hemija-10. alkeni i alkini.pptx
TRANSCRIPT
![Page 1: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/1.jpg)
ORGANSKA HEMIJA
ALKENIALKINI
![Page 2: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/2.jpg)
Organska hemija
• Uvod • Ugljovodonici• Organska jedinjenja sa kiseonikom• Biološki važna jedinjenja
![Page 3: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/3.jpg)
• Naučili smo!
• Osobine alkana• Pisanje molekula alkana• Šta je homologi niz• Šta je alkil grupa• Sistem za davanje naziva organskim molekulima• Šta su izomeri• Od čega zavisi tačka ključanja
Organska hemija
![Page 4: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/5.jpg)
• Funkcionalna grupa je deo molekula (atom ili grupa atoma) koja određuje njegova fizička i hemijska svojstva
Jedinjenja sa istom funkcionalnom grupom čine istu klasu jedinjenja
Funkcionalna grupa
![Page 6: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/6.jpg)
Alkeni• Dvostruka veza
Alkini• Trostruka veza
Funkcionalne grupe
![Page 7: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/7.jpg)
•Alkeni (etileni, olefini) su nezasićeni aciklični ugljovodonici koji u svom molekulu sadrže jednu dvostruku vezu
•Alkini (acetileni) su nezasićeni aciklični ugljovodonici koji u svom molekulu sadrže jednu trostruku vezu
Alkeni i Alkini
![Page 8: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/9.jpg)
Alkani CnH2n+2
Alkeni CnH2n
Alkini CnH2n-2
Opšta formula
n-broj ugljenikovih atoma
![Page 10: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/10.jpg)
• CH4 metan
• CH3 - CH3 етan
• CH3 - CH2 -CH3 propan
• CH3 - CH2 - CH2 - CH3 butan
• CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3 pentan
• CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3 heksan
• CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 -CH3 heptan
• CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3 оktan
• CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3 nonan
• CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 -CH2 - CH2 -CH3 dekan
• Svaki sledeći molekul razlikuje se za jednu - CH2- grupu
•
Niz prvih 10 alkana-CH2 metilenska grupa
![Page 11: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/11.jpg)
Metan EtanPropanButanPentan
EtenPropenButenPenten
EtinPropinButinPentin
Alkani, Alkeni, Alkini
Meten Metin
-CH2 metilenska grupa
Homologi niz
![Page 12: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/12.jpg)
• Eten CH 2=CH2
• Propen CH3−CH=CH2
• Buten CH3 −CH2−CH=CH2
• Penten CH3 −CH2− CH2 −CH=CH2
Alkeni CnH2n
![Page 13: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/13.jpg)
• Etin CH ≡CH • Propin CH3−C≡CH
• Butin CH3−CH2−C≡CH
• Pentin CH3−CH2 −CH2 −C≡CH
Alkini CnH2n-2
![Page 14: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/14.jpg)
• Izomeri su jedinjenja sa istom molekulskom a različitom strukturnom formulom
• Strukturna izomerija je pojava da dva ili više jedinjenja imaju istu vrstu i broj atoma,ali su atomi u njihovim molekulima drugačije povezani
IZOMERI
Strukturna izomerija
izomerija niza izomerija položaja
![Page 15: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/15.jpg)
Ista molekulska formula ali 2 različita jedinjenja
C4H10
C4H10
H3C CH2 CH2 CH3
H3C CH CH3
CH3
IZOMERIJA NIZA
![Page 16: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/16.jpg)
• C4H8 CH2=CH−CH2−CH3
• C4H8 CH3−CH=CH−CH3
IZOMERIJA POLOŽAJA
1 2 3 4
1 2 3 4
![Page 17: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/17.jpg)
C4H6 HC≡C− CH2−CH3
C4H6 CH3−C≡C−CH3
1 2 3 4
1 2 3 4
IZOMERIJA POLOŽAJA
![Page 18: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/18.jpg)
Stereoizomerija alkenacis i trans izomerija:
• prefiksi cis i trans se koriste za označavanje stereoizomera kod simetričnih alkena i alkena koji sadrže po jedan supstituent na ugljenikovim atomima povezanim dvostrukom vezom
cis – sa iste strane dvostruke veze
trans – sa različite strane dvostruke veze
cis-2-buten trans-2-buten
![Page 19: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/19.jpg)
• ALKENI • Dobijaju imena po istim pravilima koja važe za
alkane, samo što dobijaju nastavak –en
• ALKINI• Dobijaju imena po istim pravilima koja važe za
alkane i alkene, samo što dobijaju nastavak –in
IUPAC-nomenklatura
![Page 20: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/20.jpg)
• Za osnovnu strukturu uzima se najduži niz koji sadrži dvostruku (trostruku) vezu –ukoliko postoje duži nizovi koji ne sadrže dvostruku (trostruku) vezu, ne uzimaju se u obzir
IUPAC-nomenklatura
![Page 21: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/21.jpg)
• Numerisanje počinje od kraja bližeg dvostrukoj (trostrukoj) vezi, a obeležava se prvi ugljenikov atom dvostruke (trostruke) veze
5 4 3 2 1
CH3−CH2−CH2−CH=CH2 1-penten 1 2 3 4 5
CH3−CH=CH−CH2−CH3 2-penten 5 4 3 2 1
CH3−CH2−CH=CH−CH3 2-penten
IUPAC-nomenklatura
![Page 22: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/22.jpg)
• Položaj alkil-grupa vezanih za osnovni niz označava se brojem, kao i kod alkana
CH3-C=CH-CH2-CH3
CH3 CH3-CH=CH-CH-CH3
CH3
IUPAC-nomenklatura
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
2-metil-2-penten
4-metil-2-penten
![Page 23: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/23.jpg)
CH2=CH−CH−CH3
CH3
CH2=C−CH2−CH3
CH3
Primer!
![Page 24: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/24.jpg)
CH2=CH−CH−CH3
CH3
CH2=C−CH2−CH3
CH3
Primer!
2-metil
1 2 3 4
1 2 3 4 3-metil buten-1-
buten-1-
![Page 25: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/25.jpg)
CH3−CH2−CH=CH−CH−CH−CH2−CH3
• CH3 CH3
Primer!
![Page 26: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/26.jpg)
CH3−CH2−CH=CH−CH−CH−CH2−CH3
• CH3 CH3
okten-3-
1 2 3 4 5 6 7 8
5,6-dimetil
Primer!
![Page 27: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/27.jpg)
CH3−CH2−C =CH−CH−CH−CH2−CH3
• CH3 CH2CH3
Primer!
CH3
![Page 28: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/28.jpg)
CH3−CH2−C =CH−CH−CH−CH2−CH3
• CH3 CH2CH3 okten-3-
1 2 3 4 5 6 7 8
3,5-dimetil
Primer!
CH3
6-etil-
![Page 29: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/29.jpg)
HC ≡CH2−C − CH−CH−CH−CH2−CH3
• CH3 CH3
Primer!
CH3
![Page 30: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/30.jpg)
HC ≡CH2−C − CH−CH−CH−CH2−CH3
• CH3 CH3 oktin-1-
1 2 3 4 5 6 7 8
3,5,6-trimetil
Primer!
CH3
![Page 31: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/31.jpg)
• TEST 3 !!!• Šta su alkeni• Šta su alkini• Šta je funkcionalna grupa• Sistem za davanje naziva organskim
molekulima• Vrste izomerije, izomerija položaja,
stereoizomerija
Organska hemija
![Page 32: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/32.jpg)
1. Napiši izomere i imena sledećih jedinjenja:
a) C5H12
b) C5H10
c) C5H8
Domaći zadatak
![Page 33: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/33.jpg)
ORGANSKA HEMIJA
Hemijske osobineugljovodonika
![Page 34: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/34.jpg)
UGLJOVODONICI
CIKLIČNIACIKLIČNI
ALKINI
ALKENI
ALKANI- c - c-
I I
I II I
ZASIĆENI
- c=c-
- c≡c-
NEZASIĆENI
![Page 35: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/35.jpg)
Agregatno stanje
UV-FIZIČKE OSOBINE
GASOVITO TEČNO ČVRSTOAlkani C1-C4
Alkeni C2-C4
Alkini C2-C4
bezbojni
Alkani C5-C17
Alkeni C5-C16
Alkini C5-C12
bezbojni
Alkani C18-C∞
Alkeni C17-C∞
Alkini C13-C∞
Ciklični
bezbojni
![Page 36: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/36.jpg)
• “Slično se u sličnom rastvara”
• Dobro rastvorni u nepolarnim rastvaračima
• Slabo rastvorni u polarnim rastvaračima
• Gustina vode je veća od gustine ugljovodonika
UV-FIZIČKE OSOBINE
![Page 37: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/37.jpg)
1.OKSIDACIJA-SAGOREVANJE2.SUPSTITUCIJA3.ADICIJA4.POLIMERIZACIJA
Hemijske osobine UV
![Page 38: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/38.jpg)
Svi UV sagorevju dajući ugljen(IV)-oksid i vodu
CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O
CH2=CH2 + 3O2 → 2CO2 + 2H2O
2HC≡CH + 3O2 → 2CO2 + 2H2O
Pri sagorevanju UV nastaje velika količina toplote-glavni izvor energije na Zemlji
Oksidacija-sagorevanje
}to
![Page 39: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/39.jpg)
Metan
Oksidacija-sagorevanje
![Page 40: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/40.jpg)
Propan-butan gas
Pogonsko gorivo,gorivo u domaćinstvu
PAŽNJA!
Sapunicom, a nikako otvorenim plamenom!
Oksidacija-sagorevanje
Kako se proverava isprobava ispravnost ventila na boci?
![Page 41: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/41.jpg)
PAŽNJA!
![Page 42: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/42.jpg)
Etin(Acetilen) u plamen etina se
ubrizgava kiseonik pri čemu se razvija plamen koji dostiže temperaturu do 2 800 0c -primena: zavarivanje i sečenje metala
Oksidacija-sagorevanje
![Page 43: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/43.jpg)
Supstitucija je hemijska reakcija zamene atoma ili atomske grupe drugim atomom ili atomskom grupom
- Karakteristična je za alkane -Nastaju dva ili više proizvoda -Valenca atoma ili atomske grupe koja se
zamenjuje mora odgovarati valenci atoma ili grupe koja se zamenjuje
Supstitucija-zamena
![Page 44: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/44.jpg)
Metan je lakši od vazduha. Kada se smeša metana i hlora ili broma osvetli
dolazi do niza reakcija u kojima se atomi vodonika zamenjuju atomima hlora
Valenca vodonika je Valenca hlora je Ovim reakcijama se dobijaju derivati alkana
Supstitucija-zamena
I
IH
Cl
![Page 45: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/45.jpg)
CH4 + Cl2 → CH3Cl + HCl hlormetan CH3Cl + Cl2 → CH2Cl2 + HCl dihlormetan (metilhlorid)CH2Cl2 + Cl2 → CHCl3 + HCl trihlormetan (hloroform)CHCl3 + Cl2 → CCl4 + HCl tetrahlormetan
Supstitucija-zamena
(ugljen-tetrahlorid)
svetlost
svetlost
svetlost
svetlost
![Page 46: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/46.jpg)
U reakciji adicije dolazi do raskidanja dvostruke ili trosruke veze i do dodavanja atoma ili atomskih grupa na ugljenikove atome koji su gradili te veze pri čemu uvek nastaje jedno jedinjenje
karakteristična za nezasićene UV reakcija teče uz pomoć katalizatora
Adicija
![Page 47: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/47.jpg)
Adicija alkenaH H
H-C=C-HI I
+ H-C-C-H H-H→
H HI I
I IH H
AlkAnAlkEn
katalizator
![Page 48: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/48.jpg)
Delimična adicija alkina
H-C≡C-H + H-C=C-H H-H→I I
H H
AlkEnAlkIn
katalizator
![Page 49: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/49.jpg)
Delimična adicija alkina
H HH-C=C-H
I I+ H-C-C-H H-H→
H HI I
I IH H
AlkAnAlkEn
katalizator
![Page 50: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/50.jpg)
Potpuna adicija alkina
H-C≡C-H + H-C-C-H H-H→I I
H H
AlkAnAlkIn
katalizatorH-H I IH H
![Page 51: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/51.jpg)
Adicija alkenaH H
H-C=C-HI I
+ H-C-C-H Cl-Cl→H H
I I
I ICl Cl
1,2-dihloretaneten
katalizator
![Page 52: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/52.jpg)
Adicija alkenaH H
H-C=C-HI I
+ H-C-C-H H-Cl →
H HI I
I IH Cl
hloretaneten
katalizator
![Page 53: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/53.jpg)
Delimična adicija alkina
H-C≡C-H+ H-C=C-H Cl-Cl→I I
Cl Cl
1,2-dihloretenAlkIn
katalizator
![Page 54: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/54.jpg)
Delimična adicija alkina
Cl ClH-C=C-H
I I+ H-C-C-H Cl-Cl→
Cl ClI I
I ICl Cl
1,1,2,2-tetrahloretan1,2-dihloreten
katalizator
![Page 55: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/55.jpg)
• CH2 = CH2 + Br2 → CH2 − CH2
Br Br 1,2-dibrometan-Dokazna reakcija za nezasićenu vezu - obezbojavanje bromne vode (smeđe).
Adicija broma-bromovanje
I I
![Page 56: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/56.jpg)
CH3−CH = CH2 + HBr → CH3−CH−CH3
propen Br 2-brompropan
CH3−C ≡ CH +HBr → CH3 −C= CH2 + HBr →
Adicija HX
I
I
I2,2-dibrompropan
BrI
propin 2-brompropen
CH3− C −CH3
Br
Br
![Page 57: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/57.jpg)
Markovnjikovljevo pravilo: ako ugljenikovi atomi povezani dvostrukom vezom nisu podjednako supstituisani (nesimetrični alkeni), vodonik iz halogenovodonika vezuje se za manje supstituisani ugljenik (ugljenik sa više vodonikovih atoma), a halogen za više supstituisani ugljenik.
![Page 58: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/58.jpg)
Adicija vode - hidratacija
![Page 59: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/59.jpg)
Reakcija adicije u kojoj se od malih molekula (monomera) gradi ogroman molekul (polimer) naziva se reakcija polimerizacije
nCH2=CH2→ -CH2-CH2 n
eten (poli)etilen
Polimerizacija
( )-kat.,t,p
![Page 60: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/60.jpg)
Reakcija adicije u kojoj se od malih molekula (monomera) gradi ogroman molekul (polimer) naziva se reakcija polimerizacije
nCH2=CHCl→ -CH2-CHCl)n-
vinilhlorid (poli)vinilhlorid PVC
Polimerizacija
(kat.,t,p
![Page 61: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/61.jpg)
ORGANSKA HEMIJA
AromatičniUV
![Page 62: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/62.jpg)
![Page 63: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/63.jpg)
• AROMATIČNI UV –ARENI su nezasićena ciklična jedinjenja.
• (Naziv po izraženom mirisu)• Dobri rastvarači organskih supstanci• Po hemijskim osobinama se razlikuju od
ostalih nezasićenih jedinjenja
• Najprostiji -BENZEN
AROMATIČNI UV
![Page 64: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/64.jpg)
F.A.Kekyle 1829-1896.
![Page 65: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/65.jpg)
1Benzen, njegovi homolozi i njima slična jedinjenja zovu se aromatična jedinjenja.
2
1929 Potvrđena struktura benzena, a desetak godina kasnije ovu strukturu je prihvatila većina hemičara.
Aromatičnost kao pojam u početku je bio vezan za karakterističan miris ovih jedinjenja, često neprijatan.
3Danas se pod pojmom aromatičnost podrazumeva zbir fizičkih i hemijskih osobina karakterističnih za jedinjenja koja sadrže benzenovo jezgro, odnosno prsten.
![Page 66: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/66.jpg)
• Znalo se: 6C , 6H• C6H14 C6H12 C6H10 C6H6
• Heksan Heksen Heksin Benzen
F.A.Kekyle 1829-1896.
veza?
Mali broj H-atoma ukazivao je na veliku reaktivnost
Benzen je slabo reaktivan!
![Page 67: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/67.jpg)
1.
Reakcija koja pokazuje da li je jedinjenje zasićeno ili nije je reakcija sa KMnO4.
zasićena-reaguju nezasićena-ne reaguju
Benzen ne reaguje ni pri zagrevanju!
BENZEN
![Page 68: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/68.jpg)
2.• Prisustvo dvostruke i trostruke veze se
dokazuje reakcijom sa Br2, brom se troši i obezbojava se crvena boja rastvora.
• U epruveti nema reakcije,ali ide uz prisustvo Fe -nastaju 2 jedinjenja (nije adicija već supstitucija)
• C6H6 + Br2 C6H5 Br + HBr• brombenzen
BENZEN
Fe
![Page 69: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/69.jpg)
3.Pri supstituciji heksana nastaju 3 proizvodaCH2CH2CH2CH2CH2CH3 CH3CHCH2CH2CH2CH3
BrCH3CH2CHCH2CH2CH3
BENZEN
Br
Br
U reakciji sa benzenom samo jedan proizvod
C6H5Br
![Page 70: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/70.jpg)
• Dvostruke veze su kraće od jednostrukih,ali u benzenu sve veze su iste dužine.
• 6 elektrona dodatno stabilizuje benzen
BENZEN
![Page 71: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/71.jpg)
•
BENZEN
![Page 72: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/72.jpg)
toluen fenol
Nomenklatura arena
nitrobenzen
NO2
• mnogi mono-supstituisani benzeni se imenuju tako sto se doda naziv supstituenta kao prefiks reči benzen:
![Page 73: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/73.jpg)
• kod di-supstituisanih benzena moguća su tri različita rasporeda.
Označavaju se prefiksima:
• 1,2- ili orto- ili o-; orto (grčki) – direktno,• 1,3- ili meta- ili m-; meta (grčki) – premešten,• 1,4- ili para- ili p-; para (grčki) – na drugoj strani.
1,2-dihlorbenzeno-dihlorbenzen
1-hlor-3-nitrobenzenm-hlornitrobenzen
1-hlor-4-nitrobenzenp-hlornitrobenzen
![Page 74: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/74.jpg)
DERIVATI BENZENA
![Page 75: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/75.jpg)
Derivati benzena – IUPAC-ovi i uobičajeni nazivi
CH3
metilbenzentoluen
1,3-dimetilbenzenm-ksilen
1,4-dimetilbenzenp-ksilen
rastvarači
1,2-dimetilbenzeno-ksilen
CH CH2
etenilbenzenvinilbenzen
stiren (monomer)
OCH3
metoksibenzenanizol
(u industriji parfema)
1,3,5-trimetibenzenmezitilen
CH3
CH3H3C
![Page 76: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/76.jpg)
Derivati benzena – IUPAC-ovi i uobičajeni nazivi koje preporučuje Chemical Abstracts
OH
benzenolfenol
(antiseptik)
CHO
benzenkarbaldehidbenzaldehid
(veštačka aroma)
COOH
benzenkarboksilna kiselinabenzoeva kiselina
(konzervans hrane)
ARIL- grupe
H
H
HH
H
ili C6H5-ili
H
H
HH
H
CH2
ili
CH2
ili C6H5CH2-
FENIL- BENZIL-
![Page 77: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/77.jpg)
Sagorevanje a) potpuno 2C6H6 + 9O2 12CO2 + 6H2O
b) nepotpuno C6H6 + 11O2 4C + 8CO2 + 6H2O
čađ-nepotpuno sagorevanje
BENZEN
![Page 78: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/78.jpg)
• bezbojna je, isparljiva i lako zapaljiva tečnost
• karakterističnog mirisa, slabo rastvorna u vodi
• pare benzena su eksplozivne
BENZEN
![Page 79: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/79.jpg)
• Prirodni izvori benzena su vulkanske erupcije i šumski požari
• Benzen se dobija destilacijom kamenog uglja i sirove nafte
BENZEN
![Page 80: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/80.jpg)
• Koristi se kao polazna sirovina za sintezu brojnih aromatičnih jedinjenja, stiren, fenol, cikloheksan, nitrobenzen, lekova, pesticida i deterdženata.
• Nalazi se u rastvaračima za voskove, smole, kaučuk, plastiku, lakove, lepkove i sl.
• Poslednjh godina njegova primena kao rastvarača, zbog toksičnosti, opada, a u mnogim zemljama je zabranjen.
BENZEN
Ranije u kafi bez kofeina,peni za brijanje...
![Page 81: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/81.jpg)
• Benzen u organizam ulazi inhalacijom u obliku para preko pluća ili preko kože i u organizmu podleže biotransformaciji.
• Najozbiljniji toksični efekti benzena su aplastična anemija, koja može biti fatalna, i akutna mijelogena leukemija.
BENZEN
![Page 82: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/82.jpg)
• Sadrže više povezanih aromatičnih prstenova.
• Nastaju nepotpunim sagorevanjem i tretmanom toplotom
• Imaju mutageno, genotoksično, teratogeno delovanje
CH2
difenil difenilmetan
naftalen antracen fenantren
Policiklični aromatični uv
![Page 83: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/83.jpg)
![Page 84: Hemija-10. Alkeni i alkini.pptx](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022081415/5695d4bf1a28ab9b02a29853/html5/thumbnails/84.jpg)
• Dati nazive datim jedinjenjima
Domaći