I TI PANABIAG NI LAM-ANG (ANG BUHAY NI LAM-ANG)

Ma. Angelica L. Garcia

• Panitikang pangrehiyon ng Pilipinas

• Sikat na epiko ng mga Ilokano

• Binibigkas sa wikang Iloko

• Linikha bago dumating ang mga Kastila

• Ang pananalita at panunugma ay payak

• Unang naisulat noong 1640 ni Pedro Bucaneg

Ano nga ba ang epiko? (mula sa depinisyon ni Alejenadro, at Pineda)

• Pamana ng mga ninuno sa kasalukuyang lahi• Pinakamataas na uri ng tulang nagsasalaysay sa mga gawa

ng isang bida• Kadalasan ang bida ay may anting-anting na nagbibigay siya

ng kapangyarihan na gumawa ng kababalaghan• May katayugan sa uri, tema, kaisipan at pagkayari• Palipat-lipat sa mga sanlahi at hindi gawa ng isang

manunulat(grupo/lipi/bansa)• Hango ang paksa sa kasaysayan, relihiyon, alamat o

mitolohiya• Nagtataglay ng mga damdaming pagkapoot,

paghihiganti.paninibugho, adhika o pag-ibig.

Ayon kay Rufino Alejandro:

“ Sa buong Pilipinas, ang panitikang Ilokolamang ang maaaring pumapangalawa sapanitikang Tagalog kung sa kayamanan atkataasan ng uri ang angking katularan. Ito aynagpapahayag ng tayog ng damdamin ng mgataga-roon”

Ang mga Ilokano

• Mga tao sa hilagang Luzon ( Ilocos Sur, IlocosNorte, Abra at La Union)

• Sinasaklaw rin ang mga taong gumagamit ngwikaing Iloko bagaman hindi sakop ng apat naprobinsiya.

Iloko

Mga bagay na nauukol sa mga Ilokano

– wikang Iloko, damit Iloko, sukang Iloko atbp.

Minsan napagpapalit sa paggamit ang Iloko at Ilokano.

Sa Kasalukuyan:

• Ang kaalaman ukol sa epiko na ito ay limitadona lamang sa mga unang henerasyon

• Ang pagsasalin sa iba’t-ibang wika ay nagdulotng pagkakaiba sa pagkakasunod ng mgapangyayari at mga pangalan ng tauhan

• Bersyon ng mga magsasaka at bersyon niLeopoldo Yabes

• Ang unang nailathalang bersiyon ay ang kayPropesor Leopoldo Yabes noong 1935

-The Ilocano Epic

-bawat taludturan ay linapatan niya ngnararapat sa wikang Ingles

Paghahalintulad ng dalawang bersyonBERSYON NG MGA MAGSASAKA NERSYON NI YABES

208 TALUDTOD 305 TALUDTOD

Dona Milliang ang pangalan ng ina niLam-ang

Namongan ang pangalan ng ina niLam-ang

Namongan ang pangalan ng ina ni Ines Kannoyan

Unnayan ang pangalan ng ina ni Ines Kannoyan

Utos sa paghahanda sa panganganak kayLam-ang ay mula kay Don Juan

Utos sa paghahanda sa panganganak kayLam-ang ay mula kay Namongan

May pakikipaglaban sa ahas Wala

Natagpuan ni Lam-ang ang bungo ng amasa simbahan

Natagpuan ang bungo ng ama sa isa salu-salo ng mga Igorot

Ang pakikipaglaban ni Lam-ang sa buwayaay naganap pagkatapos nila magkita niInes

AnAng pakikipaglaban ni Lam-ang sabuwaya ay naganap bago sila magkita niInes

MGA TAUHAN(bersyon ni Yabes)

DON JUAN NAMONGAN UNNAYAN ?

LAM- ANG INES KANNOYAN

SARIDANDAN SUMARANG

Si Lam-ang

-Lam-ang: mula sa isang salitang Malayan na angibig sabihin ay “big sword”

-sinanlalaki: ibig sabihin “may kapangyarihan” o malakas.

BUOD

Pinanganak ang anak ni Don Juan at Namongan sabayan ng Nalbuan. Sinabi niya na Lam-ang angipangalan sa kanya.

Pagkalipas ng 9 na buwan, naglakbay parahanapin ang ama. Natagpuan sa isangsalu-salo ng mga Igorot sa Makayangyang.

Nakipaglaban sa mga igorot na burikan. Pinatay ang mga ito maliban sa isa.

Umuwi si Lam-ang sa ina at sinabi angkaranasan. Nagpaalam na aalis mulipara pumunta kay Ines Kannoyan saKalanutian.

Napadaan sa Amburay. Nakita ng mga dalaga. Hinugasan ang buhok niya.

May lumapit na buwaya sa kanila. Linabanan niLam-ang.

Nakita si Sumarang. Sinabihan na huwagna siya tumuloy kay Ines. Nag-away sila.

Nakita ang dalagang si Saridandan

Dumating na kina Ines Kannoyan.Tinulungan ng alagang aso at manok.Hiningi na ang kamay ni Ines.

Inasikaso ang kasal. Madaming bisita. Maraming handa.

Parte ng tradisyon na kailangan humili niLam-ang ng isdang rarang.

Sa kasamaang palad, sa pangalawa niyangsubok ay dumiretso siya sa bibig ngmalaking isda na Berkakan.

Tinawag si Lakay Marcos. Kinolekta ang mgabuto ni Lam-ang na itinae ng isda. Binalot ngtela ni Kannoyan. Tumilaok ang manok,tumahol ang aso at gumalaw ang buto.Nabuo muli ito at nabuhay si Lam-ang.

Mga tunggalian

• Lam-ang laban sa mga igorot

• Lam-ang laban kay Sumarang

• Lam-ang laban sa buwaya at Berkakan

QUIZ

1. Sino ang unang sumulat ng I ti biag ni

Lam-ang?

2. May dalawang bersyon ng epiko ang pinag-aralan, ang bersyon ni Yabes at bersyon ngmga ____________.

3. Anong ibig sabihin ng sinlalaki?

4. Sino ang babaeng pinakasalan ni Lam-ang?

5. Paano namatay si Lam-ang?