imeretis mefeta stamomavalta sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono...
TRANSCRIPT
![Page 1: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/2.jpg)
imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoeba
manana xomeriki
simarTle„bagratovanTa saxlis“istorikosis pirispir
Tbilisi
2018
![Page 3: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/3.jpg)
eZRvneba Cemi didi bebiis, anastasia
bagrationi-erisTavis xsovnas
narkvevSi gadmocemulia imereTis bagrationTa RvankiTSi
mcxovrebi Stos istoria. saarqivo dokumentebze dayrdnobiT, na-
Cvenebia, Tu rogor araobieqturad aSuqeben am ojaxTan dakav-
Sirebul faqtebs, malaven umniSvnelovanes dokumentebs. imereTis
1819-1820 wlebis ajanyebam tragikuli furceli Cawera saqarT-
velos istoriaSi. vfiqrobT, ajanyebis monawile, natanji ojax-
is wevrebis daundoblad damcireba ara mxolod maTi naTeli
xsovnis Seuracxyofa, aramed garkveul wilad, Cveni istoriisadmi
upativcemulobis gamovlenaa. narkvevSi aseve wamoweulia bagra-
tion-imeretinskis gvariT manipulaciis sakiTxi. Cveni mizania
mkiTxvelisaTvis realuri faqtebisa da dokumentebis gacnoba,
raTa man Tavad SeZlos swori daskvnebis gamotana.
UDC (uak) 929.73 (479. 222,1) x-716
© manana xomeriki, 2018
ist. mecn. doqtori;
`imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebis~
namdvili wevri;
qiosis (saberZneTi) sapatio moqalaqe;
oinusesis (saberZneTi) sapatio moqalaqe.
gamomcemloba `meridiani~, 2018
garekanze: rostom simonis Ze bagrationi (1845-1898)
ISBN 978-9941-25-445-1
yvela ufleba daculia
![Page 4: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/4.jpg)
3
winaTqma
`bagratovanTa saxlis~ istorikos b-n ioseb biWikaS-
vils irakli bagrationis (imerelis) damcireba dausaxavs
miznad, risTvisac faqtebis damaxinjebas ar erideba. sanam
mis usamarTlo gancxadebebs ganvixilavdeT, gvinda irakli
bagrationis ojaxis realuri istoria gavacnoT mkiTxvels,
raTa man Semdeg Tavad SeZlos tyuilisa da simarTlis erT-
maneTisgan garCeva.
dasaxelebuli ojaxis winapari, svimoni, imereTis mefe
aleqsandere V-is vaJis, mefe solomon I-is Zmis da mefe
solomon II-is biZis, bagrat batoniSvilis ukanono Ze iyo.
cnobilia, rom imereTis samefoSi oTxjer iyo SemTxveva,
rodesac ukanonod Sobili batoniSvilebi gamefdnen. 1605
wels, imereTis samefo taxtze avida giorgi III _ konstan-
tine batoniSvilis ukanono Svili: `moiyvanes Zma rostom me-
fisa naSobi mxevlisagan giorgi, dasves mefed da akurTxes
quTaiss~.1 1683 imereTis samefo taxtze bagrat IV-is ukano-
no Svili, aleqsandre IV avida: `ese aleqsandre iyo Sobi-
li leCxumelisa koCilas colisagan, romelsa bagrat mefe
Tanaeyofoda siZvad~.2 1698 wels imereTis samefo taxtze
adis aleqsandre IV-is ufrosi ukanono Svili, simon I, xolo
1703 wels _ umcrosi ukanono Svili, giorgi VI: `xolo aleq-
sandre mefobda imereTs, maSin ganuteva didebulis qali,
viTarca colad myofi, romlisaTana esxnes Zeni svimon da
giorgi uqorwinod.~3 aRsaniSnavia, rom mefe giorgi III iyo
batoniSvilis ukanono Svili da ara mefis, iseve rogorc
irakli bagrationis winapari svimon bagrationi.
cxadia, ukanonod Sobili batoniSvilebis gamefeba imi-
tom moxda, rom im konkretul dros kanonierad Sobili
batoniSvilebi ar arsebobdnen, xolo, mefis da batoniSvi-
![Page 5: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/5.jpg)
4
lebis (konstantine batoniSvilis SemTxvevaSi) ukanonod So-
bil Zeebs kanonierad Sobil asulebze win ayenebdnen. aseTi
iyo realoba, dauwereli kanoni. axla undaT daamtkicon,
rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri
samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am precedentebis
gamarTlebiTa da mowonebiT ar yofila ganpirobebuli. Cven
ar SevekamaTebiT, magram gana istoriuli realobis Secvla
vinmes SeuZlia? gana, wmindani mefeebi solomon I da solo mon
II ukanonod Sobili mefeebis STamomavlebi ar iyvnen? gana,
vinmes isini amis gamo dauZraxavs? isic unda aRiniSnos, rom
solomon I-is SviliSvilis, ukanonod Sobili giorgi `buSis~
STamomavlebs ruseTis imperatorebma jer bagration-imere-
tinskebis gvari mianiWes, xolo 1876 wels uganaTlebule-
si Tavadis wodeba uboZes. mefe daviT II-is ukanonod Sobi-
li Zis, rostom batoniSvilis Ze _ vaxtang batoniSvili ki
imereTis 1819-1820 wlebis ajanyebis monawileebis nawilma
`mefed dasva~. ajanyebis damarcxebis Semdeg, is osmaleTSi
gadaixvewa, sadac sulTanma imereTis mefed aRiara. garda-
icvala TurqeTSi, 1850 wels.4 aseTia mokled, ukanonod So-
bili imereli batoniSvilebis istoria. da am fonze sruli-
ad gaumarTlebelia irakli bagrationisa da misi ojaxis
damcirebis dauokebeli survili. arc is unda dagvaviwydes,
rom yvela bagrationi giorgi IV laSas ukanonod Sobili Svi-
lis, daviT VII ulus STamomavalia. rodesac giorgi laSa
gardaicvala `waiyvanes maSinve gelaTs, damarxes saflavsa
mamisa misisa da ara darCa cols Tana gvirgvinisa Svili~.5
am faqtis wamoweva irakli bagrationis damcirebiT gata-
cebuli pirebis interesebSi ar Sedis. 2001 wels, `bagra-
tovanTa saxlis~ almanaxSi „bagratovanni~ daibeWda werili
`bagratovanTa saxlis~ SeniSvnebi statiaze `sruliad saqar-
Tvelos~ gamo~, romelSic miuxedavad imisa, rom werilze
mxolod erT-erT bagrations moawerines xeli, rogorc sa-
Tauridanac Cans, mTeli `bagratovanTa saxlis~ (da cxadia,
misi istorikosis) pozicia iyo gacxadebuli. irakli daviTis
![Page 6: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/6.jpg)
5
Ze bagrationis winaprebis damcirebam isini ise gaitaca, rom
aznaurobac ver gaimetes maTTvis da rac kidev ufro uare-
sia, qarTvel mefeTa da yvela bagrationis saerTo winapars
_ daviT VII ulusac gadausves xazi: `aznauris pretendento-
bis gasamarTleblad mohyavT aleqsandre IV (imereTis) da da-
viT ulu, is ki aviwydebaT, rom aleqsandre IV da daviT ulu
mefis qorwinebis gareSe Svilebi iyvnen da amitom Tavadis
(da ara batoniSvilis) tituls atarebdnen.~6 daviwyoT imiT,
rom daviT ulus dros Tavadis tituli jer kidev ar arse-
bobda. Tanac, amgvari msjelobiT gamdis, TiTqosda, saqar-
Tvelos mefe daviT ulu batoniSvilic ki ar yofila! es Tu
marTalia, maSin misi momdevno arc erTi mefe ar yofila
samefo Rirsebis matarebeli. qarTvelebs samefo dinastia
ar gvyolia! madloba RmerTs, rom am gancxadebas saerTo
araferi aqvs simarTlesTan!
![Page 7: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/7.jpg)
6
I. irakli bagrationis (imerelis)
ojaxis istoria
axla ki uSualod irakli bagrationis ojaxis istorias
gavecnoT. 1771 wels, bagrat batoniSvili aznaurebisaTvis
_ simon da qaixosro yifianebisTvis micemul sigelSi svi-
mons Tavis Svilad moixseniebs: `wyalobis wigni dagiwere
da giboZe Cven RvTis cxebulman mefis Zem batoniSvilman
bagrat da Zeman Cvenman svimon...~1 es dokumenti aris iuri-
diuli mtkicebuleba im faqtisa, rom bagrat batoniSvili
svimons Tavis Zed scnobda. momdevno dokumenti kidev ufro
mniSvnelovania. 1778 wels, mefe solomon I-ma Tavis Zmas
bagrats, mis Ze svimons da bagratis momaval Zeebs RvankiTi
uboZa.2 ukanonod Sobil Svils mamis qonebaze uflebebi ar
hqonda, magram mefis saxelobiTi sigeli svimons RvankiTis
kanonier mepatroned xdida. momavali Ze _ daviTi, bagrat
batoniSvils Tavis kanonier meuRlesTan mxolod 1881 wels
SeeZina, anu sigelis daweris droisTvis is jer dabadebuli
ar yofila.
svimonis vaJs _ rostoms, 1809 wlis 9 agvistos yifianebi-
sTvis micemul sigelSi, daviT batoniSvili Tavis ZmisSvils
uwodebs: `iqmna werilisa amis mowme Cemi Zmiswuli rostom~.3
dokumenti mefe solomon II-is mier aris damowmebuli, rac
mefis mier rostom svimonis Zis bagrationTa ojaxis wevrad
cnobas niSnavs. igive daviT batoniSvilis mier 1816 wels
glexi buskivaZisaTvis micemul sigelSi vkiTxulobT: `aris
amis gamrige da mowame batoniSvili svimonis Ze rostom~.4 do-
kumentSi naTlad Cans, rom svimoni batoniSvilad ixsenieba.
igive dasturdeba 1830 wlis metrikuli CanaweriT: svimonis
SviliSvilma anastasiam (Cemma didma bebiam) levan beJanis Ze
erisTavze daiwera jvari. sacolis warmomavloba amgvarad
aris ganmartebuli: `batoniSvili svimonis Zis rostomis
asuli anastasia.~5 damowmebuli saarqivo dokumentebidan
aSkaraa, rom svimoni batoniSvilad iwodeboda, iseve, ro-
![Page 8: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/8.jpg)
7
gorc misi kanonieri naxevarZma _ daviT batoniSvili. svi-
monis gardacvalebis Semdeg, daviTma gadawyvita misi ojaxi
Tavis aznaurad Caewera. vaxtag VI-is samarTlis wignis 110-e
muxlis Tanaxmad, ukanonod Sobils mamulSi wili ar ekuT-
vnoda: `Zmebman erTis ymis alags unda arCinon, da Tu ar
unda ZmebTan yofna, imaTTan araferi wili ara aqvs~,6 magram
svimonisa da misi Svilis SemTxvevaSi saqme sxvagvarad iyo,
vinaidan mefe solomon I-is sigelis ZaliT, isini RvankiTis
sruluflebiani mflobelebi iyvnen. amitom daviT batoniSv-
ilma gadawyvita malulad Caewera rostomi Tavis aznaurad.
niSandoblivia, rom SemdgomSi, rodesac rostomi da misi
STamomavlebi Tavadis wodebisTvis ibrZodnen, verc daviTis
Svilma ivanem da verc SviliSvilma aleqsandrem ver gabedes
ukanono dokumentis wardgena. es mxolod am ukanasknelis
gardacvalebis Semdeg, misi arasrulwlovani Svilis _ davi-
Tis meurvem, nestor xidirbegovma ikadra 1898 wels.7 iqamde
ki, 1820 wlis 15 ivliss saxazino uwyebisaTvis gadacemuli
daviT bagrationis mamulis anawerSi, saTavado aznaurebis
siaSi me-16 nomriT aris Seyvanili `aznauri ukanonod Sobi-
li rostom bagrationi~.8 rogorc Cans, maSinve gairkva, rom
sinamdvileSi rostomi daviTis aznauri ar yofila. zemox-
senebul anawerSi aRnusxuli mTeli qoneba xazinas gadaeca,
xolo imave 1820 wels Sedgenili sxva dokumentidan Cans,
rom rostom bagrationis yma-mamuli mis ojaxs darCa. cxa-
dia, is daviT batoniSvils ar ekuTvnoda: `saxazino aznauri
rostom bagrationi imyofeba quTaisSi patimrobaSi... ros-
tomi unda daisajos. misi vaJi gagzavnil iqnes samxedro sam-
saxurSi, mamuli darCes ojaxs.~9 rostomi Tavadis nacvlad,
aznaurad CauweriaT, magram saxazino aznaurad da ara _ sa-
Tavado. im xocva-Jletis dros rostomis ojaxma ver warad-
gina Tavisi samefo warmomavlobis damadasturebeli sabuTe-
bi, romlebic Cven zemoT ganvixileT da romelTa realuri
arseboba eWvmiutanelia. rac Seexeba rostomis ukanonod
Sobilad gamocxadebas, es aris aSkara Secdoma. is Tavisi
![Page 9: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/9.jpg)
8
mamis, svimonis nacvlad aris ukanonod Sobilad Seracxili.
winaaRmdeg SemTxvevaSi, aucileblad iqneboda miTiTebuli,
rom mamamisic ukanonod Sobili iyo. garda amisa, quTaisSi
Semdgomi aTwleulebis manZilze mimdinareobda rostomis
warmomavlobis dadgena, magram yovelTvis garkveviT iTqme-
boda, rom mamamisi _ svimon bagratis Ze iyo ukanonod Sobili
da ara Tavad rostomi. axla ganvixiloT, Tu ras efuZnebo-
da daviT batoniSvilis mier rostomis ojaxis misakuTrebis
mcdeloba. man pirvel rigSi is sigeli miisakuTra, romli-
Tac mefe solomon I bagrat batoniSvils da mis Zes svimons
sofel RvankiTs umtkicebda. daviTma svimonis saxeli amo-
Sala. SemdgomSi, svimonis SviliSvilma simon rostomis Zem
samazro sammarTvelos am sigelis Seswavla sTxova. komisiis
wevrebma daadastures, rom dakumentSi dawerili yofila
svimonis saxeli, magram maTTvis advili ar iyo imis mtkice-
ba, rom batoniSvilma daviTma dokumenti gaayalba. Cven mier
xelnawerTa erovnul centrSi mikvleuli erTi sabuTi ki
cxadyofs, rom daviT batoniSvilisTvis dokumentebis ga-
yalbeba ucxo ar yofila. mefe solomon II-is gardacvalebis
Semdeg, man mTeli imereTis misakuTreba da imereTis taxtis
memkvidred Tavis warmoCena ganizraxa, risTvisac aznaur
farsadan wereTels Sesabamisi yalbi dokumentebis Sedgena
daavala. farsadanma daxelovnebuli gamyalbeblebi CarTo
saqmeSi. swored isini moaxseneben daviT batoniSvils: `rac
Tqveni Sesamati iqneba imas unda vecadneT~. misi gandidebis
mizniT, yovelive ise SeusrulebiaT, rogorc mas farsadan
wereTlisTvis hqonda nabrZanebi. `saruseTo wignebSi~ mefe
rom saqmeebs acxadebs, Tqveni saxeli ise davwereTo. solo-
mon mefis saxeliT dauweriaT: `Semdgomad Cemsa samefoYsa
saxlisa da gvarisa Cemisa Svili da memkvidre daviT~. daviTis
magivrad am saxiT mouweriaT xeli: `me yovlisa saimereToisa
ufliswuli daviT~ da misi beWedic daurtyamT. mTavari ki
is aris, rom es yovelive `mefis beWedTan~ dauweriaT. cxa-
dia, solomon mefis beWdiani raRac sigeli hqoniaT xelT,
![Page 10: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/10.jpg)
9
(xelnaweri daculia ssip korneli kekeliZis saxelobis xelnawerTa
erovnuli centrSi).
![Page 11: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/11.jpg)
10
romelic axali teqstis Casawerad gamoiyenes. romeliRac
meore `wignzedac~, anu sigelze ase miuweriaT. dokumen-
tebis gayalbebis process farsadan wereTeli Tavad das-
wrebia. werilis avtorebi daviT batoniSvils aimedebdnen:
araferze ijavroT, RmerTi yovelives keTilad warmarTav-
so.10 zemoxsenebul komisias es dokumenti rom xelT hqono-
da, albaT, ufro gabedulad daaskvnida, rom mefe solomon
I-is sigelSic swored daviT batoniSvilis davalebiT moxda
misi ufrosi naxevarZmis saxelis amoSla.
daviT batoniSvili 1819-1820 wlebis imereTis ajanyebis
dros mokles. misi ojaxis wevrebidan mxolod misi erTi Svi-
li, ivane, gadaurCa gadasaxlebas, vinaidan is ojaxis mouravma
merab yifianma godorSi Casva da osmaleTSi gadaiyvana.11 1820
wlis 7 seqtembers gorCakovma ermolovTan gagzavnil pataks
daurTo nusxa, romelSic ajanyebis dros mokluli daviT
batoniSvilis Svilebis CamonaTvalSi ivane gamorCenilia,12
ris gamoc is represiebs gadaurCa, Tavadobac SeinarCuna da
SemdgomSi Tavisi mdgomareoba rostomis winaaRmdeg gamoi-
yena. ajanyebaSi ki rostomi biZasTan _ daviT bagrationTan
erTad ibrZoda. is Seipyres da ruseTSi gadaasaxles. aseve
gadaasaxles misi 8 wlis vaJi, simoni. rostomi sumis husar-
Ta polkSi Caricxes rigiTad, yovelgvari wodebis gareSe.
simoni ki samxedro saswavlebelSi Caricxes.13 aseve gadaasa-
xles daviTis vaJi Teimurazi, romelsac ruseTSi mxolod
saxeliT da mamis saxeliT moixeniebdnen, masac CamorTmeuli
hqonda wodeba.14 9 wlis Semdeg, rostom bagrationi dardi-
sgan daavadmyofda. is ganTavisuflebuli iqna samsaxuri-
dan, magram saqarTveloSi dabruneba aekrZala. 1829 wlis 2
oqtombers sumis husarTa polkis meTaurma gasca yovlad
uwignurad Sedgenili cnoba: `amis warmdgeneli, sumis hu-
sarTa polkSi rigiTad mosamsaxure rostom bagrationi, ro-
gorc formularul siaSia aRniSnuli, 39 wlis, imereTis sam-
Tavros mkvidri, Tavadi simon bagrationis ukanonod Sobili
Svili...~15 rogorc vxedavT, aq simonis nacvlad, rostomia
![Page 12: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/12.jpg)
11
gamocxadebuli ukanonod Sobilad. orive rom ukanonod So-
bili yofiliyo, ruseTis mTavroba aseT Sanss xelidan ar
gauSvebda da aucileblad aRniSnavda, magram am SemTxvevaSi
mxolod erTze uTiTeben da es erTi rostomia! gardacvlil
svimons Zveli ricxviT xom ver daamcrobdnen, amitom ros-
tomi mis ukanono Svilad gamoacxades, Tumca amis erTgvari
safuZveli arsebobda: nusxa, romelic zemoT ganvixileT, sa-
dac rostomi SecdomiT ukanono Svilad iyo gamocxadebuli.
polkis meTauris cnobaSi ufro didi da miutevebeli Sec-
domac aris daSvebuli: imereTi, damcirebis mizniT, gamocx-
debulia ara samefod, aramed `imereTis samTavrod~! aseve,
mcdar informacias vxvdebiT mTavari Stabis morige gen-
erlis, potapovis 1831 wlis patakSi, sadac naTqvamia, rom
rostomi warmosdgeba `imereli Tavadi simon bagrationis
ukanonod Sobil SvilTagan.~ da es maSin, rodesac rostomi
svimonis erTaderTi Svili iyo. am usamarTlobas ruseTSi
gadasaxlebulma solomon mefis qvrivma, mariam dedofalma
mouRo bolo. mas sxvebze ukeT moexseneboda rostomis war-
momavloba. samxedro samsaxuridan ganTavisuflebis Semdeg,
rostomi mariam dedofalma Seikedla, rogorc qmris biZaS-
vilis _ svimonis Svili. mariam dedofali ruseTis xelisu-
falT sTxovda, rom rostomisTvis imereTSi dabrunebis neba
miecaT, aseve adasturebda samxedro saswavleblis moswavle
simon rostomis Ze bagrationis Tavadur warmomavlobas da
im faqts, rom rostomi da simoni kanonieri qorwinebis Se-
degad iyvnen dabadebulni,16 anu mariam dedofali win aRudga
rostomis ukanono Svilad gamocxadebas! im dros dedofals
ar SeeZlo misTvis batoniSvili ewodebina, radgan ruseTi
qarT-kaxeTisa da imereTis mefeTa STamomavlebidan mxolod
pirvel Taobas, anu mefis Svilebs aRiarebda batoniSvile-
bad. marTalia, dedoflis Txovna ar dakmayofilda, magram
is Sedegi gamoiRo, rom rostomisTvis aRarasodes uwodebi-
aT ukanonod Sobili.
![Page 13: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/13.jpg)
12
dedofalma aseve iSuamdgomla, rom Teimuraz daviTis
ZisaTvis ewodebinaT Tavadi bagrationi da ara Teimuraz
davidovi.17 rogorc vxedavT, dedofalma masac ver uwoda
batoniSvili. 1841 wels mariam dedofali gardaicvala. 1841
wlis 24 marts Sedgenil dokumentSi vkiTxulobT: `rostom
bagrationi, imereli batoniSvili bagratis ukanonod Sobili
vaJis, simon bagrationis Svili, flobda patara mamuls ar-
gveTis mazraSi, imereTSi...~18 ruseTis mTavroba iZulebuli
gaxda ukan daexia da rostomis warmomavlobis sakiTxSi daSve-
buli Secdoma Tavad gamoesworebina. rostom bagrations sam-
SobloSi dabrunebis neba darTes, CaTvales, rom imereTSi
misi dabruneba ruseTisTvis saxifaTo aRar iqneboda `imere-
li xalxis sruliad ruseTis taxtisadmi cnobili erT-
gulebisa gamo.~19 rostomi RvankiTSi dabrunda. mogvianebiT
mas simonic SeuerTda. iwyeba brZola Tavadis wodebisaTvis.
1843 wels, simon rostomis Zem samazro sammarTvelos solo-
mon I-is sigelis Seswavla sTxova. misi mtkicebiT ̀ ganzraxvi-
Ta anu kniazis ivane bagrationisa anu mamisa misis daviTisa
waSlil ars saxeli Zisa batoniSvilis bagratis~, romelic
iyo simon rostomis Zis babua _ svimoni.20 komisiam aRiara,
rom `yuradRebiT ganxilvisamebr ama Rramatisa awca ukve
SesaZlo ars ganrCevad, romel masSina Semdgom leqsTa (si-
tyvebis _ m. x.) Sen Svil dawerili iyo svimon~, rac niSnavs,
rom sigelSi dakonkretebuli yofila bagratis Zis saxeli
_ svimon. asec rom ar yofiliyo, 1778 wels bagrats erTad-
erTi vaJi hyavda _ svimoni. daviTi ki ramdenime wlis Semdeg
SeeZina. komisiis wevrebma ver uaryves, rom saxeli waSlili
iyo, magram gadamwers daabrales: `araviTari ganzraxulo-
biTi amofxekiloba mas Sina ara ars. garna mxolod waSlili
ars Tu sadme aso sakuTrad Secdomisagan gadamwerlisa ara
srulebiT gacnobilis werilobiTis warmoebasTan~.21 Tava-
dobisTvis brZolaSi mama-Svils ivane bagrationi daupirisp-
irda, romelic im droisTvis TurqeTidan dabrunebuli iyo
(1831 wels daviT batoniSvilis mamuli mis memkvidreebs
![Page 14: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/14.jpg)
13
daubrundaT) da Tavadis wodebac SenarCunebuli hqonda.
Tavadis sityvas ki, ama Tu im piris wodebis dadgenis dros,
didi mniSvneloba eniWeboda. ivanem Tavisi Zma, Teimurazi
Tavadad scno, xolo natanji naTesavebis cnobaze uari ga-
nacxada. man icoda, rom solomon mefis zemoxsenebuli sige-
lis gamo, qonebrivi davis wamowyeba SeiZleboda, amitom ga-
nacxada, rom podporuCiki simoni da mamamisi, gadamdgari
jariskaci rostom bagrationi iyvnen STamomavlebi bagrat
batoniSvilis ukanonod Sobili Zis _ svimonis, romelic `ar
iwodeboda Zed anu romelime naTesavad batoniSvilis bagra-
tis~.22 (yuradReba mivaqcioT im faqts, rom rostoms TviT
mosisxle mtermac ki ukanonod Sobili ver uwoda). Cven ukve
gavecaniT sigelebis, romlebSic svimons Tavad bagrat ba-
toniSvili Tavis Svilad ixseniebs, xolo ivanes mama, daviT
batoniSvili rostoms Tavis Zmiswulad da ̀ batoniSvili svi-
monis Ze rostomad~ moixseniebs. angarebam ki ivane bagra-
tions Tavis sisxlismier naTesavebze aTqmevina, TiTqosda,
isini iyvnen `gareSe pirni da ara mqonebelni masTana ara
viTar naTasaobis kavSirisa.~23
1847 wels, imperatoris brZanebiT, imereTis da guri-
is TavadaznaurTa uflebebis dasadgenad quTaisSi komisia
daarsda. Tavadi ivane bagrationi araferze ixevda ukan Tav-
isi naTesavebis dasamcireblad. ase magaliTad, man waradgina
genealogiuri nusxa, romelSic aRniSnuli iyo: solomon I-is
Ze `batoniSvili aleqsandre gardacvalebuli uSvilod~,24 im
dros, rodesac sinamdvileSi, aleqandre batoniSvilis vaJis,
`giorgi buSis~ Svilebi ruseTSi Tavadi bagration-imere-
tinskis gvariT agrZelebdnen solomon I-is Stos. ukanon-
od Sobili `giorgi buSis~ xseneba ivane bagrationisaTvis
xelsayreli ar iyo, vinaidan misi magaliTi rostomisa da
simonis poziciebs gaamyarebda. komisiam ki Tvali daxuWa, an
umecreba gamoavlina.
rostom bagrationis saqmeze, romelic adre iyo dawye-
buli, mazris ufrosis erT-erTma TanaSemwem, maqsimoviCma,
![Page 15: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/15.jpg)
14
quTaisis arqividan cnobebi gamoiTxova. 1831 wlis dokumen-
tSi garkveviT ewera: `rostom bagrationi aris Ze ukanonod
Sobilis kniazis svimon bagrationisa.~25 yuradReba mivaqci-
oT, rom am cnobis Tanaxmad, Tavad rostomi Tavisi mamis
kanonieri Svilia. miuxedavad imisa, rom brZola bagra-
tionTa ori ojaxis warmomadgenlebs Soris TiTqmis mTeli
XIX saukunis manZilze gagrZelda, rostomisTvis aravis, mt-
ersac ki ar daubralebia ukanono Sviloba. cxadia, rostomi,
rogorc Tavadis kanonieri Svili, Tavadad unda ecnoT da
ara aznaurad. garda amisa, komisiisTvis saxelmZRvanelod
micemuli instruqciis 43-e punqtSi naTqvami iyo: `komisi-
am ar unda imsjelos im pirTa uflebebze, romlebic imereTSi
bagrationTa sagvareulos ekuTvnian, xolo guriaSi `guri-
elebis sagvareulos~.26 isini Tavadebad unda yofiliyvnen
cnobili. amdenad, komisias ufleba ar hqonda emsjela imaze,
iyo Tu ara bagratis kanonieri Svili svimoni (romelsac Ta-
vad bagrati Svilad scnobda). instruqciaSi garkveviT iyo
naTqvami, rom bagrationis gvaris warmomadgenlebi mefeTa
STamomavlebi iyvnen, amitom maTi Tavaduri Rirseba ganx-
ilvis gareSe unda yofiliyo aRiarebuli. miuxedavad amisa,
komisia ivane bagrationis gavlenis qveS moeqca da svimonis
STamomavlebi TviTneburad, instruqciis darRveviT, azna-
urebad scno da ara Tavadebad. es 1851 wels peterburg-
Si gamocemul imereTis Tavadaznauruli ojaxebis nusxaSi
aisaxa.27 am gadawyvetilebas ukanonod damcrobili ojaxi
verasodes Seegua. 1853 wels simon rostomis Zem quTaisis
TavadaznaurTa sakrebuloSi gagzavna Txovna, romelSic
acxadebda, rom maTi ojaxis Tavaduri Rirsebis damadas-
turebeli dokumentebi 1819-1820 wlebis ajanyebis dros ver
gadarCeboda, Tanac komisiis muSaobis dros is imereTSi ar
imyofeboda. yovelive aman ganapiroba maTi ojaxis aznaure-
bad gamocxadeba. simonma sakrebulos warudgina is dokumen-
tebi, romlebic komisiis mier gaTvaliswinebuli ar yofila:
bagrat batoniSvilis 1771 wlis sigeli da daviT batoniSvi-
![Page 16: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/16.jpg)
15
lis mier 1809 wels dawerili wyalobis wigni, romlebic Cven
ukve ganvixileT. garda amisa, waradgina sagvareulo nusxa
da Tavadebisa da aznaurebis mowmobebi, romlebic simonis
ojaxis Tavadur warmomavlobas adasturebda. 1853 wlis 31
ianvars daiwera Semdegi mowmoba: `mieca ese Cuen qvemore ami-
sa xelis momwerelT TavadTa da aznaurTagan Sorapnis uezdis
Cxaris uCastkis sofelsa Rvankits mcxovrebs Tavads simon
rostomis Zes bagrations mas Sina romel viTar mama xsenebuls
simon bagrationisa rostom, agreTve babua misi svimon bag-
rationi drosa imereTis mefeTa iricxebodnen saTavadTa
Soris. sargeblobdnen yovlis simarTliT SeerTebulTa ama
xarisxisaTana. egreTve Semdgom ganxsnisa ruseTis mmarTeb-
lobisa igini iTvlebodnen ama wodebaSid dasamtkiceblad,
raisa Cuenis sakuTaris xelis vawerT.~28 mowmobas xels awers
Tavadaznaurobis 23 warmomadgeneli. maT Soris sami mRvde-
li: `aznauri mRvdeli daviT oqritiSvili, mRvdeli azna-
urTagani besarion iSxneli, mRvdeli aznauri iese SoTaZe.~
xelmowerebi damowmebulia Sorapnis mazris TavadaznaurTa
winamZRolis _ Tavadi wereTelis mier. imave 1853 wels simo-
ni gardaicvala. wlebis Semdeg, misma vaJma, 1845 wels da-
badebulma rostomma (umcrosma) saqme ganaaxla. 1897 wlis
18 marts kolegiis asesori rostom simonis Ze bagrationi
TxovniT mimarTavs quTaisis TavadaznaurTa sakrebulos da
Tavisi mamis mier 1853 wels wardgenil Txovnas axal faqtebs
umatebs. aqedan Cven Semdegs gamovyofT:
1. ormocdaaTi Tavadis da aznauris CvenebebiT, rac Tava-
daznaurobis samazro winamZRolis mier aris damowmebuli,
mtkicdeba, rom rostom bagrationis (dab. 1845 w.) winapre-
bi namdvilad ekuTvnodnen bagrat batoniSvilis modgmas
da yovelTvis sargeblobdnen Tavadebis uflebebiT zustad
iseve, rogorc daviT bagrationi. 2. Tormetma Tavadma da az-
naurma aseve daadastura wina punqtSi aRniSnuli garemoebe-
bi. mogvaqvs nimuSi ficisa, romliTac Tavadaznaurobis war-
momadgenlebma daifices: `ficiTi aRTqma... me namdvil uwyi,
![Page 17: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/17.jpg)
16
rom maZiebeli Tavadobis Rirsebisa da exlad damtkicebu-
li umaRlesad aznaurobis RirsebaSid simon rostomis Ze
bagrationi warmoebs careviCis bagrat bagrationisagan, ma-
radis mefeTa droSid da Semdgom gaxsnisa ruseTis mTavrobisa
imereTSid viTarca mas Tanaswor mama babuasa misas usargeblia
Tavadobis RirsebiT da ara viTari gansxvaveba massa da mona-
TesaveTa misTa kniasTa ivane da Teimuraz daviTis ZeT bagra-
tionTa Tavadobis RirsebaSid ara yofila. saTavado mamul-
sa flobda boZebulTa mefeebTagan, mis mier warmodgenili
saqmeSid pirni sabuTisa ekuTvnoda mas da araviTarsa eWvsa
ara eqvemdebarebis...~ saqmeSi Cakerebulia ramdenime `ficiT
aRTqma.~ erTze 1881 wels, xels awers Tavadi niko ivanes Ze
abaSiZe, 75 wlis.29 meoreze Tavadi aleqsandre dimitris Ze
abaSiZe, 50 wlis.30 mesame dokumenti Sedgenilia 1880 wels.
xels aweren aznaurebi saCino da dimitri kurcxaliebi, mel-
iton, dimitri da zurab wereTlebi.31 meoTxes xels awers az-
nauri saCino daviTis Ze kurcxalia, 70 wlis.32 mexuTes xels
aweren aznaurebi: dimitri grigolis Ze kurcxalia, 65 wlis,
ilia ivanes Ze wereTeli, 52 wlis, simon besarionis Ze wer-
eTeli, 45 wlis, zurab giorgis Ze wereTeli, 40 wlis, dimi-
tri kacias Ze wereTeli, 55 wlis, beri iasonis Ze wereTeli,
32 wlis, sandro ilias Ze wereTeli, 30 wlis, kacia luars-
abis Ze kurcxalia, 50 wlis.33 xuTive dokuments erTvis mi-
naweri: `Cvenebis CamorTmevas eswreboda quTaisis guberniis
TavadaznaurTa winamZRoli~. yvela `ficiT aRTqmas~ Cvenam-
de ar mouRwevia. rostomi (umcrosi) 1898 wlis TebervalSic
mimarTavs quTaisis saTavaaznauro deputatTa sakrebulos.
iTxovs, rom aziur saqmeTa departamentSi gagzavnil iqnas
Tavad aleqsandre ivanes Ze bagrationis mier glexi yubu-
laSvilisaTvis micemuli sigeli, romelSic is mosazRvre
batons, rostom bagrations, Tavads uwodebs. rostomma wa-
radgina amonaweri notarius gabaevis aqtebis wignis meoTxe
nawilidan (1876 w.), sadac ixsenieba `Tavad rostom simonis
Ze bagrationis~ venaxi da `Tavad rostom simonis Ze bagra-
![Page 18: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/18.jpg)
17
tionis~ saxnavi miwa.34 rogorc vxedavT, ivane bagrationTan
SedarebiT, misi vaJi _ Tavadi aleqsandre bagrationi bevrad
ufro keTilsindisieri Cans, magram Tavis ojaxSi iniciati-
vas ver iCenda da Tavisi mouravi xidirbegiSvilebis Zlier
gavlenas ganicdida. gazeT `droebis~ korespondenti werda:
`k-z bagrationi bevris TvalSi mosawon ymawvilad iTvleba,
magram am xidirbegiSvilebis gamo bevri kaci emduris. orgzis
moindoma uezdis marSloba da sazogadoebas TiTqmis surda
amoerCia, magram radgan marSali xidirbegiSilebi iqnebodnen
da ara bagrationi, amisTvis orjerve aaciles am saqmes~.35
xidirbegiSvilebze imitom vamaxvilebT yuradRebas, rom maT
sabediswero roli Seasrules rostomis cxovrebaSi. iqamde
ki, rodesac aleqsandre bagrationis meuRles, naditora wu-
lukiZes Tavis biZasTan, Rentor wulukiZesTan dava hqonda,
Zmebi xidirbegiSvilebi sastikad gauswordnen moxucs. ro-
gorc gazeT `droebis~ korespondenti werda, `maSin micvi-
vdnen da oTxive Zmebma erTbaSad daurTes xanjlebi da rva
alagas daWrili da ketebiT damtvreuli wulukiZe dasces
Zirs.~36 wulukiZis momxreebi mZimed dasWres, xolo erTi,
ergemliZe, mokles. aleqsandre bagrationis gardacvalebis
Semdeg, misi mamulisa da oboli vaJis meurve erT-erTi Zmis
vaJi, nestor xidirbegovi gaxda da mkvlelebis tradicia
gaagrZela. is moiTxovda, rom TavadaznaurTa deputatebis
sakrebulos aRar ganexila rostom bagrationis uflebe-
bi Tavadur Rirsebaze, vinaidan es sakiTxi ukve ganxiluli
iyo 1847 wlis komisiis mier. xidirbegovis cinizms sazRvari
ar hqonda. man ganacxada: `CemTvis sruliad arasasurvelia,
rom sruliad kerZo piri mikuTvnebul iqnas imereTis mefe-
Ta sagvareulos da saxls, romlis meurvec me gaxlavarT~.37
swored xidirbegovma gamoaCina 1820 wlis 15 ivliss saxazino
uwyebisaTvis gadacemuli daviT batoniSvilis mamulis anaw-
eri, romelSic saTavado aznaurTa siaSi me-16 nomriT Sey-
vanili iyo rostom bagrationi (ufrosi). rogorc dokumen-
tebi metyveleben, es gaugebroba Tavis droze aRmofxvrili
![Page 19: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/19.jpg)
18
iyo, rostomi da misi STamomavlebi arasdros iTvlebodnen
saTavado aznaurebad, isini aTeuli wlebis ganmavlobaSi
imisTvis ibrZodnen, rom saxazino aznauris wodeba Tavadis
wodebaze SeecvalaT. amitom sakrebulom bolos daadgina:
`... rostom simonis Ze bagrationi cnobil iqnas Tavadis Rir-
sebaSi da es oqmi saqmesTan da sagvareulo nusxasTan erTad
waredginos samTavrobo senats gansjisaTvis~.38 TiTqos as-
rulda sami Taobis ocneba, magram saqmes gagrZeleba ar hqo-
nia. rodesac xidirbegovs argumentebi aRar eyo, is rostom
bagrations fizikurad gausworda. rostomi quTaisSi msax-
urobda. erTxel, rodesac is quTaisidan RvankiTSi brun-
deboda, samebis axali eklesiis midamoebSi mas sadamsjelo
operaciebSi gawafuli xidirbegovebi TavianT kacebTan er-
Tad daxvdnen. rostoms mxolod ori mcveli moacilebda _
porfire gavaSelaSvili da aleqsandre robaqiZe. Tavdams-
xmelebma maT sasatikad scemes, xolo nacemi rostom bagra-
tioni sakireSi Caagdes, im mizniT, rom iq damwvariyo, Tavad
ki miimalnen. kirqvis zeda fena, romelzec rostomi aRmoC-
nda, arc iseTi gavarvarebuli yofila, rogorc maT egonaT,
Tanac porfirem da aleqsandrem soflidan xalxi moiyvanes
da rostomi sakiredan amoiyvanes. mas Semdeg is daavadmyo-
fda da 1898 wels gardaicvala.39 rostomis vaJi, grigoli
(dab. 1892 wels) 1937 wels bagrationobis gamo daxvrites,
misi meuRle ki daapatimres. maTi Svilebi, irakli bagra-
tioni da misi ori da _ meri da ciala bagrationebi obloba-
sa da gaWirvebaSi gaizardnen.
aqve ganvmartavT, rom imereTis ukanaskneli mefe solo-
mon II uSvilo iyo. 1804 wels ruseTTan dadebul e. w. `elaz-
nauris xelSekrulebis~ meore punqtSi is, im SemTxvevaSi, Tu
Tavad ar SeeZineboda vaJi, Tavis memkvidred winamorbedi
mefis, daviT II-is Zes, konstantine batoniSvils acxadebs.40
dokumentidan naTlad Cans, rom batoniSvili qalebi taxtis
memkvidreebad ar ganixilebodnen. sadReisod, mefe solomon
II-is mier taxtis memkvidred gamocxadebuli konstantine
![Page 20: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/20.jpg)
19
batoniSvilis STamomavlebidan mxolod erTi qalbatoni,
Tamar imeretinskia cocxali, romelic inglisSi cxovrobs.
misi Svilebi, cxadia, arc bagrationebi arian da arc taxtis
memkvidreebi. isic aRsaniSnavia, rom arc q-ni Tamaris mama,
mixeil imeretinski (1900-1975) yofila samefo ojaxis meTau-
ri, vinaidan ori ufrosi Zma hyavda. imeretinskebis StoSi
bolo mamakaci da ojaxis meTauri _ 1898 wels dabadebu-
li konstantine giorgis Ze 1978 wels gardaicvala. imave
1978 wlidan imereTis samefo saxlis meTauri gaxda irakli
grigolis Ze bagrationi, romelic imereTis mefeebis erTa-
derTi memkvidre iyo mamrobiTi xaziT. misi gardacvalebis
Semdeg, imereTis samefo saxlis meTauri, irakli grigolis
Ze bagrationis Zis, daviT bagrationis TanxmobiT, aris misi
SviliSvili, irakli daviTis Ze bagrationi.
![Page 21: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/21.jpg)
20
II. `bagratovanTa saxlis~ istorikosis mier
faqtebis damaxinjebis Sesaxeb
b-ni ioseb biWikaSvili Tavis naSromSi `bagrationebi.
saqarTvelos samefo dinastia da misi ganStoebebi~ irakli
bagrationis uSualo winapris _ rostom simonis Ze bagra-
tionis Sesaxeb acxadebs: `yvelaze adrindel sabuTs, rome-
lic asaxelebs am ojaxis erT-erT winapars, warmoadgens
1820 wlis aRweriloba~.1 Cven ukve gavecaniT dokumentebs da
SegviZlia vTqvaT, rom misi es mtkiceba Sors aris realobis-
gan. i. biWikaSvilma damala, rom 1820 wlamde rostom bagra-
tioni ukve or dokumentSia dasaxelebuli: I. 1809 wlis 9 ag-
vistos yifianebisTvis micemul sigelSi, sadac daviT
batoniSvili rostom svimonis Zes Tavis Zmiswuls uwodebs.
dokumenti mefe solomon II-is mier aris damowmebuli.2 II.
1816 welis sigelSi, sadac igive daviT batoniSvili rostoms
ixseniebs, rogorc `batoniSvili svimonis Ze rostoms~.3 isic
aRsaniSnavia, rom imereTis bagrationTa aRniSnuli Stos
mamamTavari aris svimon bagratis Ze bagrationi da ara misi
vaJi _ rostom bagrationi, magram avtori rostomiT iwyebs.
i. biWikaSvili svimonTan dakavSirebuli ori umniSvnelovane-
si dokumentis arsebobasac saguldagulod malavs (an ukeTes
SemTxvevaSi ar icnobs): I. mefe aleqsandre V-is Zis, bagrat
batoniSvilis mier 1771 wels gacemul sigels, romelSic is
svimons Tavis Svilad moixseniebs.4 II. mefe solomon I-is si-
gels, romliTac man 1778 wels Tavis Zmas bagrats, mis Ze
svimons da bagratis momaval Zeebs sofeli RvankiTi uboZa.
momavali Ze _ daviTi, bagrat batoniSvils Tavis kanonier
meuRlesTan mxolod 1781 wels SeeZina, rac biWikaSvilis
mier Sedgenil #19 tabulaSic aris dafiqsirebuli. solo-
mon mefis sigeli SemdgomSi komisiis mier iyo ganxiluli,
vinaidan svimonis SviliSvilma ganacxada, rom daviTma, an
misma Svilma ivanem svimonis saxeli amoSales da rom `aR-
niSnuli Rramata ars maTi sazogado da ekuTvnis umetes mas
![Page 22: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/22.jpg)
21
(simons _ m. x.) vidreRa ivane da Teimurazs, misTvis romel
masSina iniSvnis babua misi svimon da ara mama maTi daviT~.5
komisiis wevrebmac aRiares, rom sigelSi svimonis saxeli
yofila Cawerili. i. biWikaSvili ar ganmartavs, rom daviT
batoniSvili dokumentebis gayalbebaSi iyo daxelovnebuli.
marTalia, amas Tavisi xeliT ki ar akeTebda, aramed uSualo
Semsruleblebs ubrZanebda. man xom ara mxolod am sigelis
`Semateba~, aramed mTeli imereTis misakuTreba da Tavisi
Tavis taxtis memkvidred warmoCena scada.6 mTeli es umniS-
vnelovanesi saarqivo masala i. biWikaSvilma ukvalod gaaqro.
amis Semdeg, SegveZlo misi wigni mecnierul naSromad ar
CagveTvala da mis ganxilvaze droc ar dagvekarga, magram ga-
davwyviteT mkiTxvelisTvis naTlad gveCvenebina avtoris `kv-
levis~ meTodi. i. biWikaSvilis mier moxmobil 1820 wlis do-
kumentSi naCvenebia batoniSvili daviTis piradi aznaurebisa
da glexebis CamonaTvali, sadac me-16 nomrad Cawerilia
ukanonod Sobili aznauri rostom bagrationi _ `#16. Дво-рянин незаконнорожденный Ростом Багратион~. aRniS nulia, rom
rostom simonis Ze bagrationi iricxeboda sakuTari biZis,
daviT batoniSvilis pirad aznaurad. Cven imave 1820 wlis im
dokumentsac gavecaniT, romelSic rostomi saxazino aznau-
rad CauweriaT, da ara sabatono.7 biWi kaSvili am dokuments
ar aCens. arc imas ganmartavs, rom mis mier damowmebul do-
kumentSi aRnusxuli mTeli qoneba xazinas gadaeca, rosto-
mis mamuli ki mis ojaxs darCa, radgan sinamdvileSi misi sa-
kuTari iyo da daviTs ar eqvemdebareboda. rostomi daviTis
aznauri ar yofila. rac Seexeba rostomis ukanonod Sobi-
lad gamocxadebas, es aris aSkara Secdoma. is Tavisi mamis,
svimonis nacvlad aris ukanonod Sobilad Seracxili. wi-
naaRmdeg SemTxvevaSi, rogorc zemoT vTqviT, aucileblad
iqneboda miTiTebuli, rom mamamisic ukanonod Sobili iyo.
i. biWikaSvili imowmebs 1829 wlis 2 oqtombris sabuTs, sa-
dac ganxilulia rostomis Txovna samxedro samsaxuridan
ganTavisuflebis Taobaze: ̀ Объявитель сего, служив щим в Сумс-
![Page 23: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/23.jpg)
22
ком Гусарском полку рядовым, Ростом Багратион, как по полковому формулярному списку значится уроженец Имеретинского Княжества, незаконнорожденный сын Князя Симона Багратиона.~8 (i. biWikaS-
vili rusuli citatebis Targmnas zedmetad miiCnevs). Targ-
mani: `amis warmdgeneli, sumis husarTa polkSi rigiTad mo-
samsaxure rostom bagrationi, rogorc formularul siaSia
aRniSnuli, 39 wlis, imereTis samTavros mkvidri, Tavadi si-
mon bagrationis ukanono Svili...~ aRniSnuli informaciis
arasandooba iqidanac Cans, rom imereTis samefo _ imereTis
samTavrod aris dafiqsirebuli, rasac i. biWikaSvili ar
aprotestebs. is aseve imowmebs mTavari Stabis morige gener-
lis, potapovis 1831 wlis pataks, sadac gameorebulia wina
dokumentSi moyvanilia informacia: ̀ Из дела произво дившегося в Инспекторском Департаменте об увольнении от службы отца унтер-офицера Багратиона рядового Сумского Гусарского полка Ростома Багратиона видно, что он происходит из незаконнорожденных детей Имеретинского князя Симона Багратиона~.9 Targmani: `unter -
oficer bagrationis mamis, sumis husarTa polkis rigiTis,
rostom bagrationis samsaxuridan daTxovnis sainspeqtoro
departamentSi warmoebuli saqmidan Cans, rom is warmosdge-
ba imereli Tavadi simon bagrationis ukanonod Sobil Sv-
ilTagan.~ am informaciis arasandoobaze ki is metyvelebs,
rom Tavadi simonis Svilebi mravlobiT ricxvSi ixseniebian,
maSin rodesac rostomi misi erTaderTi Svili iyo, rac i.
biWikaSvilis Sedgenili genealogiuri tabulebiTac das-
turdeba. rogorc rusi moxeleebis mier Sedgenili, zemoT
moyvanili dokumentebidan Cans, simon bagratis Zis Tavadis
Rirsebas ruseTic aRiarebda. 1819-1820 wlebis ajanyebis
dros is cocxali aRar iyo da Sesabamisad, monawileobac ar
miuRia. Tu mama Tavadi iyo, misi kanonieri Svili, rostomic,
Tavadi unda yofiliyo, magram ajanyebis monawile rostomis-
Tvis rus moxeleebs Tavadoba ar emetebodaT. svimons ukana
ricxviT ver daamcrobdnen, amitom rostomi gamoacxades
Tavadi simon bagrationis ukanono Svilad. mefe solomon
![Page 24: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/24.jpg)
23
II-is qvrivma, mariam dedofalma, romelmac ruseTSi gadasax-
lebuli, daavadmyofebuli rostomi TavisTan Seifara, misi
Svilis warmomavloba garkveviT gan marta: `дед означенного унтер-офицера Семена Багратиона по име ни Семен же был побочный сын Царевича Баграта, который был родной брат покойнного Имеретинского царя Соломона I-го, отец же его Ростом Багратион, а равно и унтер-офицер Семен Багратион рождены от законных браков... пользовались также Княжеским дос тойнством~.10 Targma-
ni: `aRniSnuli unter-oficris simon bag rationis babua,
saxelad simoni, iyo ukanono Ze batoniSvili bagratis, rome-
lic iyo imereTis gardacvlili mefe solomon I-is mkvidri
Zma, xolo mamamisi, rostom bagrationi, aseve unter-ofi-
ceri simon bagrationi dabadebuli arian kanonieri qorwine-
bebidan... aseve sargeblobdnen Tavadis RirsebiT.~ samar-
Tlianoba moiTxovs aRiniSnos, rom rusi moxeleebisTvis
sakmarisi aRmoCnda mariam dedoflis mowmoba, ris Semdegac
msgavsi mcdari informacia aRar ganmeorebula. i. biWikaSvi-
li am dokuments ki imowmebs, magram ar gamoaqvs saTanado
daskvnebi, yuradRebas ar amaxvilebs im faqtze, rom mariam
dedoflis mowmoba gadamwyveti aRmoCnda. Cven aseve im cno-
basac gavecaniT, romelic imave 1831 wels, quTaisSi yofila
Sedgenili. masSi garkveviT sweria, rom rostom bagrationi
iyo Ze ukanonod Sobili `kniazis svimon bagrationisa~.11
i. biWikaSvili am cnobas ar imowmebs. misi zemoT moyvanili
msje lobidan isic naTlad Cans, rom saTanadod ar icnobs
saarqivo masalebs. winaaRmdeg SemTxvevaSi, mas unda scod-
noda, rom rusi moxeleebi daudevrobas iCendnen xolme.
saxeldobr, Tu romelime StoSi erTi ukanonod Sobili iyo,
moxeleebs SeeZloT am Stos nebismieri warmomadgeneli ga-
moecxadebinaT ukanonod Sobilad. ase magaliTad, miuxeda-
vad imisa, rom mefe daviT II-is ukanono Svils, rostom ba-
toniSvils kanonieri Svilebi hyavda _ vaxtang da rostom
batoniSvilebi, maTac ukanonod Sobilebs eZaxdnen xolme.
zogjer, maT kanonier mamas saerTod ar axsenebdnen: `mefe
![Page 25: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/25.jpg)
24
daviTis ukanonod Sobili Svilebi, vaxtang bagratovi da
misi mcirewlovani Zma tarieli~.12 zogjer, mamasac da Svil-
sac ukanonod Sobilebad acxadebdnen: `vaxtangi, romelic
ufliswuls uwodebs Tavs, aris ukanono Svili mefis ukano-
no Svilisa~.13 istorikosis valia, masalebi Seiswavlos, do-
kumentebi Seajeros da bundovan sakiTxebSi sicxade Seita-
nos, rasac b-ni i. biWikaSvili ar akeTebs da mxolod iseT
dokumentebs eZebs, rac mis mier samtrod amoCemebuli Stos
damcirebas uwyobs xels. umniSvnelovanesi faqtia is, rom
svimonis da rostomis Stos warmomavlobis dadgena mTeli
XIX saukunis manZilze gagrZelda, magram arc erT qarTvels,
arc mters da arc moyvares, ar uTqvams, rom rostomi
ukanonod Sobili iyo. isini mxolod svimon bagratis Zis
ukanonod Sobis faqts aRniSnavdnen. am ojaxis TviT dauZine-
belma mterma, ivane bagrationma ganacxada, rom podporuCi-
ki simoni da mamamisi, gadamdgari jariskaci rostom bagra-
tioni iyvnen bagrat batoniSvilis ukanonod Sobili Zis _
simonis STamomavlebi: `kniaz ivane bagrationman... ganacxada
romel podporuCiki simon da mama misi aw cocxlebiT myofni
gardamdgari saldaTi rostom bagrationi hswarmoeben
ukanonod Sobilis Zisa batoniSvilis bagratis simonisa...~14
an kidev: `ukanonod Sobilis winaprisa maTisa.~15 rostomi
rom Tavadac ukanonod Sobili yofiliyo, cxadia, ivane
bagrationi amas ar damalavda. i. biWikaSvili valdebuli iyo
am dokumentebze gaemaxvilebina yuradReba. man is faqtic
daumala mkiTxvels, rom 1847 wels Seqmnil TavadaznaurTa
wodebebis damdgeneli komisiisTvis saxelmZRvanelod mice-
muli instruqciis 43-e punqtSi naTqvami iyo: komisiam ar unda
imsjelos im pirTa uflebebze, romlebic imereTSi bagra-
tionTa sagvareulos ekuTvnian, xolo guriaSi `gurielebis
sagvareulos~.16 aqedan gamomdinare, komisia ukano nod moiq-
ca, rodesac svimonis STamomavlebi aznaurebad scno da ara
Tavadebad. i. biWikaSvilma ar axsena is faqti, rom 1853 wlis 31
ianvars imereTis TavadaznaurTa 23 warmomadge nelma dawera
![Page 26: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/26.jpg)
25
mowmoba, romliTac maT am ojaxis Tavaduri warmomavloba
daadastures.17 dokumentSi naTqvamia, rom igive daadastura
ormocdaaTma Tavadma da aznaurma, romelTa Cvenebebi Tava-
daznaurobis samazro winamZRolis mier iyo damowmebuli.
ratom sdums amis Sesaxeb i. biWikaSvili? Tu Tavadaznaurobis
50 warmomadgenlis azrs arafrad agdebs? is aseve malavs, rom
1880 wlis 6 marts Tavadaznaurobis 12 warmomadgenelma de-
putatTa sakrebulos winamZRolis TandaswrebiT, ficis qveS
daadastura aRniSnuli ojaxis wevrebis Tavadis Rirseba.18
Cven xom gavecaniT `ficiT aRTqmis~ nimuSs, sadac dadastu-
rebulia, rom aznaurobis RirsebaSi damtki cebuli da Tava-
dobis Rirsebis maZiebeli simon rostomis Ze bagrationi
`warmoebs careviCis bagrat bagrationisagan~, rom bagratis
ori vaJis STamomavlebi erTmaneTisgan Tava duri RirsebiT
ar gansxvavdebodnen.19 i. biWikaSvilma damala umniSvnelova-
nesi faqti: bolos sakrebulom daadgina, rom rostom simo-
nis Ze bagrationi cnobili yofiliyo Tavadis RirsebaSi da
es oqmi saqmesTan da sagvareulo nusxasTan erTad gagzavni-
li yofiliyo samTavrobo senatSi gansjisaTvis.20 saqmes
gagrZeleba ar hqonia, zemoxsenebuli rostomis SviliSvi-
lis, rostom bagrationis gardacvalebis gamo. i. biWikaSvil-
ma ki bagrationTa am Stos damcirebis mizniT, mTeli es saar-
qivo masala damala. aqve davamatebT, rom xsenebuli rostom
bagrationi, mas Semdeg rac fizikurad gauswor dnen, daavad-
myofda da 1898 wels gardaicvala, rogorc es Cems mono-
grafiaSi maqvs aRniSnuli.21 i. biWikaSvilisTvis ki rostom
bag rationis (umcrosis) gardacvalebis TariRic ucnobia. mi-
uxedavad aseTi zere codnisa, is Tavs uflebas aZlevs
yovelmxriv daamciros bagrationTa aRniSnuli ojaxis war-
momadgenlebi. misi TqmiT, rostomi (ufrosi) ajanyebis rig-
iTi monawile, anu umniSvnelo figura iyo, `is ajanyebaSi
imyo feboda Tavis naTesav-memamulesTan, Tavis batonTan _
daviT batoniSvilTan, ajanyebis erT-erT liderTan (`на-ходился при Имеретинском Царевиче Давиде~), romelic am
![Page 27: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/27.jpg)
26
ajanyebis dros moklul iqna, rasac Tavad rostomic adas-
turebs Tavis gancxadebisas _ `По возмущению сей страны в 1820 году он по несчастию вмешался в партию составленную дядей его по отцу Князем Давидом (mivaqcioT yuradReba, rom rusul
dokumentSi daviTic Tavadad aris dasaxelebuli da ara ba-
toniSvilad, iseve, rogorc misi naxevarZma Tavadi svimoni.
_ m. x.). По убиении сего последнего он добровольно явился в г. Кутаис к Российскому Правительству с восмилетним сыном своим Семеном, надеясь получить чрез таковой его поступок прощение от Правительства.~22 Targmani: `1820 wels, am qveynis ajanyebis
dros, is saubedurod Caeria mamis mxridan Tavisi biZis, Ta-
vadi daviTis mier Sedgenil partiaSi. mas Semdeg, rac es
ukanaskneli moklul iqna, is gamocxadda q. quTaisSi ruse-
Tis mTavrobasTan Tavis rva wlis vaJTan, simonTan erTad,
imedovnebda ra, amgvari saqcieliT mTavrobisgan patiebis
miRebas~. i. biWikaSvilis gaumarTavi winadadebidan ise gamo-
dis, TiTqosda, es gancxadeba rostom bagrations ekuTvnis,
romelic Tavis Tavze mesame pirSi laparakobs. citata aRe-
bulia dokumentidan `Дело По отношению Г. Военного Министра касательно возвращения Имеретинца Ростома Багратиона на родину.~23 `saqme b-ni samxedro ministris wardginebiT, imere-
li rostom bagrationis samSobloSi dabrunebis Taobaze~.
Cveni mxriv aRvniSnavT, rom damowmebuli dokumenti imeo-
rebs mariam dedoflis versias ajanyebaSi rostomis pasiuri
rolis Taobaze. mariam dedofali Tavis TxovnaSi arbilebs
rostomis danaSauls da wers, rom is SvilTan erTad ga-
mocxadda ruseTis mTavrobasTan. dedofals surda ruseTis
mTavrobis guli moelbo, raTa rostomisTvis samSobloSi
dabrunebis ufleba miecaT. arsebobs gansxvavebuli versiac,
romelsac i. biWikaSvili malavs. rostomis Svilis, unter -
oficeri simonis 1831 wlis Cveneba gadmocemulia dokumen-
tSi, sadac vkiTxulobT, rom `imereTis ajanyebis Semdeg,
rostomi wayvanil iqna ime reTidan, misi adgilsamyofeli
ucnobia. amis Semdeg, simoni Tavisi biZis, xeiZis saxlSi imyo-
![Page 28: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/28.jpg)
27
feboda. romelmac is tfilisSi gagzavna, saidanac kavkasiis
korpusis yofili generlis, ermolovis brZanebiT, gagza-
vnil iqna obolTa samxedro ganyofilebaSi, iqidan ki egerTa
33-e egerTa polkSi.~24 simonis deda elisabedi, gvarad mxeiZe
iyo. man ZmebTan gadamala patara rostomi, magram swored
biZam miiyvana is rusebTan da ara mamam. im teroris dros, sxva
gamosvali mxeiZeebs ar hqondaT. simonisTvis wlebis Semdegac
ki, mamis adgilsamyofeli ucnobi iyo. isini cal-calke
gadaasaxles ruseTSi. i. biWikaSvili ar aanalizebs dokumen-
tebs da faqtebs, ris gamoc cal mxrivad warmoaCens movle-
nebs. Tu Cvenc araobieqturni viq nebiT, maSin ukritikod unda
miviRoT Semdegi informacia: `...bagratis Ze daviT, romel
iyo mSvidi da ara meZebeli mefobisa da kmayofili mamuliT
TavisiT da epyra kerZo rusTa da erTgulebda, garna uqm iqna
erTguleba misi, romelica moikla maT mier SeCenilisa WaWa-
Svilis mo uravis mier, romelica iyo sayvareli yma misi~.25 me
Cems naSromSi ganvmarte: `am amonaridis mixedviT, daviT ba-
toni Svili ruseTis erTguli Cans, realuri faqtebi ki sawi-
naaRmdegoze metyveleben~.26 b-ni i. biWikaSvili ki samtrod
amoCemebuli ojaxis wevrebze mxolod maTi pativisa da Rirse-
bis Semlaxav daskvnebs sTavazobs mkiTxvels. is cdilobs
daamtkicos, rom ruseTisTvis rostom bagrationi aranair
saSiSroebas ar warmoadgenda, risTvisac imowmebs Tbilisis
samxedro gubernatoris, general-leitenant broikos mier
ruseTis imperiis samxedo ministrisaTvis, gagzavnil pataks,
sadac weria: `имею честь почтеннейше донести, что к возвращению имеретинца Ростома Багратиона на родину, я с своей стороны, согласно с местным (asea i. biWikaSvilis naSromSi. albaT, мнением unda
iyos. m. x.) Грузино-Имеретинского Граждан ско го Губернатора, ко-торого о сем запрашивал, непредвижу никаких препятствий, и не имею ни малейшего повода к сомнению, чтобы возвращение его Багратиона в Имеретию могло иметь какое-либо влияние на Имеретинский народ~.27 Targmani: `maqvs pativi upativcemulesad mogaxsenoT,
rom imereli rostom bagrati onis samSobloSi dabrunebis
![Page 29: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/29.jpg)
28
Taobaze, me Cemi mxridan, Tanaxmad saqarTvelo-imereTis sa-
moqalaqo gubernatoris azrisa, romelsac am sakiTxze Seve-
kiTxe, ar ganvWvret araviTar dabrkolebas da ar maqvs mci-
redi sababic ki eWvis Tvis, rom misi, bagrationis, imereTSi
dabrunebas SeuZlia raime zegavlena iqonios imerel xalxze~.
ganvmartav: broiko Tavis patakSi eyrdnoba saqarTvelo-imere-
Tis samoqalaqo gubernatoris 1841 wlis 2 maisis pataks, ro-
melic i. biWikaSvils ar mohyavs, vinaidan im dokumentSi
garkveviT aris dasaxelebuli mizezi, ris gamoc rostom
bagrationis ime reTSi dabruneba ruseTis mTavrobisaTvis sa-
SiSi aRar iyo, saxeldobr: `imereli xalxis sruliad ruseTis
taxtisadmi cnobili erTgulebisa gamo~. gubernatori Tvli-
da, rom im droisTvis imerlebi ukve ruseTis erTgulni
iyvnen: `Я не предвижу никаких препятствии, не имея ни малейшего повода думать, что бы возвращение его в Имеретию могло иметь какое-либо вредное для Правительства последствие, по известной преданности Имеретин ского народа ко Всероссийскому пре-столу~.28 Targmani: `me ar ganvWvret araviTar dabrkolebas,
ara maqvs ra mcireodeni sababic ki vifiqro, rom mis (rostom-
is _ m. x.) imereTSi dabrunebas SeeZlos mTavrobisaTvis raime
mavne Sedegis qona, imereli xalxis sruliad ruseTis taxti-
sadmi cnobili erTgulebisa gamo~. ruseTis mTavrobam mxo-
lod 1840-ian wlebSi CaTvala SesaZleblad rostomis imereTSi
dabruneba, rac mas 21 wlis manZilze akrZaluli hqonda. do-
kumentebidan Cans, rostom bagrationi, avadmyofobis gamo,
1829 wlis 25 seqtembers iqna ganTavisuflebuli, `magram mas
ekrZaleboda saqarTveloSi cxovreba~.29 rogorc zemoT aRv-
niSneT, mariam dedofali iTxovda, rom rostomisTvis sam-
SobloSi dabrunebis ufleba miecaT. golovinma TbilisSi
Casvlis Semdeg, sagangebod moiZia rostomis saqme da dedo-
fals saboloo uari miswera: `miuxedavad Cemi didi survili-
sa, me ar SemiZlia viSuamdgomlo Tqveni Txovnis dakmayo-
filebis Taobaze.~ xels awers golovini.30 i. biWikaSvili
malavs, rom rostoms akrZaluli hqonda samSobloSi dabrune-
![Page 30: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/30.jpg)
29
ba, vinaidan is, rogorc bagrationi, ruseTis mTavrobisTvis
garkveul saSiSroebas warmoadgenda. rostomi srulebiT ar
yofila iseTi umniSvnelo pirovneba, rogoradac mas i. biWi-
kaSvili warmoaCens.
i. biWikaSvili nebismieri gziT cdilobs irakli bagrati-
onis winapris _ 1819-1820 wlebis ajanyebis monawile da am-
denad, ukve istoriuli pirovnebis, rostom bagrationisa
da misi vaJis, simonis damcirebas. jer mogviTxrobs, rom am
ajanyebis dros daiRupa daviT batoniSvili, romlis ufro-
si vaJi, 10 wlis ivane `ajanyebulebma~ gadamales TurqeTSi,
xolo 4 wlis Teimurazi ruseTis xelisuflebam gadaasax-
la ruseTSi, sadac mas CamoarTves bagrationis gvaris da
wodebis tarebis ufleba. amis Semdeg svams kiTxvas: `Tuki
rostom bagrationis ojaxi qarTvel ajanyebulTaTvis, rame-
nairad mainc mniSvnelovani iyo ruseTis winaaRmdeg brZola-
Si, maSin, ratom ar gadamales ajanyebulebma misi mcirewlo-
vani Svili simonic?~31 ivane ajanyebulebs ar gadaumalavT.
maT amis saSualeba ar hqondaT. ivane ojaxis erTgulma
mouravma, merab yifianma, TurqeTSi gaapara. i. biWikaSvilis
logikiT gamodis, rom daviTis ojaxic ar iyo `ramenairad
mainc mniSvnelovani~, radgan 4 wlis Teimurazi da sxvebi ar
gadamales! daviT bagrations ivanesa da Teimurazis garda,
sxva Svilebic hyavda, romlebsac b-ni i. biWikaSvili msjelo-
bis dros ar axsenebs, Tumca tabulaSi dafiqsrebulebi hyavs.
is ar ambobs, rom daviT bagrationis dedas da or Svils _ 2
wlis nikolozs da 14 wlis mzexaTunas gadasaxlebis adgil-
amde ar miuRweviaT, TbilisSive gardaicvalnen. maT anCisx-
atis taZarSi auges wesi: `tfilisSi tusaRad myofi daviT
bagratovanis Svili nikoloz mokuda da daimarxa. 2 (wlis),
uZuZurobiTa~, `tfilisSi tusaRad myofi daviT bagrato-
anis deda mariam mokuda da daimarxa, 80 wlis~, `tfilisSi
tusaRad myofi daviT bagratovanis qali mzexaTun mokuda
da daimarxa, 14 wlis~.32 xolo daviTis meuRle, qaliSvili
ekaterine, qaliSvili maia _ levan erisTavis qvrivi, Tavisi
![Page 31: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/31.jpg)
30
8 Tvis SvilTan erTad, yizlarSi gadaasaxles. gana, marTebu-
li iqneboda am adamianebis xsovnis Seuracxyofa imis gamo,
rom isini ajanyebulebma ar gadamales? vfiqrobT, b-ni i. bi-
WikaSvilis siZulviliT gajerebuli msjeloba mkvlevaris-
Tvis yovlad dauSvebeli, aramecnieruli da araeTikuria.
Cndeba gonivruli eWvi, rom i. biWikaSvilma ganzrax dauS-
va kidev erTi Secdoma: imereTis mefe giorgi VI-is meuRle
da mefe aleqsandre V-is deda, rodam dedofali, qarTlis
mefis _ giorgi XI-is asuli iyo. amdenad, misi mxridan, irak-
li daviTis Ze bagrationi qarTlis mefeebsac enaTesaveba.
am faqtis miCqmalvis mizniT, i. biWikaSvili 235-e ilustra-
ciaze uTiTebs: `mefe giorgi VI (1703-1720), (tab. 18, #48/41),
dedofali xoreSani (tab. 23, N18/4), da maTi vaJi aleqandre V
(1720-1752), (tab. 18, #51/48), (gelaTis monastris freska)~.33
anu rodam dedoflis nacvlad, i. biWikaSvili vinme xoreSan
dedofals asaxelebs. marTalia, Tu mkiTxveli daeWvdeba
(rac naklebad savaraudoa), iSromebs da ilustraciis war-
werebs tabulas Seadarebs, dainaxavs, rom tabulaSi rodam
dedofali figurirebs, magram gauWirdeba imis dadgena, Tu
romeli informaciaa ufro sando.
i. biWikaSvili ara mxolod ignorirebs Cems naSromebSi
mocemul kvlevis Sedegebs, aramed genealogiuri tabulebis
komentarebSi, rostom da simon bagrationebze Sedgenil bib-
liografiebSic ki ar axsenebs Cems monografias `imereTis
samefos gauqmeba, 1819-1820 wlebis ajanyeba da imereTis bagra-
tionebi~ da broSuras `imereTis de iure mefe vaxtang bagra-
tioni~ (2012). Tu me am pirovnebebis Sesaxeb araferi damiweria,
an damiweria, magram i. biWikaSvils Cemi naSromebi ar unaxavs,
maSin rogor xdeba, rom swored im dokumentis damaxinjebaSi
madanaSaulebs, romelic rostom da simon bagrationebs Seexe-
ba?34 saxeldobr, rostomTan dakavSirebiT mimiTiTebs, rom si-
tyva УРОЖЕНЕЦ unda meTargmna, rogorc ̀ mcxovrebi~. mas rom
rusul-qarTul leqsikonSi Caexeda, advilad darwmundeboda,
rom Tavad cdeboda, magram sxva veraferze Semedava. imereTis
![Page 32: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/32.jpg)
31
bagrationebis mimarT i. biWikaSvilis upativcemulo damoki-
debulebis maCvenebelia is faqtic, rom maT Sesaxeb misTvis
cnobili informacia ar Seavso axali monacemebiT, rac Cems
naSromebSi maqvs dafiqsirebuli. ai, ramdenime magaliTi:
i. biWikaSvili: ̀ 124/13. mariam (maia) daviTis asuli (1812-1839
Semdeg). ioane antonis Ze erisTavi (raWis) (1812-1858)~. sinamd-
vileSi: i. biWikaSvilma ukvalod gaaqro maia bagrationis pir-
veli qmari, levan giorgis Ze dadiani, romelic imereTis 1819-
1820 wlebis ajanyebaSi daiRupa. misi arseboba mkvlevarTaTvis
ucnobi iyo, vidre me ar moviZie utyuari masala.
i. biWikaSvili: `39/19. vaxtang rostomis Ze (? -1845 Sem-
deg)~. sinamdvileSi: vaxtangi 1850 wels, trapizonis axlos
mdebare q. platanaSi gardaicvala.
i. biWikaSvili: `36/19. tariel (haidar-beg) rostomis Ze
(?-1843)~. sinamdvileSi: tarieli 1840 wels, TurqeTSi garda-
icvala. hqonda seraskiris anu generlis Cini. haidar-begis
saxeli ar dasturdeba.
i. biWikaSvili: `3/2. simon rostomis Ze (1812-?)~. sinamdvi-
leSi: simoni 1853 wels gardaicvala.
i. biWikaSvili: `9/3. rostom simonis Ze (21. 02. 1845-?)~.
sinamdvileSi: rostomi 1898 wlis 25 seqtembers gardaicvala.
i. biWikaSvili: `14/9. pepo rostomis asuli~. sinamdvile-
Si: pelagia 1878 wels daibada.
i. biWikaSvili: `17/9. grigol rostomis Ze (1885-1937).~
sinamdvileSi: grigoli daibada 1892 wels.
i. biWikaSvili: `18/9. agrafena rostomis asuli (? 1990)~.
sinamdvileSi: agrafena (Агрипина) 1894 wels daibada.
i. biWikaSvili: `6/2. efrosinia (paxua) rostomis asuli
(1818-?)~. ̀ 7/2. anastasia rostomis asuli (1820-?).~35 sinamdvi-
leSi: i. biWikaSvili orad xleCs da or damoukidebel
pirovnebad warmoaCens erT pirovnebas, romelsac ori saxe-
li erqva. amave dros, mis (Tu maT) gardacvalebis TariRs
kiTxvis niSniT aRniSnavs. Cems monografiaSi dawvrilebiT
maqvs ganmartebuli,36 rom Cemi didi bebia qorwinebis Cana-
![Page 33: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/33.jpg)
32
werSi anastasiad moixsenieba,37 xolo gardacvalebis Canaw-
erSi _ efrosined.38 amave dros, Cems krebulSi `werilebi~
(2006) anastasia bagrationis saflavis fotosuraTic ki ma-
qvs gamoqveynebuli,39 vinaidan is axali napovni iyo. 1920-ian
wlebSi, rodesac salominaos RvTismSoblis eklesia dinami-
tiT aafeTqes, anastasias saflavi daifara da aTwleulebis
ganmavlobaSi dakarguli iyo.
sainteresoa, rom i. biWikaSvilis mtkicebiT, aleqsandre
aleqsandres Ze bagration-imeretinski 1901 wels gardaicva-
la, Tan uSvilod, magram tabulasa da komenterebSi gar-
dacvalebis TariRs kiTxvis niSniT aRniSnavs: `59/49. ale-
qsandre aleqsandres Ze (agvisto 1879-?). Cans 1901 wels.~ am
sakiTxze ufro detalurad qvemoT SevCerdebiT.
niSandoblivia isic, rom i. biWikaSvilma saWirod ar CaT-
vala tabulaSi mieTiTebina irakli daviTis Zis papis, irak-
li grigolis Zis gardacvalebis weli da mxolod dabadebis
weli miuTiTa: `29/17. irakli grigolis Ze (d. 6.04.1925).~40
man Tavi ar Seiwuxa da 2016 wlis bolos dastambul wignSi,
2013 wlis 20 ianvars gardacvlili pirovneba, faqtobrivad,
cocxlad gamoacxada.
irakli bagrationis ojaxis damcirebiT gatacebul b-n
i. biWikaSvils ar unda imis aRiareba, rom imereTSi ukanon-
od Sobili batoniSvilis Svilebic batoniSvilebis wodebas
atarebdnen. amitom, is ganzrax amcirebs vaxtang da tariel
batoniSvilebs, romlebic mefe daviT II-is ukanono Zis, ros-
tom batoniSvilis Svilebi iyvnen. vaxtangi 1819-1820 wlebis
ajanyebis monawileTa nawilma mefed gamoacxada. ruseTis
erTguli rostom erisTavi raWidan veliaminovs atyobinebda:
„imereTi aRiria cud azrovnad da dasves mefed batonisSvi-
li vaxtang da upireben maTis ugunurebiT quTaTis Semodgo-
mas...~41 ajanyebis damarcxebis Semdeg, vaxtangi ZmasTan erTad
osmaleTSi gadaixvewa, sadac sulTnis mier imereTis mefed
iqna damtkicebuli. saistorio arqivSi inaxeba vaxtangis
wodebis dadgenis TvalsazrisiT saintereso dokumenti:
![Page 34: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/34.jpg)
33
„lixT imereTis mefis Zis Zes, da memkvidres, iesian, daviTian,
solomonian, pakratovans, da aw didebulis da caTa sworis
xelmwifisagan mefed wodebuls vaxtangs~.42 xolo TurqeTis
premier-ministris osmalur arqivSi moviZie didi veziris
werili, romliTac sulTans acnobebs: „mocemuli werili
aris imereTis mefis, mefe vaxtangisagan, aseve Tavadebis da
aznaurebisagan...~43 i. biWikaSvili vaxtangTan dakavSirebul
am istoriul faqtebs malavs da acxadebs, rom tarieli (da
vaxtangi? _ m. x.) ar sargeblobda batoniSvilis statusiT:
„..xolo mefis ukanono Svilis Svilebi ki, ukve Tavadis da ara
batoniSvilis statusSi imyofebodnen, magaliTad imereTis
mefe daviT II-is (1784-1789) ukanono Svili rostomi, batoniS-
vilis statusiT sargeblobda, xolo misi Svili tarieli,
TurqeTSi cxovrebisas atarebda haidar-begis (begi niSnavs
Tavads) statuss, rac Semdgom gaugvardaT kidec.~44 vaxtang
da tariel batoniSvilebs erTaderTi STamomavali darCaT _
vaxtang batoniSvilis asuli anastasia, romelic Semdeg niJa-
raZeze gaTxovda. tarielis meore saxeli „haidar-begi~ doku-
menturad ar dasturdeba. mas Svili ar darCenia. gaugebaria,
Tu vis `gaugvardaT~ haidar-begebis gvari? sainteresoa, ras
eyrdnoba i. biWikaSvilis msjeloba Tavadis statusis Sesaxeb?
rogorc vxedavT, i. biWikaSvili istoriul pirovnebas, vax-
tang bagrations, saerTod ar axsenebs. iyo, Tu ara vaxtangi _
batoniSvili? am kiTxvaze pasuxi advili gasacemia: jer kidev
TurqeTSi gadaxvewamde, vaxtangi sigelebs amowmebda beWdiT,
romelzedac amotvifruli iyo _ batoniSvili vaxtangi.45
vaxtang batoniSvilis beWedi. (ssip k. kekeliZis saxelobis
xelnawerTa erovnuli centri, xelnaweri Hd-7335).
![Page 35: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/35.jpg)
34
III. bagration-imeretinskis
gvariT manipulaciis Sesaxeb
1995 wels TbilisSi dafuZnebuli `bagratovanTa saxlis~
winamZRoli q-ni nino bagrationi wesdebas swored am saxeliT
da gvariT awers xels.1 aRniSnulma sazogadoebam SeimuSa-
va `bagratovanTa saxlis~ 2006 wlis memorandumi, romel-
zec q-nma nino bagrationma sadReisod ararsebuli `bagra-
tion-imeretinskis~ gvariT moawera xeli,2 maSin, rodesac es
Sto XX s-is dasawyisSi Sewyda. saqarTvelos teqnikuri uni-
versitetis arqivis ufrosis oficialuri cnobiT dastur-
deba, rom q-ni nino daviTis asuli bagrationi 1960 wlidan
2009 wlis aprilamde bagrationis gvariT muSaobda mxazve-
lobiTi geometriis kaTedraze.3 (cxadia, xelfasi gaicemoda
nino bagrationze da ara nino bagration-imeretinskize).
pirvelad, 2004 wels, iakob axuaSvilma Tavis naSromSi ga-
nacxada, TiTqosda, 1900 wels varSavis general-gubernato-
ris, uganaTlebulesi Tavadis, aleqsandre batoniSvilis
(aleqsandres uganaTlebulesi Tavadis tituli hqonda da ara
batoniSvilis. _ m. x.) gardacvalebis Semdeg, `gvarSi ufro-
soba mefe solomon I-is Zmis bagrat batoniSvilis STamoma-
vals `uganaTlebules~ Tavad daviTs gadaeca, romlis asu-
li nino bagration-imeretinski dRes TbilisSi cxovrobs...~4
wyaro miTiTebuli ar aris, radgan ar arsebobs. varSavis gen-
eral-gubernatori, aleqsandre imeretinski (1837-1900) iyo
konstantine batoniSvilis umcrosi, mesame vaJi. aleqsandres
gardacvalebis dros, anu 1900 wels, cocxlebi iyvnen misi
ufrosi Zmis, konstantine konstantines Zis STamomavlebi:
1. Svili _ vladimeri, romelic mogvianebiT, 1902 wels garda-
icvala. 2. konstantines ufrosi Svili, mixeili im dros ukve
gardacvlili iyo, magram mas hyavda Svilebi: giorgi (1872-
1954), aleqsandre (1875-1906), nino (1870-1952) da Tamari (1873-
1954). 3. giorgi mixeilis Zes sami vaJi ezrdeboda: giorgi
(1897-1972), konstantine (1898-1978) da mixeili (1900-1975).
![Page 36: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/36.jpg)
35
sakiTxavia, aleqsandre imeretinskis gardacvalebis Semdeg,
imeretinskebis ojaxs, romelsac 1900 wels sakmaoze meti gva-
ris gamgrZelebeli hyavda, vin CamoarTmevda gvarSi pirvelo-
bas? maTi winapari konstantine batoniSvili (mefe daviT II-is
Svili) xom solomon II-is mier Tavis memkvidred iyo aRiare-
buli, rac Tavis droze, ruseTis mTavrobamac daadastura.
rogorc nikoloz konstantines Ze imeretinskis naSromidan
Cans,5 man da cxadia, misi ojaxis wevrebma, Tavadma imeretin-
skebma, bagrat batoniSvilis da misi STamomavlebis arsebobis
Sesaxebac ki araferi icodnen. varSavis general-gubernato-
ris sikvdilis Semdeg, bagration-imeretinskis gvari kidev
im mizezis gamo ver gadaecemoda imereTSi mcxovreb daviT
aleqsandres Ze bagrations, rom gardaclili _ imeretinskis
gvars atarebda. bagration-imeretinskebi ki solomon I-is
SviliSvilis, giorgi `buSis~ STamomavlebi iyvnen. maT Tavisi
gvaris gamgrZelebeli vaJi hyavdaT da 1837 wels imperato-
ris mier miniWebuli gvari aravisTvis gadauciaT. gvarebis,
Tu gvarSi pirvelobis gadacema ase martivad ar xdeboda.
q-ni nino bagrationis mamis, daviT aleqsandres Zis gvari
bagrationi iyo da ara bagration-imeretinski da is imereTis
bagrationebSi ufrosi ar yofila.
`bagratovanTa saxlma~, nacvlad imisa, rom i. axuaSvilis
mcdari versia gaesworebina, gaiTavisa igi da `memorandum-
Si~ Seitana, sadac vkiTxulobT: `istoriuli da politiku-
ri tradiciebis mniSvnelobis momdevno mefuri Sto aris _
imereTis bagrationTa Sto. imereTis samefos saTave dasdo
saqarTvelos mefis aleqsandre I didis ZmisSvilma bagrat -VI
(II)-m XV s-is Sua wlebSi. mefe bagrat VI-is (1466-1578) pirdapi-
ri STamomavlebi arian _ (igulisxmeba erTze meti piri, aq ki
erTi piri saxeldeba. _ m. x.) 1900 wels varSavis general-gu-
bernatori (ra moxda 1900 wels? _ m. x.), uganaTlebulesi
Tavadi aleqsandre konstantines Ze imeretinski (1837-1900),
romlis gardacvalebis Semdeg, gvarSi ufrosoba gadaeca
mefe solomon I-is (1752-1784) Zmis _ aleqsandres Ze bagrat
![Page 37: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/37.jpg)
36
batoniSvilis (1740-1800) STamomavals uganaTlebules Ta-
vad daviT bagration-imeretinskis (1894-1937), romlis asuli
batoniSvili da uganaTlebulesi Tavadi, misi aRmatebuleba
nino bagrationi (d. 1915) TbilisSi cxovrobs da ̀ bagratovan-
Ta saxlis~ winamZRolia~.6 imereTis bolo mefem, solomon II-m,
Tavis memkvidred winamorbedi mefis, daviT II-is (giorgi VII-is
Zis) Svili, konstantine batoniSvili rom gamoacxada, memo-
randumSi naxsenebi ar aris. swored am konstantinedan modi-
an imeretinskebi. `memorandumSi~ dafiqsirda uganaTlebules
Tavad daviTisaTvis gvarSi ufrosobis gadacemis mcdari
versia da Tanac, ara bagrationis, aramed bagration-imere-
tinskis gvariT, rac uxeSi Secdomaa. i. biWikaSvili, rogorc
dinastiuri kavSiris `bagratovanTa saxlis~ istoriuli gan-
yofilebis xelmZRvaneli da bagrationTa Sesaxeb naSromebis
avtori, wlebis ganmavlobaSi amzadebda niadags imisTvis, rom
SecdomaSi Seeyvana sazogadoeba da bolos _ memorandumze
xelmomwerni. viwyebT Tanmimdevrulad:
1. 2003 wels, krebulSi `bagrationebi~ i. biWikaSvilma oTx
fotos, uganaTlebules Tavad bagrationTa ojaxis wevrTa
namdvili gvaris nacvlad, `bagration-imeretinski~ daawera:
`210. ioane bagratis (daviTis Ze _ m. x.) Ze bagration-imere-
tinski, meuRlesTan elisabedTan da SvilTan aleqsandresTan
erTad. 211. aleqsandre ioanes Ze bagration-meretinski,
asulTan, TamarTan erTad. 212. daviT aleqsandres Ze bagra-
tion-meretinski, meuRlesTan qeTevan maCabelTan erTad.
213. `bagratovanTa saxlis~ winamZRoli nino daviTis asuli
bagration-imeretinski (d.1915), SviliSvilebTan Tornikes-
Tan, salomesTan da qeTevanTan erTad~.7 rogorc vTqviT,
q-ni nino bagrationis winaprebi bagrationebi iyvnen da ara
bagration-imeretinskebi. amgvari warwerebiT, i. biWikaSvilma
xelovnurad Seqmna gaugebroba. imave krebulSi Sesulia i. bi-
WikaSvilis werili ̀ uganaTlebulesi Tavadebis gruzinskebisa
da imeretinskebis gvarebis warmoSobisaTvis~, sadac vkiTxu-
lobT, rom ̀ Tavad aleqsandre ivanes Ze bagration-imeretnskis
![Page 38: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/38.jpg)
37
`uganaTlebulesobis~ tituli mieniWa~.8 damowmebulia wigni
`Списки титулованным родам и лицам Российской Империи~,9 sadac,
sinamdvileSi, Tavadi aleqsandre _ bagrationad moixsenieba.
istoriuli faqtebisadmi aseTma, rbilad rom vTqvaT, Tavis-
ufalma midgomam, bagrationTa sxvadasxva Stoebis aRreva da
istoriis damaxinjeba gamoiwvia.
2. 2004 wels, ̀ bagratovanTa saxlis~ almanaxSi ̀ bagratovan-
ni~ gamoqveynda i. biWikaSvilis mier Sedgenili genealogiuri
tabula ̀ imereTis mefeebi, bagration-imeretinskebi da imere-
tinskebi~,10 sadac mefe solomon I-is STamomavloba naCvenebi
ar aris, anu namdvili bagration-imeretinskebi Seyvanili ar
arian. maT warmomadgenlebad bagrat batoniSvilis STamoma-
vali uganaTlebulesi Tavadi bagrationebi gvevlinebian, ma-
Sin rodesac maTi gvari _ bagrationi, tabulis dasaxelebaSi
gamotanili ar aris. tabula mTavrdeba q-ni nino bagrationis
SviliSvilebiT, anu bagration-jafariZeebiT. am SemTxvevaSi
daSvebuli uzustobis arsi rom ufro gasagebi gaxdes, Se-
darebisa da ganmartebisTvis mogvyavs amonaridi imave i. bi-
WikaSvilis 2003 wlis statiidan `uganaTlebulesi Tavadebis
gruzinskebisa da imeretinskebis gvarebis warmoSobisaTvis~,
sadac is Sinaarsobrivad swor, Tumca stilisturad gaumar-
Tav informacias iZleva: ̀ ruseTis imperiis saxelmwifo sabWom
1804 wlis 12 seqtembris dadgenilebiT da 1812 wlis 12 mar-
tis ministrTa komitetis gadawyvetilebiT ganisazRvra, rom
mxolod saqarTvelos (qarTl-kaxeTis) mefeebis Svilebi _ ba-
toniSvilebi inarCuneben am wodebas (batoniSvilis wodebas _
m. x.), maTi STamomavlebi atareben `qarTveli Tavadis~ (gru-
zinskebis), xolo imereTis batoniSvilebis Svilebi _ `imere-
Tis Tavadis~ (imeretinskebis) wodebas (es monakveTi sityva
sityviT gadatanilia „memorandumSi“ _ m. x.). ruseTis impe-
ratoris nikoloz I-is nebarTviT, imeretinskebis paralelu-
rad imereTis mefis solomon I-is SviliSvilebi _ aleqsandre
da dimitri giorgis Zeebi _ 1837 wlidan iwodebodnen Tavad
`bagration-imeretinskebad~, xolo mefe daviT II-is STamomav-
![Page 39: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/39.jpg)
38
lebi _ Tavad `imeretinskebad~ (imeretinskebis paralelurad
iwodebodnen imeretinskebad? _ m. x.), romelic maT gvarad
iqca. imereTis mefis solomon I-is Zmis bagrat batoniSvilis
SviliSvilebi ivane da Teimuraz daviTis Zeebi dasaxelebuli
arian 1850 wlis imereTis Tavaduri gvarebis siaSi, rogorc
Tavadi bagrationebi.~11 es monakveTic ucvleli saxiT aris
Sesuli ̀ memorandumSi~. i. biWikaSvili ki Tavis zemoxsenebuli
naSromis 54-e gverdze, sadac wers, rom ivane bagrationi siaSi
am gvariT iyo Seyvanili, imave ivanes bagration-imeretinskis
gvariT ixseniebs, anu erTsa da imave gverdze or urTierTga-
momricxav informacias gvawvdis, rasac axsnas ver vuZebniT.
aseve gaugebaria, Tu man 2003 wels, Tundac erTxel, swori
versia daafiqsira, 2004 wels, almanax `bagratovannSi~ gamo-
qveynebul genealogiur tabulaSi bagration-imeretinskebi
ra dokumentze dayrdnobiT Caanacvla im pirebiT, romlebic
sinamdvileSi sxva Stos warmomadgenlebi iyvnen da bagratio-
nis gvars atarebdnen? 1850 wels imereTis Tavaduri gvarebis
siaSi bagrationis gvariT Seyvanili ivane da Teimurazi rodis
gaxdnen bagration-imeretinskebi? gadavxedoT bagrationTa
XIX s-Si Sedgenil genealogiur tabulebs, romelTa aslebi
mocemulia i. biWikaSvilis naSromSi `bagrationebi. saqarT-
velos samefo dinastia da misi ganStoebebi~. im tabulebSi
q-ni nino bagrationis winaprebi arian dafiqsirebuli. WeS-
maritebis dasadgenad, yuradReba unda mivaqcioT rusuleno-
van warwerebs, radgan dasaxelebuli pirebis statusis kidev
ufro amaRlebis mizniT, i. biWi kaSvili Targmnisas dednisul
warwerebSi mocemul informacias amaxinjebs. ase magaliTad,
me-3-e tabulaSi imereTis mefe aleqsandres Svilad naCven-
ebia bagrati, bagratis Svilad daviTi, xolo am ukanaskne-
lis Svilad `Иван проситель~,12 rac niSnavs: `ivane mTxovneli~.
vimowmebT leqsikons, romlis Tanaxmad `Проситель~ niSnavs
_ `mTxovnels~.13 i. biWikaSvili ki am sityvas batoniSvilad
Targmnis: `batoniSvilis ivane daviTis Ze bagrationis (1810-
1869) muxlobrivi aRwera (1869 w.).~14 aqve ganvmartavT, rom
![Page 40: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/40.jpg)
39
Tavadi ivane bagrationi uganaTlebulesobis titulis mTx-
ovneli, anu maZiebeli iyo. me-4-e tabulaSi ivane mTxovnelis
Svilad dasaxelebulia misi vaJi aleqsandre сын его Александр _ fanqriT miwerili aqvs: прос.,15 rac mTxovnels, imave ma-
Ziebels niSnavs. i. biWikaSvili kvlav araswor Targmans iZle-
va: `batoniSvilis aleqsandre ivanes Ze bagrationis (1851-
1895) muxlobrivi aRwera (1869 w)~.16 bolo, me-5-e tabulaSi
ivanes Svilad naCvenebia aleqsandre, xolo am ukanasknelis
Svilad daviTi _ aqve dafiqsirebulia misi statusi: `Давид. Свят. Кн. Малолетний, опекаемый~,17 rac ase iTargmneba: `davi-
Ti, uganaTlebulesi Tavadi, mcirewlovani, sameurvo~. i. bi-
WikaSvili uganaTlebules Tavadsac batoniSvilad Targmnis:
`batoniSvilis daviT aleqsandre Ze bagration-imeretinskis
(1894-1937) muxlobrivi aRwera (1903w.).~18 gaugebaria, am do-
kumentSi i. biWikaSvili romeli rusuli sityvis Sesatyvisad
iyenebs akviatebul qarTul sityva _ `batoniSvils~? ami-
Tac ar kmayofildeba da daviT aleqsandres Ze bagrations
`bagration-imeretinskis~ gvariT moixseniebs, miuxedavad
imisa, rom dasaxelebul gvars imperatoris brZanebiT, mx-
olod mefe solomon I-is STamomavlebi atarebdnen. damow-
mebul tabulebSic, rogorc vnaxeT, bagration-imeretinskis
gvari ar gvxvdeba. tabulebis warwerebis araswori Targmanic
imaze migviTiTebs, rom i. biWikaSvili Tavis axal naSromeb-
Sic ganagrZobs faqtebis damaxinjebas. unda aRvniSnoT, rom
ivane daviTis Ze bagrationi da misi vaJi, aleqsandre ivanes
Ze bagrationi dakrZaluli arian sofel RvankiTis samebis
eklesiaSi. maTi saflavis qvebs `bagratovani~ aweria da ara
bagration-imeretinski.
3. `bagratovanTa saxlis~ almanaxSi i. biWikaSvilma q-ni
nino bagrationis mama, uganaTlebulesi Tavadi daviT bagra-
tioni ara mxolod bagration-imeretinskis gvariT moixse-
nia, aramed tabulaSi mis saxels amgvari statusi daurTo:
`imereTis taxtis kanonieri memkvidre.~19 es aris istoriis
gamiznuli damaxinjeba da wmindani mefis, solomon II-is nebis
![Page 41: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/41.jpg)
40
abuCad agdeba! 1804 wels, e. w. `elaznauris xelSekrulebaSi~,
romliTac imereTis samefos ruseTis mfarvelobaSi Sesvla
gaformda, mefe solomon II-m taxtis memkvidreobis sakiTxze
Tavisi neba gamoxata: `elaznauris traqtatis~ me-2 muxlSi
mefe solomon II acxadebda, rom im SemTxvevaSi, Tu RmerTi
ar miscemda `mamobrisa sqesisa~ STamomavalT, maSin mis Semd-
gom `mefis Zes konstantines daviTis Zes da misTa STamomav-
lobasa~ unda esargeblaT imereTis mefobis upiratesobiT.20
aRniSnul xelSekrulebas i. biWikaSvili ar iTvaliswinebs da
Tavisi Sexedulebisamebr wyvets imereTis taxtis memkvidre-
obis sakiTxs. solomon II-is gadawyvetileba arc `memorandum-
Sia~ aRniSnuli. Cven mier damowmebuli me-2-e muxli imiTac
aris sayuradRebo, rom taxtis memkvidreebad mxolod mamro-
biTi sqesis warmomadgenlebi arian miCneuli. taxtis namdvi-
li memkvidris, konstantine batoniSvilis mamrobiTi xaziT,
ukanaskneli STamomavali 1978 wels gardaicvala. sagulisxmo
faqtia, rom daviT bagrationis (q-ni nino bagrationis mamis)
sicocxleSi (1894-1937), imereTis taxtis memkvidre Tavadi
imeretinskebis StoSi, mamrobiTi xaziT STamomavlebi arse-
bobdnen. daviTi ki taxtis memkvidred aravis uRiarebia. Ta-
vis Tanadroul dokumentebSi, daviTi _ bagrationis gvars
atarebs, mag., 1912 wlis sabuTSi ixsenieba `uganaTlebulesi
Tavadi daviT aleqsandres Ze bagrationi~.21 1910-an wlebSi,
daviTs dagiravebuli hqonda soflis mamulic da quTaisSi
mdebare Zveli saxlic. 1918 wlis 9 dekembers is wers Txovnas:
`quTaisis mixeilis saadgilmamulo bankis gamgeobas. Txov-
na daviT aleqsandres Ze bagrationisagan~.22 arsebobs versia,
TiTqosda, sabWoTa periodSi man gvari Seicvala da CekiSvi-
li gaxda, Tumca amis damadasturebeli dokumentebi Cven ar
gvinaxavs. cnobili istorikosi niko berZeniSvili wers, rom
RvankiTSi vaso kortma RirsSesaniSnavad miiCnia bagrationis
nabudaris Cveneba da daviTis Sesaxeb aseTi cnoba miawoda:
`gvaric gadikeTao. amboben, CekiSvilad daiwerao...~23 (daviT
bagrationis CekaSi muSaobis faqti dasturebdeba istorikos
![Page 42: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/42.jpg)
41
n. kirTaZis naSromSi gamoqveynebuli m. koRuaSvilis 1924 wlis
dakiTxvis oqmidan.24 agreTe, q-n babo dadianis mogonebebidan25
da sxva). daviT bagrationi 1937 wels mainc daxvrites.
4. mas Semdeg, rac `memorandumSi~ imereTis samefo sax-
lis ufrosobis gadacemis Sesaxeb mcdari versia dakanonda,
romlis Tanaxmad, q-ni nino bagrationis mamaze gvarSi ufro-
soba 1900 wels, varSavis general-gubernatori aleqsandre
imeretinskis gardacvalebis Semdeg gadavida, i. biWikaSvili,
rogorc Cans am versiis aradamajereblobas mixvda. mas ar-
aviTari gancxadeba ar gaukeTebia, `memorandumis~ xelmom-
werni ar gaufrTxilebia ise SeTxza axali versia, romelic
ukve arsebuls da dakanonebuls abaTilebs. Tavis axal naS-
romSi i. biWikaSvili wers: `1810 wlis aneqsiisa da 1815 wels
mefe solomon II-is uSvilod gardacvalebis (mefe solomons
konstantine batoniSvili hyavda naSvilebi. _ m. x.) Semdeg,
imereTis samefo saxlSi ufrosoba gagrZelda mefe solomon
I-is STamomavlebiT, kerZod, batoniSvili aleqsandre gior-
gis Ze bagration-imeretinskiT (1815-1862) (elaznauris xe-
lSekrulebis me-2 punqti gauqmda da Seicvala? _ m. x.). Semd-
gom, mis ZmisSvilze, aleqsandre aleqsandres Zeze (1880-1901)
da am ukanasknelis uSvilod gardacvalebis Semdeg 1901 wels,
ufrosoba imereTis samefo saxlSi gadavida mefe solomon
I-is (1752-1784) umcrosi Zmis _ bagrat batoniSvilis (1740-
1800) STamomavalze, batoniSvil daviT aleqsandres Ze bagra-
tion-imeretinskize (1894-1937), romlis asuli, misi samefo
umaRlesoba batoniSvili nino bagrationi (1915-2009) Tbilis-
Si cxovrobda da `bagratovan Ta saxls~ saTaveSi edga 1995-
2009 wlebSi~.26 sad daikarga va rSavis general-gubernatori?
i. biWikaSvilis axal versiaSi misTvis adgili ar darCa! axla
gamodis, rom uganaTlebules Tavad daviT bagrationze, an
rogorc i. biWikaSvili uwodebs, `batoniSvil daviT aleqsan-
dres Ze bagration-imeretinskize~ gvarSi ufrosoba aleqsan-
dre konstantines Ze imeretinskis (1837-1900) gardacvalebis
Semdeg, 1900 wels ki ar gadasula, aramed aleqsandre aleq-
![Page 43: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/43.jpg)
42
sandres Ze bagration-imeretinskis (1880-1901) `uSvilod
gardacvalebis~ Semdeg, 1901 wels. aq uadgilo ar iqneba ga-
vixsenoT, rom `bagratovanTa saxlis~ 2001 wlis gancxadebis
Tanaxmad, bagration-imeretinskebis Sto, romelic solomon
I-is ukanonod Sobili SviliSvilisgan momdinareobda, tax-
tis memkvidre ar yofila.27 axla ki i. biWikaSvili amtkicebs,
rom mefe solomon II-is Semdeg, imereTis samefo saxlSi
ufrosoba mefe solomon I-is STamomavlebiT gagrZelda. am
gancxadebis damadasturebeli sabuTi ar arsebobs. i. biWikaS-
vili aseve amtkicebs, rom aleqsandre aleqsandres Ze bagra-
tion-imertinski 1901 wels gardaicvala, Tumca aSkaraa, rom
misi gardacvalebis Sesaxeb araviTari informacia ar gaaCnia.
es naTlad Cans mis mier Sedgenili genealogiuri tabulidan
da komentarebidan, sadac man 1879 wels dabadebuli aleqsan-
dre aleqsandres Zis gardacvalebis weli, rogorc zemoT
vTqviT, kiTxvis niSniT aRniSna: `59/49. aleqsandre aleqsan-
dres Ze (agvisto 1879-?)~.28 aki, amtkicebda, rom xsenebuli piri
1901 wels gardaicvala da Tanac uSvilod! 1901 wels i. biWikaS-
vili gverds ver auvlida, radgan dasaxelebul wels `iveria-
Si~ gamoqveynda werili ̀ imereTis ukanasknel mefeTa STamoma-
valni~, sadac aleqsandre aleqsandres Ze ixsenieba: `...Tavadi
aleqsandre aleqsandres Ze amJamad orenburgis iunkerTa sas-
wavlebelSi swavlobs, xolo olga aleqsandres asuli dedas-
Tan cxovrobs~.29 1901 wels, 21 wlis aleqsandre aleqsandres
Ze cocxali iyo. misi Semdgomi bedi cnobili ar aris. i. biWi-
kaSvilma unda ganmartos, sad naxa misi gardacvalebis cnoba
da Tu naxa, tabulaSi kiTxvis niSnis nacvlad gardacvalebis
weli ratom ar Cawera? vfiqrobT, naTelia, rom i. biWikaSvili
axdens sxvadasxva faqtebiT, gvarebiT, TariRebiT manipulacias.
Tavisi axali versiiT man `memorandumis~ versia gaabaTila,
Tumca xsenebuli `memorandumi~ arsebiTad ganxilvis gareSec
unda gamocxaddes baTilad, vinaidan masSi dafiqsirebulia
xelmowera bagration-imeretinskebis gvariT, romelTa bolo
warmomadgenelis, aleqsandre aleqsandres Zis kvali 1901 we-
ls ikargeba da mas Tavisi gvari aravisTvis gadaucia.
![Page 44: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/44.jpg)
43
i. biWikaSvili Tavis 2016 wels gamocemul naSromSi
asaxelebs saarqivo dokuments: „fondi 2, damatebiTi aRwer-
iloba, saqme 109. f 1-10 (1832 w.) О князе Теймуразе Давидовиче Багратион-Имеретинском.~30 mogvyavs Targmani: „Tavad Teimu-
raz daviTis Ze bagration-imeretinskis Sesaxeb.~ 1830-ian
wlebSi Teimuraz daviTis Zes jer kidev CamorTmeuli hqon-
da bagrationis gvaric da wodebac, xolo bagration-imere-
tinskis gvari am Stos arasodes hqonia. sinamdvileSi,
saarqivo dokumentSi weria: „...Теймураза Давидовича (или багратиона)~,31 rogorc es saqarTvelos erovnuli arqivis
mier 2018 wlis 28 marts gacemuli cnobiTac dasturdeba.
![Page 45: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/45.jpg)
44
teqstSi Teimurazis Sesaxeb naTqvamia, rom mas arasworad
ewoda Teimuraz davidovi `неправильно назван Теймуразом Давидовым,~ da rom is unda iwodebodes ara davidovad, ar-
amed Tavad bagrationad: `должен именоваться не Давидовым, а князем Багратионовым~. arc saTaurSi da arc dokumentis te-
qstSi bagration-imeretinski naxsenebi ar aris.
usamarTlobis gvirgvins ki `saqarTvelos samefo saxlis~
oficialur saitze gamoqveynebuli `sofel RvankiTSi mcx-
ovreb bagrationTa ojaxis genealogiuri tabula~ warmoad-
gens. sagangebod aris naCvenebi ukanono Svilis Stos aRmniS-
vneli wyvetili xazi, romelic mxolod irakli bagrationis
ojaxis dasamcireblad aris gamoyenebuli. diax, mas hyavda
ukanonod Sobili winapari _ simon bagratis Ze bagrationi,
magram sxva aq dasaxelebul pirebs ar hyoliaT? TviT mefe
aleqsandre V-is mama, mefe gioirgi VI ukanonod Sobili da am
tabulaSi dasaxelebuli yvela bagrationis winapari ar yo-
fila? `batoniSvilebi da uganaTlebulesi Tavadebi bagra-
tion-imeretinskebi~ mefe solomon I-is uknonod Sobili
SviliSvilis, aleqsandre batoniSvilis Zis _ `giorgi bu-
Sis~ STamomavlebi ar arian? ratom ver vxedavT aq wyvetil
xazs? axla, rac Seexeba irakli bagrationis Stos: ratom
aris rostomTan wyvetili xazi? Tu rusi moxeleebisaTvis
sakmarisi aRmoCnda mariam dedoflis mowmoba, romliTac man
rostomis mimarT amgvari ciliswameba gaabaTila, ris Semdeg
maT msgavsi sisulele aRar gaumeorebiT, nuTu am tabulis
SemdgenlisaTvis dedoflis sityva arafers niSnavs? arc im
faqtisTvis miuqcevia yuradReba, rom am ojaxis yvelaze
didi mteri, Tavadi ivane bagrationic ki ukanonod Sobilad
mxolod svimons asaxelebs da ara rostoms!
![Page 46: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/46.jpg)
45
`saqarTvelos samefo saxlis~ oficialur saitze
gamoqveynebuli, araobieqturad Sedgenili,
genealogiuri tabula:
![Page 47: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/47.jpg)
46
am tabulis SemdgenlisTvis arafers niSnavs rostomis
dasacavad 1853 wlis 31 ianvars dawerili mowmoba, romelsac
Tavadaznaurobis 23 warmomadgenelma moawera xeli, xolo
maTi xelmowerebi Sorapnis mazris TavadaznaurTa winamZ-
Rolma, Tavadma wereTelma daamowma. es arc ormocdaaTi
Tavadis da aznauris Cvenebebs uwevs angariSs, arc Tavadaz-
naurTa 12 warmomadgenlis mier 1880-ian wlebSi daweril
„ficiTi aRTqmebs.“ elementarulma siZulvilma yovelgvari
saarqivo masala gadawona. aq ukve nebismieri mtkicebuleba
uZluria!
axla ganvixiloT mesame svetSi daviT batoniSvilis Sem-
deg dafiqsirebuli „batoniSvilebi da uganaTlebulesi Ta-
vadebi bagration-imeretinskebis“ vinaoba. daviT batoniS-
vilis STamomavlebi Tavadebi iyvnen da ara batoniSvilebi,
xolo 1881 wels maT uganaTlebulesi Tavadi bagrationebis
tituli eboZaT. bagration-imeretinskis gvari maT arasodes
hqoniaT, rac naTlad davasabuTeT. tabulis Semdgenels isini
solomon I-is STamomavlebSi „ereva“. sakiTxavia, Tu romel
yalb versias eyrdnoba pativcemuli Semdgeneli, rodesac
maT bagration-imeretinskebad moixseniebs: a) „bagratovan-
Ta saxlis“ 2006 wlis memorandumSi dafiqsirebul yalb
versias, romlis Tanaxmad, daviT bagrations gvarSi pir-
veloba da bagration-imeretinskis gvari 1900 wels varSa-
vis genaral-gubernatoris, aleqsandre imeretinskis gar-
dacvalebis Semdeg gadaeca (rac sinamdvileSi ar momxdara).
b) i. biWikaSvilis mier 2016 wels Tavis naSromSi dafiqsire-
bul yalb versias, romlis Tanaxmad, daviT bagrations gvar-
Si pirveloba da bagration-imeretinskis gvari 1901 wels,
aleqsandre aleqsandres Ze bagration-imeretinskis uS-
vilod gardacvalebis Semdeg gadaeca (sinamdvileSi, ale-
qsandre 1901 wels 21 wlis iyo da misi gardacalebis weli
cnobili ar aris). g) orive yalbi versiis sinTezs, Tuki ase-
Ti ram SesaZlebelia. d) yovelgvari versiis gareSe, Semd-
geneli mxolod sakuTar neba-survils eyrdnoba.
![Page 48: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/48.jpg)
47
imereTis 1819-1820 wlebis ajanyeba saqarTvelos istori-
is tragikuli nawilia. vfiqrobT, ajanyebis monawile, natan-
ji ojaxis wevrebis daundoblad damcireba ara mxolod maTi
naTeli xsovnis Seuracxyofa, aramed garkveul wilad, Cveni
istoriisadmi upativcemulobis gamovlenaa.
P. S. imereTis bagrationebTan dakavSirebiT daSvebuli
uzustobebi saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis
`macneSi~32 gamoqveynebul samecnoero werilSi ganvixile. pa-
suxad, socialur qselSi, Cems fb-is gverdze `bagratovanTa
saxlis~ saxe, vinme mamuka bagrationi mwers:
`mamuka bagrationi: Tqven Tavxedobas marTla zRvari ara
aqvs da ar SegCebaT arc erTi yalbi svla!!!!! bodiSs momixdiT rac
gamibedeT!!! `bagratovanTa saxlis~ istorikosze ki bodiSis moxda
aucileblad mogiwevT!!!!!!!!!!!!!~
Tan meti damajereblobisT-
vis camet Zaxilis niSans svams.
misi aseTi gaRizianeba imiTac iyo
ganpi robebuli, rac, arc mas da
arc i. biWikaSvils saerTod ar ex-
eba; saxeldob, me Semdegi faqti
gavasajarove: 2015 wels, inglisSi,
bonhemis auqcionze 3 700 girvanqa
sterlingad gaiyida frangi mxat-
vris, jorj antuan kemanis mier
1806 wlis 30 ivliss, londonSi Se-
rulebuli medalioni petre bagra-
tionis gamosaxulebiT, romelic SecdomiT svimonis por-
tretad dasaxelda. CarCos ukana mxareze datanili XIX s-is
warera gvamcnobs: Prince Simon Bagratis Dze Bagration-Imeretin-sky (b.1771).
![Page 49: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/49.jpg)
48
gamoyenebuli literatura da wyaroebi:
winaTqma
1. imereTis istoria aRwerili batoniSvilis vaxuStis mier, Tb.,
1902, gv. 27.
2. iqve, gv. 42.
3. iqve, gv. 54.
4. m. xomeriki, imereTis de iure mefe vaxtang bagrationi, Tb.,
2012.
5. laSa giorgis droindeli mematiane, tf., 1927, gv. 20.
6. `bagratovanTa saxlis~ almanaxi `bagratovanni~, Tb., 2001, gv.
24.
I. irakli bagarationis (imerelis) ojaxis istoria
1. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. f. 8, 8a.
2. iqve, f. f. 71, 72a.
3. quTaisis arqivi, fondi 1, saqme 237, f.f.16, 17.
4. iqve, f. 55.
5. sea, fondi 489, aRwera 6, saqme #103.
6. vaxtang VI. samarTlis wigni, Tb., 1955, gv. 80.
7. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237 f.
f. 57, 58.
8. quTaisis centr. arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237, f. f.
58, 71a-72.
9. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 1008, f. 539.
10. k. kekeliZis xelnawerTa erovnuli centri, xelnaweri Hd-5454.
11. i. gavaSelaSvili, erTi soflis istoria, Tb., 1992, gv. 4-8.
12. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 1008, f. 539.
13. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 6414, f. 2.
14. sea, fondi 2, aRwera 2, saqme109, f. 9.
15. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 6858, f. 5.
![Page 50: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/50.jpg)
49
16. sea, fondi 2, aRwera, 1, saqme 6414, f. 2.
17. sea, fondi 2, aRwera 2, saqme 109, gv. 9.
18. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 6858, f. 4.
19. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 6858, furc. 5.
20. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 70.
21. iqve, f. 72 a.
22. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 71a.
23. iqve.
24. iqve, f. 73.
25. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 78.
26. iqve, f. f. 43, 45.
27. Список Княжеским и Дворянским родам Имеретии, С.-Петербург, 1851, с. 95.
28. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 7.
29. iqve, f. 22.
30. iqve, f.22.
31. iqve, f. 23.
32. iqve, f. 23.
33. iqve, f.27.
34. iqve, f. 87.
35. i. gavaSeliSvili, erTi soflis istoria, Tb., 1992, gv. 33.
36. iqve, gv. 32.
37. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 58.
38. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera1, saqme 237,
f. 44.
39. m. xomeriki, imereTis samefos gauqmeba, 1819-1820 wlebis
ajanyeba da imereTis bagrationebi, Tb., 2012, gv. 363.
40. i. doliZe, qarTuli samarTlis Zeglebi, t. II, Tb., 1965, gv.
561.
![Page 51: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/51.jpg)
50
II. `bagratovanTa saxlis~ istorikosis mier faqtebis damax-
injebis Sesaxeb
1. `bagratovanTa saxli~, i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarT-
velos samefo dinastia da misi ganStoebebi, Tbilisi, 2016,
gv. 50.
2. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, saqme 237, f. f.16, 17.
3. iqve, f. 55.
4. iqve f. f. 8, 8a.
5. iqve, f. f. 71, 72a.
6. k. kekeliZis xelnawerTa erovnuli centri, xelnaweri Hd-5454.
7. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 1008, f. 539.
8. sea, fondi 2, aRwera 1 saqme 6858, f. 5; i. biWikaSvili, dasax.
naSromi, gv. 51.
9. i. biWikaSvili, dasax. naSromi, gv. 51.
10. sea, fondi 2, anaweri 1, saqme 2832, f. 6a.
11. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 78.
12. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 1119, f. f. 22, 23.
13. Акты, t. VI, naw. II, gv. 232. N427.
14. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 71.
15. iqve, f. 79 .
16. iqve, f. f. 43, 45.
17. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 7.
18. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. 40.
19. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aRwera 1, saqme 237,
f. f. 22, 27.
20. quTaisis centraluri arqivi, fondi 1, aaRwera 1, saqme 237,
f. 44.
21. `imereTis samefos gauqmeba, 1819-1820 wlebis ajanyeba da
imereTis bagrationebi~, Tb., 2012, gv. 363.
![Page 52: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/52.jpg)
51
22. i. biWikaSvili, dasax. naSromi, gv. 50; sea, fondi 2, an. 1,
saqme 6858, f. 5.
23. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 6858, f. 5.
24. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 2832, f. 7.
25. m. Ciqovani, qarTuli folkloruli Canawerebi leningradSi,
puSkinis sax. institutis Sromebi, 1948, gv. 105.
26. m. xomeriki, imereTis samefos gauqmeba, 1819-1820 wlebis
ajanyeba da imereTis bagrationebi, Tb., 2012, gv. 326.
27. i. biWikaSvili, dasax. naSromi, gv. 51.
28. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 6858, f. 76.
29. sea, fondi2 aRwera 2, saqme 6414, f. 2.
30. iqve, f. 5.
31. i. biWikaSvili, dasax. naSromi, gv. 51.
32. sea, fondi 489, aRwera 6, saqme 5, f. f. 24, 25.
33. i. biWikaSvili, dasax. naSromi, gv. 130.
34. i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarTvelos samefo dinastia
da misi ganStoebebi, gv. 51.
35. i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarTvelos samefo dinastia
da misi ganStoebebis genealogia, gv. 335-336.
36. m. xomeriki, imereTis samefos gauqmeba, 1819-1820 wlebis
ajanyeba da imereTis bagrationebi, gv. 364.
37. sea, fondi 489, aRwera 6, saqme 103, f. 492.
38. sea, fondi 489, aRwera 22, saqme 565, f. 19.
39. m. xomeriki, werilebi, Tb., 2006, gv. 298.
40. i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarTvelos samefo dinastia
da misi ganStoebebis genealogia, gv. 338.
41. sea, fondi 2, aRwera 1, saqme 1008, f. 379.
42. sea, fondi 1449, aRwera 1, saqme #397.
43. TurqeTis premier-ministris osmaluri arqivi, BOF. C. HR. 175/8737.
44. i. biWikaSvilis dasax. naSromi, gv. 49.
45. m. xomeriki, imereTis de iure mefe _ vaxtang bagrationi.
krebulSi: saqarTvelos Tavadaznauroba, t. III, Tb., 2017, gv. 120.
![Page 53: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/53.jpg)
52
III. bagration-imeretinskis gvariT manipulaciis Sesaxeb
1. „bagratovanTa saxlis~ almanaxi „bagratovanni“, #1, 2001, gv.
12.
2. `bagratovanTa saxlis~ 2006 wlis memorandumi~, wignSi: k. qo-
riZe, i. biWikaSvili, saqarTvelos samefo saxlis kancelaria,
bagrationebi, samefo taxtis memkvidre, Tb., 2016, gv. 233-234.
3. saqarTvelos teqnikuri universitetis arqivis ufrosis cno-
ba 42.19. 26/42-17. 24. 02. 2017, gv. 1.
4. i. axuaSvili, qarTuli gvar-saxelebi, t. IV, Tb., 2004, gv.155.
5. Н. К. Имеретинский, Багратиды в России, xelnawerTa erovnuli
centri, xelnaweri ROS 637.
6. k. qoriZe, i. biWikaSvili, bagrationebi. samefo taxtis mem-
kvidre, Tb., 2016, dokumenti #4, gv. 231.
7. bagrationebi. samecniero da kulturuli memkvidreoba, Tb.,
2003, gv. 546.
8. i. biWikaSvili, `uganaTlebulesi Tavadebis gruzinskebisa da
imeretinskebis gvarebis warmoSobisaTvis~ krebulSi `bagra-
tionebi~, gv. 54.
9. Списки титулованным родам и лицам Российской Империи. Издание Департамента Герольдии Правительствующего Сената. Спб. 1892,с. 11.
10. `bagratovanni~, #2, Tb., 2004, gv. 10.
11. `bagrationebi. samecniero da kulturuli memkvidreoba~,
Tb., 2003, gv. 54.
12. i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarTvelos samefo dinastia
da misi ganStoebebi, gv. 258.
13. rusul-qarTuli leqikoni, tomi II, Tb., 1958, gv. 786.
14. i. biWikaSvili, „bagrationebi. saqarTvelos samefo dinastia
da misi ganStoebebi“, gv. 258.
15. i. biWikaSvilis dasax. naSromi, 259.
16. iqve.
17. i. biWikaSvilis dasax. naSromi, gv. 260.
18. iqve.
19. `bagratovanni~, #2, Tb., 2004, gv. 10.
![Page 54: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/54.jpg)
53
20. i. doliZe, qarTuli samarTlis Zeglebi, t. II, Tb., 1965, gv.
561.
21. quTaisis centr. arqivi, fondi 22, saqme 7188, f. 26.
22. quTaisis centr. arqivi, fondi 22, saqme 7188, f. 28.
23. n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis sakiTxebi, w. II Tb.,
1964, gv. 5.
24. n. (elisabed) kirTaZe, 1924 wlis ajanyeba saqarTveloSi, qu-
Taisi, 1996, gv. 315.
25. b. dadiani, mogonebaTa dRiurebi, Tb., 2008, gv. 47.
26. i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarTvelos samefo dinastia
da misi ganStoebebi, Tb., 2016, gv. 34.
27. `bagratovanTa saxlis~ SeniSvnebi statiaze `sruliad saqa-
rTvelos~ gamo~. almanaxSi `bagratovanni~, Tb., 2001, gv. 24.
28. i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarTvelos samefo dinastia
da misi ganStoebebis genealogia, Tbilisi, 2016, tabula #19,
gv. 330.
29. `imereTis ukanasknel mefeTa STamomavalni~, gaz. `iveria~,
1901, #21.
30. `bagratovanTa saxli~, i. biWikaSvili, bagrationebi. saqarT-
velos samefo dinastia da misi ganStoebebis genealogia, Tb.,
2016, gv. 322.
31. sea, fondi 2, aRwera 2, saqme 109.
32. m. xomeriki, imereTis bagrationebTan dakavSirebuli uzus-
tobebis Sesaxeb, `macne~, istoriis, arqeologiis, eTnologii-
sa da xelovnebis seria #2, 2017, gv. 191-204.
![Page 55: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/55.jpg)
54
danarTi
solidur samecniero JurnalSi, kerZod, saqarTvelos
mecnierebaTa erovnuli akademiis `macneSi~ (istoriis, ar-
qeologiis, eTnologiisa da xelovnebis seria #2, 2017)
gamovaqveyne samecniero werili, romelic „bagratovanTa
saxlis“ istorikosis, b-ni i. biWikaSvilis mier imereTis
istoriasTan dakavSirebiT daSvebul uzustobebis nawils
Seexeba. `saqarTvelos samefo saxlma~ nacvlad imisa, rom
dainteresebuliyo da kompetenturi istorikosebisTvis
ekiTxa azri `akademikos~ biWikaSvilis naSromze (romel-
sac samecniero xarisxic ki ar gaaCnia), Tavis veb-gverdze
ukritikod gamodo misi naazrevi. iZulebuli gavxdi a. w. 20
Tebervals, gazeT `saqarTvelos respublikaSi~ Ria werili
gamomeqveynebina. rogorc mosalodneli iyo, werils Sedegi
ar mohyolia, magram sazogadoebam naTlad dainaxa, Tu ra
ususur braldebas miyeneben. gTavazobT dasaxelebul pub-
likacias:
Ria werili baton nugzar bagration-gruzinskis
CemTvis cnobili gaxda, rom Tqveni ojaxis oficialur
vebgverdze `saqarTvelos samefo saxli~ (http://www.royal-house.org.ge/danarTi-№7) ganTavsebul saqarTvelos samefo sax-
lis kancelariis 2010 wlis gancxadebis danarTSi #7, gauge-
bari gziT aRmoCnda citata Cemi monografiidan `imereTis
samefos gauqmeba, imereTis 1819-1820 wlebis ajanyeba da
imereTis bagrationebi~, romelic 2012 wels, SoTa rusTav-
elis erovnuli samecniero fondis mxardaWeriT gamoveci.
garda wlebTan dakavSirebuli kuriozisa, wayenebuli ma-
qvs absurduli braldeba: TiTqosda, davamaxinje dokumen-
ti, romelic rostom bagrations Seexeba: `Tu SevadarebT
rusul original teqsts, mis qarTul TargmanTan, rome-
![Page 56: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/56.jpg)
55
lic q-n m. xomeriks ekuTvnis, naTlad vlindeba `mTargmne-
lis~ mier originali teqstis damaxinjeba, radgan уроженец Имеретинского Княжества iTargmneba Semdegnairad _ imereTis
samTavros mcxovrebi da ara `imereTis samTavrodan~, Tan,
ratomRac brWyalebSi?!~ vfiqrob, Zneli ar aris (Tundac
rusul-qarTuli leqsikonis meSveobiT) darwmundeT, rom
sityva УРОЖЕНЕЦ _ `mcxovrebs~ ar niSnavs. garda amisa,
pirovneba, romelic dokumentSia dasaxelebuli, warmoSobiT
imereTidan iyo, magram wlebis manZilze da am mocemuli
dokumentis Sedgenis droisaTvis peterburgSi cxovrobda,
radgan imereTis 1819-1820 wlebis ajanyebaSi monawileo-
bis gamo, samSobloSi dabruneba akrZaluli hqonda. rusi
Cinovnikebis mier SeTiTxnil dokumentSi imereTis samefo
`imereTis samTavrod~ iwodeba. me Cemi protesti brWyalebSi
CasmiT gamovxate, ramac Tqveni aRSfoTeba gamoiwvia. sainte-
resoa, Tqven rogori reagireba moaxdineT imereTis istori-
is aseT uxeS damaxinjebaze? albaT, Cemi Sexseneba ar unda
iyos saWiro, rom imereTis istoria sruliad saqarTvelos
istoriis nawilia. imereTis samefos samTavrod gamocxa-
deba da daknineba zogierTi vai-mkvlevaris interesebSia.
amjerad ar Sevexebi imereTis samefos da imereTis bagra-
tionebTan dakavSirebul sxva uzustobebs, romelTa erTi
nawili ganxiluli maqvs saqarTvelos mecnierebaTa erovnu-
li akademiis macneSi (istoriis, arqeologiis, eTnologiisa
da xelovnebis istoriis seria: #2. 2017).
dabejiTebiT gTxovT, daavaloT Tqvens gverdze am teqs-
tis ganmTavsebels, rom gancxadebidan amoiRos Cemi saxeli.
manana xomeriki, ist. mecn. doqtori,
`imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebis“
aRmasrulebeli mdivani.
![Page 57: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/57.jpg)
56
sarCevi
winaTqma ....................................................................................... 3
I. irakli bagarationis (imerelis) ojaxis istoria ............... 6
II. „bagratovanTa saxlis“ istorikosis mier faqtebis
damaxinjebis Sesaxeb .................................. .............................. 20
III. bagration-imeretinskis gvariT manipulaciis Sesaxeb .... 34
gamoyenebuli literatura da wyaroebi ................................ 48
danarTi. Ria werili baton nugzar bagration-gruzinskis ...... 54
![Page 58: imereTis mefeTa STamomavalTa sazogadoebadspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/267091/1/...rom ukanono Svilebis taxtze asvla qarTuli dinastiuri samarTliT, an qarTuli eklesiis mxridan am](https://reader030.vdocuments.net/reader030/viewer/2022040722/5e317fd982ca414d510006b4/html5/thumbnails/58.jpg)