het belang van instructie op maat - stichting … okkinga.pdfachtergrond ‣ belex = begrijpend...
TRANSCRIPT
IN HET VMBO
HET BELANG VAN INSTRUCTIE OP MAATMariska Okkinga
ACHTERGROND
‣ BELEX = BEgrijpend Lezen EXperiment
‣ Implementatiestudie naar het gebruik van Nieuwsbegrip in de onderbouw van vmbo bb/kb
‣ Gesubsidieerd vanuit ‘Onderwijsbewijs’, OC&W
BELEX
Mariska Okkinga
HR/UT
Amos van Gelderen
HR
Peter Sleegers
BMC/UT
Erik van Schooten
Kohnstamm
Roel van Steensel
EUR/Kohnstamm
ACHTERGROND
ONDERLIGGENDE FACTOREN BIJ BEGRIJPEND LEZEN
Kennis
Meta- cognitie
Vlot lezen
Taal
Begrijpend lezen
Goede%toon%Snelheid/automa0sering%
Nauwkeurigheid%Decoderen%
Fonemisch%bewustzijn%
%Mondelinge%%
taalvaardigheid%Kennis%structuur%taal%
Woordenschat%Culturele%invloeden%
%
Levenservaring%Kennis%van%de%wereld%Kennis%van%teksten%
%%%
Mo0va0e%&%%betrokkenheid%Leesstrategieën%
RedeneerF%vaardigheden%
%%%
ACHTERGROND
WAAROM ONDERZOEK IN HET VMBO?
▸ Veel leerlingen in het vmbo hebben moeite met het begrijpen van teksten
▸ Veel van deze leerlingen hebben ook moeite met strategisch lezen (e.g. Baker & Beall, 2010; Baker, 2005; Pressley, 2003)
▸ ‘Reciprocal teaching’ is een effectieve manier in het trainen van leesstrategieën, die het begrijpend lezen bevorderen (Palincsar & Brown, 1984)
ACHTERGROND
NIEUWSBEGRIP - METHODE BEGRIJPEND LEZEN
▸ Wat wordt er geleerd?
Aanleren van leesstrategieën: voorspellen, samenvatten, vragen stellen, ophelderen van onduidelijkheden, verwijs/signaalwoorden
▸ Hoe wordt het geleerd?
1. Directe instructie: belang, functie, aard van de strategie
2. Modeling/hardop denken door docent —> overdracht naar leerling
3. Rolwisselend leren in groepjesGEBASEERD OP RECIPROCAL TEACHING (PALINCSAR & BROWN, 1984)
ACHTERGROND
LEESSTRATEGIEEN
▸ Voorspellen: Waar zou de tekst over gaan? Wat weet ik daar al over?
▸ Verbanden leggen: Waarnaar verwijst dit? Wat heeft dit stukje te maken met wat ik hiervoor las?
▸ Vragen stellen: Wat bedoelen ze hier precies?
▸ Onduidelijkheden ophelderen: Ik snap dit woord niet, ik lees even een stukje terug/vooruit om de betekenis te achterhalen
▸ Samenvatten: Wat heb ik gelezen? Wat was het belangrijkste?
ACHTERGROND
CYCLUS VAN NIEUWSBEGRIP
Songfestival zonder
poespas
Luchtballon-nen voor internet
Nederlandse zandzakken
in Noord-Duitsland
Achtste Alpe d’HuZes op 5
en 6 juni
Minder zout in worst en
ham
Tornado’s teisteren VS
samenvatten
Vragen stellen
Ophelderen van onduidelijkheden
Verwijswoorden/ signaalwoorden
voorspellen
blokles
Kenmerken:
‣ 1 lesuur per week
‣ 6-weekse cyclus
‣ Teksten gebaseerd op nieuwsitems van week ervoor
ACHTERGROND
ONDERZOEKSVRAGEN
▸ Is Nieuwsbegrip effectief in het bevorderen van begrijpend lezen in het vmbo?
▸ Wat is de relatie tussen implementatiekwaliteit en Nieuwsbegrip en het effect op begrijpend lezen?
▸ Wat is de relatie tussen woordenschat en Nieuwsbegrip en het effect op begrijpend lezen?
TEXT
METHODE
▸ 10 vmbo scholen, elk met twee eerste klassen (vmbo basis/kader), random toewijzing per school aan Nieuwsbegrip en controlegroep
▸ Bij start project: 369 leerlingen, 1e klas
▸ Docenten Nieuwsbegrip werden getraind en gecoacht door lerarenopleiders van Hogeschool Rotterdam
▸ Voor het onderzoek: 2x per jaar lesobservaties om implementatiekwaliteit te bepalen
▸ Meetinstrumenten: begrijpend lezen, woordenschat, IQ, metacognitieve kennis, (geslacht, leeftijd, leesmotivatie, taalachtergrond)
METHODE
VERLOOP VAN ONDERZOEK
Interventie Nieuwsbegrip Interventie Nieuwsbegrip Training en coaching docenten Training en coaching docenten
Controle Controle
Begin jaar 1 September 2011
Retentie begrijpend lezen
Data verzameling 2
Klas observaties 1
Klas observaties 2
Klas observaties 3
Klas observaties 4
Begin jaar 2 Augustus 2012
Data verzameling 1
Data verzameling 4
Eind jaar 2 Juni 2013
RESULTATEN
RESULTATEN JAAR 1
▸ Geen op zichzelf staand effect van Nieuwsbegrip
▸ Alleen in de Nieuwsbegripklassen is er sprake van een effect van strategie-instructie: Hoe beter/uitgebreider de strategie-instructie, hoe hoger leerlingen scoren op begrijpend lezen
▸ Geen effect voor modeling of groepswerk
▸ NB. Grote verschillen tussen de docenten geobserveerd
RESULTATEN
RESULTATEN JAAR 2: IMPLEMENTATIEKWALITEIT
▸ Geen op zichzelf staand effect van Nieuwsbegrip
▸ Alleen in de Nieuwsbegripklassen is er sprake van een effect van modeling: Als docenten optimaal modelen, is er geen verschil in groei in begrijpend lezen in vergelijking met de controlegroep. Als docenten niet optimaal modelen, is de groei in begrijpend lezen lager voor de Nieuwsbegripleerlingen.
▸ Geen effect voor strategie-instructie of groepswerk
▸ NB. Grote verschillen tussen de docenten geobserveerd
RESULTATEN
RESULTATEN JAAR 2: EFFECT VAN MODELLEN
0"
5"
10"
15"
20"
25"
30"
35"
40"
45"
Start"Sept"2011" End"June"2013"
Read
ing(compreh
ension
(
Ondergemiddeld(modelen(
Experimental"
Control"
0"
5"
10"
15"
20"
25"
30"
35"
40"
45"
Start"Sept"2011" End"June"2013"
Read
ing(compreh
ension
(
Gemiddeld(modelen(
Experimental"
Control"
0"
5"
10"
15"
20"
25"
30"
35"
40"
45"
Start"Sept"2011" End"June"2013"
read
ing(compreh
ension
(
Bovengemiddeld(modelen(
Experimental"
Control"
RESULTATEN
RESULTATEN JAAR 2: WOORDENSCHAT
▸ Individuele verschillen op woordenschat niveau:
▸ Afhankelijk van de grootte van de woordenschat, heeft Nieuwsbegrip een ander effect op de groei in begrijpend lezen
▸ Leerlingen met een lage woordenschat profiteren niet van Nieuwsbegrip; de controleleerlingen scoren na 2 jaar hoger op begrijpend lezen
▸ Voor leerlingen met een hoge woordenschat was er geen verschil in groei in begrijpend lezen
RESULTATEN
RESULTATEN JAAR 2: EFFECT VAN WOORDENSCHAT
30#
32#
34#
36#
38#
40#
42#
44#
Start#September#2011# Eind#Juni#2013#
Begrijp
end*lezen*
Regressielijnen*voor*verschillende*niveau's*van*woordenschat*
Nieuwsbegrip##Bovengemiddeld# Controle#Bovengemiddeld# Nieuwsbegrip##Gemiddeld#
Controle#Gemiddeld# Nieuwsbegrip##Ondergemiddeld# Controle#Ondergemiddeld#
bovengemiddeld#woordenschat#
gemiddeld#woordenschat#
ondergemiddeld#woordenschat#
}}}
DISCUSSIE
DISCUSSIE - IMPLEMENTATIE
▸ Strategie-instructie (op de Nieuwsbegrip manier) heeft een positief effect op begrijpend lezen in het eerste jaar
▸ Modeling heeft een differentieel effect op begrijpend lezen na twee jaar:
▸ In de controleklassen maakt het (bijna) niet uit in hoeverre docenten modellen, alle controle leerlingen gaan evenveel vooruit in begrijpend lezen.
▸ In de Nieuwsbegripklassen maakt het wel uit in hoeverre docenten modellen: de groei in begrijpend lezen is meer als docenten bovengemiddeld modellen.
DISCUSSIE
DISCUSSIE - IMPLEMENTATIE
▸ Modelen wordt lastig gevonden door docenten
▸ Desalniettemin: sommige docenten maakten wel verschil door hun mate van modellen, ook al was dit nog niet optimaal.
▸ Geen enkel effect van groepswerk gevonden, terwijl dit belangrijke component is van reciprocal teaching
▸ Groepswerk te moeilijk te realiseren in een klas? Minder zicht op lees/leerproces van de leerlingen, terwijl vmbo leerlingen juist meer support nodig hebben op zowel leesproces als groepsproces
DISCUSSIE
DISCUSSIE - WOORDENSCHAT
▸ Woordenschat modereert het effect van Nieuwsbegrip: het effect is niet hetzelfde voor alle leerlingen
▸ Leerlingen met een lage woordenschat profiteren niet van Nieuwsbegrip, alleen leerlingen met een hoge woordenschat kunnen baat hebben bij Nieuwsbegrip
▸ Bepaalde mate van woordenschat een voorwaarde voor meerwaarde van Nieuwsbegrip?
▸ Cognitieve overbelasting? Combinatie van bewust strategieën toepassen en bewust bezig met onbekende woorden.
▸ Instructietaal te moeilijk voor leerlingen met lagere woordenschat?
CONCLUSIE
ALGEMENE CONCLUSIE
▸ Grote verschillen tussen docenten, maar ook tussen leerlingen
▸ Belang van zowel training op maat voor docenten als instructie op maat voor leerlingen, ook in de klas
▸ Vervolgproject: Studerend Lezen in het HBO en vmbo
didactiek in samenwerking met lerarenopleiding HR, in de zaakvakken, ict-leeromgeving
DANK VOOR DE AANDACHT