how to be - ubon ratchathani university · 2016-09-08 · อาจด...
TRANSCRIPT
How to be Facilitator and Note taker
ศาสตราจารย นายแพทยวฒชย ธนาพงศธร
บทบาทหนาทของ Facilitator บทบาทหนาทของ Note taker
แนวคด “การจดการ” ความร
รวบรวม/จดเกบ น าไปปรบใช
เขาถง ตความ
ความรเดนชด
Explicit
Knowledge
Access/Validate
store apply/utilize
เรยนร ยกระดบ
เนน 2 T
Tool & Technology
ความรซอนเรน
Tacit
Knowledge
สรางความร ยกระดบ
มใจ/แบงปน
เรยนรรวมกน
Create/Leverage
Care & Share
เนน 2 P People & Process
Capture& Learn
KM วธคดทวไป KM
• คดจากเหตไปหาผล • คดจากผลไปหาเหต • เรมจาก “ทกข” (ปญหา) • เรมจาก “สข” (ความส าเรจ) • ฐานความคดแบบเสนตรง ระนาบเดยว
• ฐานความคดทไมเปนเสนตรง /ซบซอน / หลายมต
• ความคดน าความคด- ปญญาไตรตรอง (intellectual exercise)
• ปฏบตน าความคด-ปญญาปฏบต(practical-wisdom exercise)
• เนนปญญาปจเจก • เนนปญญารวมหม
• มสมมตฐานวาไมมความร • มสมมตฐานวามความรอยในการปฏบต/ผปฏบต
• เรยนรโดยเนนการรบถายทอด • เรยนรโดยเนนการปฏบต
• เนนเปาหมายปลายทาง (destination)
• เนนเปาหมายรายทาง (journey)
• เนนผลลพธ • เนนทงผลลพธ และกระบวนการ
• มงบรรล ผลเลศ ในขนตอนเดยว • มงบรรล ผลเลศ ทละนอย
KM วธคดทวไป KM
• มงรบถายทอด /เรยนร ความรในกระดาษ
• มงรบถายทอด/เรยนร ความรในคน
• มงคดรเรมเอง • มงเรยนลดจากผมผลเลศ
• หวง/ปกปด ความร • ให/แบงปน/แลกเปลยน ความร
• มงเดนเดยว ยอมรบเฉพาะ เดน 5 ดาว
• มงเดนกลม ยอมรบ เดนหลายระดบ 2-5 ดาว
• เนนขบเคลอนดวยแรงกดดน • เนนขบเคลอนดวยความชนชม
KM วธคดทวไป KM
KM ไมใชองคความร
KM เปนเครองมอในการพฒนา (tool)
KM ไมใชเครองมอทจดการกบตวความรโดยตรง
แตเปนวธการทท าใหเกดการแลกเปลยนความรระหวางมนษย
O’ Dell (1998)
Success Story Telling - SST ใหผมความรจากการปฏบต (คณกจ) ปลดปลอย
tacit knowledge ทซอนอยออกมาจาก
“การปฏบตจรง/ประสบการณทประสบผลส าเรจ”
Share + Learn
Give + Take ในสงทตวเองม + ในสงทตวเองไมม
ไมรวาตวเองม
เราร ไดมากกวา เราพด เราพด ไดมากกวา เราเขยน
ผใดสามารถเขยน ทกอยางทเขาร
• Share + Learn - เชญ
• Do + Learn - เดน
• Play + Learn - เพลน
แบบฝกหดเขยนเรองเลา
ประสบการณสวนตวหรอทภาคภมใจ วธการหรอเทคนค
ในการท างานอยางมความสข
ครงหนากระดาษ A4 - 10 นาท
Model “ปลาท” “คณอ านวย” Knowledge Facilitator
Knowledge Practitioner
“คณกจ”
“คณเออ” Chief Knowledge Officer : CKO
Knowledge Assets
สวนหาง สรางคลงความร
เชอมโยงเครอขาย ประยกตใช ICT
“สะบดหาง” สรางพลงจาก CoPs
Knowledge Vision
สวนหว สวนตา
มองวาก าลงจะไปทางไหน
ตองตอบไดวา “ท า KM ไปเพออะไร”
Knowledge Sharing
สวนกลางล าตว สวนทเปน “หวใจ”
ใหความส าคญกบการแลกเปลยนเรยนร
ชวยเหลอ เกอกลซงกนและกน (Share & Learn)
KV KS KA
วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร 1. ก าหนด “หวปลา” ใหชด – คอ เปาหมายของการแลกเปลยนเรยนร 2. จดกลมขนาดเลกไมเกน 10 คน เพอใหมความรสกใกลชด เปนกนเอง 3. จดกลม ใหสมาชกกลมประกอบดวยคนทมความแตกตางกน เชน คดตางกน ท างานตางหนวยงาน เพอใหเกดพลงของความแตกตางหลากหลาย
4. สมาชกกลมเปน “ตวจรง” เปนผปฏบตงานเพอการบรรล “หวปลา” 5. ประธานกลม ท าหนาทด าเนนการประชมและสรปประเดนเปนระยะๆ เลขานการกลม ท าหนาท Note taker – จดประเดนและบนทกขมความร 6. สรางบรรยากาศ+สถานท ในการแลกเปลยนเรยนร - ใหมความเปนอสระและผอนคลาย
7. สมาชกกลม เลาเรองเกยวกบความส าเรจของตน ตามประเดน “หวปลา” สมาชกกลมคนอนชวยกน “สกด” หรอ “ถอด” ความรเพอการบรรลหวปลาออกมา และให Note taker เขยนขน flip chart ใหเหนทวกน
8.“คณอ านวย” ท าหนาทชวยเหลอใหการประชมราบรน สรางบรรยากาศ ความคดเชงบวก การซกถามดวยความชนชม ใหสมาชกกลมไดหมนเวยนกนเลาเรองครบทกคน คอยชวยตงค าถาม “ท าไมจงท าเชนนน” “คดอยางไรจงท าเชนนน” คอยกระตนใหสมาชกกลมชวยกน “สกด” หรอ “ถอด” ให “ความรเชงปฏบต”ถกปลดปลอยออกมา
9. การเลาเรอง ใหเลาเพยงประเดนเดยวตอหนงเรอง และเลาสนๆ เลาตามความเปนจรง ไมตไขใสส เลาใหเหนตวคน เหนพฤตกรรมหรอการกระท า เหนความคดหรอความเชอทอยเบองหลง เลาใหเหนความสมพนธทอยในเรอง เหนภาพพจน เหนสภาพแวดลอมและบรบทของเรอง
10. เลาเรอง แบบใหขอมลดบ ทไมผานการตความของผเลา คอเลาเหตการณ ไมใชเลาความเขาใจของผเลาทไดจากเหตการณ และใหสมาชกกลมผลดกนตความ เพอดง “ความรเพอการบรรลหวปลา” ออกมา
การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก 3 ประการ
1.ผเลา
2.ผรบฟง
3.บรรยากาศขณะเลา
การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก ๓ ประการ
1. ผเลา ผเลาทมอารมณแจมใส มความรสกเอออาทรตอกลมผฟง ม
ความรสกวาผฟงเปนกลยาณมตร มจตใจพรอมจะให มความภมใจในความส าเรจทตนก าลงเลา เปนผประสบเหตการณในเรองทเลาดวยตนเอง คดทบทวนเรองราวทจะเลามาเปนอยางด และมทกษะในการเลาออกมาจากใจ เลาแบบไมตความ ความสามารถเลาเรองออกมาไดอยางทรงพลง ไมใชแคออกมาเปนค าพดเทานน จะแสดงออกมาในหนาตา แววตา ทาทาง น าเสยง และการสอสารทไมใชค าพดอนๆ รวมทง “ความเงยบ” เปนชวงๆ
การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก 3 ประการ 2. ผรบฟง ผฟงทรบฟงอยางตงใจ ทเรยกวา active & Deep
listening จะชวยสงกระแสจตไปกระตนใหผเลาเกดอารมณในการเลา ท าใหสามารถเลาออกมาจากใจไดลกยงขน ค าถามทแสดงความสนใจและชนชม (appreciative inquiry) จะชวยกระตนความคดสรางสรรค
การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก 3ประการ
3. บรรยากาศขณะเลา บรรยากาศของการประชม มอทธพลตอความส าเรจในการ
เลาเรอง หองประชมทใหความสงบ รบฟงเสยงจากการเลาไดด มอปกรณทจดบนทก บรรยากาศทเปนอสระ ผอนคลาย สะดวกสบาย ไมเครยด บรรยากาศทมความเปนกลยาณมตร มความเอออาทรตอกน
เทคนคการเลาเรอง • เรองเลาตองตรงกบ “หวปลา” • ไมเลารายละเอยดทไมเกยวของ • เรองเลาตองจบอยางมความสข • ผเลาพงท าใหตวเองอยในโลกของผฟง ทงในเรองภาษา พฤตกรรม และความฝน • ผเลาตองเลาเรอง อยางมชวตชวา • ผเลา ควรฝกฝนการเลาเรองอยางสม าเสมอ เพอใหเรองทเลามความเปนธรรมชาต • ตองมความสมดลระหวางผเลาและผฟง แมวาผเลาจะมประสบการณมากกวาผฟงในตอน
แรก แตผเลาตองเชอมนวา ผฟงจะสามารถไปถงบทสรปเดยวกบผเลาเมอไดฟงประสบการณเดยวกน (จดประสงคของผเลาคอ ท าใหผฟงอยในต าแหนงทเทากบผเลา+ท าใหผฟงคนพบแนวคดไดดวยตนเอง)
• ในการเรยกความสนใจของผฟงกอนทจะเรมเลาเรอง ผเลาสามารถตกรอบของเรองได โดยการพดถงปญหาของผฟง หรอโดยการเปดเผยจดออนของตนเอง
• ใชการประชม “แบบเปด (open space)” เพอกระตนใหเกดมมมองทแตกตางกนออกไป • เลาใหเหนรายละเอยดของสภาพแวดลอม
การ“สกด” ความรจากการปฏบต 1. ผสงเคราะหตองมความรหรอประสบการณ (tacit knowledge) เกยวกบเรองนนเปนอยางด 2. อาจด าเนนการคนเดยว หรอท าเปนทมกได ตองเปนทมเลกๆ 4-8 คน 3. อาจใช card technique คอเขยนขมความรแตละตวลงบนกระดาษ A4 แบงครง หรอใชกระดาษระดมความคดทมกาวทดานหลง ใชแปะกระดานหรอขางฝาไดเลย เขยนขมความร 1 ตวตอกระดาษ 1 แผน แลวจดกลมขมความรนน ใหไดประมาณ 10 กลม ในระหวางด าเนนการอาจมการโยกยายขมความรจากกลมหนงไปยงอกกลมหนง 4. อาจยบรวมขมความรบางตวเขาดวยกน เขยนใหมเปนขมความรทครอบคลมมากขน
Vision/ Mission
หวปลา (KV)
ปจจย/ประเดน 1 ปจจย/ประเดน 2 ปจจย/ประเดน 3
ประเดน 2A
ประเดน
2B ประเดน
2C
KV1 KV2 KV3
แผนก
ฝาย
องคกร
“หวปลา” ตองสอดคลอง เชอมโยงกบ “ภาพใหญ”
Dialogue Technique to be
KM facilitator and Note taker
• เลาเรอง 3 นาท+ซกถามสรป 2 นาท ตอคน • เขยน mind map • น าเสนอสรปภายในกลม 15 นาท
After Action Review
ทบทวนเปาหมายของ workshop ครงน
• ทานคดวาทานบรรลในเรองใดบาง อยางไร?
• ทานคดวามเรองใดทไมบรรล เพราะเหตใด?
• หากทานไปจดกระบวนการแลกเปลยนเรยนรเอง ทานคดวาจะปรบขนตอนใดบาง?
KM process 1. K identification
2. K creation
3. K organization
4. K refinement
5. K access – push + pull
6. K sharing
7. Learning - น าไปใชประโยชน
ความรเปนสงทซบซอน ไมสามารถจดเปนระบบทแนนอนได Dave Snowden
ความร 3 ประเภท 1. Individual knowledge 2. Organizational knowledge 3. Universal systematic knowledge Leif Edvinsson
KSF for KS 1. คน • ไมทราบวาสงทตนเองร มประโยชนกบคนอน • ไมทราบวาคนอนไมรในสงทตนเองร • ไมมเวลา • ไมมความมงมน • ไมไวเนอเชอใจคนอน
2. โครงสราง+ระบบ • ผบรหารไมสนบสนน • ระบบสารสนเทศ • ระบบการยกยองชมเชย • ไมมผจดการความร – Facilitator + Note taker • ไมมบรรยากาศ KS
3. วฒนธรรมองคกร • ปกปดความร • การไมยอมรบความแตกตาง ความหลากหลาย • ระบบการแขงขนระหวางคนและหนวยงานสง
ตวความร --- ตวผร
การจดการความร เปนศาสตรและศลป ใชหลกวทยาศาสตร มากกวา ศลปศาสตร
หรอ
ใชหลกศลปศาสตร มากกวา วทยาศาสตร
ไรกระบวนทา – ไมมทา (ไมเปนทา+มวยวด)
อาจารย --- ปรมาจารย
ผเชยวชาญ --- ผร
ท าได --- ท าเปน
สอนได --- สอนเปน
LIFE
Live up to • คาดหวง
• ฝน
• อนาคต
Live in to • up to you
• ความจรง
• ปจจบน