Kabanata III: TEODESIYA, ANO ANG DIYOS?Unang Bahagi: Mayroon Bang Diyos?TEMA: Maalaala mo KayaJoshua Js!!r A"anoDianarra A"#antara$ao"a Jan Aragon#i""oK%%i ArantIsra" AsinasJan&ra Ba"a&a&Ashri" Ba"goa'a%i"" Bina"uyoAbgai" BisabisA"#antara bi"ang At 'haro: Isa na namang kwento ang ating matutunghayan ngayon gabi. Isang kwentong aantig sa ating mga puso. (Babasahin ang isang liham)Itago nyo na lang po ako sa pangalang Millette, tubong Ilocos Norte. Pang apat po ako sa pitong magkakapatid na halos walang pagitan nang ipanganak. Nakagisnan na po namin ang halos araw-araw na pagtatalo ng aming mga magulang dahil sa hirap ng buhay.S'ENE (:(Sa loob ng bahay, naglilinis ang magiina)Asinas bi"ang a%a: (lasing, bubuksan ang pinto) hik hik hik. !ahaha" Arant bi"ang ina: (magagalit sa asawa, sisigawan ito) A#awa#aw ka na lang na lasing$$$ %akikita mo na nga na halos wala tayong makain$ Ang kapal talaga ng mukha mo$Asinas bi"ang a%a: (&u'u#uin ang asawa) (ala kang pakielam$$ !oy$$ Asawa lang kita$ (ala kang ka#apatan na sigaw sigawan ako ha$(Aawat ang mga anak sa pagaaway ng 'alawa)Bisabis bi"ang ana): Tama na po$$$Ba"goa bi"ang ana): Tama na$$$ (ag na kayong magaway$$$Asinas bi"ang a%a: (&u'u#uin ang mga anak) Mga anak ko lang kayo kaya wag kayong makielam 'ito(sasabunutan ang asawa) !alika nga 'ito$Arant bi"ang ina: ( Mapapahawak sa ulo na hila ng asawa) A#ay ko$$$ Tama na$$$A"#antara bi"ang At 'haro: Isang araw, nabalitaan na lang naming mula sa aming mga kapitbahay na ibinebentang aming panganay na kapatid ang kanyang katawan para kumita ng pera. Lubos na nagalit angaming ama at binugbog si ate at ang nag-iisa naming kapatid na isa palang bakla.S'ENE *:( Sa loob ng isang )lub)Aragon#i""o bi"ang G+,+O: (%agsasayaw habang umiinom ng alak) (oo$$ &i ba, tutal naming an'ito ka,gusto mo bang makatulong sa t#abaho ko*A"ano bi"ang ba)"a: +o. ( Sumasayaw 'in)Aragon#i""o bi"ang G+,+O: + sige, ganito gawin mo, ihanap mo ko ng ,ostume#. Maghanap ka 'iyan. Mabenta naman ako eh. Saka pa#a 'ag'ag kita. ( Inabot ang isang ballot ng halls sa kapati') Ibenta mo na 'in to.(!abang naghahanap ng ,ostume# ang 'alawa, 'i nila inaasahan ang pagpasok ng kanilang ama sa loob ng nasabing )lub.)Aragon#i""o bi"ang G+,+O: (%agulat na may kasamang takot) Tay* Anong ginagawa nyo 'ito*$$Asinas bi"ang a%a: (-alit) Anong ginagawa*$$ &i ba 'apt ako ang nagtatanong sayo nyan*$$ ( %apatingin sya sa anak nyang lalaki) At sinama mo pa yang kapati' mo na". teka, bakit ganyan ang hitsu#a nyan*$$$A"ano bi"ang ba)"a: (Magtatago sa liko' ng kapati' na -...+) Tay" kase"Aragon#i""o bi"ang G+,+O: ( Ipagtatanggol ang kapati') Tay, pwe'e ba*$$ (ala kaming ginagawa ng masama$ %agtat#abaho lang kami$ Asinas bi"ang a%a: %gtat#abaho*$$ !alinga kayo 'ito$$ ( Sasaktan ang 'alawang anak)A"ano bi"ang ba)"a: ( Magpupumiglas sa pananakit ng ama)Ate$$ Ate$$$ Tulungan mo ako$$$ Tay, masakit po$$$ Tamana$Aragon#i""o bi"ang G+,+O: Tay,alam nyo yung masakit**$$ Minsan pagibig, pe#o ma'als, yang pambubugbog nyo$$Asinas bi"ang a%a: !ah$ At sumasagot sagot ka pa$ ( hihilahin ang 'alawang anak palabas) A"#antara bi"ang At 'haro: Hindi pa dyan nagtatapos ang kalbaryo namin sa buhay, nalulong sa ipinagbabawal na gamot ang aking dalawang kapatid na sina Jeandra ata ang inaasahan sana naming makakapagtatapos ng pag-aaral na si begail. Hindi nagtagal, pati ang aming ama ay naging adik na rin. S'ENE -: ( /uwi ng bahay si Abegail na namom#oblema sa pe#a )Bisabis bi"ang Abgai": Ano ba yan$ Kailangan ko na naman ng pe#a pa#a sa lib#o$ 0aano kaya to*Ba"a&a& bi"ang Jan&ra:( 1alapit sa kapati') +h Abby, bakit ka nan'ito* Akala ko sa Maynila ka na titi#a eh. !ahaha. Teka, bat sambakol yang mukha mo*Bisabis bi"ang Abgai": Kailangan ko kase ng pe#a pambaya' ng mga lib#ong bibilhin ko.Ba"a&a& bi"ang Jan&ra: !ahahaha$ Sabi ko na kasi sayo, 'ati pa na wag ka nang maga#al. Anong nakuha mo* 0#oblema$ Tingnan mo ako, paikotikot lang 'yan sa tabi tabi pe#o kumikita ng malaki*Bisabis bi"ang Abgai": !uh* 0aano yun nangya#i*Ba"a&a& bi"ang Jan&ra:-usto mo talagang malaman* ( Ilalabas ang isang pakete ng shabu) Ibenta mo ito sa mga kaklase mo. 2 K lang.Bisabis bi"ang Abgai":Teka lang$ ugs ba yan* Masama yan ah.Ba"a&a& bi"ang Jan&ra:Ah basta$ Kung gusto mong kumita, ibenta mo yan. Ta#a na 'un sa hi'eout namin. (Isasama nya si Abegail palabas ng bahay papunta sa hi'eout nila) A"#antara bi"ang At 'haro:Marahil na rin po sa ipinagbabawal na gamot, nagawang gahasain ng aming ama ang bunso naming kapatid na humantong sa pagkabaliw nito.( %aglala#o si )amille sa sala)Bina"uyo bi"ang 'a%i"": ( Kumakanta habang naglala#o ng manika) 1et it go" let it go" Ang gan'a gan'a talagani Elsa, pa#ang ako. Asinas bi"ang a%a: (0apasok at mapapatingin sa bunsong anak) Anak, ang gan'a mo ngayon ah. Angbango bango mo. Bagong paligo ka ba anak*Bina"uyo bi"ang 'a%i"": Ay$ Tay$ !in'i pa nga po ako naliligo eh. !ehehe. Kamukha kop o ba si Elsa*Asinas bi"ang a%a: +o anak, mas magan'a ka pa nga eh. -usto mo magla#o tayo*Bina"uyo bi"ang 'a%i"": Talaga tay* Anong la#o po*Asinas bi"ang a%a: (!ihilahin ang anak) Ta#a, 'un tayo sa kwa#to.Bina"uyo bi"ang 'a%i"": A#ay ko tay$$ %sasaktan po ako.(-agahasain ng ama ang bunso niyang anak)Bina"uyo bi"ang 'a%i"": Tay, wag po$$$ Aaahh$$$ A#ay Tay$$Asinas bi"ang a%a: Aaahhh.. (ag ka nang pumalag$$Bina"uyo bi"ang 'a%i"": !uhuhuhu" Asinas bi"ang a%a: (1alabas ng kwa#to at magbibihis) -usto mo #in pala eh..A"#antara bi"ang At 'haro:Natatakot po ako ate !haro. Hindi ko po alam ang aking gagawin. Hanggang sa akonaman ang tangkaing gahasain ng aking ama.Ba"goa bi"ang Mi""tt: (1alapit kay )amille na ginahasa ng kanilang ama) Anong nangya#i**Bina"uyo bi"ang 'a%i"": (%akatulala) Sabi ni tatay maglala#o 'aw kami. Ba"goa bi"ang Mi""tt: Anong ginawa sayo ni Itay* Ano*$$ (alanghiya sya$$ (Mapapahagulhol) !uhuhu(Biglang papasok ang kanilang ama)Ba"goa bi"ang Mi""tt: Anong ginawa nyo kay )amille*$$Asinas bi"ang a%a: (Magugulat)" Ba"goa bi"ang Mi""tt: Tumakbo ka na )amille$$$ (!aha#apin ang ama) (alanghiya kayo. !in'i nyo alam kung anong ginawa nyo kay )amille*$$ &inungisan nyo ang pagkatao nya$$ %akaka'i#i kayo$$Asinas bi"ang a%a: Ano naman. Kung gusto mo, ikaw 'in. (Akmang gagahasain ang anak)Ba"goa bi"ang Mi""tt: (Magpapapalag) Bitiwan mo ako$$$ (Tutuhu#in ang a#i ng ama at tatatakas)(Mapapa'pa' sa isang kumbento)Ba"goa bi"ang Mi""tt: (Magtatanong habang lumuluha) Bakit* Bakit nangya#i sa amin ito* Bakit*$ May &iyos ba talaga*$$ Kung may#oon" bakit nya hinahayaang mangya#i ang lahat ng ito. Bakit*$$ Bakit ang sakit sakit***$$$A"#antara bi"ang At 'haro:Nakatakas po ako ate charo at napadpad sa isang kumbento. Maraming tanong sa aking isipan tulad ng kung totoo nga bang may "iyos# dahil kung mayroon nga, bakit nya hahayaang mangyari sa amin ito. Nagdasal ako nang nagdasal hanggang sa makatulog ako sa sobrang hapo sa sinapit na kapalaran. Nanaginip ako ate charo# isang panaginip na hindi ko malilimutan.(Sa kanyang panaginip)Asinas bi"ang Sto+ To%as: Millet, napa#ito ako upang bigyan ng katugunan ang iyong katanungan ukol sa &iyos. +o, totoong may#oong &iyos. Ako si Santo Tomas na nagsasabi.Ito ay pinatunayan ng katibayang kosmolohika na nagsisimula ang mga bagay sa 'aig'ig at nagtatapos sa ka#iyanan ng &iyos. Su#iin mong mabuti ang mga katangian ng mun'o at tanggapin ang &iyos bilang siyang pinakapunong 'ahilan nito. %a#ito ang aking limang katwi#an o lan'as sa katibayang kosmolohika./na ay ang katibayang mula sa kilos. Ito ay nasasaa' na ang unang tagapagpakilos ay ang &iyos.Ikalawa ay ang katibayang mula sa sanhi. Ito ay nagsasabing ang sanhi ay ang &iyosIkatlo ay ang katibayang mula sa kamaa#ian. Kito ay naglalaha' na ang bagay na lubos nakailangan ay ang &iyosAng ikaapat ay ang katibayang mula sa antas. Sinasabi nitong ang pinakaganap na bagay ay ang &iyos.Ang ikalima at pinakahuli ay ang katibayang mula sa kaayusan na nagpapakita na ang a#kitekto ng 'aig'ig ay ang &iyos.A"ano bi"ang San Ans"%o:(lalapit kay Millet) Millet gumising ka ako ito si Anselmo"ang naiis kong ibahagi sayo ay tungkol sa katibayang +ntolohika.Ba"goa bi"ang Mi""t: ha*$ Katabiyang +ntolohika*A"ano bi"ang San Ans"%o: oo,angkatibayang +ntolohika ay nagsimula sa i'eya at nagtatatapos san ka#iyanan. Alinsuno' 'ito ang lahat ng tao ay may i'eya tungkol sa &iyos. Maging ang etiyista #aw ay hin'i magiging ateyista kung hyin'i niya bati' ang i'eya ng 'iyos na pilit niyang iwinawaksi. Subalit ang i'eyang ito pinakaganap, kaulanagn itong may kaya#ian,ito maaa#ing itu#ing na ganap. May'alawang u#i ang ka#iyanan 3 ka#iyanan sa isip lamang at ang ka#iyanan sa alabas ng isip. Ang nahuhuli ang siyang tunay na ka#iyanan, kung gayon ay nakahihigit ito sa pangisip na ka#iyananlamang. Ang &iyos, kung totoo ngang walang maaa#ing humigit sa kanya ay 'apat na magka#oon ng tunay na ka#iyanan.A"#antara bi"ang at 'haro: Hinanapan ko ng sagot ang limang katibayan na binanggit ni $to. %omas. kinausap ko ang mga madre sa kumbento upang lubos kong maunawaaan ang teyismo.Ba"goa bi"ang Mi""t: (nagising mula sa panaginip)aaaaaah. (&umating ang mga ma'#e)Arant bi"ang %a&r(: I4a$ Anong nangyaya#i sayo* +h eto uminom kana muna.Ba"goa bi"ang Mi""t: %anaginip po ako " Tungkol sa mga katibayang binanggit ni Sto. Tomas. Ano po ba ang mga k4atibayang iyon*Ba"a&a& bi"ang %a&r*: Ah gayon ba* Ang pagkakaalam ko ang unang lan'as ay ang batayan ayon sa kilos. !in'i natin maikakaila na may mga bagay sa 'aig'ig na kumikilos o gumagalaw. Ang lahat ng bagay ay pinapagalaw ng iba pang bagay. !alimabawa ang ,ellphone, hin'i gagalaw o gagana kung walang batte#y. Ang batte#y naman ay hin'i magagamit kung walang ku#yente at alam natinna ang ku#yente ay nagmula sa natu#al #esou#,es at ito ay nagmula sa maykapal.Samakatuwi', ang unang tagapagpakilos ay ang pinakaugat na 'ahilan sa lahat ng mga pagkilos. 1agi mo #in tatan'aan na ang unang tagapagpagalaw ay ang &iyos.At ang ikalawang lan'as ay tinatawag na katibayan ayon sa sanhi.(alang bagay na may likha sa kanyang sa#ili. !alimabawa neto ay ang lamesang ito,gingawa ito ng mga ka#pinte#o at ang mga ka#pinte#o ay nagmula sa kanilang mga magulang at ang kanilang mga mga magulang ay nagmula sa &iyos. 1agi mong tatan'aan na ang lahat ng bagay ay ginagawa ng may 'ahilan. !uwag mong kalilimutan na ang unang sanhi ang &iyos.Bisabis bi"ang %a&r*:at ang ikatlong batayan ay ang batayanayon sa kama#iaanan. Ang lahat ng bagay sa ating mun'o ay may simula at wakas. Tayo5y isinilang at mamamatay. Katula' ng pagsubok na pinag'a'a#aanan mo ngayon, iyan ay may simula at iyan 'i ay magwawakas" ang &iyos ang tagapaglikha kung kayat siya #in ang may 'ahilan ng pagsisimula ng lahat at siya lang ang may kakayahang bigyan ng wakas ang lahat ng bagay sa mun'ong ito. Ang pangatlong batayan ay ang batayan ayon sa antas. Ang lahat ng bagay 'ito sa mun'o ang lahat ng bagay ay maypagkaantasantas, may mabuti at masama, mas masama at mas mabuti, may malakas at mahina, mas malakas at mahina, magan'a at pangit at mas magan'a at mas pangit. 1agi mo lamang pagkatan'aan na ang pinakamataas na antas ay ang Maykapal.Arant bi"ang %a&r-: at ang pinkahuling batayan ay ang batayan ayon sa kaayusan. Ang mga bagay ay umaalinsuno' sa batas ngkanilang kalikasan. Ang binhi ay inaasahan nating tutubo at magiging halaman. Kung walang talino ang lahat ay magiging magulo.1agi mong pakatan'aaan na ang &iyos ang gumawa sa tao at sa talinong taglay nito. Kung kayat &iyos pa#in ang may kakayahang magbigay kaayusan sa lahat ng bagay 'ito sa mun'o.%alinwan kana bas a mga nlaman mo ha* I4a*Ba"goa bi"ang Mi""t: opo" ma#aming salamat po. Tat"ong %a&r:walang anuman, halika at nang ikay makapag pahinga"at nais ka#in naming makilala ng lubusan.A"#antara bi"ang at 'haro: Pinag-aral ako ng mga madresa isangunibersidad. Nakatagpo ako ng mga tao sa katauhan ng aking mga kaklase kung saan mayroon silang taliwas na pinaniniwala samga madre ukol sa "iyos. Ito ang ateyismo. $a ngaypn ate !haro, patuloy ko pa ding hinahanapan ng kasagutan upang aking maunawaan ang aking mga katanungan. S'ENE .:(Sa isang paa#alan)Bina"uyo bi"ang %ag/aara" (: /y$ 6an yung bagong estu'yante oh$Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: +o nga, ta#a hikayatin natin sa g#upo natin$Bina"uyo bi"ang %ag/aara" (: Tama$, Tama$(1alapit kay Millet)Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: Ikaw yung t#ans7e#ee 'iba*Ba"goa bi"ang Mi""t: Ah, oo eh bakit*Bina"uyo bi"ang %ag/aara" (: Sama ka sa g#upo namin ta#a$Ba"goa bi"ang Mi""t: Ah anong g#upo*Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: -#upo ng mga Ateyista, paliwanag mo nga sa kanya.Bina"uyo bi"ang %ag/aara" (: Ateyista* &i mo alam yun* -anito kasi yun, Ang mga ateyista ay mga taong walang panahon upang pagtuunan ng katiting mong pansin ang mga suli#aning tungkol sa &iyos. At hin'ikaya higit na may pagkaateyista ang isang taong #elihiyoso nga ang tu#ing subalit nabubuhay naman na pa#ang walang &iyos*Ba"goa bi"ang Mi""t: Ah hin'i ko lam eh.Bina"uyo bi"ang %ag/aara" (: Eto pa$ ayon kay 8eu#ba,h, ang teolohiya ay isa lamang ant#opolohiya ibig sabihin ang 'iyos ay ang kasuk'ulan ng ating mga katangian bilang tao, isang la#awang tayo mismo angmay likha.Ba"goa bi"ang Mi""t: Aaahhh.Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: eh si 8#ie'#i,h* Kilala mo bay un*Ba"goa bi"ang Mi""t: !in'e eh.Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: Si 8#ie'#i,h, yung taong mahilig sa 7#ie'* !ahaha. Syemp#e 4oke lang yun$ Sabi nya 90atay na 'aw ang &iyos: at tayo #aw ang mga taong pumatay #ito$ Tama bay yun*Ba"goa bi"ang Mi""t:(Kibit Balikat) Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: SAbi pa ni !a#;ey )o< na tayo ay nakati#a sa isang sa isang makamun'ong lungso', isang pook na likha ng agham at teknolohiya, isang siyu'a' na walng panahon pa#a sa &iyos. Ipinaliwanag 'in ni =ohn A.T. .obinson, na ang pagbabagong ito ay 'ala ng pagbabago ng panahon. Kung gayon ay hin'i ateyista ang klusang kamatayanng&iyos.Ba"goa bi"ang Mi""t: Aaahhh.Bina"uyo bi"ang %ag/aara" (: +h, alam mo na* Ta#a sama ka na samin wala kang iisipin na kung anuano, magpakasaya ka lang$Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: +o nga, Ano* Ta#a na$Ba"goa bi"ang Mi""t: Ah, kase ano eh.Aragon#i""o bi"ang %ag/aara" *: %ag'a'alawang isip* Sige bigyan ka muna namin ng panahon pa#a magisip basta punta ka nalang sa amin huh*$Ba"goa bi"ang Mi""t: Ah, sige salamat.A"#antara bi"ang at 'haro:$a kabila ng aking pagkalito kung mayroon po nga bang "iyos binalikan ko parin ang aking pamilya at ako ay nagulat sa aking natuklasang pagbabago sa kanila. Nawala na po ang aking ama dahilsa malubhang sakit. t mula noon nabuhay po kami ng maligaya. Hanggang dito nalang po. Lubos na gumagalang,Millet.%otoo ngang sa dakong huliay nasa atin pa rin ang pagpilikung ano an gating lubos na paniniwalaansubalit ang paniniwalang ito ay isa lamang pagtanggap sa kakapusan ng talino ng taong mabigyan ng lubos nakatugunan ang suliraning nauukol sa pagkariyan ng "iyos. Nagkaisa ang dalawang pilosopo na hindi kailanmanmakakaya ng isip na matiyak kung mayoong maykapal. Para sa kanila, ang suliraning ito ay lampas sa kaalamanng tao. Ito ay binigyang paliwanag ng..ntinomya ni Immanuel &ant. Ipinakita ni &ant sa loob ng pahina na maaaring patunayan ng likas na talinongtaoangdalawangpanigngkariyananat di- kariyananng"iyos. ItoaysapamamagitanngtinatawagnaAntinomya ng Dalisay na Katwiran. $a tesis o panig ng sang-ayon ay muling binalikan ni &ant ang mga dating katibayan ukol sa pagkariyan nglumikha na tinatalakay na natin sa itaas. $aantitesisopanigngsalungat aypintutunayanniyanahindi maaaringtanggapinang"iyosbilangkabilang o kahiwalay sa daigdig'inika niya na#ong kahalagahan ng "iyos ay wala sa antas ng isip.o ng kabuluhan ng "iyos ay nasa kaugnayan nito sa ikapapanuto ng ating buhay at ng ating daigdig.o ng kaalaman ay dapat magbigay daan sa paniniwala, ayon sa kanya. $a kabilang dako, %inanggap ni (laise Pascal ) ispekulatibong agnostiko * ang kakulangan ng talino sa pagtuklasng tiyak na kaalaman tungkol sa "iyos. %inanggap din niya na sa buhay na ito ay hindi natin maaaring itakwil ang suliraningukol sa &anya. ng ating buhay ay alinsunod sa ating paniniwalang mayroon at walang "iyos.Ito ang dahilan kung bakit sinabi ni Pascal na hindi natin maaaring takas an ang katungkulang pumustaalinman sa pagkariya o di- pakariyan ng Panginoon. Mabuhay tayong parang walang "iyos o+ Mabuhay tayong parang mayroong "iyos.Pinili ni ni Pascal ang pustasaanig ngkariyanan ng"iyos. Itoayhindi isangkatibayansubalit isangsariling pagpapasiya ni Pascal. &ailangan nating tumaya sa pustahan, at kung alinman ang ating pipiliin ay tiyakna magkakaroon ng kahalagahan sa gagawin nating pagtahaksa landas ng buhay.Isa na namang makabuluhang liham ang ating natunghayan sa pagkakataong ito. Nawa,y lubos itong nag-iwan ng aral sa ating lahat. Hanggang dito na lamang po, Magandang -abi mga &apamilya.BUOD:Isang babae na nagngangalang Millet ang patuloy na nagtatanong ng katanungang, May#oon bang &iyos*Ito ay sa ka'ahilanang hin'i nya lubos na matanto kung ano ang nangyaya#i sa kanyang pamilya, kung ito ba isangbahagi lamang ng pagsubok na kung saan sinusukat ang kanyang katatagan o totoong walang &iyos na sa kanya5ygumagabay sa mga panahong sinusubok siya ng pagkakataon. Sa kanyang pananaliksik ng kasagutan, napa'pa' siya sa isang kumbento na kung saan sa pamamagitanngisangpanaginipaynabigyangkapaliwanaganangkanyangkatanungan. Subalit hin'i 'itonagtaposangkanyang paglalakbay tungo sa layuning masagot ang tanong na ito. %abigyan siya ng pagkakataong makapaga#alsa isang unibe#si'a' na kung saan taliwas ang naging paniniwala ng mga g#upo 'oon tungkol sa &iyos na lubhangnagpagulo sa kanyang unang natunghayang paniniwala ukol 'ito. &umaan ang mga a#aw, bumalik siya sa kanyangpamilya at lubos siyang nagulat sa pagbabagong kanyang nasaksihan sa kanyang pamilya. Sakabilanito, nalaman'inniyaangpaniniwalangnagbibigay'aanngmalayangpagpili samaa#ingpaniwalaan ukol sa katunungang MA6.++% BA%- &I6+S*.