hdl ldl - gaem.ge · რა იგუ ლის ხ მე ბა ერთ ულუ ფა...
TRANSCRIPT
HDL
LD L
Georgian Association of Endocrinology and Metabolism
რა არის ჰი პერ ლი პი დე მი ა?ჰიპერლიპიდემიაარისსისხლშილიპიდების(ცხიმების)დონისმატება.ლიპიდურისპექტრისსტანდარტულიანალიზისაშუალებასგვაძლევსგანვსაზღვროთსისხლშიქოლესტეროლისროგორცკარგი,ისეცუდიფრაქციებისდონედაშევაფასოთმათითანაფარდობა.
ლიპიდურისპექტრისანალიზითვიკვლევთსაერთოქოლესტეროლის,დაბალისიმკვრივისლიპოპროტეინის(LDL),მაღალისიმკვრივისლიპოპროტეინის(HDL)დატრიგლიცერიდებისრაოდენობას.LDLქოლესტეროლიდატრიგლიცერიდებიწარმოადგენსლიპიდებისე.წ.„ცუდ“ფრაქციებსდამათიმაღალიკონცენტრაციასისხლშისაზიანოასისხლძარღვებისთვის.მეორემხრივ,არსებობსე.წ.„კარგი“ფრაქცია–HDLქოლესტეროლი,რომელიც„წმენდს“სისხლძარღვებსდამისიდონისდაქვეითება,ასევე,დაკავშირებულიაგულსისხლძარღვთაპრობლემებთან.
ჰიპერლიპიდემიაწლებისმანძილზე,როგორცწესი,სრულიადუსიმპტომოდმიმდინარეობს,თუმცა,მკვეთრადაზიანებსგულის,ტვინისადასხვასასიცოცხლოორგანოებისმკვებავსისხლძარღვებს.მკვებავისისხლძარღვებისდაზიანებაკი,საბოლოოდ,ვლინდებაინფარქტით,ინსულტით,განგრენითადასხვა.
რო დის უნ და შე ვა მოწ მოთ
ლი პი დე ბის დო ნე სის ხ ლ ში?•პაციენტებთან,რომლებიცარმიეკუთვნებიანრისკისჯგუფებს,ლიპიდურისპექტრის
სკრინინგულიგანსაზღვრასისხლშისაჭიროადავიწყოთ20წლისასაკიდან.
•პაციენტებთან,რომლებიცმიეკუთვნებიანრისკისჯგუფს,სკრინინგისდაწყებარეკომენდებულიაბავშვთაასაკიდან.
რისკისფაქტორებია:
•შაქრიანიდიაბეტი•ჰიპერლიპიდემიისოჯახურიისტორია
•ახალგაზრდაასაკშიგულსისხლძარღვთადაავადებებისოჯახურიისტორია
•სიგარეტისმწეველობა
•მაღალიარტერიულიწნევა
ვის სჭირ დე ბა მკურ ნა ლო ბა?•შაქრიანიდიაბეტისმქონეყველაპაციენტს,40წლისასაკიდან,ესაჭიროებაქოლესტე
როლისდამაქვეითებელიპრეპარატით(სტატინი)მკურნალობა,ლიპიდურისპექტრისსაწყისიმაჩვენებლებისმიუხედავად
•LDLქოლესტეროლისმკვეთრადმომატებულიდონე–>190მგ/დლ(4,9მმოლი/ლ);ესწარმოადგენსქოლესტეროლისდამაქვეითებელიპრეპარატების–სტატინების–მაღალიდოზითდანიშვნისპირდაპირჩვენებას.
•პაციენტები,რომლებსაცგადატანილიაქვთინფარქტი,ინსულტი,ანჩატარებულიაქვთსტენტირება,ანაორტოკორონარულიშუნტირება,დადგენილიაქვთკორონარული(გულის)არტერიებისდაავადება,სტენოკარდია,ცერებრალური(თავისტვინის)
არტერიებისდაავადება,პერიფერიული(ქვედაკიდურების)არტერიებისდაავადება,პაციენტები,რომლებსაცდადგენილიაქვთთირკმლისქრონიკულიდაავადებისIVV(დიალიზამდელი)სტადიადაოჯახურიჰიპერქოლესტეროლემიისმქონეპაციენტები,წარმოადგენენგულსისხლძარღვთამოვლენების,კერძოდ,ინფარქტის,ინსულტისადაკიდურებისგანგრენისგანვითარებისძალიანმაღალირისკისჯგუფსდამათმთელიცხოვრებისმანძილზეესაჭიროებათსტატინებისმაქსიმალურიდოზებითუწყვეტიმკურნალობა!
•ამერიკისკარდიოლოგთაკოლეგიის(ACC)მიერშემუშავებულიკალკულატორისმეშვეობით,თქვენიექიმიდაგითვლითგულსისხლძარღვთამწვავემოვლენების(ინფარქტი,ინსულტი)განვითარებისრისკსშემდეგი10წლისდასიცოცხლისმანძილზე.როდესაც10წლიანირისკი>7,5%,აუცილებელიასტატინებითთერაპიამთელიცხოვრებისმანძილზე.ასაკისმატებასთანერთადესრისკებიიზრდება,ამდენად,წლებისგანმავლობაშიშესაძლოა,საჭიროგახდესწამლისდოზისგაზრდა.
•სტატინებითმკურნალობა,ჩვეულებრივ,არწყდება!სტატინიარმიიღებაწყვეტილად,ინტერვალებით;არინიშნებადროებით,ლიპიდურისპექტრისმოწესრიგებამდე,რისშემდეგაცწყდებამისიმიღება.ქოლესტეროლისდამაქვეითებელიპრეპარატებიინიშნებამუდმივად,როგორცმომატებულიარტერიულიწნევისანშაქრიანიდიაბეტისსამკურნალოწამლები.
მკურ ნა ლო ბის გზე ბი
ლიპიდებისშემცირებაშესაძლებელიაცხოვრებისწესისშეცვლით,წამლებითანმათიკომბინაციით.ზემოთაღწერილიშემთხვევებისგარდა,მკურნალიექიმისმიერინდივიდუალურადწყდებათუროდისარისსაჭირომედიკამენტურიმკურნალობისდაწყებადაროდისშეიძლებაიყოსსაკმარისიმხოლოდცხოვრებისწესისშეცვლა.
ცხოვ რე ბის წე სის
შეც ვ ლა
ცხოვრებისწესისოპტიმიზაციააუცილებელიფაქტორია,რომელიცმოიცავს:სხეულისმასისკონტროლს,რაციონალურკვებასადაფიზიკურიაქტივობისრეჟიმს.
დიეტაგულისხმობსტკბილეულობის,ცხიმითმდიდარისაკვებისშეზღუდვას.ასევე,მნიშვნელოვანიასაკვებირაციონისგამდიდრებაუმიბოსტნეულით,ცოცხალიხილითადაარაკონსერვირებულითევზით.
HDL
LD L
მივიღოთ სწორი გადაწყვეტილებები სწორი არჩევანი მოვერიდოთ
ბურღულეული და
სახამებელი
46ულუფადღეში
მთლიანიმარცვლისშემცველი(ცეხვილი)პური,მჭადი(უცხიმოდ
გამომცხვარი),ხორბალი,შვრია,წიწიბურა,არარაფინირებულიმაკარონი,ყავისფერი
ბრინჯი,კარტოფილი,სიმინდი
ცოცხალი
მჭლეხორცი,კანგაცლილიქათამიანსხვაფრინველი,კვერცხისცილა(რამდენიცგნებავთ,ხოლოგული
კვირაში3ჯერ),თევზი
უმი,მოხარშული,ღუმელშიუცხიმოდმომზადებული,ანგრილზეშემწვარი
დაბალცხიმიანირძისპროდუქტები:რძე,ყველი,მაწონი,კეფირი,ხაჭო,ნადუღი
ზეითუნის,ყურძნისწიპწის,მიწისთხილის,სიმინდის,მზესუმზირისზეთი,ზეთისხილი,
ნიგოზი,ნუში,თხილი
ცოცხალიხილი,ხილისნაყინი,უცხიმოიოგურტი
კრეკერები,ჩიფსები,ბისკვიტები,კრუასანები,ორცხობილა,ვაფლი,ფუნთუშა,სწრაფიკვებისობიექტებში
მომზადებულისაკვები
ქოქოსი,ხილინაღებითანმაღალცხიმიანისოუსით,ხილისჩირი
ცხიმიანიხორცი,ბეკონი,ძეხვი,სოსისი,ქათმისანსხვაფრინველისკანი,თევზისანხორცისკონსერვი,ღვიძლი,კუპატი,კუჭმაჭი
ბოსტნეულიკარაქით/ნაღებით/მაიონეზითანმაღალცხიმიანისოუსით,
ანცხიმშიშემწვარი
კარაქი,ნაღები,არაჟანიდასხვამაღალცხიმიანირძისპროდუქტები
ცხოველურიცხიმი,კარაქი,ქოქოსისკარაქი,ქოქოსისზეთი,მარგარინი,
პალმისზეთი,მაიონეზი
შაქარი,თაფლი,მურაბა,ჯემი,ნამცხვარი,ტორტი,კანფეტი,შოკოლადი,ხილისწვენებიდა
გამაგრილებელიგაზიანისასმელები
ბოსტნეული
23ულუფადღეში
ხილი
23ულუფადღეში
რძის პროდუქტი
23ულუფადღეში
ხორცი / თევზი
არაუმეტეს150200გ.დღეში
ცხიმი და ზეთი
23ულუფადღეში
დესერტი და ტკბილეულობა
უმჯობესიაშეზღუდოთროგორცნაკლებცხიმიანი,ისეუცხიმო,მაღალი
კალორიულობისგამო
რა იგუ ლის ხ მე ბა
ერთ ულუ ფა ში?•პურბურღულეული=1ნაჭერიპური,ან2სუფრისკოვზიმზაბურღულეული
•ბოსტნეული=200300გრამი
•ხილი=200გრამი
•ხორცი=150200გრამი•ცხიმიდაზეთი=1სუფრისკოვზიფი ზი კუ რი აქ ტი ვო ბა
ფიზიკურიაქტივობამნიშვნელოვანიაროგორცქოლესტეროლისშემცირების,ისეზოგადიჯანმრთელობისთვის.მნიშვნელოვანიაფიზიკურიაქტივობისნელიდაწყება.თავდაპირველად,რეკომენდებულიაკვირაში5დღე,რამდენიმეწუთი,მსუბუქიდატვირთვა(მაგ.,ფეხითსიარული),რაცნელნელაუნდაგაიზარდოსსაშუალოდ3060წთმდეკვირაში5დღე.
დის ლი პი დე მი ის
მე დი კა მენ ტუ რი მკურ ნა ლო ბა
დისლიპიდემიისსამკურნალომედიკამენტებისარჩევანიფართოა.თითოეულიმათგანისსამიზნესწარმოადგენსქოლესტეროლისსხვადასხვაფრაქცია.შესაბამისად,ისინიერთმანეთისგანმოქმედებისმექანიზმითგანსხვავდებიან.ლიპიდურისპექტრისანალიზისმიხედვითექიმიგირჩევთრომელიმედიკამენტი,ანმედიკამენტთაკომბინაციაარისთქვენთვისსაჭირო.
•სტა ტი ნე ბი
სტატინებიარისდაბალისიმკვრივისლიპოპროტეინის(LDL)ქოლესტეროლისდონისერთერთიყველაზეძლიერიდამაქვეითებელიდაყველაზეეფექტურიმედიკამენტიგულისკორონარულიდაავადების,ინფარქტის,ინსულტისადასიკვდილობისპრევენციისთვის.სტატინებისჯგუფშიერთიანდებაშემდეგიმედიკამენტები:ლოვასტატინი,პრავასტატინი,სიმვასტატინი,ფლუვასტატინი,პიტავასტატინი,ატორვასტატინიდაროზუვასტატინი.ესმედიკამენტებიაქვეითებსქოლესტეროლისსინთეზსდაშეუძლიათშეამცირონLDLქოლესტეროლისმაჩვენებლები2060%მდე.სტატინები,ასევე,მსუბუქადამცირებსტრიგლიცერიდებისდონესდამცირედზრდისმაღალისიმკვრივისლიპოპროტეინის(HDL))ქოლესტეროლისშემცველობასსისხლში.სტატინებიამცირებსგულისშეტევისადაინსულტისრისკსარამარტოქოლესტეროლისდონისშემცირების,არამედსხვადასხვადამატებითიგზითაც.მაგალითად:სტატინებიხელსუშლისსისხლძარღვშიათეროსკლეროზულიფოლაქისწარმოქმნას,ანუკვეარსებულისდაშლას.ფოლაქისდაშლადამისიცირკულაციაშიგადასვლაწარმოადგენსინფარქტისადაინსულტისგანვითარებისუხშირესმიზეზს.სტატინებიწარმოადგენსმედიკამენტებისერთერთყველაზეუსაფრთხოკლასს,თუმცა,სოციალურმედიაშიდაზოგჯერექიმებსშორისაცშეიძლებაწააწყდეთსტერეოტიპულწარმოდგენებსადამითებსსტატინებისტოქსიკურობისშესახებ,რაცარშეესაბამებასიმართლეს.გვერდითიეფექტებისუსაფრთხოპროფილისგარდა,პრეპარატებისესჯგუფი,ჩვეულებრივ,ხასიათდებაკარგიამტანობით.
•PCSK9 ინ ჰი ბი ტო რე ბი
PCSK9ინჰიბიტორებიარისახალიკლასისპრეპარატები,რომლებიცაქვეითებსსისხლძარღვშიათეროსკლეროზულიფოლაქისფორმირებაშიმონაწილეLDLქოლესტეროლისადასხვალიპოპროტეინებისდონეს.PCSK9ინჰიბიტორებსმიეკუთვნებაალიროკუმაბიდაევოლოკუმაბი.პრეპარატისმიღებისგზა:ინექციურიფორმაყოველ24კვირაში.მედიკამენტებისესჯგუფისაკმაოდძვირადღირებულიადა,დღეისთვის,საქართველოშიხელმისაწვდომიარარის.
•ეზეტიმიბი
ამცირებსროგორცორგანიზმშიწარმოქმნილ,ისესაკვებითმიღებულიქოლესტეროლისშეწოვასკუჭნაწლავისტრაქტიდან.ეზეტიმიბიამცირებსLDLქოლესტეროლისდონეს.ეზეტიმიბითმკურნალობარეკომენდებულიამაშინ,როცამაღალიდოზითსტატინითმკურნალობისმიუხედავად,სისხლშიLDLქოლესტეროლისდონერჩებამაღალი,ამდენად,ისხშირადგამოიყენებასტატინებთანკომბინაციაში.წარმოადგენსმეტადუსაფრთხოდაკარგადატანადპრეპარატს.
•ნაღვლის მჟა ვე ბის სეკ ვეს ტ რან ტე ბი
ნაღვლისმჟავებისსეკვესტრანტებსმიეკუთვნება:ქოლესტირამინი,ქოლესტიპოლი,ქოლესეველამი.აღნიშნულიპრეპარატებიუკავშირდებანაწლავშინაღვლისმჟავებსდაამცირებსსაკვებიდანქოლესტეროლისშეწოვას.ამჟამად,პრეპარატებისესკლასისაქართველოშიხელმისაწვდომიარარის.
•ნიკოტინის მჟა ვა (ნიაცინი)
ნიკოტინისმჟავაარისვიტამინი,რომელიცგვხვდებასხვადასხვაფორმულისსახით.ნიაცინითმკურნალობარეკომენდებულიამაშინ,როდესაცმაღალიდოზითსტატინითმკურნალობისმიუხედავად,სისხლშიLDLქოლესტეროლისდონერჩებამაღალიდა,ასევე,ოჯახურიჰიპერლიპიდემიისმქონეპაციენტებში.
•ფიბრატები
ფიბრატებს(გემფიბროზილი,ფენოფიბრატი)შეუძლიაშეამციროსტრიგლიცერიდებისდაგაზარდოსHDLქოლესტეროლისდონეებისისხლში.მკურნალობარეკომენდებულიამაშინ,როცამაღალიდოზითსტატინითმკურნალობისმიუხედავად,მაღალიანარჩენი(რეზიდუალური)კარდიოვასკულარულირისკიტრიგლიცერიდებისმაღალიდაHDLქოლესტეროლისდაბალიკონცენტრაციისგამო.
და მა ტე ბი თი კითხ ვე ბის თ ვის
გთხოვთ, მი მარ თოთ
მკურ ნალ ექიმს!