رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

1

ر دل

رائ د را

ي :ز رڳ ئن د ا

ي رڳ ر م بد

ؤف سنآ اي بض پبلشروائيس www.voiceofsindh.net | voiceofsindh12@yahoo.com

Contact: 0332-3895458

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

2

م د وا

ئدم ئھ د د

ب ۾ ، ۽ ئ

ا ي ئ .

ــــ رאشد مورאئي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

3

!نهنجي خوאبن جا شهزאدאم

.همايان توکيدل جو شهر گ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

4

ا

ان م”جنهن ڏאت جي ڏيھ ۾ روشن ستارو آهي،سائين رאشد مورאئي، سنڌ جي אدبي دنيا جو אهو هن قوم جي كن كن ڳالهين تي جي ڏيندو ”، “ضمير چهنڈڙيون هنيون”، “باغي هان مان باغي هان زشون رهيون آهن، אهي لاهڻ کان ته ڳريون آهن پر אنهن کي ڳائڻ پنهنجو א سندس جيكي به نوتي مون ناچيز. جنهن سنڌ جي سوين نوجوאنن کي زندگي سان منهن مقابل ٿيڻ جو دڳ پئي ڏسيو آهي سائين رאشد مورאئي نه رڳو אعلي پائي جو شاعر آهي پر هك אهڑو عظيم אنسان آهي .رهي آهين شعري مجموعي کي ڇپائڻ جي سعادت حاصل كندي مون کي تمام گھڻي خوشي حاصل ٿي جي ه אهڑي قومي شعر .پڑهڻ جو אندאز ٻڌڻ سان ڏאڍو حز حاصل ٿيندوخود سائين جي پختگي، روאني، ۽ هڑא شعر تخليق كيا آهن، جن جي شعريא سميت سوين “!آهيان كن، پڄرندو منهنجو آهي من محسن سان گڎ كتابن ڇپائڻ جي شروعات كئي تڎهن אهو سوچيو هيم ته پهريون كتاب پنهنجي مون كجھ عرصو אڳ جڎهن אلمهرאڻ فائونڈيشن نالي אدאرو قائم كري ٻين كمن .فرض سمجھان ٿو پهريون كتاب حر تحريك جي ۽ . ئي ڇپائيندس ليكن אئين نه كري سگھيسسائين رאشد جوجيكو سائين אلهورאئي אدאسي جي “ تاريخ حريت سنڌ” جو لکيل مشهور ليکك ملهار فقير خاصخيلي کي آڻڻ ۾ به دير ٿي پنهنجي كجھ كوتاهين سبب سائين رאشد جي هن شعري مجموعي .خاص مهرباني سان كمپوز ٿيل مليو אهو ڇپايم منهنجي אها كوشش رهندي ته سنڌ . ٿوهلكو محسوس كيانجو ٻيو ڇاپو ڇپائي پاڻ کي ڏאڍو “دل جو شهر”شاعري جي هن مجموعي جي مصدאق سندس “ دير آيد درست آيد ”بهرحال. وئي آهي ر אن لا رڳو پختي ٿئي پهجن جن جي پڑهڻ سان قومي سوچ نئوאسين کي אهڑيون كاوشون پهچا چيئرمين عاجز منگي .رאين ۽ رٿن جو אنتظار رهندوאوهان جي مثبت . لوچ ۽ پوچ به ٿئي אلمهرאڻ فائونڈيشن، سانگھڑ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

5

رائ د ر-را ئ ت ئن دو : ا

عر اپسند شت، منهنجو ساٿي، منهنجو همسفر، منهنجو من منهنجو دوس ،رائرا

، لاها چاڙها، گھٹيون گھيڑ، مرحلا ۽ مقام آيا۽ אن جي فن جي אرتقا ۾ جيكي پختگيفكر جي هن شاعر جي .مطالعو كيو آهي تمام ويجھو ۽ אن جي فكر جي شخصيت، فن جيمون رאشد.آهي سوא هك ٻي אهڑي كشش طري هم آهنگي کان منهنجي ف ساڻس.آئون אنهن سڀني کان وאقف آهيان ! - مزאج هن سڄاڻ شاعر کان بيحد متاثر كيو آهي ۽ אهو آهي سندس صوفياڻوهئي، جنهن مون کي طرح جي كدورت، كيني، بغض ۽ مير دليون هر ن هو ۽ صوفين جوهك سچو، سپيتو صوفي جو وאلد بزرگوאر دشرא. אجرא، پاכ ۽ پوتر روح هئااي گھر ۾ جنم ورتو آهي، جتي אڇرאشد هك אهڑ جيئن صاف ۽ شفاف آئيني تي چنڈ جو אولڑو ۽ عكس جركندو نظر אيندو אئين جركي رهيو آهي، ۽ وسيع فكر جو אثر رאشد جي سرشت ۽ طبيعت تي אن ماحول، تربيت. آهن مدي کان پاכ هونديون نهين حاجت پڑهڻ پڑهاوڻ ڻ دي، وسک رمز وجود وڃا”حبت، پيار، אنسانيت جو אحترאم ۽ م.آهي ي عقيدي تي אٹل هو پاڻ אنه. אيمان ۾ لغزش نه אچي سگھي آهيאنهي بنيادي عقيدي تان سندس فن ۽ فكر جي کليل فضا ۾ تجربي تي تجربا حاصل كندو رهيو آهي، پر كڎهن به نكري، علم جيتوڻيك ورهين کان رאشد אنهي ماحول مان ٻاهر . متو آهي صوفين جو دين ڌرم ۽ بنيادي“.!دي :ويساھ جو אظهار هنن لفظن ۾ ٿو كريفتوي نه ڏيو، كافر نه چئو، مومن کي ميان منكر نه سڎيو،

.اـمان سلامت آھ אڃــٿي אيـن مـهـونسو ـسچ پچ ته אسان ج جي هي عارفاڻي سٹ سرجي אنهي شعر جي تاثر ۾ ٻڎل رهيس ۽ منهنجي ذهن تي مصري شاھمان جڎهن رאشد هك אدبي گڎجاڻي ۾ אسان کي אهو شعر ٻڌאيو ته كيتري دير تائينپهريون ڀيرو :آئي تهسچ پچ ته رאشد جي پنهنجي زندگي به محبت وאري مذهب جو كامل نمونو آهي ۽ سندس “.!عشق سڄوئي אسلام، مذهب محبت عين مبارכ” جو אهو نور ۽ جوت ۽ جمال ئي کيس پنهنجي سمورن تي سونهن مٿي אيمان ۽ عرفان پيشاني وجھ ۽ ذهن تي بمنهنجي دل تي كو جڎهن ۽---- بنائڻ جو كارڻ آهيساٿين ۽ رفيقن ۾ هر دلعزيز جي ع تي منهنجي هك دوست علي گل عباسي1967 جون 14پهرين ملاقات، رאشد سان منهنجي .سكين ڏيندو آهيان سلي پنهنجي אڃايل روح کي تباغي شاعر سان سور کان ن، ٻنڌڻن ۽ بندش غلط ريتن، رسمنمونجھ تري אيندي آهي ته هن אنقلابي، صوفي ۽ سماج جي هن جي آوאز کي سمجھڻ، پروڙڻ، پرکڻ ۽ پرجھڻ جي . ۽ אڃا تائين سندس پيڇو كندو ٿو رهان ‘پيڇو كيوورאشد ج’ مون بقول شمشير جي .باضمير، حساس ۽ אنسان دوست ساٿين جي تلاش هئي אن وقت مون کي رאشد جھڑن . אڄ تائين ساڻس روحاني تعلق قائم آهيکانمعرفت ٿي ۽ אن ڏينهن هن جي شاعري منهنجن .هن جي كوتا منهنجي دل جي ترجمان آهي. كوشش كندو ٿو رهان

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

6

، زندگي جي مسئلن ۽ مونجھارن سندس كلام ۾ ڌرتي جو دردنظر ٿي אچي، پرپختگي ۽ روאني مون کي سندس كلام ۾ نه رڳو فني .אحساسن، אڌمن، جذبن ۽ جولانن جي لفظي عكاسي آهي ، אنسانيت سان پيار، وطن ۽ سچائي جي سرهاڻ، אمن ۽ אيكتا جي بي لوث تڑپجي پيڑא، سونهن ن صاف لفظن صد جو روح به شامل آهي ــــ ۽ ماجي مقسان بي אنتها محبت ۽ پورهيت سان پنهنجائپ ته رאشد אسان جو جوڙ ۽ אسان جي سٿ جو هوندي به אسان لي دل سان אهو به چوندس ۾ ۽ نهايت ک هي אهو وقت هو، . ويو هوظالمانه طريقو مسلط كيو، دهشت ۽ دٻا وאروسنڌي אدب تي ڏאڍ، ڏهكا )خاكم بدهن ( مٹائين پاكستان جي نقشي تان سنڌ جو نا.ش ۽ אمتحان جو دور هولا سخت آزمائ אهو دور سنڌي אدب . لکندو پيو אچيمستقل طور ۽ مسلسل ع کان1957 رאشد .كجھ سال وڌيك آهي جيتوڻيك منهنجي شاعري جي عمر، رאشد جي شاعري جي عمر کان .کان كن ڳالهين ۾ אڳرو آهي، پنڈ پهڻ لائي كري، چپن تي چپ سر تسليم خم جي آڏو אستاد אلشعرא به مصلحتنجڎهن وڏא وڏא ز جي سرمستي صدאئن ا شاعر אي هن سكوت ۽ سناٹي کي سنڌ جي محب وطن.هوپلجي رهيو پهرن هيٺ سڄو تخليقي אدب سخت کان سخت صليبن تي رقصان هيون،، سوچونويڑيا ويازنجير ذهنن تي . جو دور هو אضطرאب، بي يقيني جي كيفيت لا אهو دور سخت گھٹ، ٻوسٹ،دאنشورن سنڌ جي حساس، با ضمير، ترقي پسند ۽ محب وطن “!چشم بندو لب به بندو گوش بند ”. ويا هئابنجي ، جام ۽ مينا جون علامتون هميشه عارض ۽ گيسو---- بدليو، گل ۽ بلبلكردאر بدليا، فكر جو אندאز ۽ ب جا אقدאر بدليا، تخليق جا موضوع אد.آهيونپچ ته אسين سڀ אن جو پڑאڏو صور ڦوكيو، سچ אياز هن سناٹي ۾ جو . אميدن جا نوאن گونچ ڦلارياوستي وستي، وאهڻ وאهڻ سنڌو אٿل کاڌي، .ويئي ۾ حركت אچي אتساھ سان אڳتي وڌيا ته موت هٿان مات کاڌل زندگيهك نئين ۽ ڀرپور عزم ۽ همايوني، عبدאلكريم گدאئي، تنوير، شمشير ۽ ٻينيدربخش جتوئي، نيازز کان سوא حا، אيٹوڙيو جي رאشد . پنهنجو ڇوھ ۽ لهر لهر جي پنهنجي لئي هئي ڇولي ڇولي جو--- هيون آيل لهرون אوچتو نوאن آوאز אڀريا، אهي آوאز אلهامي آوאز نه هئا، پر ڌرتي جي پاتال مان אڀري .موضوع بنجي ويا سنڌي شاعري جا ڌرتي، אنسان، پورهيت ۽ אنسانيت--- مان نكري ويوننڌي شاعريهميشه لا س فنائيت تي ن جي אنتها هن ڌرتي جي محبت ۾ אشاعري جي شروعات به حسن مجازي کان ٿي ۽ رאشد جي . منجھان هئيشاعري به אن كاري رאت جي رئي تي آس ۽ אميد جي جركندڙ ستارن :ٿي آهي

جھڑو نقشو سنڌ جو، تهڑي تنهنجي سونهن،.منهنجي روح ورونهن، ڏسڻ پسڻ ٻنهي کي مون ڏٺو آهي ! ---ا آهن ۽ אها آهي لکڻ ۾ سندن مستقل مزאجيجنهن سبب هو אسان سڀني کان سره رאشد ۽ אستاد بخاري، جيتوڻيك אسان جي سٿ جا شاعر آهن، پر אنهن ۾ هك אهڑي خوبي آهي، دאبهار حالتون كهڑيون به هجن، אنهن جي س.ته אسان جي رفيقن مان אهي ٻه شاعر تمام گھڻو ٿا لکن جو جھي سوگھو كري ڇڎيو آهي، ڏאنوڻ وهنن کان كڎهن به رسي نٿي؟ هنن ڏאت کي كي אهڑא ته אلائي ڇو؟ ڏאت . لکڻ، هنن جي جبلت آهي، لکڻ، هنن جي زندگي بنجي چكو آهي. چكو آهيبنجي روحاني غذא ، هنن جي لکڻ. هي لڳاتار لکندא ٿا رهن. ڇانيل نه ڏٺيسوچن تي אسان كڎهن به אدאسي ۾ فقط אنهن ٻن شاعرن تي ڀرن شاعري جي אها پالوٽ אسان پنهنجي سا.جڎهن چاهين، لکي سگھن ٿا ن كلام ري سندس بهت.سڄي شاعري جو جزو مس آهي جو هي مجموعه كلام سندس ‘رאشد ’.ڏٺي . مل آهيتلام تي مشك هن مجموعي ۾ لکيل موאد جو گھڻو حصو سندس شروعاتي .نه سگھيا آهن ۽ نقادن کان دل کولي دאد ورتو آهي، سي هن مختصر مجموعي جي زينت بنجي אديبن، شاعرنپرאڻن ۽ نون توڙي سنڌ ۾ مشهور كيو آهي - شاعري ۽ אهي نظم، جن رאشد کي هندאنقلابي سندس

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

7

. پورهيئي جو نچوڙ آهيٿك جي لڳاتار ۽ אڻکيتر ۾ پنهنجي جگر جو رت ڏيئي، تخليق ۽ فن جا جيكي سدאبهار ڦول لڳايا آهن؛ هي مجموعو אن كلا ‘رאشد’ . سندس نظرياتي وאبستگي جي تسلسل جي نشاندهي ٿو كريسوچ ۽ אدب ۾سندس جي ذهني אرتقا، کي هن شاعرهي موאد אسان. אنهي ۾ كافي شيون پو جون به آيل آهنجيتوڻيك ڀوڳي ڀوڳي جس هجيئي، برپٹ كيئي باغ،

!ساوכ ۽ سرهاڻ! محنت جو ڦل آهي مالهي : پنهنجي پورهئي جي ڦل تي سندس אٹل ويساھ جو אظهار هيئن كيو אٿس

ڦل منهنجي محنت جو منهنجي پونير کي مليو ته به ٺيك ٿيو؛ميوو نه سهي كو ٻور سهي منجھه ڏٺو،مون پنهنجي حياتي! وאنگر محبت، وفا، אخلاص، زندگي جي אدאس ۽ تاريك رאهن تي هو هك سچي پورهيت :אتساھ سان تهعزم ۽ אنهي .هو هميشه אڳتي وڌندو رهيو آهي! ---ش ۾کان بهتر جي تلا هن ڌرتي کي جنت بنائڻ جي عشق ۾، بهتر .سچائي ۽ سونهن جا سرها سرها ڦول سجائيندو رهيو

سلامت سونهن کي رکبو،! ڏئي سر حسن تي ساٿي ! سهڻن جو دم گھٹجيحيف، جيآ ق تي شאسان جي ع رאشد ـــــ جيئن دאڻو ڌرتي ۾ جذب ٿي ۽ پاڻ مٹائي گل و گلزאر بنبو آهي : جو قائل آهي‘سک رمز وجود وڃاوڻ دي’אنهي جنت جي تخليق جي عشق ۾

ٻني ۾ אن ٻيجي جيان، אچو پکڑي پئون رאشد ! !ه جي ڳورن ۾، پيو دאڻن جو دم گھٹجينڈپڑن جا

:هو پنهنجي آئيڈيل مقصد سان هيئن مخاطب آهي .وڌندو رهيو آهي جھومندو جھومندو אڳتي کان بيخبر، پنهنجي ڌن ۾ مستاهرאھ جا سڀ كنڈא هٹائيندو، دنيا و مافي هو پنهنجي منزل جي تلاش ۾ هن . مقصد جي رאھ ۾ אها فنائيت، مقصد سان عشق جي אنتها آهي

سڀ سور سهي،! ويندس אي سڄڻ مان گلڑن خاطر كنڈن جو !يادن جي سهاري جيئندس پيو، ويجھو نه سهي تون ڏور سهي

؟گھري، مان ٻٻرن کان ڇو ٻير گھرאنبيدאد نگر ۾ دאد

!، گھر تنهنجو روشن نور سهينمان تاريكين ۾ تاتيل ها

دنيا جي خبر آ، منهجو قدر هو كونه كندي، پر پو به صبر،!يت سان، صدمن کان چكناچور سهيسانمون عشق كيو אن

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

8

:دلين جي ڌڙكنن جو آوאز بنجي ويندو אنهن جي کيس يقين آهي ته جن ماڻهن لا هو سوچي ۽ لوچي ٿو، هك ڏينهن سندس كلام

كو دאنشور جي دوست نه ٿيو، كو ميت مفكر كين مليو،!ين بڻيو، هاري ئي سهي، مزدور سهيكو شاعر ساٿي ك

ورهيت مون کي پيار ڏئي، پنهنجو سمجھيو ته خوشي ٿيندي،كنهن پ

.ـيهعظ به به وڃي وهلور سـرت ڌאري ۽ وאڀل زאهد نــفـ

“:كنهن پورهيت مونکي پيار ڏئي؛ پنهنجو سمجھيو ته خوشي ٿيندي” ، مان سمجھان ٿو ، אها پيڑ، جهد ۽ جاکوڙھ، אهو جذبو ۽ جنون شعور، אهو فكر، אها ساڃ אهو پڑهندڙن جي آڏو אچي هڑي وقت روشني جي لاٽ بنجي رאشد جو هي كلام هك א.پرکڻ گھرجي رאشد جي هن پورهئي کي אنهي ئي سگھاري سوچ جي پس منظر ۾ .هو אسان کي ڏيڻ چاهي ٿو אهو روح آهي رאشد جي אن پيغام جو، جو .، فني ۽ تخليقي אرتقا جو محرכ آهيرאشد جي نظرياتي نڌي אدب ۾ جاري ـــسان ــאها پرچارכ هك وڏي پلاننگ س אها مهم ۽ ---محسوس كري رهيو آهي رــــــــ ۾ فخين سڎאئڻـــتر جو روحاني وאرث ۽ جانش پنهنجو پاڻ کي سارهر ننڍو ۽ وڏو אديب، אڄ سنڌ جو . هئڻ جي وكالت زور ۽ شور سان جاري آهي‘אدب جي غير نظرياتي’ڎهن رهيو آهي، ج نظرئي سان ته אديب لا كنهن به کان ننڍن شهرن تائين אهو زهر پکيڑيو پيو وڃي وڏن شهرن--- آهي سنڌي אدب ! كئي پئي وڃيپرچاروאري فلسفي جي نان تي سنڌي אدب ۾ فرאريت جي پٺڀرאئي جي كيڎي نه پلاننگ سان سارتر جي وجوديت گڎجاڻيون شاهد آهن ته ھرאيل تعزيتي۽ אنهن جي ياد ۾ گ ليک عقيدت پيش كرڻ لا لکيل تعزيتي، مري ويل كن אديبن جي روحن کي خرאجشامن جا אسٹيج אخبارن جا אدبي صفحا، كتابي سلسلا ۽ مختلف אديبن سان ملهائجندڙ .وאبستگي ضروري ناهي کيل پڑهيل ۽ باشعور سنڌي אدب ۾ אهو رجحان تڎهن کان وٺي آيو آهي، جڎهن کان אسان جي كن ل . بجا، جدت ۽ نوאڻ جي نان تي كر کڻي رهيو آهين رجحان אدب ۾ ترقي پسند نظرئي جينئو سنڌي אدب ۾ אهو !جي אٿاريل طوفان جي زد ۾ آهي‘ אدب برא אدب’ك دفعو وري سبب هپٺڀرאئي حالتن جي سهكار ۽ سامرאجي ذهنن جي جي ٻاريل نظرياتي لاٽ، ناموאفق‘אدب برא زندگي’۾ ، پنهنجي خيالي خول کي عوאم کان كٹي، אنهن جي مسئلن کان منهن موڙي پنهنجو پاڻ ورندאنش جا، پاڻ منسلك كرڻ جي ب سانسمجھي، پنهنجي فكر کي پورهيت جي سگھارن هٿن جي پورهئي אديب جڎهن پنهنجو پاڻ کي كجھ وڌيك فلسفي. ڇڎيو ۾ پنهنجو پاڻ کي بند رکيجي قيدخاني به جي كنهن ڎهن نوאڻ جي نان تي هر אها بكوאس، جا سمجھڻ لڳندو آهي، تکي كجھ مٿانهون جو אديب،.هيو ٿيندو آهيكوڙهئي سماج جو روح به كوڙ ” : شيخ אياز جي لفظن ۾. بنجي ويندي آهي تخليق ۽ אبدي אدب وٹس אعلىسمجھ ۾ نه אچي سگھي، سا فرאر جي باوجود אدب تخليق ته كري ٿو، هو پنهنجي .آهي ڏمر کان منهن موڙي، אهو كانئر ۽ كميڻوزندگي جي ڏאڍ ۽ سرجڻهار جوٺي جڳ سان دل! باقي وٹس آهي ٹكي جو ٹامون אدب، زندگي جي کاري کوھ ۾ كوڙفرאري . نه بهلائيندو آهي אهڑو. كنگري آهي، جنهن ۾ وسوڙل آب حيات تلاش كن ٿاجي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

9

“.۽ سسي نيزي پاند אڇلائڻ هر كنهن جي وس ۾ نه آهيناهي مادي زندگي لا אنقلاب جي كوشش ڳڀرو جي رאند، پرهجي طرح مادي زندگي کي אهميت نه ڏيندوكو אديب ناهي، جو دلي يبن، شاعرن ۽ ليکكن جي هندستان جي ترقي پسند مصنفين، אدع ۾1936 אهوئي سبب آهي جو وضاحت كندي چيو هو ته؛ پسند قدرن جي ، אدب جي ترقيي پريم چند جي صدאرتي خطبي ۾، برک אديب منشپهرين كانفرنس

، ۾ ” ئ ادب، ادب آ ھ ا ئن ،ا

، ، ب ھ آزاديھ روح ۽ ز

؛ ئ ۽ب رو ، ئن ۾ ي، ادب ا ا

ئري ئن وڌ “. ا אد يقينا אديب جي غير س مراندهي كئي هئي، אن مان سندي جڳ جي نشنهن جوٺ ج אياز : هن پيغام مان ٿئي ٿو ڏאنهن موكليل سندسكئي، אن جو אظهار אنهي ئي كانفرنس محسوس ۾ پاڻ کي بند رکي جا گھٹ ۽ ٻوسٹ خيالي خول جا ورهيه אنهيوي ٹيگور ورهينك اهم. هڻي رهيو آهي، هٿورאڙيونپنهنجو پاڻ کي אنسانيت، زندگي ۽ زندگي جي ڇكتاڻ کان كٹي جنهن جي אنڌאري کولي ۾ هو وאري אها خيالي دنيا آهي، وאبستگي غير نظرياتيجانبدאري ۽

אديبن کي אنسانن ۾.عوאم کان كٹجي אسين אوپرא بنجي ويندאسين جي مون وאنگر زندگي جي مسئلن.، אنهن کي سمجھڻو آهيرهي مون هك. رهڻ مان كجھ به نه ورندو کان كنڈ پاسائتوڇكتاڻ

ضت كئي آهي، هاڻا ريعرصي تائين سماج کان كٹجي جيكا سبب آهي ۽ אهوئي אچي ويئي آهيسمجھتي אن جي غلط هجڻ جي مون

منهنجي شعور.جو مان نصيحت ٿو كريان ته אوهين به אيئن نه كجونسانيت سان محبت א هن نتيجي تي پهچايو آهي ته سماج ۽مون کي نه كامياب جيكڎهن אدب אنسانيت سان هم آهنگ نه ٿيندو ته.كندא رهو دل ۾ منهنجي) سچائي(אها حقيقت . مقصد ماڻي سگھندو۽ نه پنهنجو ويندو

“.وسائي نٿو سگھي وאنگر جركي رهي آهي ۽ אنهي کي كوبه دليل جوتسچ جي אزلي : ٹيگور אدب جو صحيح كارج هيئن ٿو بيان كري אڳتي هلي مهاكويאن بيان ۾ نشان زندگي جو كوبه نالوجنهن ۾ شادאبي ۽. אڄ אسان جو ملك هك ويرאن رڻ پٹ آهي” ۽ אندوھ کي אسان کي کپي ته هن غم. ذرو ذرو دک درد جي تصوير بنيل آهيجو ملك . كونهي تي مفاد ملك ۽ قوم جي ڀلائي کي ذא. ٿيڻ نه ڇڎيويچارو جا سنيها سڻائي ۽ كنهن کي به ناאميد ۽ هر אنسان کي אميد ۽ مسرت .ڳائيگيت سجاڳي جا جوشيلا.قوم ۾ نئين زندگي جو روح ڦوكي گھرجي ته هو ملك ۽ فرض هئڻ جو אديب. مٹائي، زندگي جي چمن جي نئين سر آبياري كريون

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

10

قوم، سماج ۽ אدب جي . رض آهيننڍي ۽ وڏي ۾ پيدא كرڻ، אديب جو ف تي ترجيح ڏيڻ جو جذبو هر ب ۾ غير جانبدאري ۽ غير אقتباس مان وאضح ٿي אچي ٿو ته אد مها كوي ٹيگور جي مٿئين “. دنيا جو مستقبل روشن ٿي نٿو سگھيقسم، جيستائين هر אنسان نه کڻندو، تيسين بهبودي جو هي ۽ بربادي اب تאھ سماجي هك ر.آسودگي ۽ آزאدي جي مسرتن ڀري منزل ڏאنهن وٺي ويندڙ آهي ۽ אستبدאد جي رאھ آهي ۽ ٻي رאھ אمن، אستحصال، پر ماريت-هك رאھ ڏאڍ، ڏمر، ڏهكا، جبر .نظريا، ٻه مختلف طاقتون، سڌي يا אڻ سڌي طور تي هك ٻئي سان آمهون سامهون جنگ ۾ رڌل آهن وאٹي تي، جتي ٻه -ي هن ٻه ڇو ته زندگي ج. بكوאس آهينظرياتي وאبستگي جو نظريو، سرאسر ،جي رאھ آهي، هك رאھ پيڑيندڙ جي رאھ آهي، ٻي رאھ אنسان ذאت جي ڀلائي ۽ آسودگي سان وفادאر ۽ قلم جي سچي سپيتآهي؛ ۽ پيڑيل طبقي جي پيڑ پكاري طبقي جي رאھ آهي ۽ ٻي رאھ ڏאنهن قدم قدم تي مظلوم، محكومخوشحالي אن ٻه وאٹي تي زندگيکي پاڻ لا فيصلو ي سپاهي ۽ مخالف طاقتن ۽ قوتن مان كنهن جو ساٿ ڏئي ٿو؟ هن جي كرڻو پوندو ته هو אنهن ٻنهي متضاد هي ار كنهن نه كنهن طبقي سان هر عمل، هر سوچ ۽ ويچ منهنجو .طور تي مان كابه شي ناهيان آهي ته אنفرאدي كير آهن؟ ۽ هو אنهن کي كهڑي ساڃاھ ۽ شعور ڏئي ٿو؟ ظاهرتخليق جا كردאر منهنجو كوبه نظريو ’ ته محض אئين چئي مان جند ڇڎאئي نٿو سگھان قافلي سان آهي؟مان كهڑي همدرديون، منهنجو ساٿ ۽ سهكار، אنهن ٻن رאهن تي ويندڙ قافلن فيصلو كرڻو پوندو ته منهنجون مون کي אهو ! كنهن نه كنهن لاڙي ڏאنهن رهنمائي كندو هوندو ۽ منهنجو شعورلاڳاپيل آهي אئين به ته : كري ڇڎيان خيال ۽ فريب نظر سمجھي، نظرאندאزخوאب/ אنهي سڄي ڇكتاڻ کي وهم يا غيرجانبدאر آهيان كنهن به ڌر سان وאسطو ناهي، مان يا زندگي جي ڇكتاڻ ۾ منهنجو‘!ناهي אستحصالي طرح سڌي فرאڊ آهي، فرאر آهي، منافقي آهي ۽ אها منافقيغيرجانبدאري دوکو آهي، .ي كري ٿورح سان كنهن نه كنهن لاڙي جي ترجمان سڌي يا אڻ سڌي طمنهنجو عمل ، رجي ته سندن هر سوچ ياد رکي ڇڎڻ گھ سنڌ جي فرאريت پسند אديبن کي. ٿيطبقي جي حق ۾ وڃي يڑא جي ترجماني كري ته אديب ۽ پورهيت عوאم جي پאدب پورهيت. אنهن جو ئي ترجمان آهيسان ڳانڍאپيل هجي، ڇو ته هو پنهنجي طبقي جي لحاظ سان ضرور لاڳاپيل ۽ قوم جي אجتماعي جدوجھد يا پيڑيل ۽ אن جي عمل، אن جو قلم توڙي قدم، پيڑل طبقيאن جون لکڻيون، אن جي سوچسمجھي، ضمير آڏو جوبدאر ٿو جي אجتماعي ۾، אنسانيتجو אديب پنهنجو پاڻ کي هن ڇكتاڻ وאري ماحول ساڳئي وقت، ر آهي، אڀرندڙ تضادن تي جنهن جي كرڙي نظ نونطور تي سمجھي ٿو ۽ سماج ۾ نت ۽ وهكري کي شعوري هك لازمي ڳالھ آهي ته جو אديب تاريخ جي אرتقائي فلسفي אها .ندو آهينصف آهي، جو كنهن جي به كاڻ نه كڍאهڑو م ۽ وقت هك وقت جي كسوٹي تي پرکجن پيونهر عمل، هر قدم، سندن قلم ۽ قلمي كاوشون، ياري אنقلابي אديب ميكسم گوركي جي جڳ مشهور ۽ دنيا جي نام. مان وڇوٹي ختم ٿي وڃي :لفظن ۾ تهئ ” ب ار ئ ۽ ئن رت ۾ ئ را ھ ف ا

دي، ئ ر ھ ام( ئغ ،)ر ، ( د )ر

رب دڙ ۽ ئ ئغ ئ د ئ رب ۽ ا ب

رب وڌ ئغ رح د ھ ڱ ، ئ ئ .

ھ ر ر ب ئ د ۽ ا ا

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

11

ئ ۾ ر چ اڳئ ز ئ، دا و ئن ئغ و ۽ د

، ئ ئن ڌار و ھ ئڌر ئن برک ڏا ر

رد ل ئ ا ئ ر ار ئ ۽ ئڻ د ئ، ض (دا

ڳئ) را ھئئڳ ئن ر ائ “.۽ ۽ مقدس رشتي جو عملي نمونو אسان ، אٹوٽ ڳانڍאپي ط، تسلسل هٿ ۽ دماغ جي אنهي لطيف رب نهن ۾ شاعر جن شاهكار تخيل مان ملي ٿو، کي چلي جي مشهور אنقلابي شاعر پبلونرودא جي ه :پنهنجو پاڻ کي عوאم جي وچ ۾ بيهاري، پنهنجي سڃاڻپ هيئن ٿو كرאئي مان אوهان سان ملي هك ٿي ويو هان،”

.و אهو ذرڙو هان، جيكو توهين آهيومان مٹي ج

مان אهو אٹو،.۽ אهو گيت آهيان، جيكو توهين آهيو

مان אهو فطري ضمير آهيان،!نهن کي خبر آهي ته אهو كٿان آيو آهي ۽ كيڎאنهن ويندوج

ٹي ناهيان،نمان كا ڏور وڄندڙ گھ نه وري ڌرتي ۾ دفن ٿيل كو אهڑو هيرو،!جنهن جي ڇنڈڇاڻ نه كري سگھجي

.مان عوאم آهيان .مان لكل دروאزو آهيان .كاري سڑيل ماني آهيان

۽ جڎهن אوهين منهنجو آڌرڀا كيو ٿا،.کي ئي ٿا مان ڏيوپاڻ ڄڻ ته

ڄڻ אهڑي مهمان جو آڌرڀا ٿا كريو،كئين ڀيرא كٺو ويو آهيجو

“!۽ بار بار پيدא ٿيندو رهيو آهي :كيو آهي عوאم سان پنهنجائپ جو אهڑو تصور آمريكا جي هك غير معروف شاعر ڊאن ويسٹ به ظاهر مان אنقلابي آهيان! ٻڌو! ٻڌو”

رخو ٿا سڎين،ماڻهو مون کي س مان بالشويك آهيان: ماڻهو ٿا چون

!پر אي جنوبي آمريكا جا پورهيت ساٿيو אوهين مون کي سڃاڻو ٿا ته مان كير آهيان؟

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

12

!مزدورؤ! אي هاريو

!نيگرو نسل جا غريبو !۽ אي تاريك مستقبل ڏאنهن وאجھائيندڙ نوجوאنو

كيو آهي تهאوهان كڎهن אهو محسوسهيان،آ‘ אوهان ’-----نما

.مان ڊאن ويسٹ به آهيان خاموش فضائن ۽ אمن جو شيدאئي

.هك پورهيت هيو ڇا ٿيندو آهي؟رجنهن جي کهرن هٿن کي پتو آهي ته پو

------- ڙدليكن مان شاعر آهيان אنصاف ڏאنهن پكارين مان אوهان لا ڌאريو ته ناهيان

مان אهوئي پورهيت، مزدور، جابلو علائقي جو“!ڊאن ويسٹ کيو آهي مون منڍ ۾ ئي ل.جنهن ۾ بنگال جي نذرאلاسلام کي باغي شاعر سڎيو وڃي ٿومعني ۾ نه، אسين سڀ دوست کيس باغي شاعر ضرور سڎيندא آهيون، پر אنهي.هوچي منھ ۽ چي گويرא به نه آهي منهنجي نزديك رאشد .سنڌ جو پبلونرودא يا ڊאن ويسٹ آهي‘ رאشد’آئون אئين به نٿو چوאن ته غالبا אهوئي محرכ آهي، אنسانيت سان سندس ته رאشد جي تربيت نج صوفياڻي ماحول ۾ ٿي آهي ۽

سٹ، وي ، نه ته ڊאنجي كلام ۾ جو درد، سوز ۽ پيڑ سمايل آهي، سا אن ئي محبت جو نتيجو آهي هن . مون لکيو آهي ته محبت کيس ورثي ۾ ملي آهي.! جوبي پناھ پيار ۽ پورهيت سان پنهنجائپ ورت ۽ تنظيمي جاکوڙ جي ضر بنجڻ لا جنهن سائنسي شعورهوچي منھ ۽ چي گويرא ،پابلونرودא : ۽ ذهني ڇكتاڻ جو אظهار هن ريت ٿو كري هك كشمكش.بنجي نه سگھيو آهي هو جن كردאرن کي سارאهي ٿو، دل چاهيندي به אڃا אنهن مان .آهي، رאشد ۾ אڃا אن جي کوٽ آهي ي، سوچ نه ساماڻيאڃان عام ج! אلا

دودو، هوشو،ناهيان،هيمون كالاڻي، אكيلڑو، هوڏאنهن سو ساڻي،هيڎهن آن

پيٹ به پورت ٿو گھري، پرت به پرאڻي، هن آ پاڻي،نڎيهن آهي باھ ۽ هنڏوه

سا پر شل رهجي אچ، جا پر ڏאڏאڻي،ي

.سمر تي ساڻي، شال نه ٿئي سنڌ جي *

گھري قربانيون، پيٹ گھري پورت،قوم אٹو، لٹو ۽ אجھو، ظاهر ضرورت،

عشق چوي ٿو ڀانئيو، فاقي کي فرحت،ٻن باهين جي وچ تي، ماڻهن موڙهي مت؟

.منهنجي سوچ جي! مٹجي وئي صورت، سرتا

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

13

‘ ضمير چهنڈڙيون هنيون’ سندس نظم .ئن کان فرאر هن لا ناممكن آهيزندگي جي مسئلن ۽ پيڑא . وقت جھنجھوڙيندو رهي ٿويس پنهنجو فرض אدא كرڻ ۽ كجھ نه كجھ كرڻ لا هرضمير، ک رאشد جو سجاڳ . אها ڇكتاڻ، ذهني پيڑא آهي، ته ٻئي طرف ضمير جو فيصلو آهي هك طرف :سندس سجاڳ ذهن ۽ ضمير جو آوאز آهي؟ ڇا كيان، ۽ ڇو كياننوچيم؛ ته آجڎهن به س !چهنڈڙيون هنيونته ذهن ۾ سيون لڳيون،ضمير جڎهن به سوچيم، ته پاڻ لا ڇو ڏچو كيان، نفعو پويم پاڻ کي، ته كم رڳو אهو كيان، پنهنجو ڀلو كيان،ٻين سان ڇا وڃي، رڳوئي

طرح سچ אبدي ڇكتاڻ ۾ شاعر جڎهن کلي אنهيجي زندگي ۽ موت، فنا ۽ بقا، سچ ۽ كوڙ !ضمير چهنڈڙيون هنيونته ذهن ۾ سيون لڳيون، ؟سوچيم، مصيبتون سهان، ته ڇو سهانجڎهن به رڳو نه مون ته بار آه، جي سچ چوאن، ته ڇو چوאن، و وجهان،۽ باھ ۾ ٻين جي، پاڻ کي وجهان ته ڇ ؟چيم، ته قوم لئه لکان ته ڇو لکانجڎهن به سو .کي אجتماعي ڀلائي تي ترجيح ٿو ڏئي ته سندس ضمير ٹڑي پوي ٿوزنگي کي ٻين جي خوشي لا אرپڻ جو عزم ٿو كري، پنهنجي ذאتي مفاد جو ساٿ ڏئي ٿو، پنهنجي سهان،وאسطي ستم جڎهن سوچيم، ٻين جي ۽

ڀلي ته مان سڑאن، پچان، ٻين کي سک ڏئي سگهان، ! ته مان ئي رאشدא אچان אچي نه كو،אچي،ٻيو

دم ڏيان؛ڀلي ته سر وڃي سندم، ڀلي ته آجنهن جي אپٹار سندس ! شاعر جي محبت ۽ عشق جي אنتها אها آهي زندگي جي مقصد سان هن !ته ذهن ڄڻ ٹڑي پيو،ضمير وאھ وאھ كئي ساني سان سمجھ آ هاڻي אسان کي رאشد جي محبت جو فلسفو. كلام ۾ جابجا ٿيل آهيهن مجموعه אهو پنهنجي وطن ! عزم کي ورجايو آهيرאشد هن مجموعي ۾ جابجا אنهي! جي خوشحاليאنسانيت ٿي אسان جي آڏو آيو آهي، אهو آهي سندس آئيڈيل محبوب جو تخيل چٹو ئي چٹو۾ אچي ويندو ۽ :جي هر ماڻهو جي دل جو دروאزو ٺڑكائي ٿو

ن كٿي تو كاڻ،ڏس ته كٿي کان پهتو آهيان، آ

كجھ ماڻهو مان سڃاڻ! سڃاڻ پرينماڻهو مان

! ،دאس تنهنجي سونهن אهي آپن ڇڻ موسم وאنگر

!پنهنجا سور مون کي ڏئي ڇڎ، تون منهنجون خوشيون ماڻ .منهنجي تصور ۾ آ تنهنجي صورت جوאڻ جماڻ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

14

!توسان روح رهاڻ! سپنن توڙي جاڳ ۾ جاني ت ۾ چانڈאڻ،پنهنجي جنت آهي، چاه! رאشد

!موٹي آئي آھ چمن ۾ ساوכ ۽ سرهاڻ :אنهي جركندڙ جوت کي وسائي نه سگھيو آهي جو كوبه طوفان سندس دل ۾ عشق کي هو ساھ سان سانڍيندو رهيو آهي ۽ حالتنאنهي. ٻڎل آهيزندگي جي ميرאنجھڑي مهانڈي ۾ سونهن ۽ سندرتا جا رنگ رچڻ جي عشق ۾ هو سچ پچ ته آيا گھڻا אوچتا، طاقتور طوفان،

شمعدאن،! روشن رهيا عشق جا، رאشد !دهلي ويا دهمان، دردن ڀري دل کان

ـــــــــــــــــــــــــ دردن جي ڀرمار سان، بڻي دل درياھ،

.ن ٻيائي جاٻآيو عشق אٿاھ، ٻوڙيئين ــــــــــــــــــــــــــ،نس كيو אنسانمحبت بخشيو ماڻهپو، א

!يو آدميאڳي حيوאن، عشق بناس يه : ٿئيمخاطبٿو سان هيئن אنهي جا پور پچائي ٿو ۽ كڎهن كڎهن پاڻ تكميل جي بي پناھ آرزو ۾ אٿي، كجھ رت رئي ٿو، ستي لوכ هو پنهنجي مقصد جي .مقصد سان אنهي عشق، رאشد جو چين ڦٹائي وڌو آهي

کي نه سڃاڻي،پريت جي هت كو ريت نه ڄاڻي، ماڻهو ماڻهو آب אکين ۾ پنهنجي آڻي، گيت لکين ٿو آڌي ٹاڻي،

لوכ سمهي پيو چادر تاڻي، كيسين تائين رئندين هاڻي، وڃي ٿو ننڈ كرين، كنهن لئي ويٺو گيت لکين؟ڇو نه

هيڎא سور پرאئي ويٺين؟كنهن سان ديد لڑאئي ويٺين،

دل ۾ سوز سمائي ويٺين، پنهنجي ننڈ ڦٹائي ويٺين، جا سک ڀلائي ويٺين، هيڎא سور پرאئي ويٺين،پنهن

:كڎهن كڎهن سوچي ٿو تهאڙאنگين رאهن تي رلندي رلندي عشق جي .هن جو رت سكي ويو آهيكڑهندي אنهي عشق جي كاڙهي ۾ كڑهندي !ڇو نه سبق ٿو يار سکين، كنهن لئه ويٺو گيت لکينيرא پارאئي،، شام صبح ڦننڈ ڦٹائيڏينهن سڄوئي

رڻ ۾ منجھند ٹاכ رلائي، كاڙهي ۾ مون کي كاڙهائي،ٿيندي ننڈ حرאم ته آخر ڇا ٿيندو؟رאتين جو آرאم ڦٹائي،

وچيان ٿو אنجام ته آخر ڇا ٿيندو؟ س

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

15

جان جو ويري جاني آهي، ها پر دل ديوאني آهي، آهي، جي نيشانيىرאشد مجنون ثاني آهي، ليل

ن جو ڏيندو جام ته آخر ڇا ٿيندو؟خو، آهي كاٿيعاشق ۾ رت وچيان ٿو אنجام ته آخر ڇا ٿيندو؟س جذباتي رومانيت فقط حرص ۽ هوس آهي، پر شعوري لڳا ۽ عشق جي حد . ردعمل آهي/ نتيجو جو منطقي كنهن אونهي فهم، بصيرت، سوچ ۽ ڏאهپرومانيت جو نتيجو ناهي، بلكه אهو عشق، لڳا جذباتي سان سندس) مقصد(پنهنجي محبوب آئيڈيل رאشد حالتن کان مايوس ناهي، ڇوته :نظر هن کي منزل جي قريب آندو آهي سکيا آهن، جنهن جي مهر كنهن אهڑي عارف وٽ وڃي ق جا אونها אسرאرشسور سبق ۽ ع/ هن אهي پٹيون. آهي אن جي אنتها زندگي ۽ موت جو مسئلوتائين

هلو، هلو يار کان، سبق سور سکون،!باقي چار وکون، پنڌ نه آهي پرڀرو

:אن يار، هن کي جذباتي رومانيت بجا عشق جو אدرאכ ڏسيو آهي ته

سوچڻ ڌאرאن ساٿيو، אنڌو عشق عذאب، عقل ري אنسان جو، خانو آھ خرאب،اب،علم، عقل، عشق جو، ناتو آ ناي

غرق ٿيو غورאب، جنهن کي سڑھ،سکان نه پاتڻي ! ــــــــــــــــــــــ

جي چاهيو ٿئي جڳ ۾، جيئڻ سجايو، علم، عقل، عشق کي، گڎي هلايو، عشق عقل پاڻ ۾، ڇو ٿا ويڑهايو؟

محبت وڌאيو،!و، ميانيكلفت گھٹا!ريت پريت جي! سڀ سان نڀايو، رאشد

ـــــــــــــــــــ ڦيرو كو آڻيون،! دوستوאچو گڎجي

عقل، علم، عمل کي، هك ٻئي سان وאڻيون،!ريتون پرאڻيون، مٹايون هن ماڳ تان אهو . אلبصيرت آهيہ علي وج گويا رאشد אئين چوڻ ٿو چاهي ته پنهنجي آئيڈيل سان هن جي محبت :جي אنتها אنهي منزل تي پهچي وڃي ته אها فقط دل جي دل ڏאنهن ڇك ناهي، پر ذهني فيصلو به آهي ۽ جڎهن عشق .شعور سان كئي آهي سرت ۽ ،فقط كو אزل جو لکيل ليک نه هو، پر אها پسند هن وڏي جھد، جاکوڙ، فكر، بصيرت

جان تون جئين جي، جيئڻ سک جنسار ۾،

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

16

پاڻي ڄاڻي پي،! پيالو وھ جو رאشدא !عشق جو گولو ٿي، ٻانهپ ڇڎ ٻين جي ي دل ۾ پنهنجي آئيڈيل لا فنائيت، אرאدي ۾ پختگي ۽ سوچ ۾ אيڎي ته אنهي عشق رאشد ج هو حالتن جي آڏو سر تسليم خم كرڻ بجا، كر . كري ٿو جي پنهنجي אندر صلاحيت محسوسپنهنجي مقصد جي رאھ ۾ هر طرح جي طوفانن سان ٹكر کائڻ ‘ رאشد’ جو شكتي پيدא كئي آهي، دي جي آڌאر تي وچ سمنڈ ۾ لهر لهر کي للكاري رهيو א אر قوتاھهو پنهنجي بي پن. کنيو بيٺو آهي :آهي

هو آهيان جبل،مان א جو سمنڈ جي وچ تي אٹل

.بيٺو هجي حادثا دنيا جا،

طوفاني ڇتين ڇولين جيانڌوكيندא אچن،مون ڏאنهن

مون سان لڳن، پٺتي هٹن،

ٿيندא وڃن ـــــ۽ بحر دنيا جي ۾ گم مان אهو آهيان جبل،

منڈ جي وچ تي אٹل،جو س ! ــ ـــ ـــ بيٺو هجي هو پنهنجو آئيڈيل .حالي ۽ مسرت آهيجو روح سنڌ ۽ نتيجي ۾ سڄي عالم جي آسودگي، خوشאهو عزم אڀاري ٿو، هكڑي هلچل، جدوجهد ۽ جاکوڙ ڏאنهن، جنهن .! אنهي نظم ۾אتساھ ڀريل آهي، ۾ كاميابي جو ، جرئت، سورهيائي، אرאدي جي پختگي ۽ مقصدكيڎو نه عزم، אستقلال ائن جو ذكر هن مجموعي ۾ نهايت جي آس، پيغام ۽ نيك تمنزندگي جي سونهن ڀرڻ جي جدوجهد رאشد سنڌ ۾ .تصور سڄي عالم جي آسودگي تي ٻڌل آهيسنڌي شاعري ۾ قوم پرستي جو. آهيجارحانه אندאز جي ناهي، אها محبت فطري محبت آهي، جا אولاد کي پنهنجي جيجل ما سان هوندي پر אها محبت . يادي مقصد رهيو آهيجي محبت אسان جي شاعري جو هر دور ۾ بنطن و. تي ٻڌل آهي هونئن به وطن جي محبت هونئن به قوم پرست شاعر آهي ۽ سنڌي شاعري جو مزאج‘ شدرא ’.گھري هو سنڌ کي אمن، عافيت ۽ אيكتا جي جنت بنائڻ ٿو .مقصد پنهنجي وطن ۾ پورو ڏسڻ ٿو چاهي : هو عوאم دوست آهي.عوאم جي خوشحالي آهي سنڌ جي خوشحالي مان مرאد سنڌ جي وٹس. هاري، مزدور ۽ ماروئڑن کي سکيو ستايو ڏسڻ ٿو چاهي ناهي، پر هو هتي جي عوאم، پورهيت، هو فقط ڌرتي جو پوڄاري.ڀرپور אندאز سان كيو آهي

جئن جئن پنڌ كبو،منزل ٿيندي ويجھڑي، وچو كنڌ كبو،كاميابي حاصل كري، א

!هڻي هنڌ كبو، سج אڀاري سچ جو

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

17

منزل ماڻڻ ۽ سچ جو سج سنڌ تي אڀارڻ لا هو چوي ٿو ته وڏي جھد ۽ جاکوڙ جي ضرورت :آهي گھر ۾ گھاريندي كيو، سكڻ جون نه سڌون،

تان، אڳتي وک وڌون،سڀ كجھ گھوري سنڌ. قسم کڻي كڑم جاڌون،אچ ته قول ٻ :هو پاڻ به אنهي جدوجھد ۾ شركت جو אظهار هيئن ٿو كري

،مرشد منهنجو ڀٹ ڌڻي، ڀونگر منهنجو ڀا ،سنڌو ماتا جي كيم، سوچن سان سرچا

نياپا آڻي نينهن جا، אڄ پڻ אتر وא، !سا، جيكو جدوجهد ۾سمهڻ كهڑو :هن جي دلي تمنا آهي ته

جيئي نظارو نور،! אلا، سنڌ جيئي אكن جھليون ڦلڑيون، ٻيرين جھليو ٻور،.چشم بد دور، سدא رهي سنڌ کان

سنڌ جيئي، جيئن سنڌي جوאن،! אلا

ميٹيندא هي مرد ئي، آيل جا אرمان،.سنڌيت جا پروאن، جلائيندא جان کي

لا سنڌ جيئي، جيئن هر هاري،א

اري،ٻسکن لئي ساڻيھ جي،ٻري جن !يك جي ڏيکاري، تن کي אچي كينڏک

جنهن جنهن אجرכ אوڍيو، جنهن جنهن مٿي پڳ، جنهن جنهن ڌڻ رڍن جا، جنهن جنهن ڏאچين وڳ،

تنهن ٻڌو سندرو، ڏين مبارכ جڳ،تنهن אي ٺڳ، אسان کي تون كيترو؟نٺڳيندي .دي رאشد جي אها آس، אها آرزو ۽ אها אمنگ هك ڏينهن ضرور پوري ٿين م جو אڀياس كرڻ لا جنهن بصيرت ۽ صلاحيت جي ضرورت آهي، مان پنهنجي هن جي كلا. سگھان مان سمجھان ٿو، رאشد אيترو ته سٺو لکيو آهي، جو مان سندس مكمل تعارف نه ٿو كرאئي !ڏولاوא ڏور ٿي ويندא ۽ سنڌ دنيا لا אمن ۽ آسودگي جي جنت بنجي وينديخدא كندو ته هن ڌرتي تان سڀ ڏک ۽ . هي ساڻيھ سک جو ساھ کڻندو.فقط عشق جي دركار آهي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

18

. ڇو ته بنيادي طور تي مان نقاد ناهيان. אندر نهايت شدت سان אن جي كمي محسوس كيان ٿو هن جي سٹ سٹ ۾ ڌرتي جو درد ، پورهيت . ، جو آيو، ڳايو جو قائل ۽ سچ جو شاعر آهيد رאش• .خيالن جي بي ترتيب ۽ پرتكلف سٹا کان پاכ، صاف ۽ سج جھڑي چٹي شاعري آهيهي شاعري لفظن جي אجائي ۽ بي مقصد جوڙجك، . رאشد جي شاعري سڌي سنئين شاعري آهي• :بهرحال رאشد جي هن مجموعي جو אڀياس كرڻ بعد مان هن نتيجي تي پهتو آهيان ته بهام جي زره ويڑهي، کل بچائڻ هو پنهنجي فن تي א. جي پيڑ، مقصد سان بي پناھ عشق سمايل آهي هو كوڙ جي مخملي پردي ۾ سچ جو سج لكائڻ جو . بجا سچ کي سچ ۽ كوڙ کي كوڙ ٿو چوي ب آهي، جو هن אڀياس كيو آهي، אنهن جي دکن، دردن کان هو سڌي طرح وאقف آهي ۽ אهوئي سبٿيندي رهي آهي ۽ אنهن جي زندگي جو هن قريبي سان) ا ٻچا وٹس پڑهن ٿاجن ج(پورهيت ماڻهن رאشد جيئن ته پاڻ به هك پرאئمري אستاد آهي، אنهي كري سندس אكثر معاشرت، هن ڌرتي جي • .تخليقي אرتقا جو روح بنجي ويئي آهيوאري جدوجھد ۾ شريك آهي، نه رڳو אيترو پر אها جدوجھد سندس زندگي جو مقصد ۽ سندس تي کي אمن ۽ آسودگي جي جنت بنائڻ نجو نينهن نڀايو آهي، هو هن ڌرهن ڌرتي سان پنه‘ رאشد ’• .جي تخليق جي جنون ۾ אڳتي وڌندو رهيو آهيجي دل ۾ אمنگ، هك آرزو، هك سوچ ۽ لوچ آهي، هو بهتر کان بهتر جي تلاش ۾ آئيڈيل سماج رאشد . شد جي شاعري אن جي نظرياتي אرتقا ۽ سگھاري سوچ، پوهيت سان پنهنجائپ جو عكس رא• .هن جي شاعري سندس سجاڳ ذهن ۽ ضمير جو آوאز آهي. ساٿاري آهي مون محسوس كيو آهي ته زندگي جي ڇكتاڻ، كوڙ ۽ سچ جي אبدي ويڑھ ۾ رאشد سچ جو • .قائل ناهي قرباني، پرאپكاري ۽ ٻين لا ي، نيك نيتي، אنسان دوستي،אشد مجموعي طور تي אسان کي نيك ر• .شاعر آهي تصورאتي شاعر نه آهي، پر هو هك آدرشوאري ٻين لفظن ۾ رאشد فقط. س ساٿ ڏيندאكڎهن ساڻآهي، אن جي تكميل لا هو אنهي ئي طبقي ۾ אميد رکيو ويٺو آهي، אهي ماڻهو ضرور كڎهن نه جنهن آئيڈيل سماج جو تصور سندس ذهن ۾ . ئي كيو آهيكڑمين، كاسبين ۽ عام پورهيتن کيب مفكرن، ڏאهن ۽ برک אديبن کي كرڻ جي بجا هارين، مزدورن، پنهنجي كلام جو مخاط محبت خدא آهي، خدא محبت آهي ۽ جيكوشخص محبت ۾ قائم آهي، سو خدא ” مسيح فرمايو هو ته رאشد محبت جو شاعر آهي، هو كلجڳ جو خير گھرندڙ، سچو سپيتو صوفي אنسان آهي ۽ حضرت • .ني آهييا ڏجيڻ جي سک رهيت אن جو مخاطب به پوهو خود به پورهيت آهي،. سنگم آهيي زندگي قول ۽ عمل جو رאشد ج• “!۾ قائم آهي منجھان آهي، אنهن مان شعور حاصل كري هو عوאم . بقي لا آهيآهي ۽ אن جو فكر به پورهيت ط عوאم جي زندگي هن جي . عوאم، هن جو אستاد آهي. ٿو ۽ אن شعور کي אنهن تائين ئي پهچائي ٿو لوث محنت ۽ عمل بلامعاوضه جو ڀرپور رאشد אسان کي جيكي كجھ ڏنو آهي، سو אن جي بي• .چشمو آهي ۽ عوאم ئي هن جو ميدאن عمل آهيفكر جو سر .دگي جي رאھ تي وڌندא رهندאپاڻ لا مشعل رאھ بنائيندא، پر رאشد جا گيت ڳائيندא، زنيقين آهي ته سنڌ جا نوجوאن، سنڌ جا هاري، پورهيت ۽ مزدور؛ هن پنهنجي شاعر جي آوאز کي نه رڳو جو هو حقدאر آهي، پر مون کي ننه سگھن ۽ شاعري ۾ رאشد کي אهو مقام نه ملي سگھي، جنهي سوچ مان سرجندڙ سچ جو تاب سهي ممكن آهي ته وڏن شهرن جا وڏא אديب رאشد جكري ڇڎين، جي محنت کي نظر אندאز ممكن آهي ته وڏن شهرن جا وڏא אديب ۽ نقاد هن غريب אستاد. نتيجو آهي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

19

رאشد جي سوچ عمل جو روپ . رאشد جيكو سپنو ڏٺو آهي، سو هك ڏينهن ضرور ساڀيان ٿيندو• اهي،ـ ٺ آا وאٽـي، جٹــر كــا ڏونگـــون ڏאڍ جــم :بي لوث مخلص سپاهي جو روح پكاريندو ته جڎهن سنڌ سائي، سکي ۽ ستابي ٿيندي، تڎهن هن گمنام، . وٺي، سج سمان جركندي سنڌ تي אڀرندي !אن وאٽ تان گذرين ته مون کي ياد كندو كر

ن لا،ــنگ אمـيم جـي، كـوکي ۾ وڌم جـج

!אنيا سان אٹكين ته مون کي ياد كندو كر

ون،ـي، אف نه كئي مــٿان گھا سهــر گھا مــه !جي ويڑھ ۾ ڦٹجين ته مون کي ياد كندو كر

ل،ـــامـــوڙ ۾ شــاکــر جــد، هـھـجوــدا جــر جــه !كم كار کان ورچين ته مون کي ياد كندو كر

:نئي آـي نه کــــاهــون ســـو آھ مـــو ڏٺــت! يــــرאه

!ين ته مون کي ياد كندو كرججي رאھ ۾ ٿك

بر کان،ــتون كڎهن منهنجي ق! رـــאي وאٽ مساف !ڀلجي نه جي گذرين ته مون کي ياد كندو كر

!دـــون رאشــو آھ مــائي جو ڏنــــچــق ســبـو ســـج !اد كندو كرــي يــو سبق جي سمجھين ته مون کــس

د بدا ار ــــــــــ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

20

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

21

منكر نه سڎيو،! مومن کي ميان نه ڏيو، كافر نه چئو،فتوא !مان سلامت آھ אڃانـאي و سونهن مٿان،ــان جـچ ته אسـچ پـس

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

22

،هتي پناھ گلن ۾، مرن جھنگن ۾ پناپوپٹن ور

!هها ماڻهن ۾ پنا كين ماڻهوکي ملي ٿي،

منهنجي مٺڑي يار جي، محبوب مکڑي کي ڏسي،

. هاب ورتي، رאت ككرن ۾ پنا کان مهتشرم

ڏאڍ کان ڏم جي، زماني جي غمن کان تنگ ٿي،

ذهن سهڻي جي وڃي ورتي آ کركن ۾ پ

. هنا

درد جي لشكر ڌكي نيڻن مان ڳوڙهن کي كڍيو،

. هپنا ن ۾ــي دאمــــا منهنجــن ٿــدא אچيو وٺــڊوڙن

!سور ڌرتي جا سهي، سک چنڈ تارن ۾ نه ڳول

!هكيو هتي، وٺ منهنجي تارن ۾ پنا تكر אچي

ڳالھ كرڻي هئي אثر وאري طريقي سان تڎهن،

! هن ۾ پناــر جي فــ جي אظهار ورتي، شعوچــس

تو،ـورאئــٿ! دאـــندس رאشـر آ رهــي ڀـــدگـزن

.ه نهنجي ورتي آ، تنهنجي شعرن ۾ پنادرد دل م

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

23

سلامت آھ אڃان،دو رھ، نيشانڻنتون تير نظر جا ه

.، جگر جو پر אرمان سلامت آھ אڃان دل پوري آھ

منكر نه سڎيو،! فتوא نه ڏيو، كافر نه چئو،مومن کي ميان !אيمان سلامت آھ אڃان سچ پچ ته אسان جو سونهن مٿان،

رאحي چٹ ٿي ويا، مٹ مئي جا ساغر ۽ ص ليا پيا آهن،ک

!لامت آھ אڃانٻك سان ئي پيئڻ وאرא پيئندא، سامان س كو توتي تا نه سهڻو آ،! אي سنڌڙي جندڙي سست نه ٿي

!جنهن تو کي دل سان پوڄيو آ، سو جوאن سلامت آھ אڃان

جي ك!ماڻو كو گلدستو، خوشبو ٿي ختم، پروאھ نه آو

!گل تازא آڻي رکبا كي، گلدאن سلامت آھ אڃان

هوندא، ويا ئيرאشد ته مري ويو سال ٿيا، هڎڙא به ڳري پر شاعر هو سو ش

.عرن جو ديوאن سلامت آھ אڃان *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

24

ا سڀ ويرאن لڳن ٿا،אڻٹيهين אڌ رאت جي אونده، ويڑه .جهڑא كي ڀوتن جا پاڇا، אونده ۾ אنسان لڳن ٿا

پابندي جي پاڻي تي ئي پيار سلو وڌندو رهندو آ، پرت تي پهرא بيهارن ٿا، كيڎא هي نادאن لڳن ٿا،

كي كي ڦوھ جوאني ۾ ئي ذهني طور لڳن ٿا پوڙها،كيئي جھور جهان ۾ آهن، جن جا جذبا جوאن لڳن ٿا .

هيڎא سارא ڍير مٹي جا، تن ۾ كا تاريخ دفن آ،.كئين آثار ڏٺا ٿم אهڑא، مياڻي جا ميدאن لڳن ٿا

كارא ، ڏٻرא، كنگي کاڌل، ڍنڍ تي ٻار مهاڻن وאرא،

.ي تنهنجي، شعرن جا عنوאن لڳن ٿاسچ پچ سڀئ! شاعر

ڌما، مستقبل جا خيال ۽ خدشا،آس ۽ אوسيئڑي جا א .تنهنجا شعر سمورא، كنوאرين جا אرمان لڳن ٿا! رאشدא

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

25

سڀ سور سهي،! مان گلڑن خاطر كنڈن جو ويندس אي سڄڻ !يادن جي سهاري جيئندس پيو، ويجھو نه سهي تون ڏور سهي

ٻڌڻ ۾ ڇا آهي؟! ن جو غور طلب، لاغرضفرياد אسا

!كو عرض אسان جو سڻ ته سهي، منظور نه، نا منظور سهي

دنيا جي خبر آ، منهجو قدر هو كونه كندي، پر پو به صبر،.مون عشق كيو אنسانيت سان، صدمن کان چكناچور سهي

ڦل منهنجي محنت جو منهنجي پونئير کي مليو ته به ٺيك ٿيو،

. پنهنجي حياتي منجھ ڏٺو، ميوو نه سهي كو ٻور سهيمون

كو دאنشور جي دوست نه ٿيو، كو ميت مفكر كين مليو،.كو شاعر ساٿي كين بڻيو، هاري ئي سهي، مزدور سهي

كنهن پورهيت مون کي پيار ڏئي، پنهنجو سمجھيو ته خوشي ٿيندي،

. سـهــــــــــــــي به وڃي وهلور نـــــفـــــــرت ڌאري ۽ وאعظڀل زאهد

بيدאد نگر ۾ دאد گھري، مان ٻٻرن کان ڇو ٻير گھرאن،.، گھر تنهنجو روشن نور سهين مان تاريكين ۾ تاتيل ها

آ رאشد جھليو جھول אڳيان، جو هڑ ۾ هجئي سو هن کي ڏي، جي قرب محبت كونه אٿئي، ڏي نفرت ئي ڀرپور سهي،

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

26

دم گھٹجي،وئونچن جكٿي مکڑيون مروڙن ٿا ، كٿي گ.ٹڑي بيهڻ کان אڳ ۾ ئي ، پيو گلڑن جو دم گھٹجي

تي رאكاس جو پاڇو، رאڄصبح تي رאت جو ۽

.تي رهڻو پيو آهي، جتي جذبن جو دم گھٹجيא ڏئي سر حسن تي ساٿي

سلامت سونهن کي رکبو،! .אسان جي عشق تي آ حيف، جي سهڻن جو دم گھٹجي

گھاٹي ۾ پيا ڦٿكون،رلي ويا رنگ سڀئي،جھنگ

.هتي حيوאن خوش آهن، مگر ماڻهن جو دم گھٹجي

ٹيو، نه همدردي، هينئر هكڑن جو دم گھنه אيكو آ .سڀاڻي ڇا ٿئي ڏسجي ته، ٿو كهڑن جو دم گھٹجي

جنين جو دم گھٹڻ گھربو هئو، سي خوش وتن گھمندא،.پرאون کان אڳي پيو ٿو هتي پنهنجن جو دم گھٹجي

! رאشدאنאچو پکڑي پئو ٻيجي جيان،אنٻني ۾

. جانڈھ جي ڳورن ۾، پيو دאڻن جو دم گھٹجينپڑ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

27

هو جڎهن تيار ٿيو، مون کي ٿڎڻ جي وאسطي،.رאھ جو پٿر ٿيس، ٺوكر سهڻ جي وאسطي

ايان پيو نيڻن منجھان،سباک ويلي بوند بر

.ماכ پڻ آهي ضروري گل کلڻ جي وאسطي

مبارכ کي پڑهان هر دم پيو،مان سڄڻ جي منهن.وقت كاٿي آ مون کي كورس پڑهڻ جي وאسطي

باھ ٿيو هو، آ پاڻي ٿي نه ٿو زد ۾ אچان،

.مان سكي كاٺي ٿيان ٿو پيو ٻرڻ جي وאسطي

من ماڻهن جو ميرو، ڌوپجي אجرو ٿئي،! كاش دאغ دل جا كو نه آ ڌوٻي ڌئڻ جي وאسطي

.

لکندي لڦون،نهنجي نازכ هٿ ۾ شايد پون ت

.كيئن ڏيان تكليف توکي خط لکڻ جي وאسطي

مزو،! روز پرچڻ ۽ رسڻ ۾ آھ אي رאشدא !אچ ته ٻئي پرچي پئون، ٻيهر رسڻ جي وאسطي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

28

دل منهنجي پرאڻي آھ جھڳي، محلات هجي ته وڻي توکي،!هن بربادي جي بستي ۾ كا بات هجي ته وڻي توکي

بري، هٿ ۾ قرآن، زبان ڇري،ماڻهن جي ڏسان ٿو نيت

.جي كڇ ۾ كات هجي ته هجي، ڳڑ وאت هجي ته وڻي توکي

!تون نانھ مسيحا، جو جيارين، لقمان نه آن جو چاق كرين .بيمار ۾ چاق چڱي جھڑي، جذبات هجي ته وڻي توکي

جا موتي نه هئا، تو شعرن تي وهوא نه كئي، معنىكي

. هجي ته وڻي توکيهي سادي سودي ٻولي آ، كا ڏאت

گم آهين تون ته نظارن ۾، كا شي نه ڏٺئي אشعارن ۾،.برسات هجي ته وڻي توکي! ڳوڙهن جو قدر توکي نه ميان

!كو تيرن جو نه אثر ٿيندو، مان پاهڻ بڻجي ويو آهيان .كا مات هجي ته وڻي توکي، كا گھات هجي ته وڻي توکي

هت پٹكو خالي پيٹ سندو، هت رود ن رאشد غربت جو،

.هي ماتامين جي مجلس آ، بارאت هجي ته وڻي توکي *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

29

لڱ لويل منهن مرجھايل،.هئه هئه ماڻهو هيسايل

پيلا ٿي ويا ڳاڙها ڳل،.ڏאڍא ڏوٿي ڏهكايل

روز جٺيون، هر روز هلان، چپ جـــھــڑא چپ پٿرאيل،

زلفن سان كنهن کيڎ كئي،

.ايلهلجھي ويا سڀ سلجא

رאڻي ري ڇو هام هڻن،.كاכ كنڌي جا كهكايل

ليٿـــڑجي ٿيا رت ۾ لال،.منهنجا جذبا جركايل

!رאشد جو هي لاش پرين .تنهنجي لئه آ ترسايل

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

30

آ چني چمكندڙ ٿر جي ناري مٿان، .چنڈ جي روشني ڄڻ ته وאري مٿان

!عشق تنهنجو אلاڙي אلڑ ڇوكرא !تان آيا كنوאري مٿانكيئي به

مون نه ڄاتو ته منهنجو پرين ٿو אچي، ٻٹ אجرכ جي هئي جو سنهاري مٿان .

كونڀٹن جي پريان ٻيريون ڄانڱريون،.چهچ ٹاري مٿان! ٻير ڳاڙها ته ڏس

! عشق ٿر جي ڀٹن سان كيئه رאشدא .لاھ ڏک سور ڌرتي ڏکاري مٿان

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

31

ل جي بلــبـــل ڦاسايــئــــه، سا قيد رکج אڏري ته ڇٹي،جا د

.رک پوري در تون پڃري جا، هكوאر وئي نكري ته ڇٹي

هي ٻير ڦريون،ڦوٹا،آڀون، پيرون ۽ پكا هر سال ملن،جي مند وئي אكري ته ڇٹي! پر مست جوאني جي يارو

. کان،سندم سيرאندي! אچ جاڳ! هي رאت وري אيندي نه پرين

هي رאت آ منهنجي موت سندي رک يادאها گذري ته ڇٹي .

جي دريا رخ موڙيندو آ، ۽ ويرאني ئي ڇڎيندو آ،

جي ياد رهي تا ياد رهي، جي ياد دليئون وسري ته ڇٹي.

صحبت جو אثر אيڎو ته ٿئي جو אصلي حالت ٿو بدلي،چئو شربت يا ته مٺو پاڻي، پاڻي ۾ پئي مصري ته ڇٹ

.ي

دل پاهڻ جهڑي كانهي جا، تكليف جو تاب سهي ويندي،.دل منهنجي آهي ميڻ جيان، جي تؤ آيو پگھري ته ڇٹي

ڇا عشق جي آتش ساڙيندڙ، ڇا يار نرم دل رאشد جي،

! ناتو آ، ڄر ۾ ڄركي پڄري ته ڇٹيڇا باھ كپھ جو*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

32

كچهري روبرو ٿيندي ته وڻندي،.وڻندي ٿيندي ته مٺي جي گفتگو

مهانڈو آھ مکڑي، گل به ٿيندو،

سند قامت كهو

!يندي ته وڻنديٿ

!پسايم پاند ڳوڙهن سان، نه پرتين .جڎهن دאمن لهو ٿيندي ته وڻندي

وهي تنهن جي وڇيري אڙل وאنگي، .אهنڈ آهي سهو ٿيندي ته وڻندي

هي سندس تصوير ناهي،! مصور

.بهو ٿيندي ته وڻنديپرين جي هو

!رهي شل سونهن جي قائم خدאئي .نهي جي آبرو ٿيندي ته وڻنديא

رهي سنڌڙي سلامت،! سدא رאشد

.بدي هن تان رفو ٿيندي ته وڻندي *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

33

אهين جي آڻ،دאون! كانه مڃيسون كڎهين ساٿي .אن جو آھ نتيجو نكتو، چوڌאري چانڈאڻ

ڀوڳي ڀوڳي جس هجيئي، برپٹ كيئه باغ،

.ساوכ ۽ سرهاڻ! ڦل آهي مالهيمحنت جو

جھائي سون ڌرتي جي، رت جا ڏيئي ريج،אڃ א .آھ אڱڻ تي پنهنجي אڄ كلھ گلڑن جي ڳاڙهاڻ

،آڳاٹي يا نئين کي چهٹون،چچڑن جان ڇا لا .كا كا ڳالھ پرאڻي بهتر، كا كا خوب نوאڻ

وقت مقرر كونهي كنهن جي سڌرڻ جي لئه كوبه،

.كو پهتو ڀٹكي ڀٹكي ڀاڻ ڀليو، جيسو به نه

سكڻن ساهن کي هوندي آ، چكي چكي جي چوس، مٹ کي ڏيج كلهو אي موکي

.منهنجي آڏو آڻ!

مركي مركي پيئندאسين אڄ، وھ جھڑي كوڙאڻ،

.جاڳي ساري رאت كندאسين، رאشد ساڻ رهاڻ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

34

، هيچ دنيا جي هر تشبيھ . نهنجي سونهن سجيھسڀ کان ت

، ن تنهنجي كيئن حضورپهچا

! وچ تي هيڎي ساري پيھ

، هركو جانڈه جي پڑ هيٺ ! كير ٻڌي ٿو كنهن جي كيھ

چارڻ مان هر بار ڏيان ! . جيكر سرڙא هجنم ويھ

، دنياکي گھرجي تعريف مون کي پر تنهنجي تنبيھ

.

! آ אچ אچ رאشد جي گھر

.ڻٹيھذر ٿي ويا אگچنڈ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

35

، ن يار کان وڇڑي پيار وڃي، تنهن يار جي حالت ڇا هونديجنه ! جي باغ منجهان مالهي نكري، گلزאر جي حالت ڇا هوندي

، گڎ تنهنجي هوندي هوش نه هو، אڄ ڌאر جي حالت ڇا هوندي ! ڇو سوچيئه كونه كڎهن پيارא، بيمار جي حالت ڇا هوندي

كو אڌ كهاڻي مس لکي، ۽ كلك ڀڄي يا مس کٹي ، ! ۽ آڌي رאت هجي ته كهاڻيكار جي حالت ڇا هوندي

، جنهن پئسو پئسو گڎ كيو، ۽ نيٺ ڳڌو كو رאنديكو . سو عيد ڏهاڙي ٹول ڀڄي، تنهن ٻار جي حالت ڇا هوندي

، جن بنجي سخي سر ٿي گھوريا، كن سرن بچائڻ جا سعيا ! ڏאتار جي حالت آھ بري، نادאر جي حالت ڇا هوندي

! אچڻ لئه ونگ وجھي، ويجھو ٿو وڃان ٿو ڏنگ هڻيهو ويجھو

! جت پيار به بخشي پور אتي، تكرאر جي حالت ڇا هوندي

! كج شور نه شعر ٻڌڻ کان پو، ڏس رאشد جي دل جا ٹكرא ! دل زאر جي حالت هي آهي، אشعار جي حالت ڇا هوندي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

36

، ڏس ته كٿي کان پهتو آهيان، آن كٿي تو كاڻ كجھ ماڻهو مان سڃاڻ! ماڻهو مان سڃاڻ پرين

!

؟ دאس موسم وאنگر ڇو آ تنهنجي سونهن אپن ڇڻ

! پنهنجا سور مون کي ڏئي ڇڎ، تون منهنجون خوشيون ماڻ

، تنهنجا چار אکر منهنجي لئه ٿيندي روح ورونهن ! ماڻ אچڻ چاهين ٿو مون ڏي، كوئي خط אجي نه

، تي رسندي آھي چوٽجڎهن به كائي نازכ دل

. منهنجي پيار پرאڻي ۾ ڄڻ אيندي آھ نوאڻ

. منهنجي تصور ۾ آ تنهنجي صورت جوאڻ جماڻ . توسان روح رهاڻ! سپنن توڙي جاڳ ۾ جاني

، ذهنن لا سڌאرو آهي، معياري تنقيد

! كانهي كابه كڑאڻ! אهڑن گفتن ۾ אو سائين

، پنهنجي جنت آهي، چاهت ۾ چانڈאڻ! رאشد . موٹي آئي آھ چمن ۾ ساوכ ۽ سرهاڻ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

37

خيال پر پائي پنهنجو אڏאڻو، !كل نه آھي ته كاٿي ٹكاڻو

؟ كوئي طوفان آيو وري ڇا !ديپ آڌي جو ڇالئه אجھاڻو

، ننڈ آئي مزي سان ڇٻر تي

.ٻانهن منهنجي كئي تو وهاڻو

، ياد ماضي جي منڇر ٿي אٿلي . يو پرאڻوو غزل ڳائجي پك

، منهنجو אرڏو تبسم لٹي ويو . تنهنجو معصوم چهرو نماڻو

، مان ته هكڑي پنهل کي ئي ڄاڻان !مون کان كهڑوكيو ٿا پڇاڻو

ڇا هو كينجھر به كنجوس ٿي پئي؟ ڇو كنڌي تي كنول گل كماڻو

!

!درد جنڈي تي، چاڙهي ڇڎيو تو .ذهن وڻندڙ ۽ سهڻو چٹاڻو

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

38

نجي جھولي كشادي،تو كئي پنه

.هونئن ته رאشد هو ڌرتي ڌكاڻو *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

39

جام ڀرجن پيا،.پياכ پهچن پيا

، ڳوٺ جي هر ڳلي .گيت گونجن پيا

مور ڀٹ تي وري، .خوش ٹهوكن پيا

جھور آرאم ۾، .ٻار ٻهكن پيا

سونهن وאرא پرين،.هاڻ سرچن پيا

پانهنجا پاڻ ۾،

. پرچن پيانيٺ

شعر رאشد پڑهيو،! جھانگي جھومن پيا

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

40

نياپا آيا سونهن نگر مان،.جاڳايو سڀ ڳوٺ ڳهر مان

سانوڻ ۾ ٿيو جر جالارو،.ها، پر هنج אڏري ويا سر مان

تون ئي پالڻهار دنيا جو،

!هاري هٿ نه كڍجان هر مان

مون تو ڏאنهن وڌאيا موتيا،۽ تو چاقو كڍيو ور .مان

رھ مٿان چولو چنبڑي پيو،א

.پاڻي ڇلكي پيو گھاگھر مان

هن جا هٿ אکر هن شايد!

.خوشبو آئي آكاڳر مان

رאشد ڄاڻ پوي ٿي پيئي،.ساري دنيا جي ساغر مان

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

41

تنهنجي محفل مان אٿي هاڻ هليا ويندאسين،.ڀئونر آهيون وٺي سرهاڻ هليا ويندאسين

۽ چمن مان هاڻي،چشم تر آيا هئاسون

.کڻي אکڑين سندي آلاڻ هليا ويندאسين

چنڈ ككرن ۾ لكائي، ڇو ڇڎيئي چانڈوكي؟.אڻ هليا ويندאسينڈڇا تنهنجي چورאئي چان

ٹي، پرھ ڦٹي،آسرو آھ رڳو رאت ک .ويندאسين باک جي ڏسندي ئي ڳاڙهاڻ هليا

אسان محبت جا پڄاري، توکي نيبھ هي هجن،

.ويندאسين هنجي مياڻ هليا ۽ تنشتنهنجو ترك

مٺن ماڻهن کان مٺائي نصيب ٿيندي آ،.ويندאسين كابه محسوس ٿي كوڙאڻ هليا

نفس سلامت رهي ته رهندאسين،عزت

.ويندאسين كانه كڍندאسين كنهن جي كاڻ هليا

!پاڻ وڻجارא گھڑي پلك مسافر رאشد .رڳو ڀرجي وهي مهرאڻ، هلياويندאسين

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

42

کي كن خير خوאهن جي تلاش،آھ دل بيتاب

!ٿو كري هر نفس پيو هم نفس ماڻهن جي تلاش

خط لکڻ جي وאسطي ڀوڳيو אٿم كيڎو عذאب،!كالھ کان كريان پيو موزون لفظن جي تلاش

تنهنجي زلفن تي אچي، تنهن دم پٹيو ٿي بامرאد،

.جنهن به جوڳي کي هئي، وאسينگ نانگن جي تلاش رج آ،ه ئي عاشقن جي گسونهن وאرن کي אئين

.جيئن سخي ماڻهو کي هوندي آھ بکين جي تلاش

ٺوكرون هڻندي بڻايئين دل کي چكنا چور چور،.هاڻ تون ڇو ٿو كرين، شيشي جي ٹكرن جي تلاش

،پو خط پڑهڻ کان אڳ كري پرزא، كيئين پڇتا

.ذرن پرزن جي تلاش پٹ تان پيو كري ٿو،ڻها

شك ساٿ سان بنجي شريك،جو هجي همخيال بي . جھڑن جي تلاشڻآھ رאشد کي سدאئين، پا *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

43

تون אگر چاهين ته مان لکندو رهان،.ي ڊאهين ته مان لکندو رهانکڊوھ

وאر وکريل ٿو ڏسان، وکريو وڃان،.زلف جي ٺاهين ته مان لکندو رهان

پك ڏي پنهنجي حسن جو سنهن کڻي !

تون אجھو آهين

.ته مان لکندو رهان

ڇڎ قصي گو ديو ۽ رאكاس کي، !سونهن سارאهين ته مان لکندو رهان

آ مٿي منهنجي تي فرقت جي ڀري،

. لکندو رهان هي لاهين ته مانربا

ڇو ستو پيو آنھ بڑ جي ڇانو ۾، .ڳاھ جي ڳاهين ته مان لکندو رهان

كوڙ کي هڻ ضرب كاري رאشدא

!

.ان لکندو رهان ساڃاهين ته مچس *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

44

پيڻ کان پو سرت آئي، پرت جي پيالي ملي، .مئه به متوאلي ملي ۽ دل به متوאلي ملي

پرھ جي پياكن پلاڻيو، كير پيئندو אڄ پكون،

.شهر نيكالي ملي! تنهنجي مستن کي ته موکي

جڑ،אكنهن نه ڄاتو هو ته كو هيئن ٿيندא مئخانا .سا آھ אک آلي مليجا به אڄ אک تي چڑهي،

يون روشن אکيون ٿيون وقت کان جاڳن אڳي،ڙٿور

!عام ماڻهن ۾ مصيبت مهل بي خيالي ملي

منهنجي مفلس حال تي ٿو ٹهك ڏئي ٹوكون كرين،.مون کي بدحالي ملي ۽ توکي بدچالي ملي

رאز دل كنهن کي ٻڌאيان رאشدא

هن رאھ ۾،! .ليجابه دل آهي ملي، سا درد کان خالي م

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

45

تخليقكار خوب كئي تشكيل حسن جي، آئيني אڳيان پو ڇو تكميل حسن جي؟

جي لئه آھي، نه پيرن ۾ چٿڻ لئه،ڻگل ڏس

.مون کان نه سٺي ٿيندي هي تذليل حسن جي

چشمن کي ڏيان ڀيٹ كيئن چشمن سان پرين جي،!نيڻن ۾ سندس آھ روאن نيل حسن جي

هو شاھ حسن

ن جو سپاهي،آھ ته مان א .كرڻي ٿي پوي پئي مون کي تعميل حسن جي

هت جسم ۽ دماغ کپن تازא توאنا،

.مرضي نه رکي سگھندא كا مرضيل حسن جي

هي شام سهاني، هي فضا ۾ سندن ٹوليون، آهين نشاني هي אبابيل حسن جي .

د مان حسين شعر ٿو جوڙيان،ش ته رאن لاא

.حسن جي ي ذهن ۾ تحليلٿي وئي آ منهنج *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

46

ڏאڍو ٿكجي آيو آھيان،.رڻ مان گذري آيو آهيان

سجھان ٿو در ساڳيو ناهي، .شايد ڀلجي آيو آهيان

אوجاڳن کان ڳاڙهيون אکيون،.جھڑو كر پي آيو آهيان

مندر، مسجد،گرجاگھر کان،.هر هنڌאن ٿي آيو آهيان

زخمي دل جي درد جو دאرون،

.کي سمجھي آيو آهيانتو

نگ رچائي،اكنهن جي سر لئه س .جوڳي بنجي آيو آهيان

بام تان بيهي ڏس نه تماشو ! .كيڎو ڦٹجي آيو آهيان

تنهنجي عشق ۾ زيور پائي،.كڑيون لوهي آيو آهيان

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

47

سونهن مٿان سر گھور كرڻ لئه،.سنبري آيو آهيان! رאشد

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

48

منهنجي لئه مهيا هكڑو ٻه پيالو ٿي ويندو،! جي ساقي .سچ پچ ته سڀن تكليفن جو ڀرپور אزאلو ٿي ويندو

كئي دא

يا، ٿيو هان ٿڌو،ڑنهن ته دل تان بار لٿو،كجھ لڑכ ل

آهيان אڳتي كوكڻ به كشالو ٿي ويندو مان خوفزده

.

فنكار ته آهي ميڻ بتي، جو پاڻ جلي ٿو جوت ڏئي،.ميڻ بتيون جھجھيون جلنديون، هر طرف אجالو ٿي ويندوجي

جروٿئي،آڳ ۾ پڄري پئي، ڄڻ سون پيو ٿو אدل درد جي

.ڏسجان אسان جي جيئڻ جو אندאز نرאلو ٿي ويندو

تنهنجي سونهن تي سوچي لکڻو آ، پر ٿوري عمر ته موאد گھڻو،.كوشش جي كيم ته مرڻ کان אڳ هك تيار مقالو ٿي ويندو

پرچا جي مند وري ٿي پئي، سرچا جي موسم سانوڻ آ،

پٹ پسندא، دليون ڀڄنديون، چئني طرف جھڑאلو ٿي ويندو

.

ٿو مان گھور ٿيان، ڄڻ مفت ملي ٿي مشهوري، אڄ عشق ۾.אي موت هلي آ رאشد جو هيئن روشن نالو ٿي ويندو *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

49

!يون نه كجانمحبت جي دشمن سان ڀلجي مروت جون ڳاله

!كيني، وير، كروڌ ڀريل سان، قربت جون ڳالهيون نه كجان

ئي جي آس نه آ،אجرگندي نالي جي كيڑي ۾، א !جو به ذلالت ۾ خوش تنهن سان، عظمت جون ڳالهيون نه كجان

سورن سان آ سنگت پنهنجي، تكليفن سان يارאڻي،

مون سان ٿئي جي گڎجي هلڻو، فرحت جون ڳالهيون

!نه كجان

نچ آئين جاني! جي آئين ويھ ته ويهي سور سليون،! !نאريون ۽ فرقت جون ڳالهيون نه كجاويهڻ ساڻ وڃڻ و

!حال محرم توکي ٺاهيم، حال جو رאشد خيال كجان

!ربت جون ڳالهيون نه كجانغيرن سان گڎ ويهي منهنجي، غ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

50

،دل جي جذبن سان ٿي سهمت جاڳي ٿي .ڻي صورت جاڳي ٿيهمون سان هكڑي س

يون قبرستان بڻي ويون ماڻهن جون،لد

!شهر خموشان ۾ هك تربت جاڳي ٿي

سڄو ماٺار ۾ ويڑهيو پيو آهي، ملك!ها پر سنڌي אدبي سنگت، جاڳي ٿي

ميندي جي خوشبو لفافي مان آئي، .سمجھان ٿو אڄ منهنجي قسمت جاڳي ٿي

و آ روپ نئون،دودي، درياخان وت

.سنڌين جي אڄ قومي غيرت جاڳي ٿي

تنهنجي ننڈאکين אکڑين ۾ آرس آ،.كا نئين مصيبت جاڳي ٿي! نيڻ نه کڻ

ھ ته مصور چوڻ گھري ڇا ٿو؟ڑغور سان پ

.تصويرن ۾ رאشد رنگت، جاڳي ٿي *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

51

!ڳلڑن سان وאرن جون ڳالهيون .گورن سان كارن جون ڳالهيون

رن جون خبرون ڄڻ،تنهنجي نظ

.مهلك هٿيارن جون ڳالهيون

تنهنجي محفل غيرن سان گڎ هئي،.گلڑن سان خارن جون ڳالهيون

حقيقت جھڑא آهن،،خوאب

.ننڈ ۾ بيدאرن جون ڳالهيون

مارئي، وڦلي روز كندي هئي،.ڏونرن جي ڏאرن جون ڳالهيون

محب ملڻ جو موقعو آهي،.پير جي سومارن جون ڳالهيون

אهل فن جي אوطاقن تي،

.فن ۽ فنكارن جون ڳالهيون

دل رאشد جي، ياد پرين جي،.جھنگ ۾ گلزאرن جون ڳالهيون

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

52

تكليف مقدر بنجي وئي، تكليفن کان لهرאيان ڇو؟جي پيار مصيبت بنجي ويو، مان پيار كري پڇتايان ڇو؟

هن محبت جي مکڑي کي وڌي، كنهن وقت وڏو گ

ل ٿيڻو آ، !خوشبو ته ظاهر ٿي پوندي، خوشبو کي آن لكايان ڇو

كو ڀئونر نه لذت ڄاڻي ٿو، جو سوز مليو پروאني کي،

شمع جلي، هت پر ڦڑكيا، مان باھ کان ساھ بچايان ڇو؟ هت

محفل، مئخاني،هوٹل ۾، كنهن كلب يا پكنك، پارכ ۾، وقت وڃايان ڇو؟جت تون نه هجين وאندو ويهي، مان پنهنجو

تعريف جڳائي سونهن سندي، جنهن جيئڻ جو אتساھ ڏنو، هن אنڈلٺ رنگي دنيا کي، بي رنگ ڀلا مان ڀايان ڇو؟

توکي تحسين هجي،! مايوس تمنا جي هوندي، אي دل

تو ساٿ ڀايو رאشد سان، گڎ تو هوندي گھٻرאيان ڇو؟ن

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

53

جي سرندي ئي كانهي كا،چيو هو مان هٿ جوڙي، منهن

.مگر تو وٽ غريبن لا كا ورندي ئي كانهي كا

نٻل، مجبور، بيوس، بيكسن، مظلوم ماڻهن ڏي،.ها ٹرندي ئي كانهي كامصيبت جا به אيندي آ، א

ڎي لهرن ۾ אئين ٻيڑي، وڃي אوڙאھ ۾ هڻندي،ل

.ملاحن کان سوא كشتي، صحيح ترندي ئي كانهي كا

نه ڏيو زياده، تپايو تنگدل ڇو ٿا؟ ؤـتتي کي ت .تپي ويئي جڎهن جنتا، سگھو ٺرندي ئي كانهي كا

كبابن جي ڍون کان پو، אچئي جي אوڳرאئي كا،

.جن وٽ باهڑي ٻرندي ئي كانهي كا! אنهن تي سوچ

ڏهاڙن چئن جي رאحت پٺيان ساري عمر جو غم،

چيائون سچ ته عاشق کي خوشي ڦرندي ئي كانهي ك

.ا

زماني كيترא گھوگا، گھٹا رאشد، ڏنا ليكن،.ي آھ جا مرندي ئي كانهي كاڑאسان جي آس אه

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

54

، אنسان بنائي وئي،۾حيوאن هيس אڳ

.محبت جي جڎهن ديوي، ديدאر كرאئي وئي

آئي ته سڄو كمرو سرهاڻ سان ڀرجي ويو، پاڻ ڇڎאئي وئيذخوشبو رو ڏيئي هو.

ي אگر سوچيان، אحساس ٿئي زخمي، تماضي

.لكائي وئي“ كالھ”كهڑيون نه چڱيون ڳالهيون آ

آئي جا سنجھا ٹاڻي، سا پره ڦٹي نكتي،.گھر منهنجو سڄو پنهنجي يادن سان سجائي وئي

ساڀيان ۾ אها صورت ڳولي نه لڀي ٿي پئي،.سپني ۾ אچي جيكا آ ڇرכ ڀرאئي وئي

ظن جي،فنكار كئي سهڻي جادوگري لف

.مون رنو ويٺي، رئندڙ کي کلائي وئي! رאشد *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

55

خوبصورت خيالات کي جس هجي،!אي مصور، سند ڏאت کي جس هجي

ي ٿي ٿري مرכ جي،شوאھ منظر ك

!ههڑي كامل محاكات کي جس هجي

هك جھڑא حسين جنهن ٻه ڏאڙهون ڏنا،

. پهاڙي جي باغات کي جس هجيאن

هڻي کي سيري وئي سير ڏي،جيكا س .تانگھ کي،تئونس کي، تات کي جس هجي

شوق سان نيٺ منصور ڦاهي چڑهيو، !عشق کي، جوش، جذبات کي جس هجي

جنهن مان نكري پيو فن ڦوهاري جيان،

.فكرאت کي جس هجي! نهنجي فنكارت

منهنجو رولو فكر نيٺ يكجا ٿيو،.رאشدא هن خرאبات کي جس هجي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

56

אي دل אهو دلاسو دلبو به ٿي سگھي ٿو،!وشيار رهجان، دوکو به ٿي سگھي ٿوهر دم ه

ظاهر آ، אئكشن جو نكري ٿو كو نتيجو،

.كيڎو به ٿي سگھي ٿو! ري אئكشن پيارא ڀڃڻو ضرور آهي،ڇو زهر ٿو پياري،

.مٹكو به ٿي سگھي ٿو، مڻكو به ٿي سگھي ٿو

هر ڏينهن ۾ چون ٿا ڏھ رنگ ٿو مٹائين،.ن مڃان ته ماڻهو سانڈو به ٿي سگهي ٿويئمان ك

هن جي جھكاو باري، سوچي نٿي سگھياسون،

.هيڎو پهاڙ، אيڎو هلكو به ٿي سگھي ٿو

محبوب كڻك رنگو آهي ڇهاو سان پر، .به ٿي سگھي ٿو، پيلو به ٿي سگھي ٿوڳاڙهو

ڦرندو تکو يا ڍرڙو هي زندگي جو ڦيٿو،

.موٹر به ٿي سگھي ٿي ڇكرو به ٿي سگھي ٿو

،كار ناھ كوئي، كم آڻجي ته هر كوبي .جڳ جي مشينري جو پرزو به ٿي سگهي ٿو

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

57

!گرمي ٿڌي ۾ جنهن سان سر کي ڍكيون ٿا رאشد

.نڈو به ٿي سگھي ٿوي يا پٹكو، جھپوتي هج *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

58

،هاڻ حياتي جي ته אچي آ سنجھا ٿي چڑندي چڑندي نيٺ وياسون جهونا ٿي .

بڻجي باب وڃن ٿا سي تاريخ سندو،

.عشق ۾ جيكي مرندא هن بي كفنا ٿي

تنهنجي نهكر جي پٿر سان شيشي جيان،.جذبا نازכ ويندא ٹكرא ٹكرא ٿي

ي مارڻ جا پاڻ به ناهيون پر،ڌאرين ج

كک ۾ كان هڻن ٿا ماڻهو پنهنجا ٿي

.

هن ۾ هن ۾ جنهن تنهن ۾ ٿو پاڻ پسان،

ماڻهن جا ته مهانڈא ويا هن كاوא ٿي.

نيٺ رمارכ ڏيندس، ترسو كيس هلي،.دل جي عدאلت ۾ آ دאخل دعوא ٿي ،كهڑو آهي دوست ۽ كهڑو دشمن آ

.پڌرא ٿيوقت אچڻ تي سڀئي پوندא

ماڻي وياسون هيڎي ساري مشهوري،!موري جي گھٹين ۾ رאشد رسوא ٿي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

59

سڄوئي هنڌ پسي ويو هئو برسات ۾ رאت، .لڑכ نيڻن مان لڑي پيا هئا جذبات ۾ رאت

آ، سجاڳ توڙي هئس خوאب ۾ پر گذري

!رאتي مخمور نگاهن جي طلب تات ۾ تنهنج

جئڻ جي مون كئي جاکوڙ پئي گھر کان دور، !مگر تو گھاري آ شبهات ۾ خدشات ۾ رאت

تپرس نه وٺئي منهنجا ڏسي نيڻ ڀنل،! پرين

.אئين هركائي گذر ٿيندي آ فكرאت ۾ رאت

رهاڻ سور ڌڻين ساڻ رچائي جو هيم،!אضافو خوب ٿيو آهي منهنجي ڏאت ۾ رאت

مون کي بي گھر كيئي، بيچئن کي فوٽ پاٿ نصيب،

.وڏي محلات ۾ رאت۽ تو فرحت ۾ گذאري

! محبوب گذر ٿئي شام غريبان كا چڱي אي .ڏئين زلفن منجھان خوشبو جي خيرאت ۾ رאت

،ظلم کان تنگ ٿي دنيا جي غم ڀلائڻ لا !وڃي رאشد کي پئي آھ خرאبات ۾ رאت

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

60

ملي ويندو مشكل جو حل خوبصورت،. كجي دوستو جي عمل خوبصورت

אکيون كي،هجن سامهون جي غزאلي

. ته تخليق ٿيندو غزل خوبصورت

زبان ذאئقو ٻيو قبولي ته كنهن پر،. چمي جنهن ڏٺو آھ ڳل خوبصورت

طبيعت،تنهنجي عشق ۾ ٿي آ وهمي

. ڏسان خوאب پيو مستقل خوبصورت

گلابي شرאبي، ننڈאکين אکين سان،.كل خوبصورتٿو ويتر هلڳي ٿو

!ساٿي مگر سوچ אٿڻ لئه چوين ٿو،

.ڇڎيان كيئن ميڑو متل خوبصورت

هلي ماڻجي كا كرאچي جي سانجھي،! پل خوبصورت ذر من ٿئي كوتهگ

هر جھلكو ٺاري رکي ٿو،ؤسندم هان

.حسين هٿ ۾ آ مورڇل خوبصورت

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

61

وڌي وئي آ، אڄ كالھ ڇكتاڻ ذهني،

!خلل خوبصورت! رאشد ۾پيو دل *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

62

ڀانيان توکي،نماكيڎو ٿو

!كيئن אهو سمجھايان توکي

مرجھائين نه شرم ٻوٹي جان،.هٿ نه ٿو مان لايان توکي

مان ٻالك ۽ تون رאنديكو،.جھولي منجھ لكايان توکي

كيڎو تون ته ٿڌيرو ماڻهو،

.مايان توکيركهڑي پر گ

منهنجي خوאبن جا شهزאدא،!دل جو شهر گھمايان توکي

کي نعمت سمجھين،آزאدي

.אهڑو سا وٺايان توکي

!كاش ڏياچ بڻي پئين جاني .تندن سان تڑپايان توکي

!درد وندن جي ديس ۾ هلئون

. ملايان توکيڻسا! رאشد *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

63

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

64

ل ليارن وאنگي،گيت گلابي گلڑن وאنگي، وאيون لا !كهڑي كم جي، تون جو ناهين هئه هئه ڏאڙهونء كڻ هي ڏאت؛

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

65

!هي پوه جا ساڙو پارא ڙي !هي ههڑא سخت سيارא ڙي ٿي ٺار ٺرאن، پئي سي مرאن،

!جي جيارא ڙي! אو جانب

هك بيماري، ٻيو تون نه هجين، پرگھور ولهي جي كير كري؟

ري بت ۾ ڏكڻي،هك ٿڌ جي ك !ٻيو ٻيئڑ تپ جا وאرא ڙي

هن وقت گرم جي هنڌ هجي،

تنهنجي ٻانهن تي منهنجو كنڌ هجي، منهنجو سرهو هركو سنڌ هجي،!هيئن كيئن אچن אوٿارא ڙي

ڀل رאت ٺري، ڀل برف وسي،

تنهنجي كوسي كڇ ۾ ننڈ אچي، برسات پوي، بجلي چمكي،!سڀ نيڻن لا نطارא ڙي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

66

ري،و אتر جو وא جنهن وقت

ٿڌ ڀالا هڻندي آھ ڀري، رت رאشد جو جي يار ٺري،!پو پڇتائيندين پيارא ڙي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

67

تون وאپس آ !تون وאپس آ! تون وאپس آ !تون وאپس آ!

كري ٿي تنگ تنهائي، تون وאپس آ!

!زمانو زور آ مون کان، אچي منهن ڏيج دنيا سان !ن سان منهن كهڑو، چوאن ماڻهن کي ڇاڇا مانڏيان مهڻ

!تون وאپس آ! هلي آ هاڻ هرجائي

ٿي آڌي رنم هاڻي،لکيم خط آب ڳل آڻي، א ته دلڑي تازگي ماڻي،! بهاري ٿي אچين دلبر

ويو آ غم אندر کائي تون وאپس آ!

ڦٹايئي يار چؤ ياري، ته ڳڻتين جان آ ڳاري، آھ بيماري،عشق جي אڄ كلھ، وڌي وئي-مريض

آمنزل موت جي آئي، تون وאپس آ!

!مٺا אڄ موت آيو آ، مون کي پورڻ جو سعيو آ عزيزن ڄاڻ رאشد جو جڎهن توکي كرאيو آ،

ٿجان ڀيڑو ڀتر ڀائي، تون وאپس آ! *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

68

ڏي آڌאر،! آ پهچ سگھو دلدאر

.وڇوڙو ماري وجھندو

توکي پكاريم،ڦٿكي كيم فرياد،رאت به روئي دאنهن جو كر دאد،! شاد هجين آباد אو مٺڑא

!ارــٺــــــنـــن آزאر، אو مــــــــــــدא وڃـــــا وڌنــــٿ .وڇوڙو ماري وجھندو

هيڻي من جو حال ڏسي وڃ، آھ ضعيفي زور،،تون ئي منهنجي طاقت آهين، توري مان كمزور

وکان ڌאر،ـــــــــار، تـــــــي بيمــــــكيئن جيئندא ه .وڇوڙو ماري وجھندو

!آ وري هكوאر، אچي ڏي، دلدאري دلدאر

موت جدאئي ۾ ٿيو منهنجو، سهندين لوכ ميار،ار،ــــــــــار، كر ويچـــــد جا אشعــــــــڌ رאشـــــــــٻ

.وڇوڙو ماري وجھندو *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

69

!ي ڏور ڍولڻڃگھڻا ڏينهن لاتئه و !هلي آ ته سڀ غم ٿئي دور ڍولڻ

جون، كڻك جو ک

ڀ كٹبو رهي ٿو،ن

ٻيو لوب لوسڻ جو وڍبو رهي ٿو، !ٻنين ۾ آ پکڑي پيو نور ڍولڻ

هلي آ .... پرين ڏس ته پارو אكن کي ٿو ساڙي،

!אكيليون هي رאتيون אلاڙي، אلاڙي !پوي تنهنجو پلپل پيو پور، ڍولڻ

هلي آ .... אلا تھ سيارو، א !تر جون هوאئون

אچي ڏس ٿيان ٿي ٺري ٺنڀ آئون، ٿيا سنڌ ساڻا ۽ لڱ چور ڍولڻ

! هلي آ ....

אچڻ لا تنهنجي مون باسيون سکائون، وري مند موٹي نه آئين אڃان تون،!جھليو آھ ٻيرين وري ٻور، ڍولڻ

هلي آ .... لهي سار ڏسجي لڱائي چڱائي،

عمر وئي אجائي،! وڇوڙي ۾ رאشد !هيون ٿيا جھور، ڍولڻאني ۾ آجو

هلي آ ....

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

70

هئه هئه هي چانڈوكي رאت،!كهڑي كم جي، تون ناهين

گيت گلابي گلڑن وאنگي، وאيون لال ليارن وאنگي،

هئه هئه ڏאڙهون كڻ هي ڏאت

: ! ناهينوكهڑي كم جي، تون ج

سانوڻ ۾، ٻوڏ كيان وאهڻ وאهڻ ۾،سنڌو آهيان ڄڻ

:هيڎي طوفاني جذبات !ناهينجو كهڑي كم جي ، تون

باغ ۾ آھ بهاري ٿي وئي، سرهي ٹاري ٹاري ٿي وئي،

:بلبل ۽ كوئل جي لات !كهڑي كم جي، تون جو ناهين

به نه فرق فكر ۾، אيندو كو،رאشد خوش آتنهنجي ذكر ۾

:ٻي هركا دنيا جي بات !كهڑي كم جي، تون جو ناهين

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

71

آڌي رאت لڑي وئي آهي، كين אڃان ٿي ننڈ אچي،

!گھڑي کن אک جھپكي! אچي كا پلك سکن جي، كاش! كاش

جيئن هرڻ كو رڃ ۾ ڀٹكي، جيئن پکي کي تير لڳي، جيئن كا كونج ولر ک

ان وڇڑي، جيئن كا بلبل بند كجي، !مان بيتاب אئين جيئن كائي پاڻي ري كرڙي ڦٿكي

אوسيئڑي ۾ هيٺ مٿي،! ساھ لڳو پيو آهي ساجن

ٿيو چنڈ لٿي، سج لهڻ سان روڄ شروع ٿيو، كين ختم هلي אڄ، ڇو ته سڀاڻي، كير مري ۽ كير بچي! آ!

ڀون ڀلاري ڀاڳين وאري، تنهن تي ڇا لئه ڀينگ وسي،

كو ته هجي جو ڏאت ڏکي کي، جيئڻ كارڻ ڏאن ڏسي،!رאشد جون كر رאس אميدون، رאضي ٿي ته رنگ رچي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

72

نشانين ڏي تنهجي نهاري نهاري، کنيم ساھ ٿڌڙא، گرم لڑכ هاري،

کٹولي تي کولي خطن کي کنڈيڑي، ۽ تصويرون تنهنجون به ٹيڑي پکيڑي،

هيون پچاري،پنهنجي پر ۾ تنهنجون ڳال !کنيم ساھ ٿڌڙא، گرم لڑכ هاري

خبر كر پرين אڄ אچي ٿو،! کنياتا

تنهنجي نان تي كان، ٹپكي ڏئي ٿو، دلاسن تي دل کي ڌتاري ڌتاري،!کنيم ساھ ٿڌڙא، گرم لڑכ هاري

پنهنجو ٿو جوڀن پسائي،ڈجڎهن چن

تنهنجي ياد مون کي אچي ٿي ستائي،!אٿي رאت آڌي پكاري پكاري .کنيم ساھ ٿڌڙא، گرم لڑכ هاري

كري ياد ماضي، אمن جا ڏهاڙא،

كيم روڄ رאڙא،! وڇوڙي ۾ رאشد جي خوشيون ختم ٿيون אنهن کي سنڀاري،!کنيم ساھ ٿڌڙא، گرم لڑכ هاري

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

73

:ملين ته دل کي درد رسائين، جي نه ملين تڑپائين

!-- توکي ڇا ٿيو آ

ڳنڍين تون ناتو،ڻيان پيار كرڻ لئه آتو، پاڻهئي پاپهر:ڇو ٿو پيار كري پڇتائين! كاش مون کي سمجھائين

!-- توکي ڇا ٿيو آ

دل جو شيشو ٹكرא ٿيندو، كير אهي ٹكرא ميڑيندو،:ڇا جي لئه ٿو نازכ شي کي אهڑي چوٽ رسائين

!-- توکي ڇا ٿيو آ

کي تو رڻ ۾ روليو، عاشق ٻاڙو پو به نه ٻوليو،‘رאشد’ :تو لئه ساڳيا جذبا آهن، موٹي آ تون سائين

!-- توکي ڇا ٿيو آ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

74

!אي نيك دل فرشتا

!-- تو، جوڙي آ دل شكسته نشيشي گرن جيا

ٻيڑي هئي ٻڎڻ تي، توئي אچي سا تاري، كهڑي طرح كيان مان تنهنجي شكر گذאري،

!--دربار ۾ مان تنهنجي، دربان دست بسته ن، جھلڻا پيا ڌكا ها،يئويڄن جي درن تي ك

بيمار ذهن جي لئه بنجي پئين مسيحا،!--دل هئي ٹكر ٹكر ۽ جاني جگر به خسته

ٻيڻا ڏنا دنيا غم، چئوڻي خوشي ڏني تو، ڀرپور ڏئي سهارو، نئين زندگي ڏني تو،

!--ٹوڙيا جڎهن قريبن، رאشد سان ناتا رشته *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

75

ڀري ٿو وڃي، تنهنجي پيار ۾ سج א

!--אئين دنوي غم گذري ٿو وڃي پوאن، ٿوكم کان جڎهين كك ٿي

كڑهجي ٿو پوאن، ٿكجي ٿو پوאن، تنهنجي جھولي ۾ ته سمهي ٿو پوאن،

!-- سڀ سور ۽ ٿك وسري ٿو وڃي

هونئن بت تي پئي ٿي باھ ٻري، ٿي ٺري،تون هٿ ڦيرين رڳ رڳ

توکي ور ور ڏئي دل دعا ٿي كري،!--جڎ تپ بت مان نكري ٿو وڃي

مان سونهن ته تون سينگار آهين، مان خوشبو تون گلزאر آهين، تون رאشد جو ٿيو يار آهين،

!-- هر مشكل سان نبري ٿو وڃي *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

76

جڎ ڏسان كو ڀئونر گل مٿان،!-- لکان كودل چوي ٿي گيت

אڄ صبح سان هوس باغ ۾، ياد تنهنجي دل دماغ ۾،

كاش گل هجين تون، ڀئونر مان،!-- دل چوي ٿي گيت كو لکان

شام جو جڎهن شمع جلي، پتنگ ٿا سڑن لڳي گلي،

تون شمع هجين ته مان جلان،!-- دل چوي ٿي گيت كو لکان

ٿي ۽ مان كٿي،آھ هو ك رئان ٿو سج لٿي،! رאشدא

كيئن ملي چكور چنڈ سان،!-- دل چوي ٿي گيت كو لکان

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

77

ڏאڍي ڏکي ٿي مون لئه، سڄڻن جي موكلاڻي،!--دل درد سان ڀريل آ אکڑين آھ پاڻي

هي صبح هي ٻپهريون، هر روز جون كچهريون،

هريون،هي سنرאتين جون محفلون ۽ شامون א !--هي رאڳ روز وאرو، عادت سندم پرאڻي

ي طرح لڳايم،ڑאلبم تي تنهنجو فوٹو، אه

سهڻن سڀن جي وچ تي، سهڻو کڻي سجايم،!--تصوير تنهنجي ٿي پئي، ڄڻ آھ رאڄ رאڻي

!يا جلد موٹجان تون! يا منٿ مڃ، نه وڃ تون

! אڳي مري ته نارאض نه ٿجان تون‘رאشد’ !-- كائي ميار آڻينمون تي متان كڎهن تون

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

78

! دل جي ويرאن رڻ تي ككر بانورא !--ٿورڙو ئي وسين ها ته ڇا ٿي ٿيئه دل مٿان،تون گھڑي کن، سڑي! سانورא

!--ڇانورو ٿي رهين ها ته ڇا ٿي ٿيئه

منهنجي پوڄا ڏسي ديوتا ٿي وئين،ان جدא ٿي وئين،پنهنجي پوڄا كندڙ ک

،لا مان به ماڻهو هيس منهنجي دلجا !--تون به אنسان ٿين ها ڇا ٿي ٿيئي

هو אرאدو پكو مون كيو مرڻ جو، شوق جاڳي پيو آ وري جيئڻ جو، مون ٻڌو آ ته אڄ هو پڇڻ ٿو אچي،

!--ٹارو كرين ها ته ڇا ٿي ٿيئي! موت جا ڦٹن گؤنچ ها،كيترא حسرتن

کوڙ آسن جون مکڑيون ٹڑي ٿي سگھيون، منهن جي دل جي گلستان ويرאن جو،

!--باغبان ٿي رهين ها ته ڇا ٿي ٿيئه

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

79

منهنجي وندر جو باعث ٿي بڻجي سگھي، كائي تصوير تازي هجين ها کڻي،

فون تي جي ٻه ڳالهيون نٿو پيو كرين،!--ڑو لکين ها ته ڇا ٿي ٿيئهكوئي خط

تون کلين ٿو ته ڄڻ گل ٹڑي ٿا پون، ماٺ تنهنجي خزאن، گل ڇڻي ٿا پون،

! کي روئندي ڏٺو هو پرين‘رאشد’تو جي ! --ٿورو مركي پوين ها ته ڇا ٿي ٿيئه

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

80

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

81

:منٿ كيان ٿو موٹي آ تون، نكري ويندو ساه ! ته، بنجي ويندس بي پروאه

رواه دس ب ب و

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

82

، منٿ كيان ٿو موٹي آ تون، نكري ويندو ساه ! ته، بنجي ويندس بي پروאه

هن هن ! ڍאن ٿو،ها אكيلو هان جي كاڻ ك

: ڏينهن سڀاڳو אيندو، ٿيندو تنهنجو منهنجو ٺاه ! روאه ته، بنجي ويندس بيپ

ڊپ عقل کي آهه،عقل آ ! ؤتيسين جيسين ڍ . پورهئي جو نه אجورو ملندو، بک کان ٿيندس پاه

! وאه ته، بنجي ويندس بي پر دودو، دولھ،هوشو،هيمون، بڻجن منهنجا يار،: شامل حال رهيو جي مون سان چئن چڱن جو چاه

! ته، بنجي ويندس بي پروאه كارونجھر جي كور تي جھڑو آن אكيلو مور،

: مرده مارن، سانگين ۾ پيو ساه! آ مسيحا ! ه، بنجي ويندس بي پروאه ت كجھ، جنهن جو אونو آھ،ھ אڃاتي ملكيت آذא

: ٿيندس آ تباه! پوري طور جڎهن אي رאشد ! ته، بنجي ويندس بي پروאه

*

دو آ ر

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

83

ن كن ڳالهين ڏي، جي ڏيندو آهيان كنهن قوم جي ك :

پڄرندو منهنجو آهي من . چار ورهيه جا אڳ ساماڻي، ڇهن ورهين جي ڇوكر ماڻي، سورهن سالن جي هك سياڻي، جھور وڏيري جي پٹ رאڻي،

کک كرאڙي جي كڇ ۾ جي جلندو آجوڀن،

آهي من پڄرندو منهنجو . ندي ۾ كي دאڻا، تن جا چريا، ڀوכ سياڻا،جن جي گ

ڀوتارن جا ڀريل ڀانڈא، אن دאتا جا ڀينگيا ڀاڻا، ٹندو آهي אن،هاري جي گندڙي مان جڎهين، ک

پڄرندو منهجو آهي من . ٺاهي،اھ ٺڳي جاٺبابن ڏאڏن کي سارאهي، كوڙא

نفرت هن کي، پنڻ پٺيان پيو لاهي پاهي، آپورهئي کان پير شرאبي، نيك مريدن کان وٺندو آ ڏن،

منهي پڄرندو منهنجو آ . سرمائي جي سوڀ سدאئين، غربت ڳهلي ڳوڀ سدאئين،

אئين،ماڻهو، ماڻهو کي ٿو کائي، لالچ لوڙهيو لوڀ سد سور سماجي سهندي سهندي، ٻل چڑهندو آ فن،

پڄرندو منهنجو آهي من .

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

84

جڎهن به خرچ كتابن جي لئه، ڇورو ٻار كو پئسن جي لئه، مامن، چاچن جي لئه،! و آهي، رאشدبسور مٿي جو بڻ

و سن،ڏسندو آھ پڑهڻ ويندא هن، ٻيا سڀ هن ج پڄرندو منهنجو آهي من .

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

85

آ وڏو ڏوهاري آهيان

سچ کي هر دم سچ چوאن ٿو، كوڙ تي كلمو نه پڑهان ٿو، حقدאرن لئه حق گھرאن ٿو، مقصد كارڻ جيان مرאن ٿو،

!ئه كاري آهيانجيكو حق جو باغي آهي، وאر אنهي ل ! آ وڏو ڏوهاري آهيان

لار نه كنهنجي لڑكان ٿو، جھنڈو بنجي ڦڑكان ٿو مان،

ڀنڀٹ بنجي ڀڑكان ٿو مان، كوڙ جي كنڌ تي كڑكان ٿو مان،

!تيلي تيلي، شعلو شعلو، ماچيسن جي ڦاري آهيان

! آ وڏو ڏوهاري آهيان

كوڙو مون

ڇي ٿو، آڏو نه كڇي ٿو، دل ۾ ڏאڍو سڑي ل منهن تي كڎهين كجھ نه چوي ٿو، پر پرپٺ منهنجي لا پڇي ٿو، !كهڑي باغ جي موري آهيان، كهڑي وڻ جي ٹاري آهيان

! آ وڏو ڏوهاري آهيان

سچ چوאن ٿو، مچ مچن ٿا، مون تي كوڙא كيس ٿين ٿا، غنڈن جا ٹولا به אچن ٿا، لوכ ٻڌي ٿو، بك بك كن ٿا،!آ مڑن سان منهن ڏيندو هان، كين كندو مان زאري آهيان

!ري آهيان آ وڏو ڏوها

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

86

مشكل ۾ جو يار ڏسن ٿا، ڏאڍو مون کان ون وڃن ٿا، ڏک ۾ كوبه نه ڏڍ ڏين ٿا، مرڳو ڇڄيو ڌאر ٿين ٿا،

پنهنجا ڀي مون کان ته ٹهن ٿا، کک جي ڄڻ كا کاري آهيان!

! آ وڏو ڏوهاري آهيان

مون لئه آقا، مون لئه آفيسر دאروغا،پوليس وאرو مون کان مير وڏيرא ڏאڍא، پيرن جا پٹ پارאتا،۽

!هركو مون تي آكڑجي ٿو، ڇو ته مان پورهيت هاري آهيان ! آ وڏو ڏوهاري آهيان

، نن، مون کي ها سماج نه سمجھيٿو آكڑجي! ها زمانا

ڌوڙ جي ڍيري ۾ ٿو وهنجين، ڦلهيارن ۾ ڦوكون ٿو ڏين،! مچ جي ڇاري آهيان! ڏري پوندو سان אکين ۾، رאشدא

! آ وڏو ڏوهاري آهيان *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

87

سوچيان ٿو אنجام ته آخر ڇا ٿيندو!

يرא پارאئي،ڏينهن سڄوئي نينهن نچائي، شام صبح ڦ رڻ ۾ منجھند ٹاכ رلائي، كاڙهي ۾ مون کي كاڙهائي،!رאتين جو آرאم ڦٹائي، ٿيندي ننڈ حرאم ته آخر ڇا ٿيندو؟

!! سوچيان ٿو אنجام ته آخر ڇا ٿيندو

هكڑي ئي مجنون سان جھيڑي، شهر سڄو پيو پٿر ميڑي، ديوאني کي ڇيڑي،وאڇون ٹيڑي، ڏند پکيڑي، هركو

!باقي دوست رهيو هو، تنهن به مڑهيو אلزאم ته آخر ڇا ٿيندو؟ !! آخر ڇا ٿيندو تهאنجام سوچيان ٿو

عشق حدون אورאنگھي ويو آ، بحر جو پاڻي تانگھي ويو آ،

جھنگ سڄي کي ڇانگي ويو آ، ڏאنهن گلاجي گھانگھي ويو آ،!دو؟نا ۾، بره كيو بدنام ته آخر ڇا ٿيهوس دنيعزت وאرو

!! سوچيان ٿو אنجام ته آخر ڇا ٿيندو

جان جو ويري جاني آهي، ها پر دل ديوאني آهي،جي نيشاني آهي،ى ن ثاني آهي، ليلرאشد مجنو

!عاشق ۾ رت آهي كاٿي، خون جو ڏيندو جام ته آخر ڇا ٿيندو؟ !! سوچيان ٿو אنجام ته آخر ڇا ٿيندو

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

88

كيئن لکجي!

كا چوٽ لڳي ته لکي وٺجي، אيذא رسي ته لکي وٺجي،!هونئن كيئن لکجي، هونئن كيئن لکجي؟

پيٹ ڀرڻ لئه پيو لوچيان،۽ ن،اآ ڏينهن سڄوئي وٺ وٺ

! وٺجيكا شام ٿئي ته لکي وٺجي، كا وאند ملي ته لکي !هونئن كيئن لکجي، هونئن كيئن لکجي؟

ٿي بجلي بند آ چنڈ لٿي، هن אوندאهي کي كير كٿي؟

!كا لاٽ ٻري ته لکي وٺجي، كا جوت جلي ته لکي وٺجي

!هونئن كيئن لکجي، هونئن كيئن لکجي؟

هي رאت אنڌيري طوفاني، هر كنهن کي آهي حيرאني،! ڦٹي ته لکي وٺجيهي رאت کٹي ته لکي وٺجي، كا باک

!هونئن كيئن لکجي، هونئن كيئن لکجي؟ ٿي،كو אحساس א! ڀري، ۽ رאشدجي دل ۾ نئون جذبو א

!ٿلي ته لکي وٺجيאكو سهنج ٿئي ته لکي وٺجي، يا غم !هونئن كيئن لکجي، هونئن كيئن لکجي؟

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

89

كنهن لا ويٺو گيت لکين!

هو کي نه سڃاڻي،پريت جي هت كو ريت نه ڄاڻي، ماڻهو ماڻ آب אکين ۾ پنهنجي آڻي، گيت لکين ٿو آڌي ٹاڻي،

لوכ سمهي پيو چادر تاڻي، كيسين تائين رئندين هاڻي؟ ڇو نه وڃي ٿو ننڈ كرين؟!كنهن لئه ويٺو گيت لکين

هي سرندو چرندو؟ !אو سائين! هي ڇا هي؟ هي آهي سرندو ها، چرندو پر كي كجھ گھرندو، سر گھرندو، ٻوليندو، ٻرندو،

توڙي حق هنئين ۾ ه :رندو، پو به ڀاڙي ڀڄندو ڀرندو ڇو ٿو سر جي آس رکين؟ !كنهن لئه ويٺو گيت لکين

كنهن سان ديد لڑאئي ويٺين، كنهن سان دل ڦاسائي ويٺين؟ پنهنجا سک ڀلائي ويٺين، هيڎא سور پرאئي ويٺين ! :دل ۾ سوز سمائي ويٺين، پنهنجي ننڈ ڦٹائي ويٺين

ڇو نه سبق ٿو يار سکين؟!كنهن لئه ويٺو گيت لکين

خود کي تو بيمار كيو آ، بر سر بدين بار كيو آ،!كڎهين تو ويچار كيو آ؟ پٿرن سان تو پيار كيو آ پاهڻ كو אقرאر كيو آ؟ كنهن تي تو אعتبار كيو آ؟

!رאشد ويٺو روز رڙين !ئه ويٺو گيت لکينكنهن ل

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

90

زمانو مٹجي ويو آهي

ڏڍ ڏئي ٿو، سک ۾ سڀ شامل،نه ڏک ۾ كو به

.زمانو مٹجي ويو آهي! سنڀالي هل! אڙي אو دل

هتي آ قيمت وאرو كچ، אگھامي كونه سگھي ٿو سچ،

אڙي دل بي ترسي کان بچ، אج! ين پورن ۾ ته نه پچ،ا ! وري آ، ماڳين موٹي אچ

قرب كسيري كونه وكامي، محبت جو به نه مل،

.زمانو مٹجي ويو آهي! אڙي אو دل، سنڀالي هل هي ٿيا وه جي هاڻي هڑ،ڑ، אت אڳي جي مصري جي ها

كٹي وئي پيار پرت جي ج هي هٿ هٿ منجھ אمڑ! ڑ، אلا

، ويا سڀ ڀلجي يار ڀلڑ

! ماکي کان وڌ مٺڑא ماڻهو، زهر ٿيا قاتل،

.زمانو مٹجي ويو آهي! אڙي אو دل، سنڀالي هل

جرو تن، אلا هي ميرو ميرو من،هي אجرو א! אلا

هي شهر به جھڑو بن، جتي سک ناهي كو پل کن! אلا

.

. پچي ۽ پڄري پيو ٿو فن ها حياتي هاڃي ۾ آ، كانهي هڑ حاصل،

.زمانو مٹجي ويو آهي! אڙي אو دل، سنڀالي هل

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

91

جھليا كڎهين ڇا אنب אكن؟ ڏنا كٿ ٻير كڎهن ٻٻرن؟

کنيا ڏس كنڈא ساڻ گلن .אجايو ڇا لئه هٿ ڇلجن! . مگر هي سمجھو كي سمجھن

عاقل آھ عذאب ۾ אڄ كلھ، عيش كري جاهل،.زمانو مٹجي ويو آهي! אڙي אو دل،سنڀالي هل

وكا هٹ، אلا هت کهي هوكا ه! אلا

ٹا کوٹا وٽ،و

و ڏيندא جھٹ، گھڑڻ ٿا گھاٽ جھلن ٿا گھٹ،جھاٹ! אلاڙي

.، جھرن ٿا ڦٹ چكن ٿا چاכ

دنيا، ڄڻ ته لتاڙي پيئي אنڌي گھوڙي كل،

.زمانو مٹجي ويو آهي! هلאڙي אو دل، سنڀالي

، وڌي وئي چوڌאري אوندאه، وٺان مان رאشد كهڑي رאه ٻڎن ٿا ٻوسٹ ۾ كي ساه، دلين ۾ نفرت جا درياه ،

غمن جي ڇولين جي ڀڃ ڊאه ! قرب جي كشتي طوفانن ۾، دور ٿيو ساحل،

.زمانو مٹجي ويو آهي! אڙي אو دل ، سنڀالي هل *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

92

ضمير چهنڈڙيون هنيون!

و كيان،ڇ� ڇا كيان، ۽ ته آ:جڎهن به سوچيم ٻين سان ڇا وڃي، رڳوئي پنهنجو ڀلو كيان، نفعو پويم پاڻ کي، ته كم رڳو אهو كيان،

: پاڻ لا ڇو ڏچو كيان سوچيم، تهجڎهن بهته ذهن ۾ سيون لڳيون، .ضمير چهنڈڙيون هنيون

ته آ پاڻ کي سکيو رکان ،:جڎهن به سوچيم نه ڏيھ جي ڏکن كري، ته پاڻ کي ڏکيو رکان،

ٻين لا بهشت ٺاهيان، ۽ پاڻ کي دکيو رکان،

:چيم، ته پاڻ کي به ڇو بکيو رکانجڎهن به سو ته ذهن ۾ سيون لڳيون، .ضمير چهنڈڙيون هنيون

جڎهن به سوچيم، ته قوم لئه لکان ته ڇو لکان، ۽ باھ ۾ ٻين جي، پاڻ کي وجهان ته ڇو وجهان، رڳو نه مون ته بار آه، جي سچ چوאن، ته ڇو چوאن،

:سوچيم، مصيبتون سهان، ته ڇو سهانجڎهن به ته ذهن ۾ سيون لڳيون، .ضمير چهنڈڙيون هنيون

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

93

ڇا كيان ،۽ ڇو كيان، آيم، ته جڎهن به سوچ ۾ ته مان به ڇو جفا كيان،ڈجي قوم آھ نن پاڻهئي، پيدא نه كربلا كيان،،غريب پاڻ

:كيان“ خدא خدא”ه كنڈ ۾ رهي، رڳو چيم ت ته ذهن ۾ سيون لڳيون، .ضمير چهنڈڙيون هنيون

جڎهن به سوچيم، ته عمر عيش ۾ گذאرجي، ڌאرجي،هنجي ئي زندگي، سنوאرجي، سان۽ پ

مزي جون جنتون ڇڎي، نه دوزخن ۾ گهارجي، يو ٻڎي ته ڀل ٻڎي، رڳوئي پاڻ تارجي؛ٻ

ته زهن ۾ سيون لڳيون، .ضمير چهنڈڙيون هنيون

۽ جڎهن سوچيم، ٻين جي لئه مصيبتون سهان، ڀلي ته مان سڑאن، پچان، ٻين کي سک ڏئي سگهان،

!ٻيو אچي نه كو، ته مان ئي رאشدא אچان : دم ڏيانسر وڃي سندم، ڀلي ته آڀلي ته

يو،ته ذهن ڄڻ ٹڑي پ !ضمير وאھ وאھ كئي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

94

!مون کي ياد كندو كر

مون ڏאڍ جا ڏونگر كٹي، جا وאٽ آ ٺاه ي، .אن وאٽ تان گذرين ته مون کي ياد كندو كر

ٹكو نه هجي ڏينهن جو يا رאت جو אلكو،ک !ربي خوف ٿي نكرين ته مون کي ياد كندو ك

جوکي ۾ وڌم جي كيم جنگ אمن لئه؟ .אنيا سان אٹكين ته مون کي ياد كندو كر

هر گهاو مٿان گهاو سهي، א ف نه كئي مون؟ !جي ويڑه ۾ ڦٹجين ته مون کي ياد كندو كر

جهد، هر جاکوڙ ۾ شامل،هر جا جدو

.كم كار کان ورچين ته مون کي ياد كندو كر نه کنئي آ، مون ساهيھتو ڏٺو آ! رאهي

!جي رאھ ۾ ٿكجين ته مون کي ياد كندو كر

پنهنجا به جڎهن توسان رکن وير ۽ كينو، !كنهن سور کان سڎكين ته مون کي ياد كندو كر

ڀوڳي مون جنهين درد جي پيڑא آ عمر ڀر، !تنهن درد کان ڦٿكين ته مون کي ياد كندو كر

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

95

تون كڎهن منهنجي قبر کان،! אي وאٽ مسافر !لجي به جي گذرين ته مون کي ياد كندو كرڀ

!جو سبق سچائي جو ڏنو آھ مون رאشد !سو سبق جي سمجھين ته مون کي ياد كندو كر

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

96

!رאشد ٿي نه אدאس

پنهنجي محنت جو من كنهن کي پيدא ٿئي אحساس، .سرهو باغ لڳايون، وٺندא אيندڙ ويندڙ وאس

ئي تي پلجي ٿي پيئي دنيا ساري،پنهنجي پوره

پو به پنهنجي گھر ۾ غربت جي آهي אنڌאري، .صبح چٹي کي جنم ڏئي ٿي، هر هك رאت אماس

هٺ ڌرمي وאرن جو هاڻي ڄاڻ ختم ٿيو وאرو، كوڙ كوهيڑو گم ٿي ويندو، ٿيندو سچ سوڀارو، .ڏور אفق ڏي ڏس ته نمي پيو ڌرتي تي آكاس

پوريون ٿينديون آسون،لايا نيٺ سجايا ٿيندא،

پرندא ٹرندא كونه كڎهن هي جيكي قول كياسون، .دل دل ۾ كا جوت ٿي جركي، אک אک ۾ אلماس

گردو،-دل کي كر درياه پيارא، گھار بڻي وڏ

مايوسي کي مات كري ڇڎ، ڏک تي هيري هردو، !وقتي گھٹ ۽ ٻوسٹ تي تون رאشد ٿي نه אدאس

.ن، وٺندא אيندڙ ويندڙ وאسسرهو باغ لڳايو*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

97

چؤ ڇا لکان! چؤ ڇا لکان، كنهن تي لکان، جيكي چوين، منهنجا پرين، جنهن تي چوين، تنهن تي لکان،

چؤ ڇا لکان؟ كنهن ڌي جي אوگھڑ تي لکان، تربت مٿان پڑ تي لکان،

ڏن لا ڏوكڑ تي لکان، يا پير

جي وڙ تي لکان،

كنهن خون جي ڌڙ تي لکان، يا جرم جي جڑ تي لکان،

چؤ ڇا لکان؟ ڀونگر جي ڀونگي ،تي لکان تي لکان، رئيسن جي ماڙي

پورهيت جي پيڑא تي لکان، كمدאر ڀاڙي تي لکان،ڏسكڻ ڏهاڙي تي لکان،هاري جي ٻچڑن جو لڇڻ،

چؤ ڇا لکان؟ جرت تي لکان،ن جي אمزدور محنت تي لکان، يا א

ت تي لکان،غربمل جي مالك تي لکان، ماڻهن جي كنهن كنهن عيش عشرت تي لکان، نيلام عزت تي لکان،

چؤ ڇا لکان؟ ڳاڙهن ڳلن، چاندي بدن، كارن يا كوجھن تي لکان،كي پيٹ پٺين سان لڳل يا ڀڀ ڀرين تي لکان،

ن ڍوڍن تي لکان،ست رڇي كنهن طعام تي يا رک! ؤچ کان؟ ل چــؤ ڇا

كنهن تي لکان؟ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

98

אي چنڈ! توکي ڇا چوאن؟

!אي چنڈ توکي ڇا چوאن

!ي אي ميانکٿو ڄاڻين אسان جي درد دل كين אڀ تنهنجو آستانو، ڌوڙ ڌرتي جي אسان،

تون به ٿو ڏورئون ڏسين ۽ مان به ٿو ڏورئون ڏسان،ڏيان،جي هجين ويجھو ته پو ڏאڍא كي ڏورאپا

!ي ڇا چوאنکتو! אي چنڈ-ي ڇا چوאنک تو!אي چنڈ

روشني جو شهر تون، אوندאه جو هان بحر مان، منهنجا ويري کوڙ آهن، تنهنجا تارא رאزدאن، زندگي جو زهر مان، سقرאط بنجي ٿو پيان،

كونه كجھ توکان پڇي كو، مون تي هر هر אمتحان،! چوאنتوکي ڇا! אي چنڈ-توکي ڇا چوאن! אي چنڈ

تون سدא خوش ٿو رهين، خوش ٿي کلين منهنجي مٿان،

پچان، پر كونه ٿو كنهن سان كڇان،۾ٿو سڑאن دل

جي نه چڑ توکي لڳي، مان سوאل هك توکان پڇان،

ان،ٿيو ظلم مظلومن مٿي،ڑيئڳو كڎهن كو ڳوڙه !توکي ڇا چوאن! אي چنڈ-توکي ڇا چوאن! אي چنڈ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

99

رخي تنهنجي ڏسان،آ صدين کان پيو ٿو بي ته تون چپ بي زبان،مان سهان ٿو ڏאڍ ڏאڍن جا ن، درد دل جو دאستان،اكين ٿو توکي ٻڌאي

حال دل אوريان نٿو جو بزدلي سمجھين متان، !توکي ڇا چوאن! אي چنڈ-توکي ڇا چوאن! אي چنڈ

مقصود کان אڳ ئي مرאن،-ٿي سگھي ٿو منزل

شاهد كيان،دل چوي ٿي توکي پنهنجي پيار جو!حال رאشد جو وڃي محبوب کي چؤ، مهربان ڄڀ مون پنهنجي كٹائي، ٻيا ٿين אهل زبان،

! אي چنڈ توکي ڇا چوאن-توکي ڇا چوאن! אي چنڈ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

100

تيئن تيئن شعر لکان!

ٿي ڀونئر وڃان باغن ۾، گم ٿي ٿو وڃان گلڑن ۾،ن ۾،گلڑن به صفا سهڻن ۾ ، خوشبو کان شاد نش

!جيئن جيئن وאس وٺان ٿو، تيئن تيئن شعر لکان ٿو

ڀ ڏאنهن وڌي אڀرאن ٿو،ڏرאن ٿو، אبڻجي كي پکي א كرאن ٿو، رنگ روپ ڏسي وندرאن ٿو،ڌرتي جي مٿان א

!جيئن جيئن هيٺ ڏسان ٿو، تيئن تيئن شعر لکان ٿو

ٿي شمع ٻري ته אچان ٿو، پروאن ٿي خوب پچان ٿو،ٿو، پر پو به كين مڑאن ٿو،ڇان ڦٿكان توري جو ل

!جيئن جيئن جوش جلان ٿو، تيئن تيئن شعر لکان ٿو

جڎ پورهيت ٻارن رڙن ٿا، ۽ ماڻهو بک مرن ٿا، ن ٿا،جھو آمر جيل وجڎ هاري حق گھرن ٿا، ه

!جيئن جيئن ظلم سهان ٿو، تيئن تيئن شعر لکان ٿو *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

101

لڑכ אگھي سگھندين؟

،و آڱكين چرئي کي چور، چ !چكائي وجھندينچوري چاכ

هوريان ڏאڍيان لوچيان ويٺو،

ويٺو،نتقبل تي سوچياسم آ به هكڑو ماستر آهيان، چند ٹكن تي ٻار پڑهايان، منهنجي پٺيان ٻار به آهن، تن جا كي ويچار به آهن، آخر سڀ کي مرڻو آهي، نيٺ زمانو ڇڎڻو آهي،

مري جي ويندس، تهسوچيان ٿور ڇڎيندس،پويان پنهنجا ٻا

تن کي كير سهارو ڏيندو، کاڌو پيتو سارو ڏيندو،

مون کان پو هي پنندא وتندא، رلندא وتندא،۾گھٹين گھرن

تن جو ٿو ويچار رئاري، ننڍڙن جو ٿو پيار رئاري،

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

102

تون به ته هك אنسان ئي آهين، مون جيئن پر مسكين ته ناهين، تڎهين هي אلزאم ڌرين ٿو،

“.ئي كونه كرين ٿوپڑها” :چئين ته سچي دل سان سوچين ها،! دوست

منهنجي حقيقت کي سمجھين ها، قرضن تي ٿو وقت گذאريان،

پيٹ پگھار مان كيئن ٿو پاريان، زهر אٿيئي منهنجي حياتي،

۾ جھاتيپا منهنجي ڇاتي. آخر هي אولاد به آهي،

ست אٺ كو تعدאد به آهي، تن جون ڀي كي گھرجون آهن،

گھارون پوريون ناهن،هي ته پ !אٹو، لٹو، مرڻو، پرڻو

آھ دنيا ۾ ڇا ڇا كرڻو، جو تنقيد كرين ها،۾אڳ

.منهنجي حال تي ڌيان ڌرين ها אول پگھارون پوريون گھرجن،.پيسن آهر ڊيوٹيون وٺجن دوست אوهان هي سچ فرمايو،

فرض س ” “ !ڃاڻي ٻار پڑهايو

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

103

ڄاڻان ٿو مان فرض شناسي، ۾ ڦاسي،پيس مگر غربت

جڎهن ڏسان ٿو ٻار ٻين جا،ن ٿا،אچجرא ٿي אسكول א

.پنهنجا ٻچڑא ياد پون ٿا وسري سڀ كم كار وڃن ٿا، سوچيان ٿو مون شادي ڇو كئي، پاڻ سان پاڻهي تعدي ڇو كئي، هاڻ ته ڏאڍא هٿ هڻان ٿو،

مفلس مان كنهن کي نه وڻان ٿو، ڏאڍو آ ڏکايل آهيان،

ان،گھڻو كجھ گھايل آهي! دوست كين چرئي کي چور، چڱو آ،

منهنجا لڑכ אگھي سگھندين تون؟*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

104

پنهنجن پيارن سان ڳالهايون!

حوאلي אسپتالن جي، ٿيا آهين عرصي کان، چون ٿا ڊאكٹرن لئه ڇا، سو بيمارن سان ڳالهايون،

. پيارن سان ڳالهايوني پنهنج

هي، شين جا אگھ وڌيا ڇا لئه،نفعو نائوڻ تي آ دكاندאرن سان ڳالهايون،! אچو אي دوستو شهري

. پيارن سان ڳالهايوني پنهنج

!سڄي پاڙي ۾ אوندھ آھ، بجلي بند ڇو ٿي آ !אچو گڎجي هلي سڀ وאپڈא وאرن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

پگھارون نوكري وאرن جون پوريون كونه ٿيون پسجن،

אدא يونين وאرא ڏيھ ڏאتارن سان ڳالهايون،. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

حقن جي ڳالھ هئي كهڑي، ويا ڇو جيل ۾ ماڻهو،!אنهن سركار جي قيدي، گنهگارن سان ڳالهايون

.يارن سان ڳالهايون پنهنجي پ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

105

چون ڇا ٿيون سسئيون، سهڻيون ۽ مارويون موملون سنڌ جون،!ذرא هن ديس جي زنده، ته كردאرن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

هشي كنهنجي تي ماڻهو پاڻ ۾ پنهنجا وڙهن ٿا پيا،سردאرن سان ڳالهايون،هلي هن قوم جي אڳوאڻ،

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

ردאتون ڇو؟א چوريون هي وڌي ويون وڦرون ڌאڙא ۽ !ورن ٿا ڀنگ تي ماڻهو ڇو؟ ڀوتارن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

بٹئي ويلي غريبن جو ويو אن سڀ ڇو ليکي ۾،!وڏيرن جي وڏن منشين ۽ كمدאرن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

هي هيڻن جا ته هڎ ڏوکي، وٺڻ جي ووٽ آيا ها،!تباهي ڇو ٿي قومي بار بردאرن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

بدאمني، غريبي، مفلسي، جو رאڄ آ ڇا لئه؟هي!هلو يارو حكومت جي אهلكارن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

106

پنهنجي فرياد مان ئي پاڻ ڀاڳيا ٹيپ پيا کائن،!جمعدאرن سان ڳالهايون، صوبيدאرن سان ڳالهايون

.پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

وكيو زر تي ضمير آ جن، אنهن سان ڳالھ ٿئي كهڑي،!وڃايون وقت ٿا پنهنجو، جي زردאرن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

گنهگارن سان ڳالهايون، دكاندאرن سان ڳالهايون،.ان ڳالهايونوڏيرن ساڻ ڳالهايون، يا كمدאرن س

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

جمعدאرن سان ڳالهايون، صوبيدאرن سان ڳالهايون؟ يا سردאرن سان ڳالهايون، ۽ ڀوتارن سان ڳالهايون؟

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون

ڳالهايون،وڃايون وقت ٿا پنهنجو، جي منهن كارن سان !چڱو آهي غريبن ساڻ، نادאرن سان ڳالهايون

. پنهنجي پيارن سان ڳالهايون *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

107

جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي!

אمن جي لئه جيكڎهن كا جنگ ٿي، كين سورهيه جي كڎهن دل تنگ ٿي، هل ٻين سان تون به هم آهنگ ٿي،

درمان ٿي،ديس جي دردن سندو !جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

ستن پيڑهين کي زخم پٺ ۾ نه هو، كو جئو אڍ مان אڳي جٺ ۾ نه هو،

مشكلن ۾ ساه ٿيو مٺ ۾ نه هو، !تون به ٻاٻاڻن جيان ٻلوאن ٿي

!جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

كٿ جھكيو تنهنجو אبو ڏאڏو نه هو،

نه هو،אڻ ٿيڻ جهڑو كو كم آڏو كير ٿو چئي گھلبو گاڏو نه هو،!گھل گاڏو كين هيئن حيرאن ٿي !جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

سر ڏئي ويو قوم تي تنهنجو אبو،

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

108

ن ٿي بي لبو،يخلق جي خدمت كيئ قول كر تان قوم جي لئه كم كبو،

!قوم قرباني گھري، قربان ٿي !جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

! ٿيرو وאهيرڙن جو ياروאه

پي پٹ ڀلي جو آن ڀلو بڻجان ! پٹ کي پاڙهج سبق، אي دوست אي !

! “قوم جي آهي شمع، پروאن ٿي” ! جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

قوم تي جي وقت آيو آ كٺن،! رאم ٿي سيتا جي كارڻ ڀوڳ بن

ٿ تون ته رאوڻ ٿئي دفن،دل ٻڌي א كو طوفان ٿيظالمن جي لا!

! جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

ملك جو مردن سان אوچو مان آ، ماڻهپو ماڻهو جو مان ۽ شان آ،

جس אنهي کي جنهن جو جذبو جوאن آ،! سوچ سڀ كجھ ۽ صحيح אنسان ٿي ! جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

109

! منهنجا ڀرجھل ڀا، אو منهنجا مٺا قوم كي ڏאڍא ڏٺا،نهنجيتڏک

ملك אڄ توڙي مكا سورن چٺا،

!سنڌ لئه خوشين سندو سامان ٿي !جوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ، جوאن ٿي

كارگر جي قوم جي لئه كم كرين، خال پنهنجي پي جو جيكر ڀرين، قوم جي لئه ويرين هٿان وڙهندي مرين،

אچي عنوאن ٿي،! شعر جو رאشد !جوאن ٿيجوאن ٿي، אي جوאن جا پٹ،

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

110

نئون جھان جوڙجي

جسم جي ولوڙجي، ته ذهن ٿو نچوڙجي، אچو

.نئون سماج كو، نئون جهان جوڙجي!

אنڌير ۾ نظر كٿي، אچي ٿو کڑ کٻيتڑو، مگر سڄي ئي جڳ کي، ڏئي نه جوت جيتڑو، ڦري ٿو گول گول هي دماغ آھ چيچڑو، دماغ آھ چيچڑو، ته ذهن آھ چيچڑو،

پيو ٿو رت چوسجي ته ماس پيو ٿو روڙجي،אچو

.نئون سماج كو، نئون جهان جوڙجي!

وڌي وڌي گھڻا ٿيا، هي ڏيھ ۾ ڏكاريا،

جي گور ڍور وאنگيان، وتن سدא خماريا،

ڌאريا،رين ڦٹين پانهنجا، كٿيكٿي لڑכ كين هاريا،هو آ كير، جنهن ڳلن تان لא

! هينئن ٻوڙجيאو پيٹ وڏא، قوم جو، ٻيڑو نه אچو

.نئون سماج كو، نئون جھان جوڙجي!

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

111

ڃيان رهون ٿا آب لئه، مهرאڻ جي ته كپ تي،א گذر ٿئي ٿو پانهنجي هوندي به، خير لپ تي، چئون ٿا سچ تا، رکيو وڃي ٿو كپ چپ تي،

مگر نه بندشون پون ٿيون، باز جي ته جھپ تي،

وڙجي، هاڻي علم کته ظلم جي خلاف! ٿوא אچو

. نئون سماج كو، نئون جھان جوڙجي! אچو ته ظالمن کي هاڻ، منهن چڑهي چئي ڏيون،

אسان ۾ همتون وڏيون، نپوڙجي نٿا سگھون،

אوهان کان ٿا אسان پڇون،! ڏيو جوאب غاصبو אوهان جي عيش لا، طيش ۾ جيون ته ڇو جيون؟אچو ته چپ چپات جي شيشي کي هاڻ ٹوڙجي،

א

.نئون سماج كو، نئون جھان جوڙجي! چو

אچو

ته ڏאڍ ۽ ڏمر جي ڏونگرن کي ٹوڙجي،! عياش لعنتي אڳيان، نه لوئجي نه لوڙجي،

ٿو ته ظالمن کي هاڻ باھ ٿي وكوڙجي،א

غريب کي جھنجھوڙجي ۽ ننڈ کي نهوڙجي،بجو كو ٻوٿ ڏאڍ جي تي، رאشد گھروڙجي،!

. جھان جوڙجينئون سماج كو، نئون! אچو *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

112

אحسان نه کڻ!

!كر محنت جيئن אنعام کٹين، אنعام ڇڎي تون دאن کڻ ! אحسان نه کڻ، אحسان نه کڻ

!אيذא رسيئه؟ אحسان نه کڻ! كنهن سور سٹيئه؟ אحسان نه کڻ !אحسان نه کڻكو درد وڌيئه؟ ! كنهن ڏنجھ ڏڌيئه؟ אحسان نه کڻ

!تكليف آ روح حياتي جو، سک سهنج سندو سامان نه کڻ ! אحسان نه کڻ، אحسان نه کڻ

ڳڻن جو ڳورو آ، هٿ لا نه زهر كٹورو آ،هي بار

جنهن ٿورو سمجھيو ٿورو آ، سو ڀورو آ ڄٹ كورو آ، تون پنهنجي سر אرمان نه کڻپو هٿ مهٹي جو پڇتائين، !

! אحسان نه کڻ، אحسان نه کڻ

جو گھرجون كين گھٹائي ٿو، سو آخر هٿ وڌאئي ٿو، جھكائي ٿو،ئي، ٻاڏאئي ٿو، ۽ אرڏو ڳاٽخود ليلا

!אڄ آزאدي אمكان ڇڎي، تون ذلت جو زندאن نه کڻ ! אحسان نه کڻ، אحسان نه کڻ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

113

جو چنگ אمن لئه چوري ن لئه چوري،جو چنگ אم

!تنهن تان ساه ڇڎيان مان گھوري

محبت وאرو مچ مچائي، پروאنن جيئن پاڻ پچائي،كينو كوري، قرب محبت عام كري، ۽ كلفت

!كلفت كينو كوري، تنهن تان ساه ڇڎيان مان گھوري

كي كي تندون جند برאبر، كي كي جانيون تند برאبر، تار سلامت شال رهي، جا جھونا ڳڑھ کي جھوري،

!جھونا ڳڑھ کي جھوري، تنهن تان ساه ڇڎيان مان گھوري

،اک شكرאنتنهنجا ل! ، چارڻىت آيت ۾ هك معنآي سر قربان كيان بيتن تي، ته به نه پڄان هك ٿوري،

! تنهن تان ساه ڇڎيان مان گھوريته به نه پڄان هك ٿوري،

جندڙي آهي،! ي آهي، سنڌڙي رאشدڙساھ برאبر سنڌ ڀال ڀلايان ڀون سڄي پر، مان ڏنو جو موري،

!مان ڏنو جو موري، تنهن تان ساه ڇڎيان مان گھوري *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

114

عشق سلامت- سدא سلامت!

! ئي دعا سلامتارهندي دل وאرن جي ديسان ديس אه !! عشق سلامت، سدא سلامت

نينهن سندو جنهن نئون رنگ لايو، سورن جو جنهن سبق پڑهايو،

دل جي جذبن کي جركايو، خام خيالن کي سلجھايو،!عشق حقيقي جنهن سمجھايو، منهنجو مجازي خدא سلامت

!! سدא سلامت عشق سلامت، !سهڻا سائين جئين سدאئين! منهنجا مٺڑא پيارא سائين

هر دم هيڻن کي همٿائين، ساٿ ڏئي ٿو توڙ نڀائين،!آھ فكر پهتو سڀ تائين، شال رهي هي عطا سلامت

!! عشق سلامت، سدא سلامت

تو آ سون بنايو،تنهنجي نظرن نينهن ورهايو، لوه کي زهر منجھان ترياق ٺهايو، تنهنجي حكمت فيض رسايو،بيمارن کي چاכ كرאيو، در هي دאرאلشفا سلامت !

!! عشق سلامت، سدא سلامت

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

115

تنهنجو دعاگو آھ ڀٹائي، جنهن جي تو تعليم وڌאئي،شعرن جي تشريح ٻڌאئي، سٹ سٹ سڀ كنهن کي سمجھائي،

!ڀون مٿان هي آھ ڀلائي، سنڌڙي تي هي سخا سلامت ! عشق سلامت، سدא سلامت

،ى شكرאنا، تنهنجا گفتا سڀ پر معنتنهنجا لک! سائين جھڑא كئي ديوאنا، تنهنجي محبت ۾ مستانا،! رאشد

! ، نينهن جا رهندא نشا سلامتپر ٿيا پياكن جا پئمانا !!عشق سلامت، سدא سلامت

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

116

زندگي جو مزو

كين سڌڙين چکيو عاشقي جو مزو،!آ جدوجهد ۾ زندگي جو مزو

يو ۽ كي سوري چڑهيا،كن کي گھاڻن گھٹ

ڑهيا،كرٽ كن کي كپيو، قيد ۾ كي ك ! درد وאرن ڏٺو دل لڳي جو مزو

رאت کي چنڈ جڎهين ٿو روشن كري، ٻاٽ ري لاٽ كڍيو، ڏيو ڇو ٻري،

! آھ אونده ۾ ئي روشني جو مزو

سچ پيو ٿو سڎي، ڳاٽ אوچو کڻي،!ڻيآ وٺ تون به نروאر نعرو ه

! قرب ۾ كات جو ۽ אڏي جو مزو پيچ אٹكيو نه آ، ! پيار سان رאشدא

لوچ جي كنگرين سر به لٹكيو نه آ،! شوق ۾ ئي ته آ شاعري جو مزو

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

117

אچ ته پڄايون ڊوڙ!

!אچ ته پڄايون ڊوڙ، אو ساٿي ! אچ ته پڄايون ڊوڙ

جو به تکو منزل ڏي ڊوڙي، ماڳ ڏي پنهنجون وאڳون موڙي،

خيال هلائي رت ولوڙي، ماڳ لهي ٿو سوئي ووڙي،!منزل نيٺ پڄائيندي آ، جسمن جي جاکوڙ، אو ساٿي

! אچ ته پڄايون ڊوڙ

جو به كمائي سوئي کائي، محنت سڀ کي ماڳ رسائي،پائي،ري هر هلائي، ڌرتي مان ٿو אن אكيئن ها! ڏس

!كي كي ماڻهو همت ڀريا ۽ كي ماني ٹوڙ، אو ساٿي ! אچ ته پڄايون ڊوڙ

ٿي آهي كر موڙي، אآهي كو جو ٿو جھنجھوڙي، قوم

پ کوڙي، سوئي ذهن سزא ٿو لوڙي،جيكو ويهي ٿو ک !رنگ لڳائيندي آ آخر، ذهنن جي ولوڙ، אو ساٿي

! אچ ته پڄايون ڊوڙ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

118

ماڻهو محنت لئه ساماڻا، ماڻهو محنت کان ويڳاڻا،

و سنڌن ساڻا،كي كي ماڻهو رאڄن رאڻا، كي كي ماڻه !ماڻهو كک به نه ٻيڻو كن ٿا، ماڻهو لوه مروڙ אو ساٿي

! אچ ته پڄايون ڊوڙ

ڏينهن به آخر تپڻو آهي، سج منجھند تي אچڻو آهي، منزل تي به ته پڄڻو آهي، بچڻو آھ ته ڊكڻو آهي،

!ڀا ڀلوڙ، אو ساٿيڏينهن ٿڌي ۾ نكري هلجي، ڀورل ! אچ ته پڄايون ڊوڙ

لاڙ، وچولو، אتر جاڳيو، كينجھر ۽ كارونجھر جاڳيو، كاڇو جاڳيو ۽ ٿر جاڳيو، سنڌڙي جو آ گھر گھر جاڳيو،

!پاسو هاڻ אروڙ אو ساٿي! بدلايو آ رאشد سائين !يون ڊوڙا אچ ته پڄ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

119

نئون نظم ٺاهي وٺان!

ڇڎ ته كوئي نئون نظم ٺاهي وٺان،.قرض ڌرتي ما جو لاهي وٺان

خيال جا تازא توאنا هن ڍڳا، ڏينهن جا هوندא אڃان نو، ڏ لڳا،ھ

!ڇو نه مان جاٹون ٻه ٹي كاهي وٺان جو لاهي وٺانقرض ڌرتي ما.

ڏور ٿي ويندو مڑئي ڏک ۽ ڏجھو،אن خوشين جو אي پرين ملندو جھجھو،

!ڳاھ ڳڻتين جو رڳو ڳاهي وٺان .قرض ڌرتي ما جو لاهي وٺان

منهنجي من جا مور توسان سر لڳي،

توکي ڀاكر ۾ كرڻ کان كجھ אڳي،!ڏيج موكل ملك کي چاهي وٺان !قرض ڌرتي ما جو لاهي وٺان

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

120

ظالم نه من مستي كري،! אشدאر

هوڏ جي هيڻن مٿان هستي كري،!ڊوھ دنيا جا سڀئي، ڊאهي وٺان .قرض ڌرتي ما جو لاهي وٺان

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

121

آزاد

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

122

. سرهي گل جيان زندگي منهنجي آ، !-- ڏيانخوشبوء منهنجو كم آهي ته مان،

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

123

زندگي ۽ خوشبو

زندگي منهنجي آ،.سرهي گل جيان

منهنجو كم آهي ته مان، خوشبو ڏيان،

پانهنجن کي، ڌאرين کي، دوستن کي دشمنن کي، پر

نك کي ئي بو ٿي محسوس ٿئي،ي خبر؟ڑبي نكي کي بو جي كه جيكڎهن كو چئي ته

خوشبو كانه آ،ل کي آ ڇا؟تنهن كيان אنڌي عق

پنهنجي پر ۾ آ پورو پيو رهان، منهنجو كم آهي ته مان خوشبو ڏيان،

!زندگي منهنجي آ سرهي گل جيان *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

124

אٹلتا!

!هو آهيان جبلمان א جو سمنڈ جي وچ تي אٹل

!بيٺو هجي حادثا دنيا جا،

طوفاني ڇتين ڇولين جيان مون ڏאنهن،چن،ڌوكيندא א

مون سان لڳن، پٺتي هٹن،

۽ بحر دنيا جي ۾ گم.ٿيندא وڃن

مان אهو آهيان جبل، جو سمنڈ جي وچ تي אٹل،

!بيٺو هجي *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

125

אتساھ!

جيكڎهن تون אيترو، روز، قرب جو ذرو،

!يندي رهينڏ زندگي جي ويڑه ۾،

.هارجڻ جو سوאل ئي پيدא نه ٿئي جڎهن ويجھو אچي،تون

پيار سان منهنجي كلهي تي هٿ رکي، حال دل جو ٿي پڇين،

ڄڻ ته منهنجا بند ٿا آجا ٿين،.ڄڻ ته مان ٿو قيد کان ٻاهر אچان ،پيار تنهنجو ٿو ٻڌאئي منهنجي دل .قرب تنهنجو ٿو وڌאئي منهنجو من .ما، نئين جذبي سان אڳتي ٿو وڌאن

مان توکي سدא ريڌل ڏسان،! كاش ! جيانאڄ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

126

پشيماني

سانوري سونهن جي ڇانوري ۾، گھڑي

مون،كئي אک كڑي

پر،

ليجڎهن אک ک قافلو ويو هلي ڇانورو ويو لڑي

،آن هن نيستي تي، پشيمان ٿي، ۽ پريشان ٿي،

.هٿ مليندو رهيس *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

127

گل مركي پيو

رאت جا لڑכ.گل جي ڳلن تي پيا

سج كرڻن جي رومال سان،.سي אگھيا

گل مركي پيو،:مركندي هيئن چيو

رאت رئندي رهي،.ماכ پوندي رهي سج אڀرندو رهي،.ڏينهن ٿيندو رهي گل کڑندא رهن،.خوب ٹڑندא رهن

سونهن وڌندي رهي، سنڌ کلندي رهي، جڳ جئندو رهي،

!ين جيئي۽ سدאئ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

128

אحساس

جونجھكڑي جو، وא جو جھوٹو،

تنهنجي گھر جي،

سرنهن منجھارאن، خوشبو ٹيڑي، وאسي پيو ٿو،--אوسو پاسو אئين لڳي ٿو،

شاه جي خوאبن جو ڄڻ كوئي،.ٿيو آهي تعبير سنڌ سڄي ۾، آھ سكار، عالم سڀ،.آباد ٿيو آ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

129

بکيا ٻار

،--كوبه گھٹي ۾ ٻار نه آهي کائڻ جي لئه تيار،هنن جي آڏو كا شي--

ڇو ته، تكيندא رهندא آهن

جوه وجھي گھوريندא آهن ۽ پو شايد אڳلي کي آ

--پيٹ ۾ پوندو سور هئي هئي هي مسكيني حالت

ٻارمنهنجا بکيا !ڏאڍא سكڻا ٿي پيا آهن

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

130

كڎهن تو سوچيو آ؟

هش جا كمدאر،אخو مڑها ڀوتار،

--אئين تسكين ته ملنديئي كين غلط تو سمجھيو آ

،--بنگلا ۽ بستان رکين ٿو ،--حورون ۽ غلمان رکين ٿو

جنت جا مشتاق!אڙي شدאد

كڎهن تو سوچيو آ؟ورون ۽ غلمان ته،ح

پنهنجو پاڻ ۾ ٺهندא گڎجي رهندא

تون ته تكيندو رهجي ويندين، چپ چٹيندو رهجي ويندين،

۽ هي تنهنجو خرچ.אجايو ٿي ويندو

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

131

شاعر

ن جاٹسگري خالي پاكيٹ ميڑي چونڈي بال پين سان تن تي لکندو

کيسي ۾ وجھندو ٿو وڃي شايد كوئي.شاعر آهي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

132

جاکوڙ

عام ماڻهو در دريون پوري אندر ويهي رهن

تيز ٿئي طوفان ته!ڏسجان پرين

روڊ ۽ رستا هجن سنسان سڀ

אک نه گوڏي کي ڏسي پاڻ کي אهڑي سمي

خوאبن جي تعبيرب جي لئه جذبن سندي تكميل لئه

.ينكري پوڻ گھرج *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

133

ٻه אحساس

پن ڇڻ رت ۾، پن، پپر جو ساٿ ڇڎي ويا،

پپر سوچيو،!ٺيك ٿيو جو، ساٿ ڇڎيائون

وא لڳو ٿي، پن لڎيا ٿي،.مون کي پڻ لوڏي ٿي وڌאئون אڄ مان تنها، بيٺو آهيان، جھڑي تهڑي وאچ جي كا،

.پروאه نه آهي . . . . . . . .

پن ڇن رت ۾ پن پپر جو ساٿ ڇڎي ويا

پپر سوچيو، توڙي كچڑא، كومل ها پر،

منهنجو ڍכ ڍكيندڙ ها پن، אڄ مان ننگو ٿي پيو آهيان،

منهنجي אوگھڑ كير ڍكيندو؟ پنهنجا آخر پنهنجا آهن،

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

134

كيڎא ڀي كمزور هجن پر، منهنجي لڄ لكائڻ وאرא، منهنجو شان وڌאئڻ وאرא،

ڇڎي ويا،אڄ ساٿ ! ها אلا موٹي شال אچي سا موسم

!جنهن ۾ مون سا، منهنجا پرچن *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

135

سوچ

سوچ کي قيدي كرڻ جو! خيال ڇڎ

سوچ بلبل ناھ،!جا بندي سگھين سوچ آهي وא، سا

پڃري جي وٿين مان به،.نكري ٿي سگھي

. . . . . . . . . . . سوچ کي ٻنڈא نه ٻڌא !

سوچ، אڏ ۾ نار جو پاڻي نه آ، جنهن کي تون،! روكي سگھين سوچ آ، سنڌوندي

جڎهن אيندي موج ۾ تنهنجا سڀئي بند ٹوڙي، شهر ۽ وאهڻ سڀئي،! ٻوڙي ڇڎيندي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

136

ڳڻتي !عيدن ما אٿ چانھ ته كاڙھ

رکيو آ،مون کي تپ ڀڃي لڱ ته ڏس، ڄڻ ٹانڈא آهن، کيسو جانچ ته پئسا آهن؟! عيدن کي چؤ گوري آڻي

_ _ _ _ _ _ _ _ ! گيدي ۾ كجھ كونهي سائين

نڈ به كانهي،کها پر، چانھ ۽ رאت لئه گھر ۾ אٹو كونهي، عيد אچي وئي لٹو كونهي،ڇوكر هاڻ אگھاڙي پئي ٿي، .ڦاٹي ويا سڀ كپڑא هن جا

_ _ _ _ _ _ _ _ ها عيدن ما !

ڄاڻان ٿو مان، ڇا ڇا گھرجي، چاق ٿيڻ ڏي سڀ كجھ ٿيندو،

אٹو ٿيندو، لٹو ٿيندو،.چانھ به ٿيندي، کنڈ به ٿيندي

_ _ _ _ _ _ _ _ هاڻي ڇا ٿيندو! אف אلا

ڳڻتي جھڑو مرض نه كوئي.ڳڻتي جھڑو مرض نه كوئي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

137

אكيلائپ

كڎهن كڎهن كي پيارא ماڻهو من پرڀائي.ويندא آهن

جي نه ته، אكثر كنڈ ۾ ويٺو پڑهندو آهيان تنهائي تي

كڑهندو آهيان وهمن سان پيو وڙهندو آهيان

خيال جي چاڙهي ڏאكو ڏאكو.چڑهندو آهيان پر پو كڎهين

ٿڑندو ۽ ٿاٻڑندو آهيانچوٹي کان پٹ پوندو آهيان

چوندو آهيان كو ته هجي جو،

ڏئيم سهارو تنهائي جو هيئن گذאرو

كيسيتائين؟ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

138

مون کان پو

هو جو مون کان پو .پڄي

ساڳئي تڑ تان پاڻي پئي مارين کان نه ڊڄي

آزאدي سان گھمنديت منهنجاא

پير پسي سمجھي شال سگھي

هيناذאت ڀلاري ري آهيپر ڏאت ڀلا

ماري کي ماري.جذبات ڀلاري آهي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

139

منزل ڏאنهن

چنڈ אڀريو، مگر رאت روشن نه ٿي

هي چؤ طرف אونده אنڌوكار آ!אٿو دوستو

پنهنجي هٿ ساڻ!، جلائي کڻونشمعو

אڄ ته אڀ تي به آهين.كارא ككر

كڎهن كڎهن وڄ جوآكو چمكاٽ

خبر ٿي پوي آهيون پهتا كٿي אوهان، אڄ به مايوس

!ڏسجو پيا نيٺ هلڻو ته آ،

مڃان ٿو ته هي رאه آپر خطر

۽ طوفان جو ڀي ته אمكان آ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

140

مگر ماٺ ويهي رهڻ ۽.ڊڄڻ، روא كونه آ

هيئن ته آسان، مشكل.نٿو ٿي سگھي

אسان ڏאنهن منزل.نه אيندي هلي

אسان کي ئي هلڻو آ منزل طرف

!א سوچيوذر .نا אميدي ڇڎيو

אوهان جيكڎهن حق جي رאه ۾

جان پنهنجي ڏيو تا، אمر ٿي وڃو هلندא هلو

كجھ ته هلندא هلو پنهنجي منزل طرف!پنهنجي منزل طرف

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

141

ٿڌڙא ساھ

هئه هئه هي مسكيني حالت منهنجا چارئي ٻار تپيا پيا آهن

پئسا كونهنمون وٽ אيڎא جو مان ڊאكٹر ڏאنهن کڻائي

!کين وڃان روئي روئي، ڦٿكي ڦٿكي منهنجو روح رنجائن پيا ٿا منهنجي جان جلائن پيا ٿا،.مون کي خود ڦٿكائن پيا ٿا ٻارن جا كيهاٽ هوא ۾ منهنجا ٿڌڙא ساھ هوא ۾--گڎجي אڄ پروאز پيا كن

رאت سڄي مون ننڈ نه كئي آيمان ۽ منهنجي گھروאري ٻئ

معصومن سان گڎجي سڎجينلڇيا، ڦٿكيا جاڳيا آهيو

هئه هئه هي مسكيني حالت!منهنجا چارئي ٻار تپيا پيا آهن

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

142

ن وا

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

143

!ماضي روشن حال אنڌيرو، موٹي مون سان مل !ته بنجي روشن مستقبل

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

144

ڀوڳيون پيا پيڑא،! אڻٹيهين אڌرאت جو

ڑא،يچئني طرف چرن پيا، كارنهن جا ك ! אڻٹيهين אڌرאت جو

ندين گھگھ אوندאھ جا، لهي پيا ليڑא،گ

!ين אڌرאت جو אڻٹيه ٹي پيا ٻيڑא،رھ ٻاٽ جا، ٹڀريا אא

! אڻٹيهين אڌرאت جو

ساھ نپوڙن ٿا پيا، ڀو سندא ڀيڑא، ! אڻٹيهين אڌرאت جو

مينهوڳي جي مند ۾، سوچيون אوچيڑא، ! אڻٹيهين אڌرאت جو

منهن جا موهيڑא،روشن تارא پرين جي،

! אڻٹيهين אڌرאت جو *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

145

كومل كومل مکڑو تنهنجو، كوماڻو آ كيئن؟

! אسان وٽ جذبو جيئن جو تيئن

جيكو عشق هئو سو ساڳيو ويل وچين آڌي!

!و تيئن אسان وٽ جذبو جيئن ج

،نيٺ رسايو منزل تي آ، سڀ کي رאه سنئين ! אسان وٽ جذبو جيئن جو تيئن

ڀاكر ۾ نه كيو تو پهريان، كيڎو كالھ ڀلين!

! אسان وٽ جذبو جيئن جو تيئن

تنهنجي مهر مڃان ٿو، محنت ساڻ رهين! محبت ! ! وٽ جذبو جيئن جو تيئن אسان

!جھومون، ڳايون ويٺا، ڀريو پيگ پرين! رאشد

! אسان وٽ جذبو جيئن جو تيئن ! אسان وٽ جذبو جيئن جو تيئن

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

146

ٿا، ٻھ ٻھ مٺڑא ٻول پريننٹھ ٹھ تنهنجا ٹهك ٹڑ

! ! אو ڍول پرين، אو ڍول پرين

!ڳوڙها ڳاڙها رت جا ڳاڙيم، موتي هي אنمول پرين

! אو ڍول پرين، אو ڍول پرين

پرکين پرک ته كوڙن جا، אڄ پڌرא ٿيندא پول پرين !

!رين אو ڍول پرين، אو ڍول پ

!كارونجھر جيئن آهيون بيٺا، אرڏא جوאن אڏول پرين !אو ڍول پرين، אو ڍول پرين

!ٹندא ٹوكر سان سڀ ٹول پرينكيسين كانچ אگھامي، ٹ

! אو ڍول پرين، אو ڍول پرين

كهڑي كٿ قبول كرאيا آهن، قيد كڑو

!ل پرين ! אو ڍول پرين، אو ڍول پرين

!ڇا لئه ڇڎيا، هيڎא رنگ رتول پرين! سوچ ته رאشد

! אو ڍول پرين، אو ڍول پرين

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

147

!هر جا حق موجود كري ويو، عشق אوهان جو

! نينهن אوهان جو

هستي هوڏ حرאم كيائين، نيٺ هڻي نابود كري ويو،! نينهن אوهان جو

شوق شكار ڇڎאئي شاهي، آزאدي محدود كري ويو،

! نينهن אوهان جو

پارس تون ۽ لوھ هيس مان، سونو آھ وجود كري ويو، ! نينهن אوهان جو

جيڎهن كيڎهن تنهنجي صورت، ڌرتي كل مسجود كري ويو،

! نينهن אوهان جو

محمود كري ويو،محبت ۾ ! هوس אياز אڳي مان رאشد ! نينهن אوهان جو ! نينهن אوهان جو

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

148

ڦڑي ڦڑي آ تلا، אچو ته گڎجي وאه وهايون !

پچي ٿي، ساوכ ۾ آ سا،پاڻي تي ئي پوک! ساين پوکن ۾ سرهايون

،ڌرتي سونا سنگ ڏيڻ لئه، ماندي آهي ما

!هاري يارو هر ته هلايون

،تي سر ڏيندאسون، ڀيڑو ٿئي هر ڀا وني ٻني ! دنگ تي پنهنجو رنگ رچايون

كلا،ڌي ۾ طاقت ڏאڍي، كم ۾ پڻ אھ ٻآ

!ساٿي گڎجي ساٿ نڀايون

ٿي نه كڎهن پورא،! روڳي ماڻهن جي لئه رאشد !محنت كريون ڇو پڇتايون

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

149

هيڻا هڎ هلائي،هٿ جي هاج كري ويٺي،! ڀرت ڀري ويٺي

ڏکيو آ، سور چري ويٺي، بکيوآ، ديسپيٹ

! ڀرت ڀري ويٺي

يون، ڳارאڻا، پاڻ ڳري ويٺي،ڻتאڻ ڳڻيون ڳ ! ڀرت ڀري ويٺي

روشن مستقبل ٻالك منهن، ٺار ٺري ويٺي،

! ڀرت ڀري ويٺي

ڏولاوא ڄڻ ڏאج مليا هن، ڏک ڏري ويٺي،

! ڀرت ڀري ويٺي

وאهڻ ۾ هر عيش خوشي کان، آھ پري ويٺي،! ڀرت ڀري ويٺي

هر ساعت ۾ كائي، آس مري ويٺي،! رאشد

! ڀرت ڀري ويٺي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

150

سوپڑאڏא سڎ جا، كنهن كوכ كئي،جا

ڇا تو كانه ٻڌي؟

کڑٻڑ کڑٻڑ پنڌ ۾، کڑ کڑ ڇكڑي جي، ڇا تو كانه ٻڌي؟

ي وئي گجگوڙ سان، هركا ڳوٺ ڳلي،گونج

ڇا تو كانه ٻڌي؟

كڑكي بجلي قهر جي، كڑكڑ كڑكڑ ٿي، ڇا تو كانه ٻڌي؟

אندر چيري آھ وئي، سنڌ پئي سڎكي،

ڇا تو كانه ٻڌي؟

رאت سڄي،! ئي، رאشدوאئي ورجائي پ

ڇا تو كانه ٻڌي؟

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

151

!ڦٹيون پيون چونڈين، سرتيون وؤنڻن وچ ۾

سون سريکا هٿڑא، چاندي پيا ميڑين،

! سرتيون وؤنڻن وچ ۾ ڀرينميڑيو، مٺيون ڀريو، كانبا خوب

! سرتيون وؤنڻن وچ ۾ كنهن پر ٹهك ٹڑيا رهن، ڳالهيون پيون ڳولين، ! سرتيون وؤنڻن وچ ۾

نيڻ نماڻا ٻاجھ سان، نينهن نياپا ڏين، ! سرتيون وؤنڻن وچ ۾

ن،محنت ڏي محبوبڑא، سرها ساه سڎي ! سرتيون وؤنڻن وچ ۾ ڇڻ ڇڻ چوڙيون ٻانهن جون، ساز نوאن ڇيڑين، ! سرتيون وؤنڻن وچ ۾

ڇانو كرين،! پورهيت شل پگھر ۾، ككر

! سرتيون وؤنڻن وچ ۾ ن،خوش ٿي کيت ۾، گيت پيون ڳائي! رאشد

! سرتيون وؤنڻن وچ ۾

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

152

!رאس نه آئي رאت، رאڻي ري ڙي جيڎيون ساڙيو آھ سرير کي، هير گھلي هيهات،! رאڻي ري ڙي جيڎيون

سڃ لڳي ٿي سرتيون، مومل جي محلات،

! رאڻي ري ڙي جيڎيون

منٿ مڃي شل مينڌرو، ڏאگھ چڑهي ٿي ڏאت،! رאڻي ري ڙي جيڎيون

لوئي ويندي لوכ ۾، منهنجي ذאت صفات،! رאڻي ري ڙي جيڎيون

شاهي شوق جي، آھ بري هر بات،! رאشد

! رאڻي ري ڙي جيڎيون

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

153

كي ڏکن ۾ ختم، كي سکن ۾ لڑيون،

! زندگي جون گھڑيون

زهر جون كي وٹيون، كي ته مصري ڳڑيون،! زندگي جون گھڑيون

ياد ماضي كنن ۾ ٻري

ٿي چڑيون، ! زندگي جون گھڑيون

هي جي سان جي جڑيون،كين وسرن א

! زندگي جون گھڑيون

هار سک جا كڎهن، كڎهن ل ن لڑيون،كڑ ! زندگي جون گھڑيون

قول ۾ جي كڑيون، آس ۾ سي سڑيون،

!زندگي جون گھڑيون

رڙيون،! ٹهك ٹڑيا كڎهن، كڎهن رאشد ! زندگي جون گھڑيون

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

154

ماڻهو موچارو، چپجي ويو سارو،. ضرورت جي زد ۾

هك ئي گوڏ غريب کي، آرهڑ ۽ سيارو،

. ضرورت جي زد ۾

אڄ پڻ گھر مسكين جي، ڏرجي پيو ڏאرو،

. ضرورت جي زد ۾

ڳڻتين ڳاريو حافظو، ٿي پيو ويسارو،. ضرورت جي زد ۾

ماٿيلي کان ميرپور، سيوهڻ، سامارو،.ي زد ۾ ضرورت ج

!آيو خون ٻچي جو، وكڻي ويچارو

. ضرورت جي زد ۾

!مرندي ڏسو ٿا پيا، رאشد کي يارو . ضرورت جي زد ۾

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

155

موسم کي ماڻيون، مٹجي پئي حالات،! ويھ پرين ! رھ ته אڄوكي رאت

لفظن جو آ کيت پكو پيو، ڏאٹو هڻندي ڏאت،! رھ ته אڄوكي رאت

تنهنجي منهنجي پيار جا ويري، غاصب ٿيندא گھات،! رھ ته אڄوكي رאت

ت،ٿڌڙي ٿڌڙي هير گھلي پئي، پکي لنون پيا لا

! رھ ته אڄوكي رאت

يالو چاڙھ چپن تي، ماضي ۾ هڻ جھات،پياد جو ! رھ ته אڄوكي رאت

تنهنجي پٿريلي بت ۾ كا جاڳايون جذبات،! رھ ته אڄوكي رאت

سان ئي، ماري ٿيندא مات،گڎجي سوچڻ! رאشد

! رھ ته אڄوكي رאت

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

156

لهندڙ سج لالاڻ، אکڑين ۾ ڳاڙهاڻ،! ڦليلي جي كپ تي

سهڻا ماڻهو سبيتا، ساهن جي سرهاڻ،

! ڦليلي جي كپ تي

روئن جي ساٿ ۾، خوشبوئن جي کاڻ،خوش ! ڦليلي جي كپ تي

ها، پر حيدرآباد جي، منگھن تي ميرאڻ،

! ڦليلي جي كپ تي

پسبي سڀاڻي، پرين -،مينهن جي آلاڻ

! ڦليلي جي كپ تي ساڻ رهاڻ،אشدر! و، كيون دوستوאچ

! ڦليلي جي كپ تي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

157

!منهنجو سر بسجود، تنهنجي نيڻ نهار אڳيان

وא جو جھوٹو אک جو אشارو، منهنجو كک وجود، ! نيڻ نهار אڳيان تنهنجي

ھ به نه آهيان، نسورو نابود،تنهنجي آڏو كج

! نيڻ نهار אڳيان تنهنجي

ڀل ته کڻي فرعون هجي كو، نمي پوي نمرود،! نيڻ نهار אڳيان تنهنجي

هيچ نظر آيو هركو، دنيا جو بارود،

! نيڻ نهار אڳيان تنهنجي ! “حق موجود”عرא هڻندو، چوندو אيندو، هركو ن

! تنهنجي نيڻ نهار אڳيان

هركا شي بي سود،! شهرت، عزت، دولت رאشد ! نيڻ نهار אڳيان تنهنجي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

158

کليو كنهن جو ور ، چمكيو چاقو ڦر،

!-- ريلا وهيا رت جا

جاڙيائين گھر،كنڌ ڀڄي كمدאر جو، א

!-- ريلا وهيا رت جا

ڀاڙين ماڻهن کي مليو، ڀوتارن جو ڀر،!-- ريلا وهيا رت جا

بڇ تي كيڎو ٿو وڙهي، كتو يا نوكر

، !-- ريلا وهيا رت جا

אن دאتا جي خون جو، ڌرتي پيتو جر،

!-- ريلا وهيا رت جا

آ شاعر،“ رאشد”سوري چڑهي سچ چئي،

!-- ريلا وهيا رت جا

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

159

ڇل،، کاڌي نيٺ אو جلسنڌآخر . ڳوڙهن ڳل پسائيا

هرندא رهيا هانو ۾، پيارא ماضي پل، . ڳوڙهن ڳل پسائيا

نا אميدي لهر ٿي، ٻوڙيا آس كنول، -

. ڳوڙهن ڳل پسائيا

كنهن كنهن سپ جي پيٹ ۾، آهن لعل لكل، . ڳوڙهن ڳل پسائيا

، سجھي كابه نه ٹل، جو ڇڎي وڃجابر

. ڳوڙهن ڳل پسائيا

ترسيا كهڑي تاڙ ۾، ٻاٻاڻن جا ٻل !

. ڳوڙهن ڳل پسائيا

!منهنجي رنج جي، كنهن کي كهڑي كل! رאشد . ڳوڙهن ڳل پسائيا

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

160

هلجي كهڑي هٹ، مڌ نه كنهن جي جي مٹ، . ٺكر سڀ ٺلها ٿيا

!گڎجي متارא هلي، مرجي موکي وٽ

. ٺكر سڀ ٺلها ٿيا

ر ڏينهڑא، گھا نه كنهن کي گھٹ،سك! هئه هئه . ٺكر سڀ ٺلها ٿيا

مئخاني جي ماכ کي، چري دل پئي چٹ، . ٺكر سڀ ٺلها ٿيا

صبر ساڻ هي، گوندر گھڑيون كٹ! دلڑي

!

. ٺكر سڀ ٺلها ٿيا

سري لا تون، سر جو سانگ به سٹ!رאشد ! . ٺكر سڀ ٺلها ٿيا

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

161

متان لوכ ميار، سهين سر ميهار، . سهڻي سان مل سير ۾

: كانڈאري وئي، ٻڎندي جي ٻاكار لونلون

. سهڻي سان مل سير ۾

!محبت کائي مات ڇو، هوڏ نه ڄاڻي هار . سهڻي سان مل سير ۾

: کي ته نه دل کي، ڇكن دريا آريدل

. سهڻي سان مل سير ۾

كاهي پئي كنن ۾، אلفت جي آڌאر

: . سهڻي سان مل سير ۾

:تانگھا توڙي تار! ڏسي رאشدאتات نه

. سهڻي سان مل سير ۾

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

162

جھيڻو ڳالهايو، متان جاڳايو،

! سرتيون، منهنجو سپرين

مس مس : آهي ماڳ ڏي، منٿن موٹايو ! سرتيون، منهنجو سپرين

سرچي ستو

:سيج تي، پلنگ پرچايو ! سرتيون، منهنجو سپرين

:منزل هڻي ڏور کان، آڌي جو آيو ! سرتيون، منهنجو سپرين

:ٿڻ سان كري، وڃڻ جو سعيوشايد א

! سرتيون، منهنجو سپرين

:رکي يا نه رکي سگھي، رאشد جو رאيو !پرين سرتيون، منهنجو س

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

163

ڊא ڏياري ڊپ، ننڈ به كيئن אيندي؟

دريا پائيندو אچي، هي گھر ۽ هو كپ : : ننڈ به كيئن אيندي

لولي، گولي بک ٿي، كونه چري ٿو چپ : : ننڈ به كيئن אيندي

ي مٿان، سرندو رهندو سپسيني سيني ج :

: ننڈ به كيئن אيندي

ويڄ به ويچارא ٿيا، كهڑو كهنو تپ : : ننڈ به كيئن אيندي

:ڳيري ڳيري جي مٿان، بازن جو آ جھپ : ننڈ به كيئن אيندي

هو ڄڻ سپنا سور جا، باقي ت :نهنجو کپ

: ننڈ به كيئن אيندي

:كوبه نه ٹارو ٹپ! سي جھل جي لئه رאشدא : ننڈ به كيئن אيندي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

164

ڳوليندي رאهون، سج لهي ويند!

:منزل پسنديون كينكي، אنڌيون نگاهون !د سج لهي وين

:كاٿي رهيو قافلو، كاٿي ٿيون كاهون

سج لهي ويند !

كڌي

:كرهي كنڌ ۾، ٻئي وجھ ٻانهون! سج لهي ويند !

سڻند كوبه نه سڃ ۾، אكيلي آهون :

! ويند سج لهي

:ي رאھ ۾ پنڌ به پرאهونئرهبر نه ٿ سج لهي ويند !

:شل سمجھي سگھين، سڄڻن صلاحون! رאشد

سج لهي ويند !

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

165

:محنت هاڻا هٿڑא جنهن جا، محبت وאرو من .سو منهنجو ساجن! سکي ڙي

:پورهيت پورهئي ساڻ بڻائي، ڌوڙ منجھارאن ڌن

.سو منهنجو ساجن! سکي ڙي

ڏيھ کي پائڻ، کائڻ لئه ڏئي، كپڑو توڙي אن

: .سو منهنجو ساجن! سکي ڙي

:ن ۾ پنهنجي مست مگنماکي جي مک وאنگر ڌ

.سو منهنجو ساجن! سکي ڙي

پاڻ ڏسي ڏک پر نه سهي جو، ٻئي تي غم پل کن

: .سو منهنجو ساجن! سکي ڙي

:ڀوڳي آيو بن! ڌرتي سيتا جي لئه رאشد .سو منهنجو ساجن! سکي ڙي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

166

ڙي ڌאڙو אلاڌאڙو

!--جيڎيون مون سان جاڙ ٿي !

:پاڻي مٺڑو پيار جو، بنجي ويو ٻاڙو !-- جيڎيون، مون سان جاڙ ٿي

:سکي ننڈ سمهي پيو، אوڙو ۽ پاڙو

!-- جيڎيون، مون سان جاڙ ٿي

منهنجي من مستان جو لالڻ ڏي لاڙو،!--، مون سان جاڙ ٿي جيڎيون

سک سمهان كيئن سيج تي، سيني ۾ ساڙو :

!-- جيڎيون، مون سان جاڙ ٿي

:رאڻل ڏئي ويو، روڄ אهو رאڙو! رאشد !-- جيڎيون، مون سان جاڙ ٿي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

167

ب

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

168

.تيئن آ منهنجي جند، جڑيل تنهنجيء جان سان جيئن سي آهـــن پــــاڻ ۾ ســنـڌونــــدي، ســــــنــڌ، *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

169

אڃان عام جي، سوچ نه ساماڻي،! אلا

دودو، هوشو،ناهيان،هيمون كالاڻي،هيڎهن آن אكيلڑو، هوڏאنهن سو ساڻي،

رت به پرאڻي،پيٹ به پورت ٿو گھري، پ هيڎهن آهي باھ ۽ هوڏهن آ پاڻي،سا پر شل رهجي אچر، جا پر ڏאڏאڻي،

.تي ساڻي، شال نه ٿئي سنڌ جيسمر

* قوم گھري قربانيون، پيٹ گھري پورت، אٹو، لٹو ۽ אجھو، ظاهر ضرورت،

عشق چوي ٿو ڀانئيو، فاقي کي فرحت،ٻن باهين جي وچ تي، ماڻهن موڙهي مت؟

.منهنجي سوچ جي! رت، سرتامٹجي وئي صو *

بک برאبر بڇڑي، ماڻهو نئي مان،

.پو به چوي אنسان، ڀلي بک ڀرم جي *

آيا گھڻا אوچتا، طاقتور طوفان،شمعدאن،! روشن رهيا عشق جا، رאشد

.دهلي ويا دهمان، دردن ڀري دل کان *

دردن جي ڀرمار سان، بڻي دل درياھ،. جان ٻيائيٻآيو عشق אٿاھ، ٻوڙيئين

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

170

نس كيو אنسان،محبت بخشيو ماڻهپو، א

.يو آدمياهوس אڳي حيوאن، عشق بن *

کريل هئو خيال سو، صحبت سڌאريو،.جاريو، אسان پنهنجو عشق سانאندر א

* ،ٺكنڌ ورאئي كونه ٿو، كيڎهن سوئر ٻ

كوليون سگھن، هيڎو هاٿي هٺكيرאئي ؟

!، شينهن به ٻلي پونگڑووאرو كري وٺ *

كونڌر ڀڄي كينكي، گدڙ ڀڀكي ڀر،جوڀن جھوٹو وא جو، كرڻو ٿئي سو كر

! ڇڎج كينكي، پنهنجي پياري پر،! پيارא

אوري، ڌيان نه ڌر، منزل جو پھ من ۾

. *

ميدאنن مان وئين هليو، کائي ڀاڙ ڀڄي؟ جي تو غدאري نه كئي ڇو ٿيئي אک لڄي؟

سچي ڳالھ سڄي، سڻائي مون ساٿ کي .

* ڏرڻ ڇڎي عرش تان، لالچ ۾ لهندو؟א

ڦاهي ۾ پوندو؟! ڦاسي پکي رאشدא ٻوري مٿان زهر جي، ور ور ڏئي چڑهندو،

.ڎهن كينكيكي نه ڳهندو، مرندو ڳڑ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

171

ٻاهر بوتو باز جو، אندر جھركي جيئن،

.رאکو ديس جو! كانئر ٿيندو كيئن؟ رאشد

* آيو آھ ڏمرجي، ڏאت مٿاهون ڏيھ،

يو ڇوھ ڇنڈڻ سان، ڇسن كري ڇيھ،ڇڎ غفلت جي گردאب مان، كڍڻو آ ساڻيھ،ٿڌي سيني ساڻ جي ٻڌين אچي ويھ،

منهنجي אک ۾ پيھ، ته سڃاڻين تون سچ کي .

* ماڻهو منهنجي ملك جا، مٺا مصري تڑ،

رכ ۽، سڄڻن لا رٻڑ، لئهدشمن جي

يارن لا ٿڌא گھڑא، ويرين لا אمڑ؟. ملك אجڑ، جيڎهن كاهن جوش مانאوڏهن

* جيئن جيئن تپي ڏينهن، تيئن تيئن مچي مڑس ٿي، شينهڻ آهي سنڌڙي، تون پٹ تنهن جو شينهن،

ڏאڍא אٿم آسرא، نڀائيندين نينهن،

!محنت سندو مينهن، وسائج تون وڏڦڑو *

جنهن جنهن אجرכ אوڍيو، جنهن جنهن مٿي پڳ، هن ڏאچين وڳ،جنهن جنهن ڌڻ رڍن جا، جنهن جن

تنهن تنهن ٻڌو سندرو، ڏين مبارכ جڳ؟ ٺڳيندي אي ٺڳ، אسان کي تون كيترو؟

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

172

نڀٹ،ويهو ڇو ٿا ويسرא، ڀڑكايو ڀ

لڳي ويئي ذهن جي، كهاڙين کي كٹ؟ אڃا ڀي چئو ٿا ڀلي، سنڌي سڎجي ڄٹ؟.لاهي אچو لٹ، ماضي جي تاريخ تان

* ڏوتا آيا، ڌڱ אٿو، ڌرتي ساري ڌوڌ،

.نو، وير، كروڌ، كڍڻو آهي ڏيھ مانكي *

ڳڀرو ڳاڙها ڳوٺ جا، هارين جا ٻچڑא،سدא سونهن کيت ۾، سخن جا سچڑא، لڑيو سج، אوطاق تي، مچائيون مچڑא،

كهاڙيون تکيون كيئون، كير چوي كچڑא،.ڳچي ٿئي ڳچڑא، ته به ساٿ هميشه سچ سان

* ڊپ ۽ لالچ ناس،! אچ ته كريون אي پرين

دאس،درد مان، دوزخ آھ אدאنهون كري پاڻهئي پيا فرشتا، وٺندא جنت وאس،

.هڻي هام، حرאس، لاهيون ساري لوכ تان *

حقيقت آ حال جي، غربت گذאرو،אصل אئين آھ جيئن، אكن تي پارو،

.نه سوکو سيارو، نه كو سک سانوڻ ۾ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

173

ٿو ليٹ، قاصد قريبن جا،نكوھ كري

،چئج چاھ چريو كيو، چوکي ڏئي چپيٹ .سندي ڀورل ڀيٹ، كنهن سان كريان كينكي

* ور ڙي، قاصد ور متان كو مري وڃي،!

ر،دאئي ۾ يار جي، جال وهايان جج جھليو گھر جو د .، ويٺو وאٽ نهاريانر

* كير، تنهنجي ڏسڻ جي مون کي،ڏאڍي آھ א وڌ موت کان، نيڻ وهائن نير،ووڇوڙ

جدאئي جا تير، אچي كڍ אندر مان .

* אکڑيون رت رئن، ساريو توکي سپرين، تارא تكن رאت جو، ڏينهان رאه ڏسن،

!، موٹي אچ مون ڏي پرينجدאئي ڏئي ٻن *

گھوريا سانوڻ ڏينهن، پرين جي پرديس ۾، ور ري وאنڍين کي ڏين، كهڑو مزو مينهن،نهوڙيون جي نينهن، سي كيئن سک پسنديون !

* يس،ٻن پيا سانوڻ ڏينهڑא، پرين آ پرد

ڌما آڌي جو אچن، ساريو ساريو کيس،א .شل كو رحم پويس، ورڻ جي وאئي كري

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

174

،و سانوڻ سهنج ٿيا، ڏک جا ڀڳا ڏאروري ،رتين لڱ آگھاريا، كيئون رאت قرאرس

.منهنجو سڄڻ ڌאر، بدن بدبودאر ٿيو *

!موٹيا سانوڻ ڏينهڑא، موٹي آ، ميان پسيو پاڙي وאريون، وھ جا ڍ

כ پيان، !ن کان אڳي آ توني سيخ ٿيان، אسڑ

* سانوڻ آيو سهنج ٿيا، مهلون مينهن كيون، ورن ورڻ جون گھرين، خبرون אڳ پيون،

لاهي ساڳ كنا كيون، سرتين تيار سيون،

.אسان كالھ كيون، مهٹي ماٹي جي مٿان * منهنجو خطڑو،! پرين کي پڄا، کنياتا

.ويٺو جنهن جي لا، رאهون روز نهاريان *

خوش ٿي خيال سان،! ڏאم، کنياتاکڻي خط א .پرت جو پيغام، پهچائج پرين کي

* !قاصد ٿي، وڃ پرين جي پار ڏي! كانگا جڳ جڳ ! ۾ جي، جلدي آڻ جوאب کي جڳ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

175

قرب كري، كاغذ نيج قريب ڏي،! كانگا

.אڳيان دوست ڌري، آزيون كج عجيب کي *

كر ٻاجھ، وڃ تون ! آ كانگا محبوبن ڏي، وجھان ويٺو وאجھ، سگھو آڻ سنيهڑو

. *

كر نه آوير، سگھو پهچ پرين کي،! كانگا

.ڍونڍين متان ڍير، کچڻي کائج خوش ٿي

* سوچڻ ڌאرאن ساٿيو، אنڌو عشق عذאب،عقل ري אنسان جو، خانو آھ خرאب، علم، عقل، عشق جو، ناتو آ ناياب،غرق ٿيو غورאب،جنهن کي سڑھ،سکان

.،نه پاتڻي *

אنسان لئه علم آ، قيمتي زيور،بي زرن لئه زر علم، بي پرن لئه پر، !شهر به آهي بر، علم ڌאرאن دوستو

* جي چاهيو ٿئي جڳ ۾، جيئڻ سجايو، علم، عقل، عشق کي، گڎي هلايو، عشق عقل پاڻ ۾، ڇو ٿا ويڑهايو، كلفت گھٹائي ڇڎيو، محبت وڌאيو،

.پريت جيريت ! سڀ سان نڀايو، رאشد *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

176

!אچو گڎجي دوستو، ڦيرو كو آڻيون

عقل، علم، عمل کي، هك ٻئي سان وאڻيون،.ريتون پرאڻيون، مٹايون هن ماڳ تان

* ليکي ۾ ير لوכ جي، אڄ پڻ آهي عيد، پر هن موقعي مهل ۾، عاشق جي نه אميد،.ٿيندي عيد سعيد، جانب אچي جو ۾

* ر،کاڌא ماڻهن عيد تي، خوش ٿي کنڈون کي אڳيان رکيو رאشدא، پرين جي تصوير،

.توريان پيو تقدير، پنهنجي ۽ ٻئي لوכ جي *

جن سان سڄڻ ساٿ ۾، سي ڀل عيدون كن، عيد مبارכ ڏيڻ لئه، مركي مرכ ملن،.پرين جي پرچن، אسان پڻ عيدون كيون

* אچي عشق אندر ۾، كيا אوتارא،

فاتح ٿي دل جي مٿان، نينهن هنيا نعرא، جا ٿيا، كوٽ قلعا سارא،ختم خوشين

کسجي ويا خيال کان، سکن سهارא،.אچن אوٿارא، ساريو سورن سلسلو

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

177

هك ته پري آ مون کان، پيارن جو پاسو، ٻيو ته آهي پيار جو، پنڌ به وאرياسو، ٹيون دکي دل ۾، وهمن جو وאسو،

قربن كاسي تي نه ملي، محبت جو ماسو،.انرאشد دلاسو، من كو ملي دوست ک

* لنئون لڳي، لوري وڌي،لون لون אندر لات، جھڄڻ جھورאڻو رڳو، تن من تنهنجي تات، سنڌ سنڌ ۾ آ سور ۽ ساھ کي آ سكرאت،!رאشد، شل אڄ رאت، אهنجن کان آجا ٿيون

* אچي אڄ دلگير تي، دردن لاتي دڙ،

مڑ،سکن کي ساڙي ڇڎيو، آڻي عشق א

من ۾ مچ ٻرن پيا، אکين ۾ ته به جھڑ، !لڑ، پرين جي پهچي پوي! لهن رאشد

* ،پاري ساڙيو אכ کي، لڳو אتر وא

يون، سي ۾ سمهڻ سا،رسرتيون وٺن سگھ مون ور، موٹي آ .ماڻهو ماڳين موٹيا!

* هي كوڇو، هن هنڌ، هتي منهنجو ساٿ آ،!پاڻهي אيندس پنڌ، لاري جھل ته لهي پوאن

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

178

ساٿ آ،هي ماڻهو، هي ماڳ، هتي منهنجو

!کٹي منهنجو ڀاڳ، لاري جھل ته لهي پوאن *

هي ويڑهيون، وڻرאھ، هتي منهنجو ساٿ آ،!سٹون کاڌيو ساھ، لاري جھل ته لهي پوאن

* هي جھنگل، هي جو، هتي منهنجو ساٿ آ، !سرهي آيم بو، لاري جھل ته لهي پوאن

* هي ڀٹون، هي ڀون، هتي منهنجو ساٿ آ،

!لاري جھل ته لهي پوאنڇو ٿو تاڻين تون، *

هي چارא، هي گس، هتي منهنجو ساٿ آ، مطلب مليو مس، لاري جھل ته لهي پوאن !

* گھر ۾ گھاريندي كيو، سكڻ جون نه سڌون،

تان، אڳتي وک وڌون،سڀ كجھ گھوري سچ.قسم کڻي كڑم جا! אچ ته قول ٻڌون

* ،مرشد منهنجو ڀٹ ڌڻي، ڀونگر منهنجو ڀا

ساٿ جي، سوچن سان سرچا،ٿي ويو سچي ،نياپا آڻي نينهن جا، אڄ پڻ אتر وא

.سمهڻ كهڑو سا، جيكو جدوجهد ۾ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

179

ڇاتري، تن کي حال چوאن؟جن جي پرت א ماٺي محبت جن سندي، مائٹ سي نه مڃان،

آڏو عام אچان،! אگھاڙو ٿي رאشدא אهڑي جوٺي جيئڻ کان، ٻڎي ڇو نه مرאن،

.ائي لوכ کانكرڻو آھ אڃان، پيار لك *

ماڻڻ كارڻ ماڳ جي، كيڎو پنڌ كيوم، كنهن کي ڏسيم كينكي، كهڑو سور سٺوم، تيئن ئي چنڈ مٿي چڑهيو، جيئن ئي سج لٿوم،

.منزل کي ته ميوم، وک وڌאئي وتري *

ڳالهائيندڙ ڳهلا ٿيا، نه ته سچ ته سڀ كنهن وٽ، هلي پيو ٿو كوڙ جو، هوكو هر كنهن هٹ،

، كانهي كنهن ۾ گھٹ،ملان مير ۽ پير ڏس .موڳا مور نه مٹ، سچ کي كڎهن كچ تي

* ڳالهائيندڙ ڳهلا ٿيا، نه ته سچ ته سڀ جي سونهن،

قلب كارא ٿي ويا، دلين مٿان دونهن،.سوجھڻ سچ کي! منهنجي روح ورونهن، رאشد

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

180

ڳالهائيندڙ ڳهلا ٿيا، نه ته سچ ته بيٺو نچ،،سچن هيرא پلئه پيا، كوڙن حاصل كچ سچن جي رھ سنگ ۾، بد صحبت کان بچ، مردن آھ مچائيو، محبت سندو مچ،!سچا، אچي مچ تي، پتنگن وאنگر پچ

.ته ڏسين سچ جي سونهن کي! אوري אٿي אچ *

عاشق مست فقير، سودو كن ٿا سر جو، هيڎهن سينا سپر ٿيا، هوڏهن تکا تير،سورهيه سيني گھاو ۽ كانئر نيڻين نير،

.ت جي شوق ۾دشهامركن ٿا مهمير، * אلا، سنڌ جيئي

جيئي نظارو نور،!

אكن جھليون ڦلڑيون، ٻيرين جھليو ٻور،.چشم بد دور، سدא رهي سنڌ کان

* سنڌ جيئي، جيئن سنڌي ٻار،! אلا

سنڌي لکن، سنڌي پڑهن، بڻجن سنڌ سڌאر،.چارن אسكول ۾ بي אچار، א-אلف

* سنڌ جيئي، جيئن سنڌي جوאن،! אلا

مرد ئي، آيل جا אرمان،ميٹيندא هي .سنڌيت جا پروאن، جلائيندא جان کي

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

181

אلا سنڌ جيئي، جيئن سنڌي ج ور،ھ

سما جي אنصاف لئه، سوين ڏٺن سور،.پوڙها ويٺا پور، پچائن پرھ جو

* אلا سنڌ جيئي، جيئن هر هاري،

پورهئي سان جن پانهنجي، جو سڄي جياري، .ڏک جي ڏيکاري، تن کي אچي كينكي

* جيئن سي آهن پاڻ ۾، سنڌوندي، سنڌ،

.نهنجي جان سان جڑيل ت،تيئن آ منهنجي جند *

ساري توکي سپرين، אکيون ٻوٹيون مون،.אڳيان آئين تون، ٺهي نقشو سنڌ جو

* هكڑو نقشو سنڌ جو، ۽ ٻيو آهين تون،

.جن جي كري مون، جيئڻ لا جاکوڙ كئي *

جھڑو نقشو سنڌ جو،تهڑي تنهنجي سونهن،.منهنجي روح ورونهن، ڏسڻ پسڻ ٻنهي کي

* هن ٻيا صدمان،نهن سور سنڌڙي جا، هيڎنهوڏ

.ڌمان، ساريو سورن سلسلوאچن ٿا א *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

182

هن سنڌ جا سور، هيڎنهن سور سڄڻ جا؟نهوڏ هوڏنهن غيرن گھاو ڏنا، هيڎنهن پنهنجن پور؟ وڃن ڀلا كيڎهين، مون پارא مجبور؟

.ر ۾نسورא ناسور، عوشاقن جي אند *

تنهنجو منهنجو ٺاھ، شايد كڎهن كين ٿئي؟ مون کي مٺڑي سنڌڙي، توکي مٺو ساھ،

!و كيئن نباھ، كانئر ۽ كنڌאر جودٿين *

تنهنجو منهنجو وאسطو، ناهي جٹادאر، تون كيئن منهنجو ٿي سگھين ، ڀاڱي ڀائيوאر، مون کي آهي ملك سان، پاڻان زيادھ پيار،

نه ٿئي وאر،توکي پنهنجو خيال، جيئن ونگو .كانئر ۽ كنڌאر، گڎجي رهندא كينكي

* هونئن ته آهيون ٻئي ڄڻا، مٹي پنوڙو،

پو به نه ٺهي ٿو كڎهن، پنهنجو هي جوڙو،آڏو مشكل کي ڏسي، منهن کي ڏين موڙو، سڎي پيئي قوم ۽ تون ٻڌڻ کان ٻوڙو،.تيار كيو گھوڙو، سڎ سڻي مون سنڌ جا

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

183

لڑھ لڳين،لالچ ! حيف هجيئي لالچي

آڏو ڏسي ڏکڑא، ڏيئي پٺ ڀڳين، ناهئي سورهيه،پي جو، شايد رت رڳين،

.پڌر پئين جڳين، كانئر هكڑو كڑم مان * ساجھر ئي سنبرو،! هلو هلو ساٿيئو

.نيرאنا نكرو، مانجھاندو محبوب سان *

هلو هلو يار کان، سبق سور سکون،!باقي چار وکون، پنڌ نه آهي پرڀرو

* باھ كيو ڀڑكو،! چا عاشقوאيندא س

ڊيڄن جي لئه کوڙ آ، دوزخ جو دڙكو، !ور ور ڏئي وڙكو، پتنگ جيان مچ تي

* !جي تون عاشق آهين، دوزخ ڏي ئي ڊوڙ !پچڻ چاهين، پنڌ پؤ، ٹانڈن تي كر توڙ .ماڻهن کي منهن ٹوڙ، جنت لا جوאب ڏي

* !نالو وٺين نينهن جو، ته نكري ٿي نروאر

ي، سورهيه سوري سوאر،كات ڏسي كانئر ڀڄ .كونڌر كنڌ كٹار، ٻيئي ٻکيا پاڻ ۾

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

184

ئ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

185

!ڊڄو אن ڏينهن کان نفرت کي پکيڑڻ وאرא ڀڃي هر زهر ڀرئي جام کي هاريو ويندو، وري ڌرتيء تي كو سقرאط نه ماريو ويندو، .جڎهن אنسان جي عظمت کي אڀاريو ويندو *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

186

تي كو سقرאط نه ماريو ويندو،وري ڌرتي

ڀڃي هر زهر ڀرئي جام کي هاريو ويندو،!ڊڄو אن ڏينهن کان نفرت کي پکيڑڻ وאرא .جڎهن אنسان جي عظمت کي אڀاريو ويندو

* אسان سقرאط ٿي وھ جو وٹو پي ويندאسين،

אسان منصور ٿي سوري تي چڑهي ويندאسين،

אئين رهندو،لبن تي كلمه حق جاري سد אسان سرمد ٿي رאه حق ۾ كسي ويندאسين

.

* אسان به عشق جي ٻارڻ ۾ ٻري ڏسندאسين،אسان به درياھ محبت ۾ تري ڏسندאسين، عشق فرهاد ۽ مجنون جو مقاطعو ناهي،.אسان بلال و عنايت ٿي مري ڏسندאسين

* پنهنجن تي كڎهن وאر كيو ٿئون نه كبو،

ن نه كبو،بيوאجبي تكرאر كيو ٿئو سنڌو جي ڄڻين ساڻ كو ليکو نه אٿئون،!پر بخش كو غدאر كيو ٿئون نه كبو

* كم ظرف جي تائيد كئي ٿئون نه كبي،

ميد كئي ٿئون نه كبي،אنصاف جي א ن کي نه آ جھل، نكا پروאه ئي آهي،دچون

.אلزאم جي ترديد كئي ٿئون نه كبي *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

187

رڳوئي غير جي ظلمن ته ستايو ناهي،

سوس جو پنهنجن به گھٹايو ناهي،مگر אف אسان کي آس هئي ٺارڻ جي، مگر ٻاري ويا،

.هو آ كير جهين درد دکايو ناهيא *

ستايو خوب ستايو ۽ ظلم برسايو، نٿو غيرن کان پڄي غم ته، پنهنجا ورسايو،אچي هو منهنجو پرين مون کي ٻٹي تير هڻي، .شهيد ناز سندو لاش، گھڑي ترسايو

* ڙ جي كاهيو ته ڇا ٿيو؟سچي تي كو

وري بهتان كنهن ٺاهيو ته ڇا ٿيو؟ نمك جو حق אدא كرڻو هو هن کي،كتي مون تي אگر باهيو ته ڇا ٿيو؟

* هن ديس ۾ دستورجو نالو نه هجي ها،

!جالو نه هجي هاكارאڻ هجي ها ۽، א هي قوم אنڌيرن ۾، ڌكا کائي ها هر دم،

. هاجي ڀٹائي جو رسالو نه هجي! رאشد *

تهذيب جو كنهن جي به هٿ، ڀالو نه هجي ها، غيرن جي زبانن تي به تالو نه هجي ها، لولي آ ملي جنهن ۾، سا ٻولي نه هجي ها،

.جي ڀٹائي جو رسالو نه هجي ها! رאشد *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

188

دستور مئه نوشن جو نرאلو نه هجي ها، هر لب تي جيئي سنڌ جو پيالو نه هجي ها،

ان جي نه رهي ها،تهذيب، ثقافت به אس .جي ڀٹائي جو رسالو نه هجي ها! رאشد

* سنڌي ۾ كو مضمون، مقالو نه هجي ها،!كو لوכ گيت، بيت، جمالو نه هجي ها كو نثر، نظم قوم کي، زنده نه رکي ها،

.جي ڀٹائي جو رسالو نه هجي ها! رאشد *

سسئي جو كٿي ياد كشالو نه هجي ها،، نالو نه هجي ها،سهڻي جي ترڻ سير جو

مارئي جي وطن لا حب، معلوم نه ٿئي ها، .جي ڀٹائي جو رسالو نه جي ها! رאشد

* جي شاه جو قوميت لئه، حوאلو نه هجي ها، سنڌيت جو كو مستان موאلو نه هجي ها،نه ڏאت رهي ها، نه كائي بات ٿئي ها،

.جي ڀٹائي جو رسالو نه هجي ها! رאشد *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

189

ميد وאري، אڃا آس אאسان وٽ

אوهان وٽ ظلم روز پيو ٿو ويامي، تي ليٿڑي ساه ڏئي ٿي،شرאفت א

.جتي پير جي ٿي كرאمت وكامي *

س تي گلابن جو رنگ،ڦٹي كين א كڑهي ٿئي ٿو كارو كبابن جو رنگ،

ور ٿو پير جي منهن منجھان،ي نٹم

کڻن هر ته ڏسجي نو .بن جو رنگא * نئر كڌو كركي پيو،كنڌ تي كاتي ڏسي كا

لالچي ڳجھ وאنگيان آ، ڍون تي ڍركي پيو،ڍ

خوش نصيبي آھ سر ٿو قول تي قربان ٿئي،.مون کي مقتل ۾ ڏسي، محبوب אڄ مركي پيو

* ڀري پيٹ پنهنجو كتا ڀي سگھن ٿا،كو چوندو كتي لئه ته حيوאن ناهي؟

.ين کي خوش رهي ٿوٻجو ڏک ۾ ڏسي

.سان ناهيهو سمجھ אنسان، אنא *

جگر چاכ ٿي پيا گلن جا خزאن ۾، دאغ ئي نه آهي، كو۽ مالهي جي دل تي

آ غدאر جنهن باغ جو باغبان ٿيو،.هو باغ سمجھو ته باغ ئي نه آهيא

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

190

غريبن کي ظلمن جو گھيرو ڏسو ٿا، هي چؤطرف ڄڀين جو ڄيرو ڏسو ٿا، مصيبت ۾ هاري ۽ مزدور آهن،

.سو ٿارڳو خوش سرאئي، وڏيرو ڏ *

چون ٿاظلم هي ختم ٿي نه سگھندو، غريبن تي رحم ۽ كرم ٿي نه سگھندو، چوאن ٿو نسل نئون سجاڳي ۾ آهي،

.كنهن جو مال هاڻي هضم ٿي نه سگھندو *

!گذريون جي אوهان ساڻ گھڑيون، ياد كندאسين !مکڑيون جي محبت جون ٹڑيون، ياد كندאسين ٿي،كن ٹوڙي ڇڌيون ٿي، كنين مضبوط كيون.سي قرب ۽ אلفت جون كڑيون، ياد كندאسين

* ن کي به كجي ياد،وڻ جنهن به هيٺ ويهجي، א

ساٿين جي ذكر ساڻ، سدאئين رهي دل شاد، !كنهن سک ته كنهين سور ڏنا، پو به אي رאشد .منهنجي ته دعا آھ ته سڀ خوش هجن آباد

* אنسان آهيون، دوست هر אنسان אسان جو،

ه مسلمان אسان جو،هندو به אسان جو ت ماڻهن ته אسان کي گھڻن كافر به چيو آ،.پر אمن ۽ محبت ۾ آ אيمان אسان جو

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

191

زندگي ۾ شعر هن جو كنهن ڇپڻ چاهيو نٿي، مرڻ کان پو چون ٿا، وאقعي وڏو شاعر هئو،

محب وطني جو مليو مرحوم کي سرٹيفكيٹ،!جڎهن جئرو هو تڎهن غدאر هو، كافر هئو

* ۾ אڄ رאشد جو كو گيت كنهين آ ڳاتو،محفل

وאت وڏيري جو گڦ ڀريو آھ چڑيو چؤ وאتو،

نان جنهين جي ملكيت ناهي، ناھ جهين جو کاتو،ملڑن جي لئه مهڻو آهي، پيرن لئه پارאتو

. *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

192

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

193

!אچ، אچ، אوري אچ سمجھو ماڻهو پاڻ ڏي .ڎي پيو ٿو سچس

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

194

* ماڻهو ماڻهو من، אهڑو هجي אجرو،جھڑو ٻيجي אن

. *

مس کٹي وئي آ، لکيم ريٹي رت سان . آباک ڦٹي وئي

* !אچ אچ אوري אچ

سمجھو ماڻهو پاڻ ڏي.سڎي پيو ٿو سچ

* بيٺك يارن جي،

جيئن كا كاري نڀ ۾ .ٹم ٹم تارن جي

* ، شمع ڏني كانڍ هلي آئي سيگھ ۾. پروאنن جي لانڍ

* لکڻ جي لئه چس، روح گھري ٿو محبتون .پين گھري ٿي مس

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

195

مايا موهيئي من،

ڎهن تنهنجي روح ۾،ت .ڦٿكي مئو فن

* سائين لپ ڇڑهي، !نه رو منهنجا ٻچڑא אجھا رٻ چڑهي .

* رنڑ جوאڻ جماڻ، روئي ۽ رڌي پئي،ٻاكڑ ٻارن كاڻ

.

* אمنگ،كيڎي آس

.كٹي كڍندي אن كڻا ميڑي کر جا سنگ .

* ڇپر ڀنا بوند،

ڏسجي ٿي چٹي پٹي. אکين ۾ אڻهوند

* ڌرتي ناهي سنڍ، بھ ۽ لوڙھ ڏئي پئي،

. بصر ڳنڍموريون، *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

196

ماڻيندؤ فرحت،

ضامن آهن سک جا، .אيكو ۽ אلفت

* ڌڙكي پيئي دل، مان ۽ אوسيئڑو ٻئي،.دאدو مورو پل

* سان چاھ،چانڈوكي

אڻٹيهين جي چنڈ ۾.كوڙو هي ويساھ

* چور پيا جاڳن، ڀاڳيا ننڈ نڀاڳ ۾.كتا پيا ڀؤنكن

* אکيون אئين چمكن، ڄڻ كي آس אميد جا،.ڏيئا پيا ٹمكن

* ،جركي پيئي جو אوسو پاسو وאسيو،بيد مشك جي بو.

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

197

كڻكون نسريون، پوکون پنهنجو ڇا چوאن!ڇوريون سانوريون

* كيون ڄاڱريون،پ

وري رتايون אسان.پنهنجون آڱريون

* سيكي رکيا مون،

تولئه سوکڑي،! سهڻا !کا אچي آڀون

* لوڏي کٻڑ لام،

ٹٻ كندאسون ٹٻڻا،.پٹبا پيرون جام

* پير پيا ٹچكن،

جيئن كي تتل تئي ۾،ڦلا پيا ڦٿكن

.

* مون کان كيئن وسرن، ساين سارين جي مٿان،.كنگ پيا אڏرن

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

198

وسريون تشبيهون،

ظلم زوري سونهن سان، .ٻڌيون مون كيهون

* كڍي سج كني،پهتو ور ٻني تي، .وٺي ساڻ وني

* كلي،كيئن ٿو كم א ڀ مان،كانڈא ٹانڈא א

.سج پيو אڇلي *

پاري ساڙيا אכ، ههڑي سردي سامهون،سسئي لنگھيا لك

! *

ڏونگر ڏکيرא، ظاهر كن ٿا كينكي،

.يرאپنهل جا پ *

پري پئبو پنڌ، אوڏنهن جيڎهن جو جا،.جوڌא هك ئي هنڌ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

199

ٿيندي كا چرپر،

آهي رאڄ جي! رאشد .هانون ۾ هرکر

* گڎيا آهيون گڎ،

ن جو،آن پڑאڏو א . تون جو آهين سڎ

* لکندي رאت لڑي، هڻي هڻي نيٺ مون،. كئي تاريخ کڑي

* چوڌאري چڻ ڀڻ،!رنگ لڳايو رאشدא

. تڻڻאندر جي א *

ڄركي پيئي ڄاڻ، ٻريا ڇيڻا سوچ جا،.ڀڑكيا ڀتا ڀاڻ

* مٹبو نيٺ سماج، ٿوري ٹوكر سان אهو،.ٹٹي پوندو عاج

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

200

ماڻهن کي پكڑي،

جھلي سگھندؤ كين كي،.جذبن کي جكڑي

* --پختو آ אيمان

جيكو پاڻ سڃاڻندو.آجو آ אنسان

* پڃري ۾ چوڦير،

گھمندي ڇا سوچين ٿا.باندي ببر شير

* !ٻڌو كن کولي کنيو אسان كونه آ.ٻانهپ کي ٻولي

* ڏريا אبابيل،א

هيڻي جيون جي هٿان.فنا ٿيندא فيل

* وڏي ٿئي ويڑهاند،

ين ماڻهن کي رڳو،ڏ .وسوسا ويساند

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

201

روح نه ٿيند رڄ ! אن אڍنگي ساٿ کان،!مٺيون ڀيڑي ڀڄ

* ڇا ٿو چئي رאوي، ماڻهن ۾ جا ماٺ آ،.تپي پئي آوي

* ولو،مل ۾ ٿيو ل

كڻي ويٺو زאل جوو بک مري، بولو

. *

كاريگر جو موت، ننڍڙא ننڍڙא ٻارڙא،.ساري گھر جو موت

* كيڎي آ پٹ کوھ،

ن جا ذهن ڄڻ،هكن ماڻ .ڏوهل ٻكرين אوھ

* جھي مون به پڑهيو،رپ

كاريگر جي قرب سان،.جنڈي ذهن چڑهيو

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

202

--هر كنهن طور تكڑ ڏيسڀ كو سيري پاڻ سياري جي ته سوڙ.

* روشن هئي رאھ،

ليكن لٿي كانه كا،.אنڌن تان אوندאھ

* ڍينگوئي ڍيري،

سچائي جي سامهون.كوڙ بڻيو كيري

* !ڀل تون ٻانهون لوڏ آئي آهي كچي ۾،.ورهين کان پو ٻوڏ

* هي אک ٹيٹ،! אلا

هڻي چور نگاھ سان،.نظرن جا ٿو نيٹ

* دوڌאري تلوאر،

هلي پڳو،چنيسر د .دودي لئه آزאر

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

203

!موٹي وڃ ميان

ملندو كو محمود ڇو،!قاضي قاضن سان

* سي كيئن كبا سيڻ، جن ماڻهن جي منهن ۾،!نائونمل جا نيڻ

* آكڑ نه ڏيکار،

رئيس وڏא مسكين تي،!دوڏא نه ڦوٹار

* ل،رئيس جي پگھر ۾ ش

هكل هاري کي كيئين،!جھلي مور نه جھل

* !اڙي ٿيאئين ته نه ڀ پنهنجي هٿين،! رئيس وڏא !ٿي پيپاڻي א

* کائڻ لا کرو،

אنگين عضوين سيبتو.ٻرو! كم کان سيٺ

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

204

سوئي كميڻو،

جيكو كري كونه ٿو.كک ڀڃي ٻيڻو

* ڏאڍא وڏא پيٹ،

ها پر وڏي رئيس سان.كنهن جي كهڑي ڀيٹ

* ڦري ويا ٿئي هاڻ، تو جي چمچا ڌאريا،.ٹانڈي ٹوپي كاڻ

* !ڇكي هڻ ڇوكر كري پوندא كيترא،.ساٹي ساڻ سڱر

* ،كک به وڏي وٿ هيڻو ناهين ڇوكرא!هلائي ڏس هٿ

* !همٿ كر هيكر ڇاڻن ڳاڙها ٻير پيا

.وكرڇڙپ سان اڇ *

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

205

ٹاري ٹاري بل،

ڇنيو کائن ڇوكرא،.وڻ ويڑهي جا گل

* ٺاهي جوڙ، جٿا، ٻار هليا ميدאن ڏي،.آٹي تان نه لٿا

* ون پيا ماڻن،موج

ڇوكر تتل ڏينهن ۾،.سڱريون پيا ڇاڻن

* אنٹرويو ۾ پاس، ڇا مان ڇاهي ٿي ويو.رزلٹ نه آئي رאس

*

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

206

ئج

!ضمير وאھ وאھ كئي سماج جي . ونهن ۽ سچ جو پارکو آهيفطرت جو عكاس ۽ س. شاعر حول ۾ אک پٹي ٿو، אن سماج ۽ ماحول ۾ ئي شاعر، جنهن سماج ۽ جنهن ما .عر جو كم آهيكوجهائي کي ڏسي ۽ محسوس كري، אن ۾ سونهن ڀرڻ شا شاعر کي پنهنجي سماج אن كري، ضروري آهي ته. هن جي شاعري سرجي ٿي . ۽ سنوאر لا پنهنجي شاعري کي وسيلي طور كم آڻڻ گھرجي سڌאريجي אصل سماج جي هكڑن جي رא آهي ته شاعر، پنهنجي شاعري ۾ زندگي ۽ ي کي زندگي ۽ سماج جي تنقيد كوٺيو تصوير پيش كري ٿو، پر ٻين شاعر . ۽ سور سمجھڻ گھرجنلا جيئڻ گھرجي، ٻين جا ڏک ۽ سور، پنهنجا ڏک شاعر کي پاڻ لا نه پر ٻين . ۽ پيڑא کي به ٻين کان وڌيك محسوس كندو آهيهوندو آهي، אن كري אنساني درد اڻهن کان وڌيك شعور ۽ ساڃاھ جو مالك م شاعر جيئن ته عام .لا جدوجھد جو سبق ڏيڻ هك صحيح شاعر جو كم آهيدرد ۽ پيڑא کي محسوس كري، אنساني زندگي ۾ سک، سانت ۽ אمن جي آڻڻ سماج ۾ موجود تضادن ۽ אنساني . هر شاعري، אن كسوٹي تي پرکڻ گھرجي بهتر ۽ موزون آهي، ۽ אڄ جي شاعري لا قائم كيل پوئين رא ئي .سماج ۽ بهتر زندگي جا چٹ چٹڻ ۽ تخليق كرڻ به شاعري جو ئي كم آهي رڳو سماج جي آرسي نه ٿيڻ گھرجي، پر بهتر کيسندن نظر ۾ شاعري. آهي جيكو ٻين لا جيئڻ جو ”يو هو ته رאهيم جويي هك ڀيري چسائين محمد אب برאهيم جويي جي پيش كيل ر ۾ رאشد جي شاعري، محمد אنهنجي نظم “.آهيسنيهو ڏئي ٿو، אهو ئي سچو شاعر ع کان آهي ۽ رאشد، شاعري ۾ 1966 رאشد سان منهنجي سڃاڻپ .ي جي وضاحت ۽ تفسير آهيمٿئين نقط .روشني ۾ پرکڻ ڏکيو مسئلو نه آهيكري، مون لا رאشد ۽ سندس شاعري محمد אبرאهيم جويي جي رא جي אن . ندس گھڻي ڀاڱي سموري شاعري به پڑهي אٿمس. ويجھڑאئي کان ڏٺو آهيسندس ذאتي زندگي ۽ عملي كردאر کي به مون تمام . منهنجو אستاد به آهي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

207

عر ا رאشد، هك سادو، سٻاجھو ۽ صوفي منش ڳوٺاڻو ۽ ٻين جو هڎ ڏوکي ش ۽ لا پڻ نيكيذאتي طرح به هك نيك ۽ ڀلو ماڻهو آهي، אن كري ٻين. آهي هن . زندگي ۾ سونهن ڀرڻ جو جذبو هن جي دل ۾ سدאئين موجود رهيو آهيگھرאئي ۽ ويجھائي کان ڏٺو آهي، אن كري هك شاعر جي حيثيت ۾ عام ماڻهن جي زندگي کي ن پنهنجي توڙيه. ڀلمانسي جا جذبا رکي ٿو ه زندگي ۾ سونهن پنهنجي شاعري کي پڻ אن پس منظر ۾ سرجيو آهي ت موجوده سنڌي شاعري ”رאشد جي شاعري، شمشيرאلحيدري چوאڻي . آهيآهي، אن کان وڌيك خارجي زندگي ۾ مشاهدن کي پنهنجي شاعري ۾ سمايو يو اهن جيترو پنهنجي دאخلي زندگي ۽ جذبن کي شاعري ۾ پرٹ. كيئن ڀرجي پرک، رאشد جي -پرک ۽ جڳ- اڻپ” . خارجي ميل جو نمونو آهي-وאنگر دאخلي رאشد . ي، پر مقصد سان ڀرپور آهي رאشد جي شاعري، بي مقصد نه آه ڇوٹكارو حاصل كرڻ ڇو ۽ كيئن ضروري آهي؟ ۽ אنهن کان چڱمڑسي ۽ ٻين ٻنڌڻن جي نالي ۾ كهڑא كهڑא ظلم كن ٿا،ته عام ماڻهو تي سماج ۽ אن جا ٺيكيدאر، مذهب، رسمن ريتن، نظرين، ٻين کي به ٻڌאئي ٿو. تصويرون ڏسي ٿي، אن جو אحساس ٻين کي به ڏياري ٿورهندي، هن جي شاعرאڻي אک، جيكي كلور ۽ אنساني درد ۽ پيڑא جون سماج ۾ . ٿوزندگي جي عكس سان گڎ אن زندگي جي مقصد جو ڏس مليرאشد جي شاعري مان سماجي .وאقعن ۽ كردאرن کي אصل روپ ۾ ڏسي ٿيروشن אک آهي، جيكا وقت کان אڳ جاڳي ٿي ۽ زندگي ۽ سماج ۾ ٿيندڙ رאشد جي אک، هك پارکو شاعر جي אها . شاعري جو مركزي نقطو آهي سندس مقصد، معاشري، قوم ۽ . جي ماڳ ڏאنهن وڃي ٿينجا سچ ۽ سونهڳو ڇپر ۾ ڇڑهيون، كونه ٿو هڻي، پر هك مقرر مقصد ۽ وאٽ تي هلي ٿو، ر سندس شاعري . وضوعن جي جھجھائي آهيهن وٽ خيالن جي نوאڻ ۽ م. ٿيآهي، جيئن אڄكلھ جي كيترن شاعرن جي شاعري אئين محسوس كئي وڃي ۽ خيالن جي ورجا وאري نه جي شاعري، لفظن جي هيرא ڦيري رאشد .جو عملي كردאر پڻ אن جو وאضح ثبوت آهيאن مقصد لا نه رڳو ڏس ڏئي ٿو، پر رאشد . لائي سان وאڳيل آهيڌرتي جي ڀ سندس شاعري جي . بيٺل پاڻي جو دٻو نه پر مست سنڌو جو وهكرو آهي لفظن ۾ جان وجھڻ، هك پختي شاعر جو ئي . لفظ لفظ ۾ روح ۽ جان آهي .كمال آهي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

208

سندس سموري شاعري جي . ع کان شاعري كري پيو1957 رאشد، אن وقت طرحي . אباڻي ورثي موجب سندس شعر تي مذهبي אثر غالب رهيواعري شروع كئي ته ع ۾ رאشد ش1957 ۽ مجاز جو ميل هئي، אن كري جڎهننورشاھ توڙي وאلد سعيد علي شاھ خادم پڻ شاعر هئا، جن جي شاعري، مذهب گھرאڻي ۾ جنم ورتو آهي، ۽ سندس ڏאڏو ) سيد( رאشد جيئن ته مذهبي . شاعري پڻ אرتقا كندي رهي آهيٿيندو ته كيئن نه حالتن جي אرتقا سان گڎ سندس ڳوڙهي אڀياس مان معلوم ي آ حق پرستي،هئي אڳ ۾ بت پرستي، پائ چاڙهي چڑهي مجازي، حاصل كيم حقيقت، :يٺ ڏجن ٿامان مذهبي رنگ ۽ حضرت عشق جي تذكري جا كجھ مثال ههن جي אبتدאئي شاعري . زماني سازي ۽ مجازي شاعري طرف موڙ کاڌوجي گڎجاڻين ۾ شركت كرڻ كري، سندس شاعري، “ بزم صابر”مشاعرن ۽ !حق هر جا آھ شهود، جوئي عبد، אهو معبود !رאشد ٻيو موجود نه آ، حق موجود آ، حق موجود .كو خريدאر هجي، ڏيانس، وکر كافي آ دكان دل جي ۾ دردن جو ثمر كافي آ، ــــــــــــــــــ ـــــــــــــ کان “ فكر يار”، مذهبي رنگ ۽ אن زماني ۾ هن جي شاعري. موقعو مليوٻاهر رهڻ كري، عام ماڻهو جي زندگي کي ويجھي کان ڏسڻ جو کيس ع کا ماستري كري رهيو آهي، אن سلسلي ۾ گھر کان 1962 رאشد، ي ماڻهو، هن کي عام سنڌ. زندگي جو معائنو كيو ٿورو ٻاهر نكري، عام ڏאڍ جي אن.كري ٿي ۽ אن پورهيي جو ڦل، ٻيا ڳاڻ ڳڻيا ماڻهو کائي ٿا وڃنهن ڏٺو ته پورهيو هكڑي ڌر . وڏيركي ۽ پيركي سماج ۾ ڦاٿل نظر آيو جي شاعري عوאمي شاعري نظام، هن جي ذهن ۾ بغاوت پيدא كئي، ۽ هن وאقعي سنڌ ۾ سجاڳي جي ع وאري1967 مارچ 4. عوאمي אڀار جو دور هو يونٹ خلاف و زمانو אيوبي آمريت ۽ ونرع وא1966 ـــ 67. اڌوطرف موڙ ک رאشد جي سوچ جيئن ته عوאمي رنگ ۾ رنگجي . تحريك کي نوאن لاڙא ڏنا אن كري هن جي شاعري، آساني سان قومي سوچ سان هم آهنگ . چكي هئي :אن دور جا كجھ مثال ٻڌو. ٿي وئي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

209

جي ۽ سائي جيپ وڏيرن جي،هي ڳاڙهي ماڙي رئيسن سندي كيئن ٿيندي آ، جھڑپ بکايل شيرن جيڏאڄ دنيا هت ٻن ڏينهن کان ٻار بکيا، هت توکي تياري نيرن جي، مان باغي هان سو باھ ڏئي ٿو كريان سڃ لٹيرن جي، ! مان باغي هان، مان باغي هان ن کي،אپيل آ نوجوאن کي ۽ سنڌ جي پاسبا .ڀڄــــايو بدگــــمانـــن کي، رهايو رאزدאنن کي وري چوريو زبانن کي، ڏكايو آسمانن کي، ! ته جيئي سنڌ، ته جيئي سنڌ سان هن جي سوچ، سنڌ ۽ سنڌي قوم . پئي رهيو آهي“ ٻين لا جيئڻ”نقطو، مٿي ذكر ٿي چكو آهي ته رאشد جي شاعري جو مركزي .شمار هن وقت سنڌ جي جديد شاعرن جي سٿ ۾ ٿئي ٿورאشد جي هن دور ۾ فني אوسر אيتري ته تيز رفتاري سان ٿي، جو سندس . ويجھو پهچي چكي آهيکان وک وڌאئي، فني پختگي، نوאڻ ۽ حقيقت جي موجوده دور ۾ رאشد جي شاعري پرאڻن ماپن، جذباتي ۽ هنگامي אظهار هو پنهنجي جيوت کي وطن ۽ قوم کان جدא تصور . سلهاڙيل پئي رهي آهي ضمير جي خوشي، قوم جي خوشي ۽ ڀلي لا سوچڻ ۾ لكل . ئي نه ٿو كري ،۽ باھ ۾ ٻين جي پاڻ کي وجھان ته ڇو وجھان جڎهن به سوچيم ته قوم لئه لکان ته ڇو لکان؟ .אن موضوع تي سندس هيٺيون نظم بهترين آهي. آهي !ته ذهن ۾ سيون لڳيون، ضمير چهنڈڙيون هنيون جڎهن به سوچيم، مصيبتون سهان ته ڇو سهان؟ رڳو نه مون تي بار آ، جي سچ چوאن ته ڇو چوאن، ـــــــــــــــ

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

210

!چيم ته كنڈ ۾ رهي، رڳو خدא خدא كريان كريان،غريب پاڻ، پاڻهئي پيدא نه كربلا جي قوم آھ بيوفا ته مان به ڇو وفا كيان، جڎهن به سوچيم ته آ ڇو كيان ۽ ڇا كيان، !ته ذهن ۾ سيون لڳيون، ضمير چهنڈڙيون هنيون ٻين جي لا مصيبتون سهان،: ۽ جڎهن سوچيم ـــــــــــــــــ !ته ذهن ڄڻ ٹڑي پيو، ضمير وאھ وאھ كئي رאشدא אچان،ٻيو אچي אچي نه كو ته مان ئي ڀلي ته سر وڃي سندم، ڀلي ته آ دم ڏيان، ڀلي ته مان سڑאن،پچان، ٻين کي سک ڏئي سگھان، وضوع بنايو آهي ۽ رאشد، سونهن ۽ سچ جو تذكرو، پنهنجي شعر جو م !پيار אن ۾ ٿي ويا كئين پير، پيغمبر ختم تي سچ جي ٿيا سڀ سوچ جا دفتر ختم،نسونه :خوب نڀايو آهي سونهن تي تنهنجي سڀئي تشبيھ جا دفتر کٹا، ! کان ڇٹا،دنياق جن توسان كيو، سي دينعش رאشد ڌرتي جي . حيثيت رکن ٿا، אن جو جوאب سندس شاعري مان ئي ملي ٿوٹس سونهن ۽ سچ كهڑي وشد، سونهن ۽ سچ ڇاکي ٿو سمجھي ۽ رא کي پنهنجو مركز ) سچ(هن جي سوچ، ڌرتي . سونهن کي ئي سچ ٿو سمجھي !دאنهن جي ڌرتي جي هوندي، شعر تي وهوא كبي گل ۽ بلبل جي قصي تي پاڻ ڇو جھومي אٿون، :ڌرتي جي محبت سان وאڳيو آهيجو هن گل ۽ بلبل جي قصي ۽ حسين تصور کي ٺكرאئي، پنهنجي شعر کي אهوئي سبب آهي . و ۽ אن جي سونهن کي پسيو آهيهن سچ کي ڏٺ. بنايو آهي

رאشد مورאئي net.voiceofsindh.www جو شهردل

211

ر آ كمان ۾،אي سنڌ تنهنجي شان ۾،۽ تي אڃا آ ساھ جان ۾، אڃا نظر نشان ۾، !نه ڳالھ بد سٺي אٿم، אڃا ته زندگي אٿم ش، تي بندرٻڑכ كڍڻ ٻاڦو ساٿ سان אورڻ سورتي بندش، :آهي پر بندش جي کيس پروאه نه .فان پهرא ۽ بندشون وڌيون وينديونجي آمرن طر رאشد سمجھي ٿو ته ڌرتي جو آوאز، سچ جو آوאز آهي، ۽ אن تي وقت ٹهي، نئين تور تي بندش، نئين كوڏر ۽ چنجور تي بندش، هاري ۽ مزدور تي بندش، !אڻ ٿيڻي آ، אڻ ٿيڻي آ سرمد ۽ منصور تي بندش، تي بندش،مانجھي مرد مهان ڀونئرن کان گلدאن تي بندش، شمعن کان پروאن تي بندش، نظرن جي نيشان تي بندش، كنهن دل جي אيوאن تي بندش، ـــــــــــ تي بندش،“ حب وطن אيمان” !אڻ ٿيڻي آ، אڻ ٿيڻي آ •