herfried münkler

22
Herfried Münkler Utrata państwowego charakteru współczesnych wojen

Upload: faraji

Post on 20-Mar-2016

51 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Herfried Münkler. Utrata państwowego charakteru współczesnych wojen. Współczesne wojny (po zakończeniu II wojny światowej), zwłaszcza od lat 70-ych XX wieku, w coraz mniejszym stopniu są prowadzone przez państwa. - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: Herfried Münkler

Herfried Münkler

Utrata państwowego charakteru

współczesnych wojen

Page 2: Herfried Münkler

Współczesne wojny (po zakończeniu II wojny światowej), zwłaszcza od lat 70-ych XX wieku, w coraz mniejszym stopniu są prowadzone przez państwa.• Podczas gdy von Clausewitz uważał za

oczywistość, iż wojny są prowadzone przez państwa, majce monopol stosowania przemocy (wojny partyzanckie i wojny buntownicze stanowiły margines prowadzonych wojen)

Page 3: Herfried Münkler

• obecnie – jak dowodzi Münkler – mają one charakter w znacznej mierze prywatny i ukierunkowane są przede wszystkim na osiągnięcie zysków ekonomicznych, które umożliwiają dalsze prowadzenie wojen.

Page 4: Herfried Münkler

• Wojny traktowane jako narzędzie uprawiania polityki przez państwa w celu zdobycia dominacji, prestiżu i długoterminowych korzyści ekonomicznych (podporzadkowanie gospodarek państw słabszych, uzyskanie dostępu do bogactw naturalnych itp.) od kilkudziesięciu lat ustępują miejsca

Page 5: Herfried Münkler

• wojnom, w których celem jest zapewnienie

jakimś zorganizowanym grupom lub prywatnym firmom wynajmującym najemników, dopływu funduszy (np. okup wymuszany przez piratów somalijskich, dzięki któremu ludność pewnych fragmentów wschodniego wybrzeża Afryki ma udział w zyskach, pełniąc rolę zaplecza akcji pirackich). Innym motywem pchającym do działań zbrojnych są konflikty religijne, plemienne i kulturowe.

Page 6: Herfried Münkler

• Polityka rozumiana jako działania racjonalnie dobrane dla osiągnięcia celu, którym ostatecznie - poza korzyściami w obszarze dominacji politycznej i przewagi ekonomicznej – jest osiągnięcie korzystnego i względnie długotrwałego pokoju, spychana jest na dalszy plan.

Page 7: Herfried Münkler

• To zaś oznacza, iż w obliczu działań zbrojnych prowadzanych przez różne grupy niemające charakteru państw, polityka nabiera sensu, który wraz z powstaniem nowożytnego państwa, wydawał się należeć do odległej przeszłości.

Page 8: Herfried Münkler

Działania grup i lokalnych watażków (warlordów) również można uznać za działania polityczne, o tyle, o ile działanie można charakteryzować jako realizację planu osiągnięcia celu za pomocą jakichś środków (metod), których mogą być modyfikowane pod wpływem zmieniających się sytuacji.

Page 9: Herfried Münkler

Lecz tymczasowość podjętych działań, ich krótki horyzont czasowy i przedłużanie działań w miarę uzyskiwani okresowej stabilizacji położenia odróżniają je od polityki państwowej uprawianej według ogólnych reguł, systematycznie, długofalowo, choć, rzecz jasna, w sposób uwzględniający zmienność warunków politycznych i ekonomicznych.

Page 10: Herfried Münkler

„Wojna na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci stopniowo i niepostrzeżenie zmieniła swój charakter. Klasyczna wojna prowadzona przez państwa, która jeszcze w znacznym stopniu wyznaczała przebieg zimnowojennej rywalizacji, zdaje się przechodzić do historii.

Page 11: Herfried Münkler

Państwa jako faktyczni monopoliści wojny abdykowały, a ich miejsce zajmują coraz częściej parapaństwowe struktury oraz prywatni gracze - począwszy od lokalnych warlordów i grup partyzanckich poprzez działające na światową skalę firmy oferujące najemników aż po międzynarodowe sieci terrorystyczne, dla których wojna stanowi główne zajęcie.

Page 12: Herfried Münkler

Nie wszyscy co prawda, ale wielu z nich to przedsiębiorcy wojenni, którzy prowadzą wojnę na własny rachunek i w różny sposób zdobywają konieczne na ten cel fundusze. Są wspierani przez bogate osoby prywatne, państwa lub grupy emigrantów;

Page 13: Herfried Münkler

sprzedają prawa do odwiertów i wydobywania bogactw naturalnych na kontrolowanym przez siebie terytorium; handlują narkotykami i ludźmi, wymuszają haracze i okupy, lub też, kontrolując obozy dla uchodźców (lub przynajmniej dostęp do nich), czerpią zyski z pomocy humanitarnej organizacji międzynarodowych.

Page 14: Herfried Münkler

Niezależnie od tego, jak strony konfliktu zdobywają niezbędne środki, finansowanie wojny stanowi, inaczej niż w klasycznych wojnach państwowych, ważny aspekt samego prowadzenia wojny. Owe zmienione formy finansowania działań zbrojnych przyczyniają się w decydujący sposób do tego, że nowe wojny trwają nierzadko przez dziesięciolecia i nie widać ich końca.”

Page 15: Herfried Münkler

„/…/ Napięcia etniczno-kulturowe czy też, w coraz większym stopniu, przekonania religijne odgrywają w nowych wojnach istotną rolę.”„/…/ Nierówności społeczne, bogactwo i bieda są niewątpliwie ważnym czynnikiem także w nowych wojnach, jednak błędem byłoby przypuszczać, że zbrojne konfrontacje występują najczęściej tam, gdzie panuje najcięższa bieda.”

Page 16: Herfried Münkler

Można natomiast założyć, że gospodarczy upadek danego regionu jest tym bardziej prawdopodobny, im pewniej zagnieździli się w nim przedsiębiorcy wojenni, łupiący zastane bogactwa. W takiej sytuacji nawet po zakończeniu wojny nie widać nadziei na polityczną stabilność i wzrost gospodarczy.”(H. Münkler, Wojny naszych czasów, przekład i wstęp K. Matuszek, Kraków 2004, s.7-8)

Page 17: Herfried Münkler

• prywatyzacja (odpaństwowienie (Entstaatlichung) i komercjalizacja wojen• „uspołecznienie” wojen (udział

dzieci w działaniach zbrojnych)

Page 18: Herfried Münkler

• asymetryzacja przemocy wojennej (wojna nierównych przeciwników)• autonomizacja form przemocy

(rozluźnienie powiązań między stosowanym przemocy a działaniami militarnymi)• odejście od koncepcji wojny jako

narzędzia osiągania celów politycznych, ostatecznie nowego pokoju

Page 19: Herfried Münkler

Wojny państwowotwórcze a wojny prowadzące do rozpadu państwa.Münkler przeprowadza analogię między współczesnym wojnami a Wojną Trzydziestoletnią ze względu na jej • przebieg w wielu miejscach w formie

mniejszych wojen• brak bitwy rozstrzygającej (33 bitwy)

Page 20: Herfried Münkler

• przemoc systematyczną stosowaną wobec ludności cywilnej, grabież i plądrowanie • utrata kontroli dowództwa nad

armiami (gwałcenie kobiet, mordowanie ludności, grabież)• działania ukierunkowane na

wyniszczenie gospodarcze przeciwnika

Page 21: Herfried Münkler

W kolejnych stuleciach następuje wzmocnienie struktur państwa, utrwalenie się formy państwa nowożytnego i upaństwowienie wojen.

Page 22: Herfried Münkler

Rezultatem rozkładu sytemu kolonialnego, komercjalizacji działań wojennych (handel bronią na dużą skalę) i prowadzenia wojen między blokami politycznymi przez pośredników jest odrodzenie się sposobu prowadzenia wojen w sposób niepaństwowy.