PROGRAMMABOEK

2

JOIN THE MOVEMENT WELKOM OP DE 7e EDITIE VAN HET INTERNATIONAL COMMUNITY ARTS FESTIVAL

Een kleine twee jaar geleden begonnen we voor het eerst serieus na te denken over het progamma van ICAF-7. Natuurlijk hadden we geen benul wat voor wereld we in februari 2017 zouden aantreffen, hoewel we ons wel voor hadden genomen om ruimte open te laten voor actuele geopolitieke ontwikkelingen. In 2011 had deze flexibiliteit ons in staat gesteld om op het allerlaatste moment Marwa Seoudi uit Caïro naar Nederland te halen om uit de eerste hand te getuigen over de spontane kunstactiviteiten op het Tahrirplein. En in 2014 gaf het ons de gelegenheid om een workshop in te lassen met kunstenaars die tot voor een paar dagen voor aanvang van het ICAF nog in Kiev op straat hadden staan werken. Nu, na Brexit, de Amerikaanse presidentsverkiezingen en een handvol parlementaire en presidentsverkiezingen in Europa in het verschiet, blijkt onze vooruitziende blik nog beter van pas te komen dan we in de vroege herfst van 2015 hadden kunnen vermoeden. Onze alertheid op politieke ontwikkelingen is inherent verbonden aan de ideologische spanningen die overal spelen waar community art bedreven wordt, of dat nu in Rotterdam-Zuid is, of in Noord-Melbourne, Derry, Lahore, of Hong Kong. Deze dimensie in ons werk heeft ook voor een deel het thema ‘beweging’ van ICAF-7 bepaald. Tijdens ICAF-6 hadden we meer dan ooit gemerkt dat ons festival een spil is in een internationale beweging van geëngageerde, participatief werkende kunstenaars. Ondanks verschillen in stijl en methodes, geloven ze allemaal in het belang van co-creatie met mensen die normaliter niet of nauwelijks toegang hebben tot de kunst en wiens perspectieven en verhalen er net zo toe doen als van mensen die deze toegang wel van huis uit hebben. Naast het belichten van de relatie tussen het ICAF en deze groeiende internationale kunstbeweging, willen we dit jaar ook het verband tussen community art en activisme (als sociale en politieke beweging) onderzoeken. Daarnaast besteden we veel aandacht aan fysieke beweging als kunstzinnige expressie (dans, geste, circus). Tenslotte vonden we het belangrijk om de beslissing over ons programma deels uit Nederland te verplaatsen naar gast-curatoren uit andere landen.

!!

3

We vonden Tania Cañas in Australië, Bonnie Chan in Hong Kong en Matt Jennings in Noord-Ierland bereid om deze taak te vervullen. En we stelden Jasmina Ibrahimovic aan als assistent-programmeur. Op onze website vind je meer informatie over hen. Door een min of meer onvoorspelbaar proces van ongevraagde voorstellen, suggesties van gastcuratoren, tips van vrienden, toevallige ontmoetingen en buitenlandse reizen, zijn wij er in geslaagd een spannend programma samen te stellen. Er zitten alle denkbare kunstdisciplines in, het vertegenwoordigt alle continenten van de wereld, en het verhoudt zich meer dan ooit tot de urgente kwesties van onze tijd. Het maakt een statement: community art, hoe het zich ook manifesteert of welke betekenis je verbindt aan deze betwiste term, is de meest relevante en noodzakelijke kunstpraktijk in de roerige wereld van vandaag.

4

INHOUD 5 Pre-festival artist-in-residencies 8 Festivalgids

10 Festivalprogramma per dag

10 Woensdag 29 maart

13 Donderdag 30 maart 36 Vrijdag 31 maart 54 Zaterdag 1 april 84 Zondag 2 april

!

5

PRE-FESTIVAL ARTIST-IN-RESIDENCIES Een aantal festivals terug kwamen we tot de conclusie dat het presenteren van ‘best practices’ belangrijk was, maar dat we ook moesten proberen interessante praktijken uit het buitenland hier wat meer te laten beklijven. Daarom begonnen we in 2008 te experimenteren met artist-in-residencies, samenwerkingen tussen buitenlandse community arts professionals en Nederlandse collega’s. Deze begonnen een paar weken voor aanvang van het eigenlijke festival en resultaten toonden we in een showcase of workshop in ons evenement. In 2016 breidden we dit idee uit met een Summer School. Afgelopen augustus nodigden we kunstenaars uit Brazilië en Zuid-Afrika uit om samen met bewoners van Leidsche Rijn en een internationale groep deelnemers aan een parade te werken. Op basis van deze ervaring, die we samen met de Utrechtse Sharing Arts Society organiseerden, kozen we Carroça de Mamulengos uit om een duurzame partnerschap mee op te bouwen. Daarnaast wilden we graag met wat meer tijd uitzoeken hoe het bijzondere werk van Forklift uit Austin, Texas in Nederland zou kunnen landen. CARROÇA DE MAMULENGOS (Brazilië) I http://www.carrocademamulengos.com.br Kenmerken: Muziek, clownerie, poppenspel, dans, cirkus

Maria Gomide is artistiek leider van een bijzonder reizend gezelschap dat al 40 jaar door Brazilië trekt. De organisatie heet Carroça de Mamulengos, wat vrij vertaald zoiets betekent als ‘wagen vol poppen’. Maria’s vader richtte het gezelschap op in 1977 en sindsdien is de artistieke familie nooit meer gestopt met reizen. Overal waar ze komen weten ze diepgaande contacten met de locale gemeenschappen te leggen. Het gezelschap bestaat vandaag de dag uit drie generaties en is goed thuis in verschillende kunstdisciplines; onder andere poppenspel, clownerie, storytelling, muziek en beeldende kunst. Carroça de Mamulengos heeft veel weg van een familiecircus, maar heeft daarnaast tegelijkertijd een sterke focus op participatie. De bus waarmee ze reizen is hun thuis. Op elke plek waar ze stoppen verblijven ze voor een paar maanden en soms zelfs voor een aantal jaar, en altijd komen ze ook weer terug naar plekken waar ze voorheen hebben gewoond en gewerkt. Via workshops en laagdrempelige (kunst)activiteiten voor mensen die weinig tot geen toegang hebben tot kunst, smeden ze diepgaande banden op basis van gelijkwaardigheid en wederkerigheid. Het hoofddoel van Carroça is om al doende de altijd veranderende, dynamische Braziliaanse cultuur met haar inheemse, Afro-Braziliaanse en Europese dimensies, te onderzoeken en te versterken. De groep is ervan overtuigd dat het erkennen en blijven

6

voeden van deze culturele wortels dé manier is om een gezonde en relevante hedendaagse cultuur te ontwikkelen. Dit gedachtengoed is de belangrijkste inspiratiebron voor hun participatieve werk in de openbare ruimte, op scholen, in tenten, en is bedoeld voor jong en oud, rijk en arm. Voor hun participatieve activiteiten gebruikt Carroça nooit het woord ‘workshop’. Ze noemen ze liever ‘levende ervaringen’. Het échte leren gebeurt ten slotte niet door van bovenaf opgelegde instructies, maar door zelf te onderzoeken en te ontwerpen, door het zelf maken van je eigen speelgoed, muziek, dans, en poppen, en door te koken en te schilderen met zelf gemengde verf op basis van natuurlijke pigmenten. Tien dagen vooraf aan het ICAF zal Maria met drie van haar familieleden naar Rotterdam komen. Tijdens hun verblijf hier zullen ze wonen en werken in Rotterdam Delfshaven; een vooroorlogse gedeelte van de stad waar - buiten Kaapverdië en Portugal - de grootste Kaapverdische gemeenschap ter wereld woont. Vele Kaapverdiërs kwamen naar Rotterdam om als zeeman of havenarbeider te werken. Carroça zal samen met deze mensen en hun families en de creoolse cultuur die zij naar Rotterdam brachten in tien dagen tijd toewerken naar een feestelijke, multidisciplinaire presentatie waarmee we de zevende editie van ICAF zullen afsluiten op zondagmiddag 2 april in Theater Zuidplein. Maria Gomide was als docent betrokken bij de eerste ICAF Summer School in augustus 2016. In de onderstaande video laat Maria een aantal producten zien die zij en haar familie hebben gemaakt, in samenwerking met participanten. https://www.youtube.com/watch?v=TlZrCYyKIhk

FORKLIFT DANCEWORKS (Verenigde Staten) I http://www.forkliftdanceworks.org Kenmerken: Community Dans

Forklift Danceworks is in 2001 opgericht door choreografe Allison Orr. Het gezelschap maakt bijzondere dansvoorstellingen met de meest uiteenlopende groepen mensen. Geïnspireerd door de bewegingen uit het dagelijks leven maakt Forklift voorstellingen voor zowel intieme theatersettings als onconventionele, grote (buiten)locaties. Tot nu toe werkten ze met meer dan 20 verschillende groepen. Onder andere; vuilnismannen en –vrouwen uit Austin, brandweermannen uit Austin, Venetiaanse gondoliers, two-step dansers op de trappen van een Texaanse gemeentehuis, blindengeleidehonden en hun eigenaren, de chef-dirigent van het Austins Symfonieorkest (soloperformance), electriciëns van het gemeentelijk energiebedrijf van Austin, fanfares van de middelbare scholen uit de omgeving van Houston en de Universiteit van Houston, het honkbalteam van de Huston-Tillotston Universiteit, het Japanse vrouwen honkbalteam (het enige professionele vrouwen honkbalteam ter wereld) en - onlangs nog - met de mannen en vrouwen van de gemeentelijke plantsoendienst in Austin. Terwijl ze werken aan

7

innovatieve dansvoorstellingen, vormen de mensen waarmee ze werken en de relaties die ze daarmee opbouwen altijd het hart van hun maakproces. Forklift kreeg in de Verenigde Staten nationale aandacht via The New York Times, The Washington Post, Dance Magazine, Texas Monthly, BBC Radio, The National Geographic Channel en National Public Radio. Allison Orr is drie maal uitgeroepen tot de choreograaf van het jaar door The Austin Critics Table en Austin Chronicle riep haar in 2012 uit tot de “Best Movement Illuminator” van de stad. Hun grootschalige Trash-project met vuilnismannen en –wagens werd uitgeroepen tot topevenement van het jaar door de Austin-American Statesman en de Austin Chronicle. Daarnaast viel de lange documentaire Trash Dance in de prijzen tijdens het Full Frame and Silverdocs Documentary Film Festival en tijdens het SXSW Film Festival. Het werk van Forklift bereikt mensen die normaliter niet met dans in aanraking zouden komen. Body Shift, een project van Forklift in samenwerking met VSA Texas, is momenteel in de VS het enige langdurige dansproject met en voor mensen met beperkingen. Het project Leaps & Bounds biedt gratis lessen creatief bewegen aan kinderen van ouders met lage inkomens. Dit programma verzorgt tevens trainingen voor leerkrachten over hoe ze beweging meer kunnen inzetten in hun lessen. Jaarlijks bereiken deze twee initiatieven meer dan 1000 mensen. Met hun unieke manier van werken streeft Forklift Danceworks ernaar de toegang tot hedendaagse dans te verbreden en de creatieve geest aan te wakkeren. Over Trash Dance In het project Trash Dance vond choreografe Allison Orr schoonheid in de bewegingen van vuilniswagens en de vaak onzichtbare mannen en vrouwen die ze besturen. Het inspirerende maakproces is op een prachtige manier zichtbaar gemaakt in de documentaire Trash Dance van Andrew Garrison. In de documentaire volgt deze filmmaker de choreografe tijdens het maken en opvoeren van Trash Dance. We zien hoe ze de eerste stappen zet in het project, hoe ze de vuilnismannen en –vrouwen en hun werk leert kennen, met ze meerijdt tijdens hun werk, en uiteindelijk hoe ze ze overtuigt om mee te doen aan een voor hen zeer ongewoon spektakel. Op een verlaten vliegveld laat een twintigtal vuilniswagens, éénmalig een onwaarschijnlijk mooie en ontroerende dans zien voor een publiek van duizenden bezoekers. Op het ICAF zal de documentaire Trash Dance worden vertoont, en zullen choreografen Allison Orr en Krissie Marty vooraf aan de vertoning een mini-Trash Dance laten zien die ze in een paar dagen tijd hebben ingestudeerd met een aantal Rotterdamse vuilnismannen en hun wagens. Trailer: https://vimeo.com/45222871

8

FESTIVALGIDS HOE KUN JE HET BESTE DOOR HET PROGRAMMA HEEN BEWEGEN? Het festival begint op woensdagavond 29 maart met een informeel welkom en de gelegenheid kaartjes op te halen bij de ontvangstbalie van Theater Zuidplein tussen 19 uur en 20.30 uur. De openingsvoorstelling, Talent op de vlucht (Syrië/ Nederland), vangt om 20.45 uur aan en wordt gevolgd door een swingend concert van Marockin’ Brass uit Brussel. ALGEMEEN DAGSCHEMA Het volledige dagprogramma van ICAF-7 begint op donderdagmorgen 30 maart en eindigt op zondag 2 april in de vroege avond. Op die dagen hanteren we hetzelfde rooster, waarbinnen je als bezoeker kunt kiezen wat je in de ochtend wilt doen, en in de middag kies je een route die je naar verschillende onderdelen brengt. Deze routes heb je van tevoren, bij het inschrijven, gekozen. Een algemeen dagrooster ziet er als volgt uit:

" 10:00 uur seminars OF om 11:00 uur Slow Start " 12:00 uur lunch " 13:00 uur start van de 12 routes " 17:30 uur diner " 19:00 uur vroege avondvoorstelling of film " 20:45 uur voorstelling op het hoofdpodium in Theater Zuidplein " Late night podium in Theater Zuidplein

OCHTEND Het volledige dagprogramma van ICAF-7 begint op donderdagmorgen 30 maart en eindigt op zondag 2 april in de vroege avond. We hebben alle ochtendactiviteiten samengebracht in cultureel centrum Islemunda. Vanaf Rotterdam CS duurt het ongeveer 30 minuten om daar te komen met tramlijn 23 (richting ‘Beverwaard’). Je stapt uit bij halte ‘Keizerswaard’. De eerste programma-onderdelen beginnen om 10 uur, dus als je je nog moet inschrijven of kaartjes op moet halen, wees dan ruim op tijd. De ontvangstbalie is vanaf 9 uur open. Het ochtendprogramma is een mix van gesprekken en warm-up activiteiten. Sommigen van jullie hebben behoefte aan diepgaande reflectie op je werk, terwijl anderen juist liever ledematen en geest op een relaxte manier rekken en strekken om de dag te beginnen. Weer anderen maken liever voor een babbeltje onder het genot van een kop koffie of tijdens een bezoek aan een van de kunstinstallaties. Je kunt ter plekke bedenken waar je aan mee wilt doen. Alleen voor de seminars dien je je wel van te voren op te geven, omdat er maar een beperkt aantal plaatsen beschikbaar is.

9

MIDDAG Tussen 12 en 13 uur bieden wij een buffetlunch aan in Islemunda. Om 13 uur moet je wel zorgen dat je klaar staat om naar de locatie van het middagprogramma te gaan waar je je voor hebt ingeschreven. Dit middagprogramma is een gemengd aanbod van interactieve workshops, presentaties, showcase optredens en filmvertoningen. Onderdelen duren óf 90 minuten óf 3 uur. Voor twee van de workshops (‘Droom’ en ‘Community Clowning’) moet je op zowel vrijdag als zaterdag beschikbaar zijn (2 x 3 uur). Waar nodig vervoeren we je per gecharterde bus naar de betreffende locatie. Om al deze logistieke uitdagingen te kunnen behappen vragen we je om voor iedere dag een specifieke route uit te kiezen waarmee je door hetmiddagprogramma heen beweegt. Er zijn in totaal 12 routes. Helaas is het niet mogelijk om halverwege de middag van de ene naar de andere route te switchen. Sommige programma-onderdelen worden echter op verschillende dagen herhaald, zodat je zo weinig mogelijk hoeft te missen. AVONDEN Tussen half zes en half zeven dienen we het avondeten op. Let er op dat de locatie voor deze maaltijden kan verschillen afhankelijk van het avondprogramma dat je gekozen hebt. Om 19 uur starten we met een parallel programma dat óf in Theater Zuidplein plaatsvindt, óf in Islemunda, óf in het GoLi opblaasbare theater. Wij zorgen er voordat dat je in of vlakbij deze locaties kunt eten. Om 20.45 uur begint vervolgens in de grote zaal van Theater Zuidplein een voorstelling waar iedereen bij is, gevolgd door een concert in de kleine zaal van Zuidplein of een late night jam- en dans-sessie in het café. Dus we starten iedere dag samen in Islemunda en eindigen ‘s avonds met zijn allen in Zuidplein. INSCHRIJVEN Vanaf vrijdag 10 februari kun je je op onze website inschrijven voor het festival. Je moet daarbij uitdrukkelijk aangeven welke workshops en voorstellingen je wilt bezoeken. Omdat de workshops beperkte capaciteit hebben, vragen we je om een eerste en een tweede voorkeur aan te geven. Je kunt je ook voor het hele festival opgeven. Daarmee krijg je toegang tot alle workshops (maar dien je uiteraard alsnog je voorkeuren aan te geven) en voorstellingen, inclusief middag- en avondeten. Na het festival sturen we je dan ook een rijk geïllustreerd festivalboek toe. Uiteraard is het ook mogelijk om je voor één of twee dagen op te geven. VOORSTELLINGEN Alle toegangskaartjes voor avondvoorstellingen zijn inbegrepen in het all-in festivalpakket. Voor mensen die niet mee doen aan het dagprogramma is het mogelijk om alleen voor de voorstellingen van 20.45 uur in de grote zaal (inclusief het zondag matinée) kaartjes te kopen. Dat kan rechtsreeks bij de kassa van Theater Zuidplein, Zuidplein 60. Telefonisch kan ook: 010-203 02 03. Of anders via de website: www.theaterzuidplein.nl.

10

WO 29 MAART 2017

20.30 uur

OPENING In een informele opening heten we iedereen welkom, presenteren kort maar krachtig het festivalprogramma en introduceren we onze gastcuratoren.

20.45 uur TALENT OP DE VLUCHT I Fada Theater (Nederland) I http://fadatheatre.com/ Locatie: Theater Zuidplein I Kenmerken: Theater, Syrie, vluchtelingen

De openingsvoorstelling van het ICAF 2017 plaatst ons midden in de actuele problematiek van Syrië en de gevolgen die we daarvan ondervinden in de rest van de Arabische en westerse wereld. Fada Theatre is een theatergezelschap dat bestaat uit Syrische vluchtelingen die elkaar eind 2015 hebben ontmoet in de noodopvang van Alphen aan den Rijn, Nederland. De spelers, zeven amateur-acteurs en twee professionals (Ahmad al Herafi en Ramez Basheer), woonden daar samen met meer dan 1100 anderen in een voormalige gevangenis. Tussen de celdeuren ontwikkelden Ahmad en Ramez hun indrukwekkende voorstelling ‘Talent op de Vlucht’. De twee regisseurs kwamen elkaar tegen tijdens hun vlucht door Turkije. Ze besloten de rest van de reis samen af te leggen en zo belandden ze uiteindelijk in de noodopvang van Alphen aan den Rijn. Na de zelfdoding van een van hun medebewoners namen zij het initiatief verhalen van hun lotgenoten te verwerken tot een toneelstuk, om zo een positieve bijdrage te leveren aan het negatieve beeld dat veel Nederlanders over vluchtelingen hebben.

!!

11

Hun boodschap: ‘Net als jullie zijn wij mensen met verhalen en dromen. We willen alleen maar een veilig bestaan. Voor onszelf en onze gezinnen’. Negen van de verhalen die de groep verzameld heeft vormen de ruggengraat van deze intense, multimediale theatervoorstelling. Na drie uitverkochte zalen in Alphen, reist de groep momenteel door Nederland. De voorstelling heeft altijd een ingebouwd nagesprek waarbij vaak pittige discussies ontstaan, maar dit keer niet ‘over’ de vluchtelingen maar direct met hen. ICAF biedt u graag de kans om dit alles zelf te ervaren. Trailer: https://www.youtube.com/watch?v=VxEBKWNdPDU

21.45 uur LIVE CONCERT I MAROCKIN' BRASS I MET-X (BELGIE) I http://www.met-x.be Locatie: Theater Zuidplein I Kenmerken: wereldmuziek, Jazz, Marokkaanse muziek

MET-X is een huis van en voor muzikanten. Meer dan dertig jaar geleden richtte saxofonist Luc Mishalle (1953) het gezelschap op. Hij heeft aan het begin van zijn carrière veelvuldig samengewerkt met legendarische gezelschappen als Internationale Nieuwe Scene, Dogtroep en Welfare State International. Luc wordt gezien als een van de beste jazz improvisatoren van België. Zijn werk bij MET-X wordt gekenmerkt door de inspiratie die hij haalt uit cultureel diverse gemeenschappen in Brussel. Het motto van MET-X is ‘bewegende muziek’, wat een mooie link is met het thema van deze editie van het ICAF. We overdrijven niet wanneer we stellen dat MET-X een van de meest toonaangevende community muziekorganisaties van Europa is, zo niet van de hele wereld. “Uit de buik van de stad halen wij ruwe geluiden naar boven die we omtoveren tot een uniek klankuniversum. In samenwerking met begeesterde artiesten van allerlei slag creëren we bouwstenen voor groepen, evenementen en educatieve processen. Onze klankenwereld sluit aan bij de geluiden van de vinnige metropool. Soms luid, soms zacht, soms mooi, soms lelijk. Nooit gelikt. Altijd opwindend.”

12

MET-X is initiator, coördinator en/of partner van meerdere baanbrekende muziekprojecten in Brussel, waaronder Fanfakids (een jeugd percussiegroep uit Molenbeek, die te zien en horen zullen zijn tijdens het ICAF op zaterdagmiddag 1 april), Remork & Karkaba (een Marokkaans-Belgische straat band), community koor Shanti! Shanti! en Marockin' Brass. De ontstaansgeschiedenis van Marockin’ Brass voert letterlijk terug naar de geluiden van blaasinstrumenten in de straten van Brussel. De groep vermengt traditionele Belgisch fanfaremuziek met Noord-Afrikaanse invloeden die vanwege migratie de Belgische openbare ruimte zijn binnengekomen. Marockin’ Brass heeft zich ontwikkeld van een spontaan experiment tot een gepassioneerde, semiprofessionele muziekgroep. De groep belichaamd alle muzikale passies, verbindingen met gemeenschappen en educatieve ambities van MET-X. In hun muziek hoor je het resultaat van een langdurige liefde voor Noord Afrikaanse ritmes die de basis vormen voor melodielijnen die verwijzen naar jazz, hedendaagse moderne muziek, en niet-westerse culturen. Het geheel klinkt merkwaardig organisch alsof Brussel altijd al aan de Middellandse zee had gelegen. De sleutel hiervoor ligt ongetwijfeld in het grote respect waarmee de twee tradities met elkaar verweven worden. Zet je schrap voor zwetende shaabi-funk of stomende gnawa waarop eigengereide toeters het zand uit je oren blazen. Marockin' Brass is voor elke gelegenheid (openlucht of podium) een feest voor hoofd en benen (en alles wat daartussen bengelt). Hun muziek is het beklijvende lijflied van de nieuwe stadsnomade. (zie ook 'workshops' en 'ICAF community dag') !

13

DO 30 MAART 2017

10.00 uur START GESPREKKEN

REDENEN VOOR OPTIMISME IN 2017: COMMUNITY ART EN HOOP I Tania Cañas (Australië), Risham Waseem (Pakistan), François Matarasso (Verenigd Koninkrijk) I Locatie: Islemunda I Kenmerken: Gesprek over het belang van community arts vandaag de dag

Het is makkelijk genoeg om pessimistisch te worden in 2017, maar community art is hoopvol. De stappen die er binnen deze kunstpraktijk gemaakt worden zijn misschien klein, maar ze dragen wel bij aan een rechtvaardigere samenleving. Kunstenaars die met hun werk willen bijdragen aan mensenrechten, sociale rechtvaardigheid en empowerment zien zich echter ook voor moeilijke keuzes geplaatst in de wereld van vandaag - als ze al keuzes hebben. Wat betekent het om integer te handelen? Een bondgenoot te zijn? Je solidariteit te uiten? Hoe bevragen we de waarden die we rechtvaardigen en verdedigen? Welke keuzes en allianties kunnen we maken binnen een sociaal-politiek krachtenveld waarin iedere keuze onvermijdelijke politieke en ethische aspecten bevat? Welke risico's en compromissen brengt dit met zich mee? Er zijn geen kant en klare, universele antwoorden op deze vragen, omdat de omstandigheden waarin we werken voor iedereen weer anders zijn. Wat hier en nu voor mij logisch lijkt, is het misschien niet voor jou, daar, morgen. Maar we kunnen wel van elkaar leren en kracht putten uit elkaars werk, kennis en resultaten. We kunnen onderdeel van een beweging zijn of er een vormen. In dit gesprek nodigen we mensen uit om verhalen uit hun werk met elkaar te delen die hen hoop verschaffen in zware tijden. Het gesprek zal worden geleid door drie mensen met hele verschillende achtergronden: Tania Cañas, een theatermaker die woont en werkt in Australië; François Matarasso, een schrijver uit Europe; en Risham Waseem, een filmmaker uit Pakistan. Alledrie zullen zij om beurten wat gedachten formuleren om het gesprek focus te geven. Aan het einde destilleren zij gezamenlijk overeenkomstige thema's die tijdens het gesprek naar boven zijn gekomen.

!!

14

EEN DRIEDAAGSE THEATERCONVERSATIE MET DUDLEY COCKE I Roadside Theatre/Appalshop (Verenigde Staten) I Locatie: Islemunda I Kenmerken: Story circle, discussie over kunst en de samenleving

Roadside is de theaterafdeling van Appalshop; een culturele non-profit organisatie die al sinds 1969 actief is in de Appalachen, een van de armste gebieden van de VS. Naast toneel, heeft Appalshop een film- en muziekproductiebedrijf en een community radiostation (WMMT-FM'). Jaarlijks bereiken Appalshop producties nationaal en internationaal meer dan een miljoen mensen. Appalshop’s missie is om de kracht van educatie, media, theater, muziek en andere vormen van kunst te gebruiken om tradities en hedendaagse cultuur van de Appalachen te documenteren, te revitaliseren en te verspreiden, maar ook om de verhalen te vertellen die de commerciële creatieve industrie niet vertelt. Daarnaast streeft Appalshop er naar om de gemeenschap met wie ze werken te ondersteunen bij het zelf oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Appalshop is naast Bread & Puppet een van de pioniers van de community arts in de VS. Het begon in 1969 als onderdeel van het War on Poverty programma dat als doel had om de jeugd in de Appalachen filmtrainingen te geven. Vergelijkbaar daarmee maakt Roadside theater met, door en voor mensen uit dit economisch achtergestelde gebied. Daarnaast geniet Roadside nationale bekendheid door haar co-producties met professionele community theatergezelschappen als Pregones uit de Bronx, een Portoricaans-Amerikaanse groep die wij op het ICAF ook al diverse keren hebben mogen ontvangen. Workshop Dudley Cocke is mede-oprichter van Appalshop en artistiek directeur van Roadside. Tijdens het ICAF zal hij in de ochtenden van het festival een driedaags gesprek leiden waarin hij samen met u dilemma’s wil onderzoeken waarmee community arts in de nabije toekomst onvermijdelijk te maken krijgt. Hij vertrekt daarin van artikel 27, sectie 1 uit de Universele Verklaring van Mensenrechten zijn: “Ieder mens heeft het recht om vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, om te genieten van kunst en om deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan.”

Om meer diepgang in dit gesprek te veroorzaken, stelt Dudley voor om te werken met een kerngroep van vijf mensen en een grotere groep van ongeveer 40 mensen er omheen. Hij laat eerst zien hoe de story circle methodiek werkt, waarna de eerste verhalen zullen loskomen. Dudley zal later de mensen uit de grotere cirkel betrekken bij het gesprek. Aan het einde van dag 1, zal de groep gezamenlijk het onderwerp van dag 2 bepalen. Een gedeelte van het derde gesprek zal gaan over de relatie tussen de

15

wereldwijde mileubedreiging en de emotionele, spirituele en intellectuele elementen en tradities van locale gemeenschappen die in community arts tot uiting komen.

KWETSBAARHEID EN VEERKRACHT BIJ FREELANCE COMMUNITY ART MAKERS I Matt Jennings (Noord-Ierland) I Locatie: Islemunda I Kenmerken: discussie, handen uit de mouwen aanpak, ondersteuning voor freelance kunstenaars

In deze sessie zal ICAF gastcurator Matt Jennings een ‘veerkracht’ workshop verzorgen, waarbij hij makers uitnodigt om hun ervaringen te delen wat betreft hun werkcondities, hun rol als kunstenaar en de maatregelen die zij nemen om voor hun eigen welzijn en overleving te zorgen. Veel kunstenaars voelen zich aangetrokken tot community arts programma’s juist omdat het psychische welzijn en maatschappelijke veerkrachtig van deelnemers zou versterken. Maar hoe zit dat met deze geëngageerde kunstenaars zelf? Matt begint zijn workshop met een presentatie over dilemma’s, ontberingen en kansen waarmee community kunstenaars in Noord-Ierland en Schotland te maken hebben. Hij gaat daarbij in op de persoonlijke, professionele en artistieke maatregelen die zij nemen om hun eigen welzijn en artistieke integriteit te bewaken. Een mogelijkheid kan zijn om je als een groep te organiseren. Internationale voorbeelden hiervan zijn groepen kunstenaars die als collectief of als coöps werken om zo de onzekere condities waarin ze moeten werken te ondervangen (bijv. Precarias de Derivo uit Spanje, Fora de Eixo uit Brazilië, of de Precarious Workers’ Brigade uit het Verenigd Koninkrijk). !Samen met u onderzoekt Matt de mogelijkheden om bij beleidsmakers en politici te lobbyen voor maatregelen waarmee freelance kunstenaars ondersteund zouden kunnen worden, zoals ‘intermittents du spectacle’ in Frankrijk; ‘community cultural development workers’ in Australië; en het universele basisinkomen waarmee momenteel wordt geëxperimenteerd in Schotland, Canada, Finland en India.!Een reden om dit te doen is niet alleen om meer financiële en persoonlijke zekerheid aan kunstenaars te verschaffen, maar ook om de kosten van cultuur- en welzijnssubsidies te verminderen. Matt bespreekt ook andere mogelijkheden waarmee kunstenaars zichzelf in leven kunnen houden, zodat ze prioriteit aan hun kunstactiviteiten kunnen blijven geven. Tenslotte onderzoekt Matt stappen die kunstenaars ondernemen om hun psychische en fysieke gesteldheid te bevorderen en de stress van het werken onder precaire omstandigheden tegen te gaan. Praktische oefeningen uit de vechtsport, mindfulness yoga en tips over gezond eten maken deel uit van dit laatste onderdeel van de workshop. Deze workshop is geschikt voor iedereen met ervaring als zzp-er (als kunstenaar of anderszins) of met belangstelling voor de kunsten en het kunstbeleid. ! !

16

Dr. Matt Jennings is Docent Drama aan the School of Creative Arts & Technologies van de Universiteit van Ulster. Hij is geboren en getogen in Sydney en heeft gewerkt als acteur, muzikant, schrijver, regisseur en workshopleider in Australië, Ierland, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Marokko en Frankrijk. In 1997 bezocht Matt Ierland voor de eerste keer en sinds 2001 woont hij in Noord-Ierland. Daar werkt hij zowel in het professionele theater als in toegepast theater. Zijn ervaring in het werken in buurten, met kinderen, jongeren, ouderen en met mensen met allerlei vormen van beperking vormen de basis van zijn research en wetenschappelijk onderwijs. In 2010 behaalde Matt zijn PhD met een proefschrift over de functie en impact van community drama in Noord-Ierland na het Goede Vrijdag Vredesakkoord van 1998.

11.00 uur

SLOW START

Parallel aan de ochtendseminars hebben we dit jaar op donderdag-, vrijdag- en zaterdagochtend een Slow Start programma, waar je bijvoorbeeld yoga of tai chi kunt volgen, kunt dansen, een film kunt kijken, een tentoonstelling kunt bezoeken of even rustig een kop koffie kunt drinken met iemand. Hiervoor hoef je je niet van tevoren in te schrijven, maar kun je op de ochtend zelf beslissen waar je behoefte aan hebt. Aan de informatiebalie kun je een kaartje ophalen voor het gewenste onderdeel. Let op: sommige onderdelen hebben een maximum aantal bezoekers. Het programma kan nog wat wijzigen maar op dit moment kun je sowieso kiezen uit: Yoga Kaat Naast haar jarenlange ervaring als community arts maker bij het Rotterdams Wijktheater (op het ICAF is haar voorstelling Stille Heldinnen Disco te zien) is Kaat Zoontjens ook yoga instructrice. Dus heb je zin om je ochtend rustig te beginnen met het flexibel maken van je lichaam en het wakker maken van je geest? Kom dan naar Yoga Kaat! Ps. Heb je je eigen yoga mat? Neem die mee! Dansen met... Met deze workshop nemen we het ICAF thema beweging letterlijk. Elke ochtend geeft een andere community dans maker een dans/bewegingsworkshop aan de hand van zijn/haar methodie. Tai chi Community arts professor Daniel Shen uit Shanghai leert ons de kunst van tai chi. Kom tot rust en voel je innerlijke kracht.

17

Filmhoek Er zijn vele prachtige documentaties van community arts projecten van over de hele wereld. Helaas kunnen we ze niet allemaal programmeren op het ICAF maar in deze speciaal ingerichte filmruimte kun je in alle rust zo lang je wilt genieten van een aantal geselecteerde community arts films. The Maldives Exodus Caravan Show Deze bijzondere installatie van de Deense kunstenaar Søren Dahlgaard is een innovatief en interactief kunstproject dat naast beeldende kunst elementen van performance, video, games en muziek bevat. De installatie vormt een statement over de actuele klimatologische en politieke situatie in de Malediven. Aan de buitenkant ziet het er uit als een simpele Hollandse caravan met een opblaasbaar eiland op het dak. Iedereen is welkom om de caravan te bezoeken en mee te doen aan de activiteiten die er binnen en buiten plaatsvinden. Het gevecht tegen klimaatverandering is in deze eilandnatie namelijk ook een gevecht tegen schendingen van mensenrechten. Het is een strijd voor het recht om te leven in een gezond milieu en daar in vrijheid van te kunnen genieten. Mensenrechten en klimaat zijn even belangrijk. Er is geen plan B, want er is geen planeet B.

Voor meer informatie: http://www.icafrotterdam.com/programme/item/2017/the-maldives-exodus-caravan-show

Foto Expositie “De Kunst van de Umbrella Movement” In 2015 genereerde de 69-dagen durende bezetting van drie centraal gelegen gebieden in Hongkong tijdens de Umbrella Movement [Paraplu beweging] een explosie aan creativiteit. Dit was een onbekend fenomeen in de geschiedenis van Hongkong en een belangrijke ontwikkeling in de geschiedenis van activistische kunst. Vanuit passie en een gevoel van urgentie creëerden mensen spontaan kunst die een mix was van mainstream kunstvormen, volkskunst en religieuze uitingen. Het resultaat bestond uit een breed scala aan kunstdisciplines - variërend van digitale kunst tot traditionele religieuze rituelen. Dit zorgde voor een gevoel van solidariteit en verschafte ruimte om de frustratie over het gebrek aan democratie te kanaliseren. Tijdens het ICAF is er een fototentoonstelling te bezoeken van de werken die tijdens de Umbrella Movement zijn gemaakt. Professor Oscar Ho verzorgt tijdens het ICAF een workshop over deze beweging. Voor meer informatie:

http://www.icafrotterdam.com/nl/programma/item/2017/een-conversatie-over-kunst-activisme-in-hongkong-met-oscar-ho

18

The Roof: Een dak en een relatie bouwen Moha is een dakloos kunstenaarscollectief opgericht door de Hongaarse Olivia Reschofsky en de Française Alice Pons. Samen met een aantal partners werken ze al vier jaar in de openbare ruimte van Amsterdam. Moha is Hongaars voor mos, een sporenplant die overal en nergens groeit. Moha is gespecialiseerd in inclusieve kunstprojecten, waarin ze verschillende vormen van samenwerking combineren met artistieke experimenten. The Roof ['het dak'] is een object en een idee, waar Moha aan werkt samen met mensen die ze onderweg tegenkomen. Het is een collectief kunstwerk dat voor iedereen toegankelijk is. Het werk komt tot stand door verschillende vaardigheden en expertises die we allemaal in bepaalde mate bezitten. The Roof is veel meer een gezamenlijke activiteit dan een materieel iets. Het past zich moeiteloos aan bij wat er op een bepaald moment nodig is, of neemt de functie aan die er van wordt verwacht. Zo kan het veranderen in een ruimte waarin een directe ontmoeting tussen kunst en samenleving plaatsvindt, of een plek waar de rol van de kunst als instituut in de stad wordt uitgedaagd en opnieuw wordt gedefinieerd. Voor het ICAF ontwikkelt Moha een speciale versie van The Roof voor Rotterdam, zodat lokale bewoners en een internationale groep van ICAF deelnemers de schier eindeloze mogelijkheden van dit object en idee kunnen ervaren.

12.00 uur

LUNCH

13.00 uur

START ROUTES (Diverse locaties)

LANGE WORKSHOPS ROUTE 1, 2,3 EN 4

ROUTE 1 NO GURU, NO METHOD, NO TEACHER ['GEEN GURU, GEEN METHODE, GEEN DOCENT'] I Ed carroll & vita gelūnienė (Litouwen) I Discipline: beeldende kunst, parades, openbare ruimte

Bent u geïnteresseerd in het maken van een parade als een vorm van spektakel en protest in de openbare ruimte? Hoe kun je daarbij daadwerkelijk een bottom-up participatie garanderen? Hoe draag je bij aan het creëren van tegenwicht voor het

19

verdwijnen van vrijheid in de openbare ruimte? Deze vragen vormen het uitgangspunt van een praktische workshop over hoe je samen met anderen, met simpele materialen en met je eigen lichaam een bricolage van beweging, geluid en objecten kunt maken. Bricolage wordt zo een metafoor voor het samenbrengen van hele verschillende dingen en mensen die als één orgaan kunnen uitgroeien tot een krachtig collectief. Deze workshop is een experiment.

Wat er precies uit zal ontstaan is niet te voorspellen, maar het zou zomaar kunnen dat er een uitwisselingsproject uit voortkomt dat een bijdrage levert aan een straatparade in Kaunas in september 2017.

De ICAF workshop is geïnspireerd op het Cabbage Field ('kolenveld') project in het stadsdistrict Šanciai (ca. 20.000 inwoners). Dit gebied is in het verleden bezet geweest door troepen van de Tsaar, van de Nazi’s en van de Sovjets. Tussen 1919 en 1940, het hoogtepunt van het Modernisme in de stad, werd Kaunas de tijdelijke hoofdstad van Litouwen. Toen het Westen in 1945 de bevrijding vierde, keerde het Litouwen de rug toe en werd het land wederom een Sovjet vazalstaat. Na de 'Singing Revolution' van 1989 werd het land wederom onafhankelijk en keerde de hoop terug op het heroveren van een eigen nationale identiteit. Die hoop werd vervolgens de kop ingedrukt door corruptie, crisis na crisis, en een langzaam wegsijpelend vertrouwen van burgers in de politiek. Website en Links Cabbage Field 2014: [1 mins] https://vimeo.com/110567382 Cabbage Field 2015: [6 mins] https://vimeo.com/183003052 Cabbage Field 2016 [14mins] : https://vimeo.com/199686531 Lees: http://issuu.com/edinkaunas/docs/read_cabbge_field__2015-06-15_jwith Community kunstenaars Vita Gelūnienė (b. 1969, Kaunas) en Ed Carroll (b. 1960, Dublin) werken onafhankelijk van officiële instanties. Ze zijn vooral geïnteresseerd in samenwerking met gewone mensen aan cultuur op gemeenschapsniveau en aan culturele rechten van de mens. Community cultuur bestaat eigenlijk uit de tijd, energie en engagement die lokale mensen investeren om hun levens en woongebied op duurzame wijze leefbaar te maken. Culturele rechten gaan over erkenning van de vrijheid om je op gemeenschapsniveau cultureel te uiten.

ROUTE 2 COMMUNITY DANS MET ALAN LYDDIARD EN TAMARA MCLORG (Verenigd Koninkrijk) I http://theperformanceensemble.com I Kenmerken: dans en improvisatie

Alan Lyddiard is een gerenommeerde theater- en filmregisseur, producent en schrijver. Hij werkt zowel in het Verenigd Koninkrijk als elders in Europa en daarbuiten. Hij is vooral bekend om zijn activiteiten in de community arts en zijn internationale

20

samenwerkingsprojecten. In het verleden was hij o.a. artistiek leider van The Northern Stage Ensemble, Newcastle Upon Tyne (1992–2005), van TAG Theatre Company, Glasgow (1988–1992) en mededirecteur van Dundee Rep (1984–1988). Zijn toneelbewerking van George Orwells 1984 is over de hele wereld geproduceerd, en is op tournee geweest door de VS, Duitsland en Frankrijk. Sinds 2015 is Alan betrokken bij het fameuze Mind The Gap, het grootste Britse theatergezelschap met, voor en door mensen met leerproblemen. Alan is sinds 2014 artistiek leider van The Performance Ensemble. Dit gezelschap wordt gevormd door acteurs van 60 jaar en ouder en mensen met verschillende culturele achtergrond. The Performance Ensemble bevindt zich in de ruimte tussen professioneel, community en amateurtheater en heeft als ambitie om topkwaliteit theater te maken dat rechtstreeks voortkomt uit - en verbonden is met - het hart van diverse gemeenschappen. Een goed voorbeeld hiervan is Anniversary. Daarin werken dansers van wereldklasse samen met mensen van 60, 70 en 80 jaar die voor het eerst van hun leven op het podium staan. Een van de deelneemsters, Barbara, vertelt een BBC journalist dat ‘je dit soort dingen gewoon eens moet proberen'. Ze wil minstens 90 worden, zegt ze tegen hem. Ze is nu 88. Anniversary brengt veel uitdagingen met zich mee. Sommige spelers hebben moeite met het steeds weer opstaan en zitten op stoelen. Het lichaam is nu eenmaal stroever dan het vroeger was. Iedereen in het gezelschap moet continu taken uitvoeren: honderden ballonen die op specifieke plekken moeten liggen of hangen, stoelen die precies op de juiste positie dienen te staan, omdat anders een collega nergens kan zitten. In dit gezelschap zorgt iedereen voor elkaar; met een glimlach, een arm om de ander heen geslagen, met een geruststellend knikje met het hoofd. In deze workshop van drie uur, gaan Alan en zijn collega Tamara McLorg in op het maakproces van Anniversary. Dit project is gebaseerd op het idee dat iedereen een verhaal te vertellen heeft. Dat hoeven niet per se hemelschokkende gebeurtenissen te zijn. Zelfs het meest simpele verhaal leert ons iets over onszelf en over de wereld. Gedurende drie uur gaan we dansen, zingen, verhalen vertellen en simpelweg vieren wie we zijn door middel van een authentieke performance van onszelf. En als we willen kunnen we het ook aan anderen op het ICAF laten zien. Tamara McLorg is een community dans specialist met meer dan 30 jaar ervaring. Ze werkt met kinderen, jongeren, volwassenen, ouderen en met mensen met leerproblemen en lichamelijke en verstandelijke beperkingen. In 2015 won zij de Jane Attenborough Dance UK Industry Award en in 2016 een Honorary Life Time Membership Award van People Dancing voor haar bijdragen aan Community Dance. In het verleden werkte Tamara o.a. bij Residance in Duitsland, Tanz die Toleranz in Oostenrijk, Danza par las Convivencia in Mexico en Ithuba Dance in Zuid-Afrika.

21

Deze workshop is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van the Performance Ensemble.

ROUTE 3 THE COMPLETE STORY ABOUT LJUSNARSBERG AND THE REST OF THE WORLD I The non existent center runs stäl lberg mine (Zweden) I Kenmerken: Participatief locatietheater

Een aantal jaar geleden kocht een groep jonge Zweedse kunstenaars en intellectuelen (die zichzelf The Non-existent Centre Runs Ställberg Mine noemden) een verlaten mijn. Ze bouwden deze plek om tot een centrum voor werk, kunst, en debat in Ljunarsberg, een gemeente in het landelijk mijnbouwgebied Berslagen. De 28 meter hoge mijntoren van Ställberg vormt sindsdien het iconisch baken voor een langdurig onderzoek naar naar het leven in krimpgebieden. De kritische relatie tussen snelgroeiende steden en krimpende provinciale gemeenten speelt een cruciale rol in het werk van deze groep jonge kunstenaars, evenals ‘migratie’. Berslagen en vergelijkbare gebieden in Zweden vormen voor sommige mensen een idyllische plek waar ze aan de stad kunnen ontsnappen op zoek naar rust en kalmte. Het zijn echter ook plaatsen waar vluchtelingen uit oorlogsgebieden worden geplaatst door de Zweedse migratiedienst -en waar lokale bewoners hun werk verliezen. Het sociaal en artistiek onderzoek van The Non-existent Centre is praktisch van aard en is gebaseerd op een sterke binding met de plaatselijke gemeenschap. In hun onderzoek luisteren ze kritisch naar verschillende ervaringen en bieden ze ruimte aan twijfel en verdriet. In hun onderzoek staan vragen centraal als: Wat zijn de mogelijkheden van kunst binnen een voortdurend veranderend sociaal en politiek proces? Hoe verhouden geografie en identiteit zich tot deze processen? Kan de situatie in de zogenaamde krimpgebieden ons iets leren over de gevolgen van neoliberalisme en het huidig Zweeds welzijn beleid? Tijdens het ICAF verzorgt The Non-existent Centre een workshop waarin ze hun werk en de sociale en politieke context waarbinnen het gemaakt wordt inzichtelijk maken. Ze beginnen met het reconstrueren van hun baanbrekende voorstelling The Complete Story About Ljusnarsberg and the rest of the world (o.a. met videobeelden). Daarnaast gaan ze in op de dilemma’s die het werken met de community in deze context met zich meebrengt. Morele en ethische vragen over de rol van (participatieve) kunst als onderdeel van een (niet optimaal werkend) sociaal en politiek systeem. Welke rol zou kunst in de samenleving moeten innemen en welke rol vooral niet? Wanneer is kunst een pleister op een defect systeem dat het juist probeert te bekritiseren? Stuk voor stuk ethische dilemma’s die menig community art kunstenaar herkent. Belangrijke vragen, juist in deze tijd waarin community arts steeds vaker mainstream wordt en kunstenaars regelmatig worden ingezet als sociale doekjes voor het bloeden van een slecht werkend politiek systeem.

22

ROUTE 4 VAN ADINKRA TOT ALAKONDRE [van identiteit tot aff initeit ] I Alida Neslo & Nilo Berrocal (Peru en Suriname) I Kenmerken: dans, discussie, interculturele communicatie

Niet één ras heeft het alleenrecht op schoonheid, intelligentie en innerlijke kracht. Elke gemeenschap, elke cultuur bezit wijsheid EN stupiditeit. Via school - en tegenwoordig ook via internet – vangen we een glimp op van culturen in Afrika, Azië, Zuid Amerika, etc. In feiten vormen we ons eigen beeld van andere culturen, op heel subtiele wijze, in ons hoofd. Via deze Alakondre workshop kunnen we deze culturen leren kennen via gebaren en bewegingen, wat voor een veel dieper begrip kan zorgen dan er alleen maar over praten. In de workshop komen identiteiten samen zonder hun eigenheid te verliezen; chemie is belangrijk, maar zelfs zonder chemie, kan je de kracht van een gedeelde ervaring niet vervangen. Fysieke warming up: Nilo Berrocal Etnische beweging: Alida Neslo Coro del alma (koor van de ziel): Nilo en Alida Alida Neslo is geboren in 1954 in Paramaribo, Suriname. Ze studeerde theater en dans in België en Senegal en na jaren in Antwerpen en Amsterdam gewoond en gewerkt te hebben besloot zij in 2005 terug te keren naar Suriname. Tijdens haar carrière in België en Nederland speelde ze in baanbrekende interculturele en politieke theaterproducties. Later werd zij artistiek directeur van het interculturele theatergezelschap De Nieuw Amsterdam (DNA) en later van Dasarts; een experimentele post-hbo opleiding voor afgestudeerde podiumkunstenaars. Nu ze terug is in Suriname werkt ze in scholen en gevangenissen en ontwikkelt ze een nieuwe geëngageerde kunstcurriculum voor jonge professionals aan het Conservatorium van Paramaribo. Nilo Berrocal groeide op in de Peruaanse Andes. Hij maakt theater sinds zijn 14e jaar. Toen hij in de twintig was reisde hij met theatercollectief Kantuta door Peru en andere Latijnsamerikaanse landen. Na bezoeken aan Parijs en Berlijn in 1987 besloot hij in Europa te blijven. Hij studeerde aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en werkte daarna als acteur, regisseur en docent bij het multiculturele theatergezelschap De Nieuw Amsterdam. In de afgelopen 15 jaar ontwikkelde Nilo zijn eigen theatrale vertelmethode. Ook verzorgt hij een community arts module aan de Hogeschool van Amsterdam.

13.00 uur KORTE WORKSHOPS ROUTE 5, 6 EN 7 IN COMBINATIE MET VOORSTELLING STILLE HELDINNEN

23

ROUTE 5 CONTEXTUALISEREN VAN DE MET-X COMMUNITY MUZIEK IN BRUSSEL (België) I http://www.met-x.be/nl/projecten/marockin_brass-347.html I Kenmerken: Community Music, peer-to-peer, Marockin' Brass, Fanfakids

MET-X is een huis van en voor muzikanten. Meer dan dertig jaar geleden richtte saxofonist Luc Mishalle (1953) het gezelschap op. Aan het begin van zijn carrière heeft hij veelvuldig samengewerkt met legendarische gezelschappen als Internationale Nieuwe Scene, Dogtroep en Welfare State International. Hij wordt gezien als een van de beste jazz improvisatoren van België. Zijn werk bij MET-X wordt gekenmerkt door de inspiratie die hij haalt uit cultureel diverse gemeenschappen in Brussel. Het motto van MET-X is ‘bewegende muziek’, wat een mooie link is met het thema van deze editie van het ICAF. We overdrijven niet wanneer we stellen dat MET-X een van de meest toonaangevende community muziekorganisaties van Europa is, zo niet van de hele wereld. “Uit de buik van de stad halen wij ruwe geluiden naar boven die we omtoveren tot een uniek klankuniversum. In samenwerking met begeesterde artiesten van allerlei slag creëren we bouwstenen voor groepen, evenementen en educatieve processen. Onze klankenwereld sluit aan bij de geluiden van de vinnige metropool. Soms luid, soms zacht, soms mooi, soms lelijk. Nooit gelikt. Altijd opwindend.” MET-X is initiator, coördinator en/of partner van meerdere baanbrekende muziekprojecten, waaronder Fanfakids (een jeugd percussiegroep uit Molenbeek, die te zien en te horen zullen zijn tijdens het ICAF op zaterdagmiddag 1 april), Remork & Karkaba (een Marokkaans-Belgische straat band), community koor Shanti! Shanti! en Marockin' Brass (dat tijdens de openingsavond van het ICAF optreedt). Tijdens deze muzikale workshop zal Luc Mishalle, met de saxofoon in de hand en MP-3 files binnen handbereik, het ontstaan van zijn community muziekwerk toelichten. Verder gaat hij in op de bijzondere relatie tussen MET-X en de Zinneke Parade, en het belang van dit soort kunstactiviteiten in een complexe en steeds onrustig wordende stedelijke omgeving als Brussel. Ook besteed hij aandacht aan de twee MET-X projecten die live te zien zullen zijn op het ICAF: Marockin’ Brass en de Fanfakids. !

ROUTE 6 COLLECTIEVE CREATIE MET COLECTIVO LISARCO (Spanje) I Kenmerken: collectieve creatie, dans, beeldende kunst, l ive muziek

Wat betekent het om echt als collectief te werken? Welke nieuwe kunstvorm ontstaat er wanneer elk lid van het collectief - ieder met hun eigen talenten, bijzondere eigenschappen en discipline - evenveel inbreng heeft in het maakproces? Colectivo Lisarco is een inspirerend voorbeeld van een gezelschap bij wie het collectieve

24

maakproces centraal staat en leidt tot prachtige, poëtische beelden en tot een hele nieuwe vorm van kunst. Het doel van Lisarco is om een opener cultureel klimaat te scheppen, waarbij collectieve creatie centraal staat. Lisarco maakt wonderschone kunst en bevraagt tegelijkertijd onze visie op wat een artistiek product is, wanneer deze begint en eindigt, en wie er onderdeel van mag uitmaken en wie niet. Vandaag de dag bestaat Colectivo Lisarco uit een vaste groep mensen met verschillende achtergronden en lichamen. In hun maakproces onderzoeken ze hoe beweging, live muziek en beeldende kunst op elkaar kunnen reageren en samen kunnen smelten. Op zaterdagavond 1 april staat hun voorstelling /‘work in progress’ Synectikos geprogrammeerd in de grote zaal van Theater Zuidplein. Tijdens hun workshop leer je meer over de visie en context van Colectivo Lisarco en ondervind je aan den lijve hoe zij te werk gaan. Je maakt mee wat zo’n collectieve creatie oplevert aan beelden, bewegingen, geluiden en poëzie en hoe je wordt gestimuleerd je eigen bijdrage te leveren. Voel wat het betekent onderdeel te zijn van een volledig gelijkwaardig en oprecht collectief van muzikanten, beeldend kunstenaars en professionele en niet-professionele dansers.

ROUTE 7 TimeSlips I Kees Deenik (Nederland) I www.timeslips.org I Kenmerken: Timeslips methodologie, dementie

Hoe ga je om met je vergeetachtige moeder? Waar praat je over met je dementerende vader? Moet je de herinnering blijven activeren en dan de teleurstelling van het niet herinneren accepteren of zijn er andere mogelijkheden? In deze workshop maak je kennis met TimeSlips; verhalen maken met mensen met dementie. Deze methode zoekt niet naar wat mensen nog weten, maar gebruikt de mogelijkheden van hun fantasie om verhalen te vertellen. Tijdens deze workshop, ervaar je hoe dat gaat. TimeSlips is anders dan Reminiscence Theatre, dat juist gebaseerd is op het stimuleren van herinneringen (met geluid, objecten, beelden, geuren). TimeSlips gelooft daarentegen dat waar ons geheugen onvermijdelijk zal aftakelen, de fantasie altijd zal blijven bestaan. Dat uitgangspunt neemt de druk weg van het per se correct moeten herinneren, en opent daarmee deuren naar de creatieve geest waarvoor alles mogelijk is en geaccepteerd wordt. TimeSlips is een programma dat oorspronkelijk is opgezet door Anne Bastings. Meer over haar werk is te vinden op www.timeslips.org. Deze ICAF workshop wordt geleid door Kees Deenik. Hij werkte gedurende vele jaren als huisarts, maar ging daarna terug naar de universiteit om theaterwetenschap en dramaturgie te studeren. Hij is

25

momenteel freelance theatermaker (o.a. bij het Rotterdams Wijktheater) en daarnaast leidt hij het Houten Been theater, een gezelschap dat o.a. interactieve voorstellingen voor medische professionals verzorgt. Hij heeft niet echt een voorkeur voor de Reminiscence of de TimeSlips benadering. Geen van beide zal dementie verminderen, gelooft hij.

KORTE WORKSHOPS ROUTE 8 EN 9 IN COMBINATIE MET VOORSTELLING SOCIAAL THEATER IN RUSLAND

ROUTE 8

CITY ARTS (Verenigd Koninkrijk) I http://www.city-arts.org.uk I Kenmerken: poppen, beeldende kunst

Op het ICAF laat City Arts (uit Nottingham, VK) u zien (en ervaren) hoe zij het maken en spelen met grote poppen gebruiken om mensen van allerlei achtergronden bij artistieke processen en evenementen in de openbare ruimte te betrekken. Veel van dit werk is gekoppeld aan de carnavalstraditie en de wens om daar ook ouderen en mensen met een beperking deelgenoot van te maken. Dat deed City Arts o.a. door deze mensen mee te laten werken aan het ontwerp en de constructie van drie reuzenvogels, en ze onderdelen van hun levensverhalen in de veren van de vleugels te laten verwerken. Deze vogels werden vervolgens door jonge vrijwilligers tijdens de parade gedragen en bewogen. City Arts keerde daarna met foto's en video's van de optocht terug naar de verzorgingstehuizen waar aan de vogels gewerkt is. Bij andere gelegenheden bouwde City Arts parade onderdelen op en rond scootmobiels. City Arts heeft ook veel ervaring met het werken met kleinere poppen, die gebruikt worden voor artistieke interventies op straat. Voor de grote poppen is er een team van vijf mensen nodig om alle onderdelen te bewegen. Tijdens deze ICAF workshop wil City Arts met name de laatste praktijk onder de aandacht brengen. City Arts brengt voor dit doel twee bijzondere poppen mee naar Rotterdam, die ze tijdens de Olympische Spelen van Londen (2012) hebben ingezet. Je ervaart hoe je als team van vijf moet samenwerken om deze reuzenpoppen letterlijk te animeren. Daarna ga je de straat op om te onderzoeken hoe dit in de openbare ruimte werkt en hoe het publiek erop reageert. City Arts Nottingham ontwikkelt kunstprojecten die mensen bij elkaar brengen, die positieve veranderingen veroorzaken en die gemeenschappen sterker en gezonder maken. De organisatie is er van overtuigd dat cultuurparticipatie de levens van mensen verrijkt. Ze brengt deze visie al meer dan 40 jaar in de praktijk. Naast beeldende kunst en poppen, werkt City Arts met muziek, theater, dans en digitale kunst. !

26

ROUTE 9 PARTICIPATIEF THEATER EN HERINNERING I Guy Le Jeune (Ireland) I http://guylejeune.info I Kenmerken: Reminiscence theatre, zorg, alzheimer

Guy is schrijver en theatermaker. Hij woont en werkt in County Donegal, Ierland. De afgelopen twee jaar was hij 'Theatre Artist in Residence' voor het An Grianán theater in Letterkenny en de Donegal County Council. Deze positie werd gefinancierd door de Irish Arts Council. De afgelopen vijf jaar heeft hij zich met name gespecialiseerd in het werken met gemeenschappen en individuen rond herinneringen. Uit dit participatieve theaterwerk is een aantal fascinerende producties voortgekomen: On the Camel’s Hump [op de bult van de kameel'], is een toneelstuk over gemeenschappen die langs de niet langer bestaande spoorweg tussen Donegal en Tyrone woonden; Fiesta was een grootschalige muziektheaterproductie waarin de Ierse showband-periode van de jaren '60 en '70 opnieuw tot leven werd gebracht; I Would Walk These Fields Again ['ik zou zo weer over deze velden wandelen'], gaat over Father James McDyer, een priester die zijn leven lang vocht tegen de dubbele vloek van emigratie en werkeloosheid in het westen van Ierland. Tenslotte was Guy ook de drijvende artistieke kracht achter UNIFIED – The Musical, waarin de 30-jarige geschiedenis van een polyester garenfabriek werd herdacht. Unified was decennialang de grootste werkgever in het plaatsje Letterkenny. In 2004 sloot deze onderneming vanwege de concurrentie met goedkope import. Guy werkt momenteel aan een tweetal interactieve theater- en storytelling-projecten. Het ene is in Killybegs, de grootste Ierse vissershaven. Het andere is op initiatief van de University of Ulster School of Nursing, waarin hij werkt met mensen met dementie en hun verzorgers. Op ICAF biedt Guy een interactieve workshop aan waarin hij focust op zijn 'reminiscence'-werk met mensen met dementie. !

VOORSTELLING ROUTE 10, 11 EN 12 WOMEN CONNECTED / STILLE HELDINNEN DISCO I Rotterdams Wijktheater (RWT) (Nederland) I www.rotterdamswijktheater.nl I Kenmerken: Theater, vrouwen, empowerment, muziek, beweging, verhalen vertellen

Over Women Connected / Rotterdams Wijktheater Women Connected is een meerjarig project van het Rotterdams Wijktheater waarbij vrouwen van jong tot oud uit heel Rotterdam voorstellingen maken over hun leven, verlangens en ervaringen. Women Connected richt zich op Rotterdamse vrouwen van

27

alle generaties, culturen en vaardigheden. Wat ze met elkaar gemeen hebben is dat ze zichzelf en andere vrouwen willen versterken, inspireren, motiveren en stimuleren. Women Connected weet na tien jaar ervaring wat er speelt bij vrouwen, maar ook wat er rondom vrouwen speelt in de maatschappij. Die onderwerpen, vraagstukken, discussiepunten of breekpunten zet Women Connected om in bijzondere theatrale projecten. Dit doorlopend project biedt theaterworkshops aan grote groepen vrouwen die niet zo snel uit zichzelf een podium op zouden gaan. Na deze veilige kennismaking biedt Women Connected handvatten aan vrouwen die een volgende ‘theatrale’ stap willen maken om door te groeien tot rolmodellen voor andere vrouwen. Een van de projecten van Women Connected is De Stille Heldinnen Disco. Over Sti l le Heldinnen Disco Dans mee met de zwoele jaren ’70 muziek van ‘Hotel California’ op het verhaal van Will over Nederlands-Indië. Laat je meenemen door Hannan naar haar schoolplein in Marokko. Vanuit het mysterieuze China van Mei-Sun en Da-Yin duik je met swingende heupen in het zwoele straatfeest van de Cubaanse Maria. Raak in vuur en vlam door het verhaal van Mildred over haar favoriete nummer op haar crematie en reis mee met Fatma naar het Palestijnse vluchtelingenkamp waar zij opgroeide. Als bezoeker van De Stille Heldinnen Disco krijg je een koptelefoon met muziek op. Op het toneel bewegen Rotterdamse vrouwen afkomstig uit alle delen van de wereld. Er wordt gezongen en gedanst. De muziek wordt afgewisseld met intieme persoonlijke verhalen. De koptelefoon maakt de ervaring intiem en persoonlijk en streelt je hart. De Stille Heldinnen Disco is een bijzondere ervaring met vrouwen van verschillende komaf, die allemaal één ding met elkaar gemeen hebben: het zijn stuk voor stuk stille heldinnen, vrouwen, moeders, zussen, echtgenoten met een bijzonder verhaal, die niet heel zichtbaar zijn voor de buitenwereld – maar tijdens dit uur eventjes wel. De Stille Heldinnen Disco is gemaakt met twee vrouwengroepen uit de Rotterdamse wijken Tarwewijk en Beverwaard.

15.30 uur START VOORSTELLING ROUTE 5, 6 EN 7 – zie bovenstaande toelichting Rotterdams Wijktheater (RWT) I Women Connected / Sti l le Heldinnen Disco VOORSTELLING ROUTE 8 EN 9

SOCIAAL THEATER IN RUSLAND I Vmeste (Rusland) I www.teatrvmeste.ru

28

Kenmerken: documentair theater, forumtheater De theatergroep “Vmeste” (Russisch voor “samen”) is in 2012 in St.Petersburg opgericht. Sindsdien zijn ze betrokken geweest bij diverse sociaal-artistieke projecten en proberen ze, binnen Rusland en daarbuiten, theorie en praktijk van sociaal theater te promoten. Vmeste maakt interdisciplinaire, participatieve en locatie-voorstellingen. De betrokken kunstenaars creëren educatief theater dat geïnspireerd is door maatschappelijke thema's. Vmeste is een van de weinige groepen in Rusland die zich bezig houden met forumtheater. Ze doen dit werk met mensenrechtenorganisaties, studenten, scholieren en migranten. Naast forumtheater heeft Vmeste zes documentaire voorstellingen gemaakt die binnen en buiten theatergebouwen speelden, in musea, in een circus en in woonwijken. De Double Eagle ('tweekoppige adelaar' op de Russische vlag) staat symbool voor de eeuwige vraag over de plek van Rusland in de wereld. Is Rusland een onderdeel van Europa? Of maakt het eerder een deel uit van het Oosten? Dit debat begon toen Tsaar Peter de Grote in de 18e eeuw zijn land richting het Westen oriënteerde en St. Petersburg bouwde die als een raam naar Europa moest fungeren. Echter ontbreekt het in Europa aan gedetailleerde en actuele informatie over Rusland, en weigert het Rusland mede daarom te beschouwen als onderdeel van de Europese beschaving. Het Double Eagle project is een documentair, artistiek onderzoek. Het is gebaseerd op interviews met Russische burgers: Russen die vertrokken (om politieke redenen, werk, of liefde), Russen die bleven (en die het huidige regime steunen, het willen veranderen, of die het om het even is). Een belangrijke bron van inspiratie van dit project waren dagboeken, andere soorten teksten en kunstwerken van Russen in het buitenland; mensen die na de Oktober Revolutie of tijdens de Sovjet periode naar het Westen vertrokken. Op het ICAF presenteert Vmeste Double Eagle in de vorm van een gecombineerde interactieve voorstelling en workshop over emigratie. Het doel is op deze manier ruimte te scheppen om met elkaar in gesprek te gaan over Westen en Oosten en de hedendaagse relatie tussen Rusland en Europa. Vmeste hoopt hiermee begrip te kweken tussen Russische en Europese (en andere) deelnemers aan deze ontmoeting, door het onderzoeken van elkaars stereotypen. Tijdens de workshop zullen deelnemers ondergedompeld worden in een ervaring die lijkt op wat immigranten meemaken wanneer ze in Europa aankomen. ADA MUKHINA is de oprichtster van Vmeste. Zij is regisseur, dramadocent en kunstcurator en is medeverantwoordelijk voor het Double Eagle project. MARIA KOLOSOVA is Vmeste's zakelijk leider. Net als Ada is zij ook dramadocent en regisseur en speelt ze mee in Double Eagle. NATASHA BORENKO is toneelschrijver

29

en dramadocent. Ze is de auteur van diverse documentaire en sociale theaterprojecten. WORKSHOPS ROUTE 10,11 EN 12 ROUTE 10

THE MALDIVES EXODUS CARAVAN SHOW (Malediven, Denemarken, Australië) I http://sorendahlgaard.com/ I Kenmerken: Beeldende kunstinstallatie, vormgeving, gaming, milieu activisme The Maldives Exodus Caravan Show is in een mobiele tentoonstelling waarmee het milieu en politiek bewustzijn op speelse wijze onder de aandacht worden gebracht. Het project is ontworpen door Søren Dahlgaard met assistentie van bevriende kunstenaars. Het project is didactisch en esthetisch innovatief en bevat immateriële interactieve kunst, zoals performance, video, games en muziek. The Maldives Exodus Caravan Show is een interessant statement over de actuele klimatologische en politieke situatie in de Malediven. Het gevecht tegen klimaatverandering is in deze eilandnatie namelijk ook een gevecht tegen schendingen van mensenrechten. Het is een strijd voor het recht om te leven in een gezond milieu en daar in vrijheid van te kunnen genieten. Mensenrechten en klimaat zijn even belangrijk. Er is geen plan B, want er is geen planeet B. Tijdens het ICAF is de Maldives Exodus caravan voor buurtbewoners en (in de ochtenden) voor ICAF deelnemers te bezoeken. Het is eigenlijk een simpele Hollandse caravan met een opblaasbare installatie op het dak. Tijdens deze speciale workshop gaat Søren nader in op de context in de Malediven waar dit project ontstond en presenteert hij andere interactieve beeldende kunstprojecten die hij overal op de wereld organiseert. Deze bevinden zich op het snijpunt tussen avant-garde en participatieve kunst. Søren Dahlgaard is een Deense beeldend kunstenaar die zijn opleiding genoot aan de befaamde Slade School of Fine Art van het University College London. Daar ontmoette hij zijn vrouw die van de Malediven afkomstig is. Samen probeerden ze eerst een bestaan op te bouwen in de Malediven. Tijdens hun verblijf daar verbouwde Søren gedurende twee jaar groenten op een zelfgemaakte akker op een klein koraaleiland. Daar ontwikkelde hij ook het idee voor een opblaasbaar eiland, geïnspireerd door de prognose dat in de nabije toekomst diverse eilanden van de Malediven onder water zouden kunnen komen te staan. In de loop der jaren is Søren vooral bekend geworden om zijn zeer originele en geëngageerde interactieve kunst, die hij naast prestigieuze biënnales ook vaak in publieke ruimtes uitvoert. Anno 2017 wonen hij en zijn vrouw met hun kinderen in Melbourne, Australië.

30

ROUTE 11

COMMUNITY MUZIEK MET THE HENRY GIRLS (Noord-Ierland / Ierland) I http://www.thehenrygirls.com/press I Kenmerken: Authentieke Ierse Volksmuziek en Americana

The Henry Girls zijn drie zussen die hun carrière in de professionele muziekindustrie combineren met een passie voor het werken in buurten en gemeenschappen. Alle drie zijn ze competente multi-instrumentalisten en gespecialiseerd in prachtige, meerstemmige zang. In de afgelopen jaren zijn zij steeds populairder geworden in Ierland, Noord-Ierland, Australië, de VS en in Continentaal Europa. Een van de zussen, Lorna, heeft een BA diploma in community- en wereldmuziek. Samen met haar zussen werkte zij met community koren Ierland, Noord-Ierland en Nederland. Bekend is hun samenwerking met de Inishowen Gospel Choir; een van Ierlands meest prominente community koren. In deze workshop zullen Lorna en haar zussen Karen en Joleen, op een interactieve manier demonstreren hoe zij in community contexten in Ierland, Noord-Ierland en daarbuiten werken. Bereid je voor om je stembanden te rekken en strekken.

ROUTE 12 PARTICIPATIEVE VIDEO IN PAKISTAN met Maati tv (Pakistan) I www.maatitv.com I Kenmerken: Video, sociale media, representatie van vrouwen

Maati TV is een interactieve video-website die als doel heeft een alternatief verhaal voor Pakistan mogelijk te maken waarin vrede, tolerantie en democratie centraal staan. Maati TV is een initiatief van het Interactive Resource Centre; een media-educatie organisatie in Lahore, Pakistan. Maati TV produceert videoverhalen, mini web series en vlogs, waarin naast vrede en democratie ook gender gelijkheid en cultureel erfgoed aan de orde komen. Het platform werkt op twee niveaus. Allereerst toont het verhalen die in de mainstream media genegeerd worden en die mensen kunnen inspireren aan een toekomstig, vreedzaam Pakistan te werken waarin diversiteit gerespecteerd wordt. Op de tweede plaats is het een platform voor kritische uitwisseling van ideeën. Individuen krijgen er de gelegenheid thema's aan te kaarten door er (video-) verhalen over in te sturen. Maati TV is gratis toegankelijk en een veilige, creatieve plek waar de bevolking van Pakistan het hedendaagse, dominante verhaal over hun land kan bijstellen door zelf actief bij te dragen aan een alternatief verhaal. Sinds Pakistan in 1947 werd gesticht worstelt het al met democratie doordat er achtereenvolgende militaire dictaturen aan de macht waren, gepaard met golven van religieus extremisme. In zo'n atmosfeer is er slechts beperkt plaats voor gemarginaliseerde gemeenschappen en vooral voor vrouwen en minderheden .

31

Voor activisten en geëngageerde kunstenaars is de grootste uitdaging tegenwicht bieden aan extremistisch en intolerant gedachtengoed dat inmiddels diep geworteld is in de Pakistaanse bevolking. In deze workshop geeft Risham Waseem een overzicht van de verschillende story-telling- en digitale mediatechnieken die Maati TV hanteert om een alternatief te creëren voor extremisme en onrecht. Een van de communicatietechnieken van Maati TV is door burgers gestuurde journalistiek, waarbij mobiele telefoons worden gebruikt. Verder is er ruimte voor discussie over hoe een collectief verhaal effect kan hebben bij het veranderen van een bepaalde mind-set in de samenleving. Risham zal ook een praktische training verzorgen, waarbij technische aspecten van het werk van Maati TV aan de orde komen, evenals de filosofie die erachter schuilt. Risham Waseem (1991) is documentaire filmmaker en creatief directeur van Maati TV. Risham is tevens directeur van het Vasakh Film Festival, een internationaal documentaire festival dat als doel heeft het bewustzijn van mensenrechten te bevorderen onder Pakistaanse jongeren. Risham heeft ook ervaring met interactief en forum theater. Als actrice heeft ze meegedaan aan diverse educatieve toneelproducties over democratie, huiselijk geweld en extremisme.

19.00 uur

VOORSTELLING

THE LESSON I Drama Box (Singapore) I Theatrale conversatie I www.dramabox.org Kenmerken: discussie, participatie, zeggenschap in gemeentelijke besluitvorming

Over het gezelschap Drama Box is een theatergezelschap uit Singapore dat in 1990 is opgericht. De groep heeft indeze druk bevolkte stadsnatie een grote reputatie opgebouwd met haar sociaal geëngageerd werk waarbij ze letterlijk en figuurlijk mogelijkheden tot dialoog creëren, en hun publiek altijd uitdagen om de ‘andere kant’ van een bepaald dilemma te zien. Singapore staat bekend om haar snelle stedelijke ontwikkeling en grondschaarste. Het is een plek waar altijd wel iets afgebroken of gebouwd wordt. Gebouwen, sociale banden, rustplaatsen voor de doden en zelfs de natuur moeten er vaak wijken in naam van de vooruitgang. Vanuit de overtuiging dat het betrekken van de gemeenschap een cruciaal onderdeel vormt van een levendige, progressieve maatschappij besloot Drama Box de drempel voor deelname zo laag mogelijk te houden en zelfs geen entréegeld voor hun voorstellingen/ bijeenkomsten te vragen.

32

Over 'The Lesson' Wanneer is er sprake van weinig ruimte of overbevolking en wordt fysieke en mentale ruimte een schaars goed? In de voorstelling The Lesson worden er vragen aan de deelnemers en publiek gesteld over ruimte; welke krachten zijn hier aan het werk? Wie geeft de ruimte waar we in leven vorm? Is er wel voldoende ruimte voor iedereen? Tijdens de voorstelling, die de vorm van een gesprek heeft, hoort het publiek een scenario waarbij er nieuwe plannen voor een wijk worden gepresenteerd. Nadat de schets van de wijk is gepresenteerd, blijkt er onvermijdelijk ook iets gesloopt te moeten worden om de nieuwbouw te realiseren. Wat kan er blijven? En wat zal moeten wijken? Wiens beslissing, welk argument zal de doorslag geven? In dit theatrale gesprek wordt het publiek deelgenoot van een stedenbouwkundig en ruimtelijk dilemma en draagt het zelf bij aan de besluitvorming. Begeleid door spelers van Drama Box leert het publiek over kosten, risico’s, en offers die gemaakt worden bij het vormgeven van (openbare) ruimte en bij het ontwikkelen van een gemeenschap. The Lesson zal worden gespeeld in de GoLi; een opblaasbaar pop-up theater speciaal ontworpen door Drama Box. De GoLi reist door heel Singapore en wordt opgezet op verschillende openbare plekken. De achterliggende gedachte van de GoLi was het creëren van een alternatieve ruimte voor dialoog en was een reactie op het gebrek aan plekken voor gesprekken over dringende sociale kwesties in Singapore. Een ander doel van de GoLi is om een tijdelijk cultureel centrum te creëren op plaatsen waar weinig kunst- en cultuurvoorzieningen bestaan. Voor het ICAF maakt de GoLi haar allereerste internationale reis via een containerschip naar Rotterdam!

19.00 uur

FILM

NAMATJIRA PROJECT (SNEAK PREVIEW) I Big hART (Australië) I www.namatjira.bighart.org / www.bighart.org I Regisseur: Sera Davies , producent: Sophia Marinos I Kenmerken: filmdocumentaire, inheemse gemeenschappen, Aboriginal schilderkunst, geschiedenis, verzoening De familie van de internationaal gevierde Aboriginal kunstenaar Albert Namatjira vecht voor hun bestaan binnen twee werelden – de afgelegen Australische woestijn en in de weelde van Buckingham Palace. Ze vertellen hun verhaal met als doel om het copyright van het werk van hun beroemde grootvader Albert terug te bemachtigen. Synopsis Albert Namatjira was de eerste inheemse persoon – een Aranda man – die in 1957 door de Australische overheid officieel tot staatburger werd verklaard. Dit was in een tijd waarin Aboriginal mensen nog steeds als ‘flora en fauna’ werden beschouwd.

33

Albert Namatjira was een bijzondere man. Hij was de oprichter van de Inheemse kunstbeweging in Australië, die zelfs aan Koningin Elizabeth werd voorgesteld en wiens werk wereldwijd geëxposeerd is. Ondanks zijn succes voelde Namatjira zich gevangen tussen twee culturen. Aan de ene kant werd hij naar voren geschoven als een belangrijke Australiër, en tegelijkertijd werd er vaak minachtend met hem omgegaan en belandde hij uiteindelijk onschuldig in de gevangenis. Hij overleed in 1959. In 1983 werden de rechten van zijn gehele ouevre door de Australische regering verkocht aan een kunsthandelaar. Tot de dag van vandaag vecht zijn familie om te overleven en – nog belangrijker – om de rechten van het werk van hun grootvader terug te krijgen. De strijd om het copyright van Alberts iconische werk is een beladen kwestie, die de ingewikkelde relatie tussen Inheemse en niet-Inheemse Australiërs van vandaag de dag als geen ander illustreert. The Namatjira Legacy Trust Namatjira Project is meer dan alleen een documentaire. Het is onderdeel van een campagne om het onrecht te herstellen dat de Namatjira familie is aangedaan. De Namatjira Legacy Trust is door big hART in het leven geroepen om de Namatjira familie en aan hun verbonden clans te ondersteunen. Hun speciale manier van aquarel schilderen is hun grootste kracht; het is internationaal erkende kunst en daarmee een manier om inkomen te genereren. Tegelijkertijd vormt dit creatieve werk een belangrijke connectie met hun land en cultureel erfgoed. De Namatjira Trust ondersteunt de professionele ontwikkeling van kunstenaars in hun gemeenschap en verzorgt distributie van het werk. Ook heeft de stichting als doel om de rechten van Namatjira’s werk terug te geven aan de familie. “Our Western Aranda communities today face many of the same difficulties Albert Namatjira did over sixty years ago. We are strong, but our painting tradition - our livelihood – is fragile. Getting this documentary out for the world to see will help us continue the work passed down to us by Albert. Help us to keep our culture strong, to teach the young ones and to celebrate our remarkable heritage into the future.”

- The Namatjira Family Achtergrond – Big hART & The Namatjira Project Deze film vormt onderdeel van het gelijknamige, langdurige kunst en community programma, waarmee big hART de namatjira familie en haar bredere gemeenschap ondersteunt. Big hART is een vooraanstaande community arts-organisatie, die in Australië bekend staat om haar grootschalige en langduringe partnerschappen met kwetsbare groepen in de samenleving. Big hART toont al 25 jaar aan dat het inderdaad mogelijk is met ambitieuze participatieve kunsten maatschappelijke en politieke veranderingen teweeg te brengen.

34

Deze vertoning van de Namatjira Project film tijdens ICAF is een besloten presentatie exclusief voor ICAF bezoekers. De film is namelijk net af en moet nog officieel in première gaan in Australië en daarbuiten. ICAF is de Namatjira familie en Big hART erg dankbaar voor deze unieke gelegenheid, te meer omdat de Namatjira theaterproductie – die in de film uitgebreid aan bod komt – tijdens de 5e editie van het ICAF in 2011 in de vorm van een openbare repetitie te zien was.

20.45 uur

GROTE ZAAL VOORSTELLING WOMEN IN RED I FM Theatre Power (Hong Kong) I Kenmerken: Theater, solovoorstelling, verhalen van vrouwen, terugspeeltheater

‘Women in Red’ is een solovoorstelling van Mo Lai Yan-chi; een jonge, veelbelovende theatermaakster, filmregisseuse en artistiek leidster van FM Theatre Power; een prominent terugspeel-theatergezelschap uit Hongkong. ‘Women in Red’ bestaat uit acht verhalen die Mo Lai in de loop der jaren heeft gehoord tijdens terugspeel-theatersessies waar zij bij betrokken was. Terugspeel-theater (Playback Theatre) is een vorm van theater waarbij toeschouwers hun eigen verhaal vertellen, en acteurs deze ter plekke op het toneel naspelen. In een interview met Varsity Magazine (http://varsity.com.cuhk.edu.hk/index.php/2013/04/mo-lai-yan-chi/) zegt Mo Lai: “Terugspeel-theater neemt momenteel in populariteit toe in Hongkong, maar bij FM Theatre Power doen wij het al meer dan tien jaar. […] Het publiek komt niet alleen om naar een voorstelling te kijken, maar vooral om hun persoonlijke verhalen te delen. In de afgelopen jaren heb ik enkele honderden verhalen gehoord, en velen daarvan hebben mij, elk op hun eigen manier, ontroerd of geïnspireerd. Ik wil dat een groter publiek ze hoort, omdat de levensverhalen van de deze mensen mijn leven hebben beïnvloed.”

35

FM Theatre Power zal met een delegatie van vier leden naar het ICAF komen. Twee daarvan zijn Mo Lai en onze ICAF gastcurator Bonnie Chan. Tijdens het ICAF zullen zij een workshop Terugspeel- en Vooruitspeel-theater (Playforward Theatre) verzorgen en daarbij ingaan op de vele uitdagingen waar ze als mens en kunstenaar mee te maken hebben in de huidige context van Hongkong. Naast ‘Women in Red’ en de FM Theatre Power workshop vertonen we op het ICAF ook Mo Lai’s film ‘N+N’: http://www.icafrotterdam.com/nl/programma/item/2017/1-1

21.45 uur

LATE NIGHT PODIUM Elke dag wordt afgesloten met een feestelijk late night podium. Hier kun je onder het genot van een hapje en een drankje genieten van live muziek en dans van lokale of buitenlandse groepen. Een aantal van de organisaties die aanwezig zijn op het festival hebben getalenteerde muzikanten en DJ’s in hun midden die hun kans om op het podium te staan niet willen missen. Kom, en dans de hele nacht met ons!

36

VR 31 MAART 2017

10.00 uur

START GESPREKKEN EEN TWEEDAAGSE CONVERSATIE MET JAMES THOMPSON (Verenigd Koninkrijk) I Kenmerken: Seminar, zorg en welzijn, kunst en oorlog

James Thompson is een bekende theaterwetenschapper verbonden aan de Universiteit van Manchester. Tijdens het ICAF zal James twee seminars verzorgen. De eerste (op vrijdag 31 maart) geeft een overzicht van zijn onderzoek naar kunst in oorlogsgebieden en plekken waar zich humanitaire rampen hebben voltrokken. Hij zal met name ingaan op het werk van het In Place of War project (zie inplaceofwar.net) en voorbeelden geven van community arts praktijken binnen verschillende internationale contexten – waaronder andere Congo en Sri Lanka, landen waar hij het meeste van zijn veldwerk heeft verricht. In Place of War ontwikkelt sinds 2000 kunstpraktijken in (voormalige) oorlogsgebieden, waarbij lokale kunstenaars met training en advies worden ondersteund. James zal ook een aantal lastige politieke en ethische dilemma's van deze vorm van onderzoek, documentatie en participatieve kunst behandelen. Tijdens zijn tweede seminar (op zaterdag 1 april) zal James ingaan op zijn nieuwe werk, waarin hij focust op de zogenoemde ‘esthetiek van de zorg’ [‘aesthetics of care’]. Voortbordurend op zijn werk in oorlogsgebieden, onderzoekt hij nu hoe kunstenaars in verschillende contexten in de zorg werken, en hoe zorgmedewerkers kunstenaarschap tonen in hun werk. Hij behandelt de ontstaansgeschiedenis van dit werk, geeft achtergrondinformatie over esthetiek in de zorg, en schetst hoe het denken over zorg-esthetiek lastige uitdagingen kan veroorzaken voor community arts projecten en betrokken kunstenaars. Om de discussie te inspireren zal James een aantal spraakmakende voorbeelden aanreiken, maar kijkt er vooral naar uit om in dialoog te gaan over hoe een meer verzorgde en zorgzame/zorgvuldige kunstpraktijk eruit zou kunnen zien. James Thompson is Professor van Toegepast en Sociaal Theater en vice-rector voor Sociale Verantwoordelijkheid [Social Responsibility] aan de Universiteit van Manchester. Hij stond in de jaren '90 aan de wieg van het Theatre in Prisons and Probation Centre en is oprichter van In Place of War – een project dat kunst in oorlogs- en rampgebieden onderzoekt en ontwikkelt. Hij faciliteerde participatieve theaterprojecten in Afrika en

!!

37

Zuid-Azië (hoofzakelijk in Congo en Sri Lanka). Zijn meest recente boeken zijn Performance Affects: Applied Theatre and the End of Effect (2009) en Humanitarian Performance: from Disaster Tragedies to Spectacles of War (2014).

EEN DRIEDAAGSE THEATERCONVERSATIE MET DUDLEY COCKE I Roadside Theatre/Appalshop (Verenigde Staten) I Kenmerken: Story circle, discussie over kunst en de samenleving

Roadside is de theaterafdeling van Appalshop; een culturele non-profit organisatie die al sinds 1969 actief is in de Appalachen, een van de armste gebieden van de VS. Naast toneel, heeft Appalshop een film- en muziekproductiebedrijf en een community radiostation (WMMT-FM'). Jaarlijks bereiken Appalshop producties nationaal en internationaal meer dan een miljoen mensen. Appalshop’s missie is om de kracht van educatie, media, theater, muziek en andere vormen van kunst te gebruiken om tradities en hedendaagse cultuur van de Appalachen te documenteren, te revitaliseren en te verspreiden, maar ook om de verhalen te vertellen die de commerciële creatieve industrie niet vertelt. Daarnaast streeft Appalshop er naar om de gemeenschap met wie ze werken te ondersteunen bij het zelf oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Appalshop is naast Bread & Puppet een van de pioniers van de community arts in de VS. Het begon in 1969 als onderdeel van het War on Poverty programma dat als doel had om de jeugd in de Appalachen filmtrainingen te geven. Vergelijkbaar daarmee maakt Roadside theater met, door en voor mensen uit dit economisch achtergestelde gebied. Daarnaast geniet Roadside nationale bekendheid door haar co-producties met professionele community theatergezelschappen als Pregones uit de Bronx, een Portoricaans-Amerikaanse groep die wij op het ICAF ook al diverse keren hebben mogen ontvangen. Workshop Dudley Cocke is mede-oprichter van Appalshop en artistiek directeur van Roadside. Tijdens het ICAF zal hij in de ochtenden van het festival een driedaags gesprek leiden waarin hij samen met u dilemma’s wil onderzoeken waarmee community arts in de nabije toekomst onvermijdelijk te maken krijgt. Hij vertrekt daarin van artikel 27, sectie 1 uit de Universele Verklaring van Mensenrechten zijn: “Ieder mens heeft het recht om vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, om te genieten van kunst en om deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan.” Om meer diepgang in dit gesprek te veroorzaken, stelt Dudley voor om te werken met een kerngroep van vijf mensen en een grotere groep van ongeveer 40 mensen er

38

omheen. Hij laat eerst zien hoe de story circle methodiek werkt, waarna de eerste verhalen zullen loskomen. Dudley zal later de mensen uit de grotere cirkel betrekken bij het gesprek. Aan het einde van dag 1, zal de groep gezamenlijk het onderwerp van dag 2 bepalen. Een gedeelte van het derde gesprek zal gaan over de relatie tussen de wereldwijde mileubedreiging en de emotionele, spirituele en intellectuele elementen en tradities van locale gemeenschappen die in community arts tot uiting komen.

REACT I EU-project met deelname uit Ital ië, Engeland, Nederland ) I https://www.acta-bristol.com/react/ I Kenmerken: Wijktheater en vluchtelingen

REACT is een internationaal community theaterprogramma voor en met vluchtelingen, waarin ze hun verhalen kunnen delen met de bevolking van de landen waar ze terecht komen. REACT staat voor Refugee Engagement and Integration Through Community Theatre, en is een Europese samenwerking tussen Acta Community Theatre (Bristol, VK), het Rotterdams Wijktheater (Rotterdam, Nederland) en Centro per lo Sviluppo Creativo Danilo Dolci (Palermo, Italië). Het project omvat o.a. een serie presentaties in Bristol in maart 2018 en een speciale bijeenkomst met alle internationale partners tijdens deze editie van het ICAF.

Gedurende het eerste jaar hebben de drie REACT partners uit Bristol, Rotterdam en Palermo vooral hun afzonderlijke methodieken vergeleken en hebben ze de eerste contacten gelegd met vluchtelingenorganisaties en andere relevante partners.

REACT is een samenwerkingsverband waarin informatie-uitwisseling centraal staat. Het heeft als doel de afstand tussen kunstorganisaties en welzijnsorganisaties te verkleinen. Iedere partner wordt in staat gesteld een nieuw project met vluchtelingen te ontwikkelen en wat er onderweg geleerd wordt te delen met partners in binnen- en buitenland. ICAF verschaft REACT de gelegenheid om haar activiteiten met collega's uit de hele wereld te delen. Naast updates uit Bristol en Palermo, zal het RWT een voorbeeld van haar pop-up theater laten zien. Het pop-up theater is een eenvoudig uitgerust mobiel theaterconcept dat bij mensen thuis, in een hal van een flatgebouw of in de openbare ruimte kan worden neergezet. In dit tijdelijke, instant theatertje, leren vluchtelingen op een laagdrempelige manier wat toneel allemaal aan mogelijkheden biedt. Daarna worden ze uitgenodigd om hun verhaal te vertellen. Als ze willen krijgen ze in drie of vier aanvullende sessies hulp van een regisseur of dramaturg bij het theatraal vormgeven - en spelen - van hun verhaal. !

39

11.00 uur

SLOW START Parallel aan de ochtendseminars hebben we dit jaar op donderdag-, vrijdag- en zaterdagochtend een Slow Start programma, waar je bijvoorbeeld yoga of tai chi kunt volgen, kunt dansen, een film kunt kijken, een tentoonstelling kunt bezoeken of even rustig een kop koffie kunt drinken met iemand. Hiervoor hoef je je niet van tevoren in te schrijven, maar kun je op de ochtend zelf beslissen waar je behoefte aan hebt. Aan de informatiebalie kun je een kaartje ophalen voor het gewenste onderdeel. Let op: sommige onderdelen hebben een maximum aantal bezoekers. Het programma kan nog wat wijzigen maar op dit moment kun je sowieso kiezen uit: Yoga Kaat Naast haar jarenlange ervaring als community arts maker bij het Rotterdams Wijktheater (op het ICAF is haar voorstelling Stille Heldinnen Disco te zien) is Kaat Zoontjens ook yoga instructrice. Dus heb je zin om je ochtend rustig te beginnen met het flexibel maken van je lichaam en het wakker maken van je geest? Kom dan naar Yoga Kaat! Ps. Heb je je eigen yoga mat? Neem die mee! Dansen met... Met deze workshop nemen we het ICAF thema beweging letterlijk. Elke ochtend geeft een andere community dans maker een dans/bewegingsworkshop aan de hand van zijn/haar methodiek. Dus kom fysiek in beweging voordat je je geestelijk laat bewegen. Tai chi Community arts professor Daniel Shen uit Shanghai leert ons de kunst van tai chi. Kom tot rust en voel je innerlijke kracht. Filmhoek Er zijn vele prachtige documentaires van community arts projecten van over de hele wereld. Helaas kunnen we ze niet allemaal programmeren op het ICAF maar in deze speciaal ingerichte filmruimte kun je in alle rust zo lang je wilt genieten van een aantal geselecteerde community arts films. The Maldives Exodus Caravan Show Deze bijzondere installatie van de Deense kunstenaar Søren Dahlgaard is een innovatief en interactief kunstproject dat naast beeldende kunst elementen van performance, video, games en muziek bevat. De installatie vormt een statement over de actuele klimatologische en politieke situatie in de Malediven. Aan de buitenkant ziet het er uit als een simpele Hollandse caravan met een opblaasbaar eiland op het dak. Iedereen is welkom om de caravan te bezoeken en mee te doen aan de activiteiten die er binnen en buiten plaatsvinden. Het gevecht tegen klimaatverandering is in deze eilandnatie

40

namelijk ook een gevecht tegen schendingen van mensenrechten. Het is een strijd voor het recht om te leven in een gezond milieu en daar in vrijheid van te kunnen genieten. Mensenrechten en klimaat zijn even belangrijk. Er is geen plan B, want er is geen planeet B.

Voor meer informatie: http://www.icafrotterdam.com/programme/item/2017/the-maldives-exodus-caravan-show

Foto Expositie “De Kunst van de Umbrella Movement” In 2015 genereerde de 69-dagen durende bezetting van drie centraal gelegen gebieden in Hongkong tijdens de Umbrella Movement [Paraplu beweging] een explosie aan creativiteit. Dit was een onbekend fenomeen in de geschiedenis van Hongkong en een belangrijke ontwikkeling in de geschiedenis van activistische kunst. Vanuit passie en een gevoel van urgentie creëerden mensen spontaan kunst die een mix was van mainstream kunstvormen, volkskunst en religieuze uitingen. Het resultaat bestond uit een breed scala aan kunstdisciplines - variërend van digitale kunst tot traditionele religieuze rituelen. Dit zorgde voor een gevoel van solidariteit en verschafte ruimte om de frustratie over het gebrek aan democratie te kanaliseren. Tijdens het ICAF is er een fototentoonstelling te bezoeken van de werken die tijdens de Umbrella Movement zijn gemaakt. Professor Oscar Ho verzorgt tijdens het ICAF een workshop over deze beweging. Voor meer informatie:

http://www.icafrotterdam.com/nl/programma/item/2017/een-conversatie-over-kunst-activisme-in-hongkong-met-oscar-ho

The Roof: Een dak en een relatie bouwen Moha is een dakloos kunstenaarscollectief opgericht door de Hongaarse Olivia Reschofsky en de Française Alice Pons. Samen met een aantal partners werken ze al vier jaar in de openbare ruimte van Amsterdam. Moha is Hongaars voor mos, een sporenplant die overal en nergens groeit. Moha is gespecialiseerd in inclusieve kunstprojecten, waarin ze verschillende vormen van samenwerking combineren met artistieke experimenten. The Roof ['het dak'] is een object en een idee, waar Moha aan werkt samen met mensen die ze onderweg tegenkomen. Het is een collectief kunstwerk dat voor iedereen toegankelijk is. Het werk komt tot stand door verschillende vaardigheden en expertises die we allemaal in bepaalde mate bezitten. The Roof is veel meer een gezamenlijke activiteit dan een materieel iets. Het past zich moeiteloos aan bij wat er op een bepaald moment nodig is, of neemt de functie aan die er van wordt verwacht. Zo kan het veranderen in een ruimte waarin een directe ontmoeting tussen kunst en samenleving plaatsvindt, of een plek waar de rol van de kunst als instituut in de stad wordt uitgedaagd en opnieuw wordt gedefinieerd.

41

Voor het ICAF ontwikkelt Moha een speciale versie van The Roof voor Rotterdam, zodat lokale bewoners en een internationale groep van ICAF deelnemers de schier eindeloze mogelijkheden van dit object en idee kunnen ervaren.

12.00 uur

LUNCH

13.00 uur

START ROUTES (Diverse locaties)

LANGE WORKSHOPS ROUTE 1, 2 EN 3 ROUTE 1 VAN ADINKRA TOT ALAKONDRE [van identiteit tot aff initeit ] I Alida Neslo & Nilo Berrocal ( Peru en Suriname) I Kenmerken: dans, discussie, interculturele communicatie

Niet één ras heeft het alleenrecht op schoonheid, intelligentie en innerlijke kracht. Elke gemeenschap, elke cultuur bezit wijsheid EN stupiditeit. Via school - en tegenwoordig ook via internet – vangen we een glimp op van culturen in Afrika, Azië, Zuid Amerika, etc. In feiten vormen we ons eigen beeld van andere culturen, op heel subtiele wijze, in ons hoofd. Via deze Alakondre workshop kunnen we deze culturen leren kennen via gebaren en bewegingen, wat voor een veel dieper begrip kan zorgen dan er alleen maar over praten. In de workshop komen identiteiten samen zonder hun eigenheid te verliezen; chemie is belangrijk, maar zelfs zonder chemie, kan je de kracht van een gedeelde ervaring niet vervangen. Fysieke warming up: Nilo Berrocal Etnische beweging: Alida Neslo Coro del alma (koor van de ziel): Nilo en Alida Alida Neslo is geboren in 1954 in Paramaribo, Suriname. Ze studeerde theater en dans in België en Senegal en na jaren in Antwerpen en Amsterdam gewoond en gewerkt te hebben besloot zij in 2005 terug te keren naar Suriname. Tijdens haar carrière in België en Nederland speelde ze in baanbrekende interculturele en politieke theaterproducties. Later werd zij artistiek directeur van het interculturele theatergezelschap De Nieuw Amsterdam (DNA) en later van Dasarts; een experimentele post-hbo opleiding voor afgestudeerde podiumkunstenaars. Nu ze terug is in Suriname werkt ze in scholen en gevangenissen en ontwikkelt ze een nieuwe

42

geëngageerde kunstcurriculum voor jonge professionals aan het Conservatorium van Paramaribo. Nilo Berrocal groeide op in de Peruaanse Andes. Hij maakt theater sinds zijn 14e jaar. Toen hij in de twintig was reisde hij met theatercollectief Kantuta door Peru en andere Latijnsamerikaanse landen. Na bezoeken aan Parijs en Berlijn in 1987 besloot hij in Europa te blijven. Hij studeerde aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en werkte daarna als acteur, regisseur en docent bij het multiculturele theatergezelschap De Nieuw Amsterdam. In de afgelopen 15 jaar ontwikkelde Nilo zijn eigen theatrale vertelmethode. Ook verzorgt hij een community arts module aan de Hogeschool van Amsterdam.

ROUTE 2 COMMUNITY DANS MET ALAN LYDDIARD EN TAMARA MCLORG ( Verenigd Koninkrijk) I http://theperformanceensemble.com I Kenmerken: dans en improvisatie Alan Lyddiard is een gerenommeerde theater- en filmregisseur, producent en schrijver. Hij werkt zowel in het Verenigd Koninkrijk als elders in Europa en daarbuiten. Hij is vooral bekend om zijn activiteiten in de community arts en zijn internationale samenwerkingsprojecten. In het verleden was hij o.a. artistiek leider van The Northern Stage Ensemble, Newcastle Upon Tyne (1992–2005), van TAG Theatre Company, Glasgow (1988–1992) en mededirecteur van Dundee Rep (1984–1988). Zijn toneelbewerking van George Orwells 1984 is over de hele wereld geproduceerd, en is op tournee geweest door de VS, Duitsland en Frankrijk. Sinds 2015 is Alan betrokken bij het fameuze Mind The Gap, het grootste Britse theatergezelschap met, voor en door mensen met leerproblemen. Alan is sinds 2014 artistiek leider van The Performance Ensemble. Dit gezelschap wordt gevormd door acteurs van 60 jaar en ouder en mensen met verschillende culturele achtergrond. The Performance Ensemble bevindt zich in de ruimte tussen professioneel, community en amateurtheater en heeft als ambitie om topkwaliteit theater te maken dat rechtstreeks voortkomt uit - en verbonden is met - het hart van diverse gemeenschappen. Een goed voorbeeld hiervan is Anniversary. Daarin werken dansers van wereldklasse samen met mensen van 60, 70 en 80 jaar die voor het eerst van hun leven op het podium staan. Een van de deelneemsters, Barbara, vertelt een BBC journalist dat ‘je dit soort dingen gewoon eens moet proberen'. Ze wil minstens 90 worden, zegt ze tegen hem. Ze is nu 88. Anniversary brengt veel uitdagingen met zich mee. Sommige spelers hebben moeite met het steeds weer opstaan en zitten op stoelen. Het lichaam is nu eenmaal stroever dan het vroeger was. Iedereen in het gezelschap moet continu taken uitvoeren: honderden ballonen die op specifieke plekken moeten liggen of hangen, stoelen die precies op de juiste positie dienen te staan, omdat anders een collega nergens kan

43

zitten. In dit gezelschap zorgt iedereen voor elkaar; met een glimlach, een arm om de ander heen geslagen, met een geruststellend knikje met het hoofd. In deze workshop van drie uur, gaan Alan en zijn collega Tamara McLorg in op het maakproces van Anniversary. Dit project is gebaseerd op het idee dat iedereen een verhaal te vertellen heeft. Dat hoeven niet per se hemelschokkende gebeurtenissen te zijn. Zelfs het meest simpele verhaal leert ons iets over onszelf en over de wereld. Gedurende drie uur gaan we dansen, zingen, verhalen vertellen en simpelweg vieren wie we zijn door middel van een authentieke performance van onszelf. En als we willen kunnen we het ook aan anderen op het ICAF laten zien. Tamara McLorg is een community dans specialist met meer dan 30 jaar ervaring. Ze werkt met kinderen, jongeren, volwassenen, ouderen en met mensen met leerproblemen en lichamelijke en verstandelijke beperkingen. In 2015 won zij de Jane Attenborough Dance UK Industry Award en in 2016 een Honorary Life Time Membership Award van People Dancing voor haar bijdragen aan Community Dance. In het verleden werkte Tamara o.a. bij Residance in Duitsland, Tanz die Toleranz in Oostenrijk, Danza par las Convivencia in Mexico en Ithuba Dance in Zuid-Afrika. Deze workshop is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van the Performance Ensemble.

ROUTE 3 DE RECONSTRUCTIE VAN DROOM – DEEL 1 I Urban Gori l las (Nederland) I Discipline: Locatietheater I Kenmerken: Het reconstrueren van een bewegende participatieve voorstelling met buurtbewoners in Rotterdam Vreewijk

Het doel van Stichting Urban Gorillas – die in 2012 is opgericht – is om met abstract en experimenteel theater niet alleen een regulier theater publiek te bereiken, maar juist ook mensen die weinig of geen ervaring hebben met hedendaags theater. Niet alleen als kijker, maar ook als deelnemer. Door workshops, transparante werkprocessen en de inbedding van nagesprekken laat de stichting veel mensen op een laagdrempelige manier kennis maken met theater. De reconstructie van DROOM Op een omgebouwde SRV-wagen rij je door een stukje verborgen Rotterdam. Tijdens deze langzame tocht ontdek je kleurrijke dagdromen en onverwachte toekomstwensen. Maar ook de donkere dromen waar je s'nachts van wakker schrikt. Stap op de tribune en laat je meevoeren door de dromen van bewoners die geworteld zijn in Rotterdam Vreewijk en dromen van toevallige passanten uit verschillende werelddelen... Urban Gorillas bestaat uit theatermakers Andreas Bachmair en Anne Rooschüz. Samen met componiste Alison Isadora maakten zij in het voorjaar van 2016 de voorstelling

44

DROOM in de Lodewijk van Deysselbuurt in Amsterdam Nieuw-West. In DROOM toonden mensen hun (stiekeme) verlangens en teleurstellingen over het leven. Tijdens het ICAF kan je als deelnemer in deze workshop samen met bewoners van Tuindorp Vreewijk in Rotterdam DROOM reconstrueren in de wijk zelf. Andere ICAF bezoekers zullen naar het resultaat van deze workshop komen kijken, gezeteld in de rijdende tribune. Ze zullen jullie zien optreden op straat, in huizen en in de prachtige tuinen van Vreewijk. LET OP: Deze workshop is over twee dagen verdeeld. Als je je hiervoor inschrijft word je geacht ook op twee dagen beschikbaar te zijn. DROOM heeft een ‘maak’-workshop op vrijdag, en een toonmoment op zaterdag. Beiden dagen zijn van 13:30 tot 17:00 uur, en op beide dagen is het een onderdeel van route 3.

45

13.00 uur

START WORKSHOPS ROUTE 4 EN 5 IN COMBINATIE MET VOORSTELLING SOCIAAL THEATER IN RUSLAND ROUTE 4 COMMUNITY ART IN CHINA (China) I Kenmerken: conversation with Dr. Daniel Shen of the Shanghai Theatre Academy

Dr. Daniel Shen, Hoofddocent in 'Applied and Social Theatre' aan de Shanghai Theatre Academy nodigt u van harte uit voor een gesprek over de mogelijkheden en onmogelijkheden van community art in China. Door het onderwijsprogramma dat hij coördineert aan een van China's meest prestigieuze theateracademies, traint hij vele jonge kunstenaars die na hun afstuderen aan de slag gaan in sociaal-artistieke projecten. Hieronder vallen participatieve theaterprojecten met migrantenarbeiders, mensen met beperkingen en mensen afkomstig uit de zogenaamde minderheidsculturen in Shanghai, maar ook in afgelegen gebieden als de provincie Guizhou en de autonome Tibetaanse regio Yu Shu. Daniel raakte gefascineerd door community arts tijdens zijn verblijf als uitwisselingstudent aan de universiteiten van Yale en Brown in de VS, en door een kennismaking in de praktijk met het werk van het Bread & Puppet Theatre. Hij merkt dat veel westerse community arts projecten nadruk leggen op inclusiviteit, samenhang en co-creatie, terwijl ze in het collectief georiënteerde China community arts hele andere vormen aannemen.

ROUTE 5 THEATER EN ONTWIKKELING IN DE STIJL VAN KENYA (Kenia) I Kenmerken: Interactieve theateroefeningen, kunstinterventies ter voorkoming van radicalisering

Over Amani People’s Theatre In 1994 richtte een groep jonge kunstenaars Amani People’s Theater (APT) op. De groep werkt met gemeenschappen die geteisterd worden door verkiezingsgeweld, veediefstal, etnische conflicten en gewelddadig extremisme. Naast hun projecten in dorpen en stadswijken verzorgt APT ook trainingen voor professionals in de ontwikkelingshulp sector. Zo trainde APT tot dusver meer dan 500 sociaal-cultureel werkers die sindsdien sleutelfiguren zijn geworden op gebied van vredesprocessen binnen hun eigen community. Daarnaast heeft APT de afgelopen jaren regelmatig internationale makers en theaterstudenten ontvangen die bij hen ervaring kwamen opdoen. APT geniet in Kenia brede erkenning voor het effectief bevorderen van Theatre for Development (TfD) en voor haar bijdragen aan het bevorderen van vrede en

46

sociale verandering. Amani People Theatre methodiek APT maakt gebruik van Theatre for Development methodieken om gemeenschappen te motiveren hun eigen problemen op te lossen met behulp van theater. APT werkt daarbij met een breed begrip van theatre for development dat voortbouwt op de radicale bevrijdingsfilosofie van de Braziliaanse pedagoog Paulo Freire. Deze expliciete focus op ontwikkeling, en de visie dat TfD in de kern over empowerment gaat, wordt door APT gebruikt om individuen en groepen te motiveren om de kern van hun problemen te analyseren en om een vredige, niet gewelddadige manier te vinden om deze aan te pakken. Tijdens de interactieve workshop op het ICAF zal Rachel Okwar gebruik maken van o.a. Boal’s forum- en beeldentheater, maar ook van storytelling en dans. Daarbij wordt het duidelijk hoe en waarom deze methodieken door APT als middelen worden ingezet om sociale verandering teweeg te brengen in Kenia. Rachel Okwar heeft een BA en MA opleiding in Kunsteducatie van de Daystar Universiteit in Nairobi. Vanaf 2014 is ze werkzaam bij Amani. Voor die tijd werkte ze als communicatiemedewerker bij Maseno Universiteit in West Kenia. Ze is gespecialiseerd in participatief theater als middel bij het oplossen van conflicten en bij zorg gerelateerde onderwerpen. Zij is Programma en Communicatie coördinator van APT.

13.00 uur

START WORKSHOPS ROUTE 6 EN 7 IN COMBINATIE MET FILM 1 + 1 ROUTE 6 EEN CONVERSATIE OVER KUNST & ACTIVISME IN HONGKONG MET OSCAR HO (Hongkong) I Kenmerken: Umbrella Movement, intallatie, discussie, activisme

De Kunst van de Umbrella Movement In 2015 genereerde de 69-dagen durende bezetting van drie centraal gelegen gebieden in Hongkong tijdens de Umbrella Movement [Paraplu beweging] een explosie aan creativiteit. Dit was een onbekend fenomeen in de geschiedenis van Hongkong en een belangrijke ontwikkeling in de geschiedenis van activistische kunst. Vanuit passie en een gevoel van urgentie creëerden mensen spontaan kunst die een mix was van mainstream kunstvormen, volkskunst en religieuze uitingen. Het resultaat bestond uit een breed scala aan kunstdisciplines - variërend van digitale kunst tot traditionele religieuze rituelen. Dit zorgde voor een gevoel van solidariteit, en werd een manier om de frustratie over het gebrek aan democratie te kanaliseren.

47

Tijdens deze ICAF workshop zal Oscar Ho deze spontane kunstuitingen die onstonden tijdens de Umbrella bezetting nader toelichten. Hij zal daarbij ook ingaan op de kracht van kunst binnen sociale bewegingen. De workshop vindt plaats in een décor bestaande uit een fototentoonstelling van Umbrella kunstwerken. De tentoonstelling was buiten Hong Kong alleen nog maar in Engeland en wordt speciaal voor het ICAF naar Rotterdam overgevlogen en hier opnieuw opgebouwd. Professor Oscar Ho is programmadirecteur van het Masterprogramma Cultural Management aan de Chinese Universiteit van Hongkong. Naast zijn wetenschappelijke werk is hij een succesvolle kunst curator. In het verleden was hij tentoonstellingsdirecteur van de Hong Kong Arts Centre en oprichter van de Shanghai Museum of Contemporary Art. Gedurende de Umbrella bezetting, nam hij actief deel als docent van de geïmproviseerde Umbrella University.

ROUTE 7 TERUGSPEEL- EN VOORUITSPEEL-THEATER (Hongkong) I Kenmerken: Participatief theater

FM Theatre Power zal met een delegatie van vier leden naar het ICAF komen. Twee daarvan zijn Mo Lai en onze ICAF gastcurator Bonnie Chan. Tijdens het ICAF zullen zij een workshop Terugspeel- en Vooruitspeel-theater (Playforward Theatre) verzorgen en daarbij ingaan op de vele uitdagingen waar ze als mens en kunstenaar mee te maken hebben in de huidige context van Hongkong. Naast ‘Women in Red’ en de FM Theatre Power workshop vertonen we op het ICAF ook Mo Lai’s film ‘N+N’ (zie 'films' en 'Grote Zaal voorstellingen').

13.00 uur

START VOORSTELLING EXODUS 2.0 IN COMBINATIE MET WORKSHOPS ROUTE 8 EN 9 ROUTE 8 EN 9 EXODUS 2.0. I Catinca Draganascu (Roemenië) I Kenmerken: Documentair theater, installatie, vrouwen, Roemeense gastarbeiders, Italië

EXODUS 2.0 #socialgame (2015) is een documentair kunstproject gemaakt door een interdisciplinair team van 10 Roemeense kunstenaars en 5 Ngo’s. Het project onderzoekt door armoede gedreven migratie uit Oost Europese landen en focust op de Roemeense migranten vrouwen/moeders die in Italië werken. Het werk werd voor het eerst gepresenteerd in de National Romanian Library in 2015 en bestond toen uit drie onderdelen: een interactieve videogame, een performance en een documentaire foto-

48

en filmtentoonstelling. Catinca Drăgănescu is een Roemeense regisseur en toneelschrijver. Naast haar theatercarrière werkt ze momenteel aan haar PhD aan de Caragiale universiteit in Boekarest. Haar werk beslaat verschillende disciplines en is gericht op gevoelige sociale en politieke vraagstukken. In haar voorstellingen gebruikt ze interactieve games om het publiek actief te betrekken bij de onderwerpen. Door middel van beweging en stilte wordt theatrale spanning en emotionele impact gecreëerd. In 2010 richtte Catinca samen met een groep kunstenaars een culturele organisatie op. Sindsdien zijn ze betrokken bij community projecten, maken ze interventies in de openbare ruimte, en proberen ze met allerlei hybride kunstvormen onbekende verhalen van ondervertegenwoordigde sociale groepen te vertellen. Tijdens het ICAF zal een versie van EXODUS 2.0 te zien zijn bestaande uit een theatrale installatie met film- en fotobeelden waarbij het publiek via een interactief spel betrokken wordt bij de sociale en politieke dialoog over dit thema.

13.00 uur

START FILM NAMATJIRA PROJECT (SNEAK PREVIEW) IN COMBINATIE MET WORKSHOPS ROUTE 10 EN 11 ROUTE 10, 11 en 12 NAMATJIRA PROJECT (SNEAK PREVIEW) I Big hART (Australië) I www.namatjira.bighart.org / www.bighart.org I Regisseur: Sera Davies en producent: Sophia Marinos I Kenmerken: filmdocumentaire, inheemse gemeenschappen, Aboriginal schilderkunst, geschiedenis, verzoening

De familie van de internationaal gevierde Aboriginal kunstenaar Albert Namatjira vecht voor haar bestaan binnen twee werelden – de afgelegen Australische woestijn en in de weelde van Buckingham Palace. Ze vertellen hun verhaal met als doel om het copyright van het werk van hun beroemde grootvader Albert terug te bemachtigen. Synopsis Albert Namatjira was de eerste inheemse persoon – een Aranda man – die in 1957 door de Australische overheid officieel tot staatburger werd verklaard. Dit was in een tijd waarin Aboriginal mensen nog steeds als ‘flora en fauna’ werden beschouwd. Albert Namatjira was een bijzondere man. Hij was de oprichter van de Inheemse kunstbeweging in Australië, die zelfs aan Koningin Elizabeth werd voorgesteld en wiens werk wereldwijd geëxposeerd is. Ondanks zijn succes voelde Namatjira zich gevangen

49

tussen twee culturen. Aan de ene kant werd hij naar voren geschoven als een belangrijke Australiër, en tegelijkertijd werd er vaak minachtend met hem omgegaan en belandde hij uiteindelijk onschuldig in de gevangenis. Hij overleed in 1959. In 1983 werden de rechten van zijn gehele ouevre door de Australische regering verkocht aan een kunsthandelaar. Tot de dag van vandaag vecht zijn familie om te overleven en – nog belangrijker – om de rechten van het werk van hun grootvader terug te krijgen. De strijd om het copyright van Alberts iconische werk is een beladen kwestie, die de ingewikkelde relatie tussen Inheemse en niet-Inheemse Australiërs van vandaag de dag als geen ander illustreert. The Namatjira Legacy Trust Namatjira Project is meer dan alleen een documentaire. Het is onderdeel van een campagne om het onrecht te herstellen dat de Namatjira familie is aangedaan. De Namatjira Legacy Trust is door big hART in het leven geroepen om de Namatjira familie en aan hun verbonden clans te ondersteunen. Hun speciale manier van aquarel schilderen is hun grootste kracht; het is internationaal erkende kunst en daarmee een manier om inkomen te genereren. Tegelijkertijd vormt dit creatieve werk een belangrijke connectie met hun land en cultureel erfgoed. De Namatjira Trust ondersteunt de professionele ontwikkeling van kunstenaars in hun gemeenschap en verzorgt distributie van het werk. Ook heeft de stichting als doel om de rechten van Namatjira’s werk terug te geven aan de familie. “Our Western Aranda communities today face many of the same difficulties Albert Namatjira did over sixty years ago. We are strong, but our painting tradition - our livelihood – is fragile. Getting this documentary out for the world to see will help us continue the work passed down to us by Albert. Help us to keep our culture strong, to teach the young ones and to celebrate our remarkable heritage into the future.”

- The Namatjira Family Achtergrond – Big hART & The Namatjira Project Deze film vormt onderdeel van het gelijknamige, langdurige kunst en community programma, waarmee big hART de namatjira familie en haar bredere gemeenschap ondersteunt. Big hART is een vooraanstaande community arts-organisatie, die in Australië bekend staat om haar grootschalige en langduringe partnerschappen met kwetsbare groepen in de samenleving. Big hART toont al 25 jaar aan dat het inderdaad mogelijk is met ambitieuze participatieve kunsten maatschappelijke en politieke veranderingen teweeg te brengen. Deze vertoning van de Namatjira Project film tijdens ICAF is een besloten presentatie exclusief voor ICAF bezoekers. De film is namelijk net af en moet nog officieel in première gaan in Australië en daarbuiten. ICAF is de Namatjira familie en Big hART erg dankbaar voor deze unieke gelegenheid, te meer omdat de Namatjira theaterproductie

50

– die in de film uitgebreid aan bod komt – tijdens de 5e editie van het ICAF in 2011 in de vorm van een openbare repetitie te zien was.

15.30 uur

VOORSTELLING ROUTE 4 en 5 SOCIAAL THEATER IN RUSLAND I Vmeste (Rusland) I www.teatrvmeste.ru I Kenmerken: documentair theater, forumtheater

De theatergroep “Vmeste” (Russisch voor “samen”) is in 2012 in St.Petersburg opgericht. Sindsdien zijn ze betrokken geweest bij diverse sociaal-artistieke projecten en proberen ze, binnen Rusland en daarbuiten, theorie en praktijk van sociaal theater te promoten. Vmeste maakt interdisciplinaire, participatieve en locatie-voorstellingen. De betrokken kunstenaars creëren educatief theater dat geïnspireerd is door maatschappelijke thema's. Vmeste is een van de weinige groepen in Rusland die zich bezig houden met forumtheater. Ze doen dit werk met mensenrechtenorganisaties, studenten, scholieren en migranten. Naast forumtheater heeft Vmeste zes documentaire voorstellingen gemaakt die binnen en buiten theatergebouwen speelden, in musea, in een circus en in woonwijken. De Double Eagle ('tweekoppige adelaar' op de Russische vlag) staat symbool voor de eeuwige vraag over de plek van Rusland in de wereld. Is Rusland een onderdeel van Europa? Of maakt het eerder een deel uit van het Oosten? Dit debat begon toen Tsaar Peter de Grote in de 18e eeuw zijn land richting het Westen oriënteerde en St. Petersburg bouwde die als een raam naar Europa moest fungeren. Echter ontbreekt het in Europa aan gedetailleerde en actuele informatie over Rusland, en weigert het Rusland mede daarom te beschouwen als onderdeel van de Europese beschaving. Het Double Eagle project is een documentair, artistiek onderzoek. Het is gebaseerd op interviews met Russische burgers: Russen die vertrokken (om politieke redenen, werk, of liefde), Russen die bleven (en die het huidige regime steunen, het willen veranderen, of die het om het even is). Een belangrijke bron van inspiratie van dit project waren dagboeken, andere soorten teksten en kunstwerken van Russen in het buitenland; mensen die na de Oktober Revolutie of tijdens de Sovjet periode naar het Westen vertrokken. Op het ICAF presenteert Vmeste Double Eagle in de vorm van een gecombineerde

51

interactieve voorstelling en workshop over emigratie. Het doel is op deze manier ruimte te scheppen om met elkaar in gesprek te gaan over Westen en Oosten en de hedendaagse relatie tussen Rusland en Europa. Vmeste hoopt hiermee begrip te kweken tussen Russische en Europese (en andere) deelnemers aan deze ontmoeting, door het onderzoeken van elkaars stereotypen. Tijdens de workshop zullen deelnemers ondergedompeld worden in een ervaring die lijkt op wat immigranten meemaken wanneer ze in Europa aankomen. ADA MUKHINA is de oprichtster van Vmeste. Zij is regisseur, dramadocent en kunstcurator en is medeverantwoordelijk voor het Double Eagle project. MARIA KOLOSOVA is Vmeste's zakelijk leider. Net als Ada is zij ook dramadocent en regisseur en speelt ze mee in Double Eagle. NATASHA BORENKO is toneelschrijver en dramadocent. Ze is de auteur van diverse documentaire en sociale theaterprojecten.

15.30 uur

START FILM ROUTE 6 en 7 1+1I Mo Lai Yan Chi (Hongkong) I Kenmerken: speelfilm, sociaal activisme, onteigening

Naast theater, maakt Mo Lai vanaf het begin van haar carrière ook films. In 2004 maakte ze de documentaire Sex House, die ze zelf schreef, monteerde en regisseerde. Deze film werd geselecteerd voor de 12e editie van het IFVA Hong Kong Independent Short Film and Video Festival, waar het een eervolle vermelding van de jury kreeg. Mo’s laatste producties zijn de korte film 1+1 (2010) en het vervolg daarop, de speelfilm N+N (2012). Als kind werd de in Hong Kong geboren Mo Lai naar het binnenland van China gestuurd, waar ze bij haar opa moest gaan wonen. De jeugdherinneringen die ze daaraan overhield hielpen haar om de film 1+1 te maken. De film is een reactie op de plannen van de Hongkongse regering om de bewoners van het dorpje Choi Yuen uit te kopen om zo plaats te maken voor de Hong Kong Express spoorlijn. De film focust op de relatie tussen een jong meisje en haar grootvader en het effect dat de onteigening van de grond heeft op hun levens. 1+1 en N+N draaiden beiden vijf maanden lang in de Broadway Cinematheque bioscopen in Hongkong. In deze film speelt onder andere de bekende activist en acteur Augustine Mok Chiu-Yu mee. N+N werd op bijna 30 internationale filmfestivals vertoond en sleepte acht prijzen in de wacht. Mo Lai is persoonlijk ook diverse keren onderscheiden, onder andere met de prijs voor beste jonge (film)kunstenaar van de Hong Kong Arts Development Council en Chang Kuo-sin Award voor Aspiring Young Communicators. Mo Lai Yan-Chi studeerde Film en Televisie aan de Hongkong Baptist University. Naast haar werk bij FM Theatre Power heeft ze aan een culturele uitwisselingen meegedaan in

52

India, Bangladesh en de VS, waar ze stage liep bij de legendarische San Francisco Mime Troupe. Een paar jaar terug behaalde ze haar M.A. in Theaterwetenschap aan de Leeds University in Engeland.

15.30 uur

START WORKSHOPS ROUTE 8 EN 9 ROUTE 8 NOTHING ABOUT US WITHOUT US (TANIA CAÑAS / RISE REFUGEE) I (Australië) I Kenmerken: Vluchtelingen, activisme, first voice narration, “nothing about us without us”

Tania Cañas is een theatermaker en wetenschappelijk onderzoeker uit Melbourne, Australië. Ze is artistiek directeur van RISE Refugee, de eerste Australische asielzoekersorganisatie die door vluchtelingen zelf wordt geleid. Tania, dochter van politieke vluchtelingen uit El Salvador, heeft een grote passie voor boeken van schrijvers met een niet-westerse of migranten achtergrond. Een van haar favoriete uitspraken is: “nothing about us, without us” ['niets over ons, zonder ons']. Een ander citaat dat Tania in haar leven en werk inspireert is van de Keniaanse schrijver Ngũgĩ wa Thiong'o’: “The ever-continuing struggle to seize back creative initiative in history through a real control of all the means of communal self-definition in time and space" ['de voortdurende strijd om het creatieve initiatief terug te veroveren door middel van echte zeggenschap van een gemeenschap over wie en wat het is in tijd en ruimte']. Volgens Tania biedt een goed community arts project autonome ruimte waarover deelnemers zelf controle hebben. Een goed community arts project beseft dat het maakproces altijd politiek is en waardeert de sociale waarde van het proces net zo hoog als de artistieke waarde. Een goed community arts project werkt volgens haar niet met, maar als een community. In haar workshop op het ICAF zal Tania zowel uit haar praktijk als uit theorie putten en samen met de deelnemers onderzoeken wat het betekent om geëngageerde kunst te maken met vluchtelingen, asielzoekers en ex-gedetineerden. Daarbij gaat ze in op begrippen als auteurschap en eigenaarschap. Daarbij brengt Tania haar motto ‘nothing about us without us’ in de praktijk.

ROUTE 9 EEN DAK EN EEN RELATIE BOUWEN I Moha / The Roof (Nederland) I www.mohaproject.com I Kenmerken: beeldende kunst, kunst in openbare ruimte

Moha is een dakloos kunstenaarscollectief opgericht door de Hongaarse Olivia Reschofsky en de Française Alice Pons. Samen met een aantal partners werken ze al vier

53

jaar in de openbare ruimte van Amsterdam. Moha is Hongaars voor mos, een sporenplant die overal en nergens groeit. Moha is gespecialiseerd in inclusieve kunstprojecten, waarin ze verschillende vormen van samenwerking combineren met artistieke experimenten. De stad en de vele sociale dynamieken die daar te vinden zijn vormen het beginpunt voor Moha’s werk. Daarbij proberen ze mensen uit alle lagen van de bevolking te betrekken, inclusief de genen die zich in de marge van de samenleving bevinden. Afhankelijk van je perspectief is die 'marge' te definiëren als sociaal, geografisch, cultureel of ideologisch. Op zoek naar deze mensen en plekken, stuwt Moha haar projecten voort van buurt naar buurt en van straat naar straat. The Roof ['het dak'] is een object en een idee, waar Moha aan werkt samen met mensen die ze onderweg tegenkomen. Het is een collectief kunstwerk dat voor iedereen toegankelijk is. Het werk komt tot stand door verschillende vaardigheden en expertises die we allemaal in bepaalde mate bezitten. The Roof is veel meer een gezamenlijke activiteit dan een materieel iets. Het past zich moeiteloos aan aan wat er op een bepaald moment nodig is of neemt de functie aan die er van wordt verwacht. Zo kan het veranderen in een ruimte waarin een directe ontmoeting tussen kunst en samenleving plaatsvindt, of een plek waar de rol van de kunst als instituut in de stad wordt uitgedaagd en opnieuw wordt gedefinieerd. Voor het ICAF ontwikkelt Moha een speciale versie van The Roof voor Rotterdam, zodat lokale bewoners en een internationale groep van ICAF deelnemers de schier eindeloze mogelijkheden van dit object en idee kunnen ervaren. Alice Pons en Olivia Reschofsky ontmoetten elkaar tijdens hun studie aan de SNDO (School voor Nieuwe Dansontwikkeling) in Amsterdam. Zij studeerden beide in 2012 af. Sinds die tijd werken ze samen aan projecten als BlueGorilla voor het Over 't IJ festival, Winters Binnen, Tweetakt en F.L.A.M. Alice studeert daarnaast aan DasArts, terwijl Olivia een Masters in Kunsteducatie volgt aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

15.30 uur

START WORKSHOPS ROUTE 10 EN 11 THE NAMATJIRA PROJECT EN ‘CREATIVE PRODUCING’ IN DE STIJL VAN BIG HART I BIG HART I (Australië) I Kenmerken: film, grootschalige campagnes ondersteund door community art

In deze workshop worden details van het complexe Namatjira Project toegelicht. Deze bijzondere onderneming is in feite een langdurige partnerschap met de Namatjira familie uit het Australische plaatsje Hermannsburg (vlakbij Alice Springs). De speciale plek van de Namatjia kunstenaars wordt besproken, evenals de ontmoeting van de

54

legendarische Aboriginal kunstschilder Albert Namatjira met de Anglo-Australische landschap schilder Rex Battarbee, die het begin betekende van de zogenaamde 'Arts Centre Movement'. Een cruciaal thema in dit project is het feit dat de Namatjira familie niet het copyright bezit van de wereldbefaamde (en waardevolle) schilderijen van Albert. Dit schrijnende onrecht vormde het startpunt van Big hART's Namatjira Project, dat uit verschillende lagen bestaat: een internationaal toerende theaterproductie, een meerjarig ontwikkelingsproject, de documentaire die elders tijdens het ICAF vertoond wordt, het tentoonstellen en vermarkten van de schilderkunst van Alberts kinderen en kleinkinderen en, uiteindelijk, het creëren van een effectieve strategie om het copyright van Alberts werk terug te kopen door middel van de Namatjira Trust. N.B. Bij het schri jven van deze programmatekst was het nog onduideli jk welke medewerker van big hART naar Rotterdam zou komen.

ROUTE 12 COMMUNITY CLOWNERIE MET TOON MAAS – DEEL 1 (Nederland) I http://www.toonmaas.com I Kenmerken: clowning op straat en in buurten

Toon Maas is poppenspeler, acteur en theatermaker. Samen met zijn vrouw Dini, reist hij al ruim dertig jaar de wereld rond. Veel mensen kennen hem van zijn straattheater optredens, maar minder bekend zijn zijn participatieve toneelvoorstellingen die hij maakt met buurtbewoners en mensen met een beperking. Onlangs publiceerde hij zijn Handboek voor de Clown, een serie lessen gebaseerd op het fysieke theater van Jacques LeCoq en mime en commedia dell'arte, stijlen die hem altijd hebben geïnspireerd. Op het ICAF wil Toon met een kerngroep van 9 actieve deelnemers – en een bredere kring van maximaal 20 toeschouwers - onderzoeken hoe je met clowns op wijkniveau zou kunnen werken. De kern van de workshop zal bestaan uit het creëren van 9 clowns-personages, die gezamenlijk een groep reizigers (of migranten) gaat vormen. Samen gaan zij ergens in Rotterdam de straat op, alsof ze zo uit het zwart-wit tijdperk de kleurrijke wereld van vandaag binnenstappen. Ze dragen allemaal lange regenjassen, een kleurloze hoed en een kleine koffer die aangeven dat ze bij elkaar horen. Ze zijn niet mooi en niet lelijk; eerder pragmatisch dan ijdel; niet laveloos, wel arm, proper en waardig. LET OP: Deze workshop is over twee dagen verdeeld. Als je je hiervoor inschrijft word je geacht ook op twee dagen beschikbaar te zijn. Toon Maas geeft een workshop op vrijdag van 15:30 tot 17:00 uur en op zaterdag van 13:30 tot 15:00, met aansluitend daarop een toonmoment tijdens de ICAF Community Day, van 15:30 tot 17:00u. Beiden dagen zijn deze workshops onderdeel van route 12. !

55

19.00 uur

VOORSTELLING

THE LESSON I Drama Box (Singapore) I www.dramabox.orgI Discipline: Theatrale conversatie I Kenmerken: discussie, participatie, zeggenschap in gemeentelijke besluitvorming

Over het gezelschap Drama Box is een theatergezelschap uit Singapore dat in 1990 is opgericht. De groep heeft indeze druk bevolkte stadsnatie een grote reputatie opgebouwd met haar sociaal geëngageerd werk waarbij ze letterlijk en figuurlijk mogelijkheden tot dialoog creëren, en hun publiek altijd uitdagen om de ‘andere kant’ van een bepaald dilemma te zien. Singapore staat bekend om haar snelle stedelijke ontwikkeling en grondschaarste. Het is een plek waar altijd wel iets afgebroken of gebouwd wordt. Gebouwen, sociale banden, rustplaatsen voor de doden en zelfs de natuur moeten er vaak wijken in naam van de vooruitgang. Vanuit de overtuiging dat het betrekken van de gemeenschap een cruciaal onderdeel vormt van een levendige, progressieve maatschappij besloot Drama Box de drempel voor deelname zo laag mogelijk te houden en zelfs geen entréegeld voor hun voorstellingen/ bijeenkomsten te vragen. Over 'The Lesson' Wanneer is er sprake van weinig ruimte of overbevolking en wordt fysieke en mentale ruimte een schaars goed? In de voorstelling The Lesson worden er vragen aan de deelnemers en publiek gesteld over ruimte; welke krachten zijn hier aan het werk? Wie geeft de ruimte waar we in leven vorm? Is er wel voldoende ruimte voor iedereen? Tijdens de voorstelling, die de vorm van een gesprek heeft, hoort het publiek een scenario waarbij er nieuwe plannen voor een wijk worden gepresenteerd. Nadat de schets van de wijk is gepresenteerd, blijkt er onvermijdelijk ook iets gesloopt te moeten worden om de nieuwbouw te realiseren. Wat kan er blijven? En wat zal moeten wijken? Wiens beslissing, welk argument zal de doorslag geven? In dit theatrale gesprek wordt het publiek deelgenoot van een stedenbouwkundig en ruimtelijk dilemma en draagt het zelf bij aan de besluitvorming. Begeleid door spelers van Drama Box leert het publiek over kosten, risico’s, en offers die gemaakt worden bij het vormgeven van (openbare) ruimte en bij het ontwikkelen van een gemeenschap. The Lesson zal worden gespeeld in de GoLi; een opblaasbaar pop-up theater speciaal ontworpen door Drama Box. De GoLi reist door heel Singapore en wordt opgezet op verschillende openbare plekken. De achterliggende gedachte van de GoLi was het

56

creëren van een alternatieve ruimte voor dialoog en was een reactie op het gebrek aan plekken voor gesprekken over dringende sociale kwesties in Singapore. Een ander doel van de GoLi is om een tijdelijk cultureel centrum te creëren op plaatsen waar weinig kunst- en cultuurvoorzieningen bestaan. Voor het ICAF maakt de GoLi haar allereerste internationale reis via een containerschip naar Rotterdam!

19.00 uur FILM TRASH DANCE I Forkl i ft Dance Works (USA) I Kenmerken: documentaire, making of, dans, vuilniswagens

In het project Trash Dance vond choreografe Allison Orr schoonheid in de bewegingen van vuilniswagens en de vaak onzichtbare mannen en vrouwen die ze besturen. Het inspirerende maakproces is op een prachtige manier zichtbaar gemaakt in de documentaire Trash Dance van Andrew Garrison. In de documentaire volgt deze filmmaker de choreografe tijdens het maken en opvoeren van Trash Dance. We zien hoe ze de eerste stappen zet in het project, hoe ze de vuilnismannen en –vrouwen en hun werk leert kennen, met ze meerijdt tijdens hun werk, en uiteindelijk hoe ze ze overtuigt om mee te doen aan een voor hen zeer ongewoon spektakel. Op een verlaten vliegveld laat een twintigtal vuilniswagens, éénmalig een onwaarschijnlijk mooie en ontroerende dans zien voor een publiek van duizenden bezoekers. Vóór de vertoning van de film, creëren Allison Orr en Krissie Marty een mini-Trash Dance met vier vuilnismannen en hun vuilnisauto’s uit Rotterdam. (meer informatie over Forklift is te vinden onder 'Residencies')

57

20.45 uur VOORSTELLING CAÍN Y LOS PERROS ['KAÏN EN DE HONDEN'] I Lleca Teatro (Nicaragua) I www.lleca.org I Kenmerken: Fysiek theater, gevangenissen

“We believe that violence is, in its pluriformity, the basis and daily reality of our society. It manifests itself through our bodies. In this way, art should be violent: violent in breaking and annihilating, in questioning and proposing, in deconstructing and producing only then can it be the basis of freedom.” Lleca Teatro Lleca Teatro is een Nicaraguaans sociaal-artistiek gezelschap van en voor de jeugd van de ‘lleca’ (slang voor straat, de twee lettergrepen van ‘Calle’ omgedraaid). Hun hoofddoel is het creëren van ruimte voor communicatie, creatie, reflectie en vrijheid. Het gezelschap werkt op onconventionele plekken met onconventionele ‘acteurs’ en maakt daarbij gebruikt van hun eigen methodiek van fysiek theater. Sinds 2009 is Lleca het enige educatieve theatergezelschap dat toestemming heeft om in Nicaraguaanse gevangenissen te werken. Het vertrekpunt voor Lleca’s methodologie is het lichaam van de gevangene en alle ervaringen met geweld die er - soms letterlijk - op staan gegraveerd. Het is een fysieke theatermethode die zich richt op lichaam en emotie. Deze werkwijze is duidelijk terug te zien in de esthetiek van de theatervoorstellingen die Lleca ontwikkelt in samenwerking met de gevangenen/acteurs. Caín y los Perros – de voorstell ing Na vier jaar van activiteiten in een staatsgevangenis, begon Lleca Teatro in mei 2015 te werken met een groep gevangenen in de stad Léon. In tegenstelling tot de gevangenen in de staatsgevangenis, zaten deze gevangenen vast vanwege relatief lichte vergrijpen en kregen daarom wat meer vrijheid. Zo mocht deze groep voor het project de gevangenis uit om in een plaatselijk buurthuis te repeteren. 13 van deze gevangenen vormden de kerngroep voor de voorstelling Caín y los Perros.

58

In de voorstelling Kaïn en de honden staat de Bijbelse figuur Kaïn centraal. Hij pleegde de eerste moord in de Bijbel toen hij zijn broer Abel doodde. Tijdens het maakproces ontwikkelde de hoofdpersoon Kaïn zich tot de leider van een bende mannen die iets weg had van een roedel honden. Deze groep is tegelijkertijd zijn bondgenoot en vijand; ze helpen hem en bedreigen hem. De spelers putten hiervoor uit hun persoonlijke ervaringen van opsluiting, de beschikking over jezelf verliezen en gekwetst worden. Ze tonen dit alles via een zeer fysieke, rauwe theatrale esthetiek. De enscenering bevat de bewegingen en geluiden van de hond; de straathond, de ‘underdog’, die soms timide, soms woedend en dan weer hongerig is. De voorstelling Caín y los Perros markeerde de eerste keer in de Nicaraguaanse geschiedenis dat een theatergroep van gevangenen toestemming kreeg om hun werk buiten de gevangenis te tonen. Met behulp van de politie en de Nicaraguaanse overheid speelde de groep hun voorstelling in theaters, op openbare pleinen, in wijken, en in auditoria van universiteiten en middelbare scholen. Hun nationale toernee was onderdeel van het Lleca Beyond Bars project, dat gericht is op het bevorderen van de sociale, economische en culturele rechten van gevangenen. De voorstelling speelde o.a. twee keer in het Nationaal Theater in Managua; tijdens de Internationale Dag van de Mensenrechten, en tijdens het Midden-Amerikaans Theater Festival. In het afgelopen jaar werd een aantal gevangenen-acteurs vrijgelaten. Met hen werkt Lleca nu buiten de gevangenis. Vijf van hen zullen voor het ICAF naar Rotterdam vliegen en een speciaal bewerkte versie van Caín y los Perros spelen. (zie ook onder 'workshops')

21.45 uur LIVE CONCERT I The Henry Girls (Noord Ierland / Ierland) http://www.thehenrygirls.com/press I Kenmerken: Authentieke Ierse volksmuziek en Americana

59

The Henry Girls are three immensely talented sisters from Donegal, Ireland. […] Their music is diverse and eclectic in both style and substance. […] It is also musically rich and manages to encompass styles from jazzy to pop with touches of blues, bluegrass, Celtic, rock and everything in between. - Fanrealm (USA) The Henry Girls zijn drie zussen die hun carrière in de professionele muziekindustrie combineren met hun passie voor werk in community settingen. Alle drie zijn ze multi-instrumentalisten en produceren ze prachtige meerstemmige zang. In de afgelopen jaren zijn zij steeds populairder geworden in Ierland, Noord-Ierland, Australië, de VS en in Continentaal Europa. Elders in het festival hebben we de mogelijkheid meer over hun community muziek te leren, maar vanavond betoveren zij ons in een intieme setting met eigen composities van hun albums December Moon (2011), Louder than Words (2014) en hun meest recente EP Sketches (2016). (zie ook onder 'workshops')

60

ZA 1 APRIL 2017 10.00 uur

START GESPREKKEN Een tweedaagse conversatie met James Thompson (Verenigd Koninkrijk) I Kenmerken: Seminar, zorg en welzijn, kunst en oorlog

James Thompson is een bekende theaterwetenschapper verbonden aan de Universiteit van Manchester. Tijdens het ICAF zal James twee seminars verzorgen. De eerste (op vrijdag 31 maart) geeft een overzicht van zijn onderzoek naar kunst in oorlogsgebieden en plekken waar zich humanitaire rampen hebben voltrokken. Hij zal met name ingaan op het werk van het In Place of War project (zie inplaceofwar.net) en voorbeelden geven van community arts praktijken binnen verschillende internationale contexten – waar onder andere Congo en Sri Lanka, landen waar hij het meeste van zijn veldwerk heeft verricht. In Place of War ontwikkelt sinds 2000 kunstpraktijken in (voormalige) oorlogsgebieden, waarbij lokale kunstenaars met training en advies worden ondersteund. James zal ook een aantal lastige politieke en ethische dilemma's van deze vorm van onderzoek, documentatie en participatieve kunst behandelen. Tijdens zijn tweede seminar (op zaterdag 1 april) zal James ingaan op zijn nieuwe werk, waarin hij focust op de zogenoemde ‘esthetiek van de zorg’ [‘aesthetics of care’]. Voortbordurend op zijn werk in oorlogsgebieden, onderzoekt hij nu hoe kunstenaars in verschillende contexten in de zorg werken, en hoe zorgmedewerkers kunstenaarschap tonen in hun werk. Hij behandelt de ontstaansgeschiedenis van dit werk, geeft achtergrondinformatie over esthetiek in de zorg, en schetst hoe het denken over zorg-esthetiek lastige uitdagingen kan veroorzaken voor community arts projecten en betrokken kunstenaars. Om de discussie te inspireren zal James een aantal spraakmakende voorbeelden aanreiken, maar kijkt er vooral naar uit om in dialoog te gaan over hoe een meer verzorgde en zorgzame/zorgvuldige kunstpraktijk eruit zou kunnen zien. James Thompson is Professor van Toegepast en Sociaal Theater en vice-rector voor Sociale Verantwoordelijkheid [Social Responsibility] aan de Universiteit van Manchester. Hij stond in de jaren '90 aan de wieg van het Theatre in Prisons and Probation Centre en is oprichter van In Place of War – een project dat kunst in oorlogs- en rampgebieden

!!

61

onderzoekt en ontwikkelt. Hij faciliteerde participatieve theaterprojecten in Afrika en Zuid-Azië (hoofzakelijk in Congo en Sri Lanka). Zijn meest recente boeken zijn Performance Affects: Applied Theatre and the End of Effect (2009) en Humanitarian Performance: from Disaster Tragedies to Spectacles of War (2014).

Een driedaagse theaterconversatie met Dudley Cocke I Roadside Theatre/Appalshop (Verenigde Staten) I Kenmerken: Story circle, discussie over kunst en de samenleving

Roadside is de theaterafdeling van Appalshop; een culturele non-profit organisatie die al sinds 1969 actief is in de Appalachen, een van de armste gebieden van de VS. Naast toneel, heeft Appalshop een film- en muziekproductiebedrijf en een community radiostation (WMMT-FM'). Jaarlijks bereiken Appalshop producties nationaal en internationaal meer dan een miljoen mensen. Appalshop’s missie is om de kracht van educatie, media, theater, muziek en andere vormen van kunst te gebruiken om tradities en hedendaagse cultuur van de Appalachen te documenteren, te revitaliseren en te verspreiden, maar ook om de verhalen te vertellen die de commerciële creatieve industrie niet vertelt. Daarnaast streeft Appalshop er naar om de gemeenschap met wie ze werken te ondersteunen bij het zelf oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Appalshop is naast Bread & Puppet een van de pioniers van de community arts in de VS. Het begon in 1969 als onderdeel van het War on Poverty programma dat als doel had om de jeugd in de Appalachen filmtrainingen te geven. Vergelijkbaar daarmee maakt Roadside theater met, door en voor mensen uit dit economisch achtergestelde gebied. Daarnaast geniet Roadside nationale bekendheid door haar co-producties met professionele community theatergezelschappen als Pregones uit de Bronx, een Portoricaans-Amerikaanse groep die wij op het ICAF ook al diverse keren hebben mogen ontvangen. Workshop Dudley Cocke is mede-oprichter van Appalshop en artistiek directeur van Roadside. Tijdens het ICAF zal hij in de ochtenden van het festival een driedaags gesprek leiden waarin hij samen met u dilemma’s wil onderzoeken waarmee community arts in de nabije toekomst onvermijdelijk te maken krijgt. Hij vertrekt daarin van artikel 27, sectie 1 uit de Universele Verklaring van Mensenrechten zijn: “Ieder mens heeft het recht om vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, om te genieten van kunst en om deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan.” Om meer diepgang in dit gesprek te veroorzaken, stelt Dudley voor om te werken met

62

een kerngroep van vijf mensen en een grotere groep van ongeveer 40 mensen er omheen. Hij laat eerst zien hoe de story circle methodiek werkt, waarna de eerste verhalen zullen loskomen. Dudley zal later de mensen uit de grotere cirkel betrekken bij het gesprek. Aan het einde van dag 1, zal de groep gezamenlijk het onderwerp van dag 2 bepalen. Een gedeelte van het derde gesprek zal gaan over de relatie tussen de wereldwijde mileubedreiging en de emotionele, spirituele en intellectuele elementen en tradities van locale gemeenschappen die in community arts tot uiting komen.

11.00 uur

SLOW START Parallel aan de ochtendseminars hebben we dit jaar op donderdag-, vrijdag- en zaterdagochtend een Slow Start programma, waar je bijvoorbeeld yoga of tai chi kunt volgen, kunt dansen, een film kunt kijken, een tentoonstelling kunt bezoeken of even rustig een kop koffie kunt drinken met iemand. Hiervoor hoef je je niet van tevoren in te schrijven, maar kun je op de ochtend zelf beslissen waar je behoefte aan hebt. Aan de informatiebalie kun je een kaartje ophalen voor het gewenste onderdeel. Let op: sommige onderdelen hebben een maximum aantal bezoekers. Het programma kan nog wat wijzigen maar op dit moment kun je sowieso kiezen uit: Yoga Kaat Naast haar jarenlange ervaring als community arts maker bij het Rotterdams Wijktheater (op het ICAF is haar voorstelling Stille Heldinnen Disco te zien) is Kaat Zoontjens ook yoga instructrice. Dus heb je zin om je ochtend rustig te beginnen met het flexibel maken van je lichaam en het wakker maken van je geest? Kom dan naar Yoga Kaat! Ps. Heb je je eigen yoga mat? Neem die mee! Dansen met... Met deze workshop nemen we het ICAF thema beweging letterlijk. Elke ochtend geeft een andere community dans maker een dans/bewegingsworkshop aan de hand van zijn/haar methodiek. Dus kom fysiek in beweging voordat je je geestelijk laat bewegen. Tai chi Community arts professor Daniel Shen uit Shanghai leert ons de kunst van tai chi. Kom tot rust en voel je innerlijke kracht. Filmhoek Er zijn vele prachtige documentaires van community arts projecten van over de hele wereld. Helaas kunnen we ze niet allemaal programmeren op het ICAF maar in deze speciaal ingerichte filmruimte kun je in alle rust zo lang je wilt genieten van een aantal geselecteerde community arts films.

63

The Maldives Exodus Caravan Show Deze bijzondere installatie van de Deense kunstenaar Søren Dahlgaard is een innovatief en interactief kunstproject dat naast beeldende kunst elementen van performance, video, games en muziek bevat. De installatie vormt een statement over de actuele klimatologische en politieke situatie in de Malediven. Aan de buitenkant ziet het er uit als een simpele Hollandse caravan met een opblaasbaar eiland op het dak. Iedereen is welkom om de caravan te bezoeken en mee te doen aan de activiteiten die er binnen en buiten plaatsvinden. Het gevecht tegen klimaatverandering is in deze eilandnatie namelijk ook een gevecht tegen schendingen van mensenrechten. Het is een strijd voor het recht om te leven in een gezond milieu en daar in vrijheid van te kunnen genieten. Mensenrechten en klimaat zijn even belangrijk. Er is geen plan B, want er is geen planeet B.

Voor meer informatie: http://www.icafrotterdam.com/programme/item/2017/the-maldives-exodus-caravan-show

Foto Expositie “De Kunst van de Umbrella Movement” In 2015 genereerde de 69-dagen durende bezetting van drie centraal gelegen gebieden in Hongkong tijdens de Umbrella Movement [Paraplu beweging] een explosie aan creativiteit. Dit was een onbekend fenomeen in de geschiedenis van Hongkong en een belangrijke ontwikkeling in de geschiedenis van activistische kunst. Vanuit passie en een gevoel van urgentie creëerden mensen spontaan kunst die een mix was van mainstream kunstvormen, volkskunst en religieuze uitingen. Het resultaat bestond uit een breed scala aan kunstdisciplines - variërend van digitale kunst tot traditionele religieuze rituelen. Dit zorgde voor een gevoel van solidariteit en verschafte ruimte om de frustratie over het gebrek aan democratie te kanaliseren. Tijdens het ICAF is er een fototentoonstelling te bezoeken van de werken die tijdens de Umbrella Movement zijn gemaakt. Professor Oscar Ho verzorgt tijdens het ICAF een workshop over deze beweging. Voor meer informatie:

http://www.icafrotterdam.com/nl/programma/item/2017/een-conversatie-over-kunst-activisme-in-hongkong-met-oscar-ho

The Roof: Een dak en een relatie bouwen Moha is een dakloos kunstenaarscollectief opgericht door de Hongaarse Olivia Reschofsky en de Française Alice Pons. Samen met een aantal partners werken ze al vier jaar in de openbare ruimte van Amsterdam. Moha is Hongaars voor mos, een sporenplant die overal en nergens groeit. Moha is gespecialiseerd in inclusieve kunstprojecten, waarin ze verschillende vormen van samenwerking combineren met artistieke experimenten. The Roof ['het dak'] is een object en een idee, waar Moha aan werkt samen met

64

mensen die ze onderweg tegenkomen. Het is een collectief kunstwerk dat voor iedereen toegankelijk is. Het werk komt tot stand door verschillende vaardigheden en expertises die we allemaal in bepaalde mate bezitten. The Roof is veel meer een gezamenlijke activiteit dan een materieel iets. Het past zich moeiteloos aan bij wat er op een bepaald moment nodig is, of neemt de functie aan die er van wordt verwacht. Zo kan het veranderen in een ruimte waarin een directe ontmoeting tussen kunst en samenleving plaatsvindt, of een plek waar de rol van de kunst als instituut in de stad wordt uitgedaagd en opnieuw wordt gedefinieerd. Voor het ICAF ontwikkelt Moha een speciale versie van The Roof voor Rotterdam, zodat lokale bewoners en een internationale groep van ICAF deelnemers de schier eindeloze mogelijkheden van dit object en idee kunnen ervaren.

12.00 uur

LUNCH 13.00 uur

START ROUTES (Diverse locaties) LANGE WORKSHOPS ROUTE 1, 2 EN 3 ROUTE 1 CIDADÃOS DE CORPO ENTEIRO ['VOLBLOED BURGERS'] I A’Pele (Portugal) I Kenmerken: documentaire, community theater oefeningen

A’Pele [‘huid’ in het Portugees] is een toonaangevende wijktheatergroep uit Portugal. A’Pele maakt voorstellingen in nauwe samenwerking met volksbuurten en gemarginaliseerde gemeenschappen in Porto. Zo werkt A’Pele’s met dove mensen, in gevangenissen (o.a. met de methodiek van Augusto Boal), en maakt de groep volkstheater samen met bewoners van Porto. Portugal heeft inmiddels een unieke community theaterstijl ontwikkeld; grootschalig, op locatie, verankerd in de wijk. Op het ICAF zullen Hugo Cruz en cineaste Patrícia Poção een workshop verzorgen waarbij theateroefeningen en filmfragmenten van hun documentaire ‘Volbloed Burgers’ met elkaar worden afgewisseld. De documentaire film laat het tweejarige maakproces zien van een grootschalige community theaterproject uit 2013-'14. De film en de oefeningen onderstrepen dat de enige manier om de unieke kracht van dit werk achter de schermen te laten zien is om het goed vast te leggen, op film of anderszins.

65

De documentaire volgt het proces van een theaterproject waarbij leden van vijf verschillende community theatergezelschappen uit Porto worden gevraagd hun stad in kaart te brengen. Tijdens dit proces, dat resulteerde in een serie voorstellingen in het Nationale Theater van Porto, onderzochten deelnemers de relatie tussen participatief theater en hun burgerschap als belangrijke pijlers in de samenleving. Hugo Cruz is de artistiek leider van A’Pele en van het tweejaarlijkse community theaterfestival MEXE in Portugal. In september 2017 zal de derde editie plaatsvinden. Hugo volgde een opleiding als psycholoog en theatermaker in Portugal en Spanje en hij is met zijn theaterwerk in gevangenissen, fabrieken, wijken een van Portugals meest ervaren community theatermakers. Daarnaast is hij als docent verbonden aan de Universiteit van Porto en geeft hij community theaterles aan de plaatselijke Theater Academie.

ROUTE 2 CORNERSTONE & STUT (Venenigde Staten van Amerika en Nederland) I Kenmerken: Community theater, methodiek

Cornerstone Theater Company (uit Los Angeles) wordt gezien als een van de belangrijkste community theatergezelschappen in het Engels sprekende gedeelte van de wereld. De groep werd in 1986 opgericht (in Boston) en reisde gedurende de eerste jaren van haar bestaan door het platteland van de VS. Daar deconstrueerden en reconstrueerden ze klassieke toneelteksten samen met bewoners. Al vroeg verwierf het gezelschap zo nationale bekendheid met producties als Hamlet in Marmarth, North Dakota; Romeo and Juliet in Port Gibson, Mississippi. In 1992 verhuisden ze naar Los Angeles, waar ze hun nadruk op klassieke toneelbewerkingen loslieten en aan een nieuwe manier van community theatre gingen werken. Deze was sterker gebaseerd op persoonlijke verhalen van een zeer diverse groep deelnemers. Recente projecten zijn onder andere Love on San Pedro met de Skid Row wijk en Urban Rez met inheemse bewoners van Los Angeles. Workshop: Cornerstone en Stut Theater Utrecht Vooraf aan het ICAF zullen een aantal leden van Cornerstone naar Nederland komen voor een uitwisseling met het Utrechtse Stut Theater, dat dit jaar zijn 40ste verjaardag viert. (Cornerstone vierde vorig jaar overigens haar 30 jarig bestaan.) In het kader van Stuts jubileum organiseert de groep een week vooraf aan het ICAF een eigen festival met de titel Net even anders. In het kader daarvan zal Cornerstone samen met Stut gedurende tien dagen werken met cliënten van de Van der Hoeven TBS kliniek. Het doel is om met elementen uit de Stut-aanpak en de Cornerstone methodiek een maakproces te destilleren waarbij alle betrokken partijen er iets inspirerends en waardevols uit kunnen halen. Samen met Tbs’ers en ex Tbs’ers die in een re-integratietraject zitten werken ze aan de hand van hun persoonlijke ervaringen toe naar

66

een presentatie die drie keer zal worden getoond; in de Tbs kliniek, tijdens het Stut festival, en bij ons op het ICAF. Op het ICAF zullen leden van Cornerstone bestaande uit toneelschrijver en medeoprichter Peter Howard, artistiek directeur Michael John Garcés en productieleider Paula Donnely via de fascinerende geschiedenis van het gezelschap hun methodologie delen. Daarnaast zal de uitwisseling met Stut Theater en het collaboratieve maakproces in de Tbs-kliniek centraal staan en zal de uitkomst van het tiendaagse maakproces worden gepresenteerd.

ROUTE 3 DE RECONSTRUCTIE VAN DROOM – DEEL 2 I Urban Gori l las (Nederland) I Discipline: Locatietheater I Kenmerken: Het reconstrueren van een bewegende participatieve voorstelling met buurtbewoners in Rotterdam Vreewijk

Het doel van Stichting Urban Gorillas – die in 2012 is opgericht – is om met abstract en experimenteel theater niet alleen een regulier theater publiek te bereiken, maar juist ook mensen die weinig of geen ervaring hebben met hedendaags theater. Niet alleen als kijker, maar ook als deelnemer. Door workshops, transparante werkprocessen en de inbedding van nagesprekken laat de stichting veel mensen op een laagdrempelige manier kennis maken met theater. De reconstructie van DROOM Op een omgebouwde SRV-wagen rij je door een stukje verborgen Rotterdam. Tijdens deze langzame tocht ontdek je kleurrijke dagdromen en onverwachte toekomstwensen. Maar ook de donkere dromen waar je s'nachts van wakker schrikt. Stap op de tribune en laat je meevoeren door de dromen van bewoners die geworteld zijn in Rotterdam Vreewijk en dromen van toevallige passanten uit verschillende werelddelen... Urban Gorillas bestaat uit theatermakers Andreas Bachmair en Anne Rooschüz. Samen met componiste Alison Isadora maakten zij in het voorjaar van 2016 de voorstelling DROOM in de Lodewijk van Deysselbuurt in Amsterdam Nieuw-West. In DROOM toonden mensen hun (stiekeme) verlangens en teleurstellingen over het leven. Tijdens het ICAF kan je als deelnemer in deze workshop samen met bewoners van Tuindorp Vreewijk in Rotterdam DROOM reconstrueren in de wijk zelf. Andere ICAF bezoekers zullen naar het resultaat van deze workshop komen kijken, gezeteld in de rijdende tribune. Ze zullen jullie zien optreden op straat, in huizen en in de prachtige tuinen van Vreewijk. LET OP: Deze workshop is over twee dagen verdeeld. Als je je hiervoor inschrijft word je geacht ook op twee dagen beschikbaar te zijn. DROOM heeft een ‘maak’-workshop op vrijdag, en een toonmoment op zaterdag. Beiden dagen zijn van 13:30 tot 17:00u, en op beide dagen is het een onderdeel van route 3.

67

ROUTE 4 DOOR GRENZEN DANSEN IN MARSEILLE I Lieux Fictifs (fictieve plekken) (Frankrijk) I Kenmerken: artistieke film, gevangenis, dans, beweging

Deze workshop zal worden verzorgd door de Frans-Vietnamese choreograaf Thierry Thieû Niang. Tijdens het Anima project werd dans en beweging gecombineerd met het proces van filmmaken. In deze workshop krijgen deelnemers de mogelijkheid om een klein beetje te ervaren hoe het maakproces van Anima verliep. Twee van de oorspronkelijke deelnemers zullen aanwezig zijn om de choreograaf te ondersteunen en om de dynamiek van het project beter invoelbaar te maken. Volgens Thierry Thieû Niang kun je het volgende verwachten: “Lopen, naar elkaar toe rennen, het ontdekken van spel, samen de bewegingen van het leven heroveren. Dans wordt geboren vanuit de beweging richting de ander. In feite bestaat beweging vaak alleen maar uit staan, luisteren, kijken. Enkel aanwezig zijn is voldoende, een rustige blik. Hoe uit ik mijn emoties als ik andere lichamen zie bewegen, hoe kan ik laten merken dat ik ontroerd ben als ik anderen elkaars handen zie vasthouden? Welk gedeelte van de ander neem je met je mee? Wat geeft iemand weg van zichzelf? Kan de een worden herkend door de ander en zo transformeren? Je dompelt jezelf onder in een reis vol herinneringen, waarbij archiefbeelden een rol spelen, maar waarbij je ieder moment ook een beetje treurt vanwege spijt, een verdrongen gedachte, of een onbeantwoorde vraag. Het resultaat is een wirwar van onopgeloste onvolkomendheden en minuscule bewegingen: een langzaam terugvloeien van ons bestaan." Hoe poëtisch wilt u het hebben?

13.00 uur

START KORTE WORKSHOPS ROUTE 5 EN 6 IN COMBINATIE MET DE VOORSTELLING DROOM

ROUTE 5 HOLLANDSE WIJZEN I Peter van Beek (Nederland) I http://www.petervanbeek.com/pages/hollandse-wijzen I Kenmerken: Fotografie, culturele grenzen overbruggen, representatie, de blik van de ander

Hollandse Wijzen is een participatief fotografieproject voor en door ouderen met diverse achtergronden. Er werken honderden gepensioneerden in samen die meer dan 20 culturen vertegenwoordigen. Activiteiten vinden plaats in tempels, moskeeën, kerken en musea. De fotografie sessies zijn kleinschalig. Bij iedere sessie doen er maximaal twee groepen van vijf mee. Deze deelnemers leren elkaar tijdens het proces goed kennen. Tijdens vier bijeenkomsten van 90 minuten krijgen de deelnemers eerst

68

fotografie les van fotograaf Peter van Beek. Tijdens de lessen praten de deelnemers over cultuur, tradities en waar ze vandaan komen. Al bij de tweede bijeenkomst gaan de deelnemers op stap, de provincie in of naar een naburige stad, waar ze gepensioneerden uit een andere cultuur ontmoeten. Zo gingen Iraanse ouderen uit het Brabantse Veghel op bezoek bij Katholieke nonnen in Breda en fotografeerden ze elkaar. Hindoestaanse ouderen uit Utrecht gingen op bezoek bij de Roma in Nieuwegein. En oudere Chinezen stapten in de zeer traditionele wereld van senioren bewoners van Staphorst. Nu - halverwege zijn project - biedt Peter van Beek ICAF deelnemers een praktische workshop aan waarin hij fotografie les geeft en de eerste resultaten van zijn werk laat zien. Hij neemt 20 Canon camera’s mee waarmee deelnemers aan de workshop elkaar kunnen fotograferen en aldoende elkaar beter zullen leren kennen. Peter begint met het tonen van een aantal foto’s die gemaakt zijn door deelnemers van zijn project. Daarna leert hij jullie de basisbeginselen van fotografie. Dit onderdeel gaat meer over gevoel, kijken en proeven dan over techniek. De deelnemers vormen vervolgens tweetallen en bestuderen elkaar in stilte, waarna ze portretten van elkaar maken. Het hele proces, dat 1,5 uur in beslag neemt, wordt verder gevoed door verhalen. Peter van Beek (1965) is opgeleid als psychiatrisch verpleegkundige en werkte ruim 15 jaar in de zorg. Daarnaast volgde hij een opleiding tot beroepsfotograaf en kunstvakdocent aan twee verschillende kunstacademies. Sinds 1997 is hij fulltime fotograaf. In zijn werk heeft hij speciale belangstelling voor andere culturen. The good, the bad and the Roma, werd in 2014 door De Volkskrant uitgeroepen tot een van de beste fotoboeken van het jaar. !

ROUTE 6 PARTICIPATIEVE VIDEO IN PAKISTAN I Maati tv (Pakistan) I www.maatitv.com Kenmerken: Video, sociale media, representatie van vrouwen

Maati TV is een interactieve video-website die als doel heeft een alternatief verhaal voor Pakistan mogelijk te maken waarin vrede, tolerantie en democratie centraal staan. Maati TV is een initiatief van het Interactive Resource Centre; een media-educatie organisatie in Lahore, Pakistan. Maati TV produceert videoverhalen, mini web series en vlogs, waarin naast vrede en democratie ook gender gelijkheid en cultureel erfgoed aan de orde komen. Het platform werkt op twee niveaus. Allereerst toont het verhalen die in de mainstream media genegeerd worden en die mensen kunnen inspireren aan een toekomstig, vreedzaam Pakistan te werken waarin diversiteit gerespecteerd wordt. Op de tweede plaats is het een platform voor kritische uitwisseling van ideeën. Individuen krijgen er de gelegenheid thema's aan te kaarten door er (video-) verhalen over in te sturen. Maati TV is gratis toegankelijk en een veilige, creatieve plek waar de bevolking van Pakistan het hedendaagse, dominante verhaal over hun land kan bijstellen door zelf

69

actief bij te dragen aan een alternatief verhaal. Sinds Pakistan in 1947 werd gesticht worstelt het al met democratie doordat er achtereenvolgende militaire dictaturen aan de macht waren, gepaard met golven van religieus extremisme. In zo'n atmosfeer is er slechts beperkt plaats voor gemarginaliseerde gemeenschappen en vooral voor vrouwen en minderheden. Voor activisten en geëngageerde kunstenaars is de grootste uitdaging tegenwicht bieden aan extremistisch en intolerant gedachtengoed dat inmiddels diep geworteld is in de Pakistaanse bevolking. In deze workshop geeft Risham Waseem een overzicht van de verschillende story-telling- en digitale mediatechnieken die Maati TV hanteert om een alternatief te creëren voor extremisme en onrecht. Een van de communicatietechnieken van Maati TV is door burgers gestuurde journalistiek, waarbij mobiele telefoons worden gebruikt. Verder is er ruimte voor discussie over hoe een collectief verhaal effect kan hebben bij het veranderen van een bepaalde mind-set in de samenleving. Risham zal ook een praktische training verzorgen, waarbij technische aspecten van het werk van Maati TV aan de orde komen, evenals de filosofie die erachter schuilt. Risham Waseem (1991) is documentaire filmmaker en creatief directeur van Maati TV. Risham is tevens directeur van het Vasakh Film Festival, een internationaal documentaire festival dat als doel heeft het bewustzijn van mensenrechten te bevorderen onder Pakistaanse jongeren. Risham heeft ook ervaring met interactief en forum theater. Als actrice heeft ze meegedaan aan diverse educatieve toneelproducties over democratie, huiselijk geweld en extremisme. https://www.youtube.com/channel/UC4VwQ0F1cWfLu002kS9YFew

13.00 uur START KORTE WORKSHOPS ROUTE 7 EN 8 IN COMBINATIE MET DE VOORSTELLING DE KUS ROUTE 7 NOTHING ABOUT US WITHOUT US I TANIA CAÑAS / RISE REFUGEE (Australië) I Kenmerken: Vluchtelingen, activisme, first voice narration, “nothing about us without us”

Tania Cañas is een theatermaker en wetenschappelijk onderzoeker uit Melbourne, Australië. Ze is artistiek directeur van RISE Refugee, de eerste Australische asielzoekersorganisatie die door vluchtelingen zelf wordt geleid. Tania, dochter van politieke vluchtelingen uit El Salvador, heeft een grote passie voor boeken van schrijvers met een niet-westerse of migranten achtergrond. Een van haar favoriete uitspraken is: “nothing about us, without us” ['niets over ons, zonder ons']. Een ander

70

citaat dat Tania in haar leven en werk inspireert is van de Keniaanse schrijver Ngũgĩ wa Thiong'o’: “The ever-continuing struggle to seize back creative initiative in history through a real control of all the means of communal self-definition in time and space" ['de voortdurende strijd om het creatieve initiatief terug te veroveren door middel van echte zeggenschap van een gemeenschap over wie en wat het is in tijd en ruimte']. Volgens Tania biedt een goed community arts project autonome ruimte waarover deelnemers zelf controle hebben. Een goed community arts project beseft dat het maakproces altijd politiek is en waardeert de sociale waarde van het proces net zo hoog als de artistieke waarde. Een goed community arts project werkt volgens haar niet met, maar als een community. In haar workshop op het ICAF zal Tania zowel uit haar praktijk als uit theorie putten en samen met de deelnemers onderzoeken wat het betekent om geëngageerde kunst te maken met vluchtelingen, asielzoekers en ex-gedetineerden. Daarbij gaat ze in op begrippen als auteurschap en eigenaarschap. Daarbij brengt Tania haar motto ‘nothing about us without us’ in de praktijk.

ROUTE 8 EEN DAK EN EEN RELATIE BOUWEN I Moha / The Roof (Nederland)I www.mohaproject.com I Kenmerken: beeldende kunst, kunst in openbare ruimte

Moha is een dakloos kunstenaarscollectief opgericht door de Hongaarse Olivia Reschofsky en de Française Alice Pons. Samen met een aantal partners werken ze al vier jaar in de openbare ruimte van Amsterdam. Moha is Hongaars voor mos, een sporenplant die overal en nergens groeit. Moha is gespecialiseerd in inclusieve kunstprojecten, waarin ze verschillende vormen van samenwerking combineren met artistieke experimenten. De stad en de vele sociale dynamieken die daar te vinden zijn vormen het beginpunt voor Moha’s werk. Daarbij proberen ze mensen uit alle lagen van de bevolking te betrekken, inclusief de genen die zich in de marge van de samenleving bevinden. Afhankelijk van je perspectief is die 'marge' te definiëren als sociaal, geografisch, cultureel of ideologisch. Op zoek naar deze mensen en plekken, stuwt Moha haar projecten voort van buurt naar buurt en van straat naar straat. The Roof ['het dak'] is een object en een idee, waar Moha aan werkt samen met mensen die ze onderweg tegenkomen. Het is een collectief kunstwerk dat voor iedereen toegankelijk is. Het werk komt tot stand door verschillende vaardigheden en expertises die we allemaal in bepaalde mate bezitten. The Roof is veel meer een gezamenlijke activiteit dan een materieel iets. Het past zich moeiteloos aan aan wat er op een bepaald moment nodig is of neemt de functie aan die er van wordt verwacht. Zo kan het veranderen in een ruimte waarin een directe ontmoeting tussen kunst en samenleving plaatsvindt, of een plek waar de rol van de kunst als instituut in de stad wordt uitgedaagd en opnieuw wordt gedefinieerd.

71

Voor het ICAF ontwikkelt Moha een speciale versie van The Roof voor Rotterdam, zodat lokale bewoners en een internationale groep van ICAF deelnemers de schier eindeloze mogelijkheden van dit object en idee kunnen ervaren. Alice Pons en Olivia Reschofsky ontmoetten elkaar tijdens hun studie aan de SNDO (School voor Nieuwe Dansontwikkeling) in Amsterdam. Zij studeerden beide in 2012 af. Sinds die tijd werken ze samen aan projecten als BlueGorilla voor het Over 't IJ festival, Winters Binnen, Tweetakt en F.L.A.M. Alice studeert daarnaast aan DasArts, terwijl Olivia een Masters in Kunsteducatie volgt aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. !

13.00 uur START KORTE WORKSHOPS ROUTE 9 EN 10 IN COMBINATIE MET DE VOORSTELLING EXODUS 2.0 ROUTE 9 COMMUNITY DANS VS STIJL: DE NALATENSCHAP VAN LIZ LERMAN Forklift Dance Company (USA) I Kenmerken: Community dans / Liz Lerman

Naast de mini Trash Dance en de filmvertoning van de Trash Dance documentaire zullen choreografen Allison Orr en Krissie Marty van Forklift Dance Company uit Austin, Texas tijdens het ICAF een workshop verzorgen over hun unieke werkwijze, die deels geïnspireerd is op het werk van de legendarische community dans pionier Liz Lerman. (voor meer informatie over Forklift en Trash Dance, zie 'Residencies')

ROUTE 10 FYSIEK THEATER IN NICARAGUAANSE GEVANGENISSEN I Lleca teatro (Nicaragua) I Kenmerken: Fysiek theater

Lleca verzorgt tijdens het ICAF een workshop waarbij de nadruk ligt op de fysieke speelstijl van het gezelschap. Lleca’s esthetiek vormt een bewust protest tegen de expliciete, vanuit een boodschap gestuurde aanpak van teatro popular, een wijd verspreide theatervorm in Latijns America. Lleca’s artistiek directeur Mick Sarria noemt dit theater ‘pamphletization’ of ‘instant production of social one-liners’ die aan de gemeenschap gericht is, maar niet langer met de gemeenschap in dialoog is. Tijdens de ICAF-workshop zul je als deelnemer leren over het werken met gevangenen in Nicaraguaanse context, maar zul je ook actief betrokken worden bij de fysieke methodiek van Lleca Teatro. (zie ook 'Grote Zaal voorstelling vrijdagavond ')

72

13.00 uur START KORTE WORKSHOPS ROUTE 11 EN 12 IN COMBINATIE MET DE ICAF COMMUNITY DAG ROUTE 11 CONTEXTUALISEREN VAN DE MET-X COMMUNITY MUZIEK IN BRUSSEL (België) I http://www.met-x.be/nl/projecten/marockin_brass-347.html I Kenmerken: Community Music, peer-to-peer, Marockin' Brass, Fanfakids

MET-X is een huis van en voor muzikanten. Meer dan dertig jaar geleden richtte saxofonist Luc Mishalle (1953) het gezelschap op.. Aan het begin van zijn carrière heeft hij veelvuldig samengewerkt met legendarische gezelschappen als Internationale Nieuwe Scene, Dogtroep en Welfare State International. Hij wordt gezien als een van de beste jazz improvisatoren van België. Zijn werk bij MET-X wordt gekenmerkt door de inspiratie die hij haalt uit cultureel diverse gemeenschappen in Brussel. Het motto van MET-X is ‘bewegende muziek’, wat een mooie link is met het thema van deze editie van het ICAF. We overdrijven niet wanneer we stellen dat MET-X een van de meest toonaangevende community muziekorganisaties van Europa is, zo niet van de hele wereld. “Uit de buik van de stad halen wij ruwe geluiden naar boven die we omtoveren tot een uniek klankuniversum. In samenwerking met begeesterde artiesten van allerlei slag creëren we bouwstenen voor groepen, evenementen en educatieve processen. Onze klankenwereld sluit aan bij de geluiden van de vinnige metropool. Soms luid, soms zacht, soms mooi, soms lelijk. Nooit gelikt. Altijd opwindend.” MET-X is initiator, coördinator en/of partner van meerdere baanbrekende muziekprojecten, waaronder Fanfakids (een jeugd percussiegroep uit Molenbeek, die te zien en te horen zullen zijn tijdens het ICAF op zaterdagmiddag 1 april), Remork & Karkaba (een Marokkaans-Belgische straat band), community koor Shanti! Shanti! en Marockin' Brass (dat tijdens de openingsavond van het ICAF optreedt). Tijdens deze muzikale workshop zal Luc Mishalle, met de saxofoon in de hand en MP-3 files binnen handbereik, het ontstaan van zijn community muziekwerk toelichten. Verder gaat hij in op de bijzondere relatie tussen MET-X en de Zinneke Parade, en het belang van dit soort kunstactiviteiten in een complexe en steeds onrustig wordende stedelijke omgeving als Brussel. Ook besteed hij aandacht aan de twee MET-X projecten die live te zien zullen zijn op het ICAF: Marockin’ Brass en de Fanfakids. !

ROUTE 12 COMMUNITY CLOWNERIE MET TOON MAAS – DEEL 2 (Nederland) http://www.toonmaas.com I Kenmerken: clowning op straat en in buurten

73

Toon Maas is poppenspeler, acteur en theatermaker. Samen met zijn vrouw Dini, reist hij al ruim dertig jaar de wereld rond. Veel mensen kennen hem van zijn straattheater optredens, maar minder bekend zijn zijn participatieve toneelvoorstellingen die hij maakt met buurtbewoners en mensen met een beperking. Onlangs publiceerde hij zijn Handboek voor de Clown, een serie lessen gebaseerd op het fysieke theater van Jacques LeCoq en mime en commedia dell'arte, stijlen die hem altijd hebben geïnspireerd. Op het ICAF wil Toon met een kerngroep van 9 actieve deelnemers – en een bredere kring van maximaal 20 toeschouwers - onderzoeken hoe je met clowns op wijkniveau zou kunnen werken. De kern van de workshop zal bestaan uit het creëren van 9 clowns-personages, die gezamenlijk een groep reizigers (of migranten) gaat vormen. Samen gaan zij ergens in Rotterdam de straat op, alsof ze zo uit het zwart-wit tijdperk de kleurrijke wereld van vandaag binnenstappen. Ze dragen allemaal lange regenjassen, een kleurloze hoed en een kleine koffer die aangeven dat ze bij elkaar horen. Ze zijn niet mooi en niet lelijk; eerder pragmatisch dan ijdel; niet laveloos, wel arm, proper en waardig. LET OP: Deze workshop is over twee dagen verdeeld. Als je je hiervoor inschrijft word je geacht ook op twee dagen beschikbaar te zijn. Toon Maas geeft een workshop op vrijdag van 15:30 tot 17:00 uur en op zaterdag van 13:30 tot 15:00, met aansluitend daarop een toonmoment tijdens de ICAF Community Day, van 15:30 tot 17:00u. Beiden dagen zijn deze workshops onderdeel van route 12.

15.30 uur START VOORSTELLING DROOM IN COMBINATIE MET WORKSHOP ROUTE 5 EN 6 ROUTE 5 EN 6 VOORSTELLING DROOM I Urban Gori l las (Nederland) I Kenmerken: Locatietheater, tribune op wielen, Vreewijk, de wijk als décor

Het doel van Stichting Urban Gorillas – die in 2012 is opgericht – is om met abstract en experimenteel theater niet alleen een regulier theater publiek te bereiken, maar juist ook mensen die weinig of geen ervaring hebben met hedendaags theater. Niet alleen als kijker, maar ook als deelnemer. Door workshops, transparante werkprocessen en de inbedding van nagesprekken laat de stichting veel mensen op een laagdrempelige manier kennis maken met theater. De reconstructie van DROOM Op een omgebouwde SRV-wagen rij je door een stukje verborgen Rotterdam. Tijdens deze langzame tocht ontdek je kleurrijke dagdromen en onverwachte toekomstwensen.

74

Maar ook de donkere dromen waar je s'nachts van wakker schrikt. Stap op de tribune en laat je meevoeren door de dromen van bewoners die geworteld zijn in Rotterdam Vreewijk en dromen van toevallige passanten uit verschillende werelddelen... Urban Gorillas bestaat uit theatermakers Andreas Bachmair en Anne Rooschüz. Samen met componiste Alison Isadora maakten zij in het voorjaar van 2016 de voorstelling DROOM in de Lodewijk van Deysselbuurt in Amsterdam Nieuw-West. In DROOM toonden mensen hun (stiekeme) verlangens en teleurstellingen over het leven. Tijdens het ICAF hebben workshop deelnemers bestaande uit ICAF bezoekers samen met bewoners van Tuindorp Vreewijk DROOM gereconstrueerd in Tuindorp Vreewijk. Andere ICAF bezoekers kunnen vandaag naar deze reconstructie komen kijken in de rijdende tribune, die stapvoets door Tuindorp Vreewijk zal rijden. Stap mee op een spannende, verstilde, en poëtische reis door een bijzonder stukje Rotterdam…

START VOORSTELLING DE KUS IN COMBINATIE MET WORKSHOP ROUTE 7 EN 8 DE KUS I Dansnest (Nederland) I Kenmerken: Dans, op locatie, interactief

Dansnest maakt dansvoorstellingen in de openbare ruimte, waarbij het uitgangspunt is om alles wat er leeft en te zien is op een locatie te betrekken bij het scheppingsproces. Dat maakt elke choreografie een dynamische zoektocht naar interactie tussen dansers, omgeving en omstanders. Het doel is dan ook nooit om vooraf bepaalde patronen en bewegingen op zichzelf te laten staan, maar de ruimte te beschouwen als plek waar je kunt spelen en kunt komen tot nieuwe choreografie. De locatie waar Dansnest werkt is meestal openbaar en in gebruik als ontmoetingsplek: een straat, plein, park, een markthal. Het proces start met observeren van de ruimte en het vertalen naar dans door het volgen van natuurlijke bewegingsstromen, menselijk gedrag, architectonisch lijnenspel en het zoeken naar het spanningsveld dat ontstaat tussen de dansers, de omgeving en de mensen. Het is een interactie die ingaat op de identiteit van de locatie en details blootlegt die doorgaans onopgemerkt blijven. De choreografie maakt zichtbaar wat er op deze plek al gebeurt of wat daar zou kunnen gebeuren. De mensen die zich daar ophouden spelen een belangrijke rol in de choreografie - of dat nu een voorstelling, performance, pop up, parade, guerrilla, openbare workshop, flashmob of een combinatie van dat alles wordt. De dansers kijken met eigen ogen naar de locatie. Zij schuren, bijten en strelen de verschillende lagen en creëren choreografie in relatie tot het alledaagse doen en laten van de gebruikers. Het samenkomen en binnendringen van de danskunst in deze alledaagsheid zorgt voor vervreemding, roept vragen op en laat mensen nadenken over de huidige en toekomstige kracht en functie van de omgeving.

75

De Kus / i .s.m. Codarts De Kus is een vervolg op de locatie dansvoorstelling ‘Weerzien’ dat Dansnest gemaakt en gespeeld heeft op het centraal station van Breda. In ‘Weerzien’ werden de blijde ontmoetingen tussen mensen op stations uitvergroot. Daarbij ontwikkelden professionele dansers werk aan de hand van de ruimte en de beweging van het station en zijn gebruikers, en werden voorbijgangers en bewoners van Breda gevraagd om mee te doen en samen met hun partner/vriend/vriendin het ‘weerzien’ te laten zien. Dat weerzien mondde vaak uit in een omhelzing of een kus. Tijdens dit proces werd het Dansnest duidelijk hoe gevoelig intimiteit in de openbare ruimte vandaag de dag is, en hoe verschillend er kan worden gereageerd op mensen die elkaar omhelzen of kussen. Er wordt bijvoorbeeld heel anders gereageerd op een kussend homostel dan op een heterostel. En al helemaal op kussende mensen in een rolstoel. Daarnaast is het kussen op een plek als een station vandaag de dag bijna voyeuristisch geworden vanwege alle bewakingscamera’s die reizigers voortdurend in de gaten houden. Aan de hand van dit vooronderzoek zal Dansnest samen met een aantal eerstejaars studenten van de docent dansopleiding van Codarts Hogeschool voor de Kunsten in Rotterdam, een korte dans maken rondom de kus en de openbare ruimte. Naast studenten en professionele dansers zal de dans gevoed en gemaakt worden door bewoners van Rotterdam en reizigers op Rotterdam Centraal.

VOORSTELLING EXODUS 2.0 IN COMBINATIE MET WORKSHOP ROUTE 9 EN 10 EXODUS 2.0. I Catinca Draganascu (Roemenië) I Kenmerken: Documentair theater, installatie, vrouwen, Roemeense gastarbeiders, Italië

EXODUS 2.0 #socialgame (2015) is een documentaire kunstproject gemaakt door een interdisciplinaire team van 10 Roemeense kunstenaars en 5 Ngo’s. Het project onderzoekt door armoede gedreven migratie uit Oost Europese landen en focust op de Roemeense migranten vrouwen/moeders die in Italië werken. Het werk werd voor het eerst gepresenteerd in de National Romanian Library in 2015 en bestond toen uit drie onderdelen: een interactieve videogame, een performance en een documentaire foto- en filmtentoonstelling. Catinca Drăgănescu is een Roemeense regisseur en toneelschrijver. Naast haar theatercarrière werkt ze momenteel aan haar PhD aan de Caragiale universiteit in Boekarest. Haar werk beslaat verschillende disciplines en is gericht op gevoelige sociale en politieke vraagstukken. In haar voorstellingen gebruikt ze interactieve games om het publiek actief te betrekken bij de onderwerpen. Door middel van beweging en stilte wordt theatrale spanning en emotionele impact gecreëerd.

76

In 2010 richtte Catinca samen met een groep kunstenaars een culturele organisatie op. Sindsdien zijn ze betrokken bij community projecten, maken ze interventies in de openbare ruimte, en proberen ze met allerlei hybride kunstvormen onbekende verhalen van ondervertegenwoordigde sociale groepen te vertellen. Tijdens het ICAF zal een versie van EXODUS 2.0 te zien zijn bestaande uit een theatrale installatie met film- en fotobeelden waarbij het publiek via een interactief spel betrokken wordt bij de sociale en politieke dialoog over dit thema.

ICAF COMMUNITY DAY IN COMBINATIE MET WORKSHOP ROUTE 11 EN 12 ROUTE 11 EN 12 – FEESTELIJKE DAG ICAF COMMUNITY DAY

Tijdens de ICAF Community Day openen we de deuren naar de wijk. Verwacht een feestelijke dag voor jong en oud met workshops, optredens, muziek en reuzenpoppen. Mensen die in en rondom Rotterdam wonen, en die normaliter niets met community arts te maken hebben, krijgen op deze dag de kans om te proeven van al het moois dat de internationale community arts wereld te bieden heeft, en dat het ICAF op het menu heeft staan. Onze reguliere festival bezoekers zijn hier uiteraard ook van harte voor uitgenodigd, maar dan dien je je wel in te schrijven voor route 11 of 12. De voornaamste reden om deze ICAF Community Dag te organiseren is dat we al jarenlang de behoefte hebben om op een laagdrempelige manier toegankelijk te zijn voor de lokale bewoners. Dit jaar proberen we dit voor het eerst tijdens de ICAF Community Day, op zaterdagmiddag 1 april. Er zijn workshops en optredens van verschillende makers die op het ICAF geprogrammeerd staan, maar ook onderdelen die alleen deze middag te zien zullen zijn. Onder andere; de jeugd percussiegroep Fanfakids (Met-X, België), Carroça de Mamulengos (Brazilië), Community Clowns van Toon Maas (Nederland) en reuzenpoppen van City Arts (Verenigd Koninkrijk).

GROEPEN OP DE ICAF COMMUNITY DAY FANFAKIDS (België) I http://www.met-x.be/nl/projecten/fanfakids-105.html Kenmerken: percussie, beweging, optreden in openbare ruimte

De Fanfakids is een programma van Met-X, een community muziek organisatie uit Brussel die met zeer uiteenlopende groepen, verspreid over de hele stad werkt. Met-X is vanaf het begin betrokken bij de Zinneke Parade, de parade die internationaal gezien wordt als een van de mooiste, visueel sterke en inclusieve parades ter wereld. De componenten van de parade, Zinnodes genoemd, zijn wijkgericht en wijkgestuurd, maar wel altijd ondersteund door kunstenaars (ontwerpers, choreografen, muzikanten,

77

theatermakers). De Fanfakids – uit de wijk Molenbeek - zijn opgericht tijdens de allereerste Zinneke Parade in 2000, toen Brussel Culturele Hoofdstad van Europa was. “Fanfakids is een frisse groep ongeregeld en bestaat uit een twaalftal jongeren (tussen 7 en 15 jaar) die hun jeugdig enthousiasme omzetten in aanstekelijke ritmes. Het is de grootstedelijke muziekmix waarmee ze in hun thuishaven, het Brusselse buurthuis Centrum West, zijn opgegroeid en die ze dan ook met de grootste vanzelfsprekendheid op een nietsvermoedend publiek kunnen loslaten: niks pose, niks fake, eerlijk en energiek, recht in uw face! Er wordt gebeukt, gehakt en getimmerd op basdrums en zelfgemaakte PVC-trommels. Hun palmares in binnen- en buitenland is ondanks hun jeugdige leeftijd al aardig indrukwekkend en hun spelplezier staat borg voor een goede ‘feestvibe’ op elk podium, elke straat of als support-act. De Fanfakids zijn razend populair en bestaan ondertussen al meer dan 15 jaar. Ze hebben in die tijd een nauwe band opgebouwd met verschillende drum- en dansgroepen uit Guinee en Ghana, waar ze meermaals naartoe reisden om zich muzikaal te vervolmaken en te herbronnen. Ontwapenende energie!”

BICYCLE CINEMA (United Kingdom) I Features: films of other places in the world, renewable energy, Hull-Rotterdam

Philip Parr is artistiek leider van Parrabbola, een community arts organisatie in Groot Britannië. Hij is van huis uit opera- en theaterregisseur en heeft als zodanig over de hele wereld gewerkt, maar oorspronkelijk komt hij uit Australië. Hij is mede-oprichter en bestuurslid van het Europese Shakespeare Festivalnetwerk en heeft een passie voor participatieve locatieprojecten; van opera en klassiek drama, tot aan door de wijk gemaakte theaterstukken. Maar dat is niet wat hij naar de ICAF Community Day komt brengen. In 2017 is Hull UK City of Culture. Philip zal als een soort een koerier-ambassadeur van community programma’s aldaar, via de veerboot, met een fietsbioscoop van Hull naar Rotterdam reizen en zijn reis onderweg filmen. De fietsbioscoop zal doorlopend te zien zijn op het ICAF. De fietsbioscoop genereert - terwijl je fietst - energie die nodig is om de films te projecteren. En daarmee zullen we een speciaal voor ICAF samengesteld programma van films over community arts in Hull projecteren. Na het ICAF neemt Philip, als een geschenk uit Rotterdam, een aantal films van het ICAF mee terug die later in het jaar in Hull zullen worden vertoond.

BLUE WOLF DANCERS I Cinedans / (Nederland) I Kenmerken: community dans, film, line dancing

Gekeken naar het thema ‘beweging’ van het ICAF dit jaar, leek het ons meer dan logisch om de samenwerking op te zoeken met Cinedans. Cinedans is een filmfestival

78

dat namelijk is gespecialiseerd in dansfilms. De artistiek directeur van Cinedans, Martine Dekker, deed ons een documentaire dansfilm kado en gaf ons de tip om hieraan gekoppeld een live optreden te organiseren. Zowel de film als het live optreden hebben we geprogrammeerd op de ICAF Community Day. De film genaamd Once Upon a Time in the North duurt 8 minuten en gaat over de linedancegroep Blue Wolf Dancers die al vijftien jaar iedere week in het Zonnehuis in Amsterdam Noord danst. Cinedans nodigde hen uit een eigen dansfilm te maken. Er werd een scenario geschreven – en ook het dansen, filmen en monteren namen de linedancers zelf ter hand. Cinedans verschafte daarbij professionele en productionele ondersteuning. Resultaat: een heuse Hollandse western uit Amsterdam Noord. Tijdens het ICAF zal de film te zien zijn, gepaard met een live optreden van de linedancegroep.

COMMUNITY CLOWNS (Nederland) I Kenmerken: clownerie, straattheater Toon Maas is poppenspeler, acteur en theatermaker. Samen met zijn vrouw Dini, reist hij al ruim dertig jaar de wereld rond. Veel mensen kennen hem van zijn straattheater optredens, maar minder bekend zijn zijn participatieve toneelvoorstellingen die hij maakt met buurtbewoners en mensen met een beperking. Onlangs publiceerde hij zijn Handboek voor de Clown, een serie lessen gebaseerd op het fysieke theater van Jacques LeCoq en mime en commedia dell'arte, stijlen die hem altijd hebben geïnspireerd. Op het ICAF heeft Toon met een kerngroep van 9 deelnemers onderzocht hoe je met clowns op wijkniveau zou kunnen werken. De kern van de workshop bestond uit het creëren van 9 clowns-personages, die gezamenlijk een groep reizigers (of migranten) vormen. Tijdens de ICAF Community Day gaat deze groep ergens in de buurt van Islemunda de straat op, alsof ze zo uit het zwart-wit tijdperk de kleurrijke wereld van vandaag binnenstappen. Ze dragen allemaal lange regenjassen, een kleurloze hoed en een kleine koffer die aangeven dat ze bij elkaar horen. Ze zijn niet mooi en niet lelijk; eerder pragmatisch dan ijdel; niet laveloos, wel arm, proper en waardig.

THE MALDIVES EXODUS CARAVAN SHOW I ( Maladiven, Denemarken, Australië ) I Kenmerken: Tentoonstelling, milieu activisme, beeldende kunst, klimaatverandering, politiek activisme

The Maldives Exodus Caravan Show is in een mobiele tentoonstelling waarmee de relatie tussen milieu en politiek op speelse wijze onder de aandacht worden gebracht. Deze interactieve installatie is geïnspireerd door de actuele klimatologische en politieke situatie in de Malediven. Het gevecht tegen klimaatverandering is in deze eilandnatie namelijk ook een strijd tegen schendingen van mensenrechten. Het gaat om het recht om te leven in een gezond milieu en daar in vrijheid van te kunnen genieten.

79

Mensenrechten en klimaat zijn even belangrijk. Er is geen plan B, want er is geen planeet B. Tijdens het ICAF zal de Maldives Exodus caravan op verschillende locaties in Rotterdam te bezoeken zijn. Het is eigenlijk een simpele Hollandse caravan met een opblaasbare installatie op het dak. Iedereen is welkom om de caravan binnen te gaan en mee te doen aan de activiteiten in en om de plek waar hij te vinden is. Tijdens de ICAF Community Day zal de caravan gestationeerd worden op het plein tussen Islemunda en Winkelcentrum Keizerswaard.

CARROÇA DE MAMULENGOS WORKSHOP (Brazilië) I Kenmerken: verschillende ambachten, circus, poppenspel, live muziek

Maria Gomide is artistiek leider van een bijzonder reizend gezelschap dat al 40 jaar door Brazilië trekt. De organisatie heet Carroça de Mamulengos, wat vrij vertaald zoiets betekent als ‘wagen vol poppen’. Maria’s vader richtte het gezelschap op in 1977 en sindsdien is de artistieke familie nooit meer gestopt met reizen. Overal waar ze komen weten ze diepgaande contacten met de locale gemeenschappen te leggen. Het gezelschap bestaat vandaag de dag uit drie generaties en is goed thuis in verschillende kunstdisciplines; onder andere poppenspel, clownerie, storytelling, muziek en beeldende kunst. Carroça de Mamulengos heeft veel weg van een familiecircus, maar heeft tegelijkertijd een sterke focus op participatie. De bus waarmee ze reizen is hun thuis. Op elke plek waar ze stoppen verblijven ze voor een paar maanden en soms zelfs voor een aantal jaar, en altijd komen ze ook weer terug naar plekken waar ze voorheen hebben gewoond en gewerkt. Via workshops en laagdrempelige (kunst)activiteiten voor mensen die weinig tot geen toegang hebben tot kunst, smeden ze diepgaande banden op basis van gelijkwaardigheid en wederkerigheid. Tijdens de ICAF Community Day zullen zij hun theatrale, muzikale en ambachtelijke vaardigheden laten zien aan iedereen die geïnteresseerd is om met hen te werken. Voor hun participatieve activiteiten gebruikt Carroça nooit het woord ‘workshop’. Ze noemen ze liever ‘levende ervaringen’. Het échte leren gebeurt ten slotte niet door van bovenaf opgelegde instructies, maar door zelf te onderzoeken en te ontwerpen, door het zelf maken van je eigen speelgoed, muziek, dans, en poppen, en door te koken en te schilderen met zelf gemengde verf op basis van natuurlijke pigmenten. Van al deze activiteiten – en meer – kun je proeven tijdens deze zeer toegankelijke activiteit voor jong en oud, met een van meest bijzondere organisaties van Brazilië.

CITY ARTS (Verenigd Koninkrijk) I Kenmerken: reuzen poppen Tijdens de ICAF Community Day laat City Arts (uit Nottingham, VK) u zien (en ervaren) hoe zij het maken en spelen met grote poppen gebruiken om mensen van allerlei

80

achtergronden bij artistieke processen en evenementen in de openbare ruimte te betrekken. Veel van dit werk is gekoppeld aan de carnavalstraditie en de wens om daar ook ouderen en mensen met een beperking deelgenoot van te maken. Dat deed City Arts o.a. door deze mensen mee te laten werken aan het ontwerp en de constructie van drie reuzenvogels, en ze onderdelen van hun levensverhalen in de veren van de vleugels te laten verwerken. Tijdens ICAF Community Day zullen deze reuzenpoppen klaar staan om letterlijk geanimeerd en bewogen te worden door bezoekers die willen leren hoe je zo een enorme pop bestuurt. Elke pop heeft een groep van 5 mensen nodig om het in beweging te krijgen. Ze zullen de straat op gaan en contact zoeken met - en reageren op - voorbijgangers.

19.00 uur EMPTY THE SPACE ['RUIMTE MAKEN'] I Antonio Bukhar & Faizal Ddamba (Oeganda) Kenmerken: Dans, maatschappelijke veranderingen

Antonio Bukhar & Faizal Ddamba zijn twee Oegandese choreografen en dansers die in hun werk de relatie verkennen tussen Europese hedendaagse choreografie en Afrikaanse traditionele dans. Daarnaast hebben ze als doel dans als kunstvorm in community settings in en rondom hun thuisstad Kampala te introduceren. Historisch gezien is er in de muziek-, kunst- en danswereld in veel Afrikaanse landen altijd spanning geweest tussen lokale (inheemse) en Europese talen, en tussen westerse vormen van expressie en Afrikaanse. Om dit voor zichzelf te onderzoeken richtten Antonio en Faizal samen met twee dansers uit Duitsland en een collega uit Zimbabwe Kuenda Productions op. De organisatie vertegenwoordigt een generatie van kunstenaars die niet langer bezig is met vragen over één bepaalde vorm, één stijl of één soort artistieke expressie. De Kuenda-leden zijn continu op reis, op zoek naar de ruimtes tussen bestaande categorieën. Hun inspiratie ontlenen ze deels aan hun wortels in de traditionele Oegandese dans, deels aan Urban dans, en deels aan de alledaagse bewegingen die ze onderweg tegenkomen. In hun werk vermengen ze Jazz, Pop, hedendaagse, klassieke, en ruimtelijke elementen. Continu bevragen ze daarbij de vorm, methodiek, en de samenwerking waarbij elk individu in de groep invloed uitoefent op het artistieke product. Een belangrijk doel is om voortdurend gevoelig te blijven voor elkaars wensen, en om een gedeelde, gelijkwaardige verantwoordelijkheid te voelen voor het werk. Internationaal netwerken is een manier om dit artistieke onderzoek voor te zetten, maar ook om het grassroots werk in Kampala te financieren. Bijvoorbeeld door workshops te verzorgen op Europese middelbare scholen kan Antonio activiteiten bekostigen in de Makerere Kivuvu township. In de vele

81

achterstandgebieden in Kampala zijn er voor de mensen weinig tot geen mogelijkheden om actief met kunst in aanraking te komen. Antonio en zijn partners werken daar om zo jonge mensen via dans een alternatief te bieden voor illegale manieren van overleven. In Kampala verzorgen zij workshops, spelen ze dansvoorstellingen en gaan met jongeren in discussie. Op het ICAF zullen Antonio Bukhar en Faizal Ddamba hun dansvoorstelling Empty The Space laten zien. De voorstelling gaat over ruimte en het met anderen delen van ruimte in de meest brede zin van het woord; van mentale ruimte tot fysieke ruimte. Het is een thema dat in het kader van de huidige tijdsgeest zeer actueel is. De voorstelling is een energieke mengeling van dansstijlen; traditioneel Oegandees, modern Europees, en urban. Trailer: https://vimeo.com/178639860

19.00 uur ANIMA I Lieux Fictifs (Frankrijk) I Kenmerken: film, kunstprojecten in gevangenissen, dans

Over Anima Caroline Caccavale en Joseph Césarini nodigden drie andere kunstenaars uit om samen met hen een film te maken waarin beeld, geluid, toneel en dans zouden worden gebruikt. Deze drie kunstenaars waren Emanuelle Raynaut, Lucien Bertolina en Thierry Thieû Niang. Ook nodigden ze vijftig deelnemers uit: mannen en vrouwen uit verschillende culturen en sociale milieus. Samen werkten ze in een gevangenis en op andere plekken in de stad Marseille. Gezamenlijk onderzochten ze vroege filmfragmenten en modernere home video's. Het resultaat hiervan is een indrukwekkende film met de titel Anima. Acteurs en deelnemers transformeren grenzen die ontstaan door gevangenismuren, maar ook onzichtbare muren die ons op andere plekken in de samenleving als mens van elkaar scheiden. De ontmoetingen tussen de deelnemers vinden uiting in beelden, geluiden en fragmenten van (dans)bewegingen die de verschillende ruimtes en mensen met elkaar verbinden. In Anima zien we geen onderscheid tussen gevangenen, ouderen of jongeren, maar zien we slechts mensen. Lieux f ict ifs ['fictieve ruimtes'] is een experimenteel onderzoekslab voor kunst en de samenleving. Daarin werken kunstenaars, onderzoekers en anderen samen met als doel de scheidslijnen tussen mensen onderling en tussen kunst en wetenschap te doorbreken. In de laboratoriumactiviteiten onderzoeken ze zowel letterlijke grenzen (zoals gevangenissen) als sociale, culturele en generatieverschillen. Lieux Fictifs bestaat uit filmmakers, theaterregisseurs, choreografen, componisten, schrijvers en wetenschappers. Ze maken o.a. onafhankelijke films, collectieve kunstprojecten, verzorgen mediawijsheid workshops en zijn betrokken bij verschillende Europese

82

samenwerkingsprogramma’s. Lieux Fictifs werkt samen met gedetineerden (zowel binnen als buiten de gevangenis), maar ook met universiteiten, scholen, verzorgingshuizen en jeugd- en wijkcentra. Lieux Fictifs beschouwt een creatief proces als een experiment, als een moedige stap in de maatschappelijke ruimte. Hun werk is een poging om individuele en gemeenschappelijke verhalen en realiteiten te reconstrueren. Zij zijn er vast van overtuigd dat dit culturele werk uitsluiting van mensen in de samenleving kan tegengaan. Via creatieve processen veranderen deelnemers namelijk hun beeld van henzelf, de ander, en de wereld om hen heen. In deze participatieve activiteiten combineert Lieux Fictifs film en nieuwe media met andere kunstvormen zoals beweging, geluid, beeldende kunst, en storytelling en betrekken ze mensen met verschillende achtergronden. Caroline Caccavale is actrice/regisseur/producent en medeoprichter van Lieux Fictifs. Vanaf de jaren ’90 is zij geïnteresseerd in verbinding tussen kunst, gevangeniswezen en de samenleving. In de loop der jaren heeft ze samengewerkt met filmmakers, componisten, choreografen, theaterregisseurs en wetenschappers. Joseph Césarini is acteur/regisseur/cinematograaf en medeoprichter van Lieux Fictifs. Samen met Caroline Caccavale ontwikkelde hij nieuwe vormen van collectief schrijven met gedetineerden en met andere mensen uit de samenleving. Hij is gespecialiseerd in het recyclen van archiefbeelden. Hij co-regisseerde (samen met Jimmy Glasberg) de speelfilm 9m2 for Two, waarvoor hij een nieuwe filmtechniek ontwikkelde voor statiefloos filmen. Website: http://www.lieuxfictifs.org Meer over Anima: http://www.lieuxfictifs.org/catalogue/anima/article/anima Trailer Anima: http://inlivingmemory.eu/artistic-experience/anima/ Meer over het EU project ‘In Living Memory” http://inlivingmemory.eu/project/ Vimeo kanaal van Lieux Fictifs met interviews over Anima: https://vimeo.com/user37810760

83

20.45 uur SYNECTIKOS I Colectivo Lisarco (Spanje) I Kenmerken: Community dans

Wat betekent het om echt als collectief te werken? Welke nieuwe kunstvorm ontstaat er wanneer elk lid van het collectief - ieder met hun eigen talenten, bijzondere eigenschappen en discipline - evenveel inbreng heeft in het maakproces? Colectivo Lisarco is een inspirerend voorbeeld van een gezelschap bij wie het collectieve maakproces centraal staat en leidt tot prachtige, poëtische beelden en tot een hele nieuwe vorm van kunst. Het doel van Lisarco is om een opener cultureel klimaat te scheppen, waarbij collectieve creatie centraal staat. Lisarco maakt wonderschone kunst en bevraagt tegelijkertijd onze visie op wat een artistiek product is, wanneer deze begint en eindigt, en wie er onderdeel van mag uitmaken en wie niet. Vandaag de dag bestaat Colectivo Lisarco uit een vaste groep mensen met verschillende achtergronden en lichamelijke mogelijkheden. In hun maakproces onderzoeken ze hoe beweging, live muziek en beeldende kunst op elkaar kunnen reageren en samen kunnen smelten. Op deze manier maakten ze eerder Otro intento de volar Bajo (‘een nieuwe poging om laag te vliegen’, 2008), Heroica3 (2010), Forman Vitae (‘levensvormen’, 2011) en Synergy (2013). Hun voorstellingen zijn zowel in Spanje als internationaal te zien geweest. Synecticos Op het ICAF zal Colectivo Lisarco hun work-in-progress ‘Synecticos’ (werktitel) tonen, waarin wij, het publiek, onderdeel worden van het maakproces. ‘Synectic’ is een proces waarbij elementen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben bij elkaar worden gezet en al doende vanzelf een nieuwe, interessante betekenis krijgen. Synectisch werken betekent het bevragen en herontdekken van een collectieve manier van werken, en het volledig open omarmen van nieuwe logica, het accepteren van het absurde, en het loslaten van conventionele codes en betekenissen. Deze werkwijze zorgt voor een verrassende, creatieve kracht waarmee het mogelijk wordt een nieuwe beeldtaal - en werkelijkheid - te scheppen.

84

Colectivo Lisarco koppelt ‘Synecticos’ aan hun eerder artistiek onderzoek naar ‘ruimte’, in zowel mentale als fysieke zin. Lisarco ziet hun nieuwe werk als een constructie-deconstructie-reconstructie van ‘ruimte’ waarin proces en product in elkaar overvloeien. Live zullen zij laten zien hoe poëtische ruimte ontstaat en door zijn gebruikers wordt benut en omgevormd. Daarbij maken de spelers gebruik van objecten die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. Zo ontstaat er ruimte voor nieuwe tijdelijke structuren.

21.45 uur LATE NIGHT PODIUM

Elke dag wordt afgesloten met een feestelijk late night podium. Vanavond onder leiding van The Henry Girls.

85

ZO 2 APRIL 2017 10.00 uur

REGISTRATIE 11.00 uur

Brunch 12.00 uur

SUNDAY WRAP: Voorbij de blik van witte mannen op leefti jd In tegenstelling tot de voorgaande dagen toen we om 10 uur begonnen, vangen we deze zondagochtend om 11 uur aan met een uitgebreid brunchbuffet in Islemunda. Tussen 12 en 14 uur blikken we samen terug op wat we meegemaakt hebben tijdens de vele workshops, performances en andere ICAF activiteiten die deze editie rijk was. Om al deze rationele reflecties, verwarde impressies en gevoelsmatige reacties te kunnen kanaliseren gaan we een vorm bedenken waarin verschillende vormen van reactie mogelijk zijn - performatief, verbaal en non-verbaal- zonder dat het geheel een Babylonische spraakverwarring wordt. Deze sessie zal ook rituele kwaliteiten bevatten, gezien het ook meteen een afscheid is van een intense week waarin we met elkaar in een ICAF bubbel geleefd hebben. We bereiden ons voor op de uitdagende realiteiten in de verschillende contexten waar we onvermijdelijk morgen weer in terecht gaan komen. Ook zal deze sessie gekoppeld worden aan de verschillende gesprekken die we de afgelopen dagen in de ochtenden hebben gevoerd. Deze variëren van Story Circles, seminars, tot informele conversaties begeleid door o.a. Dudley Cocke (Appalshop / Roadside Theatre, USA), François Matarasso (A Restless Art, UK), Tania Cañas (RISE, Australië), Risham Waseem (Maati TV, Pakistan) en James Thompson (Universiteit van Manchester, UK). Met de hulp van Dudley, François, Tania, Risham, James en anderen, zullen we proberen om verbaal of anderszins enkele eerste lessen te trekken uit de voorgaande vijf dagen en mogelijke vervolgstappen te identificeren op weg naar de 8e editie van het ICAF in 2020.

!!

86

14.30 uur CARROÇA DE MAMULENGOS (Brazilië) | Portugees en Nederlands

Voor één middag verandert Theater Zuidplein in een groot Braziliaans-Kaapverdisch feest voor iedereen! Met theater, muziek, dans, en natuurlijk Kaapverdische hapjes! Dans, zing en eet je mee? Samen met Carroça de Mamulengos uit Brazilië werkten Kaapverdische Rotterdammers uit Delfshaven in 10 dagen toe naar dit feestje waarmee ze hun geschiedenis en wortels samen met jou willen vieren. Vele Kaapverdiërs kwamen naar Rotterdam als zeemannen of havenarbeiders en ze vormen nu de grootste gemeenschap Kaapverdiërs ter wereld, buiten Portugal en Kaapverdië om. Maria Gomide is artistiek leider van Carroça de Mamulengos; een bijzonder reizend gezelschap dat al 40 jaar door Brazilië trekt. Maria’s vader richtte het gezelschap op in 1977 en sindsdien is de artistieke familie nooit meer gestopt met rondtrekken. Ze bestaan vandaag de dag uit drie generaties en zijn thuis in verschillende kunstdisciplines; onder andere poppenspel, clownerie, storytelling, muziek en beeldende kunst. Carroça de Mamulengos heeft veel weg van een reizend familiecircus, het verschil is dat zij al hun kunst het liefst maken samen met mensen die ze onderweg ontmoeten. Het resultaat van deze ontmoeting tussen Brazilië, Kaapverdië en Rotterdam belooft kleurrijk, vrolijk en smakelijk te worden.

17.00 uur

AFSCHEID MET HAPJES EN DRANKJES