Univerzitet ApeironFakultet pravnih nauka

IV. Poreski sistem1. Poreski sistemi

Doc. dr. sc. Dinka Antić2014/2015

Literatura:

Antić D., “Finansije i finansijsko pravo”, Panevropski univerzitet Apeiron, Banjaluka, 2012.,

str. 251-281

Pristup izlaganju materije

Poreski sistem – teoretski pristup Fiskalna arhitektura BiH:

- nivo BiH- poreski sistem RS- poreski sistem FBiH- poreski sistem BD

Poreski sistem EU Obaveze BiH iz poglavlja

acquis-a “Oporezivanje”

Struktura poreskog sistema

Poreski monizam

Poreski pluralizam

Poreski sistem

... Sveukupnost poreskih oblika jedne zemlje

Porez = javni prihodi fiskalnog (dažbinskog) karaktera

Uključuje:- “standardne” poreze - “specifične” poreze- poreze svih nivoa vlasti

“Poreska džungla”

Faktori koji utiču na strukturu poreskih sistema

Istorijski razvoj i tradicija

Politički faktori Društveno-ekonomsko uređenje Unutrašnje ustrojstvo države

Socijalni faktori Nivo obrazovanja i tehnološke

pismenosti Struktura radne snage

Faktori koji utiču na strukturu poreskih sistema

Ekonomski faktori Razvijenost privrede Stepen otvorenosti ekonomije Fiskalni faktori Fleksibilnost poreza Način finansiranja socijalnog

osiguranja Pripadnost međunarodnim

integracijama i organizacijama Demografske promjene

Osnovna struktura savremenih poreskih sistema

Oporezivanje pojedinca = porez na dohodak

Direktni (neposredni)

Oporezivanje korporacija = porez na dobit

Direktni (neposredni)

Porez na imovinu Direktni (neposredni)

Porez na promet/PDV Indirektni (posredni)

Akcize Indirektni (posredni)

Carine Indirektni (posredni)

Socijalni doprinosi

Takse i naknade Neporeski prihodi

Poreski sistem EU Poreski sistem EU:

- harmonizacija indirektnih poreza (PDV, akcize)- puni suverenitet nad direktnim porezima- kodeks oporezivanja kompanija

=> Zahtjevi iz acquis za nove članice

Harmonizacija indirektnih poreza

EU

ČLANICE

PDV - harmonizacija osnovice i administriranja, minimalne stope

akcize - harmonizacija oporezivanja, pravila i osnovice, minimalne stope

PDV - stope, prag za registraciju, administracija

Akcize – stope iznad minimalnih

Poreski sistem EU

Ostali segmenti fiskalnog sistema EU:

Budžet EU:- vlastiti prihodi EU- rashodi za finansiranje zajedničkih politika i institucija EU

Fiskalna koordinacija – Pakt stabilnosti i rasta (eng. Stability and Growth Pact)

Poreski sistem EU Izvorni prihodi budžeta EU:1. Tradicionalni: Carine na uvoz u EU Porezi na uvoz poljoprivrednih proizvoda (prelevmani) Porez na šećer i sirupe (obveznici proizvođači)2. PDV (0,5% na jedinstvenu osnovicu koja iznosi 50% BDP članice)3. Fiksni porez (max do 1,24% BDP) = doprinos članica

Fiskalni sistem u BiH do 31.12.2004

Prikupljanje svih javnih prihoda na nivou entiteta

Fiksna kvota za finansiranje institucija BiH

Fiksna kvota distribucije prihoda na kantone i/ili opštine/općine

Poreska struktura BiH, 2003

STRUKTURA PRIHODA - 2003

UKUPNO 100% 100% 100% 100%indirektni porezi 87% 89% 84% 94%

carine 20% 22% 17% 13%akcize 21% 19% 20% 45%porez na promet 42% 43% 41% 29%ostalo 5% 4% 6% 6%

direktni porezi 13% 11% 16% 6%

BIH FBIH RS BD

Reforma u sferi indirektnih poreza: faze

Zakon o sistemu indirektnog oporezivanja Dec 2003

Zakon o carinskoj politici BiHSpajanje carinskih uprava entiteta i BrčkogUspostava UIO

2004

Uspostava jedinstvenog računa UIO 1.1.2005.

Zakon o porezu na promet u BiH (prelazni) 1.1.2005.

Zakon o akcizama u BiH 1.1.2005.

Zakon o PDV-u u BiH 1.1.2006.

Reforma u sferi indirektnih poreza

JEDINSTVENA Uprava – UIO / UNO JEDINSTVENI račun za prikupljanje

indirektnih poreza JEDINSTVENI zakoni iz sfere

indirektnih poreza

Sistem indirektnog oporezivanja u BiH Zakon o sistemu indirektnog oporezivanja,

na snazi od 1.1.2004. Upravljačka struktura: Upravni odbor Nadležan za: Kreiranje politike indirektnih poreza u BiH

(iniciranje zakona, donošenje podzakonskih akata),

Utvrđivanje formule raspodjele prihoda Struktura:

- ministri finansija BiH i entiteta (3)- eksperti iz indirektnih poreza (3)- posmatrači: Centralna banka BiH, Distrikt Brčko, direktor UIO

Sistem indirektnog oporezivanja u BiH

Pravo veta u odlučivanju:- BiH – kod izmjene carinskih propisa- entiteti – kod usvajanja propisa iz sfere PDV, akciza- BiH i entiteti – kod usvajanja formule raspodjele prihoda

Zaštita fiskalnih interesa entiteta Reforma sistema indirektnog

oporezivanja je nastala prenosom nadležnosti sa entiteta na nivo BiH

Procedura donošenja propisa iz sfere indirektnog oporezivanja

UO

Konsultacije sa odborima za budžet i finansije: RS, FBIH i Distrikta (eventualno Parlamentom FBIH i skupštinama RS i Brčkog)

Vijeće (Savjet)

ministara

Parlament BiH

Sistem indirektnog oporezivanja u BiH Operativna struktura: Uprava za indirektno

oporezivanje BiH (UIO) Nadležnost:=> Prikupljanje, naplata i kontrola

indirektnih poreza u BiH (carine, PDV, akcize, putarina iz cijene naftnih derivata)

www.uino.gov.ba

Fiskalni sistem BiH: indirektni porezi

UO

                  UIO  

  

  

 

Direktor UIO  

      

                     

                     

 

CARINA 

PDV/ akcize

 

Sprovođenje

propisa  

Poslovne usluge

 

IT 

                     

                     

Fiskalno vijeće BiH

OMA

RASPODJELA SA JEDINSTVENOG RAČUNA

PRIHODI UIO(-) POVRAT(-) INSTITUCIJE BiH(=) PREOSTALI IZNOS...FEDERACIJA BiH (-) VANJSKI DUG...RS (-) VANJSKI DUG...BRCKO DISTRIKT

Princip “krajnje potrošnje”

Poreski sistem BiH u 2005.g.

UIO

INDIREKTNI / NEIZRAVNI POREZI

INDIREKTNI / NEIZRAVNI POREZI

DIREKTNI POREZI

carine porez na plaćeakcize: porez na dohodak uvoz porez na dobit domaća porez na imovinu

putarine porez na oružjeostalo

POREZNE UPRAVE ENTITETA I DISTRIKTA BRČKO

porez na promet proizvoda (uvoz)

porez na promet proizvoda u zemljiporez na promet usluga porez na dobitke

od igara na sreću

Poreski sistem BiH od 2006.g.

UIOPOREZNE UPRAVE

ENTITETA I DISTRIKTA

INDIREKTNI / NEIZRAVNI POREZI

DIREKTNI POREZI

carine porez na plaćeakcize porez na dohodakPDV porez na dobitputarine porez na imovinu

porez na oružjeostalo

porez na dobitke od igara na sreću