jakość powietrza atmosferycznego - keizp.pan.pl · jakość powietrza atmosferycznego...
TRANSCRIPT
Krzysztof Skotak
Jakość powietrza atmosferycznego Jakość powietrza atmosferycznego –– specyfika i zagrożenie dla zdrowia w Polscespecyfika i zagrożenie dla zdrowia w Polsce
Krzysztof Skotak
Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny
Posiedzenie Komitetu Zdrowia Publicznego PANPosiedzenie Komitetu Zdrowia Publicznego PANPałac Kultury i Nauki w Warszawie, Pałac Kultury i Nauki w Warszawie,
Warszawa, 20.04.1017, s. 2604Warszawa, 20.04.1017, s. 2604
Krzysztof Skotak
Złożony problem
Zanieczyszczenie powietrza – gazowe i aerozol (i jego skład),
kompleksowy problem zdrowotny
Źródło: Air quality in Europe - 2013 report. EEA Report No 9/2013.
European Environment Agency, 2013.
Źródło: Outdoor Air Pollution. VOLUME 109. IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans. IARC, 2016
Krzysztof Skotak
Powód – zapotrzebowanie na energię
Wskaźnik energochłonności (1996=100)
Struktura zużycia energii w gospodarstwach domowych
w przeliczeniu na 1 mieszkańca w podziale na
poszczególne nośniki energii
Źródło: GUS 2015
Krzysztof Skotak
Przyczyna – emisja zanieczyszczeń i rozkład źródeł (PM2.5)
Source EMEP data
Source: http://www.ceip.at/
Krzysztof Skotak
Przyczyna – struktura emisji (PM10)
Źródło: IOS(KOBIZE) 2016Niska emisja (indywidualne instalacje)
Energetyka zawodowa)
Rolnictwo
Transport
Krzysztof Skotak
Source: GIOŚ
Narażenie – monitoring PMŚ (PM10)
Krzysztof Skotak
Source: Air quality in Europe — 2016 report.
EEA Report No 28/2016. European Environment
Agency, 2016
Źródło: IIIASA
Narażenie – stężenia (PM2,5)
Krzysztof SkotakŹródło: www.gios.gov.pl
System informowania o jakości powietrza (PMŚ)
Krzysztof Skotak
Jakość powietrza i media
Krzysztof Skotak
Narażenie - skala zagrożenia populacyjnego
Zalecenia WHO (AQG 2005)
Normy EU/PL
Odsetek ludności zamieszkującej obszary
miejskie w UE, gdzie stężenia przekraczają
poziomy dopuszczalne
Źródło: Air quality in Europe - 2013. EEA Report No 9/2013
European Environment Agency, 2013
Krzysztof Skotak
!!! REWIZJA !!!Nowe wytyczne 2020
Źródło: AHA Scientific Statement. Cric. 2010: (121) 1331-78
Wystarczające dowody naukowe
Powietrze atmosferyczne:Ogółem (Grupa 1)Pył zawieszony (Grupa 1)
Krzysztof SkotakŹródło: Health risks of air pollution in Europe HRAPIE project. WHO 2013
Ryzyko zgonu wzrasta o6%
przy wzroście PM2.5 o10 µg/m3
Wystarczające dowody naukowe (badania kohortowe)
Krzysztof Skotak
Potwierdzone naukowo zależności (funkcja dawka-odpowiedź)
Źródło: Burnett R.t. et al.: EnviHealthPersp, 2014
A choroba niedokrwienna serca (IHD)
B choroby naczyń mózgowych (udar mózgu)
C przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
D rak płuc (LC).
Krzysztof Skotak
Skutki zdrowotne w Polsce (badania GBoD) – powietrze: 7 czynnik ryzyka
Źródło: IHME 2016
Ryzyka związane z dietą
Nadciśnienie
Palenie tytoniu (bierne i czynne)
Wysoki cholesterol
Otyłość i nadwaga
Cukrzyca
Zanieczyszczenie powietrza
Alkohol i narkotyki
Zaburzenia czynności nerek
Brak aktywności fizycznej
Inne czynniki środowiskowe
Ryzyko zawodowe
Szacowana liczba przedwczesnych zgonów rocznie:27 tys. jakość powietrza atmosferycznego
6 tys. spalanie paliw stałych i powietrze w domu
Krzysztof Skotak
Skutki zdrowotne – przedwczesne zgony (Europa)
Liczba przedwczesnych zgonów w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w poszczególnych krajach Europy
związanych z zanieczyszczeniem powietrza (łącznie PM2,5 + O3), 2013
Źródło: Skotak K i in.: Zagrożenia środowiskowe [w:\ Sytuacja
zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Red. B. Wojtyniak.
NIZP-PZH. Warszawa, 2016
Krzysztof Skotak
Skutki zdrowotne – przedwczesne zgonySource: Skotak K.: Wpływ na zdrowie ludzi [W:] Pyły drobne w
atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce [Red. K. Juda-Rezler. B. Toczko].
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 2016,
Liczba ludności (30 miast): 1,5 mlnLiczba przedwczesnych zgonów: 18,6 tys./rok
Krzysztof Skotak
Skutki zdrowotne – skrócenie długości życia
AS –uśredniony scenariusz redukcji emisji
Źródło: Amann A. et al.: TSAP Report #10. Version 1.2. IIASA 2013
Krzysztof Skotak
Liczba przedwczesnych zgonów z powodu narażenia na pył zawieszony
Źródło: Environment Directorate, Environment Policy Committee, ENV/EPOC/WPIEEP(2016)24/REV1
Krzysztof SkotakŹródło: Environment Directorate, Environment Policy Committee, ENV/EPOC/WPIEEP(2016)24/REV1
Statystyczna wartość życia (VSL)
Krzysztof SkotakŹródło: Environment Directorate, Environment Policy Committee, ENV/EPOC/WPIEEP(2016)24/REV1
Obliczone koszty zanieczyszczenia powietrza pyłem opartej o VSL (% PKB)
Krzysztof Skotak
Zarządzanie jakością powietrza
Złożony problem = interdyscyplinarne działania
Wymagane działania na szczeblu krajowym• redukcja emisji u źródła (np. paliwa i ich jakość, urządzenia, samochody) • wsparcie (np. wsparcie legislacyjne i finanse samorządów)• prewencja (np. zakazy, tranzyt, efektywność energetyczna, tania energia)• Informowanie (np. jednolity system ostrzeżeń ze wskazówkami dot. zachowań)
Wymagane działania na szczeblu lokalnym• wsparcie (np. realne dofinansowanie do działań obniżających emisję) • zakazy i nakazy (np. nakaz stosowania gazu tam gdzie jest on dostępny, przyłącza
do centralnych sieci grzewczych)• legislacyjne (np. uwzględnienie w planowaniu przestrzennym aspektów rozpraszania
zanieczyszczeń, zakaz wjazdu pojazdów nie spełniających norm emisji spalin)• kontrolne (np. interwencje straży miejskiej i służb ochrony środowiska)
Wymagana zmiana zachowań• proekologiczne (np. nie spalanie odpadów zielonych czy śmieci) • prozdrowotne (np. stosowanie się do zaleceń i ostrzerzeń, konsultacje z lekarzem)
Konieczne podniesienie świadomości społeczeństwa i decydentów
Krzysztof Skotak
Główne przyczyny zanieczyszczenia powietrza – smog zimowy
Krzysztof Skotak
Zanieczyszczenie a miejska wyspa ciepła
Źródło: Błażejsczyk K i in. Miejska wyspa ciepła w Warszawie. Informator. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Ruch powietrza
Chłodno i wilgotno
Ciepłoi sucho
Zewnętrzne źródła zanieczyszczeń:Zewnętrzne źródła zanieczyszczeń:niska emisja, przemysłniska emisja, przemysł
elektrownie i elektrociepłownieelektrownie i elektrociepłownierolnictworolnictwo
Krzysztof Skotak
Zanieczyszczenie a kliny napowietrzające Źródło: Osińska-Skotak K., Zawalich J. (2016): Analysis of land use changes of urban ventilation corridors in Warsaw in 1992-2015. Geographia Polonica, Volume 89, Issue 3, pp. 345-358
11%
7%
6%
13%
25%
11%
12%
14%
Krzysztof Skotak
Emisja pyłu PM10 w funkcji prędkości
Źródło: Chłopek Z et al (2013): emisja zanieczyszczeń z silnika samochodu w testach jezdnych symulujących rzeczywiste użytkowanie trakcyjne. Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów 1(92), 67-76
Rozmiar emitowanych cząstek pyłu w zależności od klasy pojazdu
Źródło: IARC Mongraph. Volume 105
Zanieczyszczenia a komunikacja
Krzysztof Skotak
Dziękuję Państwu za uwagę
Krzysztof Skotak
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Boreckaul. Kolektorska 4, 01-692 Warszawawww.ios.edu.pltel.: +22 833-30-53, +22 832-33-02fax: +22 833-30-53e-mail: [email protected]
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład HigienyZakład Higieny Środowiskaul. Chocimska 24, 00-791 Warszawa, www.pzh.gov.pltel.: +22 54-21-272 fax.: +22 54-21-287e-mail: [email protected]