve olas hedef kitleyi dikkate alr. leti: Reklam iletileri gerekleri abartabilir ve bir cret karl yaynlanr. Halkla ilikiler iletileri gerekler zerine kurulur ve haber deeri dolaysyla yaynlanr. 24. Halkla likiler ve Reklamn Benzerlikleri Kamuoyu oluturmaya alrlar, Medyay kullanrlar, Aratrma srecine dayanrlar, Planlama ve programlama zerine kurulurlar, Zamanlamaya dikkat ederler, alanlarna genellikle yksek cret derler, Yaplan almalar deerlendirilir. 25. Halkla likiler ve Propaganda Propaganda; Tek ynle ve tek kaynaktan srekli iletiler gndererek kamuoyunu etkilemek, bir dnce, inan alamak, bir tutum ve davran biimi benimsetmektir. Propaganda her yolu, her arac ve yntemi kullanr. deoloji alama ilevini totaliter lkelerde propaganda, oulcu yapya sahip lkelerde halkla ilikiler yerine getirir. 26. Halkla likiler ve Propaganda Arasndaki Farklar H Doru, gerek bilgi ve drstlk zerine kurulur, propaganda ise yanl ve kapaldr. H tartmaya aktr, propaganda kuralc ve otoriterdir. H gerekleri aklayarak ikna eder, propaganda iletiyi ska yineleme yntemiyle ikna eder. H iletiim sreci iki ynl, propaganda da tek ynldr. H yapc, propaganda yanltc ve ykcdr. 27. Halkla likiler ve Pazarlama Pazarlama; hedef tketicilerin istek ve gereksinimlerini tatmin ederek kr salayacak pazarlama bileenlerinin (rn, fiyat, tutundurma, datm) planlanmas, ynetimi ve denetimi abalardr. H ile benzer bir yntem (aratrma, bilgi toplama, planlama gibi) izlemektedir. Yntemsel benzerlik dolaysyla toplumsal pazarlama veya pazarlama halkla ilikiler denilen kavramlar ortaya kmtr. Bu nedenle, ayrmadan ziyade birbirleriyle btnlemeye altklar dikkat ekmektedir. 28. Halkla likiler ve Pazarlama Btnleik pazarlama iletiimi (reklam, halkla ilikiler, dorudan pazarlama, promosyonel etkinlikler vb. iletiim etkinlikleri) kavram da bu balamda ortaya kmtr. Bu yzden halkla ilikiler etkinlikleri pazarlama bak ile ynetilmeye allmaktadr. H yakn bir dier kavram promosyondur. Promosyon, bir rnn satn kolaylatrc eitli tevik ve zendirme abalardr. 29. Halkla likiler ve Tantm H biriminin etkinliklerinin nemli bir ksmn tantma oluturur. Tantma; bir kii veya kurum tarafndan uygun yntem, teknik ve iletiim aralarndan yararlanarak, hedef gruplar bir durum ya da olay konusunda aydnlatmak veya bir tutum ve davrana yneltmek amacyla yaplan etkinliktir. Buna gre tantm tek ynl, H ise ift ynl bir iletiim srecine sahip olduu grlr. Tantm, H etkinlik alannn yalnzca bir blmn oluturur. 30. Halkla likiler ve letiim H temelinde iletiim yatar. H iletiimin btn veri ve olgularn deerlendirir. letiim kabaca, konumacyla dinleyici veya kaynak ile alc arasnda gerekleen karlkl ileti al veriidir. Bir tarafn dier tarafn davrann etkileme veya deitirme srecidir. letiim toplumsal yaamn temelidir. H bir iletiim sreci olup, etkileim ve dnm amac tad grlmektedir. 31. Halkla likiler ve letiim H iletiim srecinde unlara dikkat edilmeli: letinin ierii hakknda tam bilgi sahibi olmak letinin hedefte ne gibi tepkiler uyandracan tahmin etmek Hedef gruplar analiz etmek letinin ierii iyice kontrol etmek letinin gnderilmesi iin doru kanal belirlemek letiim srecini kontrol etmek Geribildirimi saptayarak buna gre iletiimi ynlendirmek letiim srecinin zamanlamasn iyi ayarlamak. 32. Halkla likilerin Snrlandrlmas Halkla likiler ve Reklamclk (Benzeyen Ynler) Tantm amac ile kamuoyu olutururlar, Ayn ve benzer kia kullanrlar, Aratrma nemli bir admdr, Planlama ve programlama gereklidir, alanlarna yksek cret denir. 33. Halkla likilerin Snrlandrlmas Halkla likiler ve Reklamclk (Ayran Ynler) letilen mesaj asndan, Kullanlan ara asndan, zlenilen ama asndan, Hedef kitle asndan, Finansman asndan. 34. Halkla likilerin Snrlandrlmas Halkla likiler ve Propaganda (Ayran Ynler) H ak ve doru, propaganda kapal ve yanl, H tartmaya yer verir, propaganda tartma kabul etmez, H gerekler ile ikna edilir, propagandada mesaj tekrar ile ikna edilir, H iletiim ift ynl, propagandada tek ynldr, H yapcdr, propaganda ykcdr. 35. Halkla likilerin Snrlandrlmas Halkla likiler ve Pazarlama H, pazarlama iletiiminin paralarndan birisidir. Pazarlama, rn ya da hizmetin sistematik biimde alveriini gerekletirmeyi amalar. H, pazarlama srecinde yeni rnlerin karlmasnda, rnn yeniden konumlandrlmasnda, rne ilgi ekmek ve hedef gruplara nfuz etmek gibi kurum ya da kurulu imajnn rnlerde yanstlmasna alr. 36. Halkla likilerde Hedef Kitle Kuruluun muhatap olmak zorunda kald evre, sosyal payda. Hedef kitle 3 ekilde oluabilir: Olumam hedef kitle, Bilinli hedef kitle, Aktif hedef kitle. Hedef kitlenin snflandrlmas: ve d hedef kitle, Birincil, ikincil ve marjinal hedef kitle, Geleneksel ve potansiyel hedef kitle, Destekleyen, kar olan ve kararsz hedef kitle. 37. Hedef kitle eitleri: Toplumsal evre, Potansiyel igc, alanlar, Hammadde ve hizmet salayanlar, Datmclar, Finansrler, Tketiciler, Kamuoyu nderleri. 38. Hedef kitlenin belirlenmesinin avantajlar; Kampanya ile ilgili btn gruplarn nceden saptanmas, Bte ve kaynak kullanmnda nceliin belirlenmesi, letiim ara ve tekniklerinin seilmesi, Mesajlarn etkili biimde hazrlanabilmesi. 39. Halkla likiler Sreci Durum saptama/sorun belirleme, Planlama ve programlama, Uygulama, Deerlendirme. 40. Halkla likiler Yntem ve Aralar Yz yze ve kitlesel iletiim Konuma ve grme Toplant Konferans Seminer Sempozyum Panel Sergi Srekli sergi Geici sergi Gezici sergi Uluslararas sergi 41. Halkla likiler Yntem ve Aralar Pano Fuar Festival Yarma Al-Yl dnm treni Yazl ve basl aralar Bror Kitapk Blten Gazete Dergi Yllk Rapor Mektup Afi ve pankart 42. Sponsorluk Sponsorluk, bamsz bir etkinliin kuruluun adnn duyurulmas karlnda ayni ya da maddi olarak desteklenmesidir. Pazarlama iletiimi aracdr. Sponsorluun sponsor kurulua yararlar unlardr: Medyada olumlu tantm Kurumsal imaja katk Belirli hedef kitleye ulama Yeni i balantlar kurma 43. Sponsorluk Sponsorluun belirgin zellikleri unlardr: Bir alveri ilikisi olarak ortaya kar Sponsor kar taraf destekler Sponsor medya zerinden tannma imkan bulur Sponsorluu ticari kurulular yannda, STK ve kamu kurulular da yapabilir Sponsorluk spor, sanat, sosyal veya evre alanlarnda yaplabilir 44. Sponsorluk Sponsorluun halkla ilikiler asndan malar unlardr: yi niyetin oluturulmas Kurumsal kimlik ve imajn oluturulmas Farkndalk ve duyuru olana salamas Sponsorluun tarihsel geliiminde ilk rnekler mesenlik ve Medici ailesidir. Sponsorluk topluma katk salayan ve karlkl kar nemseyen bir faaliyettir. 45. Sponsorluk Sponsorluk trleri: Spor Kltr-sanat evre Sosyal 46. Kriz Ynetimi Kriz, beklenmeyen bir zamanda ortaya kan, istenmeyen ve zm acillik gerektiren durumdur. Krizi belirleyen koul; Saygnln sarslmas, Srenin snrl olmas, Beklenmeyen zamanda ortaya kmas. Kurulu nceden nlem almal, hazrlkl olmal, strateji belirlemeli ve kriz ynetimini annda devreye sokmaldr. 47. Kriz Ynetimi Kriz ynetimi, kriz annda kurumun kimliinin yara almamas, hedef kitleyle iletiimin zedelenmemesi iin yaplan bilinli ve programl halkla ilikiler almalardr. ncelikle yaplmas gereken kriz ekibi oluturmaktr. Bu ekipte bata st ynetim olmak zere, halkla ilikiler, insan kaynaklar, gvenlik, hukuk gibi yetkili temsilciler bulunmaldr. Sonra bir kriz szcs grevlendirilmelidir. 48. Kriz Ynetimi Kriz ekibinin balca amalar unlardr: Basnla iyi ilikiler gelitirmek Basn ynlendirmek Potansiyel krizi belirleyerek senaryolar gelitirmek. Kriz ynetiminde 10 altn kuraldan sz edilir. Bunlardan nemlileri unlardr: Sorumluluu stlenin Aratrmalardan yararlann Bakalarnn sizin adnza konumasn salayn Basn mttefik grn Web ortamndan gznz ayrmayn Mahkemeye verildiinizi varsayn lginizi, duyarllnz ve empatinizi kantlayn lk 24 saati ciddiye aln 49. Kriz Ynetimi Kriz ynetiminde en nemli husus eitli hedef kitlelere ve medyaya verilen iletilerin birbiriyle elimemesidir. Halkla ilikiler yaylan bilginin farkl yorumlanmamas iin abalar. Medya, kurulu ve evresi arasnda kpr grevi grr. Kriz iletiim plan, kacak frtna iin nceden yaplan hazrlklardr. Kriz plannn 3 aya vardr: Kriz komitesini oluturmak Bilgi retmek Szcleri belirlemek Kriz aslnda bir alg ynetimidir. 50. Medya ile likiler Medya ile ilikiler halkla ilikiler iinde nemli bir yer tutar. Halkla ilikiler evreyi tanma ve kendini evreye tantma olduuna gre medya ile iliki kanlmazdr. Kuruluun kendini kamuoyuna tantmas, kamuoyunun gvenini kazanmas ve bylece olumlu bir kimlik elde etmesi gerekir. Halkla ilikiler uzman ncelikle medya ve medyann ileyiini iyi bilmelidir. 51. Medya ile likiler Medya ile kurulacak ilikide unlara dikkat edilmelidir: Drstlk Doru kiiyi semek Doru yer ve zaman alma kolayl salamak mkansz isteklerde bulunmamak lgi ekici ve gncel haberler vermek Kurum yannda kamuoyu yararn da gzetmek yknmeden kanmak Eit davranmak 52. Medya ile likiler Medya ile ilikide kullanlan aralar unlardr: Basn blteni Basn dosyas Basn toplants Basn gezisi Basn resepsiyonu Basn kahvalts Basn aperatifi Basn yemei Basn kokteyli Rportaj 53. Kurum i Halkla likiler Kurum alanlarna ynelik halkla ilikiler faaliyetleridir. Ynetim ile alanlar arasnda doruluk temeline dayanan dzenli bir iletiim olmaldr. Bu amala; Tam ve doru bilgi (aa, yukar ve yatay), Gven ve itimat, Salkl ve gvenli alma artlar, Drst ve tarafsz dllendirme, atmasz alma, alma memnuniyeti, Kuruluta bulunmaktan gurur duymak. 54. rgtler, insanlardan oluan sosyal yaplardr. Gnmzde grev deerleri yerine bireysel deerler n plana kmaktadr. alanlar, ne yaptklarn bilmenin yannda neden sorusuna da yant aramaktadrlar. Neden sorusunu yantn rgtten alamadklar zaman, gayriresmi iletiim kanallar (dedikodu ve sylenti) devreye girmektedir. Doal olarak bu durum salkl sonular ortaya koymamaktadr. 55. rgt ile kurum ii hedef kitle arasnda ileyen iki trl iletiim mekanizmas vardr. Bunlar; resmi (formal) iletiim kanallar ve gayriresmi (informal) iletiim kanallar. Resmi iletiim kanallar hiyerari ile uyum ierisinde gerekleir : Dikey , Yatay. Resmi olmayan iletiim kanallar ise hiyerarinin dnda apraz enformasyon olarak gerekleir. Ynetimin istei dahilinde (takm almalar, neri sistemleri, proje ynetimleri), Kendiliinden ve istee bal olarak (kantin sohbetleri, dedikodu emberi). 56. Zoraki kurumsal iletiim; Sadece ynetimin bilgileri alanlara iletilir, Arlkl olarak tek ynldr, Ynetimi bir imparatorluk gibi gsterir, alanlarla tartmaya girmekten kanan ve havadan- sudan ortamlar yaratan iletiim biimidir. 57. Oysa, kurum ii iletiim faaliyetlerinin etkin olabilmesi iin her iki tarafn istekleri ve beklentileri analiz edilmelidir. Bunu saptamak iin kurum ii aratrmalar gerekletirilmelidir. Tanma ve tantma boyutlu halkla ilikiler yrtlmelidir. Ynetim sadece kendi grlerini mi dikte etmek istiyor, yoksa alanlaryla gerekten de karlkl bir iletiim mi kurmak istiyor? Bu sorunun yant, ynetimin kurum ii halkla ilikilere yaklamn gstermektedir. 58. Ynetimler alanlaryla gelitirecekleri iletiim stratejilerinde u unsurlar dikkate almaldrlar: alanlarn tutumlarnn dzenli olarak aratrlmas, Tutarl olmak (ak ve drst iletiim), letiimi kiiselletirmek, Samimi olmak, Yeniliki olmak. Ynetimler kurum ii iletiim araclyla alanlarn; Bilgilendirmeli, Motive etmeli, Ynetmeli.