jamawarnews

وه ک چاوه ڕوان ده کرا، ڕۆژی یه کشه ممه تاوانه کانی بااڵی دادگ��ای 2010/1/17تایبه ت به دادگاییکردنی سه رانی ڕژێمی له باره ی خۆی دانیشتنی دوایین به عس، که یسی کیمیابارانی شاری هه ڵه بجه له تاوانبارانی تیایدا ساڵی 1988 ئه نجامداو

ڕووداوه که حوکمدران.هه ڤاڵ عه بدوڵاڵ حاجی مه حمود، سه رۆکی دیموکراتی سۆسیالیست حزبی کوتله ی که کوردستان، په رله مانی له کوردستان له دادگاکه بوو، دانیشتنه که ی ئاماده ی ئ��ازادی ڕاگه یاند، ب��ه ڕێ��ب��ازی ب��ه غ��داوه وه ک بڕیاربوو یه کشه ممه دادگای بااڵی خۆی 36ی ژم��اره دانیشتنی تاوانه کان له باره ی که یسی کیمیابارانی هه ڵه بجه به ڕاگه یاندنی حوکمی تاوانباران و پێناسه ی قانوونیی تاوانه که سازکردو تیایدا بڕیاری تا مردنی بۆ عه لی حه سه ن له سێداره دانی مه جیدی ئه ندامی سه رکردایه تی ئه و کاته ی حزبی به عس ده رکردو بڕیاری سه پاندنی 10 ساڵ زیندانی بۆ فه رحان موتڵه گ جبوری باکور و ناوچه ی به ڕێوه به ری هه واڵگری 15 ساڵ بۆ سوڵتان هاشم وه زیری به رگری ئه و کاته و 15 ساڵیش بۆ سابیر عه بدولعه زیز دووری به ڕێوه به ری هه واڵگری سه ربازی

قانوونیی شێوازی دادگا ده رکرد .وتیشی: مرۆڤایه تیی دژی تاوانی به تاوانه که ی ناساند، به اڵم تیمی به رگری له قوربانیانی تاوانه که داواده کات به پێی مادده ی 11ی یاسای سزادانی ژماره 10ی ساڵی 2005، تاوانه که بۆ جینۆساید، به تایبه ته که داوایه ئه و چاوه ڕوانده کرێت و زیادبکرێت

بخرێته به رده م ده سته ی ته میزی دادگاکه .هه روه ها ئاشکرایکرد، وه ک ڕه مزێک بۆ به جێگه یاندنی عه داله ت، سه رۆکی دادگا ئيمزا پێ بڕیاره که ی که قه ڵه مه ی، ئه و به مۆنۆمێتی هه ڵه بجه پێشکه ش ك��راوه یاده وه رییه کانی له پاڵ ل��ه وێ تا ک��ردووه

تاوانه که و قوربانییه کانی بپارێزرێت.

ئه و قه ڵه مه ی بڕیاره که ی پێ ئیمزاکرا، پێشکه ش به مۆنۆمێنتی هه ڵه بجه ده کرێتمه کته بی سیاسی »حسدک« کۆبوویه وه

کلتــــووری کوردستــــان، کلتوورێکى پیـاوسـاالرییـه ... ل 7

دۆسیە، بەعسيیەکان دەگەڕێنەوە ... ل 9-8

هـــــــایتی.. ئەمڕۆ خەمـی کۆمەڵگـــــای مرۆڤـــــایەتییـــــــە

له باره ی ئه و دۆسیانه ی هێشتا له په رله مانی عێراق یه کالنه کراونه ته وه ، په رله مانتاران بیروڕای جیاوازیان هه یه

له ناوچه جێناکۆکه کان هێزى هاوبه ش پێکهێنرا

نه‌زاهه‌: له عێراقدا گه نده ڵی ئیداریی گۆڕاوه بۆ سیاسیـی

ئەگەر کورد دوای هەڵبژاردنەکان یەکگرتوو بێت، قورسایی سیاسی خۆی دەپارێـزێت... ل 3

ب��ه سه رپه رشتی 2010/1/18 رۆژی ب��ه ڕێ��ز م��ح��ه م��ه دی حاجی ه��ه ڤ��اڵ��ی حزبی گشتیی س��ک��رت��ێ��ری م��ه ح��م��ود کوردستان، دیموکراتی سۆسیالیست سلێمانی له ش��اری سیاسی مه کته بی له باس له کۆبوونه وه که دا کۆبوویه وه .

عێراق و ک��وردس��ت��ان سیاسی ڕه وش��ی کرا، سیاسییه کان پێشهاته دوای��ی��ن و مانگی هه ڵبژاردنه کانی به تایبه تی ئازاری داهاتووی په رله مانی عێراق و باسی به گرنگییه وه مه کته بی سیاسی پرۆسه ی که ک��رد، هه ڵبژاردنه ل��ه و

هێزه نه خشه ی و دیموکراسی چوار بۆ عێراق سیاسییه کانی دیاریده کات داه��ات��وو س��اڵ��ی قۆناغێکی ک��وردی��ش ب��ۆ و تیایدا ک��ه ده ب��ێ��ت، ن��وێ هاوهه ڵوێستی به پێویستی ده بێت چ��ڕ ب��ه رن��ام��ه ڕێ��ژی و ل��ه پ��ێ��ن��او پ��اراس��ت��ن��ی م��اف و و کوردستان ده ستکه وته کانی هه رێم پێگه ی به هێزکردنی سیاسییه کانی هاوکێشه ل��ه

داهاتووی عێراقدا.مه کته بی ب��اره ی��ه وه ل��ه و ه��ه ر ده رباره ی پرۆژه یه کی سیاسی ئاماده کردو ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان ب��ڕی��اره ب��خ��رێ��ت��ه ب��ه رده م کۆبوونه وه ی فراوانی کۆمیته ی ن��اوه ن��دی »ح��س��دک« به له سه رکردن گفتوگۆ مه به ستی ل��ه به شێکی ل��ه ب��اره ی��ه وه . ب��ڕی��اردان و کارو له ب��اس کۆبوونه وه که شدا، ت��ری ده زگانی ناوه ندو و مه کته ب چاالکی بۆ ن��وێ پێشنیاری »ح��س��دک«ک��راو له به تایبه تیش ک��اره ک��ان داه��ات��ووی سه روه ختی نزیکبوونه وه له هه ڵبژاردن.

پارێزگاریکردن م��ه ب��ه س��ت��ى ب��ه ل��ه ب��ارى ئ��اس��ای��ش��ى ن��اوچ��ه هاوبه ش هێزێکى جێناکۆکه کان، هێزى و )ئ��ه م��ری��ک��ا ل��ه ن��ێ��وان پێشمه رگه ى کوردستان و سوپاى

عێراق(دا پێکهێنرا.

تایبه ت – ~گشتى هێزى ئه میندارى ی��اوه ر، جه بار پێشمه رگه ى کوردستان به ڕێبازى ئازادى ڕاگه یاند »هێزى هاوبه ش پێکهاتووه ئاماده سازیدایه و مه شق حاڵه تى له و له )مووسڵ و دیاله و که رکوک(، له

هه ندێک شوێن وه ک بازگه کان جێگیر بووه . وتیشى »ئێستا له دیاله )4( بازگه جێگیر بووه و هه ندێکیشى ماوه ته وه بۆ مه شقکردن،له که رکوکیش ئه و هێزه له ئه و مووسڵیش مه شقکردندان،له حاڵه تى هێزه هاوبه شه له )5( بازگه دا جێگیر

بوون«.به به وه شکرد »بازگه کان ئاماژه ى یاوه ر شێوه یه کى پالن بۆ داڕێژراو پێکهێنراون و )45( له پێکدێت بازگه یه ک هه موو ک��ه س ه��ه ر الی��ه ک پێکدێت ل��ه )15(هاوبه شى ب��ه هێزه کانیش و ک��ه س

سه رپه رشتى ده کرێت«.

محه مه د ته میم، په رله مانتاری سه ر به به ره ی عێراقی بۆ دیالۆگی نیشتمانیی ته واونه کردنی به هۆی ڕایگه یاند، پرۆسه ی هه موارکردنی به نده کانی سیاسییه کانی قه یرانه ده س��ت��ووره وه ، په رله مانی ڕه وان��ه ی ع��ێ��راق داهاتوو ده کرێن و هه موارکردنی نێوان ناکۆکیی خاڵی ده ستووریش

الیه نه سیاسییه کانه .دانراون ئه وانه ی وتی: هه روه ها ب��ۆ پ��ێ��داچ��وون��ه وه ی ده س��ت��وورو له ب��ه ن��ده ک��ان��ی ه��ه م��وارک��ردن��ی و هاوپه یمانی ئیئتیالف نوێنه رانی جیاوازی نه یانتوانیوه کوردستانی، ده ستکه وته کاندا و م��اف ل��ه ن��ێ��وان نابێت ک��ه پ��ێ��ی��ان��وای��ه ، و ب��ک��ه ن ئ��ه و ش��ت��ان��ه بکه ن، ل��ه س��ه ر س��ازش ئه مه ش ده ستیانکه وتووه ، پێشتر که ب��ووه ت��ه ه��ۆی ئ��ه وه ی ب��گ��ه ن به

بنبه ست.سه عدی دک��ت��ۆر خ��ۆش��ی��ه وه الی به رزنجی، جێگری سه رۆکی لیستی

ڕایگه یاند، کوردستان هاوپه یمانی ده ستوور هه موارکردنی پرۆسه ی پرۆسه ی به په یوه ندییه کی هیچ هه ندێک ب��ه اڵم نییه ، سیاسییه وه پێیانوایه سیاسییه کان الی��ه ن��ه ل��ه دواکه وتنی هه موارکردنی ده ستوور فراوانبوونی گرنگی هۆکارێکی نێوان الیه نه سیاسییه کانه و ناکۆکی ده ستوور م��ادده ک��ان��ی ل��ه زۆرێ��ک خ��وێ��ن��دن��ه وه و ڕاڤ��ه ی ج��ی��اوازی��ان بۆ

ده کرێت.ته میم محه مه د ت��ره وه الی��ه ک��ی ل��ه ب��وودج��ه ی هێزی ب��ه س��ه ب��اره ت هه رێمی س��ن��ووری پ��اس��ه وان��ی له »پ��ێ��ش��م��ه رگ��ه » ک��وردس��ت��ان 2010ی س��اڵ��ی گشتی ب��وودج��ه ی عێراق، ڕایگه یاند پێویسته بوودجه ی پێشمه رگه له 17%ی به شه بوودجه ی هه رێم دیاریبکرێت، نه ک بوودجه ی مالیکی ن��وری وتیشی: و گشتی ده سه اڵتی عێراق وه زیرانی سه رۆک پێشمه رگه ی جووڵه پێکردنی هێزی

فه رمانده ی که له کاتێکدا نییه ، چه کداره کانی ه��ێ��زه گ��ش��ت��ی

عێراقه .ب��ه رواری، ع��ادل خ��ۆش��ی��ه وه الی ئه ندامی لیژنه ی ئاسایش و به رگری لیستی له سه ر عێراق په رله مانی له هاوپه یمانی کوردستانی ڕایگه یاند، ناو سیاسییه کانی کوتله ئێستا تا بوودجه ی ب��ه س��ه ب��اره ت پ��ه رل��ه م��ان نه گه یشتوونه ته پ��ێ��ش��م��ه رگ��ه حکومه تی پێشتر به اڵم ڕێککه وتن، کوردستان ه��ه رێ��م��ی و ن��اوه ن��دی ئیمزاکردووه ڕێ��ک��ک��ه وت��ن��ێ��ک��ی��ان سه باره ت به جووڵه پێکردنی پێشمه رگه ب��ه ه��ه م��اه��ه ن��گ��ی ه��ه ردوو

حکومه ت.کوتله ئ��ێ��س��ت��ا ت��ا ب��اس��ه ش��ای��ه ن��ی بوودجه ی به س��ه ب��اره ت ج��ی��اوازه ک��ان پێشمه رگه بۆ ساڵی 2010 ناکۆکن و به گوێره ی هه ندێک سه رچاوه ش هۆکاره کانی ل��ه یه کێکه ئ��ه م��ه

دواکه وتنی په سه ندکردنی بوودجه .

لیژنه ی س��ه رۆک��ی س��اع��ی��دی س��ه ب��اح نه زاهه له په رله مانی عێراق ڕایگه یاند، گه نده ڵی بۆ گ��ۆڕاوه ئ��ی��داری گه نده ڵی ببێته ئه وه ش هه یه مه ترسی و سیاسی شێوازێکی کۆمه اڵیه تی، به تایبه تیش که و ده کرێت گه نده ڵکاره کان له پارێزگاری

له باوه ش ده گیرێن.وتیشی: له ماوه ی ڕابردوودا کاری زۆرمان و گه نده ڵه کان له لێپرسینه وه بۆ ک��ردووه داوای نزیکیشدا داه��ات��ووی��ه ک��ی ل��ه

دادگاییکردنیان ده که ین.ساعیدی ئاماژه ی به وه ش کرد، بۆئه وه ی پێویسته چاودێری هه بێت ستراتیژێکی الیه ن له هه بێت سیاسی ئیراده یه کی ده وڵه ته وه و پێداگربێت له سه ر قه اڵچۆکردنی نه زاهه و ده سته ی و هه ردوو گه نده ڵی بۆ بکرێن چ��االک دارای��ی چ��اودێ��ری دادگا به و گه نده ڵکاران ن��ه ش��اردن��ه وه ی نه زاهه لیژنه ی سه رۆکی گه یاندنیان.

حکومه تیش س��اردوس��ڕی ل��ه ڕه خ��ن��ه ی گه نده ڵی قه اڵچۆکردنی ل��ه ب��اره ی گ��رت ده بێت گرنگی ڕۆڵی حکومه ت وتی: و له و پرۆسه یه دا، به اڵم له ماوه ی چوار ساڵی ڕاب��ردوودا هیچ هه نگاوێکی گرنگ

له وباره یه وه نه نراوه .

رۆژنامه ى جه ماوه رى کوردستان

www.SURENS.com ● هه فته نامه یه کى سیاسییه حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان ده ریده کات ● سێشه ممه 29/بەفرانبار/2709 کوردی ● 2010/01/19 زایینی ● ساڵى 29 ● ژماره ى 593 ● 16 الپه ڕه ● نرخی )500(دیناره

ره زازى له کـــــه رکوک... ل 13مندااڵنی 12 ساڵ... ل 10

بۆ خوێندنەوەی ~

لە سەر تۆڕی ئینتەرنێت سەردانی ماڵپەڕی سورێن

نێت بکە

ئاشتی هه ورامی وه زیری سه رچاوه سروشتییه کانی حکومه تی هه رێمی حکومه تی رای��گ��ه ی��ان��د، ک��وردس��ت��ان هه رێم پێشوازی له بانگهێشته که ی وه زیرانی س��ه رۆک مالیکی ن��وری عێراق ده کات بۆ کردنه وه ی دۆسیه ی هه رێم و نه وتییه کانی گرێبه سته ڕوونیشیکرده وه ، یه کالییکردنه وه یان، ئاماده یه ه��ه رێ��م حکومه تی ک��ه نه وت ن��اردن��ه ده ره وه ی ب��ه ده س��ت بکاته وه به بڕی 100هه زار به رمیل بداته داهاته که شی ڕۆژێکدا و له عێراقی نیشتیمانیی کۆمپانیای کۆمپانیا ئه و به مه رجێک )سۆمۆ( نه وتییانه ی له هه رێمیش کارده که ن

مافی خۆیان وه ربگرن.له به یاننامه یه کی وه زاره تی سه رچاوه “نوری ه��ات��ووه سروشتییه کاندا، له 2010/1/3دا ل��ه م��ال��ی��ک��ی رایگه یاند، ڕۆژنامه وانیدا لێدوانێکی دۆسیه ی ه��ات��ووه ئ��ه وه کاتی که له گه ڵ ن��ه وت��ی��ی��ه ک��ان گ��رێ��ب��ه س��ت��ه به بکرێته وه و کوردستان هه رێمی وه ه��اوه واقیعییه تێکی ن��ه رم��ی و

ماف و تێیدا که یه کالییبکرێنه وه ، به رژه وه ندییه کانی نێو ئه و گرێبه ستانه بپارێزرێن … له وه اڵمی ئه م لێدوانه دا به وه هه یه ، بڕوامان ڕایده گه یه نین: ل��ه کورستان ن��ه وت داه��ات��ی ک��ه ب��ۆ ه��ه م��وو گ��ه ل��ی ع��ێ��راق ده بێت داهاته کۆی له گه ڵ به مه رجێک دادپه روه رانه و به عێراق نه وتییه کانی دابه شبکرێت، ده ستوور یاسا و به پێی لێدوانه که ی ل��ه گ��ه ڵ ئ��ێ��م��ه ب��ۆی��ه

سه رۆک وه زیران هاوڕاین”.ئاشتی زاری ل��ه ب��ه ی��ان��ن��ام��ه ک��ه ه��ه ورام��ی وه زی��ری س��ه رچ��اوه س��روش��ت��ی��ی��ه ک��ان��ی ه��ه رێ��م��ه وه هه رێم “حکومه تی ڕایگه یاندووه جددی گ��ف��ت��وگ��ۆی��ه ک��ی ئ��ام��اده ی��ه دۆسیه ی کردنه وه ی بۆ ده ستپێبکات هه رێم و نه وتییه کانی گرێبه سته چاره سه رکردنی، هه روه ک ئاماده ین گه لی ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ی له پێناو عێراقدا ده ست به ناردنه ده ره وه ی نه وت له کێڵگه کانی هه رێم بکه ینه وه به )100( له زیاتر ڕۆژان��ه شێوه یه ک هه زار به رمیل نه وتی خاو ڕه وانه ی

بۆ بکه ین ک��اری��ش بکه ین و ده ره وه زی��ادک��ردن��ی ئ��ه و ب��ڕه ل��ه م��اوه ی به رمیل بۆ )200( هه زار ساڵێکدا

له ڕۆژێکدا”.به یاننامه که دا ل��ه ه��ه ورام��ی به وه ی “ڕازی��ن ڕوونیشیکردووه ته وه )SOMO( س��ۆم��ۆ کۆمپانیای هه رێم به رهه مهێنراوی ن��ه وت��ی که وه رب��گ��رێ��ت، کۆمپانیایانه ل��ه و مه رجێک به کارده که ن هه رێم له سۆمۆ )SOMO( رێژه ی داهاتی نه وتی هه رێم له حسابی هه رێمدا کۆمپانیا ڕه وانه ی له وێوه تا دابنێت په یوه ندیداره کان بکرێت یان ڕاسته وخۆ کۆمپانیایانه و ئ��ه و ب��ی��دات��ه س��ۆم��ۆ ئه وه ش، که ده مێنێته وه بیخاته حسابی

فیدڕاڵییه وه ”. حکومه تی گرێبه سته مه سه له ی ئاماژه یه جێی چه ند له گه ڵ هه رێم نه وتییه کانی کۆمپانیایه کی بیانی بۆ ده رهێنان و ناردنه ده ره وه ی نه وتی هه رێم یه کێکه نێوان کێشه هه ڵپه سێردراوه کانی له ئێستا ت��ا ب��ه غ��دا، ک��ه و ه��ه ول��ێ��ر

چاره سه رنه کراوه .

حکومه تی هه رێمی کوردستان ئه و هه وااڵنه ی ڕه تکرده وه، که باس له کۆبوونه وه ی به عسییه کان ده که ن له بنه ما به بێ و هه رێم شاره کانی

وه سفیان ده کات.ڕه سمیی وته بێژی مه حموود، کاوه کوردستان ه��ه رێ��م��ی حکومه تی ب��اره ی��ه وه ڕای��گ��ه ی��ان��د، ئه و ل��ه و ه��ه وااڵن��ه ی، ک��ه ب��اس ل��ه بوونی سه رکرده کانی به عس و کۆبوونه وه یان ده ک��ه ن ل��ه ک��وردس��ت��ان ڕاس��ت نین له ب��ه ع��س ب��ه رپ��رس��ان��ی و گ��ه وره تێکدانی بۆ کار دراوسێوه واڵتانی

ده ک��ه ن. عێراق هه ڵبژاردنه کانی ئه دیب، عه لی قسه کانی وتیشی: ئ��ه ن��دام��ی پ��ه رل��ه م��ان��ی ع��ێ��راق له و ڕاستییه وه و ل��ه دوورن ب��اره ی��ه وه حکومه تی هه رێم ڕێگه به و جۆره کوردستانداو له نادات کۆبوونه وانه له و کوردستان سیاسه تی هه رێمی

باره یه وه ڕوون و ئاشکرایه .عه لی پێشتر ئ��ام��اژه ی��ه ج��ێ��گ��ای په رله مانی ئ��ه ن��دام��ی ئ��ه دی��ب، ده عوه ، حزبی سه رکرده ی و عێراق له به عسیه کان که ڕایگه یاندبوو،

هه ولێرو سلێمانی کۆده بنه وه .

سوپاسنامه‌ز ور سوپاسى به ڕێز سکرتێرى حزب و کارگێڕان و ئه ندامانى مه کته بى سیاسى و هه ڤااڵن و کادیرانى حزب و ئه و که سایه تى و الیه نانه ده که ین، که به شداربوون له به شدارییانکرد بروسکه به یاخود باوکمان خوالێخۆشبووى پرسه ى له ئه وانیش پاداشتى گه وره خواى زۆربێت و نموونه یان هیوادارین پرسه که یدا، بداته وه ، چونکه به ڕاستى بوونه مایه ى که مکردنه وه ى خه مه کانمان، دووباره

ده که م. سوپاسیان ڕێزماندا.. له گه ڵ

ڕزگار‌غه‌فور‌ڕه‌حیم

ئه ندامى کۆمیته ى ناوه ندىحزبى سۆسیالست دیموکراتى کوردستان

پرسةنامةپه‌یامێکی‌ م��ه‌ح��م��ود،‌ ح��اج��ی‌ م��ح��ه‌م��ه‌دی‌ ب��ه‌ڕێ��ز‌ ه��ه‌ڤ��اڵ��ی‌ب��ه‌ڕێ��ز‌ح��ه‌م��ی��د‌ده‌روێ��ش‌و‌م��ه‌ک��ت��ه‌ب��ی‌ ئ��اڕاس��ت��ه‌ی‌س��ی��اس��ی‌پ��ارت��ی‌پ��ێ��ش��ک��ه‌وت��ن��خ��وازی‌ک��وردی��ی‌س��وری��ا‌کرد

به بۆنه ی کۆچی دوایی خوالێخۆشبوو »ته مر مسته فا یه عقوب« ئه ندامی مه کته بی له دیمه شق 1/16 ڕۆژی که سوریا، کوردیی پێشکه وتنخوازی پارتی سیاسی په یوه ندیيه به رپرسی به ئاماده بوونی قامیشلی له ش��اری ک��ردو دوای��ی کۆچی عه ره بيیه کانی »حسدک« له سوریا به خاک سپێردرا، هه ڤاڵی به ڕێز محه مه دی کوردستان، دیموکراتی سۆسیالیست حزبی گشتیی سکرتێری مه حمود حاجی مه کته بی ئه ندامانی و ده روێش سکرتێر حه مید ئاراسته ی په یامێکی هاوخه می سیاسی پارتی پێشکه وتنخوازی کوردیی سوریاو که سوکاری کۆچکردوو کرد، ئه مه

ده قه که یه تی:مسته فا ته مر مامۆستا دوای��ی کۆچی هه واڵی زۆره وه په ژاره یه کی و ب��ه داخ بۆنه یه وه به و پێگه یشت، به ڕێزه که تانم پارته سیاسی مه کته بی ئه ندامی یه عقوب پرسه و هاوخه می خۆم و حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستانتان پێده گه یه نم و له خوای گه وره داواکارم ئارامی به ئێوه ی به ڕێز و ماڵباتی مامۆستا ته مر مسته فا

ببه خشێت و خوالێخۆشبووش به به هه شتی به رین شادبکات.

براتان محه‌مه‌دی‌حاجی‌مه‌حمود2010/1/18

سوپاسنامه‌به ناوى خوداى گه وره و میهره بان

بۆ به ڕێز محه مه دى حاجى مه حمودبه شداریکردنى سوپاسى بنه ماڵه که مانه وه سه رجه م خ��ۆم و به ناوى ب��ه ڕێ��زان به ڕێزتان ده که م له پرسه ى )تۆڵه (ى جوانه مه رگدا به پرسه نامه ، به سه رکردنه وه و

ڕێزو سوپاسه . جێگه ى پرسه نامه تان برات

2010 /1 /17

عوسمان‌مۆریاسى

ثيرؤزبايىبه ناوى ستافى رۆژنامه که مانه وه پیرۆزباییه کى گه رم ئاڕاسته ى هاوکارمان هاوسه رگیرى ئه ڵقه ى گۆڕینه وه ى بۆنه ى به ده که ین، محه مه د( )فریاد خۆشى و له پڕ ژیانێکى ه��ی��واداری��ن ئه حمه د(، )هه یفا خاتوو له گه ڵ

به خته وه رى به سه ر به رن.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ستافى‌رۆژنامه‌ى‌~

مافناس: رزگار عەلی

راگ��ه ی��ان��دن و به رپرسیارێتى ی��اس��ای��ىرێکخستنى کۆمه ڵگه و دیاریکردنى ئه رک و یاسادانانه ، ده سه اڵتى سه ره کى رۆڵى ماف هه یه پێگه ى به رزترین ده س��ه اڵت��ه ش ئ��ه م بواره بۆ یاسا دانانى ده وڵ��ه ت، په یکه رى له جۆراوجۆره کانى ژیانى هاواڵتیان و نیشته جێ بیانییه کان له سه ره کى ترین ئه رکه کانیه تى، فره ده نگ و دام��وده زگ��ا هاواڵتیان و مافى ره نگه کانیشه گوزارشت له بیروڕاو فه لسه فه ى سیاسى و کۆمه اڵیه تى و ئابوورى و فه رهه نگى که موکورتى و ب��ه ئ��ام��اژه ب��ک��ه ن و خ��ۆی��ان تر پێکهاته کانى ده وڵ��ه ت و ناته واوییه کانى بکه ن و له سنورى یاساو داب و نه ریتى گشتى دروستکه رو ره خ��ن��ه ى الن��ه ده ن و کۆمه ڵگه خۆیانه مافى ئه وکاته دروستبگرن، ئامانج خۆشییان ده س��ت لێبگیرێت و گوێیان ک��ه راده ربڕین(، )ئ��ازادى ئه مه یه بکرێت، لێ چونکه ئه م کاره نموونه ى پشکنینى پزیشکه چیى تاقیگه ده ره ن��ج��ام��ى ن��ه خ��ۆش و ب��ۆ ده رچ��وو، ئه وه ئه بێته هۆى زانینى جۆره ى پێویست، چاره سه رى دانانى نه خۆشییه که و به الچم ئه گه ر ک��ردارو گفتارو ته نانه ت بێ ۆده نگى و بێ هه ڵوێستى له هه ندێکاتدا دانه بوو ن��ه ری��ت داب و ی��اس��او س��ن��ورى ل��ه ئازادى س��وره ک��ان سنوره کایه یه ئ��ه و ئ��ه وا ئازادییه ک هیچ چونکه ئه به زێنیچت، نییه ، راگه یاندیش بوونى سنور به بێ بوونى به هه موو جۆره کانیه وه چ رۆژنامه ، گۆڤار، باڵوکراوه په رتووک، ده زگاى ده نگ و ره نگ پێویسته پابه ندى ده قه یاساییه کان بن و ئه وه ى ت��ه رازووى ب��ه س��ه خ��ۆی��ان��دای��ه ستراتیژى ل��ه ده ره نجامه کانى ل��ه ب��زان��ن و کێشى ی��اس��ا کوردستان له ئه مڕۆ ئ��اگ��ادارب��ن، ک��اری��ان ل��ه س��ای��ه ى ئ��ه و ئ��ازادی��ه ى ک��ه به رهه مى هه وڵ و ماندوبوونى سه رجه م ده نگ و ره نگه جیاوازه کانه ، راگه یاندنى کوردى چ حکومى به سه ربه خۆ خۆیان ئ��ه وان��ه ى ی��ان حزبى ی��ان ئه چێت هه ندێکیان )پێ ئه که ن زه ند ناو سه ربه خۆبن( گه شه کردنێکى به رچاوى به خۆوه ئه وه یه نیگه رانییه ئه وه ى جێى به اڵم بینیوه ، راگه یاندنه وه چاوگه کانى له سه رجه م رۆژانه سوکایه تى به و به هاو داب و نه ریته نه کربێت که کۆمه ڵگه ى کورده وارى له پیرۆزییه کاندا به پێشه نگ دایناوه ، پێشێلکارییه کى به رچاو ل��ه الی��ه ن هه ندێ ئه کرێت یاسا روون��ى و یاساو ل��ه ئاگا ب��ێ ب��ه رپ��رس��ى و ن��ا خه ڵکى ئاین و داب و نه ریتى گه له که مان که ئه توانم ناویان بێنم به )به رۆژنامه نووسکراو( ئه گه ر رۆژنامه گه رى و ک��ارى به فڕیان نا هیچ له به ئاگانین نییه و، نووسینه وه ئه خالقیاتى عیراقى و س��زادان��ى یاساى ده قێکى هیچ به ویست و راگه یاندن و رۆژنامه وانى و یاساى ئاره زووى خۆیان شه ڕه جنێوو تۆمه تبارکردن باڵوکراوه و ب��ازاڕى گه رمکه رى به ب��ووه ، واهه یه جارى بازرگانییه کانیان، گۆڤاره له که ناڵێکى ئاسمانى سه رپاکى ئه و مێزگردو به پێى ئه کرێن ه��ه م��ووى ک��ۆب��وون��ه وان��ه ى قاڵبى ئه چێته قسه کانیان ت��اوان��ه و یاسا )تاوانه کانى ده ستدرێژى بۆ سه ر ناوبانگ و عیراقیدا سزادانى یاساى کله ه که سێتى( ئ��ام��اژه ى پ��ێ��ک��راوه ، س��ه رن��ووس��ه رى گۆڤارو به ڕێوه به رى ئیمتیازو خاوه نى رۆژنامه کان و که که سه ش ئه و راگه یاندن و که ناڵه کانى له ڕووى ئه یوروژێنێت ئه نوسێت و بابه ته که ئه که وێته ت��ه واو به رپرسیارێتى ی��اس��اوه ، ل��ه وه دای��ه هیچ که سێک س��ه ری��ان، سه یر ئاگادارى )ده قى ره ها(و )ده قى سنوردار(، نییه ، تایبه تى( )ده ق��ى گشتى(، )ده ق��ى پێناسى تاوان و کۆمه ڵه که کانى دروستبوونى تاوان الى هه ندێکى که م نه بێت ئاشنایه تى یان ده رب��اره ى نییه ، به ئاگانین ل��ه وه ى زۆر تاوانه کانى ده روازه ى ئه چێته لێدوان بابه ت و رووشاندن ش��ه ره ف )التشهیر(، ن��اوزڕان��دن )القزف( و جنێو )السب( بۆیه پێشنیارى من بۆ سه ندیکاى رۆژنامه نووسانى کوردستان و پارێزه ران کوردستان و مافپه روانى یه کێتى یه کتر له گه ڵ هه ماهه نگى به ئه وه یه خولى رۆشنبیرى یاسایى بۆ رۆژنامه نووسان و بکه نه وه ، راگ��ه ی��ان��دن جیاوازه کانى ده زگ��ا تاکو ئاشنایه تى له گه ڵ ده قه یاساییه کاندا ببه خشنه یاسایى وێنه یه کى په یدابکه ن و راگه یاندنى کوردى و مه وداى ئازادى راده ربڕین فراوان بکه ین له سنورى ده قه یاساییه کانداو یاسا سه نگ به هێزو یه کالکه ره وه ى سه رجه م

کێشمه کێشه کان و ملمالنێى سیاسى بێت...

راپۆرت‌و‌هه‌واڵwww.SURENS.com

2سێشەممە‌‌2010/01/19●‌ساڵی‌‌29●‌ژماره‌593رێکخراوی‌گەشەپێدانی‌ئافرەتان‌به‌شدارى‌کۆبوونه‌وه‌ى

رێکخراوه‌‌مه‌ده‌نییه‌کانى‌عیراق‌ده‌که‌ن

حکومه‌تی‌هه‌رێم‌پێشوازی‌له‌‌پێشنیارێکیمالیکی‌ده‌کات‌له‌باره‌ی‌گرێبه‌سته‌‌نه‌وتییه‌کانه‌وه‌‌

حکومه‌تی‌هه‌رێم‌بوونی‌سه‌رکرده‌کانی‌به‌عس‌له‌‌کوردستان‌ڕه‌تده‌کاته‌وه‌‌

)2010 /1 /15 -14( ب��ه روارى ئوتێل ل��ه پ��ای��ت��ه خ��ت ب��ه غ��داى ل��ه )NDI( رێ��ک��خ��راوى ره ش��ی��د سازدا دان��ی��ش��ت��ن��ی��ک��ى ئ��ه م��ری��ک��ى رێکخراوه س��ه رج��ه م ن��وێ��ن��ه رى ب��ۆ پارێزگاکانى مه ده نییه کانى حزبى و

عیراق.

م��ه ب��ه س��ت ل��ه م دان��ی��ش��ت��ی��ان��ه خۆ بۆ بوو به رنامه ڕێژى ئاماده کردن و له تایبه ت کۆنفرانسێکى به ستنى له مانگه ئ��ه م )24(ى ب��ه روارى

به غدا. بریتییه دانیشتنه که ترى ته وه رێکى بوو له گه اڵڵه کردنى ئه و پڕۆژانه ى

ئه وه ى بۆ ئاماده کرابوو پێشتر که به پێشکه ش یاداشتێکدا له شێوه ى

په رله مانى عیراق بکرێن. محه مه د په خشان ئاماژه یه جێگاى رێکخراوى سکرتاریه تى ئه ندامى کوردستان ئافره تانى گه شه پێدانى

به شدارى کۆنفرانسه که ى کرد.

به گوێره ی ڕووپێوییه کی مه یدانیی، به ناحیه ی سه ر قه زاو له 25 که ئه نجامدراوه ، هه ولێر پارێزگای به هه ولێر ل��ه ئ��اژه ڵ��ی سامانی

ڕێژه یه کی زۆر که می کردووه .دکتۆر حامد محه مه د، به ڕێوه به ری ڕایگه یاند، هه ولێر ڤێتێرنه ری سامانی ئاژه ڵی به شێوه یه کی زۆر به ک��ردووه و که می هه ولێر ل��ه به ڕێژه ی 2003 به ساڵی ب��ه راوورد

40% ئه و سامانه دابه زیوه .وتیشی: ئه و ئاسته نزمه ی سامانی کوردستان ه��ه رێ��م��ی ل��ه ئ��اژه ڵ ئه گه ری ده ب��ی��ن��ێ��ت، ب��ه خ��ۆی��ه وه لێده کرێت گونده کانی چۆڵبوونی به ره و ئ��اژه ڵ��داره ک��ان ج��ووت��ی��ارو و ده ک��ه ن، هۆکاری ک��ۆچ ش��ار ب��ۆ که می ئ��ه وه ش��ی گ��ه ڕان��ده وه له خ��زم��ه ت��گ��وزاری خ��راپ��ی و ده ره وه ی ن��اوچ��ه ک��ان��ی گ��ون��دو پێداویستی ب��ه ب��ای��ه خ��ن��ه دان ش��ارو

گونده کان. ه��ه روه ه��ا ئ��ام��اژه ی جووتیارو دامه زراندنی کرد، به وه کرێکارو وه ک گوندنشینه کان فه رمانبه ر له دامه زراوه و فه رمانگه ی ئه و تری هۆکارێکی شاره کاندا

پێویسته کێشه یه یه و ح��ک��وم��ه ت ک��اری به په له و پێویست بکات چاره سه رکردنی ب��ۆ گونده کان ک��ێ��ش��ه ی بۆ ه��ان��دان و پێچه وانه ک��ۆچ��ی به ره و شاره کانه وه له شایانی گ��ون��ده ک��ان. ب��اس��ه س��ه ره ڕای کشتوکاڵی سامانی ل��ه ئ��اژه ڵ��ی��ی و له ک��وردس��ت��ان��دا س��ااڵن��ی ڕاب��ردوو، بازاڕه کانی ئ��ێ��س��ت��ا ته نانه ت ک��وردس��ت��ان گونده کانیش ل��ه به هۆی پاشه کشه ی به رهه می ناوخۆیی، به روبوومی ل��ه پ��ڕن ک��ش��ت��وک��اڵ��ی و ئاژه ڵیی هاورده ی واڵتانی ده ره وه ئه مه ش ه��ه ڕه ش��ه ی��ه ک��ی بنه مای ل��ه گ��ه وره کوردستان ئ��اب��ووری

ده کات.

مه‌ترســـــی‌چــۆڵـــــکــــــــــــردنی‌گونــــــده‌کان‌لــــــــه‌‌ئارادایــــــــه

په رله مانییه که ى هه ڵبژاردنه ع��ی��راق، ک��ه ب��ڕی��اره ل��ه داهاتوودا ئ��ازارى مانگى نوێ قۆناغێکى به ڕێوه بچێت سه رجه م سیاسى ژی��ان��ى ل��ه دێنێته عیراقدا پێکهاته کانى ئاراوه و چاودێرانیش پێیانوایه نه خشه ى ل��ه گ��ۆڕان��ک��ارى سیاسى واڵتدا دروستده کات، کوردیش ڕووان��گ��ه ی��ه وه ل��ه و سه ره کى پێکهاته یه کى وه ک وه ک ع��ی��راق و گ��ه الن��ى ب��ه هێزى ک��اراک��ت��ه رێ��ک��ى پێویستى سیاسى ناوکایه ى وردى خ��وێ��ن��دن��ه وه ى ب��ه قۆناغه که و خۆئاماده کردنێکى له ئ��ه وه ى بۆ هه یه ، گونجاو سیاسى و پرۆسه ى داهاتووى به گۆڕانکارییه کان واڵت��دا به رژه وه ندییه کانى ئاڕاسته ى خ��ۆى و پ��اراس��ت��ن��ى بجوڵێنى، ده س��ت��ک��ه وت��ه ک��ان نووسه رو ه��ه ژار عه لى برزو وه اڵمى ل��ه ڕۆژن��ام��ه ن��ووس رێبازى پرسیارێکى چ��ه ن��د سه ر ده خاته تیشک ئازادیدا گۆڕانکارییه کان و ئایینده ى خۆ ئاماده کردن و خۆسازدانى الی��ه ن��ه س��ی��اس��ی��ی��ه ک��ان��ى پرۆسه یه و ئه و بۆ کوردستان ک��ارو چ��االک��ی��ی��ه ک��ان��ى راب��ردووى ن��وێ��ن��ه ران��ى ک��وردی��ش ل��ه ده س��ه اڵت��ى عیراقدا حوکمڕانى ناوه ندى خوێندنه وه هه ڵده سه نگێنى و

بۆ ئایینده ده خاته ڕوو.

له ک��ورد پ��ێ��ت��وای��ه :~پرۆسه ى داه��ات��ووى ق��ۆن��اغ��ى یا ده بێت الواز پێگه ى سیاسییدا

به پێچه وانه وه به هێز ده بێت؟

کورد سیاسی خ��ۆرى عه لى: ب��رزۆ ئه گه ر له ئێستادا له ئاوابوونیش نه بێت، ئه وه له الوازییه ، ئه و الوازییه ش ئه گه ر به شێکى په یوه ندى به بااڵده ستبوونه وه ی هه بێت و ع��ه ره ب��ی��ی��ه ک��ان��ه وه ه��ێ��زه به هێزه وه و ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه دا ل��ه و ناوچه که ده وڵ��ه ت��ان��ى پشتیوانى ب��ه به شه که ى گ��ۆڕه پ��ان��ه ک��ه . ب��ێ��ن��ه وه گوتارى الوازى به په یوه ندى تریشی په رته وازه ییه ئ��ه و ک��وردى و سیاسی ئێستا ک��ه س��ی��اس��ی��ی��ه ی��ه وه ه��ه ی��ه ، واتایه ى به و تێیکه وتووه ، کوردستان رابردوو له هه ڵبژاردنه کانى ئه گه ر دیاریکراودا ل��ه ئاستێکى س��وون��ن��ه کردبێت و هه ڵبژاردنیان ب��ه ش��دارى ره تکردنه وه ى ب��ه ه��ۆى زۆری��ن��ه ی��ان پ��رۆس��ه ى س��ی��اس��ی��ی��ه وه ب��ه ش��دارى هه ڵبژاردنیان بایکۆت کردبێت، ئه وا سووننه کان هێزه زۆرینه ى ئه وجاره پرۆسه که ل��ه ب��ه گ��ه رم��وگ��وڕی��ی��ه وه له به رامبه ریشدا پێشه وه ، هاتوونه نییه ، لیست ی��ه ک چ��ی��دى ک��ورد، وه ک دواج��ار لیستییه ش ف��ره ئ��ه م ئه وه ى ئ��ه گ��ه رى چ��اوه ڕێ��ده ک��رێ��ت، هه ڵوێستى و ف��ره ب��ب��ێ��ت��ه ه��ه ی��ه کاردانه وه ى ئه وانه هه موو به مه ش له سه ر الوازى کورد ده بێت له به غدا.

یاساى پ��ه س��ه ن��دک��ردن��ى ل��ه راس��ت��ی��دا زیادکردنى ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان و ناوچه ب��ۆ ژم��اره ئ��ه و ه��ه م��وو مووسڵ، به تایبه تى سوننه نشینه کان، له ناو به قورسایی کورد دیسان زیان به اڵم ده ب��ی��ن��ێ، سیاسیی پ��رۆس��ه ى ئه گه ر ک��ورد، ئ��ه وان��ه ش��دا ل��ه گ��ه ڵ دواى قۆناغى ل��ه یه کگرتوویی ب��ه

هه ڵبژاردندا مامه ڵه له گه ڵ عێراقدا قورساییه ئه و ده توانێ ئ��ه وه بکات،

سیاسییه ى خۆی بپارێزێ.

الی��ه ن��ه ~: ه��ات��ن��ى سه ره کییه کانى عێراق بۆ کوردستان و بیروڕا گۆڕینه وه و داواى هاوپه یمانى هه ڵبژاردن دواى بۆ ک��ورد له گه ڵ

چۆن هه ڵده سه نگێنێ؟

فره ده وڵه تێکى عێراق عه لى: برزۆ ن��ه ت��ه وه و م��ه زه��ه ب��ه ، ع��ێ��راق چیدى یه ک یه کڕه نگ و نییه ده وڵه تێک ده ستبه سه رداگرتنى قودره تى نه ته وه کات هیچ له به رئه وه شه هه بێت، نابێت، سه رکه وتوو سیاسیی پرۆسه ى ئه و ل��ه ده ره وه ى ئه گه ر کوردو عه ره ب ب��ه و وات��ای��ه ى ئێستا ب��ن. پ��رۆس��ه ی��ه ده وڵ��ه ت��ى ع��ێ��راق، ک��ه ک��ورد رۆڵى

هه بووه ، ل��ه دروس��ت��ک��ردن��ه وه ی��دا ناتوانێ وه ک جاران به بێ کورد رۆڵ ببینێ، به ڵکو به بێ کورد رووبه ڕووى سیاسیی پرۆسه ى له به رئه وه ده بێ�ته وه ، شکست ئێستا هه م هێزه شیعه کان، ه��ه م��ی��ش س��ون��ن��ه ک��ان په یوه ندى و ب��ه دواى ده یانه وێت کوردیدا هاوپه یمانییه تى کورد دۆستایه تى ب��گ��ه ڕێ��ن و هه ڵبژاردن دواى قۆناغى بۆ له به رئه وه شه بکه ن، مسۆگه ر ئێستا ئه و هێزانه ى له کورد ن��زی��ک��ب��وون ل��ه راب��ردوودا، هاوبه شی ده ی��ان��ه وێ��ت له و ش��ه ری��ک��ای��ه ت��ى ک��ورد پ��رۆس��ه ک��ه دا ب��ۆ راب��ردوو

به ده ستبهێنن.

نى نه کا د ر ا هه ڵبژ :~فره کورد ئه مجاره

لیستى هه ڵبژاردووه ، ئایا ئه م فره له سه ر کاردانه وه یه کى چ لیستییه

خواسته کانى کورد ده بێت؟

خۆى ئه گه ر فره لیستى عه لى: برزۆ ئه وه ب��ێ��ت، دی��م��وک��راس��ی دی��وێ��ک��ى دیوه که ى ترى بریتییه له قبووڵنه کردنى ی��ه ک��ت��ر، ب��ه ت��ای��ب��ه ت ل��ه ئ��ێ��س��ت��ادا بۆ بریتینییه لیستییه ف��ره ئ��ه و ک��ورد دیموکراسییه تى ره ن��گ��دان��ه وه ى ل��ه یه کتر به ره نجامى به ڵکو ناوخۆیی، یه کتر، ره تکردنه وه ى قبووڵنه کردن و بێت، ئه مه ش ئه گه ر ته نێ فره لیستى ئه وه گرنگه ، به اڵم پرسه مه ترسیداره که دواجار فره لیستییه ئه و که ئه وه یه ، چونکه فره هه ڵوێستیش، ببێ�ته نیشتمانى و رزگ��ارى ق��ۆن��اغ��ى خواسته کانى زی��ات��رى چ��ه س��پ��ان��دن��ى زیاترى به یه کخستنى پێویستى کورد ن��ه ک به وت��اره ک��ان��ه وه ه��ه ی��ه ،

هێزه کان. دابه شبوونى پ��ه رت��ب��وون و باوه ڕیش ده که م، ئه گه ر قۆناغى دواى یه کنه خرێن و هێزه کان هه ڵبژاردن به و په رتییه بمێننه وه ، ئیدى الوازبوون به هێزه کان ئ��ه گ��ه ره ل��ه ی��ه ک��ێ��ک

ده بێت.

لیستى رۆڵ��ى :~سۆسیالیست حزبی هاوپه یمانى و ل��ه ن��او ئ��ه و ل��ی��س��ت��ه دا چ��ۆن

هه ڵده سه نگێنى؟

ب��رزۆ ع��ه ل��ى: ه��اوپ��ه ی��م��ان��ى بۆ گرنگه ، سیاسییه کان هێزه ته واوى

ئ��ه و گ��رن��گ ت��ا سته ى ئا

له سه ر ک��ار پ��ێ��ک��ه وه ه��ه م��ووم��ان له ئ��ه وه ده ک��ه ی��ن، گرنگ پرسێکى بچووک و ح��زب��ی ک��ه ک��ات��ێ��ک��دا، به هۆى م��ام��ن��اوه ن��دی��ش ق��ه واره مێژووییه که ى قوواڵییه هه ڵوێست و ده نگده رو له سه ر کاریگه رى ده شێت هه بێت، کوردستان هاوواڵتیانى له گه ڵ ئه وه شدا بۆ ئه مجاره لیسته که حزبه ک��ان��دی��دى ره ن��گ��ه ک��راوه ی��ه و که سێتییانه وه به هۆى بچووکه کان، هه ڵبژاردنه که له سه ر کاریگه رییان ئاستى ل��ه س��ه ر خ��ه ڵ��ک��ى ه��ه ب��ێ��ت و بێ ب��دات، ده ن��گ کاندید به هێزى بکات. ح��زب��ه ک��ان ره چ��اوى ئ��ه وه ى هه ڵبژاردن، بۆ ده مێنێته وه ئه مه ش هێزه ش��ان��س��ی پ��ێ��م��وای��ه ب��ه اڵم

مامناوه نده کانیش باش ده بێت.

داهاتوو هه ڵبژاردنى :~لیستى کراوه په یڕه و ده کرێت، دیوه

کراوه لیستى خراپه کانى ب��اش و چییه ؟

دیوى ک��راوه ، لیستى عه لى: ب��رزۆ خ��راپ��ی ه��ه ی��ه ، هه روه ک ب��اش و چ��ۆن ه��ه م��وو ش��ێ��وازه ک��ان��ى تریش الیه نى باش و خراپییان هه یه . باشى ده نگده ر که له وه دایه ، کراوه لیستى خۆى و نوێنه رى ده کاته کێ ده زان��ێ ده توانێ ئه و ده دات؟ به کێ ده نگیش رۆڵى ح��زب ئ��ی��راده ى ده ره وه ى ل��ه هه بێت له ناردنى ئه و که سه ى، که خۆى ده یه وێت بۆ په رله مان، به اڵم دیوه خراپه که شی له وه دایه ، که هێشتا بۆ عێراق و کوردستان زووه کار له سه ر ئه م له وه دایه خراپه که شی بکرێت، شێوازه ک��ه ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ى ک��راوه به خوێنده وارى و پێویستى ه��ۆش��ی��اری��ی��ه وه هه یه و ئه مه ش تا قه یرانێکى ئێستا گ��ه وره ی��ه . ن ستا د ر له کوله وانه ش خراپتر که ئ��ه وه ی��ه ، شانسی هێزه ن که کا و بچوده خ��وات ب��ه و پێیه ى ک��ه ه��ه ر

پارێزگایه ک بازنه یه کى سه ربه خۆیه .داهاتووى ق��ۆن��اغ��ى :~عێراق پ��ه رل��ه م��ان��ى ل��ه ک��ورد که پێیه ى ب��ه و ده بێت، قورستتر ماوه به شێکى ک��ورد خواسته کانى له ژێر چه سپاوه ئه وه شی بچه سپێ و هه ڵوه شاندنه وه دایه ، ه��ه ڕه ش��ه ى به رگرى ل��ه وێ ده ت��وان��ێ کێ ئایا

بکات؟

قۆناغى به دڵنیاییه وه عه لى: ب��رزۆ په رله مانتاران و ئ��ه رک��ى داه��ات��وو ده بێت، قورستتر ک��ورد ن��وێ��ن��ه ران��ى ئه مه ش به هۆى ئه وه ى، که هێزى الیه نه ناکۆکه کانى کورد زیاتر ده بێت و هه میشه ده شێت سه رله نوێ ده ستوور ئه رکى به مه ش بکرێته وه ، هه موار پێویسته ده بێت و قورستتر داهاتوو داهاتوو پ��ه رل��ه م��ان��ى ل��ه ئ��ه وان��ه ى ده بن، خه ڵکى شاره زا، به ئه زموون له

سیاسه ت، پسپۆڕو خاوه ن بڕاونامه بن و جۆره له و شاره زاییان هه بێت تواناو

ملمالنێیانه .

ل��ه ره ن��گ��ه :~کورد داه��ات��وودا هه ڵبژاردنه کانى له ده ستبچێت، گرنگى پۆستى زۆر وه زیرى ک��ۆم��ارو س��ه رۆک ل��ه وان��ه به ده ت��وان��ێ ک��ورد ئ��ای��ا ده ره وه ، ته وافوق ده ستکه وته کان بپارێزێت؟

ب��رزۆ ع��ه ل��ى: ق��س��ه ل��ه س��ه ر کۆتایی هه ڵبژاردن و ئیستیحقاقی پێموانییه ب��ه اڵم ده کرێت، ت��ه واوف��وق مام جه الل ئه و هاوکێشه سه رۆک بگرێته وه ، چونکه هه م له سه رێکه وه پ��ۆس��ت��ه س��ی��ادی��ی��ه ک��ان پ��ه ی��وه ن��دى به شه راکه تى کوردو عه ره به وه هه یه له عێراقداو هه میش مام جه الل له سه ر یه کخستن و فاکته رى عێراقدا ئاستى ی��ه ک��الی��ی��ک��ردن��ه وه ى زۆرێ��ک له جه الل مام واتایه ى به و کێشه کانه . ه��ه م ب��ه ه��ۆى ش��ه راک��ه ت��ى کوردو پۆسته ى ئ��ه و ع��ێ��راق��دا ل��ه ع��ه ره ب له به ر هه میش پێده درێت، پێدراوه و له زۆرى ئ��ه زم��وون��ى س��ه رڕاس��ت��ى و بۆ دڵسۆزى و لێهاتوویی سیاسه ت و پێکهاته کان، ئێستاش وه ک ده زانرێت عه ره بییه کان، ل��ه ه��ێ��زه زۆرێ��ک دووب��اره ل��ه گ��ه ڵ س��ون��ن��ه وه به شیعه و به خشینه وه ى پۆستى سه رۆک کۆمارن له هه مانکاتدا ج��ه الل، ب��ه م��ام ده وڵه تانى جیهان و هه رێمیش به ئێران و ده وڵه تگه لێکى کوێت و ئه مه ریکاو تاڵه بانى، س��ه رۆک ئیختیارى تریش به باشترین ئیختیار ده زانن، که هه م دڵسۆزى هه میش ئه زموونه که ى و پره نسیبی ک��ردۆت��ه هه مووانى بۆ

کارکردنى خۆى.

~: بڕیارى دوورخستنه وه ى ه��ه ن��دێ��ک الی��ه ن و گ��روپ له ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان ب��ه ت��ۆم��ه ت��ى هه ڵگرتنى

بیروباوه ڕی به عسیی و ئه ندامبوونیان له به عسدا چ کاریگه رییه کى ده بێت هه ڵبژاردنه کان و پرۆسه ى له سه ر

داهاتووى پرۆسه ى سیاسیی؟

رێشه کێشکردنى یاساى عه لی: برزۆ ئازادییه وه پ��رۆس��ه ى ل��ه دواى به عس زۆر ب��ه اڵم پێکراوه ، ک��اری هه یه و ئه وه یه پرسیار نه گرتووه ته وه ، که سی بۆ ئێستاکه ئه و سیاسییانه ده گرێته وه ، په یوه ندى به شێکى بڕوایه دام له و من هه یه ، سیاسییه کانه وه به ملمالنێیه به اڵم به شه که ى تر په یوه ندى به داننانى خۆیانه وه هه یه ، واتا به شێک له وانه له به عس ئ��ه وان و پ��ه ی��وه ن��دى ل��ه س��ه ر له سه ر به ڵکو س��زان��ه دراون، راب��ردوودا سزادراون، چونکه ئێستایان په یوه ندى ئه وه تا زافر عانى تازه به تازه په یوه ندى ئه نفال و که شفده کات و به عس خۆى و ترى سته مکارییه کانى هه ڵه بجه و

سه ددام به ده ستکه وت له قه ڵه مده دا.

بوونى ت��اچ��ه ن��د :~ناوه ندێکى ی��ان ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ێ��ک به له کوردستاندا به ده ست بڕیار هه ڵسه نگاندن و بۆ ده زانی پێویست ره خنه گرتن و ل��ێ��پ��رس��ی��ن��ه وه و نوێنه رانى ئ��ه داى رێنماییکردنى کورد له داهاتووى پرۆسه ى سیاسیی

عێراقدا؟

برزۆ عه لى: له ئێستادا ئه و ئه نجومه نه هه یه ره سمیشی سیفه تى هه یه و لێپێچینه وه له هه موو هێزه کان، بۆ ئه وه سه رۆکایه تى هه رێم و په رله مان ئه وه ره سمى و دام��ه زراوه ى دوو وه ک ئه نجومه نى بااڵى پارته سیاسییه کانیش داڕشتنى س��ه رچ��اوه ى هه م ده توانن هه میش س��ت��رات��ی��ژی��ى و ب��ڕی��ارى کوردو ئه داى چاودێرییکردنى رۆڵى لێپێچینه وه یان ده س��ه اڵت��ى هه میش داهاتووش بۆ له به رئه وه پێبدرێت. ئه گه ر ئه و ده سه اڵتانه به ئه رکى خۆى ئه وتۆمان گرفتێکى ئه وه هه ڵسن،

نابێت.~: ئه و گره نتییه ى به کورد دراوه له الیه ن ئه مه ریکاوه تاچه ند داهاتووى ب��ۆ تێدایه زه م��ان��ه ت��ى

پرۆسه ى سیاسیی کوردى؟

برزۆ عه لى: په یوه ندى کورد له گه ڵ له گه ڵ ب��ه ت��ای��ب��ه ت ده ره وه ، دن��ی��اى ئه مه ریکا له رابردوودا کوردى تووشی زۆر نیگه رانى کردووه ، به اڵم له راستیدا ب��ه خۆشباوه ڕى پ��ه ی��وه ن��دى به شێکى کورد پێیه ى به و ک��ورده وه هه بووه ، شتى رێککه وتنانه دا له و نه یتوانیوه ئه وه ى ب��ه ڵ��ک��و بسه پێنێ، ن��ووس��راو بووه و شه فه هى ب��ڕی��ارى ه��ه ب��ووه بووه ، س��ه رزاران رێککه وتنى زی��ات��ر سه رکردایه تى ئێستا ده بێت پێموایه سیاسیی ئه زموونى وه رگرتبێت و چیتر ئه و له گه ڵ مامه ڵه ى شه فه هى به

دۆزه دا نه کردبێت.

پ��ێ��ت��وای��ه :~هاوکێشه عێراق، هه ڵبژاردنه کانى سیاسییه کانى ناو عێراق ده گۆڕێت؟

گۆڕان به دڵنیاییه وه عه لی: ب��رزۆ به اڵم دێت، هاوکێشه کاندا به سه ر ئه م گۆڕانه به دڵنیاییه وه له ئاستێکى سه رله به رى ده ب��ێ��ت و دی��اری��ک��راودا چونکه ن��اگ��ۆڕێ��ت، هاوکێشه که له هه ڵبژاردنه کانى هێزانه ى ئ��ه و بوو، له به رزبوونه وه کێرڤیان راب��ردوو قورساییان به هه مانشێوه ئێستاش

ماوه و ده مێنێ.

ديداربــــــــرزۆ‌عــــــه‌لـــــى‌هــــــه‌ژار:

ئەگەر کورد دوای هەڵبژاردنەکان یەکگرتوو بێت، قورسایی سیاسی خۆی دەپارێزێت

www.SURENS.com3سێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593

دیمانه : عومەر عەبدوڵاڵ

نوێنه رى خۆى و ده کاته ده زانێ کێ ده نگده ر له وه دایه، که باشى لیستى کراوه

ده نگیش به کێ ده دات؟ ئه و ده توانێ له ده ره وه ى ئیراده ى حزب رۆڵى هه بێت له

ناردنى ئه و که سه ى، که خۆى ده یه وێت بۆ په رله مان، به اڵم دیوه خراپه که شی

له وه دایه ، که هێشتا بۆ عێراق و کوردستان زووه کار له سه ر ئه م شێوازه بکرێت

پرۆفایل:

- برزۆ عه لى هه ژار، ساڵی هه ولێر ل��ه ش��ارى )1969(

له دایکبووه .زان��س��ت��ه ک��ۆل��ێ��ژى -زانکۆى س��ی��اس��ی��ی��ه ک��ان��ى

سلێمانى ته واو کردووه .سێهه مى ل��ه ک��اب��ی��ن��ه ى -وه زیرى هه رێم حکومه تى گواستنه وه و گه یاندن بووه و چواره میش ل��ه ک��اب��ی��ن��ه ى وه زی��رى ه��ه رێ��م ب��ووه بۆ ئه نجومه نى ک��اروب��ارى

وه زیران.ک��اراى ئ��ه ن��دام��ى -رۆژنامه نووسانى سه ندێکاى جیهانه و ک��وردس��ت��ان و

ئێستاش نووسه ره .

راپۆرتwww.SURENS.com

4سێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593

کــــــردنه‌وه‌ى‌زانکۆى‌گه‌رمیان‌له‌‌دیدى‌چه‌ند‌که‌سێــــــکى‌ناوچه‌که‌وه

پارێزگاى ت��ه الرى له ل��ه )2009/11/16( سلێمانى کۆبوونه وه یه ک کرا، بۆ گه شه پێدانى کۆبوونه وه یه دا له م هه رێمه کان، ئابوورى باس له چۆنیه تى نه خشه و پالندانان کرا بۆ ناوچه کانى سلێمانى، بڕیار بوو ئه و پرۆژه یه له ئه مه بکرێت، حکومه ت به پێشکه ش )8( ئ��ه وروپ��ا یه کێتى پێشتریش کاتێکدا ملیۆن دۆالرى دابینکردبوو بۆ گه شه پێدانى ق��ه زاى س��ه ی��دس��ادق و ق��ه زاى ش��اره زوور، نه ته وه یه کگرتووه کان ڕێکخراوى ئێستاش هاوکارى ت��ه ک��ن��ی��ک��ی��ی��ه وه ڕووى ل��ه ده کات سلێمانى پ��ارێ��زگ��اى ئه نجومه نى گه شه پێدانى بۆ پ��الن، نه خشه و دانانى بۆ به دواداچوونى ب��ۆ س��ل��ێ��م��ان��ى، ئ��اب��وورى ئاماده کردووه . ڕاپ��ۆرت��ه م��ان ئ��ه م زی��ات��ر جیاوازى ئه م پرۆژه یه له گه ڵ پرۆژه کانى تردا ئه وه یه ، که له ڕێگه ى نه ته وه یه کگرتووه کانه وه ده کرێت ه��ه رێ��م حکومه تى ب��ه ته سلیم لیژنه ى س��ه رۆک��ى ع��ه ب��دول��ق��ادر، س��ۆز ئه ندامى ن��اوچ��ه ی��ى و پالنى ئ��اڕاس��ت��ه ک��ه رى »ئه م وتى سلێمانى، پارێزگاى ئه نجومه نى پرۆژه یه ، که ئاماده کراوه ، تایبه ته به شارى سلێمانى، چونکه ئه م پرۆژه یه له چوارچێوه ى به رنامه یه کدایه ، که پێى ده وترێت، به رنامه ى به رنامه ى ه��ه رێ��م��ه ک��ان، پ��ه ره پ��ێ��دان��ى په ره پێدانى هه رێمه کان له چوارچێوه ى ئه و ئه وروپا یه کێتى که مینحه دایه ، بوودجه و پارێزگاى پێنج ع��ێ��راق، بۆ دابینیکردووه پارێزگایانه ل��ه و یه کێک گ��رت��ووه ت��ه وه ، ناوچه کان کوردستان له به اڵم سلێمانییه ، جیاوازییان نییه له بوارى ئابووریدا، که واته کارنامه یه ئه م ئ��ه وه ى دواى ئێمه ده کرێت دارای��ى وه زاره ت��ى پێشکه شى ب��ه ف��ه رم��ى هه موو بۆ بیگشتێنن ئه وانیش ده که ین، کوردستان، به پێى پالن و به رنامه ى خۆیان«.سه رۆکى لیژنه ى ئاڕاسته که رى پالنى ناوچه یى هه بووه ، تر پ��رۆژه ى »پێشتر یشى وت پێشکه شکراوه ، ڕێکخراوه کانه وه ڕێگه ى له له ئێستا هه یه که پرۆژه یه ى، ئه م به اڵم چوارچێوه ى پرۆژه ى جیهانیدایه ، ئه م به رنامه یه پێده کرێت و ک��ارى ج��ی��ه��ان ه��ه م��وو ل��ه نه ته وه یه کگرتووه کان ڕێ��ک��خ��راوى ح��ه وت ئ��ه م ب��واره جێبه جێ ده ک��ه ن. ج��ی��اوازى ئه م ئه وه یه ، ت��ردا پرۆژه کانى له گه ڵ پ��رۆژه ی��ه

نه ته وه یه کگرتووه کانه وه ڕێ��گ��ه ى ل��ه ک��ه ده کرێت«. هه رێم حکومه تى به ته سلیم وه زاره ت��ى پ��الن��دان��ان ب��ه رپ��رس��ی��اره ل��ه ج��ێ��ب��ه ج��ێ��ک��ردن��ى ئ��ه م پ��رۆژه ی��ه د. نه رمین مه عروف، مامۆستا له کۆلێژى وتى سلێمانى زانکۆى ئابوورى کارگێڕى و گه شه پێدانى پالنى له به شێکه پالنه »ئه م جێبه جێ سلێمانیدا ش��ارى ل��ه ن��اوچ��ه ی��ى پالنه که یه ، ب��ه ش��ێ��ک��ى ئ��ه م��ه ده ک��رێ��ت، ل��ه الیه ن ئ��ه و ک��اران��ه ى، ک��ه پێشتر وات��ه پارێزگاى سلێمانى و به هاوکارى ڕێکخراوى جێبه جێکراوه ، ن��ه ت��ه وه ی��ه ک��گ��رت��ووه ک��ان سه رتاسه رى ف��راوان��ه و زۆر پ��رۆژه ی��ه ک��ى شارى سلێمانى ده گرێته وه ، به اڵم ئه م پالنه ى ک��ه وا ئ��ه م��ڕۆ خ��راوه ت��ه ب��ه رده م حکومه ت، شارۆچکه یه ، دوو له سه ر ته رکیزى زیاتر ئه وانیش شارۆچکه ى سه یدسادق و شاره زووره ، ئابوورى پسپۆڕێکى وه ک خ��ۆم م��ن ک��ه

تیادا به شداریم به رنامه که وه س��ه ره ت��اى له شۆپه کاندا، ۆرک له به تایبه تى ک��ردووه ، ک��ه ئ��ه ن��ج��ام��دراوه ب��ۆ گ��ه اڵڵ��ه ک��ردن��ى ئه م پرۆژه یه ، به بۆچوونى من جێبه جێکردنى ئه م پرۆژه یه گۆڕانکارى گه وره ده کات له بارى ناوچه که وه ». دانیشتووانى بژێوى ئابوورى و کارگێڕى و ک��ۆل��ێ��ژى م��ام��ۆس��ت��ای��ه ى ئ��ه و ئابوورى زانکۆى سلێمانى ئه وه شى وت »ئه م ته رخانکراوه بۆ بوودجه یه کى خۆى پرۆژه یه له الیه ن ڕێکخراوى نه ته وه یه کگرتووه کانه وه ، ج��ێ��ب��ه ج��ێ��ک��ردن��ى پ��رۆژه ک��ه ل��ه الی��ه ن حکومه ته وه جێبه جێکردنى ده زگ��اک��ان��ى پالندانان وه زاره ت��ى یه که م پله ى به ده بێت، بتوانێت چۆن جێبه جێکردنى، له به رپرسیاره خۆیه وه ». ن��اوک��ارى بخاته پ��رۆژه ی��ه ئ��ه م بکه ینه وه ک��ه م ڕۆت��ی��ن��ات پ��ێ��وی��س��ت��ه ل��ه ت��ۆم��ارک��ردن��ى پ��رۆژه دائابوورى به شى ب��ه رپ��رس��ى س��ه ردار، نیگار

)UNOPS, ILO( ڕێ��ک��خ��راوى ل��ه ئابوورى، گه شه پێدانى »ب��ه رن��ام��ه ى وت��ى کۆمه ڵێک میحوه رى له خۆگرتووه ، یه کێک له میحوه ره کان ئه وه یه چۆنیه تى بووژاندنه وه ى زمنى له ناوچه یى، ئاستى له سه ر ئابوورى به رنامه ى بووژانه وه ى ئابوورى، ئێمه توانیمان ڕێ��ک��خ��راوى )ILO(، که ب��ه ه��اوک��ارى ڕێکخراوى کارى نێوده وڵه تییه ، ڕێکخراوێکى گه شه پێدانى ب��وارى ل��ه ب��ه ئ��ه زم��وون��ه زۆر گه شه پێدان، ب��ه رن��ام��ه ى ت��ای��ب��ه ت و ک��ه رت��ى هاوکارى هونه رى کردین، بۆ به رپاکردنى چوار وه رشه ى کارکردن، زیاتر ئه و بوارانه ى ڕاسته وخۆى پ��ه ی��وه ن��دى ک��ه گ��رت��ه وه ، تایبه ته وه ، که رتى گه شه پێدانى به هه یه ب��ه پرۆژه ى ب��ه ده س��ت ڕاگ��ه ی��ش��ت��ن ئ��ه وی��ش ڕۆتینات پێویسته مامناوه ند، ب��چ��ووک و پرۆژه دا«. تۆمارکردنى له بکه ینه وه که م ڕێکخراوه ى له ئ��اب��وورى به شى به رپرسى

بۆ ئ��ام��اژه ى )UNOPS, ILO(ته وه ره کان له »یه کێک که کرد، ئ��ه وه ش باس له گه شه پێدانى په یوه ندى نێوان که رتى ئه وه ى ب��ۆ ب��وو، ک��ه رت��ى گشتى ت��ای��ب��ه ت و ته نده رین و ب��ۆ ه��ه ب��ێ��ت ب��اش پ��ه ی��وه ن��دى ئه مه ش ی��ه ک��ت��ر، ب��ۆ بکرێت ئ��اس��ان��ک��ارى چاودێرى به جێبه جێکردنه و نه خشه یه کى نوێنه رانى له پارێزگاو زۆرێک ئه نجومه نى کراوه ، گشتى ک��ه رت��ى ت��ای��ب��ه ت و ک��ه رت��ى ئومێدمان وایه ئه م نه خشه ى جێبه جێکردنه له نزیکدا کارى بۆ بکرێت«. داهاتوویه کى ڕێکخراوه کانى وه ک »ئ��ێ��م��ه وت��ی��ش��ى هاوکارى ته نها ن��ه ت��ه وه ی��ه ک��گ��رت��ووه ک��ان، ته کنیکیمان کردووه به و پالنه ، به اڵم پێشتر پرۆژه مان هه بوو له سه یدسادق و شاره زوور، ده زگایه کمان هه بوو له بوارى قه رزپێداندا، ل��ه ده ره وه ى ق��ه رزپ��ێ��دان ب��وو یه که مجار ب��ۆ بکات«. چ��االک��ى ک��ارو پ��ارێ��زگ��اک��ان

ئه م به ده نگ به زووییش حکومه ت ئه گه ر درێژخایه ندا له ماوه ى نه یه ت، مه سه له یه وه هه ست به پێویستبوونى ئه م جۆره پالنه ده کرێتله الیه ن خۆشیه وه حوسام به رزنجى، به رپرسى کوردستان ئابوورى گه شه پێدانى ڕێکخراوى )KEDO( وتى »هه موو هه وڵێک بۆ گه شه پێدانى ئابوورى بێت گرنگه ، مه سه له ى پێیه تى، پێویستمان زۆر کارکردن پالن به هه نگاوێکى زۆر گرنگه ، له هه ر شوێنێک ناوچه یه ک گه شه کردنى به هه وڵبدرێت تر، ناوچه کانى له سه ر ده بێت کاریگه رى گۆڕانکارییه کى ستراتیژى پالنى دانانى له حوکم و له شێوزاى مامه ڵه کردن جۆرییه من له به رئه وه کوردستان، له ئ��ی��داره ک��ردن ئه مه به خاڵێکى گه شى ده زانم له کوردستان، له و من دێت، به ده نگه وه چه نده حکومه ت به زووییش ح��ک��وم��ه ت ئ��ه گ��ه ر ب��ڕوای��ه دام، له ماوه ى نه یه ت، مه سه له یه وه ئه م به ده نگ ئه م پێویستبوونى به هه ست درێژخایه ندا جۆره پالنه ده کرێت، له ئه نجامى ئه مانه شدا به هه رێم شاره کان و به گ��ه وره سوودێکى به ده م حکومه تیش هیوادارم ده گه یه نرێت. ئه م هه وڵ و پالنانه وه بێت، له به رئه وه سوودى گه شه پێدانى هه رێمى کوردستانى تێدایه ».تایبه ت ک��ه رت��ى ل��ه ک��رێ��ک��اران��ه ى ئ��ه و هه بێت گره نتییان پێویسته ک��ارده ک��ه ن، فه رمانگه ى ن��وێ��ن��ه رى ع��وم��ه ر، س��ی��روان وتى کۆمه اڵیه تى، ک��اروب��ارى دابینکردنى دابینکردنى ف��ه رم��ان��گ��ه ى وه ک »ئ��ێ��م��ه به هه ڵده ستین کۆمه اڵیه تى ک��اروب��ارى جێبه جیکردنى هه ردوو یاساى ژماره )39(ى ساڵى 1971، یاساى کارى ساڵى 1987، ئێمه په یوه ندى ڕاسته وخۆمان هه یه له گه ڵ کرێکارى که رتى تایبه تدا، ئه و کرێکارانه ى پێویسته ک��ارده ک��ه ن، تایبه ت ک��ه رت��ى ل��ه به پێى گره نتییه که ش هه بێت، گره نتییان ل��ه سێ پ��رۆژه ی��ه ک یاسایانه ه��ه ر ئ��ه و خاوه ن پێویسته ه��ه ب��وو، زی��ات��رى کرێکار کار گره نتى بدات به و کرێکارانه ، واته ئه و بۆى، خزمه ت به ببێت ئیشکردنه م��اوه ى خزمه ته ئه و خانه نشینکرا، ئه گه ر سبه ینێ س��وودى ده ب��ێ��ت ب��ۆى، ه��ه روه ه��ا ئه گه ر زه مان ف��ه رم��ان��گ��ه ى ب��وو، پێکان ت��ووش��ى هه ندێکجار ی��ان ده بڕێته وه بۆ م��ووچ��ه ى پاداشتى کرێکار ده کرێت، هه رچه نده ئێمه هه مواربکرێن و یاسایانه ئه و باشه پێمان بکرێت«. ب��ه ک��رێ��ک��اران خ��زم��ه ت زی��ات��ر

ئا:‌دیدار‌شه‌مێرانى

ئا:‌ئازاد‌ئیبراهیم‌ئه‌حمه‌د

دانانــى‌پالنــــى‌ستراتیـــــــژى‌گــــۆڕانکارییــــــــــــه‌کى‌جـــۆرییــــــــه‌‌له‌‌شێوزاى‌مامه‌ڵه‌کردن‌له‌‌حوکم‌و‌ئیداره‌کردن‌له‌‌کوردستـــــــــــــــــــان

ناوه نده ل��ه و ی��ه ک��ێ��ک وه ک زان��ک��ۆ ڕۆشنبیرىو ئه کادیمییانه ى، که ده توانێت ئاستى هۆشیارى کۆمه ڵگه به شێوه یه کى له و یه کێکه ب��ب��ات ب��ه ره وپ��ێ��ش��ه وه ب��اش زه رورییه تانه و ده بێت الیه نى به رپرس به جدى کار بۆ کردنه وه ى زانکۆ بکات له ناوچه له گه رمیان ئ��ه وه ى دواى جیاجیاکاندا. په روه رده _ کۆلێژى )2004/5/25( له زۆرخوێندکار ژماره یه کى کرایه وه که الر له و جگه ئه مه ناوچه که ، ک��رده ڕووى له که سااڵنه خوێندکار، زۆره ى ڕێ��ژه گه رمیانه وه دواناوه ندییه کانى ن��اوه ن��دىو په یمانگاکانى زان��ک��ۆو ب��ۆ ده رده چ��ن ک��وردس��ت��ان، ب��ۆی��ه ئ��ه م��ه وای��ک��رد، که ناوچه که ئیدارییه کانى و به رپرس الیه نه زانکۆ کردنه وه ى بۆ زه روریه تێک وه ک له گه رمیاندا هه وڵه کانیان چڕبکه نه وه .له باره ى ب��ۆچ��وون��ێ��ک چ��ه ن��د ل��ێ��رەدا کردنه وه ى زانکۆوه له گه رمیان ده بیستین.یه کێک له و که سانه ى، که تاکو ئێستا له هه وڵداندایه تاکو چیدى گه رمیانیش له و ناوه ندا ڕۆشنبیرییانه بێبه ش نه بێت ڕاگرى به هرۆز د. ک��ه الر پ��ه روه رده ى کۆلێژى جاف ، کاتێک ئه و وتى « له به رئه وه ى که ئێستا کۆلێژى په روه رده ى که الر فشارێکى زۆرى له سه ره چ له ناوه ندى گه رمیان و چ له ده ره وه ى گه رمیانیشه وه ، سه ره ڕاى بوونى پێویستى ب��ن��ه ڕه ت��ى پ��ه روه رده ى کۆلێژى به تواناى زۆرتر هه یه نه ک ئه وه ى، که پرۆژه ى دابینبکرێت، کۆلێژێک ب��ۆ کۆلێژى دوو بۆ کۆلێژه که دابه شکردنى )پ��ه روه رده ى زان��س��ت��ه ک��ان و پ��ه روه رده ى له گه ڵ م��رۆڤ��ای��ه ت��ی��ی��ه ک��ان( زان��س��ت��ه له که الر کشتوکاڵ کۆلێژى کردنه وه ى بوونى دکتۆرا ماسته رو خوێندنى بوونى که مپێکى گونجاو و پێویست هه رچه ند

باشتره بکرێته وه زانکۆى گه رمیان زووتر له الیه ن کۆلێژه که مانه وه زانکۆ پرۆژه ى ئه ندام لیژنه یه که وه ، که خۆم له ڕێگه ى ل��ه وه زاره ت��ى لیژنه یه کیش تێیداو ب��ووم په سه ندکراوه و پ��رۆژه ک��ه ب��ااڵ خوێندنى وه زیران«. ئه نجومه نى بۆ به رزکراوه ته وه له درێژه ى دیداره کانماندا له باره ى زه روریه تى بێستوون گه رمیانه وه ، زانکۆى کردنه وه ى ژاڵه یی، چاالک له بوارى ڕێکخراوه کانى له »ئێمه وت��ى م��ه ده ن��ی، کۆمه ڵگه ى گه رمیاندا ڕێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى که مپینى

به ڕێگاى جۆراوجۆرى مه ده نى هه وڵمان داوه ، گه رمیان زان��ک��ۆى ک��ردن��ه وه ى ب��ۆ شوێنه گونجاوترین گه رمیان پێمانوایه ل��ه ک��وردس��ت��ان��دا ب��ۆ ک��ردن��ه وه ى زانکۆ، لێدراوه و بڕیارى ئێستا که خۆشبه ختانه ل��ه وه ش له ته نها ک��ردن��ه وه ى م��اوه ، جگه خوێندکار زۆر ڕێ��ژه ی��ه ک��ى گه رمیاندا هه یه ، که ته نها ڕێژه ى ئه و خوێندکارانه ب��ه ق��ه د ژم��اره ى ی��ه ک ش��ارى بچووکى تریشه وه له الیه کى و ده بێت کوردستان گه رمیان نزیکه ى )140کم( له هه موو

له گه ڵ دووره ، کوردستانه وه زانکۆیه کى ستراتیژى ناوچه یه کى گه رمیان ئه وه شدا و گه وره یه و کردنه وه ى زانکۆش به گرنگ ده زانم و له که مپینه که ماندا به رده وام ده بین له هه وڵه کانمان تاکو پێداویستییه کانى زان��ک��ۆک��ه ش داب��ی��ن��ده ک��رێ��ت«. ب��ووه ک��ه س��ێ��ک ک��ه ئ��ه وه ى، وه ک گه رمیانى زانکۆى ک��ردن��ه وه ى هه وڵى به ڕێوه به رى ڕه ش��ی��د م.م��س��ت��ه ف��ا داوه . ڕاى گه رمیان پ��ه روه رده ى به ڕێوه به رایه تى خ��ۆى ل��ه و ب��اره وه واب��وو وت��ى »م��ن وه کو

به باشى گه رمیان پ��ه روه رده ى به ڕێوه به رى له زانکۆدام کردنه وه ى له گه ڵ و ده زان��م ناوچه که چونکه گه رمیاندا، ناوچه ى پێویستى به زانکۆیه ک هه یه و بنه ماى دامه زراندنى زانکۆى هه یه و دوو کۆلێژى پشتگیریم ت��ێ��دای��ه و ب��ن��ه ڕه ت��ى پ��ه روه رده و به حوکمى و ده بم به رده وامیش ک��ردووه و ڕێ��ژه ى خ��وێ��ن��دک��اران، ک��ه س��ااڵن��ه له گه رمیاندا ده چنه زانکۆو ڕێژه یه کى زۆره ده ڵێم به گشتى (خوێندکاره ، که )10000 زۆرى ژماره ى خوێندکاران و چڕى ناوچه که

زانکۆیه ک که ک��ردن��ه وه ى وای��ک��ردووه ، ل��ه گ��ه رم��ی��ان��دا ب��ه الى م��ن��ه وه گرنگ باشتره ». بکرێته وه زووت��ری��ش تا و بێت لیژنه یەی ئ��ه و ل��ه ئه ندامانى یه کێک گه رمیانى زانکۆى ک��ردن��ه وه ى هه وڵى بنه ڕه تى په روه رده ى داوه ، ڕاگرى کۆلێژى کەالر د.ساحیب ڕه شید بووه ، ئه و له باره ى له زان��ک��ۆ ب��ۆک��ردن��ه وه ى هه وڵه کانیان گه رمیاندا وتى «کاتێک هه وڵه کانمان زانکۆى ک��ردن��ه وه ى ب��ۆ خ��س��ت��ه گ��ه ڕ ب��ووم له و گ��ه رم��ی��ان م��ن خ��ۆم یه کێک لیژنه یه و له و بووم که ئه ندام که سانه ى، به هۆى بوونى هه ردوو کۆلێژى په روه رده و کۆلێژى بنه ڕه تییه وه، که ڕێژه یه کى زۆر مه وقیعه ئه و دواجار تێدایه و خوێندکارى جوگرافیایه شى، که ناوچه که ى تێکه وتووه زانکۆ ک��ه ک��ردن��ه وه ى پیشانمانده دات، زه روره ، دواجار کردنه وه ه ى زانکۆ پێویستى به جێگایه کى واهه یه ، که بتوانرێت ته واوى پرۆژه کانى زانکۆى له سه ر بنیاتبنرێت، له ئه و ت��ه واوى له گه رمیاندا کاتێکدا، که پێداویستییانه به باشى هه یه ، له به رئه وه من به گرنگى ده زانم و گه رمیانیش دوورترین تره وه « زانکۆیه کى له ه��ه ر جێگه یه هه وڵه کان بۆ کردنه وه ى زانکۆى گه رمیان که ده گ��رێ��ت، س��ه رچ��اوه ڕاستییه وه ل��ه و ڕێژه یه کى خاوه نى ناوچه که له ئێستادا کۆلێژى خ��اوه ن��ى ل��ه خ��وێ��ن��دک��ارو زۆره ڕێژه یه ک س��ااڵن��ه ک��ه الره و پ��ه روه رده ى خ��وێ��ن��دک��ار ل��ه م ک��ۆل��ێ��ژه وه ده رده چ��ن، ساڵیدا له یه که م پ��ه روه رده که کۆلێژى ته نها حه وت به شى زانستى هه بووه ، که ته نها کاته ى ئ��ه و خوێندکارانى ڕێ��ژه ى له ئێستادا به اڵم بووه ، )312(خوێندکار کۆلێژه که گه وره تر بووه و بووه به )ده ( به ش نزیکه ى )3000( خوێندکارى هه یه ، و وه رگرتووه ، خوێندکارى )694( ئه مساڵ )249( ی��ه ک��ه م س��اڵ��ى ده رچ��ووان��ى بووه . خوێندکار )426( دووه م ساڵى و خوێندکاران‌له‌کاتی‌ده‌وامی‌ئاسایدا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ‌:شاباز‌عومه‌ر

هه ڵگرتنى و مۆبایل ئێستادا له مۆبایل بووه ته پێویستییه کى سه ره کى ده توانن ب��ه ده گ��م��ه ن زۆر و ژی��ان که به جۆرێک ببین، ده سبه رداریان ده ره وه و بێیته له ماڵ گه ر رۆژێک مۆبایله که ت پێنه بێت، ئه وا واده زانیت گرنگت زۆر زۆر ش��ت��ێ��ک��ى ک��ه توێژینه وه یه کیش به پێى له بیرچووه ، ک��ه ده زگ��اى )ئ��ه م��ری��ک��ان الیف( ئه نجامیداوه ئاماژه به وه ده دا، که %53 به هیچ ن��ات��وان��ن ى ه��اوواڵت��ی��ان جۆرێک واز له مۆبایله کانیان بێنن، له ساڵى که له کاتێکدایه ، ئه مه 2002دا ئه م رێژه یه ته نها 38% بووه .ئێستا ئه وه ى که ده بێته جێگه ى پرسیار بنه ڕه تدا مۆبایل له ئایا ئه وه یه ، که نه توانین ک��ه گرنگه ، شێوه یه ب��ه و زۆر که به تایبه تى، لێبهێنن، وازى سه رئێشه ده بێته هۆى مۆبایل جار بۆمان و ناتوانین به هۆیه وه خۆمان بمانه وێت که بدزینه وه ، کارێک له نه یکه ین، چونکه یه کسه رى به هۆى و ده که ن پێوه په یوه ندیمان مۆبایله وه جێى خۆیه تى، ب��ه اڵم ده م��ان��دۆزن��ه وه ، بکه ین، خۆمان له پرسیارێک که به وابه سته ین تاچه نده ئێمه ش که چه ند مانگانه مۆبایله کانمانه وه ، کارده که ین، ت��ه ل��ه ف��ۆن ک��ارت��ى بۆکێ ت��ه ل��ه ف��ون ک��ات زۆرت��ری��ن ده که ین، له گه ڵ کێدا قسه ده که ین؟زانیار محێدین )24ساڵ( پێوایه ، که ته له فیزیۆن و له له ئێستادا مۆبایل ئۆتۆمبێلیش گرنگتره و ئه و به هیچ شێوه یه ک ناتوانێت ده ستبه ردارى ببێت

و وت��ى «م��ن ه��ه ر ڕۆژێ��ک بێمه ده ره وه و مۆبایلم پێنه بێت، ئیتر نه یه مه جارێکیان له بیرمه باشتره ، ده ره وه چووم بۆ په یمانگاو له وێ زانیم، که مۆبایله که م بیرچووه ، هه ر ئه وکاته ته کسییه کم گرت و چووم له ماڵه وه په یمانگا، ب��ۆ وه��ات��م��ه وه هێنام بیرم دیکه هه رکاتێکى دڵنیاشم بچێت هه مان هه ڵوێستم ده بێت«.دۆالر 36 النیکه م مانگانه زان��ی��ار ده دات به کارتى مۆبایل، ئه و ده ڵێت »ه��ه رچ��ه ن��ده ده م��ه وێ��ت، ک��ه بڕى ئه و پاره یه ى ده یده م به کارتى مۆبایل مه حاڵه زۆر ب��ه اڵم بکه مه وه ، ک��ه م بکه مه وه ، که مى ئێستادا له بتوانم رۆژێکدا ل��ه ن��ات��وان��م ق��ه ت چونکه زیاتر له شه ش حه وت جار ته له فون بۆ خۆشه ویسته که م نه که م، بۆیه زۆرترین ته له فونى من بۆ خۆشه ویسته که مه ».هه رچه نده کچان و ژنان به وه ناسراون، که زۆر به مۆبایل قسه ده که ن، به اڵم ئه وان که ته له فونانه ى، ئه و زۆربه ى ده یکه ن بۆیان هاتووه ، نه ک ئه وه ى به کر شۆخان کردبێتیان، خۆیان که )22س��اڵ( ئ��ام��اژه ب��ه وه ده دات، که 10دۆالرى کارتێکى مانگێکدا له به کارده هێنێت و هه ندێک مانگ هه یه له وه ش که متر به کارده هێنێت، بۆخۆى ک��ه ل��ه ب��ه رئ��ه وه ى ئ��ه م��ه ش که مترین په یوه ندى ده کات و زۆربه ى په یوه ندییه کانى، که ده یکات، له الیه ن که سانى دیکه وه بۆى ده کرێت، شۆخان بووه ته مۆبایل ده ڵ��ێ��ت«ل��ه ئێستادا پێویستییه کى زۆر سه ره کى ژیان و له که سێکى ساده وه بۆ که سێکى زۆر سه ره کییه و پێویستییه کى پایه به رز به تایبه تى ببین، ناکرێت ده سبه ردارى

ئامێره بچووکه له کاتێکدا که ئه و ئه وه مان له کۆڵده کاته وه ، که کارێکمان ناچاربین ش��وێ��ن��ێ��ک ل��ه ه��ه ب��وو چونکه ب��چ��ی��ن، خ��ۆم��ان ی��ه ک��س��ه ر النیکه م پێشتر ته له فون ده که یت و له ڕێوشوێنى کاره که ت شاره زا ده بیت«.ئه و که ب��ه وه ده دات، ئاماژه شۆخان زۆرت��ری��ن ت��ه ل��ه ف��ون��ى ب��ۆ ه��اوڕێ وتى«زۆربه ى و خۆیه تى نزیکه کانى ده که م ته له فون بۆ هاوڕێکانم جار ته له فون ل��ه س��ه ر زۆر م��اوه ی��ه ک��ى و ده مێنینه وه و پێکه وه قسه ده که ین، به اڵم زۆرجار که ته له فون بۆ ده ستگیرانه که م دایده خه نه وه و ده ک��ه م ب��اوک��م ی��اخ��ود خ��ۆی��ان ت��ه ل��ه ف��ون ده ک��ه ن��ه وه ، هه ر له مانگێکدا که نابم، ناچار بۆیه بکه م«. س��ه رف زۆر ک��ارت��ێ��ک��ى ژن��ه ک��ه چ��ی��م��ان ده وێ��ت؟له گه ڵ ج��ه زا )47س��اڵ( ن��ه ری��م��ان ئه وه ى مۆبایل به شتێکى زۆر پێویست ده زانێت، به اڵم ئاماژه به وه ده دات زۆریش زۆر مه سره فى چونکه ب��ێ��زاره ، لێى گرانه ، ئه و ده ڵێت «مۆبایل له مڕۆدا به اڵم ژیانه ، پێداویستى گرنگترین ئێمه نازانین وه کو پێویست سوود له م پێداویستییه گرنگه وه ربگرن و بووه ته بۆ شانمانه وه ، به سه ر قورس بارێکى نموونه له ماڵى ئێمه دا پێنج مۆبایلى و خێزانم و خ��ۆم هى که تێدایه ، یه کێکیشیان ه��ه ر منداڵه کانمه و بۆ دۆالرى 10 م��ان��گ��ى الن��ی��ک��ه م به م هۆیه شه وه ده وێ��ت، که ک��ارت شێوه یه کى ب��ه 50دۆالر م��ان��گ��ان��ه ده ده ی��ن«. وه ک��و کرێچى ب��ه رده وام نه ریمان ده ڵێت، که زۆرترین په یوه ندى بۆ هاوسه ره که یه تى، ئه و ده ڵێت«من ج��اروب��ار ب��ۆ ک��ار پ��ه ی��وه ن��دى به

هاوڕێکانمه وه ده که م و زۆرجاریش له ڕێگه ى مۆبایله وه له خزم وکه سه کانم په یوه ندیم زۆرترین به اڵم ده پرسمه وه ، بۆ هاوسه ره که مه، چونکه هه موو ماڵه وه ده ڕۆم��ه وه که ئ��ێ��واره ی��ه ک، چیمان ده ڵێم و ب��ۆده ک��ه م ته له فونى پێنج نزیکه ى ئه ویش بیهێنم، ده وێ��ت ده قه لیستى ئه و شتانه م بۆ ده خوێنێته وه، پێیه تى«. پێویستى ل��ه م��اڵ��ه وه ک��ه ه��ه رچ��ه ن��ده ل��ه ئ��ێ��س��ت��ادا گ��ه وره و به کارده هێنن، مۆبایل ب��چ��ووک ب��ه اڵم ئ��ه م دۆخ��ه الى زۆرێ��ک له پیره کان جیاوازه ، چونکه ئه وان هه تا به کارناهێنن. م��ۆب��ای��ل ئێستاش ی��ه ک��ێ��ک��ه له و ح��اج��ى م��ه ح��م��ود مۆبایل ک��ه پێیوایه ، پیره مێردانه و وتى«ئێمه نییه و پێویست هیچ نۆرماڵمان ته له فونێکى ل��ه م��اڵ��ه وه هه یه و گه ر یه کێک کارێکى خێراى هه بوو ده توانێت ته له فونى پێبکات، هه بوو، ب��ه خ��ۆم ک��اری��ش��ى گ��ه ر ئ��ه وا ب��ه رده وام یا ل��ه م��اڵ��ه وه م ی��ان له ماڵه وه مانم، نزیک مزگه وته که ى به هیچ پێنییه و مۆبایلم ب��ۆی��ه پێمبێت.« که ن��ازان��م، پێویستیشى ڕاپۆرتى زۆرج��ار ه��ه رچ��ه ن��ده زان��س��ت��ى ل��ه ب��اره ى زی��ان��ه ک��ان��ى زۆر ده بینین، مۆبایله وه به کارهێنانى زیاتر به کارهێنانى تابێت ب��ه اڵم به ته واوه تى ه��اوواڵت��ی��ان و ده ب��ێ��ت به رده وامیش پ��ێ��وه گ��رت��ووه ، خ��ووی��ان کێبڕکێى له مۆبایل کۆمپانیاکانى به شداربوو زۆرت��ری��ن ک��ه ئ��ه وه دان، قازانجى رابکێشن، خۆیاندا ب��ه الى کاته دایه ، له و کۆمپانیایانه ش ئه و وابه سته ى زۆرت��ری��ن ه��اوواڵت��ى که ببن. ده ستیان بچو،که که ى ئامێره

راپۆرتwww.SURENS.com

5سێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593 ئا:‌ڕامان‌وێژه‌

ســـه‌رفــده‌کـــه‌ن مـــــۆبـــــایـــــــــــل‌ ـــــى‌ ــارت کـــ ــن‌ ـــ ــری ـــ زۆرت گــــــــه‌نـــــــــــجــان‌

پ��س��پ��ۆڕان ک��ۆک��ن ل��ه س��ه ر ئ��ه وه ى، که خه ون کاریگه ری له سه ر مرۆڤ ده بێت به تایبه ت فاکته رى و هه ر خه ونێکیش یه کێکه سێکسیش خه ونى خۆى هه یه ، له و خه ونانه ى، که ئه م خه ونه به زۆرى له کاریگه رى و به دیارده که وێت گه نجه کاندا خۆى جێده هێڵێت، له ڕووى کۆمه اڵیه تییه وه گه نجان )شه یتانيبوون(،که ده وترێت پێی وه ک��و ب��ه ش��ێ��ک ل��ه ت��ێ��رک��ردن��ى ئ��اره زووه به همه ن ده ی��ب��ی��ن��ن، سێکسیيه کانیان ڕه فیق گه نجێکى 22 ساڵ وتى »بینینى خه یاڵ دروس��ت��ب��وون��ى و سێکسى خ��ه ون��ى سه ره کیيه حاڵه ته ،هۆیه کى ئه م له سه ر تێرکردنى ب��ۆ گه نجان ب��ه دواچ��وون��ى ب��ۆ وتیشى پاشان جنسیيه کانیان». غ��ه ری��زه »ئه گه ر یاساغکردن و تێرکردنى غه ریزه ى ئايینیيه وه ب[ له ڕووى نه بێت چ جنسیم ت ی��اخ��ود داب��ون��ه ری��ت��ه وه ب��ێ��ت ه��ه ر چ به رجه سته ى واقیعدا له ببینم خه ونێک ده که م، که واته ڕه نگدانه وه ی ده بێت له سه ر ئايینى ب��ه اڵم مامۆستاى رۆژان��ه م، ژیانى )شێخ عارف ڕه حیم( وتى »ئه م حاڵه ته وا باوه له کورديدا پێى ده وترێت شه یتانيبوون، ئه گه ر هاتوو مرۆڤه که له خه ودا تووشى هات و پاشماوه ى بینى له جلوبه رگى ئه وا خۆشۆردنى له سه ره ». له ڕووى ڕۆشنبیرى و بۆچوونى زانست له سه ر حاڵه ته که »فازيل هیممه ت» خاوه نى بروانامه ى به کالۆریۆس »بریتيیه وت��ى ک��ۆم��ه ڵ، ته ندروستى له سروشتییه ى، فسیۆلۆژیيه ک��رداره ل��ه و ده کاته وه ، به تاڵ سێکسى ئ��اره زووى که ڕێگه یه ک به کاتێکدا که که سه که له ، ناکاته وه » به تاڵى واقیعدا سروشتى له »به ڕێز ده روونناسییه وه زانستى ڕووى له عوسمان» توێژه رى ده روونى وتى : »خه ون ل��ه پ}ک��ردن��ه وه ى ئه و بریتییه و خ��ه ی��اڵ ناتوانرێت واقیعدا که له پ[ویستیيانه ى، بۆیه خه ون و به ديبهێنرێن، و ده سته بکرێن ئه و به به دیهێنانى هه ڵده ستێت خه یاڵ پێویستییه به شێوه یه کى واقیعانه تر»، ئه وه نه بێت ئه م حاڵه ته ته نها ڕه گه زى نێر بگرێته وه ،

به ڵکو ئه م حاڵه ته ڕه گه زى مێش ده گرێته وه »نامۆ« ناوى خوازراوى کچێکه ، ئاماژةى به سه ردا حاڵه ته ى ئ��ه م خ��ۆى که ب��ه وه دا، ن��ه ه��ات��ووه ، ب��ه اڵم ک��اری��گ��ه رى له سه ر هه یه ، وتى «پێده چێت خه ونى سێکسیش له ئه نجامى بینینی حاڵه ته سێکسیيه کانى ڕۆژانه وه بێت، چونکه ناتوانرێت له واقیعدا به ئازادى به رجه سته بکرێت، له به ر یاساغکردنى ل��ه ڕووان��گ��ه ى دی��ن و داب��ون��ه ری��ت��ه وه له له هه ردوو حاڵه ته که دروستبوونى رووى ڕةگ��ه زدا». مامۆستا شێخ ع��ارف ڕه حیم وتى »ئه وه ى له شه رعدا ڕوونکراوه ته وه و من درکم پێکردووه ئه وه یه ، که هه ردوو ڕه گه ز به هه مانشێوه تووشى ئه م حاڵه ته ده بن و نێوانیاندا، له نابینم جیاوازییه ک هیچ چونکه دیارينه کراوه له شه ریعه تى ئیسالمدا، که کام ڕه گه زه یان زیاتر تووشى ئه م حاڵه ته ده بن». هه روه ها فازيل هیممه ت وتى »بێگومان خه ونى سێکسى الى هه ردوو ره گه ز دروست ده بێت، به اڵم به شێوه یه کى گشتى الى کوڕان )نێر( زیاتره »، پاشان له

رووانگه ى زانستى ده روونناسییه وه »به ڕێز عوسمان» وتى »خه ون الى زانایانى وه ک فرۆید به زۆرانبازى نێوان هه ست و نه ست داده نرێت، که واته ئه و بابه تانه ى له هۆشدا که پت نه سته وه و ده خرێنه نابێته وه ، جێ�یان خۆيدا شوێنى و کات له ب��ه اڵم ده کرێن، به مرۆڤه کان چاالکى س��ه ر کارده که نه گشتى»،هیچ شتێک نی��یه له ژیاندا بێ بۆیه پێببرێت، په ى بوون و بێته هۆکار ده بێت ئه م حاڵه ته ش فاکته رێکى سه ره کى خه یاڵه و خ��ه ون دروستبوونى بۆ هه بێت سێکسیيه کانى م��رۆڤ، کاربین هادى کو}ێکى 21 ساڵ بوو وتى » هۆکار زۆره، یه کێک له وانه په روه رده ى خێزانیيه و له به رامبه ريدا ڕێگه گرتن له به رجه سته کردنى ڕۆشبیرى ئاستى پاشانیش واق��ی��ع��داو ل��ه چۆنیه تى ل��ه ده بینێت ڕۆڵ ک��ه س��ه ک��ان له سێکسیيه کان خ��ه ون��ه ڕه ن��گ��دان��ه وه ى ژیانى رۆژانه دا له مباره وه »مامۆستا شێخ عارف» وتى »هۆکارى دروستبوونى ئه م حاڵه ته ده گه ڕێته وه بۆ ئه و کاته ى شه یتانى

لێکرا نه فره تى که کاتێک، نه فره تلێکراو به ڵێنى به خوا دا، که مرۆڤه کان به هه ڵه دا به رێت، ئیدى به خه یاڵ بێت یان له ڕێگه ى چوونه الى مرۆڤه کان به شێوه ى ڕه گه زى ب��ه رام��ب��ه ر ل��ه خ��ه و دا ب��ێ��ت«، ده رب��اره ى هیممه ت» »ف��ازي��ل ه��ۆک��اره ک��ان وت��ى »ئ��ه م ح��اڵ��ه ت��ة، ک��ه ل��ه ته مه نى هه رزه کاريدا زیاتر دروست ده بێت به هۆى زیاتربوونى هۆرمۆنه سێکسیيه کانه وه یه له هۆرمۆنه کانى تر وه قۆناغى هه رزه کارى به پله ى یه که م و گه نجى به پله ى دووه م و تا ده گاته سه روو ته مه نى 40 ساڵى ئه م حاڵه ته »له وت��ى ن��اوب��راو پاشان بوونىهه یه ». قۆناغى هه رزه کارى و گه نجێتيدا فشارى وا بۆیه زۆره ، سێکسييه کان هۆرمۆنه ده کات به کردارێکى سروشتى و به شێوه ى خه ونى سێکسى به تاڵ بکرێته وه ، به تایبه تى له کوڕاندا، که لة گونه کاندا به رده وام تۆو )سپێرم ( دروستده کات و پڕ ده بن، له و کاته دا وا ده کات هۆرمۆنه کان بڕژێنه خوێنه وه له ڕێگه ى یان له ژێر کۆنترۆڵى مێشکه وه

به هۆى هۆرمۆنى مێشکه ڕژێنه وه ، که بریتییه له )ئێف .ئێس . ئێچ ( و )ئێڵ . ئێچ ( ئه م دوو هۆرمۆنه له ژێر مێشکه وه ت��ه واوى له سه ر ده رده چ��ن و ک��اری��گ��ه رى هه یه » سێکسى ت��رى هۆرمۆنه کانى وتى عوسمان» »به ڕێز له مباره شه وه ،»ئاوات و خۆزگه کانى الوان، که له گه ڵ به ها به هۆى ناگونجێت کۆمه ڵگادا کۆمه اڵیه تییه کانه وه وه ک دابونه ریت و دین و په روه رده ى خێزانى و ...هتد، که تیایدا کۆمه ڵێک شت هه ن بڤه ن که پت ده کرێن ئه و خه وتندا کاتى له نه سته وه ده چنه و به ربه ستانه نامینێ، که له واقیعدا نایه لێت گه نجه که ئاره زووه که ى به دیبێنێت، بۆیه ئه و هه ڵده کێشێته خۆى که پتکراوه ئ��اره زووه ناو هه سته وه و ده بێته خه ون و خه یاڵ ئیدى شێوه یه ک به هه ر خه یاڵه و خ��ه ون ئه و پێویستییه که ج��ۆرى خ��ه ون و بێت ج��ۆرى خه یاڵه که دیارى ده کات» ، هه ر شتێک یاخود هه ر شێوه کردارێک له ژیاندا به تایبه ت ئه م حاڵه ته ى باسى لێوه ده که ین ئه طه ر

ڕه نگه نه بێت، ڕۆژانه ژیانى ڕه نگدانه وه ى کاریگه رى یا خود ره نگدانه وه ى هه بێت له سه ر هه ڵسوکه وتى ڕۆژانه ى مرۆڤه کان ڕه حیم» ع��ارف »مامۆستا له مباره وه ،وتى »من پێموایه بینینى چه ندین حاڵه تى سێکسى نابێته هۆى بینینى خه ونى سێکسى شه یتان مه رجێک به سێکسى خه یاڵى و هاوڕێى ئه و مرۆڤه نه بێت، واته که سه که ئیماندارێکى ته واو بێت،هه رچه نده به رده وام مرۆڤه کان هانى نه فره تلێکراو شه یتانى ده دات بۆ ئه و جۆره حاڵه تانه »، له مباره شه وه » فازيل هیممه ت» وتى »وه ک ده زانین پاڵنه ره له یه کێکه سێکسیيه کان پاڵنه ره ) غه ریزه ( به هێزه کانى مرۆڤ پێویستى به هاوسه نگبوون و پێویستى به تێربوون هه یه بۆ نموونه کاتێک نێرو مێ��یه ک وه ک ژن ومێرد یان هه ر په یوه ندیيه کى تر کردارى جوتبوون ئه نجامده ده ن ئه م غه ریزه یه تێر ده بێت و هاوسه نگى خۆى ڕاده گرێت ، به اڵم کاتێک له شێوه یه کى شه رعى و یاسایيدا ئه و پرۆسه یه پیاده نه کرا، ده بێت له م له گه ڵ یه که م بکرێته وه به تاڵ شیوازانه دا یا بێت خ��ۆى دڵ��دارى له وانه یه که سێکدا خود له شفرۆشێک بێت یان به شێوه ى خووه به مشێوه یه ش ڕه ن��گ��ه )أإلستمنا( نهێنى سێکسيى، خه ونى ده بێته بۆیه نه بێت، تێر که واته هه ندێک له خه ونه سێکسیيه کان ره نگدانه وى ژیانى رۆژانه ن»، ناوبراو وتیشى ئ��ه و کچانه دا ل��ه ن��او زی��ات��ر »ئ��ه م حاڵه ته رووده دات، که ئاره زووى سێکسیيان به هێزه ، کاتێکیش خه ون ده بینن، چێژ وه رده گرن، به اڵم خه ونه که بۆیان زۆر ترسناکه و ده بێته هۆى له خه به ربوونه وه یان و ترساندن و تۆقاندن کچێنى»، پ��ه رده ى ده س��ت��دان��ى ل��ه ترسى به اڵم »به ڕێز عوسمان» وتى »له ڕاستيدا خه ون و کاریگه رى له سه ر گه نجان شێوازى په روه رده که ڕێژه ى کاریگه رییه که له سه ریان ئاگادارکراونه ته وه ئایا ده ک��ات، دروس��ت له سه ر ئه و حاڵه ته یاخود لێ��یان شاراوه ته وه ئاسان ڕوونکردنه وه ى هه بێت تا گه نجان تر قبووڵى ده کات وه تا چه ند بێئاگا بێت گرانتر قبووڵى ده کات » ، لێره وه با بزانین گه نجان خۆیان چیيان هه یه بیڵێن له سه ر

ئه محاڵه ته و چۆن ته عبیرى لێده که ن.

خــــــه‌ونه‌‌سێکــــــــسیيـــــــه‌کان‌گه‌نجــــــــــان‌به‌ره‌و‌کـــــــــوێ‌ده‌بات‌عارف ڕه حیم )مامۆستای ئایينی(:‌ئه‌م‌حاڵه‌ته‌‌له‌‌کورده‌واریدا‌پێی‌ده‌وترێت‌شه‌یتانیبوون

فازيل هیممه ت:‌بریتيیه‌‌‌له‌و‌کرداره‌‌فسیۆلۆژیيه‌‌سروشتییه‌ى،‌که‌‌ئاره‌زووى‌سێکسى‌به‌تاڵ‌ده‌کاته‌وه‌‌به }ێز عوسمان)توێژه ری ده روونی(:‌گه‌نجه‌که‌‌چه‌ند‌بێئاگا‌بێت‌گرانتر‌قبووڵى‌ده‌کات

ئا:‌بێستوون‌سڵێمان‌

گه‌نجێک‌له‌کاتی‌به‌کارهێنانی‌مۆبایلدا‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ‌:‌شاباز‌عومه‌ر

بیروڕاwww.SURENS.com


د. که یوان ئازاد [email protected]

بیره وه رییه کانی مێژوو

بگره زه وى و له سه ر په یدابوونى مرۆڤ له گه ڵ پێش هاتنى بۆ سه رزه ویش، دیارده ى تاوانیش به ستراوه ته وه تاوان بوونى که واته له دایکبووه ، ڕووانگه ى چ��ون��ک��ه م��رۆڤ��ه وه ، ب��وون��ى ب��ه ته نها که ئ��ه وه ی��ه ، یاساکان ئایین و س��ه رج��ه م بوونه وه رانى کرداره کانى و له به رپرسه مرۆڤ ت��ر ل��ه ب��ه رئ��ه وه ى خ��اوه ن��ى ژی��رى ن��ی��ن، که واته به سه باره ت سه ریان، ناکه وێته به رپرسیارێتى تێڕوانینى یاسا بۆ چه مکى تاوان، به شێوه یه کى گشتى یاساکان کۆکن له سه ر ئه وه ى تاوان له به ده بێت و دروست پێکه وه به ستراو بنه ماى سێ تاوان سیفه تى بنه مایه ل��ه و یه کێک نه مانى بنه مایه ش ئه و سێ له کرداره که دا ده ماڵدرێت به پێى ده قه کانى مادده ى )28(، )33(ى یاساى

سزادانى عێراق له م سێ بنه مایه پێکدێت:ب��ن��ه م��اى م��اددى/ ئ��ه م��ی��ش له -1

هه ریه که له :پێکدێت چ ت��اوان��ک��ارى ک��ردارى -له به شداربن جه سته ئه ندامانى کارى ک��ردارو به ده ربڕینى وشه یه ک یان تاوانێکدا ڕوودان��ى یان وتارێک، که به پێى یاسا قه ده غه بێت، بۆیه ئه وه ى تاوانى پێبکرێت چ کرداره کى چ زاره کى

به کردارى تاوانکارى داده نرێت.په یوه ندى هۆکارى/ واته پێویسته -به هۆى تاوانکارییه ک��ارى ئه نجامى ئ��ه و کرداره که وه بێت، ئه گه رنا که سه که ڕاسته وخۆ له تاوانه که به رپرس نابێت، به ڵکو ناڕاسته وخۆ ته قه که ر، که سى نموونه بۆ ده بێت، به رپرس ئه گه ر فیشه که کان له به ر ته قه لێکراو که وتبوو، ته قه لێکراو سه لماندى پزیشکى ڕاپۆرتى به اڵم لێره دا م��ردووه ، )جه ڵته ( به پێکرانه که پێش نابێت له مردنى ته قه لێکراو، ته قه که ر به رپرس به اڵم له کردارى ته قه کردنه که به رپرس ده بێت.

بنه ماى مه عنه وى/ پێویسته ویستى -که سه که سه ربه ست بێت له تاوانکردن، واته به زۆر تاوانه که ى پێ ئه نجامنه درێت وه مه به ستى تاوانکارى هه بێت، به بوونى ئه م دوو مه رجه ئه وکه سه ى ئه گه رنا ده بێت، به رپرس که سه که که سێکى تر ده که وێته ناو بیرى ماڵه که یانه وه و ده مرێت، مه به ستى هه ڵکه ندنى بیره که مردنه ،

هیچ که سێک نییه .هه ر ی��اس��ای��ى(: )ب��ن��ه م��اى سێیه م/ بنه ماى تاوان به نه بێت له سه ر یاساى کردارێک ده قى یاسا، پێوه رى له جگه لێره شدا ناژمێردرێت، دادگا مامه ڵه له گه ڵ پێوه ره کانى تردا ناکات، ئیسالمدا ئایینى له )ال��رب��ا( س��وو نموونه بۆ تاوانه ، به اڵم له یاسا ڕێپێدراوه ، دیارده ى تاوان و بنه بڕکردنى ئه وه نده ى په یوه سته به الیه ن ویژدان و مرۆڤدۆستى، ئه وه نده پابه ند نییه به ترسى یاسا، چونکه له گه ڵ زمانى ده سه اڵتى یاسا، مرۆڤى

بێویژدان په نا ده باته به ر تاوان.سزادانى یاساى له کۆمه اڵیه تییه کان تاوانه

عێراقداڕووانگه ى ل��ه ت��اوان گشتى ش��ێ��وه ی��ه ک��ى ب��ه کردار و ئه و )هه موو به : ده ناسێنرێت یاساوه ئه نجامدان و ق��ه ده غ��ه ى یاسا ک��ه گ��ف��ت��اره ی، ئه و بۆ داوه س��زاى بریارى ک��ردووه ، ده ربڕینى مه رجێک به پێى هه ڵده سێت، که که سه ى، کردار و به رپرسى به یاسا به پێى که سه ئ��ه و

گفتارى دانرابێت(، له م ناساندنه وه ده گه ینه ئه و ده ره نجامه ى، که دروستبوونى تاوان سێ بنه ماى

هه یه ئه وانیش:له بنه مایه ئ��ه م م��اددى: بنه ماى -1

سێ ڕه گه ز پێکدێت:کردارى تاوانکارى: ئه مه یش هه ر -هه روه ها ده گ��رێ��ت��ه وه ، جه سته ک��ردارێ��ک��ى

ده ربڕینى هه ر وته و هه ڵوێستێک.به دیهاتنى ئ��ه م��ه ی��ش ده ره ن��ج��ام: -زیان ک��ه گفتاره که یه ، ک��ردار و ده ره ن��ج��ام��ى

به تاک یان کۆمه ڵگه ده گه یه نێت.-پ��ه ی��وه ن��دى ه��ۆک��اری��ى ل��ه ن��ێ��وان ک��ردارى ده رنجامه ئ��ه و وات��ه ده ره ن��ج��ام: ت��اوان��ک��ارى و پێویسته ک��ه وت��ووه ت��ه وه ، ک��ه زی��ان��ب��ه خ��ش��ه ى، وه ک بێت: تاوانکارییه که وه ک��رداره به هۆى مردنى که سێک به هۆى ئه و گوله وه بێت، که تاوانبار پێوه ى ناوه ، نه ک پێش به رکه وتنه که به

)جه ڵته ( مردبێت.2- بنه ماى مه عنه وى/ ئه م بنه مایه ش ئه وه یه ، که پێویسته که سه ، که نیه تى تاوانکارى هه بێت، به ڵکو نادرێت، خۆى به قسه ى گوێ ئه مه ش به ڵگه و باروزروف نیه تى تاوانکارى یان بێتاوانى تاوانبارێک ه��ه م��وو ئه گه رنا ده سه لمێنن،

هه رگیز دان به تاوانه که یدا نانێت.3- بنه ماى یاسایى )شه رعى(/ بنه ماى یاسایى و یاساى به پێى ک��ه ئ��ه وه ی��ه ، مه به ست ش��ه رع��ى له بێت، مه به ست ت��اوان ک��رداره ئه و واڵتێک شه رع، ئایین نییه ، به ڵکو مه به ست پێى ده سه اڵتى

یاسادانانى ئه و واڵته یه .باسى ک��ورت شێوه یه کى ب��ه باسکرا ئ��ه م��ه ى ئ��ه وه ى مه به سته ب��وو، دروس��ت��ب��وون��ى ت��اوان و که ت��اوان��ه ، جۆرێکى پێبکه م ئ��ام��اژه ى لێره دا له )111( ژم��اره عێراقى سزادانى یاساى له ساڵى )1969( دا، که ئێستاش له کوردستان کارى پێده کرێت، ئاماژه ى پێکردووه ، له مادده ى )هاوکارینه کردن و ن��اوى له ژێر )370(دا، قاڵبى له لێقه وماوه (، که به هاواره وه نه چوونى

تاوانه کۆمه اڵیه تییه کان، مادده ى ئاماژه پێکراو ناوزه ندى کردووه ، که سزاى ساڵێک به ندکرن و غه رامه ى سه پاندووه به سه ر هه رکه سێکدا، که حکومیى فه رمانبه رێکى ه��اوک��ارى تواناى کاتى له نه کات به اڵم هاوکاری هه بێت، ئاگرکه وتنه وه یان کاره ساتى سروشتى و خنکان و

نقومبوونى خه ڵک.هاوکۆمه کى و هاریکارى نێوان مرۆڤ زۆر پێویسته بۆ به ڕێوه چوونى ڕه وڕه وه ى ژیان، ئه مه ش کۆمه اڵیه تى و ئه خالقى و م��رۆی��ى و ئه رکێکى ئاژه ڵ و ل��ه ن��ێ��وان ت��ه ن��ان��ه ت یاساییه ، ئایینى و دۆستایه تى هاوکارى و گیانى گیانه وه راندا هه یه ، پێوه رى مرۆڤبوون و ئاسووده بوونى ویژدان پێویستى مرۆڤێک که که سێک، بۆ به سه واڵتى تایبه ت به بکات، پێیه تى و هاوکارى هاوکاریمان گیانى پێَویسته زۆر ئێمه به خوێناوى و کاره ساتى ڕووداوو زۆر تێدابێت، گیانى مرۆڤدۆستییه وه چاره سه رکراون، نموونه ى پێکدادانى ئۆتۆمبێل و کاره ساتى ڕێگاوبان، خۆ چه ندان نه بێت، هاوکارى یارمه تى و ئه گه ر و ش��ک��او تێکوپێک ئاسنى له نێو م��رۆڤ سه یاره ى ئاگرگرتوو ماڵئاوایى له ژیان ده که ن، له به رئه وه ى به پێى یاسا مرۆڤ سه ربه ست نییه ، چى ده کات بیکات و چ ده بێ با ببێ دروشم و وتارى بێت، بۆیه به پێى ده قى مادده ى )370( ئه و شۆفێره ى، که سه یاره یه کى تێکشکاو به مرۆڤه سه رنشینه کان جێده هێڵێت یان ئه و دراوسێیه ى به پێى ناکوژێنێته وه دراوسێکه ى ماڵى ئاگرى که سێک هه ر گشتى شێوه یه کى به توانا، تواناى هاوکارى و به ده مه وه چوونى گیرۆده یه کى هه بێت، که مه ترسى له سه ر ژیانى دروستبووه و به پێى ئ��ه وا ن��ه ک��ات، پێشکه ش ه��اوک��ارى بۆى دادوه ر ده کرێت و ده ستگیر ناوبراو مادده ى هه یه بۆ ماوه ى ساڵێک به ندى بکات، به اڵم هاوسۆزى و مرۆڤدۆستى و گیانى هه ست و مرۆڤى دادوه رى گه وره ترین وی��ژدان، بزواندنى

خۆنه ویست و به هه ڵوێسته .

کاتى ب��ووت، پ��ۆش��ی ت��ۆ تیرشێته ى ئ��ه و هاوڕه نگ پێاڵوه کانت قه یتانى له گه ڵ ئه و ڕۆشتنه که ت ئیقاعى ل��ه گ��ه ڵ ب��وون ئه رخه وانى هێنده شه قامه یان شۆسته و

ک��ردب��وو، ه��ه م��وو ت��اس��ه و چ��اڵ و چۆڵى و که مته رخه مى وه زاره تى قیرم بیرچووه وه .

ڕۆشتنى ڕۆش��ت��ن��ه ت ل��ه ن��ج��ه والرى ئ��ه و ه��ه م��وو ک��ه س��ى الج��وان ک��ردم، که سم نه دى له ناوه ڕاستى شه قام بڕواو شۆسته بۆ هۆڕینى له گوێ چۆڵبکات و عه ره بانه

سه یاره که ڕ بکا.ڕه نگى جلوبه رگ و ته نسیقى له کاتێک ده ستى سه عاته که ى قایشى ق��ژو ته وقه ى ناڕێکى هه موو ڕوانى، تۆم ئاساى په نیر ئه و سۆپه رمارکێتانه م بیرچووه وه ، که په نیرى ئیتاڵیاالن ش��ه راب��ى ته نیشت ل��ه س��ووری��ان

ریزکردووه .سه یرانگایه کیشدا ل��ه ڕۆژه ى ئ��ه و به ده م دانیشتبووى ک��ورس��ی��ی��ه ک ل��ه س��ه ر هه ر ئه ویش که قاوه یى، نه سته له یه کى ل��ه ڕه ن��گ��ى ب��ل��وزه ک��ه ت ب��وو،ه��ه م��وو ئه و حکومییانه م ش��ی��ن��ه ڕه ق��ه م ئ��ۆت��ۆم��ب��ی��ل��ه

به سه رو عه بابه له ژنى پڕ که بیرچۆوه ، به له ڕۆژى هه ینیدا مناڵه وه ده رزه نێک ئێواره یه کى دره نگ وه خت، به نێو حه شامه تى س��ه ی��ران��ک��ه ران گ��وزه ری��ان ده ک��رد. ک��ه به و نه سته له که ت کاغه زى نه رمانه شت ده سته هه ڵدایه ناو ته نه که ى خۆڵه که وه و نه تهێشت ده وروبه رى له بڕوابکه بێ، پیس ناوه ئه و قووتووى هیچ پاشماوه ى ڕوان��ى، خۆمم بیبسى و بیره و په لکه شووتى و یاپراخى ته واو

نه کواڵوم له وناوه نه دى.ئه گه ر له واڵتى ئێمه دا پۆسته کان، برابه شى له شاره زا ئه گه ر که سانى نه بان، خرپه کان شوێنى خۆیان دانرابن، پێموابوو تۆ شایسته ى جوانکارى، وه زی��رى به بتکه ن ئ��ه وه ب��ووى بڕواناکه م واڵتێک له هیچ هه رچه نده ئێمه ب��ه اڵم ب��ه ون��اوه وه هه بێ، وه زی��رێ��ک هه یه ، جوانکارى به پێویستمان هێنده نه بێ.. به کاره با پێویستمان ڕه نگه هێنده

یان شایه نى وه زاره تى ته نسیق بوویتایه ، که له هیچ شوێنێکدا هه رنییه ، ئه مه شیان بۆ وه ها وه زاره تێکى بوونى دیسان به اڵم ئێمه زۆر له وه زاره تى هه رێم بۆ کاروبارى پڕکردنه وه ى کورسى حزب گرنگتره ، چونکه وه زاره ته کان خودى له نێوان ته نسیق نه بوونى وایکردووه ئه مڕۆ شه قامێک قیرتاو ده که ن سبه ى ه��ه ڵ��ده دڕێ نیوه ى ئ��اوه ڕۆ به یانى دائیره ى ته له فۆنات الیه کى ده کا به حه فر..! ک��ه واب��ێ ک��چ��ه ئ��ه رخ��ه وان��ی��ی��ه ک��ه ب��ا من پێشنیارێکى تازه ش بۆ تۆ بکه م، له وهه موو حزبه زۆره ى شوکر ئێمه هه مانه ، حزبێکى حزبێکى تۆش ده وه ره نییه ، ئه رخه وانیمان سکرتێرێک وه ک دامه زرێنه ئه رخه وانى ده بى و خزمه تگوزارى پۆستى به شایسته بتوانین نه بێت هه رهیچ ڕه نگه ئه وسا شار گڵۆپه کانى ئ��ه رخ��ه وان��ى ئ��ه رخ��ه وان��ى

داگیرسێنى..!

رزگار حەمە عەلی

له تۆمارێکی مێژووی هاوچه رخی ئێراندا هاتووه ، که ’’جارێکیان )ڕه زا شای په هله وی( ده یه وێت ئاستی ملکه چی به شێک له سه رۆک هۆز و گه وره کانی واڵته که ی له وانه ش )کورد( تاقی بکاته وه ، بۆ ئه و ده کات. پایته خت )ت��اران(ی له زۆری��ان به شێکی میوانداری مه به سته تاقیان نیوه ڕۆ نانی بۆ میوانداریان و پێشوازی دوای ده دات بڕیاریش چه ندیشیان و ڕاده گه یه نن بۆ ملکه چی چه ندیان بزانێت تا بکاته وه ، بڕیاری دایڕشتووه ، به رنامه یه ی ئه و پێی به دای��اره ده ک��ه ن. دژایه تی ده دات بڕیار بۆیه بخات، ڕێک پاداشتکردن ڕه سمێکی و ڕێ داب��وو سه رۆک ه��ه ر ده دات بڕیاریش بکات. لیره یه ک به خه اڵته که یان نیشان گ��ه وره ئ��ه ودا ئاست له خۆی واڵته که ی گه وره یه کی و هۆز بزانێت هه ڵی ده گرێته وه یان بدات، لیره که فڕی بداته سه ر زه وی، تا کاتی ده بێت، ته واو نانخواردن و پێشوازیکردن مه راسیمی کاتێک نا؟ لێپرسراوانی له داوا مه به سته ئه و بۆ دێ��ت، خه اڵته کان دابه شکردنی کۆشکه که ی ده کات، دوای نان خواردن میوانه کان بۆ هۆڵی به خشینی خه اڵته کان ڕێنوێنی بکه ن. پێشیان ڕابگه یه نرێت، که له کاتی وه رگرتنی به و ڕێکی به و خ��ۆی��ان شوێن له پ��ادش��اوه الی��ه ن له خه اڵته که یان هاتنی کاتی له که ڕابگه یه نرێت، پێیان هه روه ها بوه ستن. پێوه دێته )ڕه زاش��ا( ناخایه نێت زۆر ن��ه ده ن. هه ناسه ش الی��ان ب��ۆ پ��ادش��ا تا سیان نێو دوان له بڕیار ده دات، که ژووره وه بۆ خه اڵتکردنیان. واش چه ندیان بزانێت تا زه وی، سه ر بداته فڕی لیره که ئاماده بووانیان له و به خشینی خه اڵته کان دێته سه ر نا؟ کاتێکیش یان هه ڵی ده گرنه وه لیره له یه که مین کاردانه وه یه دا و له به رده م سه رۆک هۆزی )جاف( لیره که بۆ سه رۆک هۆزه که له به رامبه ردا زه وی. سه ر ده دات��ه فڕی دانانه وێته وه و هه ر به پێوه ده وستێت و هه ڵی ناگرێته وه ، بۆیه )ڕه زا شا( پێی ده ڵێت: ئه وه بۆ دانه ویته وه ئه و خه اڵته ی پادشاکه ت وه ربگریت؟ ئه وه یش له وه اڵمدا پێی ده ڵێت: گه وره م جارێک سه ری به رزم له نه وینه وه پێ باشتره . دووه م زۆریشم پێ خراپه پادشاکان که سانێکیان هه بێت، که هه میشه ملکه چ و سه ر نه وی بن، بۆیه گه وره ی پادشاکان به گه وره ی تێکشکانیان. و ملکه چی به نه وه ک جوانه واڵته که یه وه گه وره کانی سه رسام پ��ێ زۆری ده ب��ێ��ت ووت��ه ی��ه ل��ه و گ��وێ ش��ا( )ڕه زا کاتێکیش بکات‘‘. تایبه تی خه اڵتێکی سزادانی بری له ده دات، بڕیار و ده بێت دوێنی ئه گه ر ئایا مێژووییدا، ڕووداوێ��ک��ی وه ه��ا پ��ه راوێ��زی له و ده س��ه اڵت به پادشایه کی له به رامبه ر ک��ورد هۆزێکی س��ه رۆک سته مکاری وه ک )ڕه زا شا( ئه وه نده سه ر بڵند بووبێت و سه ری به رزی بۆ لیره یه کی ئه و نه وی نه کردبێت، ئه ی ئه بێت بۆ له ڕۆژگاری ئه مڕۆماندا ئه نجومه نی بۆ نزیکبوونه وه ی هه ڵمه ته کانی هه ڵبژاردن کاتی له و نوێنه رانی عێراق، سه رۆک هۆز و به رپرس و ئه وانه ی خۆیان به گه وره و ده ست ڕۆیشتووی خێزان و گوند و شارۆچکه و شاره کانی هه رێمی بۆ خۆیان ب��ه رزی س��ه ری و بن بڵند سه ر ئاوه ها ده زان��ن، کوردستان نه وی هه ڵبژاردن هه ڵمه ته کانی نرخی که م پچووکی دیارییه کی نه که ن؟ یان نه خێر گه وره کانی ئیمڕۆ ئه وانه ی دوێنی نین، بۆیه نه ک بۆ لیره یه کی سااڵنی بیستی سه ده ی بیسته م و بۆ پچووکترین دیاری به رپرسه کانی هه رێمی کوردستان ملی خۆیان ده شکێنن، به ڵکو له ده یان ده رگای به رپرسه کان ده ده ن، تا ڕێگای چوونه ژووره وه یان پێبدرێت! ئه وسا دوای پێداهه ڵدانێکی بێ بنه ما، خۆیان داوای دیاری و خه اڵت ده که ن! هه ر بۆیه هه ڵه نییه گه ر بڵێین ’’هه زار حه یف بۆ سه ره به رزه کانی دوێنێی کاروانی کوردایه تی، که له پێناو کوردایه تییه کی ڕاسته قینه دا به اڵم وه اڵم، هێنایه پادشاکانیان ی��ان سێداره په تی ب��ه ر چوونه ی��ان به شێکی ئه وانه ی ئیمڕۆمان کورد واته نی )به مه رحایه کیش ده یژه نن(‘‘.

ئیدریس شه یداهۆ

چ��ه م��ک��ى ت��اوان ل��ه ی��اس��ادا

ڕۆژێکی ئه رخه وانى

نوسى وتارێکم هه ڵبژاردنى7/25 پێش ناونیشانى له ژێر )ئاوێنه ( له رۆژنامه ى ببێت له ئیمتیازاته وه په رله مان بۆئه وه ى پێداگیریم زۆر تاره دا له و به به رپرسیارێتى، کردبوو له سه ر ئه وه ى ئیتر کاتى ئه وه هاتووه ، په رله مانتار، په رله مان به ئیمتیازات نه زانێت، به ڵکو پێویسته وه ک ئه رکێکى قورس سه یرى بکات، یه کێک له وخااڵنه ى که زۆر ته رکیزم کردبوو سه رى، ئه وه بوو که ده بێت په رله مانتارانى خولى سێیه م خۆیان هه وڵبده ن بودجه که یان که مبکه نه وه ، به اڵم مامۆستایه کى زانکۆ پێى

وتم »تۆ داواى شتێکى مه حاڵت کردووه »، بۆناردم ئیمیلێکى له سویده وه براده رێکیش زۆر ده ستخۆشى لێکردم له سه ر نوسینى ئه م ئه م ده مێکه زۆر من بۆینوسیبوم« ووتاره ، بابه ته م به میدیاکانى کوردستان وتووه که زۆر قسه ى له سه ر بکه ن، به اڵم به داخه وه که مترین قسه له سه ر ئه م بواره کراوه »، هه رچونێک ئه و گه شتوونه ته له ئێستادا هه موان بێت، پله تایبه تیه کان موچه ى که بزانن ئاسته ى زۆر زیاتره ، له موچه ى فه رمانبه رانى ئاسایى، کوردستان بۆهه رێمى تاراده یه ک ئه مه ش موچه له و چونکه هه ندێک نه گونجاوه ، ماندو ده وڵه ت پۆلیسێکى به قه د تایبه تیانه نابن و کاریگه رییان له سه ر ژیانى گشتى نیه ، ئه دى ئه م ناداد په روه رییه چیه ، له هه رێمى

کوردستان.)50(رێکخراوى له مه وپێش ماوه یه ک بریانداوه له کوردستان مه ده نى کۆمه ڵگه ى موچه ى بۆکه مکردنه وه ى هه ڵمه تێکیان په رله مانتاران و نه هێشتنى بریارى خانه نشین هاوکاته هه وڵه ش ئه م بده ن، کردنیان گۆران فراکسۆنى یاساى پرۆژه له گه ڵ موچه ى نێوان جیاوازى بۆکه مکردنه وه ى پێشکه شى ئاساییه کان تایبه ت و پله له پێناو کردووه ، په رله مانى سه رۆکایه تى سه رله نوێ رێکخستنه وه ى سیسته مى موچه

له هه رێمدا.نزیکه ى)8( په رله مانتارێک موچه ى برى ملیۆن دینار، وه زیریش به ده رماله جیاوازه کانى میواندارى و هاتوچۆو پارێزگارى و وه ک مه ترسییه وه نزیکه ى)10(ملیۆن دینار موچه

وه رده گرێت.له مه وپێش ماوه یه ک له کاتێکدا ئه مه هه رێمى حکومه تى وه زیران ئه نجومه نى کوردستان پرۆژه یه کى ئاماده کردووه ، بۆئه وه ى بکرێته ببرێت و وه زیره کان )%10(موچه ى به پێى شه هیدانه وه ، هاوکارى سندوقى ئابورى دارایى و وه زاره تى ئه وبه ڵگه نامه ى به رێوه به رێتى سلێمانى پێشووى ئیداره ى گشتى خانه نشینه ، مانگى کانونى دووه مى له موچه ى که بریتیه )2005(تێدایه ، ساڵى ئه نجومه نى له سه رۆکى )285(که س وه زیرانى خانه نشینه وه ، بۆ موچه ى به رێوه به ره

گشتیه کان.)2( که هاتووه ، دۆکیۆمێنته دا له و 3(وه ک وه زیران و) سه ره ک وه ک که س خانه نشینى موچه ى کۆى جێگره کانیان، واته دیناره ، مانگانه یان)42(ملیۆن به )9( وه زیران ئه نجومه نى سه رۆکى ملیۆن و)750(هه زار دینار، جێگره کانیشیان موچه ى مانگانه یان)7(ملیۆن و)500(هه زار هه روه ها)69( خانه نشینکراون، دینار

که موچه ى تێدایه ، خانه نشینکراوى وه زیرى هه ر وه زیرێکى خانه نشینکراو مانگانه )5(ملیۆن و)500(هه زار دیناره ، )32(ئه ندامى مه کته بى سیاسى و سه رکردایه تى حیزبه کانى خانه نشینکراوون و، وه زیر که به پله ى تێدایه ، هه مان موچه ى وه زیر وه رده گرن، هه رله و لیسته دا)32(بریکارى وه زیرى خانه نشینکراوى مانگانه یان)45( موچه ى که کۆى تێدایه ، )12( )67(هه زارو)700(دیناره ، ملیۆن و موچه ى که کۆى تێدایه ، گشتى دادوه رى )689(هه زار مانگانه یان)26(ملیۆن و دیناره ، هه روه ها )33(به رێوه به رى گشتى مانگانه ى موچه ى کۆى خانه نشینکراون، )449( ده کاته )35(ملیۆن و، هه مویان جگه له )102( ئه مه هه زارو،)750(دیناره ، راوێژکارى وه زاره تى خانه نشینکراو، که کۆى مانگانه یان)101(ملیۆن و،)145( موچه ى که سه ژماره ى هه زارو،)450(دیناره ، کۆى خانه نشینکراوه کان)285(که سه و، خانه نشینیشیان)810( مانگانه ى موچه ى )763(هه زارو)900(دیناره . ملیۆن و بریکارو په رله مانتارو وه زیرو له جگه ئه وه پێشوى کابینه ى گشتیه کانى به رێوه به ره حکومه ت، که ئه وانیش برێکى زۆر له بودجه ى هه رێم بۆخۆیان ده به ن، پاش ئه وه ى خانه نشین )رۆژنامه (ژ.561، رۆژنامه ى ده کرێن.

.2009/12/22گرفتێکى زۆرێک له و که سانه ى که موچه ى تایبه تیان هه یه ، وه ک وه زیرو په رله مانتارو ئه وه یه ....هتد، گشتى و به رێوه به رى ده ستبه کاربونیان ماوه ى کردنى ته واو دواى ئه مه ش پله ، به هه مان ده کرێن خانه نشین بۆهه رێمى ئابورى بارگرژى گه وره ترین که که مترین ده کات، دروست کوردستان به رهه مى ناوخۆمان هه یه و هه موومان چاوه رێى به شه بودجه ى هه رێمى کوردستانین له حکومه تى ناوه ند، ئه مه ش له رێژه ى نه وتى لێره دا پرسیار ده که وێت، ده ستمان خاوو ئه وه یه که بوچى ئه م پله تایبه تانه موچه یه کى یه کى ده رچوو که چى وه رده گرن، خه یاڵى دینار نزیکه ى)400(هه زار به کالۆریۆس

وه رده گرێت، ئه گه ر داشبمه زرێت!.ماڵ و ده توانێت زانکۆ ده رچوویه کى ئایا ببات دیناره وه به )400(هه زار منداڵ به رێوه ؟! ئه ى حکومه ت بۆچى تاهه نوکه نه کردووه ته وه ، ییه نابه رامبه ر له م بیرى پرۆژه یه کى گۆران فراکسیۆنى له ئێستادا پێشکه ش کردووه بۆپێداچونه وه ى موچه ى پله ئه مه ش هه نگاوێکى گه وره و تایبه ته کان، به اڵم ئه رکێکیشه ، هه رچه نده بوێرانه یه ، هه ڵنه ساون، ئه رکه به م تر الیه نه کانى

که ده بوو زۆر زوتر به م ئه رکه ، هه ستن.

ئه وه ى ده بینرێت له کوردستان ناددپه روه رییه کى هه یه ، پله تایبه ته کاندا له موچه ى زۆر که چى حکومه تیش هیچ هه نگاوێکى دادپه روه ریکردن به ئاراسته ى نه ناوه جدى به هه موو فه رمانبه ران، له موچه ى شه شه م کابینه ى ئه رکى بۆیه پله مانیه وه ، هێنانه دى بۆ بدات جدى هه وڵى جۆرێک له دادپه روه رى له سیسته مى موچه ى کوردستان، بۆئه وه ى چتر فه رمانبه رانى پله نزم یان ئاساییه کان هه ست نه که ن، له ژێر جیاوازییان خۆیاندا حکومه ته که ى ده ستى لێده کرێت، زوڵمیشیان بگره ده کرێت و، چونکه هه رکات ئه م حاڵه ته دروست بوو کاریگه رى بێگومان فه رمانبه ران له الى کاره کانیان، ئیش و له سه ر ده بێت سلبى دڵسۆزییان که م ده بێته وه ، بۆراپه راندنى ئیش و به دوژمن جۆرێک له وانه یه کاره کانیان، ببێت دروست خواره وه چینى سه یرکردنى که مه به ستمان سه ره وه ، چینى له گه ڵ فه رمانبه رانى پله ى ئاسایى و پله تایبه ته کانن، له هه موشى گرنگرت ئه وه یه که هه رکه سه له الیه ن خۆیه وه هه وڵبدات بۆ دروستکردنى به تایبه تى په یوه ندیدار، الیه نى له سه ر فشار رێکخراوه کانى کۆمه ڵگه ى مه ده نى بۆئه وه ى جێبه جێ له موچه دا له دادپه روه رى جۆرێک

بکرێت.

شه نکار عه بدوڵاڵ

ب��ا دادپ��ه روه رى له م��ووچ��ه وه ده س��تپ��ێ��ب��ک��ات

پێکهێنانى له پێناو ئافره تان له زۆرێک ژیانى هاوسه رى یان به رده وامبوونى ئه و ده هێنن وه زیفه ک��ارو له واز ژیانه ی��ان ه��ه ن��دێ ل��ه ک��چ��ان ل��ه کاتى یاخود ده ستگیرانى ی��ان خۆشه ویستى داواکارى قسه و له سه ر گواستنه وه دواى ئ��ه و ک��ه س��ه ، ک��ه ب��ووه ت��ه ه��اوس��ه ر یان له واز داوه ، ه��اوس��ه ری��ی��ان ب��ڕی��ارى بێگومان ک��ه ده ه��ێ��ن��ن، ک��اره ک��ان��ی��ان نموونانه ج��ۆره ل��ه و ب��م��ان��ه وێ��ت ئ��ه گ��ه ر به وردى تۆزێک زۆره ئه وه نده بێنینه وه ده وروبه رمان که سوکارو و خێزان سه یرى بکه ین، جۆره ها نموونه ى له وانه هه یه ، ئ��ه م��ه ش چ��ه ن��دی��ن هۆکارى ک��ه هه یه ، که بێگومان زیان به و ئافره ته له م ل��ێ��ره داو ده م��ه وێ��ت که ده گه یه نێت، باسه دا ، تا ئه ندازه یه ک ئاماژه یان پێبده م.

»ئه و هۆکارانه ى پاڵنه رن بۆ به ستنه وه ى ئافره ت له

چوارچێوه ىماڵه کان«رۆژهه اڵتى پیاوانى له 1-هه ندێک ده که ن ئافره ته کان به هێشتنه وه ى حه ز بێگومان ک��ه م��اڵ��دا، ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ى که ناڕۆشنبیرن، پیاوانێکى زۆرب��ه ی��ان ده بیننه وه . خۆیاندا له به رژه وه ندى ئه مه 2- چونکه حه ز به خاوه ندارێتى ده که ن و

ئافره تانیش به به شێک له موڵکى خویان موڵکه کانیان ب��اش��ت��ره پێیان داده ن��ێ��ن، ل��ه م��اڵ��ه ک��ه ی��ان��دا ل��ه پ��ش��ت��ى ده رگ��ا نابێت. مه ترسى جێگاى داخ��راوه ک��ان��ه وه 3- له ناو خیزانه دواکه وتووه کانیش ئه مه به جۆرێکى باش بۆ ئه م مێرده ده که وێته وه ، به سه ر زاڵ��ه پیاوه ئ��ه م که جۆرێکه به خاڵێکى ئه مه خێزان و هاوسه ره که یدا، خۆیى پیاوێتى ب��ه م��ه ش ، ئیجابییه و ت��وان��اى خ��ۆى، ه��ه روه ه��ا دڵى که سوکارو باوک و دایکى، که شانازی هه مانکاتدا ل��ه ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه و ب��ۆ ژێ��رده س��ت��ه ک��ه ى )ه��اوس��ه ره ک��ه ى( وهیچ نه بینێ ک��ه س زی��ات��ر ل��ه خ��ۆى نه بیستێ، کۆیله یه کى باش الواز ده بێت، ده بێت. زیاتر ده سه اڵتگرتنیشى تواناى 4� ئافره ته که ئابوورى سه ربه خۆى نابێت، هه موو ناچارده بێت ئ��اف��ره ت ب��ه م��ه ش قبووڵ ن��ه ه��ام��ه ت��ی��ی��ه ک و ئ��ازاردان بکات، که له به رامبه ریدا ئه نجامده درێت، چونکه ئه و ئافره ته ، که خاوه نى ئابوورى خۆى ن��ات��وان��ێ ئیتر نییه س��ه رب��ه خ��ۆى به خێوبکات، ناچار ده بێت به قبووڵکردنى هه موو بێمافى و سووکایه تیپێکردنێک.

»زیانه کانى وازهێنانى ئافره ت له کارى ده ره وه«

پ��ێ��وی��س��ت��ه به ئ��ه م��ه دا ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر که بخه نه ڕوو، زیانانه ئه و هه مانشێوه به هۆى ده ب��ن��ه وه ڕووب��ه ڕووى ئافره تان کارى له دوورک��ه وت��ن��ه وه و کارنه کردن ده ره کى، که هه ندێ کات پیاوانیش به م پێده گات، زیانیان تاڕاده یه ک هۆیه وه ئه و ده مه وێت لێره وه هه ر هه روه ها سوودانه نیشان بده م، که ئافره تان به هۆى کارکردنیان له ده ره وه ی ماڵ پێی ده گات .

»به هۆى کارنه کردن توانا و که سایه تى خۆیان له ده ستده ده ن«

گه وره کانى س��ووده ه��ه ره له یه کێک ده ره وه ى له ئافره تانه کارکردنى خوێندن که سایه تى دروس��ت��ک��ردن��ى م��اڵ��ه ک��ان مرۆڤ ک��ارک��ردن��ى چونکه به هێزه ، ده بێته هۆى بڕوابه خۆبوونى ئه و مرۆڤه و له بێت به هێز که سایه تى واده ک��ات بڕیارى خاوه نى و ماڵ ن��اوه وه ى ده ره وه و خۆى بێت، دو،رکه وێته وه له خه مۆکى و ته نیایى له چوارچێوه ى ماڵه کان و تێکه ڵ به کۆمه ڵگا بێت، ڕێز له قسه ى بگیرێت و تواناکانى خۆى پیشانبدات، هه روه ها ڕۆژ به ڕۆژ شاره زایى و ئه زموون تواناى به مشێوه یه ب��ک��ات زی��ادب��وون ل��ه ڕوو ڕه نگدانه وه ى که بێت، دی��ار جێده ستى له سه ر کۆمه ڵگه که ىهه بێت، هه موو ئاڕاسته یه کى به ره و مرۆڤ ئه مانه ش

سروشتى وه ک ت��ه ن��دروس��ت و ب��اش نیشانده دات، خۆى خاوه نى مرۆڤبوونى هێشتنه وه ى وات��ا پ��ێ��چ��ه وان��ه ک��ه ش��ى ئافره ت له چوارچێوه ى ماڵ، ئه و مرۆڤه به ره و کاڵبوونه وه ده بات، چونکه ته نیایى مرۆڤ و دوورکه وتنه وه له قه ره باڵغى و ته واو کاریگه رییه کى ، له کۆمه ڵگا دروست ده روون��ى و ل��ه س��ه ر ه��ه س��ت له ناو ئه و ئ��ه وه ى که به هۆى ده ک��ات، نه خاوه نى ت��وان��ای��ه و ن��ه خ��اوه ن��ى م��اڵ��دا داه��ێ��ن��ان��ێ��ک��ه و ن��ه خ��ه ی��اڵ وه ک نه جێده ستێکى هه یه و و بوونه وه رێک نه کارێگه ریه کى هه یه له ده ره وه ى ماڵ ئه مانه ش هه موو کۆمه ڵگا، له نێو و له ئافره ته ئ��ه و داب��ڕان��ى ده بێته ه��ۆى و خ��ه ون تێکشکانى ده ره وه و جیهانى ئه مه ش له چ��وارده ورى ماڵ، تواناکانى ب��ه ره و الوازى و ب��ه ڕۆژ که سایه تى ڕۆژ و ب��وون ئیتر و ده ب��ات ونبوون و نه مان نه بوونى له ده ره وه ى ئه و ماڵه دا وه ک یه که .

»به بێ کارکردن ئافره ت ئابوورى خۆی له ده ستده دات «

ماڵ ده ره وه ى ل��ه م��رۆڤ ک��ارک��ردن��ى گرنه کانى ه��ه ره خ��اڵ��ه ل��ه یه کێک خاوه نى ده بێته ئ��ه وم��رۆڤ��ه ک��ه ئ��ه وه ی��ه ، ده توانێت ب��ه م��ه ش و خ��ۆى ئ��اب��وورى دابین ل��ێ خ��ۆى پ��ێ��داوی��س��ت��ی��ی��ه ک��ان��ى

پێداویسته کانى ل��ه ب��ه ش��ێ��ک ب��ک��ات، پ��اره ى خ��ۆى دابین ب��ه ن��او م��اڵ��ی��ش له داوا نه بێت ب��ه وه پێویستى ، بکات هاوسه ره که ى بکات ، به مه ش مرۆڤ بڕیاره کانى بۆ ده گه ڕێته وه له هه ندێ ئابوورییه کى ب��وون��ى ب��ه ه��ۆى وات��ا له سه ربه خۆیه ک م��رۆڤ س��ه رب��ه خ��ۆ، له سه ر و خه رجییه کان له سه ر بڕیاردان جۆرێک و ژی��ان به رنامه کانى پ��رۆژه و جگه و ده بێت ده ستگیر سه ربه خۆیى له ئاستى ک��ه ل��ه و ه��اوک��اری��ک��ردن��ه ى، بژێوى خێزان به رز ده کاته وه هه ندێ له گرفته ماددییه کان چاره سه رده کات، که بێگومان به مه ش ئه و مرۆڤه هه ستێکى بێتوانا الوازو ئه و که ده گه ڕێته وه، بۆ نییه ، که ده توانێت بژێوى ژیانى دابین ب��ک��ات، ت��ه ن��ه��ا م��ش��ه خ��ۆرێ��ک نییه و بۆ هه موو و بژى تر که سانى له سه ر که سانى ل��ه پ��اره پ��ێ��داوی��س��ت��ی��ی��ه ک��ان��ى ت��ر وه رگ��رێ��ت، ب��ه م��ه ش ه��ه س��ت به ل��ێ��پ��رس��راوێ��ت��ى و م��رۆڤ��ب��وون��ى خ��ۆى بۆ ده کات هه ست ئه ویش ، ده گه ڕێته وه مرۆڤه و ده بێت له هه موو کات و ساتێک ئابوورییه کى سه ربه خۆى هه بێت بتوانێت ب��ڕی��ارى خ��ۆى ل��ه س��ه ر ژی��ان��ى ب��دات . »ده ب��ێ��ت ئ��اف��ره ت ڕێ��گ��ا ل��ه و پ��ێ��ش��ێ��ک��اری��ی��ه ب��گ��رێ��ت«بێگومان ئه و زیانانه ى، که من لێره دا باسم لێوه کردو خستمه ڕوو به شێکى که من، ئ��اف��ره ت، ک��ه ده کرێت ل��ه زی��ان��ه ک��ان��ى کورتدا ئاوه ها نووسینێکى له لێره دا هه رئه وه نده بتوانین ئاماژه ى پێبده ین ، ده کرێت جگه له و کێشانه ى ئاماژه م پێدا که تریش هه بێت، سلبى ڕووى ده ی��ان تاکه که س ، که سه کان به بن تایبه ت ئ��ه وه ى که ب��ه اڵم بێت، زه ره رم��ه ن��د لێى گرنگه ده بێت خانمان زۆر سوور بن له سه ر به ماڵه کانه وه ده ره وه ى له ک��ارک��ردن مافێکى بنه ڕه تى تایبه ت به خۆیانى بزانن و که سى به رامبه ر له وه تێبگه یه نن، که خۆشگوزه رانى بۆ ناو ماڵ و خوشه ویستى خۆشگوزه رانى ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ب��ۆ ده بێت. دروس��ت خ��ۆی��ه وه م��رۆڤ

پرۆسه ی له ئافره تان ب��ه ش��داری ده زگاو له کوردستان و سیاسی یه کێکه حکومییه کاندا دام��ه زراوه کاتێک هه موو که باسانه ی، ل��ه و شیالن ده ک��رێ��ت، ل��ه س��ه ر قسه ی حه مه نوری توێژه ریی کۆمه اڵیه تی، مافی ب��واری له چاالک ڕاهێنه ری ئافره تان، وتی »به پێى ده ستوورى ئ��اف��ره ت و پیاو ده ب��ێ��ت به ع��ێ��راق یه کسانى مامه ڵه ى له گه ڵدا بکرێت، ده بینین جێبه جێکردندا له ب��ه اڵم

وانییه «.

~: تێڕوانینى تۆ بۆ سیاسه ت کوردستان ئ��اف��ره ت��ان��ی ڕۆڵ��ی چییه ؟ تایبه ت ب��ه و س��ی��اس��ی ب��واری ل��ه م��اف��ی ئ��اف��ره ت��ان ل��ه ک��وردس��ت��ان چۆن

هه ڵده سه نگێنیت؟ شیالن حه مه نوری: بۆ تێگه یشتن له سیاسه ت بزانین ئێمه ده بێت سیاسه ت، که بکه ین، پێناسه ى ده کرێت چییه ؟ که ره سته یه که بۆ ڕێکخستنى کار وبارى په یوه ندى ئه مه ش باشتر، به ره و خه ڵکى به هه موو تاکێکى کۆمه ڵه وه هه یه ، واته به ئافره ت و منداڵ و پیاوه وه هه یه ، به رژه وه ندى ڕێکخستنه ل��ه م ئ��ام��ان��ج تاک و کۆمه ڵگا، ڕێکخستنى په یوه ندى ده گرێته وه ، خه ڵک ده س��ه اڵت و خ��اوه ن به اڵم به داخه وه ئێمه له واقیعى سیاسه تى مافه ئ��ه م ده ب��ی��س��ت��ی��ن ک��وردس��ت��ان��دا نییه ده سته به ر ئافره تان بۆ سیاسییه به شدارى سیاسى به یه کسانى واتایه به و دابه شنه کراوه به سه ر ئافره ت و پیاودا ئێمه مه به ستمان به شدراى سیاسى ڕاسته وخۆیه به شێوه یه ک، که ئافره تان هه مان ئه و پۆستانه وه ربگرن وه کو پیاوان له پۆسته

ئیداریو حکومییه کانى واڵتدا.~: ئایا کێشه ی که می به شداری

به په یوه ست ته نها به ئافره ت سیاسی کوردستانه یان کێشه یه کی جیهانییه ؟

شیالن حه مه نوری: به ڕاستى به شدارى نییه ک��ێ��ش��ه ی��ه ک ئ��اف��ره ت��ان س��ی��اس��ى کوردستانى ناوچه ى به بێت په یوه ست خۆى کێشه که ل��ه ب��ه رئ��ه وه ى ئ��ێ��م��ه وه ، کۆبوونه وه ى له جیهانییه . کێشه یه کى 2004 ساڵى له )سیئۆل( له ئافره تان پۆستى ئافره ت یازده ته نها ده رکه وتووه سه رۆکایه تییان وه رگرتووه ، که حه وتیان له و ئافره تانه سه رۆکى واڵتن، چواریشیان سه رۆک وه زیرانن، به و مانایه ته نها له سیاسییان ده س��ه اڵت��ى جیهان %01.8وه زاریى پۆستى ب��ه ئ��ه م��ه ش ه��ه ی��ه . ده سه اڵتى جیهاندا حکومه ته کانی له پۆستى به ئه مه ش هه یه ، سیاسییان وه زرات له حکومه تى جیهاندا که مترین ژماره ى وه زیرى ئافره ت هه یه له مه جالى سیاسیدا، که ده کاته ڕێژه ى 9.5%، له کاتێکدا 55.2% له بوارى کۆمه اڵیه تیدا ئاستى له سه ر ئه مه هه یه ، پۆستیان ده کرێت ب��ۆی��ه ش��ێ��وه ی��ه ، ب��ه م ج��ی��ه��ان کێشه یه کى ئ��اف��ره ت��ان، کێشه ى بڵێین جیهانییه . هه روه ها ده کرێت ئه وه مان له بۆچوونانه ئ��ه و ک��ه له یادنه چێت، یه کێکى بۆ کۆمه ڵگایه ک کلتوور و ئه گه ر هه مانشێوه به ده گ��ۆرێ��ت، تر کۆمه اڵیه تى و ب��ارودۆخ��ى ب��ه راوردى ڕۆشنبیرى کلتوورى و ئایینى و سیاسى و له گه ڵ بکه ین ک��ورده وارى کۆمه ڵگاى ئه وا ت��ردا، له کۆمه ڵگاکانى زۆرێ��ک ده بینین که ئه و باره ى ئافره ت زۆر خراپتر ده بێت، ده توانین کارى باشتر بکه ین بۆ یه کسانى ئافره ت و پیاو، له کۆمه ڵگاى هه یه خ��راپ تێڕوانینێکى ئ��ێ��م��ه دا کلتووره که مان ئافره تان، به س��ه ب��اره ت مانایه ى به و پیاوساالرییه ، کلتوورێکى پیاوان بڕیارده رن له سه رجه م بواره کاندا، پاشکۆیه ک وه ک ئافره تانیش ڕۆڵ��ى ده رده که وێت، ئه مه له سه ر ئاستى گشتى

له کوردستاندا. ن��ی��ی��ه ، که زۆر م��اوه ی��ه ک��ى ئ��اف��ره ت��ان بۆ بکه ن خه بات ه��ه وڵ و توانیویانه

به شدارى مافى کۆمه ڵگادا له ئ��ه وه ى له دواى ده بینین به ده ستبهێنن، بۆخۆیان

ڕاپ��ه ری��ن��ى ک��وردس��ت��ان��ه وه ئ��اف��ره ت��ان به ئاراوه ، هاتوونه ته به رچاو شێوه یه کى ئه گه ر ئێمه بگه ڕێینه وه بۆ واقیعى سیاسى کورده واریدا، کۆمه ڵگه ى ل��ه ئ��اف��ره ت ده بینین له به روارى 19/ 5/ 1992، که هه ڵبژێردرا په رله مان یه که مینجار بۆ له پ��ه رل��ه م��ان ه��ه ب��وو ئ��ه ن��دام )105(کۆى ئه وانه ته نها پێنج ئه ندامیان ئافره ت بوون له کابینه ى دکتۆر فوئاد مه عسوم وه زیرى یه ک ته نها بوو که س 16 که ئافره تى تیابوو، که ئه ویش خاتوو کافیه شاره وانى وه زی��رى )پۆستى ب��وو سڵێمان حکومه ته که ى ل��ه گ��ه ش��ت��وگ��وزار(، ناوخۆ ئ��ه وک��ات��ه ى ش��ه ڕى ه��ه ول��ێ��ردا نێچیرڤان س��ه رۆک��ای��ه ت��ى ب��ه ه��ه ب��وو بارزانى له کۆى )22( ئه ندام ته نها )2( ئه ندامیان ئافره ت بوون، له حکومه ته که ى سلێمانیدا به سه رۆکایه تى دکتۆر به رهه م پێکهێنرا له کۆى 19 ئه ندام ته نها یه ک ئه ندامى ئافره ت بوو له پۆستى کاروبارى کۆمه اڵیه تیدا، که ئه مه بۆخۆى دیسانه وه خه ڵکانى به ده دات ناشیرین وێنه ى دوو کارانین ئافره تان که ناوخۆش، ده ره وه و ئه مه نییه ، به شدارییان ئافره تان یاخود ئه مه ده رده خ��ات. ئافره تان که متوانایى له واقیعدا وانییه ، وه ئافره تان که متوانا نین. به پێى ده ستوورى عێراقیش ئافره ت و پیاو ده بێت به یه کسانى مامه ڵه ى له گه ڵدا ده بینین جێبه جێکردندا له به اڵم بکرێت، هه ژده دواى سه لماندیشمان وانییه ، له ئافره تان و خه باتى له س��اڵ ن��ۆزده -له دیموکراسی بۆ ه��ه وڵ��دان خه بات و یه ک ته نها که ب��وو، ئ��ه وه کوردستان

وه زیری ئافره تمان هه یه .پێویسته ئه وکه سانه ى له بوارى ئافره تاندا سه ربه ست و ک��ه س��ان��ى ک��ارده ک��ه ن، بێپرس و بوێرانه و ئ��ه وه ى بۆ سه ربه خۆبن هه ر له ده رب��ک��ه ن، بڕیار لێکۆڵینه وه ب��ڕی��ارێ��ک��ی��ش��دا، ک��ه ن��ای��ه ک��س��ان��ى تیا پیاو بۆ ئافره ت و بۆ بووبێت به رجه سته

بڵێن نه خێر.

ئافرەتانشیالن حه مه نوری، توێژه ریی کۆمه اڵیه تی، ڕاهێنه ری چاالک له بواری مافی ئافره تان:

کلتــــــووری کوردستــــــان، کلتــــــوورێکى پیـــــاوســــــاالرییــــه

www.SURENS.comسێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593

نه ورۆز سه باح - هه ولێر

ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى ک��وردى و

پیاوساالرىبده ینه وه ، مێژوو الى بۆ ئ��اوڕێ��ک ئه گه ر ده بیینین ئافره تى کورد له سه رده مێکى زووه وه زۆرێک له و کێشه و تووندوتیژییانه ى ئه مڕۆ به ره و ڕووى دێن، پێشتریش تووشى هاتووه ، ئه گه ر بگه ڕێینه وه بۆ الى مێژووى توندوتیژى جیهانى جه نگى له ئه گه ر ئافره تانى کورد، یه که مه وه ده ستپێبکه ین، به زینده به چاڵکردنى عه شیره ته ل��ه یه کێک الى ل��ه چینێک وته ى ئ��ه م��ه ده ستپێبکه ین، ک��ورده ک��ان��ه وه ڕۆژهه اڵتناسێکه ، ئه وه له سه رده مێکدا، که ئافره تان هێشتا به ئه رک و مافه کانى خۆیان ئاشنا نه ببوون، هه میشه پیاو بڕیار به ده ست و ئافره ت جێبه جێکار، ئه وه بۆ سه رده مانى پێشوو کۆمه ڵگه ى چونکه نییه ، پرسیار جێگه ى دواکه وتوویى و ل��ه ب��ه ده رن��ه ب��ووه ک��وردی��ش به اڵم پیاوساالرى، بااڵى ده سه اڵتى زاڵبوونى واڵتێکدا ل��ه پ��رس��ی��اره جێگه ى ئێستا ب��ۆ کاتێکدا، له په رله مانه ، حکومه ت و خ��اوه ن داموده زگاکانى زۆرب��ه ى ل��ه ئ��اف��ره ت��ان ک��ه ناوه نده کانى له هه یه و شوێنیان حکومه ت بڕیاردا وجوودیان هه یه ، ئه مه جگه له وه ى ڕێکخراوه کانى له زۆری��ش ژماره یه کى که کۆمه ڵگه ى ڕێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى ئ��اف��ره ت��ان و مه ده نى و چه ندین ده زگ��اى داکۆکى کار له مافه کانى ئافره تان هه ن، له نێو حزبه کانیش پێگه و وجوودیان هه یه ، له کاتێکدا کێشه و له ڕوو ئافره تان ل��ه دژى تووندوتیژییه کان هه ڵکێشانه . ئایا له و سه رده مه دا سه رده مى ئافره تان هێشتا پێشکه وتنه جیهانگیرى و هۆشیارییه ى، ئاسته ئه و نه گه یشتوونه ته که به ئه رک و مافه کانى خۆیان ئاشنا بن؟ ئه گه ر قسه له سه ر ئه وه بێت، که کۆمه ڵگه ى تاکه کانى هه موو وه عه لمانییه ، ک��وردى ئه م کۆمه ڵگه یه مافیان فه راهه مه ، ئه گه ر قسه ش له سه ر ئه وه ش بێت، که کۆمه ڵگه ى کوردى کاریگه رى ئایینى ئیسالمى له سه ره ، ئایینى پ��رۆگ��رام��ه ک��ان��ى و پ��ه ی��ڕه و به پێى مافى تاکێک ه��ه م��وو ئ��ه گ��ه ر ئیسالم، فه راهه م بێت، که واته هه موو تاکه کانى فه راهه مه و مافه کانیان کۆمه ڵگه یه ئه م تاکێکه ئافره ت، که به اڵم ناچه وسێنرێنه وه ، له م کۆمه ڵگه یه ڕۆژ له ڕۆژ نه هامه تى و تێده که ن و ڕووى زی��ات��ر ت��وون��دوت��ی��ژی��ی��ه ک��ان سه قه ته کانى داب��ون��ه ری��ت��ه ق��ورب��ان��ى ب��ووه ت��ه نه عه لمانییه و ن��ه ک��ه کۆمه ڵگه یه ، ئ��ه م ته جاوزى هه ردووکیانى بگره ئیسالمییش، کردووه ، به اڵم ئایا بۆ گۆڕینى ئه م سیسته مه گ��ۆڕان و ب��ه پێویستیان ئ��اف��ره ت��ان ت��ه ن��ه��ا هۆشیارى هه یه ، ئه گه ر هه ر هه موو ئاسته ى، که ئه و ئافره تانى کورد گه یشتنه مافه کانى ئه رک و به بن و ته واو هۆشیار ڕووده دات گۆڕانێک چ بن، ئاشنا خۆیان کۆمه ڵگه یه ئه م پیاوانى تا کۆمه ڵگه ، له بن، دابونه ریته ئ��ه و ده س��ت��ب��ه ردارى نه توانن خۆیان پێوه گرتووه و خوویان ساڵه هایه که ئافره ت مافه کانى میراتگرى خ��اوه ن و ب��ه ئه م واڵته ئافره تى ده زان��ن، ڕۆژان��ه چه ندین ت��وون��دوت��ی��ژى و م��ه رگ ده بنه وه ڕووب��ه ڕووى به ناوى شه ره ف و نامووس، ئه مه جگه له وه ى، که ڕۆژانه ڕووبه ڕووى تووندوتیژى جه سته یى و پیاو ئه وانه که هه موو ده بنه وه ، ده روونیى تێیدا تاوانباره ، بۆیه بۆ گۆڕانى کۆمه ڵگه و نه هێشتنى ئه و تاوان و تووندوتیژییانه ى، که به رامبه ر به ئافره ت ده کرێن، زه رووره پیاوان له ڕووى فیکرییه وه گۆڕانکارى بکه ن، چونکه نابێته هۆى ئافره تان هۆشیارى ته نها به گۆڕان تا ئه و کۆمه ڵگه ییه ى، که له ئافره ت و پیاو پێکهاتووه نه توانن هه نگاوى یه کسان و گۆڕانى کۆمه ڵگه مه حاڵه بنێن هاوبه ش ته واو به خۆیه وه ببینێت، که ئافره ت تێیدا له چه وسانه وه نه جاتى بێت و به حقوقى خۆى بگات، ئه مه جگه له وه ى که زه روره په روه رده ڕۆڵێکى قۆناغه کانى س��ه رج��ه م له هه بێ گرنگى خوێندن به په روه رده یه کى مه ده نییانه بۆ ئه وه ى کۆمه ڵگه یه کى ببێته ک��وردى کۆمه ڵگه ى پێشکه وتوو، هۆشیار، مه ده نى، دیموکرات.

7

ژاڵە محەمەد

بێری بابانى

کێشه ى ئافره تان،کێشه یه کى جیهانییه

وازهێنانی ئافره ت له وه زیفه و وکارى ده ره وه ، وازهێنانه له خۆشگوزه رانى

خۆشگ��وزه ران��ى بۆ ن��او م��اڵ

و خ��وش��ه ویست��ى ب��ۆ

به رامب��ه ر ل��ه خۆشگ��وزه ران��ى

مرۆڤ خۆی��ه وه دروس��ت ده بێ��ت

خ��ه ون��ى به عسییه کان و ده س��ه اڵت

له سه ر مه ترسى دروستبوونى دواى ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ى ئ��ه م��ری��ک��ا له ملمالنێکان ورده ورده ع��ێ��راق، ک��ار گه یشته ت��ا ده ب��ن، ت��وون��دت��ر ئ��ه وه ى چ��ه ن��د ج��ه ن��گ��ێ��ک��ى یه ک گرته وه و ناوچه که ى یه ک له دواى زه ره رمه ندى سه ره کى گه النى عێراق پێش ئه مریکا دا، باجیان ب��وون و ج��ه ن��گ��ه وه هه میشه ن��او چ��وون��ه خاڵێک به ربه ستى بۆ دروستکردبوو عێراق پێکهاته ى سروشتى ئه ویش بوو، که تا سه رده مانێک ئه مریکا ب��ه ع��س��ى ک��رده ح��وک��م��ڕان و به ده ستى ژێر که وته عێراق ته واوه تى )سوننى(، ک��ه م��ی��ن��ه ى ح��وک��م��ى که ده ت��رس��ا، ده ره نجامه ل��ه و بۆیه کۆنترۆڵى )شیعیى( پێکهاته ى دووجار ئه مجاره یان بکه ن، عێراق به رژه وه ندییه کانى ده که ونه مه ترسى، که )90(ه ک��ان��ه وه ، ل��ه دواى بۆیه فشارو ب��ۆ ته نها ده درا ع��ێ��راق ل��ه زه لیلکردنى بوو، نه ک ڕووخاندنى، وه کاتێک له )2003( ڕووخانى به و نیازه ى سه رله نوێ به رژه وه ندییه کانى پرۆژه و کۆمه ڵێ ڕێکبخات و خۆى خۆرهه اڵتى له خ��ۆى ستراتیژى ئه و ب��ه اڵم بچه سپێنێ، ن��اوه ڕاس��ت ب��ه رب��ه س��ت��ه ى، ک��ه ه��ه م��ی��ش��ه له به رپرسانى س��ی��اس��ى و م��ێ��ش��ک��ى ئه مریکا بوو، بووه واقیع و ئه مریکا ئاماده کراوى کێکى پارچه یه ک کرد. شیعیى پێکهاته ى به ته سلیم بۆیه ئێستاش به ڕێگاى جۆرا وجۆر ل��ه ه��ه وڵ��ى ڕاس��ت��ک��ردن��ه وه ى ئه مه ش ه��ه ڵ��ه ی��ه دای��ه و ئ��ه و )ئه مریکا و ب��ه رژه وه ن��دى وای��ک��رد سوننییه کان و ع��ه ره ب و واڵت��ى خاڵێکدا ل��ه ب��ه ع��س��ی��ی��ه ک��ان( به هێزکردن و ئه ویش یه کبگرنه وه ، ه��ێ��ن��ان��ه وه ى ب��ه ع��س��ی��ی��ه ک��ان بۆ نوێ و ب��ه رگ��ێ��ک��ى ب��ه ده س��ه اڵت مه حاڵه چ��ون��ک��ه س��ه رده م��ی��ی��ان��ه ن به عسییه کان بتوانن به بێ پشتیوانى له بیر ی��اخ��ود واب��ک��ه ن ک��ارێ��ک��ى گڵۆپى ئه گه ر بکه نه وه ، ئینقالب ئه م هه ڵنه کرابێت، بۆ س��ه وزی��ان واقیع و بیکه نه ده یانه وێت خه ونه ش ڕووداوه کانى ئه م دواییه ش زیاتر ئه و ڕاستییه ده سه لمێنێت، بۆیه گه ر له م ئه وا نه بن، هه وڵه شدا سه رکه وتوو )3 /7( له دواى هه ڵبژاردنه کانى ڕێگاى تر ده گرنه به ر بۆ گه یشتن به خه ونى تاک حزبى و تاک ده سه اڵت، ده ره نجام هه ڵگیرساندنى شه ڕێکى ڕه نگه ل��ێ��ده ک��ه وێ��ت��ه وه و ن��اوخ��ۆى شه ڕه ، ل��ه و نه بێت ب��ه ده ر کوردیش چ��ون��ک��ه س��ن��وورێ��ک��ى زۆرم��ان به سنوورى سوننه کانه وه یه له )موسڵ و سه الحه دین(، دیاله و که رکوک و واق��ی��ع��ه ک��ه ش واده خ��وازێ��ت شیعه ک��ورد و س��ی��اس��ه ت��م��ه داران��ى بخه نه گه ڕ دیبلۆماسى ه��ه وڵ��ى مۆته که ى دوورخ��س��ت��ن��ه وه ى ب��ۆ چونکه عێراقدا، له ناوخۆ شه ڕى ئه و به رگه ى عێراق گه النى چیتر ناگرێت و نه هامه تییه ه��ه م��وو ستراتیژى ئه مریکاش کۆتاییدا له پێشنیاره که ى ب��گ��ۆڕێ��ت و خ��ۆى بگه ڕێته وه ب��ای��دن( )ج��ۆزی��ف بکرێته عێراق سه رمێزى گفتۆگۆ و

سێ هه رێم.

ئه نجومه نى ئ��ه ن��دام��ى ت��ه ڵ��ع��ه ت، تانیا نوێنه رانى عێراق له لیستى هاوپه یمانى ک��وردس��ت��ان، ل��ه دی��دارێ��ک��ى ~ دوورخستنه وه ى سه ر خسته تیشکى داهاتووى هه ڵبژاردنى له به عسییه کان ئه نجومه نى ئ��ه ن��دام��ه ى ع��ێ��راق،ئ��ه و لیست و »ئ��ه و ن��وێ��ن��ه ران وت��ى که سایه تییانه ى، که یاساى لێپرسینه وه و

ده ی��ان��گ��رێ��ت��ه وه ، دادوه رى ب��ۆی��ه ن��ات��وان��ن ب��ه ش��دارى

ل��ه ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان ب��ک��ه ن،ئ��ه وان��ه ى ل��ه

)15( هاتووه ئێستادا ئیستاش لیسته ،به اڵم ناو ک��ه وت��وون��ه ت��ه لیسته کان هه ندێک ئه وه ى، که بیستمان که سایه تى هه ندێک لیسته که ى ل��ه ن��او خۆیاندا مه شمولن به سیفاتى به عسه وه «.ئه وانه ى به عسیى بوون

دوورده خرێنه وه ئ��ه وان��ه ک��ات��ى خۆى یاساى ب��وون به عسیى دادوه رى لێپرسینه وه و بۆیه ده یانگرێته وه ،

ناتوانن به شدارى له ب��ک��ه ن

هاتووه ئێستادا له هه ڵبژاردنه کان،ئه وانه ى ناو که وتوونه ته ئێستاش ب��ه اڵم )15(لیسته ، بیستمان که ئ��ه وه ى لیسته کان، له هه ندێک هه ندێک که سایه تى له ناو لیسته که ى خۆیاندا مه جمولن به سیفاتى به عسه وه ، به اڵم وه ک لیست

دوورناخرێنه وه . ویستوومانه عه مه له ى سیاسى هه موو

الیه نه کانى تێدا بێتئه و پ��ه رل��ه م��ان، ن��او ئ��ه وان��ه ى، که هاتوونه ته

دیبلۆماسى ه��ه ب��ووه ،ح��ه س��ان��ه ى ح��ه س��ان��ه ى هه یه ،به اڵم په رله مانى حه سانه تى ه��ه ی��ه ، ب��ۆ ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ى داه��ات��وو ئ��ه وان وه ک که سایه تییه کى ئاسایی دووباره ده بێت هه موو ئیجرائه ته کان بکرێت، ئه ویش ئه وه یه ، که وا ناوى بدرێته به عس، ئاشکراکردنى ده سته ى بدرێته وه زاره ت��ى ناوخۆ، بدرێته وه زاره تى خوێندنى بااڵو وه زاره تى په روه رده ، ب��ۆ ئ��ه وه ى ته ئکید ل��ه

بڕوانامه کانیان بکرێت، چونکه تا وه کو ئێستا، که باس ده کرێت له په رله مان کۆمه ڵێک خه ڵکمان هه یه به ده قیقى سه یرى باگراوه ندکانیان نه کراوه ، هۆیه که ش ئه وه بووه کاتى خۆى ئێمه هه ر سیاسى هه موو عه مه له ى ئه وه نده ویستوومانه الیه نه کانى تێدا بێت، هه موو الیه ک به شدار بێت به حساب ئه وه ى بتوانین بگه ینه به رژه وندییه کى هه موو ک��ه وا بتوانین نیشتمانى و ت��ه واوى الیه نێک هاوبه ش بێت له حکومه تدا،ئه مجاره

که سایه تییه ک لیستێک و ه��ه رچ��ى ئیتر داهاتوودا، هه ڵبژاردنى له بکات به شدارى بتوانێت خۆى ب��ڕوات و فلته ردا به و چوار ده بێت

کاندید بکات بۆ په رله مانى داهاتوو.دوورخستنه وه ى ئه و کیان و که سایه تییانه یاساییه

ی��اس��ا ده ڵ��ێ��ت ده ب��ێ��ت ئ��ه وان��ه دوورب��خ��رێ��ن��ه وه له خراپیشى ک��اری��گ��ه رى ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان،ئ��ای��ا عێراق؟ سیاسییه که ى پ��رۆس��ه ل��ه س��ه ر ده ب��ێ��ت ئه وه ى بۆ ک��راوه چاوپۆشى هه ندێک پێشتر ب��ڕوات، به اڵم پێشه وه ب��ه ره و پرۆسه سیاسییه که ده بێتن وا خه ریکى ئ��ارام ئێستا عێراق خه ریکه بۆیه موئه سه ساتییه ، دروستکردنى واڵتێکى که سیش هه موو به نامه یه ئ��ه و پێویستیشه بگه یه نین، که وا که س له سه رووى یاساوه نییه .له په رله مان ئه و یاسایانه ده نگى له سه ر

دراوه به ساڵح موتڵه گ ده ڵێم، ئه و باسى ڕۆڵێکى ده ستى عه ره بیى ده کات،ئه ى ئه و ملیۆنه دۆالرانه ى، که وا خۆى وه ریده گرێت له واڵته کانى ده ره وه ، ئه وه ش هه ر ته ده خولى ده ره وه نییه ؟ به ڕاستى ده ستى ساڵح دوورخستنه وه ى له نا یان ده ره وه هه بێت موتڵه گ نازانم، به اڵم وه ک دووباره باسى ده که م عێراقییه یاساکه هه یه ، یاسامان ئێمه ده ڵێم هه موو له په رله مان ئه و یاسایانه ده نگى له سه ر

دراوه ، بۆیه ده بێت ئه و یاسایانه جێبه جێبکرێت.له په رله ماندا ئێمه بڕیارى تێدا ده ده ین،

نه ک ئه مه ریکا بڕیارمان بۆ بداتئه مه ریکا له ڕابردوودا ویستوویه تى چاره سه رێکى ت��ه واف��وق��ى ه��ه ب��ێ��ت، ق��ه زی��ه ک��ان به بکرێت،به اڵم چ��اره س��ه ر ت��ه واف��وق��ى ده ستى له ژێر ئێستا ڕاستى به پێشتر ن��ی��ن، ئ��ه م��ه ری��ک��ا ڕۆڵى ئه مه ریکا ڕه نگه ئه مجاره هه بووبێت، ده وڵه تێکه ع��ێ��راق په رله مانى هه یه ، ئێمه بڕیارى تێدا ده ده ی��ن، نه ک ئ��ه م��ه ری��ک��ا بۆ ب��ڕی��ارم��ان

بدات.ساڵح موتڵه گ

بایکۆتى هه ڵبژاردنه کان

ناکاتب��اوه ڕن��اک��ه م ساڵح موتڵه گ بایکۆتى هه ڵبژاردنه کان یان الیه نه ئه و خۆشیان چونکه هه ر بکات، ده ڵین ئێمه به سوننه عه ره بى ن��اوى به بابڵێین هه ڵبژاردندا یه که م له بووین فێر وان��ه ی��ه ک نه بووه خۆمانمان نوێنه رى ک��ردووه ، بایکۆتمان له په رله ماندا، بۆیه ئه وانه به هیچ شێوه یه ک به اڵم نین، بایکۆتکردنى هه ڵبژاردندا له گه ڵ ئه وانیش هه تا ده زان��ێ��ت الیه نێک ه��ه م��وو ده توانن هه ڵبژاردنه که دا له به شدارینه که ن کاریگه رییان هه بێت له سه ر ئه و لیسته ى، که

وا له خۆیانه وه به نزیکى ده زانن، بۆ ئه وه ى بتوانن ده نگه کانیان بۆ ئه و لیسته بڕوات.

تا ئێستاش کاندیده کان به ته واوه تى قبووڵنه کراون

کۆمسیۆن خۆى که سى قبووڵنه کردووه ،تا ئێستاش قبووڵنه کراون،ڕاسته ت��ه واوه ت��ى به کاندیده کان له ئه گه ر پێشکه شکراوه ، کاندیده کان لیست و

موساده قه ئێستا سه ره تاشه وه وه رگیراون،تاوه کو نه کراوه له سه ر کاندیده کان.

ئێستاش شه ڕه کانمان به رده وامه هێزبوونى ئه وانه ى، که فیکرى به عسیان هه یه کورد،چونکه له سه ر ده بێت خراپى کاریگه رى ب��ک��ه ی��ن��ه وه وه ک ل��ه وه بیر ده ب��ێ��ت هه میشه کورد پێگه ى خۆمان به هێز بکه ین، به هیچ له م واڵته دا، نه بێته وه شێوه یه ک ژماره مان که م

ب��ه رده وام��ه وه ک ش��ه ڕه ک��ان��م��ان ئێستاش ئێمه ئه وه ى، که سه رۆک کۆمارمان کورده ، ماناى وانییه ک��ورد ب��ه ت��ه واوه ت��ى وه زع��ى چ��اک بووه ، ده وڵه تى له ناو هه یه باشى به رگه گرتنێکى به پێى ساڵێک ده بینین هه موو عێراقدا،وه ک مه سه له ى بوودجه که وه ڕێککه وتنى سیاسیشمان شه ڕى ده بێت هه ر ساڵێک هه موو هه یه

شه ڕه کانمان سالێک بکه ین،هه موو بوودجه بتوانین له 17% ه که دابین ئ��ه وه ى سه ختتره بۆ بکه ین بۆ کورد، ده بێت له ناوه ند یه کگرتوو بین و مافه کانى خۆمان بچه سپێنین به شێوه یه ک، که

له به رژه وه ندى میلله ته که ماندا بێت. هه ڵگه ڕانه وه ى سه ربازیى به دوور ده بینم

له عێراقداله ده بینم ب��ه دوور سه ربازیى هه ڵگه ڕانه وه ى

د.ڕه ئوف عوسمان،ئه ندامى ئه نجومه نى نوێنه رانى عێراق له دیدارێکى ~ دوورخستنه وه ى تیشکى خسته سه ر ئ��ه و ک��ی��ان و ک��ه س��ای��ه ت��ی��ی��ان��ه ى، که لێپرسینه وه و ده س��ت��ه ى الی��ه ن ل��ه دراوه ، ل��ه س��ه ر ب��ڕی��ارى دادوه رى نوێنه ران ئه نجومه نى ئه ندامه ى ئه و پێیوابوو دوورخستنه وه ى ئه و کیان و مانگى هه ڵبژاردنى له که سیه تییانه ده ره کى ده ستى داه��ات��وودا ئ��ازارى پیالن که پێیوابوو، نییه . پشته وه له ئێستاى ده س��ه اڵت��ه ى ئه م دژى هه یه به عسییه کانه . ئ��ه وی��ش ک��ه ع��ێ��راق، له ئه مه ریکا هه ڵوێستى به سه باره ت کیانه سیاسى و ئه و دوورخستنه وه ى عوسمان د.ڕه ئ��وف که سایه تییانه ، ڕاسته وخۆ نایه وێت »ئه مه ریکا وتى

له سه رى چونکه ب��ک��ات، ت��ه ده خ��ول ده که وێت«.

کاته دا ل��ه م چ��ی��ی��ه ه��ۆک��ار :~کۆمه ڵێک لیست له م کاته دا بێبه ش ده کرێن

له هه ڵبژاردنه کانى عێراق؟مه له فیان به عسین و ئ��ه وان��ه ل��ه ب��ه رئ��ه وه ى -له سه ر م��وئ��ام��ه ره ه��ه روه ه��ا ه��ه ی��ه ، ناو بۆ بێنه وه تر جارێکى نایانه وێت عێراقه و به سه ر پیالنگێڕن، ئه وانه چونکه په رله مان، دادوه رى لێپرسینه وه و ده سته ى به عسن و ڕژێمى لێپرسینه وه یان له گه ڵ ده کات به جددى و توونده

له کاره کانیاندا.لێپرسینه وه یان پێشتر بۆچى :~لێپرسینه وه یان ئێستا ن��ه ک��راوه و له گه ڵدا

له گه ڵدا ده کرێت؟له گه ڵدا لێپرسینه وه یان ن��ه ده ت��وان��را پێشتر -بکرێت، چونکه ئه وانه حه سانه ى دیبلۆماسییان هه یه ، که حه سانه ى دیبلۆماسى په رله مانیان هه بێت، که س ناتوانێت لێپێچینه وه یان له گه ڵدا

بکات، ده بووایه هه ر له سه ره تاوه نه یانهێشتایه ، به اڵم له سه ره تادا بۆیه هێشتیان، چونکه له جه معیه ى نیشتمانیدا ته یارى سوننه هاوبه شى هاوبه شى سوننه ت��ه ی��ارى ک��ه ن��ه ک��ردب��وو، نوقسانه ، حکومه ته که ماناى وای��ه نه کات،

ناوه وه بێته سوننه ته یارى با له به رئه وه وتیان بوو چۆن ناکات،له به رئه وه ده بێت قه یدى چۆن سه ره تا ڕێگایاندان، ئیتر حه سانه ى په رله مانیان

هه یه ناتوانرێت هیچیان لێبکرێت.

یان ده ستوورییه بڕیاره ئه م :~سیاسییه ؟

- ئه م بڕیاره بڕیارێکى یاسایى و سیاسیشه ،له و دژى ده س��ه اڵت��ه ئ��ه م ک��ه سیاسییه ، ڕووه وه شێوه یه ک به هیچ ده ستووریشدا به عسه ،له

بگه ڕێنه وه به عسییه کان که ڕێگه نادرێت، له ژێر هیچ ناونیشانێکدا.

~: پێتوایه ئه م بڕیاره له م کاته دا ده ستى ده ره کى له پشته وه بێت ؟

پیالن هه یه خ��ۆى ب��ڕوان��اک��ه م، -ئێستا پالنه که ئه م ده سه اڵته ى دژى ده یکات، ب��ه ع��س ده ی��ک��ات؟ ک��ێ ده یشێوێنێت، ده یکات به عس مادام هه بێت دژ پالنى ده ب��ێ��ت بێته وه ،

کاردانه وه ده ب��ێ��ت ب��ه رام��ب��ه ری��ان، هه بێت، یه کێک له کاردانه وه کان ده ستى ناکه م باوه ڕیش ده بێت و ئه وه

ده ره کى له پشته وه بێت.

ئه مه ریکا تاچه ند :~ده سته ى ب��ڕی��اره ک��ان��ى ل��ه گ��ه ڵ

لێپرسینه وه و دادوه ریدایه ؟ڕاسته وخۆ ن��ای��ه وێ��ت ئه مه ریکا -له سه رى چونکه ب��ک��ات، ت��ه ده خ��ول

قسه ئه مه ریکا ده که وێت،چونکه ب��ه هه را، ده ب��ێ��ت ل��ه س��ه رى بکات خه ڵکى الده ب��ه ن و ئه مانه ل��ه س��ه رى

دیکه دێته جێگایان.

ساڵح ده کرێت ئ��ه وه مه ترسى :~موتڵه گ وئه و لێستانه بێبه ش کراون بایکۆتى

هه ڵبژاردنه کان بکه ن؟بایکۆتى ک��ه ه��ه ی��ه ، ئ��ه وه م��ه ت��رس��ى -بایکۆتى ک��ه ب��ک��ه ن، ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان

کێشه یه ک یانى ک��رد هه ڵبژاردنه کانیان گه وره ته یارێکى که ئه وه یه ، ده بێته وه دروست له ته یاره کانى پێکهاته کانى عێراق هاوبه شى ناکات له په رله مانى عێراقدا،ئه مه ش مه ترسى

له سه ر ده ک��ات دروس��ت ئاسایشیش سیاسى ڕه وشى عێراق.

ته نها ک��ات��ه دا ل��ه م ب��ۆچ��ى :~ساڵح موتڵه گ قسه ده کات و لیسته کانى تر

بێده نگن؟ب��ه اڵم ساڵح ت��ری��ش قسه ده ک��ه ن، ئ��ه وان��ی -موتڵه گ زیاتر قسه ده کات، چونکه له ساڵح ده چێت ل��ه وه ئه میش ده ستیپێکرد موتڵه گه وه

سه رى ڕم بێت.ده وڵ��ه ت��ه ه��ه ڵ��وێ��س��ت��ى :~عه ره بییه کان چۆنه له به رامبه ر ئه م بڕیاره ى

ده سته ى لێپرسینه وه دادوه رى؟ده ڵێن ده ک��ه ن، داوا عه ره بییه کان ده وڵ��ه ت��ه -یاسایى و با سیاسى و نه بێته م��ه وزوع��ه ک��ه با ڕاسته وخۆ ته ده خولى بێت،ناشتوانن ده ستووریى )ئه حمه د ده گرن، هاتنى پشتیان بکه ن،به اڵم ئه و ت��ۆزێ��ک ب��وو ئ��ه وه ب��ۆ ته قریبه ن ح��ل��ى( پشێوییه چاکبکرێت و ئارامى دروستبێت، به اڵم

له وه ده چێت کاریگه رى نه بووبێت.

به عسییه کان ه��ات��وو گ��ه ر :~ناوه ند، ل��ه ب��وو ب��ه ه��ێ��ز ده س��ه اڵت��ی��ان

کاریگه رى خراپیان ده بێت له سه ر کورد؟- به عسییه کان ناتوانن بگه ڕێنه وه و حوکمى به ده ستبهێنن سه رکه وتن گه ر بکه ن، عێراق ک��اری��گ��ه رى خ��راپ��ی��ان ده ب��ێ��ت ب��ۆ س��ه ر ئه و ب��ه رژه وه ن��دى میلله تى ل��ه پ��رۆژان��ه ى، ک��ه

کورددایه .~: پێتوایه ده سته ى لێپرسینه وه و

له ئ��ای��ی��ن��ده پ��ه رل��ه م��ان��ى دادوه رى به عسییه کان پاک بکاته وه ؟

دادوەری و لێپرسینەوە دەس��ت��ەی -له ئایینده په رله مانى ده ت��وان��ێ��ت

ب��ەع��س��ى ک��ه م ب��ک��ات��ه وه و سنوورێکیان بۆ دابنێت .

~: ئه گه رى ئه وه هه یه کوده تاى سه ربازیى

له عێراقدا بکرێت؟ئ��ه م��ه ری��ک��ا ت��ا -

بێت ع��ێ��راق��دا ل��ه هه ڵگه ڕانه وه ى سه ربازیى مه رجێک ڕوون��ادات،ب��ه کوده تا پشتى ئه مه ریکا

نه گرێت،جارێکى ناکرێت، کوده تا تر گروپانه ئه و چونکه یه ک دژى ه��ه م��وو له هه ڵده نیشێت خوێن ب��ن

ب��ه غ��داد.

دا ~ دی��دارێ��ک��ى ل��ه ئه ندامى زه ه��اوى س��ی��روان عێراق و نوێنه رانى ئه نجومه نى هاوپه یمانى لیستى بریارده رى ده خاته سه ر تیشک کوردستان، دوورخستنه وه ى هۆکاره کانى

ئ��ه و ک��ان��دی��دان��ه ى خ��ۆی��ان بۆ ئایینده ى ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان��ى پێیوایه ئاماده کردووه و عێراق به عس ڕیشه کێشکردنى بڕیارى درێژخایه ن و ب��ه رن��ام��ه ی��ه ک��ى

گه وره ترو فراوانترى ده وێت.سه ره تا سه باره ت به کاریگه رى مانه وه ى ئ��ه و گ��روپ و الی��ه ن��ان��ه ى، که س��ه ر به

ناوه نده کانى به عسن، له نێو ده زگا بااڵو عێراقدا سیروان زه هاوى وتى«بیگومان به عسین و سه لمێنراوه ک��ه ئ��ه وان��ه ى، پێموایه هه یه ، به عس بۆ ئینتمایان له باشتره ،به اڵم دووربخرێنه وه ئه وانه عێراقدا ده ستوورى له حه وته م م��ادده ى ئاماژه به وه کراوه ، که ڕێگه به هیچ ڕژێمى ته جمیدى ن��ادرێ��ت که سێک هه بێت، ب��ۆى بکات و وه الئ��ى به عس سیاسیشه وه ڕووى له ئه و که سانه ى کار بۆ ڕژێمى گه ڕاندنه وه ى زیانى ده ک��ه ن به عس له عێراق هه یه بۆ دوورنییه ئایینده داو تردا ناوێکى ل��ه ژێ��ر سیستمى ب��ه درێ��ژه پێشوو ڕژێ��م��ى

بده ن«. ئه گه رى به سه باره ت س��ه ره��ه ڵ��دان��ى له دواى تووندوتیژى دوورخ��س��ت��ن��ه وه ى کاندیدانه ى ئ��ه و لیسته کان ن��او ل��ه ن��اوی��ش��ی��ان��دا موتڵه گ و س��اڵ��ح محه مه د ن��ه ه��رۆ ع��ه ب��دول��ک��ه ری��م چه ند ک��ه س��ن��ه زان��ى و

یه تییه کى که سانێو ن��اس��راوى ت��رى سیروان لیسته کان، »ئێمه زه ه��اوى وتى ده ب��ێ��ت ج��ی��اوازى ب��ک��ه ی��ن ل��ه ن��ێ��وان سیاسه ت و ج��ی��ه��ان��ى ج��ی��ه��ان��ى ی��اس��ا و نه که ین، تێکه ڵیان ئێستا ئێمه له سه ر ئه و بڕیاره له چوارچێوه ى ی��اس��ادا ق��س��ه یاسادا ده که ین،له ناو ده ستووریى ده قێکى ه��ه ی��ه ب��اس��ى نى د یشه کێشکر ڕب��ه ع��س ده ک��ات، ده س��ه اڵت��ى ن و د جێبه جێکر

دادوه رى یاسادانان و ب��ه ش��دارى ده ک��ه ن ب��ڕی��اره ى له مه ڕ ئ��ه و ل��ه ده رک��ردن��ى ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ى یاسادا ئ��ه وان،ئ��ه گ��ه ر بڕیارێکى ئ��ه وه ب��درێ��ت ب��ڕی��اره ک��ه له ڕووى سیاسییه وه چه ند ته واوه ،به اڵم ک��ار ده ک��ات��ه س��ه ر ب��ارودۆخ و پرۆسه ى سیاسى ئاڵۆزى به ڵێ عێراق، سیاسى دروست ده کات، به اڵم پرسیاره که ئه وه یه ، ئاڵۆزى دوورن��ه خ��س��ت��ن��ه وه ی��ان ئ��ای��ا ک��ه

ئاڵۆزییه کى ناکات،بێگومان دروس��ت ده کات، دروست ئایینده دا له گه وره تر ته نها ئه وه هه یه له دوورنه خستنه وه یان ئاڵۆزییه که له ڕووى کاته وه که مێک

دواده خات«.لیژنه ى پ��ێ��ک��ه��ات��ه ى ب��ه س��ه ب��اره ت زه ه��اوى وتى لێپرسینه وه ، دادگ��ه رى و ته نفیزیدا ب��ه ش��ى ل��ه ل��ی��ژن��ه ی��ه »ئ��ه م یاسایى ش��ه رع��ی��ه ت��ى ب��ه اڵم ک��ات��ی��ی��ه ، یاسادانانه که یدا ب��ه ش��ى ل��ه ه��ه ی��ه شیعه یه ک سوننه یه ک و ک��وردێ��ک و بڕیاره کانى ب��ه ئ��ه وان ده ک��ه ن، ک��ار ده سته ته نفیزییه که دا ده چنه وه ، که له ئێستادا بڕیارى خۆیان له سه ر ئه و بابه ته که ماوه ، دادگاکه ته نها به اڵم داوه ، له ده سته یه کى حه وت که سیى پێکدێت، که دوو کوردو دوو سوننه و سێ شیعه ى تیایه دوو کورده که بریتین له ئیسماعیل

زه هاوى و نه جمه دین تاڵه بانى«.العانى، زافر هه ڵوێستى به سه باره ت ت��ه م��ج��ی��دى ڕژێمى ل��ه م��دوای��ی��ه دا ک��ه

دیکتاتۆرییه کانى پرۆسه پێشوو زه هاوى ئانوساته دا، له م کرد وتى » بێگومان ئه و که سانه ى ته مجیدى ڕژێمى به عس ده که ن زۆره ،چه ندێک ژم��اره ی��ان ناوى له لیسته که دا هاتووه هێنده ى تر هه یه تا ئێستا نه هاتووه ،ئه وه ش ن��اوی��ان ب��ه ش��ێ��ک له ب��ڵ��ێ��ی��ن ب��ا عێراقدا ل��ه شه قامیش له پاڵ ،ده ن��گ��ی��ان ئه وانه دایه ، ده ن��گ��ى بوون به عسیى که

.»به و س��ه ب��اره ت

ه��ه واڵن��ه ى، ک��ه ده درێ��ت بۆ کاریگه رى به عس و ڕیشه کێشکردنى زه هاوى الیه نانه ، ته یارو ئه و نه مانى ڕیشه کێشکردنى »م��ه س��ه ل��ه ى وت��ى ب��ه ع��س ب��ه رن��ام��ه ی��ه ک��ى گ��ه وره ت��رو بڕیاره ب��ه و ته نها ده وێ��ت، ف��راوان��ت��رى

بنه بڕ ناکرێت،وه کو ئاماژه م پێدا بڕیاره ئه وه نده ى دوورب��خ��رێ��ن��ه وه ، چ��ه ن��دێ��ک نێو دێنه ده ک��ه ن و ب��ه ش��دارى م��اوه و تر ئه مه پ��ێ��م��وای��ه ب��ۆی��ه پ��ه رل��ه م��ان��ه وه . ڕیشه کێشکردنى ب��ۆ ه��ه ن��گ��اوێ��ک��ه تۆکمه ترى ب��ه رن��ام��ه ی��ه ک��ى ب��ه ع��س و ده وێت، که خاوه ن ئایدۆلۆژى ده سه اڵتى

ن د ی��اس��ادان��ان، جێبه جێکر

تیایدا ...ه��ت��د ڕۆشنبیران دادگ��ا، تا ساڵ 10 ڕه نگه ئه مه بن، به شدار

20 ساڵ بخایه نێت«. زه ه��اوى ئ��ه وه ڕه ت��ده ک��ات��ه وه ، ک��ه وا که سانه دا ئه و له نێو ن��اوى ده ب��اغ عه لى دووربخرێنه وه و وتى بڕیاردراوه که بێت،

»ئه و هه واڵه ڕاست نه بوو، ئه وه ته نها لێکچوونى دوو ناو بوو، که وه ک یه ک

وابوون«.سه باره ت به وه ى، که بڕیارى دوورخستنه وه ى کۆتایى پ��ل��ه ى ک��ه ک��ان��دی��دان��ه ى، ئ��ه و وه رده گرێت، سیروان زه هاوى وتى »دواى ئه وه ى بڕیاره که دێته به رده م ده سته ى دادوه رى، که له 7 که س پێکدێن دواى ئه وه ى بڕیارى خۆیان له سه ر ئه و بابه ته ده ده ن، ئیدى قابیلى تانه لێدان نییه و بڕیاره که جێبه جێده کرێت«.

ده ستوورى حه وته مى م��ادده ى باسه جێى الیه نێک هێزو هیچ به ڕێگه عێراق نادات، که هه ڵسن به ئه نجامدانى کرده وه ى ئه و یان هانى نه ژادیى پاکسازى تیرۆرو بکات، خۆش بۆ ڕێگه ى یان ب��دات ک��اره ه��ه ر ل��ه ه��ه م��ان م��ادده دا ئ��ام��اژه به وه نابێت الیه نێک که هیچ هێزو کراوه ، به رنامه ى بکاته ته کفیر ڕه گه زپه رستى و له م��ادده ی��ه دا ئ��ه م ڕۆشنایى له ژێر خ��ۆى سه رچاوه کانى به گوێره ى ئێستادا ه��ه واڵ ب��ڕی��اره 500

کاندید له و لیستانه ى خۆیان ئاماده کردووه عێراق ئ��ای��ی��ن��ده ى ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ى ب��ۆ بۆ دووربخرێنه وه ، له پرۆسه ى هه ڵبژاردن له دادوه رى، که بڕیارى ده سته ى ئه مه ش یه کالکه ره وه ئه نجامى پێکدێت که س 7

ده بێت.

تەوەرwww.SURENS.com

9سێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593 تەوەرwww.SURENS.com

8سێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593 تانیا ته ڵعه ت،ئه ندامى ئه نجومه نى نوێنه رانى عێراق:

به هێزبوونى ئه وانه ى، که فیکرى به عسیان هه یه ، کاریگه رى خراپى ده بێت له سه ر کورد

د.ڕه ئوف عوسمان، ئه ندامى ئه نجومه نى نوێنه رانى عێراق:

تا ئه مه ریکــــــــا له عێراقدا بێـــــت ، کودەتای سه ربازیى ڕوونادات

سیروان زه هاوى ، بڕیاردەری لیستی هاوپەیمانی کوردستان:

به شێک له شه قام ده نگیان له پاڵ ده نگى ئه وانه دایه ، که به عسیى بوون

دیمانە: ~

دیمانه : عه دنان مه ال ساڵح دیمانه : عومه ر غواڵمى

ڕزگار غه فور

هه ڵگه ڕانه وه ى سه ربازیى به دوور مه سه له ى ڕیشه کێشکردنى به عس ده بینم له عێراقدا

به رنامه یه کى گه وره ترو فراوانترى ده وێت

قسانه ئ��ه و ع��ێ��راق��دا، ه��ه رچ��ه ن��ده ه��ه ی��ه ،ئ��ه و ک��ه س��ای��ه ت��ی��ی��ان��ه گه ر به پێى ب��ن سوپا ل��ه ن��او ب��ن به عسییش ده سته ى لێپرسینه وه و دادوه رى ده توانرێت لێپرسینه وه بکرێت بۆ ئه و هه ندێک بۆ ب��وون به عسیى وا ک��ه ک��ه س��ان��ه ، مه سه له ى کارکردنیان له به شداربوونیان ده زگاکانى حکومه ت له یه کێک له

که بکه نن ده بێت وه ره ق��ه ی��ه ک واژۆ به په یوه ندییان شێوه یه ک هیچ به ئه و ناکه م نییه ،باوه ڕ به عسه وه حزبى که سانه ى بیانه وێت حزبى به عس بێته وه بێت، چونکه خ��ۆی��ان ب��ه رژه وه ن��دى ل��ه ئێستا وه زعى خۆیان ئارامه ، هه روه ها ک��اری��ان ه��ه ی��ه ل��ه ن��او واڵت��دا، بۆیه باوه ڕناکه م وه زعى خۆیان تێکبده ن.

لە دوور خستنەوەی ئەو کەسایەتی و کیانە سیاسییانە ئەمریکا نایەوێت راستەوخۆ تەداخول بکات چونکە لە سەری دەکەوێت

مەت فریەزر چاالکەوانی ئابووری:پێویستە پەیوەندی ئابووری نێوان ئەمریکاو کوردستان بەهێزتر ببێت

کۆمپــــــــــانیــــــــا بیانیــیـــەکان دان نانـێـن بە یەکێتــی ئەنـــــــدازیارانی کوردستـــــــــــــان

مندااڵنی 12 سااڵن لە کوردستاندا کرێکاری دەکەن !

ئابوورىwww.SURENS.com


)م��س��ت��ه ر م��ەت( خ��ه ڵ��ک��ى واڵتى )2005(ەوه ساڵى له ئه مریکایە، هاتووه ته هه رێمى کوردستانه وه و له ه��اوس��ه ره ک��ه ی��دا ل��ه گ��ه ڵ ش��ارى ه��ه ول��ێ��ر ب��ه رده وام��ه سه باره ت لێکۆڵینه وه ل��ه س��ه ر به باشمانزانى ک��وردس��ت��ان، ب��ه مسته ر ل��ه گ��ه ڵ چاوپێکەوتنێک پرسیارێک چه ند بکه ین، م��ەت سه باره ت به بارودۆخى ئابوورى ئه مریکا ڕۆڵ��ى ک��وردس��ت��ان و ئابوورى داه��ات��ووى ل��ه س��ه ر ڕوون ب��ۆم��ان ه��ه رێ��م��ه ک��ه م��ان

بکاته وه .

خۆت ل��ه س��ه ره ت��ادا :~بارودۆخى ک��وردس��ت��ان و ب��ن��اس��ێ��ن��ه ؟ ئابوورى هه رێم چۆن هه ڵده سه نگێنن؟

له )matt frazer( ن��اوم م��ن -له گه ڵ ئوسترالیام خه ڵکى ب ن��ه ڕه ت��دا هاوسه ره ئه مریکییه که م له هه ولێردا خه ریکى لێکۆڵینه وه م له سه ر کوردستان، من له بوارى ئابوورى و ئاماردا کارده که م،

هاوسه ره که شم ڕۆژهه اڵتناسه .کوردستان ب��ارودۆخ��ى ب��ه س��ه ب��اره ت ڕابردوودا سااڵنى له چاو هه ستده که م هه ولێر ل��ه ت��ه ن��ان��ه ت )2010( ساڵى هه یه زۆر جیاوازییه کى سلێمانى تا ل��ه پ��رۆژه ئ��اب��ووری��ی��ه ک��ان��دا، ب��ه اڵم من ده که مه وه ، دڵنیاتان خاڵ یه ک له سه ر به پێویستى ک��وردس��ت��ان ئ��اب��وورى ک��ه هه یه و چ��اک گ��ۆڕان��ک��اری��ی��ه ک��ى من بۆچوونى به س��ه ره ک��ى ه��ۆک��ارى سه باره ت به هێز سیستمێکى نه بوونى به تایبه تى ئ��اب��ووری��ی��ه ، ژێ��رخ��ان��ى ب��ه ب��ۆ ب��ه رن��ام��ه ی��ه ک��ى درێ��ژخ��ای��ەن، من سیستمى کوردستاندا له پێشنیارده که م )AIS( به کاربهێنرێت، که بریتییه له :

AGRICULTURE -1SYSTEM سیستمى کشتوکاڵ.

INDUSTRIALIZATION -2SYSTEM سیستمى پیشه سازى.

STATISTICAL -3پێشکه وتووى سیستمى SYSTEM

ئامارى.ک��ه خ��ۆى پ��رۆگ��رام��ى درێ��ژخ��ای��ەن��ى له داتاو پیشه سازى و کشتوکاڵ و ب��وارى

ئامار هه یه .مه سه له ى به س��ه ب��اره ت :~ئه مریکا کوردستان، هه رێمى ئابوورى

چى به رنامه و پالنێکى هه یه ؟پێویسته گومانێک هیچ ب��ه ب��ێ -درێژخایەن و ب��ه رن��ام��ه ی��ه ک��ى ئه مریکا بۆ ه��ه م ئه ستۆ، بگرێته سه رکه وتوو هه روه ها ناوچه که و بۆ هه م خۆى کوردستان، هه رێمى عێراق و ئه وروپاو

هه روه ها وەک ده زانن سێ ئیمپراتۆرى له بریتین ده یه ، چه ند ئابوورى گه وره ى به چین(و واڵتى ئه ڵمانیا، )ئه مریکا، پرۆژه کانى له کاریانکردووه به رده وامى ئابوورى قه یرانى ل��ه دواى ب��ه اڵم خۆیان، به رنامه کانى ت��ێ��ک��چ��وون��ى و ج��ی��ه��ان دڵته زێنى کاره ساتى ل��ه دواى ئه مریکا »به بڵێین ده توانین سێپته مبه ر )11(ى ڕاستى ئه مریکا خۆى تووشى کێشه یه کى زانیارییه کى ب��ۆ ب��ووه ، گ��ه وره زۆر به رده وامى به خۆم من )چونکه زۆرتر )www.bea.gov س��ای��ت��ى ل��ه ک��ارده ک��ه م، ده ت��وان��ن ه��ه ر ل��ه و سایته ئابووریناسان و سه یرى هه زاران ڕه خنه ى بکه ن، ئه وروپا ئه مریکاو ئامارزاناکانى که دووپاتی ده که نه وه ئابوورى ئه مریکا له ساڵى )2013( ده گات به گه وره ترین گومانێک به بێ هیچ خۆى و فشارى ئه وروپاو ئه مریکا، ق��ه ی��ران��ى کێشه ى کوردستانیش ع��ێ��راق و ن��اوچ��ه ک��ه و ده گرێته به ر، هه ر له چه ند هه فته ى ڕابردوودا به ڕێوه به رى ڕێکخراوى )ڕیده رز ب��ه سندوقى ئ��ه م��ری��ک��ى دای��ج��ێ��س��ت( ڕایگه یاند )IMF( پ��اره ن��ێ��وده وڵ��ه ت��ى به رنامه یه کى کات به زووترین پێویسته جیهان ئه مریکاو کێشه کانى بۆ ئامار بکرێت و نێوده وڵه تى سندوقى ئاڕاسته ى ئه ندامه گ��وم��ان��ێ��ک ه��ی��چ ب��ه ب��ێ س��ه ره ک��ی��ی��ه ک��ان��ى ب��ان��ک��ى ج��ی��ه��ان��ى ) نابێت WORLD BANK(ی��ش

خۆیان له و مه سه له البده ن«.

شاره زایه کى وه ک��و ت��ۆ :~له ئه مریکا یه کگرتووه کانى ویالیه ته شیکردنه وه ى ئابوورى و ئامارو بوارى )PK ECONOMY 2( سیستمىبه رپرسانى بۆ هه یه پێشنیارێکت چ به س��ه ب��اره ت ئه مریکا ک��وردس��ت��ان و

په یوه ندی ئابوورى هه ر دوو ال؟- به بێ هیچ گومانێک که سه رۆک

باراک ئۆباما خۆى له ڕاگه یاندنه کاندا پێویسته ده ک��ات، ئاماژه به رده وامى به عێراق و ل��ه خ��ۆى پشتیوانى ئه مریکا له ساڵى نیشانبدات، چونکه کوردستان )2003-2010( له یه ک پرۆسه ى )7( به سه لماندوویانه ئاماره کانیش ساڵه دا سه ره کییه کانى پێداویستییه به رده وامى نێو دێته سنووره وه له ده ره وه ى کوردستان کوردستان، به تایبه تى بوارى کشتوکاڵ، US( ڕێکخراوى له به رئه مه ش هه ر براکه م که ،)AGRICULTURIڕایگه یاند کارده کات، له وێدا )ویلیام( له بڕیاریداوه ئه مریکییه ڕێکخراوه ئه م له پالستیکى بوارى کشتوکاڵ و ژوورى ڕاستییه ک به اڵم هه رێمدا کاربکات، هه یه ، که من ناتوانم بیشارمه وه ، واڵت�ى چین به به رده وامى چاالکییه کانى خۆى ئه و تا ئابووریدا، بوارى له نیشانده دات ڕاده یه ى، که نەک هه ر له کوردستان، عێراق، ناوچه که یان ئه وروپا ته نانه ت له به رهه مهێنه ره بۆ کێشه ى ئه مریکاش ئه مریکییه کان دروستکردووه ، هه ر له م ماوه یه دا باج خرایه سه ر به رهه مه کانى )هه روه ها ئ��اس��ن ب��وارى ل��ه چ��ی��ن چونکه ،)2 پ��وت��ری��ک��ى ب��ه ره��ه م��ى تووشى ئ��ه م��ری��ک��ا ب��ه ره��ه م��ه ک��ان��ى

مه ترسى ده بێت.

~: بۆچوونى تۆ چۆنه سه باره ت هه رێمى ح��ک��وم��ه ت��ى ه��ه ڵ��وێ��س��ت��ى ب��ه مه سه له ى ب��ه س��ه ب��اره ت ک��وردس��ت��ان و

ئابوورى؟- له به رئه وه ى، که ئۆفیسى ئێمه له شارى پایته ختى وه ک��و ئ��ه وێ ه��ه ول��ێ��ردای��ه و پرۆژه ى ده ک��رێ��ت، ه��ه ژم��ار کوردستان ئ��اب��وورى ل��ه وێ��دا ب��ه ج��وان��ى و ڕێکوپێکى ئ��ه ن��ج��ام��ده درێ��ت و ب��ه ب��ۆچ��وون��ى م��ن له ه��ه ول��ێ��ردا چ��االک��ى ئ��اب��وورى زۆرت��ره ، پێشنیارى من ئه وه یه ، که زۆرتر هه وڵبده ن، تا ئه ستۆ، بگرنه پ��رۆژه ک��ان خۆیان که

ئه زموونیان ئه گه ر بیانییه کان کۆمپانیا فێرببن، هه ر ده رس له وان ده توانن نییه ، داوا داواک��ارێ��ک وه ک��و له به رئه مه ش من ده که م له به رپرسانى کورد، که هه وڵبده ن تایبه ت بۆ پسپۆڕانى بۆ کردنه وه ى خولى

کوردو کۆمپانیاکانیان، بۆ ئه وه ى که خۆیان کاره کانیان بگرنه ئه ستۆو پێویسته بوودجه ى

پێویست له پرۆژه کاندا سه رفبکرێت.پرسیار، ک��ۆت��ا وه ک��و :~داهاتووى کوردستان چۆن ده بینیت و ڕۆڵى

ئه مریکا له بارودۆخى ئابوورى کوردستان تا چ ڕاده یه ک ده توانێت کاریگه ربێت؟

پێبده م، هه ر درۆت��ان واده ى - حه زناکه م له به رئه مه ش ڕاستگۆیانه ده ڵێم »ئه مریکا پێویسته یه که مجار خۆى و ئابوورى ئه مریکا زۆربه ى ئێستا چونکه ڕاس��ت��ب��ک��ات��ه وه ، یه کگرتووه کانى وی��الی��ه ت��ه بانکه کانى تره وه له الیه کى له مه ترسیدان، ئه مریکا بۆى خ��ۆى ئ��اب��وورى یه که مجار ئه مریکا یه که مجار پێویسته ب��ه اڵم گ��رن��گ��ت��ره ، له بسه لمێنێ خ��ۆى وج��ودى ک��وردس��ت��ان واڵتانى ل��ه ه��اوک��ارى داواى دوای��ی��دا ئه گه ر نموونه بۆ بکات، ئه مریکا ت��رو کوردستان هه رێمى حکومه تى ئێستا ئ��ام��اده ی��ى خ��ۆى ده رب��ب��ڕێ��ت ب��ه رام��ب��ه ر به پرۆژه به تایبه ت ب��وودج��ه ى سه رفکردنى US( ک��ش��ت��وک��اڵ��ی��ی��ه ک��ان ڕێ��ک��خ��راوىیه کێک که )AGRICULTURIله چاالکترین ڕێکخراوه جیهانییه کانه له پرۆژه کشتوکاڵییه کاندا ئاماده ى هه موو له کشتوکاڵ ب��وارى ل��ه یارمه تییه که

کوردستاندا. * شارەزا لە ئامارو ئابووری

له سه ر ج��ددى لێکۆڵینه وه یه کى ل��ه دواى -کێشه ى پرۆژه کان و خستنه ڕووى پرسیارێک

له گه ڵ یه کێتى ئه ندازیاران و کۆمپانیاکانه وه به باشمانزانى یه کێک له کێشه کانى نێوان

یه کێ�تى ئابوورییه کان پ��رۆژه به رپرسانى ئه ندازیاران بخه ینه ڕوو.

ئەندازیار سه رمه د ئێوه وه کو که سێکه له پرۆژه ى ... کارده که ن بۆ په یوه ندییه کى یه کێتى ل��ه گ��ه ڵ ن��ی��ی��ه ب��ه رده وام��ت��ان

ئه ندازیارانى کوردستان؟م��ن ک��وردى ت��ورک��ی��ام و ل��ه الی��ه ن تورکى، س��ه رک��ه وت��ووى کۆمپانیایه کى کوردستانه وه ، هه رێمى نێو هاتوومه ته ئێمه هه موو پرۆژه کانمان له گه ڵ یه کێتى ده که ین، ڕێکوپێک تورکیا ئه ندازیارانى ئه زموونى ب��ه یه کێتییه کى ل��ه ده ب��ێ��ت ب��ۆ یه کێتى له گه ڵ الب��ده ی��ن، خۆمان تورکیا که کاربکه ین، کوردستان ئ��ه ن��دازی��اران��ى نییه ، سه رکه وتوویان ئه زموونێکى هیچ ئێمه به به رده وامى ڕاپۆرته کانمان ئاڕاسته ى الیه نه کانى خۆمان ده که ین و پێویست ناکات به هه موو که سێک و هه موو الیه نێک به ئ��ه وان ت��ره وه له الیه کى وه اڵمبده ینه وه ، بۆ کاریانکردووه ئاستێک چ تا ڕاستى سه رکه وتوویى به که خۆیان، پرۆژه کانى بیگرنه ئه ستۆ )چ بچووک چ مامناوه ند چ گ��ه وره ( ه��ه ر ل��ه ب��ه ر ئ��ه م��ه ش ئێمه وا ئاماره به رنامه و ئه و به پێى پێمانخۆشه پرۆژه کان کاربکه ین و له به رده ستماندایه

به ڕێوه به رین.

دیمانە:‌سیروان‌سنه‌یی*

ئا:‌د.‌زه‌نگه‌نه‌

فۆتۆ:‌سیروان‌سنەیی‌ ‌

فۆتۆ:‌سیروان‌سنەیی‌

فۆتۆ:‌سیروان‌سنەیی‌ ‌Matt‌Frazerرۆژنامەنووسی‌ئەمریکی‌و‌چاالک‌لە‌پرۆژه‌ئابووریەکان‌

کۆمه‌اڵیه‌تىپیــــــــــــره‌کــــــــان‌بــــــــــۆ‌ســــه‌رجـــــــاده‌

بورهان عه لی، سکرتێری ڕێکخراوی پیاوانی کوردستان:

پێویست‌ناکات‌به‌‌تووندوتیژى،‌کوشتن‌و‌چه‌وساندنه‌وه‌‌کێشه‌کان‌چاره‌سه‌ربکه‌ن

www.SURENS.com

)سکرتێری ع��ه ل��ی ب��وره��ان کوردستان پیاوانی ڕێ��ک��خ��راوی ئازادیدا ڕێ��ب��ازی له دیدارێکی )تووندوتیژی ڕێ��ژه ی ل��ه ب��اس��ی هه روەها و پیاوان به سه باره ت کێشه خێزانییەکان له ناو کۆمه ڵگاو په نابردنی پیاوان بۆ تووندوتیژی »ب��ه رده وام وتیشی ه��ه روەه��ا و داوام��ان ل��ه ڕێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى تر، ئافره تان ڕێ��ک��خ��راوى به تایبه ت ک��ردووه ، ک��ه پ��ێ��وی��س��ت��ه بۆ بنه بڕکردنى تووندوتیژى له گه ڵمان

هاوکاربن«.

ڕێکخراوى ب��ه س��ه ب��اره ت :~پیاوان هه ندێک قسه مان بۆ بکه ن؟

پیاوانى رێکخراوى ڕێکخراوه که مان، -سه ربه خۆیى کۆمه ڵێکى ک��وردس��ت��ان��ه و مه عنه وییه ، که سایه تى خاوه ن ناحکومى تێده کۆشێت له پێناوی به دیهێنانى مافه کانى خۆپاراستنى ب��ه گ��ش��ت��ى م��رۆڤ��ای��ه ت��ى، به تایبه تى نێرینه ڕه گ��ه زى مافه کانى له گه ڵ دروستبوونى ژیانى هاوسه ردارى

سه رکه وتوو و سه ربه خۆ. ڕێکخراوه ئ��ه م :تاچه ند ~ڕۆڵى هه یه له که مبوونه وه ى تووندوتیژى دژى ئافره تان و تا چه ند هۆکارن له گه ڵ

ئه وان؟ڕێکخراوه کانى ل��ه گ��ه ڵ ه��ه وڵ��ده دی��ن -ئ��اف��ره ت��ان ده ورێ��ک��ى ک��ارام��ان هه بێت، له به رئه وه ى ئێمه ئه و کێشانه ى، که پاشگه ز ل��ه الی��ه ن ڕێ��ک��خ��راوى ئافره تان ده ک��رێ��ت ی��اخ��ود الی��ه ن��ى ڕێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى مافى مرۆڤ، ده رحه ق به ڕه گه زى نێرینه و وه کو ئافره تان ڕێکخراوى به تایبه ت هاوکارى کاریگه ریان ده ورێ��ک��ى بتوانن ل��ه وان��ه ی هه بێت، له وه ى که ئێمه بتوانین کۆمه ڵگا هه وڵده ده ین ب��ک��ه ی��ن��ه وه ، ه��ۆش��ی��ار ده ستکه وته کانى له گه ڵ بکه ین ئاشنایان سه رده م و گرنگینه دان به کۆمه ڵێک شتى کۆنه په رستانه ، که له ناو کۆمه ڵگادا ماون، کاریگه ریمان ده ورێکى ل��ه وەدا پێموابێت تووندوتیژى که مکردنه وه ى بۆ هه بێت

به رامبه ر ئافره تان و پیاوان . ئافره تان ڕێکخراوه کانى :~چۆن له ئێوه ده ڕوانن، کاره کانتان چۆن

هه ڵده سه نگێنن؟ له به رئه وه ى ئ��اف��ره ت��ان ڕێکخراوه کانى -ب��ه س��ه ر کۆمه ڵێک داب��ه ش��ب��وون خ��ۆی��ان کۆمه ڵێک بۆچوونه وه ، ڕاو تایبه تمه ندى هه یه ، سه رکه وتوویان باشى ڕێکخراوى ب��ه اڵم ئ��ه وان دووره پ��ه رێ��زی��ی��ه ک، ک��ه تا ئامانجه کانى ڕووننه بووه ته وه بۆیان ئێستا ڕێکخراوه که مان چییه و لێشى تێنه گه یشتوون به هیوام هه وڵبده ن له گه ڵمان هۆکار

بن له که مکردنه وه ی کێشه کان . ~: له ئێستادا په یوه ندى ئه م ڕێکخراوه له گه ڵ ڕێکخراوه کانى تایبه ت به به رگریکردنى مافى ئافره تان هه یه ؟

وه کو - لەو ڕۆژه وه خۆمان ڕاگه یاندووه ،

به رده وام کوردستان، پیاوانى ڕێکخراوى به تایبه ت ت��ر ڕێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى ل��ه داوام پێویسته ئافره تان کردووه ، که ڕێکخراوى له گه ڵمان تووندوتیژى بنه بڕکردنى ب��ۆ ده رهه ق ک��اران��ه ى ئ��ه و وه هاوکاربن، هاوکاتى ده ک��رێ��ت، ک��ورد ئافره تى به ئه مه ش وه کو ڕێکخراوى پیاوانى کوردستان تووندوتیژیان ک��ه پ��ی��او، ک��ۆم��ه ڵ��ێ��ک پاراستنى ئامانجمان ده کرێت، به رامبه ر پاراستنى ه��ه روه ه��ا ئه وانیشه ، مافى مافى پاراستنى ڕه گه زو مافى هه ردوو مرۆڤه پێویستمان به هاوکارى یه کترو به بنه بڕکردنى کێشه کان و هۆشیارکردنه وه ى

کێشه کان هه یه . ~:ه��ه ن��دێ��ج��ار ده وت��رێ��ت ڕێکخراوێکى دروستبوونى دام��ه زران��دن و تایبه ت به چینێکى دیاریکراو، الوازى و بێهێزى ده گه یه نێت، ڕێکخراوه که کار بۆ به رزکردنه وه ى هێزو مانه وه ى پێگه که ى تاچه ند ئ��ه م��ه ه��ه وڵ��ده دات، خ��ۆى

ڕاسته ؟ به ره وپێشچوونى ب��اس��ى ک��ات��ێ��ک -ده که ین، هه رده م کۆمه ڵێک کۆمه ڵگا به اڵم ده ب��ن، دروس��ت سه نته ر و ڕێکخراو له دوو ئێمه پیاوان ڕێکخراوى بڵێى تۆ ڕێکخراوى ده ک��ه ی��ن، س��ه ی��رى چه مکه وه پیاوان، که دامه زراوه ، ئه ویش ئه گه ر باسى تووندوتیژیش یان چه وسانه وه بکه ین، ئه مه ده ڵێن له )70%( پیاوان له ئافره تان زیاتر ده چه وسێنه وه ، به اڵم له ڕووى تووندوتیژییه وه

ڕێژه ى ئافره تان زۆرترن، ته نها ئامانجى ئێمه له به رامبه ر ڕێکخراوى ئافره تان نییه ، ئێمه ڕێکخراوه کانى به رامبه ر )50%(م��ان له به رامبه ر تریشى )50%(ى ک��ارک��ردن��ه و )2003( ساڵى له ئێمه له وانه یه پیاوانه ، ئابوورى ئاڵۆزییه کى به ره و ئه م واڵته که له پ��ی��او کۆمه ڵێک پێموایه ڕۆش��ت��ووه خاوه ن خه ڵکى به رپرسه وه ، خه ڵکى الی��ه ن س��ه رم��ای��ه و...ه��ت��د، ده چ��ه وس��ێ��ن��ه وه ، ئه م زه رورى و ڕێ��ک��خ��راوێ��ک��ى ب��ه ڕێ��ک��خ��راوه گرنگ ده زانین و شایه نى باسه له سنوورى له الیه ن پیاو )8( هه ولێر پارێزگاى تووندوتیژى چى ک��وژراون، ئافره تانه وه

به رامبه ر ئافره تان ده کرێت، به هه مانشێوه به رامبه ر پیاوان ده کرێت، پیاوانیش له وپه ڕى ده سه اڵتدارییه وه ده چه وسێنه وه و تووندوتیژییان له م ڕێکخراوه که مان به رامبه رده کرێت،

ڕووانگانه وه دروستبووه . که پیاو، هه ندێ ده ڵێن :~کێشه ى خێزانى هه یه دێنه التان و زۆر خێزانه کانیانه وه به ده ست بارودۆخیان پیاوانه ج��ۆره ئه و نیگه رانى خراپه ،

بۆچى ده گه ڕێته وه ؟له یه کنه گه یشتنى ه��ۆک��ارێ��ک��ى -ه��اوس��ه ران��ە ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ی��ه ک��دا، له هه مانکاتیشدا کۆمه ڵێک بارى ئابوورى به سه رشانى پیاوه که دا که وتووه ، به اڵم له ئه و ڕه چاوى خێزانه که ى هه مانکاتیشدا ئه مانه ناکات، پیاوه که ى ئاڵۆزه ى زروفه جۆرێکن له و کێشانەی ، که بوونه ته هۆى

پیاوان، بێزارکردنى یاخود تووندوتیژى لێهاتووه ، که پیاوان جیاوازى ته مه ن وای ت��ا ل��ه ت��ه م��ه ن��ى الوی��دا ب��وون، کێشه یان پیاوه که سه یرده که یت که ب��ه اڵم نه بووه ، ک��ه له رۆی��ش��ت��ووه ، پیرى ب��ه ره و ته مه نى منداڵه کانییه وه ی��ان خێزانه که ى الی��ه ن ئیهانه یان ده رکراوه ، کۆمه ڵێک گه نجیش هاوسه رگیریدا پرۆسه ى که له هه ن، سه رنه که وتوون، به و هۆیه وه پێداگیرییه کى ئه و ئافره ته که وه و له الی��ه ن هه یه زۆر گه نجانه ى، که سه ردانمان ده که ن بۆ ئه وه ى هه وڵبده ن له گه ڵ که سوکارى ئافره ته که یان خودى ئافره ته که بۆ ئه وه ى پێداگیرى

پرۆسه ى بۆ که داواکارییه له و نه کات، له ئه نجامیده دات، هاوسه رگیرییه که الیه کى تره وه زۆرێک له و پیاوانه هه ن، شه قامه کانن له سه ر و نییه که سیان که

بۆیە سه ردانمان ده که ن. ~: بوونى ڕێکخراوى ئافره تان دروستبوونى ب��ۆ ه��ۆک��ارب��وون تاچه ند

ڕێکخراوه که تان؟ئافره تان ڕێ��ک��خ��راوى ن��اڵ��ێ��ی��ن ئ��ێ��م��ه -ه��ۆک��ارب��وون ب��ۆ دام��ه زران��دن��ى کێشه یه ک ه��ه ر ڕێ��ک��خ��راوه ک��ه م��ان، ه��ه ب��ێ��ت ک��ۆم��ه ڵ��ێ��ک ڕێ��ک��خ��راو و پیاوان توێژى دروستده بێ، بۆ سه ندیکاى ناتوانین کۆمه ڵگان، ئاسایى توێژێکى

بڵێین پیاو ڕێکخراوى بۆ چییه !ب��ه ڕێکخراوه ، پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان پ��ی��اوان��ی��ش بکه ین خۆمان ته جروبه ى سه یرى ئه گه ر )60( ل��ه زی��ات��ر وا )1991( س��اڵ��ى ل��ه ده بینین هه یه و ئافره تانمان ڕێکخراوى کوشتن و تووندوتیژى داتاکانى ئامارى چه وساندنه وه به ره و زیاتر بوونه ته وه ، پیاوانى کورد به هۆى ئه و بارودۆخه سیاسییه وه و لێقه وماوى خه باتى سیاسى میلله ته که یه تى، ب��ه ه��ۆى ن��ه ب��وون��ى ده وڵ��ه ت��ى ک��وردى کۆمه اڵیه تییه کانى کێشه ن��ه ی��پ��ه رژاوه وه ژی��ان��ى، بنه ماکانى تاوتوێکردنى بۆ پێکهێنانى پرۆسه کانى ژیان ده ستپێبکات، تاکى که ئ��ه وه ى، بوونه ته هۆى ئه مانه ئ��ه وه ن��ده ى ک��ه بیرمان ن��ێ��ری��ن��ه ى ک��ورد لێکردووه ته وه ، وه ئێمه له سه ر ئه م ئه ساسه دروستبووین، که به رده وام بۆ دروستبوونى پێکهێنانى پرۆسه ى ژیان و هاوسه رگیرى کۆمه ڵێک سه یرى ئه گه ر هه وڵبده ین، سایتى کۆمه ڵێک راگه یاندن و سه نته رى ئه نته رنێتى بکه ین هیچ ئیشێکیان نییه ، جگه له وەی تاکی نێرینه ی کورد بێئیشه ئافره تان و کوشتنى ئیشى ته نها ب��ه س ئێمه به اڵم چه وساندنه وه یه ، تووندوتیژى و ل��ه س��ه ر واق��ی��ع��ى ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى ک��وردى و له وانه یه ئێمه ڕۆژه��ه اڵت کۆمه ڵگاى له ڕێژه ى میلله ته کانى دواتر مافى زیاتر خۆیه تى ، مافى که داوه ، ئافره تانمان به چونکه ئه مه خێرکردن نییه ، ئه ویش وه کو ئه نجامى له هه ردووکمان مرۆڤه و من ئه و دروستبووین، سێکسدا کرده وه یه کى

ڕه گه زى به رکه وتووه و من مێى ڕه گ��ه زى نێرینه م به رکه وتووه ، ئه گه ر به پێچه وانه وه بووایه به هه مانشێوه ده بوو، ئێمه به دواى نه هێشتنى ب��ۆ ڕێ��گ��ه چ��اره ی��ه ک��دای��ن پیاودا، ئ��اف��ره ت و ل��ه ن��ێ��وان ن��اع��ه دال��ه ت��ى له وانه یه له و میلله تانەی، که دراوسێمانن چ ل��ه ع��ه ره ب و ت��ورک و ف��ارس زۆر مافى به ئافره تان و به رامبه ر کراوه تربین

ئافره تان. ~: دوا وته ت چى ه بێت بۆ ئه و که سانه ى، که ڕووبه ڕووى تووندوتیژى

ده بنه وه ؟ - ئێمه وه کو ڕێکخراوى پیاوان، له به رئه وه ى به داخه وه ئێستا ت��اوه ک��و کۆمه ڵگا ل��ه م هیچ شوێنێک نییه بۆ الکردنه وه یاخود نێرینه ى تاکى ئازاره کانى وه رگرتنى بۆ جۆره ئه و بۆ کراوه یه ده رگامان ک��ورد، پیاوانه ى، که ڕووبه ڕووى کێشه ده بنه وه و پێویست ناکات به تووندوتیژى، کوشتن، چه وساندنه وه، کێشه کان چاره سه ربکه ن، با ڕوو بکه نه ئێمه به شێوه یه کى ڕێکوپێک له به رئه وه ى ده ک��ه ی��ن، ه��اوک��اری��ی��ان پێشکه وتن و گ��ۆڕان ب��ه ره و کۆمه ڵگا ده ڕوات و ده بێت پیاوان له گه ڵ سه رده مدا خۆیان ڕێکبخه ن و داوا له ئافره تان ده که م چیتر ئه وانیش په نا نه به نه به ر خۆکوشتن و سووتاندن و ...هتد، له سه رۆکى هه رێم شه قامه کان، س��ه ر پۆلیسه ى ئ��ه و تاکو ده ب��ێ��ت دادگ��او ی��اس��او ده س��ه اڵت له به رژوه ندى ئافره تان ببێت تاکو په نا نه به نه به ر دادگاو یاسا تا چاره سه رى گرفته کان ببێت، داواکاریم له ڕێکخراوى ئافره تان ئامانجمان ئه گه ر هه ردووکمان ئه وه یه ، هۆشیارکردنه وه ى خ��زم��ه ت��ک��ردن و کۆمه ڵگایه ، هه ردووکمان به به رده وامى بۆ هه بێت چاالکیمان وه هه وڵبده ین من ل��ه ب��ه رئ��ه وه ى کێشه کان چ��اره س��ه رى کێشه یه کى الم دێته پیاوێک کاتێک له وانه یه هه یه ، ئافره تێک له به رامبه ر من له پیاوه که تێبگه م، به اڵم له هه ستى له داواک��اری��م بۆیه تێناگه م، ئافره ته که پێکه وه که ئافره تان هه یه ، ڕێکخراوى هاورکاربین بۆ به دواداچوونى کێشه کان و چاره سه رییان و هه روه ها ده ستخۆشییان

لێده که م.

زۆربه ى بەسااڵچووان »کاتى له ده ستچوونى ک��ات��ى ج��ار

په یوه ندییه کانیشه .«ئه نتۆنى گیدنز

ل��ه ژیانى گرنگه بنیادێکى م��اڵ و ئارامى مایه ى به وه ى ئاده میزاد، ده توانین ماڵیشه هه ر حه وانه وه یه ، ته واوى ئازادییه کانى خۆمان هه م له ڕووى ده ربڕینى بیروباوه ڕو گفتوگۆو سێکس و شته نهێنییه کان و...هتد پێکهاته یه کى خ��ی��زان ب��خ��ه ی��ن��ه ڕوو. زی��ن��دووه ل��ه م��اڵ، س��روش��ت و ده کات وا خ��ێ��زان ج��ۆرى پێکهاته و م��ان��ای��ه ک ب��ه س��روش��ت��ى ئ��ه و ماڵه وه کو م��رۆڤ هه میشه ب��دات، به رده وام کۆمه اڵیه تى بوونه وه رێکى به په یوه ندییه کاندایه ، له هه وڵى کاره کته رى دروستکردنى مه به ستى ژینگه یه دا، ئ��ه و ل��ه ن��او خ��ۆى ده ستپێکى بۆ شوێنیش گرنگترین په یوه ندیگرتن خێزانه ، چونکه هه ر ڕاسته وخۆ ئینسان، له دایکبوونى به خێزاندا ئه ندامانى له گه ڵ عیالقاتى دروس��ت ده ک��ات، گرنگترین شت بۆ ئاده میزاد ئه وه یه «ئاسایشى خێزان« له ده ستدانى چونکه له ده ستنه دات، چاره نووسى واده ک��ات ئاسایشه ئه و مه ترسییه وه ، ب��ک��ه وێ��ت��ه م��رۆڤ ده توانێت هه ستێت لێره دا حکومه ت ب��ه ڕۆڵ��ى دووه م��ى خ��ۆى ل��ه دوای مرۆڤ ئه گه ر چونکه خ��ێ��زان��ه وه ، الیه نێکى ده بێت له ده ستبدات خێزان

تر هه بێت باوه شى بۆبکاته وه. مرۆڤ کاتێک ده چێته ته مه نه وه به کۆمه اڵیه تییه کانى په یوه ندییه شێوه یه کى ڕێژه یى دێته خواره وه ،هه ر

بۆیه پیره کان کاتێ بیر ده که نه وه له به وه النان ده روونییه وه هه ست ڕووى ده که ن، ئه مه ش وه کو ئه وه ى زه مه نى

نه وه کان هه ربۆیه نه مابێت، ئه وان له ده گێڕن هه م زیاتر لێره وه ڕۆڵى ده سه اڵت و به ڕێوەبردن خێزان ڕووى

ده بێت له سه ریان ئه وه ى پاره وپوول، و ژی��ن��گ��ه ی��ه ک��ى گ��ون��ج��او دروس��ت ب��ک��ه ن ب��ۆی��ان، ن��ه ک وه الن��ان��ی��ان و

ئه گه ر ڕۆڵیان، چونکه لێسه ندنه وه ى دواجار شوێنێک نه بێت بۆ ئاسووده یى ده ره وەى ب��ێ��گ��وم��ان ب��ه س��ااڵچ��ووان، نه بوون ده ک��ات چاوه ڕێیان ماڵه کان کۆمه اڵیه تى، به هاى نه مانى و هه ڵدێرو به ره و ئینسان چاره نووسى نادیارو به جۆرێکى ده ب��ات فه وتان هه ستى ئ��ه وه ى ب��ێ ل��ه س��ه رخ��ۆ ورده ورده زه م��ه ن چونکه پێبکات، کۆمه ڵ فریوده دات بێ ئاگادارى له گۆڕانکارییه خێرا کانى ته کنه لۆژییا، ک��ه ئ��ه م��ڕۆ ک��اری��گ��ه ری��ی��ه ک��ى بێ کۆمه ڵگا جارانى هه یه ، ئه ندازه ى کوردى نه ریتییه کان)کۆمه ڵگاى بێ پیاو چ ج��ا به نموونه (پیره کان له گه ڵ حورمه تیان ڕێزو ئافره ت یا ده ڕۆیشت، زیادبوون ب��ه ره و ته مه ندا هه ڵکشانى ته مه ن به س بوو بۆ ئه وه ى چونکه بکات، زۆرت��ر ده س��ه اڵت��ی��ان ته جروبه و دنیابینى ئه وان ئه وه ى ده هێنا و کۆمه اڵیه تى ملمالنێ له کێشه و بۆ قسه دوواهه مین خێزانییه کاندا به سااڵچووان هه ربۆیه بێت، ئه وان چاره نووسازتریان گرنگترو ئه رکى له به رده مدا بوو، به اڵم دنیاى مۆدێرنه و به هاى ئ��ه م��ڕۆ م��ۆدێ��رن��ه ى پۆست توێژه ى ئه و کۆمه اڵیه تى و پیربوون کردووەته ڕووى ک��ه م��ک��ردووەت��ه وه و گ��ه ن��ج��ه ک��ان، ئ��ه م��ڕۆ پ��ی��ره ک��ان جیا پله وپایه ى ورده ورده ل��ه ج��اران لێده سه نرێته وه و ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ی��ی��ان ده درێته ده ست نه وه ى تازه ، ناخۆشترین شتیش له ئێستادا بۆیان ئه وه یه ، که له )ته مه نى گه ورەیی(دا نه یانتوانبێت بۆ مووچه یه کیان و بن خانه نشین بۆ پیره کان فڕێدانى نه بێت، بژێوى سه رجاده و کۆاڵنه کان ئه مڕۆکه په یتا مه به ستى بۆ ده ستیپێکردووه ، په یتا سه مه ره داب��ی��ن��ک��ردن، و ب��ژێ��وی

جه سته ى تواناى زۆرێکیان له وه دایه و نییه ، که بتوانن کار بکه ن وایان پاره په یدابکه ن، وه ک ئه وه ى کۆتایى پشوونه بێت. بۆ ساتێک ته مه نیش به سااڵچووان پێویستیان به موراعاتى ده روون��ى و ڕێ��زه ، نه ک ئ��ه وه ى ببنه به ر بخرێنه ئه وه ى نه ک مه خسه ره ، کارو سواڵکردن و چه ندان کارى تر، پیرى نییه ، ئ��ه وان��دا ک��ه ل��ه ت��وان��اى شه که تى ماناى بنه ڕه تدا له خ��ۆى و م��ان��دووی��ه ت��ی��ی��ه ، ن��ه ک ئ��ه وه ى تا ئامێرێک وه ک کارکردن دواساتى وادا دۆخێکى له پێبکرێت، کاریان بارێک دروست ده بێت، که دوورنییه چه ندان ئاریشه و کێشه ى کۆمه اڵیه تى لێبکه وێته وه ، که ده بێت هه م هاوواڵتى مامه ڵ ب��ه رپ��رس��ان��ه ده س��ه اڵت��ی��ش و ب��ک��ه ن، ئه رکى پ��ی��ره ک��ان��دا ل��ه گ��ه ڵ ده سه اڵته ، که هه ستێت به دابینکردن ژیانى هاوواڵتیان، ته ئمینکردنى و حکومه ت ده وت��رێ��ت چ��ون��ک��ه ئه گه ر که سه کانه ، دووه م��ى ماڵى له ده ست خێزانى ئاسایشى ئینسان دووه م هه ستێت الیه نى ده بێت دا، له به ر ن��اک��رێ��ت ب��ه زه م��ان��ه ت��ک��ردن��ى هۆکارێکى ساده ئه و ئینسانه هه موو ل��ه ڕوویه کى دۆزه خ، ببێته ژی��ان��ى به چاوێکى خه ڵک ده بێت تریشه وه و پیره کان بڕواننه ستایشه وه ڕێ��زو به هاى کۆمه اڵیه تییان لێنه سه ننه وه و ژیانێکى و وه ده ری��ان��ن��ه ن��ێ��ن ل��ه م��اڵ چونکه ب��ک��ه ن، دروس��ت ب��ۆ تاڵیان ئه وان هه رچییه ک بن ڕۆژێک له ڕۆژان باوک و دایکى ئێمه بوون و پێویسته ئێمه ش ئه وه مان له به رچاوبێت و پاداشتیان بده ینه وه ، نه ک له ماڵ ته مه نیان کۆتایى و بکه ین ده ری��ان جاده و له سه ر دام��اوى و به زه لیلى

کۆاڵنه کان به رنه سه ر.


سەعید ئەحمەد

شاباز عومه ر

له سنوورى پارێزگاى هه ولێر )8( پیاو له الیه ن ئافره تانه وه

کوژراون

فۆتۆ: شاباز عومەر پاڕانەوە لە خوا بۆ ئەوەی زیاتر زەلیل نەبێت

له 1968 ساڵى له حه مه دڵسۆز سلێمانى له دایکبووه ، سه ره تایى و له سلێمانى ئاماده یى و ناوه ندی )1993( ساڵى له ت��ه واوک��ردووه ، کۆلێژى - م��ووس��ڵ زان��ک��ۆى ده یان ته واوکردووه ، ئه ندازیارى نووسیوه وت��ارى لێکۆڵینه وه و کۆمه اڵیه تى و پ��رس��ه ل��ه س��ه ر فه رهه نگیيه کان، ڕؤش ن��ب��ی��رى و دیوانى ژن��ان، له سه ر به تایبه تى )ل��ه ک��ۆت��ای��ی��دا ب��ی��رم ک��ه وت��ه وه پایزێکدا له بکه م، ته ماشاى خۆم ده مخوازێت(، به چاپ گه یاندووه، هۆڵه ندا له )1998(وه ساڵى له ئێستاش ئ��اگ��ۆس��ت��ى، ل��ه ده ژی لێره کوردستان بۆ گةر اوه ته وه

ده ژى .

~: به کێ ده وترێت شاعیر و شیعرى کوردى له چ ئاستێکدایه ؟

هه ڵکه وته ى که که سێکه، شاعیر -رۆحيى و ده روونى جیاوازتره له که سانى تر، پانتایى دیتن و بۆ زیاتر چاوى که سێکه زی��ات��ر ل��ه ه��ه س��ت و دةروون��ی��دا هه یه ب��ۆ ه��ه س��ت��ک��ردن و گ��وزارش��ت��ک��ردن له و هه ستانه ، شاعیر که سێکه له خه لیفه تیدا تایبه تییه توانایه کى به هره و هه ڵگرى هه ڵسوکه وتکردن دی��ت��ن و ڕووى ل��ه مه خلوقێکه رووداوه کاندا، ژیان و له گه ڵ خۆى بینینى هۆشیارى و هه ست و به پێناسه ژیان هاوکاتیش ده چه وسێته وه و ده کاته وه ، به نیسبه ت شیعرى کوردیش، به پاشخانى ب��ڕواى من رۆشنبیرى ک��وردى و ئێمه ئ��ه ده ب��ى فه رهه نگى ه��ون��ه رى و پانتایى شیعر شیعريى، له ده قى بریتییه تا ئێمه یه ئ��ه ده ب��ى کلتوورى ب��ه رف��راوان��ى ده ل��ه م ئ��ه وه ى له گه ڵ ساته وه خته ش ئ��ه م چیرۆک و رۆم��ان و ده قى دواییدا ساڵه ى به رهه مهاتووه ، گرنگیش فیکرى ده قى ب��ه اڵم ت��اه��ه ن��ووک��ه ش ه��ه ر ژان��ره ئێمه ئه ده بى کلتوورى گرنگه ى ئه ده بییه کوردى شیعرى شیعره ، پێکده هێنێت گۆران و نالى و وه ک��و گرنگى شاعیرانى محه مه د ب��ێ��ک��ه س و ش��ێ��رک��ۆ م��ه ح��وى و که به رهه مهێناوه ، عوسمانى عومه ر له ریزى شاعیره گه وره کانى دونیادان، به بڕواى من شیعرى کوردى ده قى وه هاى ده قى ئاستى ک��ه ل��ه ب��ه ره��ه م��ه��ێ��ن��اوه ، جیهانیدابن و تواناى داهێنان و ده وڵه مه ندى و گرنگى زمانى کوردى به رجه سته ده کات، فراوانترین شیعر که له به رئه وه ش هه ر پانتایى کلتوورى ئه ده بى ئێمه یه ، ئه وه ش به و مانایه دێت، که تاکى کوردیش هێشتا به شیعرى و رسته ى نزیکه ، شیعره وه له قافیه سه رنجى راده کێشێت، شیعر هێشتا پێگه ى خۆى له ناو میلله تانى رۆژهه اڵتى له ده ستنه داوه و کورد له وانه ش ناوه ڕاست،

بایه خ و ئاماده یى خۆى هه یه. تاکى ب��ای��ه خ��دان��ه ئ��ه و :~کورد به خوێندنه وه به گشتى و شیعر

به تایبه تى له چى ئاستێکدایه ؟

~: خوێندنه وه و گرنگیدان به کوردى کۆمه ڵگاى پێموایه خوێندنه وه ، کتێب و نه خوێنده واره ، کۆمه ڵگایه کى ب��ه ه��ون��ه رو فیکرو گ��رن��گ��ی��دان زۆر ئاستێکى ل��ه ج��وان��ى شیعرو الوازدایه ، خوێندنه وه و گرنگیدان به مه عریفه و هونه رو وردبوونه وه له خوێندنه وه و کتێب پێده چێت ژیان له ناو ته نها به کتێب گرنگیدان خه ڵکى نوخبه دا بوونى هه بێت، نه بووه ته کلتوورێکى کۆمه اڵیه تى خوێنده وارو ک��ۆم��ه ڵ��گ��ا وه ک��و

مۆدێرن و پێشکه وتووه کان.ش��ی��ع��رو :~

له شیعر به بایه خدان له ئ��ه وروپ��ا

چ

شیعره کانتدا له تاراوگه ئاستێکدایه ، ره نگيداوه ته وه ؟

ئه وروپاو کۆمه ڵگاکانى بڕواى من به -شارى پیشه سازى و کۆمه ڵگاى ئ��ه وروپ��ا کۆمه ڵگاى ملیۆنى و بیست گ��ه وره ى

ف��ه ره��ه ن��گ��ى س��ه رم��ای��ه دارى و به گه شتنى ده س��ه اڵت

ده وڵ��ه ت��ى م��ۆدێ��رن��ه ،

ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى برغوکردنى ب��ه

م��رۆڤ��ه و پانوپلیشکردنه وه ى

خه ونه ف��ان��ت��ازی��او ش��ه ف��اف��ه ک��ان��ى

خه وبینينة، ع��ه ش��ق و وه کو شیعر ه��ه رب��ۆی��ه

له به شێک وه ک��و ژی��ان، له به ر تاکه که سى فانتازیان

کلتووره ئ��ه و ه��ه ڕه ش��ه ى بێگومان پ��ی��ش��ه س��ازی��ی��ه دای��ه ،

ت��اراوگ��ه راس��ت��ه وخ��ۆ ک��ارى له من دونیابینى رۆح و ده روون و

ت��ه واوى کاریگه رى ب��ه ک��ردووه و له سه رم داناوه ، هه ر بۆیه ده شێت له شیعره کانیشمدا کاریگه رى دانابێت.

~: یاخى بوون الى شاعیر حه مه ده بینرێت؟دڵسۆز ک��ه ی��دا ل��ه

له چى یاخیيه ؟ساته وه خته وه ل��ه و شاعیر یاخیبوونى -ده ستپێده کات، که ده بێته شاعیر، که خودا به شاعیريى خه لقى ده کات، بێ یاخیبوون و مومکین شاعیربوون شاعیرى و تاکپه ڕى نییه ، من له زۆرێک له پێکهاته و پێدراو و ماناکانى ژیان یاخیم، له هۆشیارى و هه ستى خۆم یاخیم، له مرۆڤ یاخیم، خه ڵقى خ��ودا ب��وون��ه وه ره فێڵبازترین ک��ه ماسکاوييانه ده م��وچ��اوه ل��ه و کردبێت، ی��اخ��ی��م، ک��ه س��ه رش��ه ق��ام و ن��او کۆاڵن و به ته واوى په یوه ندییه کانى تره وه یه ، له م ژیانه یاخیم، که جوانییه ک چییه ، مانایه ک

چییه ، عه داله ت چییه تێيدانییه .

~: شیعر چێژه کاتێک چ فیکريیه ؟ بابه تێکى ی��ان چێژه وه له ده توانێت شیعرى ده قێکى

تێپه ڕێته سه ر بابه تێکى فيکرى، ئه و کوردییه کاندا له ده ق��ه تاچه ند

به رجه سته بووه ؟- پێموایه ده که وینه هه ڵه یه کى له چێژوه رگرتن که گ��ه وره وه ،

جیابکه ینه وه ، بیرکردنه وه ئه وکات نووسینى تێکستێک به مه به ستى گه یاندنى چێژ بۆ ته نها خ��وێ��ن��دن��ه وه ی��ان

چێژوه رگرتن وه کو گه ڕانه به کۆاڵنه کانى پ��اری��س��دا، ب��ه اڵم پ��ه ڕۆی��ه ک��ى ره ش��ی��ش به

بۆ چێژوه رگرتن به سترابێ، چاوانمانه وه راڤه کردنى بیرکردنه وه و بابه تى خۆشى سوکرات و وه ک��و ف��ه ی��ل��ه س��وف��ه ک��ان��ى ئ��ه ف��ات��وون و ئ��ه رس��ت��ۆ ب��ووه ، دی��اره

به شێکى تێکستێک هه ر خوێندنه وه ى زۆر له هه ڵسوکه وت و کۆششى مرۆڤ چێژوه رگرتن به گه شتنه بۆ ژیاندا، له به اڵم پیيانوایه ، ئه رستۆش فرۆیدو وه کو مانایه کى چ��ێ��ژوه رگ��رت��ن��ی��ش خ��ۆى ب��ۆ هه ربۆیه رێ��ژه ی��ی��ه ، ن��ی��ی��ه و ره ه��اى له و شیعر ره ن��گ��ه ک��ه بڵێین، ده ک��رێ��ت که بێت، ناسکانه هونه رییه پێکهاته ره نگ و جوانى و ماناو هێنده ده کرێت ئاستدا، له شه فافترین بێت ده نگى زمان دیاره خوێنه ره کانى، ببه خشێته چێژ که دونیابینى تێکست و ن��اوه ڕۆک��ى به پێى ناوه ڕۆکى شێوه و دونیاو شاعیره کان، )دژى من ده گۆڕێت، تێسته کانیش شیعراندنى شیعرو فه لسه فاندنى قه ره باڵغکردنى دژى فه لسه فه م، ماڵى ناسک و پڕ مۆسیقاى شیعرم ئاڵۆزه کانى دونیا پرسیارو به شیعر پانتایى م��اڵ و فیکر(، پانتاییه ک ده بێت ده کرێت و بێت ب��ۆ گ��وزارش��ت��ک��ردن له مه ینه تى و گومان و ئ��ازارو مرۆڤ، پ��رس��ی��اره ک��ان��ى نه ک زم��ان��ى شیعر ب��ه فه لسه فه ، زم��ان��ى ناکرێت ه��ه رگ��ی��ز شیعرى ده ق��ێ��ک��ى مامه ڵه ى هه مان

تێکستێکى ف��ه ل��س��ه ف��ى که ب��ک��ه ی��ن، به تێکى با

ف��ی��ک��رى

ده وروژێ��ن��ێ��ت، هه ندێک نووسه ر هه ن، که ده خوازن هه ندێک بابه تى فیکرى به اڵم به رهه مبێنن، شیعره وه ل��ه ڕێ��ى بیابانیين، بێڕۆح و وشک و شیعرانه ئه و هه زارانجار عةزراپاوه ند له وه جیهانیتربێت، شیعر نییه ، شیعره کانى ل��ه ح��ه زم م��ن پێکهاته یه کى جیاوازه له هه ر ژانرێکى به وى تێکه ڵکرا ت��ر، ه��ه رک��ات ئ��ه ده ب��ى ئه وا ئه بستراکت، فیکرى به تایبه تى دى له جوانى و ته ڕى و سه وزى خۆى زۆرێک

له ده ستده دات.

بوونى شیعریی ره خنه ى :~هه یه ؟ په یوه ندى نێوان به رهه مهێنه رى ده قه شیعرییه کان و ره خنه گرى کورد

چۆن ده بینى؟له گه ڵ ره خ��ن��ه ب��ێ��گ��وم��ان -بوونى ئ��ه ده ب��دا س��ه ره��ه ڵ��دان��ى ه��ه ی��ه ، ب��ه اڵم ره خ��ن��ه ى میکانیزمى له گه ڵ ک��وردى گ��ه ش��ه ک��ردن��ى ئ��ه ده ب��ى نه هاتووه ، ک��وردی��دا ه��ه م��ی��ش��ه ره خ��ن��ه چوونه پێش و ل��ه دواوه ى گ��ه ش��ه ک��ردن و نى ا هه ڵد سه ر

ژانره كانى ئه ده بى ک��وردی��ی��ه وه ئه مه ب��ووه ، ل��ه الی��ه ک

هونه رى و روون��اک��ب��ی��رى و گرفتێکى ته کنیکى و ته نانه ت فیکریشه له دونیاى له ئه ده بیماندا، داهێنانى رووناکبیرى و الیه کى تریشه وه په یوه ندى نێوان به رهه مه ئه ده بییه کان و دونیاى ره خنه زیاتر په یوه ندى )نووسه رو ب��ه ره��ه م��ه��ێ��ن��ه ره ک��ان ن��ێ��وان په یوه ندى له وه ى زیاتر بووه ره خنه گره که ( شیکردنه وه و ده ق و دوو خوێندنه وه ى نێوان له م��ه دل��وول��ه ک��ان��ى، ده ق و راڤ��ه ک��ردن��ى دونیاى ره خنه گرى ئێمه دا دیارده ى نیفاق و دوو}وويى و به رزکردنه وه و پیاهه ڵدانى ئه م ده ق و ئه و نووسه ر له سه ر بناغه ى ناسیاوى و دیارده یه کى یه کترناسین هاوڕێیایه تى و کوشنده و ناڕه وایه ، که لة دواجاردا ناتوانین له به رده م خوێندنه وه و راڤه کردن و راستگۆیى جگه له وه ى ئه مه بین، ره خنه یيدا ده ق��ى ره خنه گرى ده گمه نى ه��ه ر ی��ان که مى میتۆده به پێى ئه کادیمى پرۆڤیشناڵ و زانستییه کان ده ق راڤه بکات، به ڵکو زۆربه ى ره خنه وه به ناوى ده یخوێنیته وه ئه وه ى جار خوێندنه وه ى شه خسى و ئینتیباعى زیاتر نه ک ده قێک، هه مبه ر له که سێکه

شیکردنه وه ى زانستیيانه ى ده ق. زۆرێ��ک ل��ه دزی��ک��ردن :~ده بینرێ؟ ئه ده بییه کاندا بابه ته له وه رگرتنى وات��ه دزی��ک��ردن��ه ئ��ه و ئایا نووسه رانى تر به بێ بڕگه و تێڕوانینى شاعیره له نێو تاچه ند ئ��ام��اژه ک��ردن کوردیدا شیعرى یاخود کوردییه کاندا

بوونى هه یه ؟نابێته به دزی��ک��ردن که سێک - هیچ به ده ست ق��ه ڵ��ه م خه ڵکانێکى ش��اع��ی��ر، خوێنده وارى ..... ل��ه که ڵکیان ه��ه ن خه ڵک و ناهۆشیارى خه ڵک وه رگرتووه خۆیان، نووسینى ژیانى به درێ��ژه دان بۆ چونکه کۆمه ڵگاى خوێنده وارو هۆشیارو زیره ک جێگاى نووسه رى درۆزن و بێبه هره که ڵکوه رگرتنانه ل��ه و ی��ه ک ن��اک��ات��ه وه ، دزیکردنه له نووسه رانى دى و به کارهێنانى ده سته واژه و رسته و بیرۆکه که ى شاعیرانى دى، که که م تا زۆر له نووسه رى بێبه هره و ئه وه ش ب��ه اڵم چ��اوق��ای��ی��م ده وه ش��ێ��ت��ه وه ، جیهاندا له نییه ئه ده بێک دی��ارده ی��ه ک��ه خاڵى بێت لێى، به اڵم هه رگیز دزیکردن و فێڵکردن له خوێنه ر که س ناکاته ئه دیب و

هونه رمه ندو شاعیر.زی��ن��دوو و ره سه ن ~: ده ق��ى

کام ده قه یه ؟- ده ق��ى زی��ن��دوو ئ��ه و ده ق��ان��ه ی��ه، که هه ڵگرى خه مى زیندوون، که راستگۆیانه ئینسانییه خه مه له گه ڵ هه ڵسوکه وت ده قیشى ره سه نایه تى ده کات، گه وره کاندا پ��ه ی��وه ن��دى ب��ه ڕه س��ه ن��ى و زم��ان و ئاستى داهێناندا، زمان و له جوانکارییه به رزو له ک��رێ��ی��ان��ه ى شكسپیر پ��رس و ئ��ه و ب��ا پرسى و ده کات باسیان شانۆگه رییه کاندا سفیرو دونیا فه نتازیه کى کۆنترین، به اڵم ره سه نى ئه و ده قانه و زیندوویى ئه و پرسیارانه به زیندوویى شكسپیریان ده ق��ان��ه ى ئ��ه و

هێشتۆته وه .~: خه ونى شاعیر بۆ ئايینده

چییه ؟ئايینده ، هه میشه بۆ شاعیر خه ونى -دونیابینییه کان شاعیرو به پێى خه ونێکه بۆ منیش هه میشه خه ونى ده گۆڕێت، عه داله ت و جوانى و پڕى بووه دونیایه ک خۆشه ویستى ئه و شتانه ى، که ئه مڕۆکه ل��ه ه��ه م��وو ک��ات��ێ��ک��ى تر

زیاتر شتى ده گمه نن.

هەمەرەنگدڵسۆز حەمە، شاعیرو نووسەر:

بێ‌یاخیبوون‌و‌تاکپه‌ڕى،‌شاعیريى‌‌و‌شاعیربوون‌مومــکـــــین‌نییه‌


کۆنسێـــــــــرتى یه‌که‌م‌ره‌زازى‌له‌‌کـــــه‌رکوک

هونه رمه ندى ناسراوى کورد ناسرى مانگه ئه م )22 -21( له ره زازى ب��ڕی��اره ب��ۆ ی��ه ک��ه م��ج��ار ل��ه شارى که رکوک کۆنسێرتێک سازبکات، وا بڕیاره داهاتى کۆنسێریته که ش وهه ژارى هه تیو مندااڵنى بۆ

شارى که رکوک بێت.ناسرى هونه رمه ند وتنه شایه نى شارى ل��ه یه که مجاره ب��ۆ ره زازى

که رکوک کۆنسێرت سازبکات.

به‌مزوانه‌‌نوێترین‌کلیپەکانى‌باڵوده‌کرێتــــــــه‌وه‌ دڵنیا‌

س��ه رچ��اوه ی��ه ک��ى ن��زی��ک ل��ه کچه هومه رندى کورد دڵنیا قه ره داغى به ~ راگه یاند »نوێترین ک��اره ک��ان��ى دڵ��ن��ی��ا ق��ه ره داغ��ى ئاماده کردنى دوو کلیپه به ناوه کانى )ب��ێ��ئ��وم��ێ��د، م��ن��ت دان��اب��وو(، که ه��ه ردوو ده ره��ێ��ن��ه ر )ش��وان و بووه ، ده رهێنانیان حسێن(کارى «سه رچاوه که وتیشى »کلیپه کانى دڵنیا له واڵتى سوید وێنه گیراوه و له کلیپانه ئ��ه م گ��ۆران��ی��ی��ه ک��ان��ى

سیدى )2009( وه رگیراوه .«کلیپه که ک��ارى ئێستا وت��ی��ش��ى خه ریکى ت��ه واوب��وون��دای��ه و ل��ه م��ؤن��ت��اژک��ردن��ی��ن و ب��ه م��زووان��ه

باڵوده کرێته وه .

نوێترین‌بەرهەمی‌لە‌سەرەتای‌مانگی‌داهاتوو‌باڵودەکاتەوە:

م��ان��گ��ی س��ەرەت��ای ل��ە ئه لبوومى ن��وێ��ت��ری��ن داه��ات��وو بەناوبانگ ه��ون��ەرم��ەن��دی »زه ک��ه ری��ا ع��ه ب��دوڵ��اڵ«

باڵوده کرێته وه .پێکهاتووه زه که ریا ئه لبومه ى ئه م

له )14( تراک.

هه فته نامه ى ئه و ژنه ى که ڕه شه باى هه ر داروپه ردوى ژنێک و خۆشویستووه

شه وى که نار ده ریایه کى هێجگار دڵته نگیان ئه وه تا

توڕه یى له خوێنما ده جمێ و*****به نده رى عه شقێکى نوێ!یانداستانێکى خوێناوى دێنێته گۆڕێله وه رزێکاله قومێکاسوێندى فه نابونت ده خۆم

پێش ئه وه ى له هیجره تێکا سه رم بخۆى

که چى که ده ستم ده ڕۆێنم له م ره قه دائه نجه م له قژتا ون ده بێ

ده چمه وه ناو )نازانم(وجارێکى ترله ژێر نینۆکم گوڵ ده گرێخوشمده وێىبه بێ ئومێدبه بێ زه وى سه وز ده بم

13

بێریڤان بابانى

نوێترین هەواڵی هونەری

ئێستا ک��ه ده زان��ی��ن ه��ه م��وم��ان بێگومان هه یه ڕێکخراوگه لێک ل��ه ک��وردس��ت��ان��دا ک��ه ه��ه س��ت��اون ب��ه خ��ۆ ئ��ی��ع��ان��ک��ردن و خوێندکاران مافه مانى ب��ه خ��اوه ن��ى خ��ۆی��ان و داک��ۆک��ی��ک��ارى م��اف��ه ک��ان��ی��ان ده زان��ن، مه هام که ته نها ده زان��ی��ن هه موومانیش له پشت دامه زراندنى ئه م ڕێکخراوانه وه ئه وه یه خوێندکاران به خزمه تکردنى که هه ستن له هه رکوێیه ک بێت ئیدى بێئه وه ى جیاوازى له نێوان گوند و شاردا بکه ن، ئه م ڕێکخراوانه مێژوویه که خ��اوه ن��ى و ک��ه ه��ه ری��ه ک��ه ی��ان له ڕێگه ى ویستوویانه ئه وه نده ى واڵت��ه دا له م ڕیکامه وه خۆیان بناسێنن ئه وه نده نه یانتوانیوه

خۆیان له ڕێگه ى کاروپیشانى و بناسێنن خۆیان پرۆژه کانیانه وه به ڕاستى ب��ده ن ک��ه ئ��ه وان ه��ه م��ووالی��ه ک��ى ته نها و خوێندکارانن چینه کانى نوێنه رى جدیه ئاوڕدانه وه یه کى ئه وان سه ره کى خه مى به دیوێکیتردا ده توانین وات��ه له خۆندکاران، بڵێین ئه م ڕێکخراوانه وتنیان زۆر جیاوازتربووه

ل��ه ک��ردن��ی��ان، ئ��ه م ڕێ��ک��خ��راوان��ه نه ک له گونده کانیشدا به ڵکو هه رله شاره کاندا له داماوى پ��رس��ی��ار و بێن ن��ه ب��ووه ج��ارێ��ک خوێندکاران بکه ن و ئه و باره ناخۆش و قورسه له سه رشانى خوێندکارانى گوند سووک بکه ن، ده توانین بڵێین ئه م ڕێکخراوانه هێنده ى وه ک

پاشکۆیه کى حیزب هاتوونه بوون ئه وه نده ئه و که له خه مى ب��وون نه هاتوونه ته بۆئه وه و که به خوێندکارانیانداوه ب��ن متمانه یه دا ئیدعاى خزمه تکردن و هاوکارى خوێندکاران المه به ست بووه ، هێشتان له نێوان دووڕیانێکدا ماونه ته وه که ئایا ده توانن له چوارچێوه ى حیزب بچنه ده ره وه و به ڕاستى نوێنه رى خوێندکاران بن یان ئه وه یه ته نها وه ک منافه سه ى ڕێکخراوه یی که پێویسته ئ��ه وه ى وه ک ب��وون هاتوونه ته هاتووه ته واڵت��ه ک��ه ل��ه م حیزبێک ه��ه ر مه یدانه که وه و بوونى هه یه له ملمانێکاندا له سه ر ده زان��ێ��ت واڵت ب��ه خ��اوه ن خ��ۆى و ساحه ى سیاسى کورد ئه وا ده بێت له مه یدانى

ڕێکخراوه یشدا ڕێکخراوێکى هه بێت وشان به شانى باقى ڕێکخراوه کانیتر قسه به ناوى خوێندکارانه وه بکات و خۆى به خاوه نى ته واوى که ئه وه ى له کاتێکدا بزانێت، خوێندکاران

و هه رگیزیش ناکه ن به ناوه وه قسه ى ئه وان بیریان لێناکه نه وه ئه وه خوێندکارانى گوند و که هێشتان گوندنشینانه یه خوێندکاره ئه و ڕێ��ک��خ��راوێ��ک ن��ه چ��ووه ت��ه الی��ان��ه وه و ئه و له پێناویدا ئ��ه وان که گوایه هاوکارییه ى به خوێندکاران پێشکه ش ب��وون هاتوونه ته بۆ ڕاستیه ى ئ��ه م که سێک ئه گه ر بکات، ده رکه وتووبێت خودى ئه و که سانه یه که خۆیان خوێندکارن له گونده کاندا و وه وه ک که سێکیش ئه گه ر له و ڕاستییه به ئاگا نه بووبومایه ئه به د

ن��ه م��ده ت��وان��ى پ��ێ��داگ��رى ل��ه وه ب��ک��ه م و بڵێم گوند به خوێندکارانى خزمه تێک هیچ ڕێکخراوێکه وه هیچ ل��ه الی��ه ن ن��ه ک��راوه له هه رکوێیه ک که به مه به ستى خزمه تکردنى به درێژایى ب��وون، هاتبێته خ��وێ��ن��دک��اران مێژووى رزگاربوونى کوردستان و حکومڕانى حیزبه و ئه وا هه ر له کوردستاندا حیزبه کان ڕێکخراویکى خوێندکارى له گه ڵیدا هاته بوون که میان مێژوویه کى بڵێین ناتوانین بۆیه خزمه ت نه یانتوانیوه ئ��ه وه ش له به ر هه یه به خوێندکاران بکه ن، گونده کان وه ک ئه وه ى پشتگوێ تره وه خزمه تگوزارى له الیه نه کانى خراوه و ئاوڕى لێنه دراوه ته وه ئه وا هه مدیس

له ڕووى خزمه تىته واو خ��وێ��ن��دک��اران��ی��ش��ه وه ڕێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى بچوکترین ن��ه ت��وان��راوه و خ��راون پشتگوێ ه��اوک��ارى ک��ه ب��ه و ڕێ��ک��خ��راوان��ه ده کرێت به چینى پێشکه ش بێت له هه رالیه نێکه وه به شێک وه ک ب��ک��رێ��ت خ��وێ��ن��دک��اران وتمان پێشتر وه ک گ��ون��د، له دانیشتوانى له سه ر کۆده کاته وه ڕێکخراوانه ئه م ئ��ه وه ى که هه موویان ئه وه یه ئاواز یه ک خوێندنى واڵته وه ئ��ه م خوێندکارانى ت��ه واوى ب��ه ن��اوى

ڕاسته قینه ى به نوێنه رى خۆیان و قسه ده که ن له کاتێکدا ده زان��ن، خ��وێ��ن��دک��اران ت��ه واوى ئ��ه وه ى هاوکارى و داکۆکی بێت الى ئه م ڕێکخراوانه تاکو ئێستا بۆ خوێندکارى گوند

و ته واوى خوێندکاارن نه کراوه ئ��ه وه ى ده بێته ب��ه اڵم ب��ه س، و ته نها ووت��ن��ه و ڕێکخراوانه ک��ه ئ��ه و وت��اران��ه ئ��ه م کۆتایى به ناوى خوێندکارانه وه ده یده ن ئه وه یه که دواجار به وه بڕوایه کیان خوێندکارانه ش هیچ ئه و نامێنێت که کێ نوێنه رى ڕاسته قینه ى ئه وانه .

عه زیز ئاالنى

م��ن��ى ه��اواڵت��ى ل��ه ن��او پ��اس��دا ده خ��وێ��ن��م��ه وه

ته نها خوێندنه وه که ده زان��م هه ڵدانه وه ى له نییه بریتى به ڵکو پ��ه ڕه ن��ووس��راوه ک��ان، لێکدانه وه و ب��ی��رک��ردن��ه وه و ته ماشاکردنێکى سه رنجدان و بنیاتنه رانه یه ، ره خنه گرانه ى واته ماشاى ه��اواڵت��ى م��ن��ى که ده ک��ه م، شتێک ه��ه م��وو ئیتر باشتربێت، له وه ده ک��را ب��ه ر باس و ئ��ه وه ده خ��ه وه فکرو ل��ه گ��ه ڵ ل��ێ��ک��ۆڵ��ی��ن��ه وه من ئه رکى که خۆمدا، ناخى ئه و باشترکردنى بۆ چییه ، له و ه��ه ر بینیم، ک��ه ش��ت��ه ى کارکردن و ده که ومه ساته وه که سانى ب��ه راوێ��ژک��ردن

شاره زاى ئه و بواره . ت��ه ن��ان��ه ت ه��ه م��ی��ش��ه ل��ه ه��ه وڵ��ى ئ��ه وه دام ک��ه خۆم مێشکم رۆش��ن��ب��ی��رب��ک��ه م و پ��ڕب��ک��ه م ل��ه زان��ی��ارى نوێ و ه��اوچ��ه رخ، ل��ه ب��ه رئ��ه وه ئه و له ده ست ک��ه م��ه ش ده رف��ه ت��ه خ��ۆم ن��اده م، ک��ه ل��ه ن��او یان کتێب، به ڵکو پ��اس��دام، رۆژنامه یه کم ی��ان نامیلکه ، ب��ه ده س��ت��ه وه ی��ه و ب��ه وردى هه رشتێکى ده ی��خ��وێ��ن��م��ه وه ، تازه م بینى سودى لێوه رگرم، ه��ه ر ک��ه م��وک��وڕی��ی��ه ک��ه م ب��ه دی��ک��رد ه��ه ر زوو ت��ێ��دا یان رۆژنامه که ، ده یگه یه نمه نووسینه که ، س��ه رچ��اوه ى راستیم )م��ن( ل��ه وان��ه ی��ه چونکه ب��ه اڵم ن��ه پ��ێ��ک��اب��ێ��ت، له گه ڵ گ��ف��ت��وگ��ۆم ده رگ��اى نه کردوه ته وه سه رچاوه که دا دڵنیانیم، به گفتوگۆ، له یه کترى راسته کان هه ڵه و تێده گه ین، جیاده که ینه وه ، یه کترى ل��ه ده گه ینه دۆزینه وه ى رێگه یه ک به اڵم ئ��ه ک��ات��ه وه ، کۆمان که ب��ه ی��ه ک��ت��ر ن��ه ن��اس��ی��ن و گوێ له ن��ه گ��رت��ن، ی��ه ک��ت��رى ل��ه دوورده که وینه وه ، یه کترى په رته وازه ت��وان��اک��ان وزه و په تاى ڤ��ای��رۆس��ى ده ب��ن، به ده ستى دی��ک��ت��ات��ۆری��ه ت خ��ۆم��ان ب��اوده ک��ه ی��ن��ه وه ، ب��ه گ��وێ ل��ه ی��ه ک��ت��رى گرتن به هى ئه بێت هه موو گوێیه ک هه موومان ک��ه وات��ه خ��ۆم��ان، ده بیستین، ی��ه ک وه ک ت��ێ��ده گ��ه ی��ن و ی��ه ک وه ک کار پێکه وه ب��ه ه��ه ره وه زی��ش ئ��اوه دان��ک��ردن��ه وه ى بیرو ب��ۆ

عه قڵ و واڵتمان ئه که ین. به جۆرێک ج��اره و ه��ه ر به ک��ه وات��ه ده خ��وێ��ن��م��ه وه ، بیرده که مه وه ، جۆر چه نده ها ب��ه م ب��ی��رک��ردن��ه وه ده گه مه ج��ۆراوج��ۆران��ه ش هه مه ستایله دۆزی��ن��ه وه ى ناسینى ژی��ان و ج��ۆره ک��ان��ى فێرده بم، خ��ه ڵ��ک، خ��ۆم و فێرده که م، فێربوونم دواى ل��ه ی��ه ک��ک��ات��دا ه��ه ردوو منى که واته ئه که م، کاره که خۆمه وه له جێگه ى هاواڵتى ب��ۆ واڵت س��ه رک��رده ی��ه ک��م

گه ل و نه ته وه که م.

په روه رده و فێرکردنwww.SURENS.com

سێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593 12مامۆستا رێبوار حه مه سدیق :

مامۆستا‌سه‌رچاوه‌یه‌که‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ى،‌که‌‌خوێندکاران‌ده‌رسى‌رووخاندنى‌کۆمه‌ڵگا‌فێرببن

ب��وودج��ه ى ئ��اس��ت��ى :~و گرنگى پ��ه روه رده بۆ ته رخانکراو کاریگه ریی له سه ر داهاتووى سیستمى

په روه رده چيیه ؟هه موو گومانێک هیچ به بێ -سه رکه وتووه کان سازنده و گۆڕانکارییه هه یه راس��ت��ه وخ��ۆی��ان په یوه ندییه کى له گه ڵ ئێمه ب��ا ئ��اب��ووری��دا، ل��ه گ��ه ڵ خۆماندا درۆ نه که ین، بۆ نموونه پێویسته هه بێت تایبه تیان تاقیگه رى مندااڵن بۆ نیشاندانى ئه و ده رسانه که مامۆستا وانه ى نموونه ساده ترین ده ک��ات، باسى باسى مامۆستا ئه گه ر جوگرافیایه ، جۆره جیاوازه کانى ئاژه ڵه کان ده کات له شاخه کانى کوردستاندا زۆر باشتره که له تاقیگه یه کى تایبه ت به جوگرافیادا ببینن و ئاژه ڵه کان راسته وخۆ مندااڵن ته نانه ت باوشبکه ن به ماکێت و په یکه رى ده رسانه ئ��ه و چ��ۆن ئ��اژه اڵن��ه ، ئ��ه و ئاڕاسته ى زی��ن��دو ب��ه ش��ێ��وازێ��ک��ى ک��ه ده بێت کاریگه رتر ده کرێت خوێندکار یان تیۆرى، مردوو شێوازێکى چاو له کاتێک باس له مێژوو یاخود زانست یان خۆرهه تاو ئه ستێره نموونه ى )نۆ ئاسمان( زۆر باشتره که له ساڵیت سود مامۆستا ک��ه ئ��ه وه ى ت��ا وه ربگیرێت، بکات، شتانه ئ��ه و باسى ده م به ب��ه س هه ندێک جار هه ست به وه ده کرێت ئه و خۆى مامۆستاکه ش ته نانه ت که ده کات مندااڵنى ئاڕاسته ى که شتانه له به رى ب��ه س ی��ان نییه ، پێى ب��اوه ڕى به جوانى ئ��ه وه ى ک��ه ب��ه ب��ێ ک��ردووه ، تێبگات ره نگه زۆربه ى ئه و شتانه لێى له به رى وش��ه وه ک��و ده ک��ات باسى که ک��ردووه ، ت��ا ئ��ه و راده ی��ه ى ک��ه تواناى ئه و وێنه ى مێشکیدا له نێو نییه ئه وه ى ئه ستێره یان خۆرهه تاوه دروستبکات، وه وا هه ستده که م پێویسته زۆرتر له و بوارانه دا له ئامێرو ساڵیدو کۆمپیوته رو ڕه نگاو هه روه ها جواڵو وێنه یه کى ڕه ن��گ س��ود وه رب��گ��ی��رێ��ت، ب��ۆ ئه وه ى ناوه ڕۆکى له جوانى به قوتابیان که بۆ بێگومان که تێبگه ن، ده رس��ه ک��ان بودجه یه کى پێویسته مه به سته ش ئه م

گونجاو ته رخانبکرێت.په یوه ندى ئ��اس��ت��ى :~بنه ماڵه کان مامۆستایان و خوێندکاران

چۆن هه ڵده سه نگێنیت؟- به بێ هیچ گومانێک هه رچه ند مندااڵن و ن��ێ��وان پ��ه ی��وه ن��دى ئ��اس��ت��ى قوتابیان ب��ن��ه م��اڵ��ه ى م��ام��ۆس��ت��ای��ان و به هێزتربێت، ئاستى ئه نجامى به رنامه ى هه ر باشتربێت، ده ت��وان��ێ��ت پ��ه روه رده به به رده وامى که پێویسته له به رئه مه ش کۆبوونه وه بکرێت له گه ڵ مامۆستایان و

سه باره ت ئاگاداربکرێنه وه بنه ماڵه کان و ب��ه گ��رن��گ��ى پ��ه ی��وه ن��دى ه��ه ردووال، الیه نى هه م منداڵ پێویسته چونکه مامۆستایان و هه م بنه ماڵه وه پشتیوانى ئه وه یه گرنگتر هه موو له بکرێت و حه فتاکان شه سته کان و سه رده مى که به سه رچووه و له ساڵى )2010(ى زاینى و

یه ک و ب��ی��س��ت و س��ه ده ى کۆمپیوته رو س��ه رده م��ى په یوه ندى ته کنه لۆژیا، بنه ماڵه و ن��ێ��وان زۆر ق��وت��اب��خ��ان��ه به ج��ی��اوازت��ره و مانایه کى تر ئامانج په یوه ندییه ل��ه و کێشه ى دۆزینه وه ى هه م م��ن��دااڵن��ه ، زانستى ب��وارى ل��ه

ه��ه م ل��ه ب��وارى ده روونى، نه ک ئه وه ى ک��ه وه ک��و راب��ردوو مامۆستا به دارێکه وه بترسێنێت و م��ن��دااڵن

پێویسته پێچه وانه وه به م��ام��ۆس��ت��ا ه��ه م��وو ه��ه وڵ��ى خ��ۆى ب��دات

ئ��ه وه ى که ب��ۆ ر کا ێند خو

بێت، م��ام��ۆس��ت��ا بینینى ت��ام��ه زرۆى هاورێى قوتابێت برواى ته واو هه بێت ت��ا خ��وێ��ن��دک��ار بتوانێت ن��ێ��وان��ان ل��ه کێشه کانى ژیانى له هه موو بوارێکدا

بۆ مامۆستاکه ى باسبکات.~: له کاتێکدا که ده زانن له هه موو جیهاندا بۆ یه ک پۆل یان دوو پۆل ڕاوێژکارێکى ده روونیو دکتۆرێکى پسپۆڕ هه یه ، له خوێندنگاکانى ئێمه ڕاوێژکارى و بۆ چه ند که سى پسپۆڕ

به خوێندکاران کێشه کانى مه سه له ى تایبه تى له بوارى ده روونیدا هه یه ؟ به کێشانه ئه و په یوه ندى هه روه ها

بنه ماڵکانه وه چییه ؟- به داخه وه ئێمه به س یه ک مامۆستامان هه یه ، هه ر خوێندنگه یه ى که من ده وامى تێدا ده که م یه ک مامۆستامان

قاره مان( )مامۆستا به ناوى هه یه که خوێندگه یه ک له به ڕاستى که )95( مامۆستاى هه یه ، ناتوانێت ئه و هه موو کاته ى خۆى ته رخانى مندااڵن بکات له به ر ئه وه ش هێشتا له و بواره دا ئێمه کێشه مان هه یه ، له الیه کى تره وه له خوێندنگه و واه��ه س��ت��ده ک��ه م م��ن ئه وروپا له کۆمه ڵگاى کوردیدا زۆرتر پێویست به و مامۆستاو پسپۆڕه ده رونیانیه به ڕاستى چ��ون��ک��ه ، ک��ان ه��ه ی��ه

هه ڵه و بیرکردنه وه مان ئێمه زۆرینه ى منداڵه کانمان که بۆیه نادروستانه یه زۆر م��ن ده روون��ی��ان ه��ه ی��ه کێشه ى قوتابخانه کاندا که له ده زان��م به باشى گرنگییه کى جدى بدرێت به و مه سه له یه ، به تایبه تى بۆ خوێندکارانى کچ چونکه له مه ترسى کێشه ى له ک��وڕان زۆرت��ر ئامار ئ��ه م��ه ب��ن��ه م��اڵ��ه ک��ان��ن، کۆمه ڵگاى ده ی��س��ه ل��م��ێ��ن��ێ��ت، کوردى سه رانسه ر توندوتیژییه م��ن��داڵ و... ئ��اف��ره ت و دژى به دڵنیاییه وه ه��ت��د، بنه ماڵه زۆرب��ه ى ل��ه کێشه ک��وردی��ی��ه ک��ان��دا پیاوان و ل��ه ن��ێ��وان ه��ه ی��ه ناڕاسته وخۆ ئ��اف��ره ت��ان��دا ک��ێ��ش��ه ى ده روون��ى دروس��ت��ده ک��ات بۆ ، ن ا ر کا ێند خوه��ه روه ه��ا ب��ه ب��ێ گ��وم��ان زۆرب��ه ى له و ده روون��ن��اس��ان منداڵ ب��اوه ڕه دان ئه وه ى ئاوێنه یه و وه ک��و ک��ه ل��ه م��اڵ��ه وه

ده یبینێت و ده یبیستێت وه کو ئاوێنه یه ک ئه مه ش له به ر و ه��ه ر ره ن��گ��ده دات��ه وه من له و باوه ڕه دام بنه ماڵه ى نه خۆش له نه خۆش خوێندکارى ده روونییه وه بوارى دروستده کات، ئه گه ر مامۆستاش خۆى کاته ئه و هه بێت، ده روون��ى کێشه ى ب��اردۆخ��ه خ��راپ��ه ک��ه ئ��ه وه ن��ه ى ت��ر په ره

ده ستێنێ.مامۆستایانى ئ��ای��ا :~باشن نموونه یه کى خۆیان کوردستان

پێچه وانه وه ب��ه ی��ان م��ن��دااڵن ب��ۆ بۆ دروستده که ن کێشه جار هه ندێک

قوتابیان؟نووستوویه ک ه��ی��چ ل��ه ڕاس��ت��ی��دا هۆشیار ت��ر نوستویه کى ناتوانێت بکاته وه و له گه ڵ رێزماندا بۆ هه موو قوتابخانه کاندا له ئێمه مامۆستایان بوتڵى ک��ه م��ام��ۆس��ت��ام��ان ه��ه ی��ه حه وشى ن��او ف��ڕێ��ده دات��ه ئ��اوه ک��ه ى سه رچاوه یه که خ��ۆى خوێندنگاکه ب��ۆ ئ��ه وه ى ک��ه خ��وێ��ن��دک��اران ده رسى

رووخاندنى کۆمه ڵگا فێرببن. خۆت ب��ۆچ��ون��ى وه ک :~که م و کوریه کانى په روه رده له چى دا

ده بینى ؟ و ک��ه م نه بونى به هۆى ب��ه داخ��ه وه -له سه ر زۆر هه یه ره خ��ن��ه ى ک��وری، ل��ه هه موو پ��ه روه رده س��ی��س��ت��م��ى

بواره کاندا له وانه :1- ئاستى بودجه ى پێویست بۆ به رنامه

په روه رده ییه کان.ل��ه س��ه ر سه رجه م ئ��ام��ارى 2-ن��ه ب��ون��ى بواره کانى بۆ نموونه )ئاستى تێگه یشتنى مامۆستا، تواناى ئاستى خوێندکار، ئاستى رووناکبیرى بنه ماڵه کان و نه بوونى خشته یه کى هه فتانه بۆ پێداویستییه

مادى و رووناکبیرییه کان(.3- نه بوونى گه شتى زانستى بۆ نێو شارو ده ره وه ى بۆ شاره زابونى زیاتر له کلتورو ناوچه کان....هتد ف��ه ره��ه ن��گ��ى له گه ڵ هه موو ئه وانه من واهه ست بارزدۆخ زه مه ن تێپه ڕبوونى به ده که م ئێمه پێویسته له به رئه وه ش باشترده بێت له ئه زموونى واڵتانى سه رکه وتوو ده رس

فێرببین.پرسیار کۆتایى وه ک��و :~هه یه ، دڵته زێنت بیره وه رییه کى چ

سه باره ت به په روه رده ى کوردستان؟له له ئێستا به ر ساڵ چه ند ب��ه داخ��ه وه -به چ��اوم حه سه ن( حه مه )موانى الدێ کاره ساتێکه دڵته زێن که وت که به ڕاستى

شایه نى ره خنه یه .ژوورێکى له خوێندکار )45( له زۆرتر خراپ و کورسییه کى له سه ر بچووک نه گونجاو دانیشتبوون و ژووره که یان به سود وه رگرتن له ته خته ره شێکه وه دابه شکردبوو یه که م مامۆستاى که به شه وه ، دوو به بیرکارى وان��ه ى ی��ه ک��ه م��دا ل��ه ب��ه ش��ى له ودیوى دووه م م��ام��ۆس��ت��اى ده وت��ه وه ، رێزمانى کوردى وانه ى ڕه شه که وه ته خته ده وته وه ، که هیچ کام له مامۆستاکان و تێنه ده گه یشتن و له یه ک خوێندکاره کان دڵته زێنتر س��ه رن��ج��ڕاک��ێ��ش��ت��رو ل��ه وه ش به خوێندکارێک ه��ه ر ک��ه ئ��ه وه ب��وو گۆڕینى یه ک کورسى له ژوورى وانه ى زمانى وانه ى ژوورى ده ڕۆیشته بیرکارى

کوردییه وه !!!* شارەزا لە بوورای ئامار

ئازاد ئیبراهیم ئه حمه د

دیمانە: سیروان سنەیی *

ڕێکخراوه‌کان‌له‌خه‌مى‌خوێندکاره‌‌گوندنشینه‌کاندا‌نین

فۆتۆ: سیروان سنەیی یاریدەدەری بەرێەوەبەر لە قۆتابخانەی زەرگەتەی بنەڕەتی

له 1968 ساڵى له حه مه دڵسۆز سلێمانى له دایکبووه ، سه ره تایى و له سلێمانى ئاماده یى و ناوه ندی )1993( ساڵى له ت��ه واوک��ردووه ، کۆلێژى - م��ووس��ڵ زان��ک��ۆى ده یان ته واوکردووه ، ئه ندازیارى نووسیوه وت��ارى لێکۆڵینه وه و کۆمه اڵیه تى و پ��رس��ه ل��ه س��ه ر فه رهه نگیيه کان، ڕؤش ن��ب��ی��رى و دیوانى ژن��ان، له سه ر به تایبه تى )ل��ه ک��ۆت��ای��ی��دا ب��ی��رم ک��ه وت��ه وه پایزێکدا له بکه م، ته ماشاى خۆم ده مخوازێت(، به چاپ گه یاندووه، هۆڵه ندا له )1998(وه ساڵى له ئێستاش ئ��اگ��ۆس��ت��ى، ل��ه ده ژی لێره کوردستان بۆ گةر اوه ته وه

ده ژى .

~: به کێ ده وترێت شاعیر و شیعرى کوردى له چ ئاستێکدایه ؟

هه ڵکه وته ى که که سێکه، شاعیر -رۆحيى و ده روونى جیاوازتره له که سانى تر، پانتایى دیتن و بۆ زیاتر چاوى که سێکه زی��ات��ر ل��ه ه��ه س��ت و دةروون��ی��دا هه یه ب��ۆ ه��ه س��ت��ک��ردن و گ��وزارش��ت��ک��ردن له و هه ستانه ، شاعیر که سێکه له خه لیفه تیدا تایبه تییه توانایه کى به هره و هه ڵگرى هه ڵسوکه وتکردن دی��ت��ن و ڕووى ل��ه مه خلوقێکه رووداوه کاندا، ژیان و له گه ڵ خۆى بینینى هۆشیارى و هه ست و به پێناسه ژیان هاوکاتیش ده چه وسێته وه و ده کاته وه ، به نیسبه ت شیعرى کوردیش، به پاشخانى ب��ڕواى من رۆشنبیرى ک��وردى و ئێمه ئ��ه ده ب��ى فه رهه نگى ه��ون��ه رى و پانتایى شیعر شیعريى، له ده قى بریتییه تا ئێمه یه ئ��ه ده ب��ى کلتوورى ب��ه رف��راوان��ى ده ل��ه م ئ��ه وه ى له گه ڵ ساته وه خته ش ئ��ه م چیرۆک و رۆم��ان و ده قى دواییدا ساڵه ى به رهه مهاتووه ، گرنگیش فیکرى ده قى ب��ه اڵم ت��اه��ه ن��ووک��ه ش ه��ه ر ژان��ره ئێمه ئه ده بى کلتوورى گرنگه ى ئه ده بییه کوردى شیعرى شیعره ، پێکده هێنێت گۆران و نالى و وه ک��و گرنگى شاعیرانى محه مه د ب��ێ��ک��ه س و ش��ێ��رک��ۆ م��ه ح��وى و که به رهه مهێناوه ، عوسمانى عومه ر له ریزى شاعیره گه وره کانى دونیادان، به بڕواى من شیعرى کوردى ده قى وه هاى ده قى ئاستى ک��ه ل��ه ب��ه ره��ه م��ه��ێ��ن��اوه ، جیهانیدابن و تواناى داهێنان و ده وڵه مه ندى و گرنگى زمانى کوردى به رجه سته ده کات، فراوانترین شیعر که له به رئه وه ش هه ر پانتایى کلتوورى ئه ده بى ئێمه یه ، ئه وه ش به و مانایه دێت، که تاکى کوردیش هێشتا به شیعرى و رسته ى نزیکه ، شیعره وه له قافیه سه رنجى راده کێشێت، شیعر هێشتا پێگه ى خۆى له ناو میلله تانى رۆژهه اڵتى له ده ستنه داوه و کورد له وانه ش ناوه ڕاست،

بایه خ و ئاماده یى خۆى هه یه. تاکى ب��ای��ه خ��دان��ه ئ��ه و :~کورد به خوێندنه وه به گشتى و شیعر

به تایبه تى له چى ئاستێکدایه ؟

~: خوێندنه وه و گرنگیدان به کوردى کۆمه ڵگاى پێموایه خوێندنه وه ، کتێب و نه خوێنده واره ، کۆمه ڵگایه کى ب��ه ه��ون��ه رو فیکرو گ��رن��گ��ی��دان زۆر ئاستێکى ل��ه ج��وان��ى شیعرو الوازدایه ، خوێندنه وه و گرنگیدان به مه عریفه و هونه رو وردبوونه وه له خوێندنه وه و کتێب پێده چێت ژیان له ناو ته نها به کتێب گرنگیدان خه ڵکى نوخبه دا بوونى هه بێت، نه بووه ته کلتوورێکى کۆمه اڵیه تى خوێنده وارو ک��ۆم��ه ڵ��گ��ا وه ک��و

مۆدێرن و پێشکه وتووه کان.ش��ی��ع��رو :~

له شیعر به بایه خدان له ئ��ه وروپ��ا

چ

شیعره کانتدا له تاراوگه ئاستێکدایه ، ره نگيداوه ته وه ؟

ئه وروپاو کۆمه ڵگاکانى بڕواى من به -شارى پیشه سازى و کۆمه ڵگاى ئ��ه وروپ��ا کۆمه ڵگاى ملیۆنى و بیست گ��ه وره ى

ف��ه ره��ه ن��گ��ى س��ه رم��ای��ه دارى و به گه شتنى ده س��ه اڵت

ده وڵ��ه ت��ى م��ۆدێ��رن��ه ،

ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى برغوکردنى ب��ه

م��رۆڤ��ه و پانوپلیشکردنه وه ى

خه ونه ف��ان��ت��ازی��او ش��ه ف��اف��ه ک��ان��ى

خه وبینينة، ع��ه ش��ق و وه کو شیعر ه��ه رب��ۆی��ه

له به شێک وه ک��و ژی��ان، له به ر تاکه که سى فانتازیان

کلتووره ئ��ه و ه��ه ڕه ش��ه ى بێگومان پ��ی��ش��ه س��ازی��ی��ه دای��ه ،

ت��اراوگ��ه راس��ت��ه وخ��ۆ ک��ارى له من دونیابینى رۆح و ده روون و

ت��ه واوى کاریگه رى ب��ه ک��ردووه و له سه رم داناوه ، هه ر بۆیه ده شێت له شیعره کانیشمدا کاریگه رى دانابێت.

~: یاخى بوون الى شاعیر حه مه ده بینرێت؟دڵسۆز ک��ه ی��دا ل��ه

له چى یاخیيه ؟ساته وه خته وه ل��ه و شاعیر یاخیبوونى -ده ستپێده کات، که ده بێته شاعیر، که خودا به شاعیريى خه لقى ده کات، بێ یاخیبوون و مومکین شاعیربوون شاعیرى و تاکپه ڕى نییه ، من له زۆرێک له پێکهاته و پێدراو و ماناکانى ژیان یاخیم، له هۆشیارى و هه ستى خۆم یاخیم، له مرۆڤ یاخیم، خه ڵقى خ��ودا ب��وون��ه وه ره فێڵبازترین ک��ه ماسکاوييانه ده م��وچ��اوه ل��ه و کردبێت، ی��اخ��ی��م، ک��ه س��ه رش��ه ق��ام و ن��او کۆاڵن و به ته واوى په یوه ندییه کانى تره وه یه ، له م ژیانه یاخیم، که جوانییه ک چییه ، مانایه ک

چییه ، عه داله ت چییه تێيدانییه .

~: شیعر چێژه کاتێک چ فیکريیه ؟ بابه تێکى ی��ان چێژه وه له ده توانێت شیعرى ده قێکى

تێپه ڕێته سه ر بابه تێکى فيکرى، ئه و کوردییه کاندا له ده ق��ه تاچه ند

به رجه سته بووه ؟- پێموایه ده که وینه هه ڵه یه کى له چێژوه رگرتن که گ��ه وره وه ،

جیابکه ینه وه ، بیرکردنه وه ئه وکات نووسینى تێکستێک به مه به ستى گه یاندنى چێژ بۆ ته نها خ��وێ��ن��دن��ه وه ی��ان

چێژوه رگرتن وه کو گه ڕانه به کۆاڵنه کانى پ��اری��س��دا، ب��ه اڵم پ��ه ڕۆی��ه ک��ى ره ش��ی��ش به

بۆ چێژوه رگرتن به سترابێ، چاوانمانه وه راڤه کردنى بیرکردنه وه و بابه تى خۆشى سوکرات و وه ک��و ف��ه ی��ل��ه س��وف��ه ک��ان��ى ئ��ه ف��ات��وون و ئ��ه رس��ت��ۆ ب��ووه ، دی��اره

به شێکى تێکستێک هه ر خوێندنه وه ى زۆر له هه ڵسوکه وت و کۆششى مرۆڤ چێژوه رگرتن به گه شتنه بۆ ژیاندا، له به اڵم پیيانوایه ، ئه رستۆش فرۆیدو وه کو مانایه کى چ��ێ��ژوه رگ��رت��ن��ی��ش خ��ۆى ب��ۆ هه ربۆیه رێ��ژه ی��ی��ه ، ن��ی��ی��ه و ره ه��اى له و شیعر ره ن��گ��ه ک��ه بڵێین، ده ک��رێ��ت که بێت، ناسکانه هونه رییه پێکهاته ره نگ و جوانى و ماناو هێنده ده کرێت ئاستدا، له شه فافترین بێت ده نگى زمان دیاره خوێنه ره کانى، ببه خشێته چێژ که دونیابینى تێکست و ن��اوه ڕۆک��ى به پێى ناوه ڕۆکى شێوه و دونیاو شاعیره کان، )دژى من ده گۆڕێت، تێسته کانیش شیعراندنى شیعرو فه لسه فاندنى قه ره باڵغکردنى دژى فه لسه فه م، ماڵى ناسک و پڕ مۆسیقاى شیعرم ئاڵۆزه کانى دونیا پرسیارو به شیعر پانتایى م��اڵ و فیکر(، پانتاییه ک ده بێت ده کرێت و بێت ب��ۆ گ��وزارش��ت��ک��ردن له مه ینه تى و گومان و ئ��ازارو مرۆڤ، پ��رس��ی��اره ک��ان��ى نه ک زم��ان��ى شیعر ب��ه فه لسه فه ، زم��ان��ى ناکرێت ه��ه رگ��ی��ز شیعرى ده ق��ێ��ک��ى مامه ڵه ى هه مان

تێکستێکى ف��ه ل��س��ه ف��ى که ب��ک��ه ی��ن، به تێکى با

ف��ی��ک��رى

ده وروژێ��ن��ێ��ت، هه ندێک نووسه ر هه ن، که ده خوازن هه ندێک بابه تى فیکرى به اڵم به رهه مبێنن، شیعره وه ل��ه ڕێ��ى بیابانیين، بێڕۆح و وشک و شیعرانه ئه و هه زارانجار عةزراپاوه ند له وه جیهانیتربێت، شیعر نییه ، شیعره کانى ل��ه ح��ه زم م��ن پێکهاته یه کى جیاوازه له هه ر ژانرێکى به وى تێکه ڵکرا ت��ر، ه��ه رک��ات ئ��ه ده ب��ى ئه وا ئه بستراکت، فیکرى به تایبه تى دى له جوانى و ته ڕى و سه وزى خۆى زۆرێک

له ده ستده دات.

بوونى شیعریی ره خنه ى :~هه یه ؟ په یوه ندى نێوان به رهه مهێنه رى ده قه شیعرییه کان و ره خنه گرى کورد

چۆن ده بینى؟له گه ڵ ره خ��ن��ه ب��ێ��گ��وم��ان -بوونى ئ��ه ده ب��دا س��ه ره��ه ڵ��دان��ى ه��ه ی��ه ، ب��ه اڵم ره خ��ن��ه ى میکانیزمى له گه ڵ ک��وردى گ��ه ش��ه ک��ردن��ى ئ��ه ده ب��ى نه هاتووه ، ک��وردی��دا ه��ه م��ی��ش��ه ره خ��ن��ه چوونه پێش و ل��ه دواوه ى گ��ه ش��ه ک��ردن و نى ا هه ڵد سه ر

ژانره كانى ئه ده بى ک��وردی��ی��ه وه ئه مه ب��ووه ، ل��ه الی��ه ک

هونه رى و روون��اک��ب��ی��رى و گرفتێکى ته کنیکى و ته نانه ت فیکریشه له دونیاى له ئه ده بیماندا، داهێنانى رووناکبیرى و الیه کى تریشه وه په یوه ندى نێوان به رهه مه ئه ده بییه کان و دونیاى ره خنه زیاتر په یوه ندى )نووسه رو ب��ه ره��ه م��ه��ێ��ن��ه ره ک��ان ن��ێ��وان په یوه ندى له وه ى زیاتر بووه ره خنه گره که ( شیکردنه وه و ده ق و دوو خوێندنه وه ى نێوان له م��ه دل��وول��ه ک��ان��ى، ده ق و راڤ��ه ک��ردن��ى دونیاى ره خنه گرى ئێمه دا دیارده ى نیفاق و دوو}وويى و به رزکردنه وه و پیاهه ڵدانى ئه م ده ق و ئه و نووسه ر له سه ر بناغه ى ناسیاوى و دیارده یه کى یه کترناسین هاوڕێیایه تى و کوشنده و ناڕه وایه ، که لة دواجاردا ناتوانین له به رده م خوێندنه وه و راڤه کردن و راستگۆیى جگه له وه ى ئه مه بین، ره خنه یيدا ده ق��ى ره خنه گرى ده گمه نى ه��ه ر ی��ان که مى میتۆده به پێى ئه کادیمى پرۆڤیشناڵ و زانستییه کان ده ق راڤه بکات، به ڵکو زۆربه ى ره خنه وه به ناوى ده یخوێنیته وه ئه وه ى جار خوێندنه وه ى شه خسى و ئینتیباعى زیاتر نه ک ده قێک، هه مبه ر له که سێکه

شیکردنه وه ى زانستیيانه ى ده ق. زۆرێ��ک ل��ه دزی��ک��ردن :~ده بینرێ؟ ئه ده بییه کاندا بابه ته له وه رگرتنى وات��ه دزی��ک��ردن��ه ئ��ه و ئایا نووسه رانى تر به بێ بڕگه و تێڕوانینى شاعیره له نێو تاچه ند ئ��ام��اژه ک��ردن کوردیدا شیعرى یاخود کوردییه کاندا

بوونى هه یه ؟نابێته به دزی��ک��ردن که سێک - هیچ به ده ست ق��ه ڵ��ه م خه ڵکانێکى ش��اع��ی��ر، خوێنده وارى ..... ل��ه که ڵکیان ه��ه ن خه ڵک و ناهۆشیارى خه ڵک وه رگرتووه خۆیان، نووسینى ژیانى به درێ��ژه دان بۆ چونکه کۆمه ڵگاى خوێنده وارو هۆشیارو زیره ک جێگاى نووسه رى درۆزن و بێبه هره که ڵکوه رگرتنانه ل��ه و ی��ه ک ن��اک��ات��ه وه ، دزیکردنه له نووسه رانى دى و به کارهێنانى ده سته واژه و رسته و بیرۆکه که ى شاعیرانى دى، که که م تا زۆر له نووسه رى بێبه هره و ئه وه ش ب��ه اڵم چ��اوق��ای��ی��م ده وه ش��ێ��ت��ه وه ، جیهاندا له نییه ئه ده بێک دی��ارده ی��ه ک��ه خاڵى بێت لێى، به اڵم هه رگیز دزیکردن و فێڵکردن له خوێنه ر که س ناکاته ئه دیب و

هونه رمه ندو شاعیر.زی��ن��دوو و ره سه ن ~: ده ق��ى

کام ده قه یه ؟- ده ق��ى زی��ن��دوو ئ��ه و ده ق��ان��ه ی��ه، که هه ڵگرى خه مى زیندوون، که راستگۆیانه ئینسانییه خه مه له گه ڵ هه ڵسوکه وت ده قیشى ره سه نایه تى ده کات، گه وره کاندا پ��ه ی��وه ن��دى ب��ه ڕه س��ه ن��ى و زم��ان و ئاستى داهێناندا، زمان و له جوانکارییه به رزو له ک��رێ��ی��ان��ه ى شكسپیر پ��رس و ئ��ه و ب��ا پرسى و ده کات باسیان شانۆگه رییه کاندا سفیرو دونیا فه نتازیه کى کۆنترین، به اڵم ره سه نى ئه و ده قانه و زیندوویى ئه و پرسیارانه به زیندوویى شكسپیریان ده ق��ان��ه ى ئ��ه و

هێشتۆته وه .~: خه ونى شاعیر بۆ ئايینده

چییه ؟ئايینده ، هه میشه بۆ شاعیر خه ونى -دونیابینییه کان شاعیرو به پێى خه ونێکه بۆ منیش هه میشه خه ونى ده گۆڕێت، عه داله ت و جوانى و پڕى بووه دونیایه ک خۆشه ویستى ئه و شتانه ى، که ئه مڕۆکه ل��ه ه��ه م��وو ک��ات��ێ��ک��ى تر

زیاتر شتى ده گمه نن.

هەمەرەنگدڵسۆز حەمە، شاعیرو نووسەر:

بێ‌یاخیبوون‌و‌تاکپه‌ڕى،‌شاعیريى‌‌و‌شاعیربوون‌مومــکـــــین‌نییه‌


کۆنسێـــــــــرتى یه‌که‌م‌ره‌زازى‌له‌‌کـــــه‌رکوک

هونه رمه ندى ناسراوى کورد ناسرى مانگه ئه م )22 -21( له ره زازى ب��ڕی��اره ب��ۆ ی��ه ک��ه م��ج��ار ل��ه شارى که رکوک کۆنسێرتێک سازبکات، وا بڕیاره داهاتى کۆنسێریته که ش وهه ژارى هه تیو مندااڵنى بۆ

شارى که رکوک بێت.ناسرى هونه رمه ند وتنه شایه نى شارى ل��ه یه که مجاره ب��ۆ ره زازى

که رکوک کۆنسێرت سازبکات.

به‌مزوانه‌‌نوێترین‌کلیپەکانى‌باڵوده‌کرێتــــــــه‌وه‌ دڵنیا‌

س��ه رچ��اوه ی��ه ک��ى ن��زی��ک ل��ه کچه هومه رندى کورد دڵنیا قه ره داغى به ~ راگه یاند »نوێترین ک��اره ک��ان��ى دڵ��ن��ی��ا ق��ه ره داغ��ى ئاماده کردنى دوو کلیپه به ناوه کانى )ب��ێ��ئ��وم��ێ��د، م��ن��ت دان��اب��وو(، که ه��ه ردوو ده ره��ێ��ن��ه ر )ش��وان و بووه ، ده رهێنانیان حسێن(کارى «سه رچاوه که وتیشى »کلیپه کانى دڵنیا له واڵتى سوید وێنه گیراوه و له کلیپانه ئ��ه م گ��ۆران��ی��ی��ه ک��ان��ى

سیدى )2009( وه رگیراوه .«کلیپه که ک��ارى ئێستا وت��ی��ش��ى خه ریکى ت��ه واوب��وون��دای��ه و ل��ه م��ؤن��ت��اژک��ردن��ی��ن و ب��ه م��زووان��ه

باڵوده کرێته وه .

نوێترین‌بەرهەمی‌لە‌سەرەتای‌مانگی‌داهاتوو‌باڵودەکاتەوە:

م��ان��گ��ی س��ەرەت��ای ل��ە ئه لبوومى ن��وێ��ت��ری��ن داه��ات��وو بەناوبانگ ه��ون��ەرم��ەن��دی »زه ک��ه ری��ا ع��ه ب��دوڵ��اڵ«

باڵوده کرێته وه .پێکهاتووه زه که ریا ئه لبومه ى ئه م

له )14( تراک.

هه فته نامه ى ئه و ژنه ى که ڕه شه باى هه ر داروپه ردوى ژنێک و خۆشویستووه

شه وى که نار ده ریایه کى هێجگار دڵته نگیان ئه وه تا

توڕه یى له خوێنما ده جمێ و*****به نده رى عه شقێکى نوێ!یانداستانێکى خوێناوى دێنێته گۆڕێله وه رزێکاله قومێکاسوێندى فه نابونت ده خۆم

پێش ئه وه ى له هیجره تێکا سه رم بخۆى

که چى که ده ستم ده ڕۆێنم له م ره قه دائه نجه م له قژتا ون ده بێ

ده چمه وه ناو )نازانم(وجارێکى ترله ژێر نینۆکم گوڵ ده گرێخوشمده وێىبه بێ ئومێدبه بێ زه وى سه وز ده بم

13

بێریڤان بابانى

نوێترین هەواڵی هونەری

پشووwww.SURENS.com


کــاوڕ4/20-3/21

ئاگاداری باری تەندروستیتان زۆر خۆماندووكردنی ڕەچ��اوی ، بن بكەن، ئه م هه فته یه باری ئابووریتان ئاگاداری ب��ه وردی ن��اب��ێ��ت جێگیر ده وروبه رت به ، چونكە بارێكی خراپتان

تووش دەكات.

گـــــا5/20-4/21

ئ��ارام لە داهاتوودا كاتێكی ڕووتان تێدەكات و ئاستەنگەكانی بەردەمتان لەباشی ڕوو دارای��ی��ت��ان ب��اری نامێنێت، وه رنه داته ده ست که س دەك��ات، هه وڵبده کێشه یه ک له هه موو خۆت کاره کانت

نزیک مه که ره وه .

دووانه6/20-5/21

كاتێكی گونجاوە بۆ كاروباری تاقیكردنەوەكانتاندا ل��ە زان��س��ت��ی، س��ەرك��ەوت��وو دەب��ن، گ��وێ��ڕای��ه ڵ��ی ئه و به دڵسۆزت خ��ۆی��ان ب��ه، ک��ه ک��ه س��ان��ه ده زانن، هاوڕێكانتان یارمەتیدەرتان دەبن

قرژاڵ7/20-6/21

بۆتان ڕۆژێ��ك��ی گ��ون��ج��اوە ئەو جێبەجێكردنی بە دەب��ن سەرقاڵ لە كارانەی لە هەفتەی ڕاب��ردوودا سەرتان كەڵەكەبوون، هه وڵده ده یت که ئاگاداری کاره کانت، له بیت جدیتر

هه ڵه ی ڕابردوو به .

شێر8/20-7/21

ئەو كەسانە دەبینن، كە لەگەڵیان دڵخۆش دەبن، بە تایبەتی هاوڕێیەكی دارایی سوودێكی ك��ە خۆشەویستان، دەبێت بۆ ژیانتان، ڕاسته وخۆ بڕیار مه ده ن به رده متان، ده خرێته له پێشنیاره کانی

چونکه هه موویان به سوود نین

فه‌ریک9/20-8/21

بورجى فه ریک پێت ده ڵێت ئه م ماوه یه ئاماژه به دۆخێکى داراییت ده کات، هه وڵبده باسى دارایى نه که یت، له م هه فته یه دا هه ندێ خۆت، بارودۆخى به تایبه ت تێدایه شتى ی��اوه رت��ه و به خت س��ۆزداری��ش��ه وه له ڕووى خۆشه ویسته که ت له گه ڵ کات به زووترین

به یه ک ده گه ن.

ته‌رازوو10/20-9/21

ئەمڕۆتان ڕۆژێكی سەرقاڵ و پركار دەبێت ، لە كاتەكانی بەیانیتان سود وەرگرن بە ڕاپەڕاندنی كارەكانتان که مه خه ن پشتگوێ کارانه ش ،ئه و ،بایه نی نه کردووه ته واوتان رابردوو له

سوۆزداریت ئیهمال مه که

دووپشک11/20-10/21

هەست بە هیالكی و ماندوو بوون پیویستان كاركردنتاندا. لەگەڵ دەكەن بە حەوانەوەی مێشك و جەستەتان هەیە، له کاره کانتاندا زیاتر متمانه به ده وروبه رمه که ن، هه وڵبده ن هه موو کاره کان به

سه رپه رشتی خۆتان به ڕێوه بچێت.

که‌وان12/20-11/21

بۆ چاره سه رکردنی کێشه کۆنه کانتان هه وڵبده ن باشتر له جاران بیربکه یته وه ، باوه ڕ به هه موو ئه و شتانه ڕووده ده ن، ده وروب��ه رت له که مه که، ئاگاداری باری داراییت ببه ، ده وروبه رت

سه رنجت ڕاده کێشن له کاره کانتا.

گیسک1/20-12/21

خوشه ویستت که سێکی باری ده ک��ات، دڵشادت زۆر ده بینیت دارایت ڕوو له دابه زین ده کات به وریای مامه ڵه له گه ڵ هاوڕێکانت بکه ، ئه و کاره تازه یه ت هێزت پێده به خشێت زۆر له کاره م��ان��دوو مه که . س��وود خ��ۆت

کۆنه که ت وه ربگره .

سه‌تڵ2/20-1/21

ئه م هه فته یه ده ستکه وتی له کاتی کاره کانت ده ب��ێ��ت، زۆرت ناخۆشه کان کاته تێپه ڕێنه ، خۆیدا ڕووه و نه مان ده ڕۆن. هه واڵی خۆش کاته م��ه ب��ه ل��ووت��ب��ه رز ده بیستیت، ڕابردوو مه که له یاد خراپه کانت

بکه به ئه زموون بۆ داهاتووت

نه‌هه‌نگ3/20-2/21

ئ��ه و که سه ب��اش��ت��ره کاته هه موو ک��ه بکه یت، له بیر به تاڵه کانت بۆ بیرکردنه وه له و داناوه ، ئه و و خه یاڵ به خوو پشت مه به سته گۆڕانه ی چاوه ڕێ ده که یت وانابێت و تێکشکانت له بیر ده بیت سه رکه وتوو

مه که ره وه

IPodو MP3ئاگاداری گوێیــــه كانتان بن له مه ترسییه كانی

کاتێکی ب��ه س��ه رب��ردن��ی ب��ۆ خ��ۆش و دوورک��ه وت��ن��ه وه له نێوان له ڕۆژگ��ار، خه می )4( وێ��ن��ه ی��ه دا دوو ئ��ه م ژیربه و ه��ه ی��ه ، ج��ی��اوازى ماوه دا، که مترین له بتوانه

ئه و جیاوازییانه بدۆزه ره وه .

كرد داوای ئ��ه وروپ��ی كۆمسیۆنی MP3 ئاستی ده نگ له ئامێره كانیك��ه م��ب��ك��رێ��ت��ه وه، ئه مه ش IPod و ب��ه ه��ۆی ئ��ه و م��ه ت��رس��ی��ی��ان��ه ی، كه له سه ر ئامێرانه ئه م ئاسته به رزه كانی گوێی به كارهێنه ران دروستی ده كه ن. كرد، كۆمسیۆنه كه داوای ئ��ه م��ه و ئامێرانه ئه م ده نگی كه ئاسته كانی ئاستی ی��ه ك بكرێته و یه كبخرێت هاوشێوه ، ئه م داواكارییانه ش له دوای ئه وه دێن، كه ساڵی ڕابردوو ڕێپۆرتاژێك ب��اوك��رای��ه وه و ئ��ام��اژه ی ب��ه وه دا، كه له واڵتانی ده ملیۆن كه س نزیكه ی ی��ه ك��ێ��ت��ی ئ��ه وروپ��ا دا ڕووب��ه ڕووی مه ترسی تووشبوونی هه ستی بیستن ده بنه وه، هه میشه یی ب��ه زه ره ری له گوێگرتنیان ئ��ه م��ه ش ب��ه ه��ۆی درێژ ماوه یه كی بۆ ب��ه رز مۆسیقای شاره زا یانی ئامێرانه وه . ئه م له ڕێی توانای ده یانه وێت ئ��ه وروپ��ا یه كێتی ئامێرانه وه 85 له م سه ره كی ده نگی

دیسپل بێت، له گه ڵ توانای گه یشتن به 100 دیسپل، ئه گه ر به كارهێنه ره كه ئاره زووی كرد. له كاتی ئه نجامدانی له سه ر ئ��ه زم��وون��گ��ه ل��ێ��ك چ��ه ن��د ژماره یه ك له و ئامێرانه به دیاركه وت، ك��ه ئ��اس��ت��ه ك��ان��ی ده ن��گ له دیسپل. ده گاته 120 هه ندێكیاندا دكتۆره )ڕووبین یوه( پسپۆڕی گوێ ل��ه نه خۆشخانه كانی ل��ه ی��ه ك��ێ��ك ده ڵێت »ڕۆژانه پێشوازی به ریتانیا له ژماره یه كی زۆری ئه و گه نجانه گرفته كانی ك��ه ب��ه ده س��ت ده ك��ات، به هۆی ده ن��اڵ��ێ��ن��ن، گ��وێ به رز«. له مۆسیقای گوێگرتنیان به یەك تووشبوونانه ی ئ��ه م ن��اوب��راو تووشبوونه كانی ل��ه گ��ه ڵ چ��ووان��د ژاوه ژاوی ب��ه ه��ۆی ك��رێ��ك��اران پ��ی��ش��ه س��ازی، ك��ه ب��ه درێ��ژای��ی ڕۆژان��ی ك��ار ت��ووش��ی دێ��ن، بۆیه ل��ه مه ترسییه كانی دا ئ��اگ��اداری ئ��اس��ت��ه ب��ه رزه ك��ان��ی ده ن��گ له م چونكه )زه ره رێكی ئ��ام��ێ��ران��ه ، ه��ه م��ی��ش��ه ی��ی ده گ��ه ی��ه ن��ن به

ده بێته هۆی ئ��ه م��ه ش و گ��وێ خراپ كاریگه رییه كی به جێهێشتنی

و تووشبووان تایبه تی ژیانی له سه ر كاردا. له هه له كانی ده رفه ته كانیان

‌1/کوره‌‌هونه‌رمه‌ندێکی‌کورده

2/ره‌وا‌)ت3/هاوکار‌،گێژ‌4/ره‌فیق‌،یاری‌5/رینۆ‌،ره‌مزی‌خۆشه‌ویستی

‌‌6/ناوێکی‌کچانه‌7/بوم‌،عه‌له‌م8/هود‌،له‌)پ

9/دایه‌‌)ت‌10/سه‌یاره‌یه‌کی‌کۆنه‌

‌‌‌،ده‌رزی

‌1/کوره‌‌هونه‌رمه‌ندێکی‌کورده

2/یاوه‌ر‌)ت3/چاو)ت(‌،نامه‌رد

‌4/نادیار‌5/وشه‌یه‌کی‌پرسه‌،ژور،

‌‌6/شه‌ر)ت‌7/ئاوی‌به‌ستوو،ئازا)ت

8/دوان‌له‌‌عوسمان‌9/تاقه‌،هه‌ڵه‌‌)ت

‌10/کچه‌‌گۆرانی‌بێژێکی‌‌‌‌کورده

‌گه‌ر‌کاتت‌لێناڕوات‌و‌به‌دوای‌شتیکدا

‌ده‌گه‌ڕێیت‌بۆ‌ئه‌وه‌ى‌کاتت‌لێبڕوا‌ئه‌وا‌خۆت

‌سه‌رقاڵ‌بکه‌‌به‌‌دۆزینه‌وه‌ى‌ئه‌م‌وشانه‌وه‌و

‌خانه‌‌به‌تاڵه‌کان‌پڕکه‌ره‌وه‌،‌خانه‌‌ڕه‌شه‌کان

/‌به‌جێبهێڵه‌‌تێبینى

ت(‌هێمایه‌‌بۆ‌وشه‌ى‌تێکه‌ڵ(

‌پ(‌هێمایه‌‌بۆ‌وشه‌ى‌پێچه‌وانه(

‌حه‌وتى‌سه‌رووخوارى‌پیته‌کان

.‌‌گرنگى‌پێمه‌ده

ئاماده‌کردنى‌:‌کامه‌ران‌جه‌مال

‌ئینته‌رنێت

نوێ و ساڵى س��ه رى ب��ۆن��ه ى هاتنى ب��ه پ��ش��ووى خ��وێ��ن��دک��اران ل��ه درێ��ژه ى کارو چاالکییه کانیدا بزووتنه وه ی خوێندکارانی به هه ستا ته کیه ن��اوه ن��دى کوردستان

باسکه تۆپی ی��ارى خولێکى ک��ردن��ه وه ى بۆ سنوورى ناحیه ى ته کیه ، که خوله که به ڕێوه چوو، دۆڕان��دن دوو سیستمى به به شدارییان باسکه تیپى چوار تێیدا که ڕۆژى ش��ه ش م��اوه ى خوله که ک��ردب��وو، له نێوان خ��ول��ه ک��ه ی��ارى دوا خ��ای��ان��د.

ش��ه به ن��گ(و )باسکه ى تیپى هه ردوو )باسکه ى ئ��اوێ��زه ( ئه نجامدرا، که تێیدا 18 به جیاوازى شه به نگ باسکه ى تیپى خاڵ و )41خاڵ( به )23خاڵ( توانى سه ر بکه وێت و ببێته یه که مى خوله که ، دواتر له الیه ن بزووتنەوەی خوێندکارانی کوردستان سه رکه وتووه کاندا یاریزانه به سه ر خه اڵت یاریزانیش باشترین خه اڵتى دابه شکرا، له جه لیل(، که )ئارام یاریزان به خشرایه یارى کۆتاییدا توانیى )20 خاڵ( تۆمار بکات، هه روه ها خه اڵتى به ڕه وشترین و یاریزان به خشرایه ی��اری��زان بێده نگترین

)سامناک سه یفه دین(. جێى باسه ئه وه ى وه رزشکارانى ناحیه که ى باسکه و یارگاى نه بوونى نیگه رانکردووه ، باله یه بۆ وه رزشکارانى ئه و سنووره ، بۆیه کاتی له وه رزش��ک��اران یاریزان و سه رجه م خوله دا ئه م یاری کۆتایی به ڕێوه چوونی خوازیار بوون له ساڵی تازه دا گرنگی به یاریگا وه رزشییه کان بدریت له ناحیه که دا. ئاراستەی خۆیان وەها سوپاسی هەر کوردستان خوێندکارانی ب��زووت��ن��ەوەی کرد بۆ کردنەوەی ئەم خولە وەرزشیانە و هاوکاری بەردەوامیان بۆ خوێندکاران و

الوانی سنوورەکە.

وه‌رزشwww.SURENS.com

سێشەممە 2010/01/19 ● ساڵی 29 ● ژماره 593

خۆشناو محه مه د

هه ڵبژاردنى لیژنه ى تیپه

میللییه کانلیژنه ى تیپه میللییه کان فاکته رێکه بۆ چاره سه رکردنى گرفتى تیپه میللییه کان، به تایبه ت گه ر هاتوو ستافێکى فه عا و ئه کتیڤ سه رپه رشتى ئه م لیژنه یه ى کردو تیپه داواک��ارى خواست و له ئاست توانى میللییه کاندا بێت، به پێچه وانه وه به رده وام گرژکردنه وه ى بۆ به ربه ستێک ده بنه مه حاڵ چ��اره س��ه ری��ان گ��رف��ت��ه ک��ان و جێبه جێناکرێت. بڕیاره کانیان ده ب��ێ��ت و ده بێت م��ی��ل��ل��ی��ی��ه ک��ان ت��ی��پ��ه ل��ی��ژن��ه ى کاتى له بێت ئه کتیڤ بڕیارو خ��اوه ن بتوانێت کێشه یه کداو هه ر پێشهاتنى توانست و له گونجاوبێت نموونه یه کى بتوانێت وه رزش��ی��داو زان��ی��ارى زان��س��ت و تیپه وه رزشکاران و نوێنه رى ڕاسته قینه ى هه ر له به دووربێت بێت و میللییه کان

که مته رخه مییه ک. سه باره ت به هه ڵبژاردنى لیژنه که ش، میللییه کان ت��ی��پ��ه ن��وێ��ن��ه رى ده ب��ێ��ت به ئه مانه ته وه بڕیارو ده نگى خۆیان بده ن، به رپرسی دواڕۆژدا له ئ��ه وان چونکه دادگاى هانده رانداو له به رده م یه که من ده بنه وه و ج��ددى ڕه خ��ن��ه ى ڕووب��ه ڕووى ده ره ن��ج��ام ده ب��ن��ه م��ێ��ژووی��ه ک��ى تاڵ و پاشخانى ده که نه خ��راپ ئه زموونێکى

خۆیان.لیژنه ى ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ى بڵێم م��اوه ت��ه وه مااڵندا له نێو نابێت میللییه کان تیپه ده بێت به ڵکو ب��درێ��ت، ل��ه س��ه ر ب��ڕی��ارى ڕاش��ک��اوان��ه ل��ه ب��ه رده م ج��ه م��اوه ردا وابڕیاره ئه نجامبدرێت، ه��ه ڵ��ب��ژاردن بخه نه داوای��ه ک میللییه کان تیپه مانگى له په یوه ندیدارو الیه نى ب��ه رده م سه رۆک و بۆ هه ڵبژاردن داهاتوودا ئه نجامبدرێت، میللییه کان تیپه لیژنه ى چونکه لیژنه ى تیپه میللییه کان له بوارى گرفت چه ندین ڕووب��ه ڕووى پراکتیکدا میللییه کان تیپه ب��ه رده وام ب��ووه ت��ه وه و ده که ن و نوێ هه ڵبژاردنێکى پێشنیارى ه��ان��ده ران و وه رزش��ک��اران ئ��اوات��ى ئه وه بنه ماى ل��ه س��ه ر ئ��ه م��ج��اره ی��ان ده خ��وازن دابنرێت و دڵسۆزى که فائه ت و زان��ی��ارى و بتوانن زۆرترین خزمه ت به یاریگاو تیپه میللییه کان و چاالکییه کان بکه ن و جارێکى متمانه هه نگاوه یان به م بتوانن دیکه

بگه ڕێننه وه بۆ نێو یاریگاو جه ماوه ر.

15

ئا: سه رباز جومعه

شه ممه ڕۆژى به ره به یانی ئه وه ی دوای یانه ی له به رشه لۆنه ی سێیه می گۆڵی سیڤیلیا تۆمارکرد، یاریزانی ئه رجه نتینی لیۆنێل میسی بووه بچووکترین یاریزان له تۆمار گۆڵ 100 به رشه لۆنه مێژووی 22 ساڵ و ته مه ن لیۆنێل میسی بکات. 6 مانگ له یارییه که ی 1/16 دا توانی گۆڵی سێیه م بۆ به رشه لۆنه تۆمار بکات، گۆڵی بووه گۆڵه ئه و له هه مانکاتدا

ئه و پ��اش ب��ۆ میسی، ک��ه ژم��اره 101 بووه تۆمارکردو تری گۆڵێکی گۆڵه ، 101 گۆڵ و ئه و یاریزانه چووه ڕیزی 16 توانیویانه که به رشه لۆنه ، یاریزانه که ی زیاتر له 100 گۆڵ بۆ ئه م یانه یه تۆمار

بکه ن. 14 ب��ه ئێستا ت��ا میسی ب��اس��ه ، ج��ێ��ی خولی گۆڵکارانی پێشه نگی له گۆڵ

ئیسپانیایه .

ڕۆژى شه ممه 2010/1/16 له میانه ی چواره می ه��ه ف��ت��ه ی ی��اری��ی��ه ک��ان��ی قۆناغی یه که می خولی نایابی تۆپی یارییه ک چه ند عێراق یانه کانی پێی

ئه نجامدرا.له ی��ه ک��ه م و گ��روپ��ی یارییه کانی ل��ه »پێرس« ی��ان��ه ی ده��ۆک ش��اری »هندیه »ی ی��ان��ه ی م��ی��وان��داری یانه ی یاریزانانی یارییه دا له م ، کرد میوانیان ت��ی��پ��ی گ��ۆڵ��ب��اران��ی پ��ێ��رس بێبه رامبه ر گۆڵی ح��ه وت ب��ه و ک��رد تێیدا که ده سته به رکرد، سه رکه وتنیان یانه ی پێشووی ی��اری��زان��ی ه��ه ردوو عه بدولکه ریم و »ب��وره��ان سلێمانی هۆزان ئازاد« ڕۆڵێکی به رچاویان له یارییه که دا بینی و تێیدا »بورهان« 2 گۆڵ و »هۆزان« گۆڵێکی تۆمار کرد .یانه ی که رکوکیش له یاریگای شه رگاتی یانه ی م��ی��وان��داری خۆیدا کرد، یانه ی که رکوک، که له خولی یانه کاندایه و پێشه نگی له کوردستاندا

سه رووی ڕیزبه ندی خوله که ی گرتووه ، ئه نجامه کانی عێراقدا خولی له به اڵم

وه ک پێویست نییه .ئه نجامی یارییه کانی تر :

کوفه - نه وتی میسان = 0-1

سه ماوه - به رید »گه یاندن« = 0-2دیاله - ڕوومادی = 0-0

سه ناعه - نه وتی باشوور = 0-1که رخ - دیوانیه = 1-0

حه سه نه ین - ته ڵه به = 1-0

کۆبوونه وه ی پله یه که کانی تۆپی پێی

کوردستان ئه نجامدراڕۆژى شه ممه 2010/1/16 له باره گای یه کێتی ناوه ندی تۆپی پێی کوردستان پله یانه پێی تۆپی خولی تیروپشکی

یه که کانی کوردستان ڕاکێشرا.شه ممه ڕۆژى کۆبوونه یه دا، که له و جێگری ب��ه ئ��ام��اده ب��وون��ی هه ولێر ل��ه تۆپی یه کێتی ئه ندامانی س��ه رۆک و سه رجه م ن��وێ��ن��ه ری ک��وردس��ت��ان و پێی کوردستان و ی��ه ک��ه ک��ان��ی پ��ل��ه ی��ان��ه به ڕێوه چوو، ڕاگ��ه ی��ان��دن ده زگ��اک��ان��ی وه رزه ، ئ��ه م ب��ه ش��دارب��ووه ک��ان��ی ی��ان��ه

دوو بۆ یانه یه »18« ژم��اره ی��ان که یارییه کانی هه ر دابه شکران، گروپ خولى س��ی��س��ت��ه م��ی ب��ه گ��روپ��ێ��ک��ی��ش به یه ک قۆناغ به ڕێوه ده چێت، که هه ر یاریگای له نێو یاری یانه یه ک »4« خ��ۆی��و ه��ه م��ان ژم��اره ی��اری��ش له ده ره وه ی یاریگای خۆی ئه نجامده دات، هه ر له کۆتاییشدا ده ره ن��ج��ام��ی له ده گه نه دووه م��ی ی��ه ک��ه م و گ��روپ��ێ��ک قۆناغی له کۆتایی. پێش قۆناغی پ��ێ��ش ک��ۆت��ای��ی��ش��دا ی��ه ک��ه م��ی هه ر گروپێک له گه ڵ دووه می گروپه که ی یه کالکه ره وه ی ی��اری دوو ل��ه دی��ک��ه چوون و هاتن به یه ک ده گه ن، براوه ی

دوو یارییه که ش له الیه ک بۆ وه رزی ئایینده ده گه نه خولی نایاب، هاوکات بۆ به ده ستهێنانی نازناوی خولی یانه پله )2010-2009( وه رزه ئه م یه که کانی به یه ک ده گه ن و براوه یان نازناوی خولی

پله یه ک ده سته به ر ده کات.گروپێکدا ه��ه ر ل��ه ه��ه روه ه��ا یانه یه ک داده به زێت و وه رزی داهاتوو یاری دووه ک��ان��دا پله یانه ڕی��زی ل��ه

ده کات .به شداری سلێمانی یانه ی باسه جێی پاڵێوراوێکی ده ک��ات و ئه مساڵ خولی نازناوی به ده ستهێنانی ب��ۆ به هێزه

خولی ئه مساڵ .

له 2010/1 / 15 هه ینى ڕۆژى هۆڵی لیژنه ی ئۆڵۆمپی کوردستانی بۆ ن��وێ ده س��ت��ه ی سلێمانی ش��اری وه رزشیی ڕۆژنامه نووسانی لیژنه ی

لقی سلێمانی له ڕێگه ی هه ڵبژاردنه وه دیاریکرا.

ئاماده بوونی ب��ه ه��ه ی��ن��ى ڕۆژى ڕۆژنامه نووسانی لیژنه ی نوێنه ری

لقی به رپرسی کوردستان و وه رزش��ی��ی سلێمانی ڕۆژنامه نووسانی وه رزشییو به ئاماده بوونی زۆربه ی ڕۆژنامه نووسانی دوای س��ل��ێ��م��ان��ی، ش��اری وه رزش��ی دیاریکردنی ک��اره ک��ان و تاوتوێکردنی الیه ک گشت که موکوڕییه کانیان زیاتر ل��ه پ��ێ��ن��او ب��وو ب��اش پ��ێ��ی��ان به دوادچوونی ک��اره ک��ان و ڕاییکردنی چاره سه رکردنیان که موکوڕییه کان و سێ که سی دیکه ی ڕۆژنامه نووسانی وه رزشیی له شاره که ده ستنیشانبکرێت. سه رنجی ڕاو خ��س��ت��ن��ه ڕووی دوای ئ��ام��اده ب��ووان ده رگ��ای خ��ۆپ��ااڵوت��ن به وه رزشییدا ڕۆژن��ام��ه ن��ووس��ان��ی ڕووی »سدیق له هه ریه ک که ک��رای��ه وه ، نه به ز غ��ه ری��ب، ب��ه ه��م��ه ن ع��ه واڵ��ی، باهیر ح��ه س��ه ن، به ختیار م��ه ح��م��ه د، یادگار ع��ارف، س��ام��ان ت��اه��ی��ر، پ��ااڵوت، پاش م��ح��ه م��ه د« خ��ۆی��ان هه ڵبژاردن و پ��رۆس��ه ی ئه نجامدانی هه ریه ک ده نگه کان، جیاکردنه وه ی غه ریب، به همه ن عه واڵی، له »سدیق ده نگ زۆرینه ی به مه حمه د« نه به ز

هه ڵبژێردران.

)ئه لۆنا ئ��ۆک��ران��ی ی��اری��زان��ی ک��چ��ه پاڵه وانێتی ن��ازن��اوی ب��ۆن��داری��ن��ک��ۆ( تێنسی ب��ۆ ئوسترالیای )ه��ۆب��ارت(ی یاری له به ده ستهێنا. کچان س��ه رزه وی )هۆبارت(ی پ��اڵ��ه وان��ێ��ت��ی ک��ۆت��ای��ی ئۆکرانی ی��اری��زان��ی ک��چ��ه ئ��وس��ت��رال��ی��ا، )ئه لۆنا بۆندارینکۆ( چواره می ڕیزبه ندی

کچه به سه ر سه رکه وت پاڵه وانێتییه ئه م یاریزانی ئیسرائیلی )بێر شاهار( دووه می ڕیزبه ندی ئه م پاڵه وانێتییه به ئه نجامی دوو کۆمه ڵه کانیش بێبه رامبه ر، کۆمه ڵه ی )6-2 ، 6-4(. جێی باسه ، کچه یاریزانی ئ��ۆک��ران��ی )ئ��ه ل��ۆن��ا ب��ۆن��داری��ن��ک��ۆ( ئه مه

دووه مین نازناوه ، که به ده ستیده هێنێت.

میسى بووه بچووکترین یاریزان له

مێژووى به رشه لۆنه سه د و یەک گۆڵ

تۆمار بکــــــــــــات

پێرس به حه وت گۆڵ براوه بوو

بۆندارینکۆ نازناوى پاڵه وانێتى »هـــــۆبــــارت«ى به ده ستهێنـــا

لیژنه ی ڕۆژنامه نووسانی وه رزشیی لقی سلێمانی دیاریکرا

له ناحیه ى ته کیه خولێکى باسکه کرایه وه

کۆبوونه وه ی پله یه که کانی تۆپی پێی کوردستان ئه نجامدرا

فۆتۆ: سدیق عەواڵی

ئۆبامۆبیل یان سەیارەی ناشیرینبۆ یەکەم جار ئافرەتێک خەاڵتی

نۆبڵی ئابووری وەرگرت

له )1985( ساڵى له هونه رمه ند له دایکبووه ، له شارى )رواندوز( ئه ندامانى له گه ڵ )1994( ساڵى خ��ێ��زان��ى ه��ات��وه ت��ه ش��ارى هه ر ده ژین، و نیشته جێن ل��ه وش��اره دا په یمانگاى )2005( س��اڵ��ى ل��ه ب��ه ش��ى شانۆ ه��ون��ه ره ج��وان��ه ک��ان )لقى ده رهێنانى( به پله ى زۆر باشه ته واوکردوه ، پاشان چوته کۆلێژى هونه ره جوانه کان )به شى مۆسیقا( کۆلێژى ق��ون��اغ��ى دوا ل��ه ئێستا ئامێرى له سه ر هونه ره جوانه کانه

)عود(. هونه رمه ند وتی: له ساڵى )1997( به کاری ده س��ت��م ب��ۆی��ه ک��ه م��ج��ار ته له فزیۆنى که له کرد، راگه یاندن پێشکه شکارى ه��ه ول��ێ��ر ئ��ازادى ب��ه رن��ام��ه ى م��ن��ااڵن ب��ووه ، پاشان ته له فزیۆنى له )1999( ساڵى له کوردستان تا )2008( کارمکردوه ، م��اوه ی��ه دا س��ه ره ت��ا به کارى ل��ه و منااڵن و پاشان هه ر له کوردستان T.V له بوارى کارى هونه رى وه ک دیکۆرو رووناکى له ستۆدیۆ )2(ى

هه ولێر کارمکردوه . سامان ب��ه ڕێ��ز ل��ه گ��ه ڵ دوات��ر کلیپ ده رهێنه رى وه ک ع��ه دن��ان کلیپمان ک��ارى )80( ن��زی��ک��ه ى ئه نجامداوه ، ه��ون��ه رم��ه ن��دان ب��ۆ زامدار و کاروان کاک به هاوکارى کوردستان ل��ه ع��ه ب��دوڵ��ا ب��ۆت��ان T.V به شى هونه رى کارمان کرد، چوارچرا کۆمپانیاى ل��ه پ��اش��ان وه کو کارى رووناکى و په یوه ندى هونه ره کان کارمانکردوه ، ئێستاش خوێندن هونه رى و ک��ارى جگه له

هیچ کارێکى تر ناکه م. گۆران ساڵح ده ڵێ »من که سێکم له ده مه وێت وا ده ژیم به خته وه ر ئێستادا که ته مه نم )گه نج(ه کارى هونه رى زۆرباش بکه م بۆ دوارۆژ هه ست به دونیاى پاشارۆژ ده که م

که سه رکه وتووبم.

ئه لبومه خ��اوه ن��ى گ��ۆران :~یاخود تراکه کانى به شێوه ى سینگله ؟

- تائێستا هیچ ئه لبومێکم نییه ، به اڵم به شێوه ى سینگل کارمکردوه و له ئێستادا )5( ل��ه و گۆرانیم، کلیپى پێنج خاوه نى گۆرانى ک��ه کلیپم دوا ته نیا کلیپه م

)ن��ه ف��ره ت( ب��وو، ک��ارى م��ۆس��ی��ق��اى له ئه سته مبووڵ له سه ر ئه رکى هونه رمه ندى ئه نجامدرا، سه فیر س��ۆران ک��اک به رێز کارى وێنه گرتنى ئه و کلیپه م به هاوکارى وه زاره تى وه رزش و الوان و کۆڕه ک میوزیک له کلیپه یان ئه و وێنه ى سپۆنسه ر وه ک له گه ڵ ه��ه ر به یروت له لوبنان واڵت��ى وێنه گیرا، کلیپه که و که عه دنان سامان به اڵم گۆرانى ترم هه مووى له کوردستان

کارى بۆ کراوه و کلیپ کراوه . ئه و وتیشی:« له ئێستادا سه رقاڵى

ئه لبومێکى نوێم، به اڵم ناوم لێ نه ناوه ، جارێ تراغکه کانینى ته واوبووه ، که به هاوکارى ng( کۆمپانیاى ل��ه گ��ه ڵ کۆپیکردنى ک��ارى )cکارى م��اوه و س��ی��دی��ه ک��ه کلیپ و مۆسیقای هه ر له

به هیواى ک��راوه ، کوردستان

لێى ب��اوب��ووه ت��ه وه خ��ه ڵ��ک ئ��ه وه ى دواى رازیبێت.

~: گۆران کێ به گۆرانى بێژى ده زانێت وه تاچه ند ئه و هونه رمه نده ى که ژه نیش میوزیک پاشان ده ڵێت و گۆرانى

بێت، به سه رکه وتووى ده زانین؟ - به بڕواى من هه ر گۆرانیبێژێک ده نگى ئه کادیمى نیه که په یوه ست بێت، خۆش بێت، یان نا، ب��ه اڵم وه ک��و ش��اره زای��ى زۆر بزانێ، میوزیک بێژ گ��ۆران��ى گرنگه چ��ون��ک��ه ئ��ه گ��ه ر ن��ه زان��ێ س��ه خ��ت��ه که ئاهه نگێ به ڕێوه به رێ یاخود تێگه یشتن سه خت ده بێت، له گه ڵ میوزیک ژه نه کانندا

ده زانم، هاوبه شى به زمانێکى من بۆیه من زۆر شاره زاییم په یداکرد له په یمانگاى هونه ره جوانه کان تا ئه وه ى که ئه توانم ئه و ستایله هه ڵبژێرم بۆ گۆرانى که له گه ڵ ده نگم ده گونجێ، ئه مه ش به حوکمى ئه وه ى

شاره زایم له ژه ندنى میوزیکدا هه یه .

هه ڵبژاردنى ت��اچ��ه ن��د :~شیعر په یوه ست ده زانى بۆ نووسین و وتنى

گۆرانى؟پێکهاته ى ل��ه شێکه ب��ه شیعر -ناوه ڕۆکى گ��ۆران��ى، رۆح��ى شیعر زۆر رگرنگه تاکو ئه و که سانه ى گوێ له گۆرانى شیعرى له بتوانن ده گ��رن، تێبگه ن و گ��ۆران��ی��ی��ه ک��ه گۆرانییه که م��ه ب��ه س��ت��ى ب��زان��ن، م��ن وه ک��و خۆم بۆ شیعرێکم هه میشه هه ڵبژاردوه گۆرانییه کانم

بگونجێ، گه نجدا واقیعى له گه ڵ که له هه میشه ئێمه گ��ه ن��ج��ى چ��ون��ک��ه موعاناتى ناخۆش و شه ڕو شۆڕردا ژیاوه ، بڵێم و گۆرانى به عاتفى ح��ه زده ک��ه م بۆیه

شیعره کانم عاتفى بن.

ستایلى تاچه ند گ��ۆران��ى :~گ��ۆران��ی��ه ک��ان��ى ح��ه زى خ��ۆی��ه ت��ى و حه ز

به رێتمى خاو ده کات یان شاد؟- من خۆم حه ز به گۆرانى خاو ده که م، ده گونجێ، من ده نگى له گه ڵ چونکه به اڵم بۆ گوێگرتن له گۆرانى گوێ له گۆرانى حێراو شاو ده گرم، گۆرانى بیانى که شێوه یه کى شێتانه یه زۆر حه زى پێده که م

گوێى لێبگرم، جگه له وه ى زۆر حه زیشم له )مقامه (.

گ��ۆران ش��ت��ێ��ک چ :~دڵته نگ و گ��ۆران به چى دڵخۆشده کات،

بێتاقه ت ده بێت؟ خ��ێ��زان��ه ک��ه م، دای��ک��م، ب��ی��ن��ی��ن��ى -عوده که م، هاورییه تی هاورێکانم، کوردستان ئ��اوه دان��ی بینینی ل��ه جگه درۆکردن منه ، تری دڵخۆشکه رییه کی منه ، بیتاقه تبوونی ه��ۆک��اری تاکه بینینی هاونیشتیمانییه که م به هه ژاری حه زده که م دڵته نگییه وه . دنیای ده مباته ت��اراده ی��ه ک که سێکی گ��ۆران ب��زان��ن

عاتیفه ییه . . .

~: گ��ۆران چ��ى ده ڵ��ێ��ت و چى هه ستێکى هه یه بۆ ئافره ت؟

- له وانه یه له کلیپه کانمدا زۆر که س به هه ڵه تێگه یشتبێ، که من رقم له ئافره ت ئافره ت له خ��ۆم من به ڵکو نه خێر بێت، بووم، ئه گه ر وه فام بۆ ئافره ت نه بێت، ئه وا داواى نابێت.به خۆم دایکى بۆ وه فاشم لێبوردنمه وه و زۆر رێزم هه یه بۆ ئافره ت، به اڵم ئافره ت له الى ئێمه زۆر گوناهه و ئێمه دا زۆر چه وساوه ته وه ، له کۆمه ڵگاى خاوه نى »ئافره ت ده ڵێم من بۆیه هه ر جوانن، به یه که وه پیاو ئ��اف��ره ت و پ��ی��اوه ، »ئافره ت ده ڵێت فه یله سوفه ى ئه و وه ک

فرۆکه یه و پیاویش په روانه کانییه تى

ح��ه زێ��ک چ :~هه یه ونه تدرکاندبێت؟

- جه زێکم هه یه که تائێستا نه مدرکانه وه ، ئێوه ش الى دای��ک��م و الى دێ رۆژێ��ک

ده یدرکێنم، به اڵم ئێستا ناتوانم ببوورن.

~: کارى راگه یاندن چۆنه ى الى گۆران، له چ شتێک ره هنه ى هه یه ؟

- له الى من کارى راگه یاندن زۆر گه وره و به ننموونه م��ان��دوده ب��ی��ت، زۆر ب��ه ن��رخ��ه و ده کات تاکارێک ، رۆژنامه نووسێک هێشتا ک��ه ده ب��ێ��ت ه��ی��اک زۆر به داخه وه ب��ه اڵم ون��ه ، سه ربازێکى ه��ه ر ه��ه ن��دێ ک��ه س ل��ه ک��وردس��ت��ان پیشه ى ئه وه شمان ش��ێ��وان��دوه ، رۆژن��ام��ه ن��ووس��ی��ان باش زۆر رۆژنامه نووسى که له بیربچێت له کوردستان هه یه . دوا وته شم - رێزو خۆشه ویستم بۆ رۆژنامه ى رێبازى ئازادى و هه یه خۆشه ویستم رێزو هه ولێره وه له به تایبه ت شارى بۆ خوێنه رانى کوردستان

سلێمانى.

ئافره تێکى ج��ی��ه��ان��دا ل��ه ی��ه ک��ه م��ج��ار ب��ۆ سه رکه وتن ت��وان��ى ئه مریکى تێکۆشه رى ده س��ت هێنانى ب��ه ل��ه بهێنێت ب��ه ده س��ت خه اڵتى نۆبڵى ئابوورى، ئاکادێمیاى زانستى شاهانه ى سویدیش له الى خۆیه وه بڕیاریدا خه اڵتى ئه مساڵی نۆبڵ له بوارى ئابووریدا بدرێت به هه ردوو زاناى ئه مریکى »ئۆلیڤه ر ولیامسۆن و خاتوو ئه لینۆر ئه سترۆم« ئه وه ش به هۆى لێکۆڵینه وه ئابووریه کانیه وه .به مه ش ئۆسترۆم بووه یه که م ئافرەت له مێژوودا که خه اڵتى نۆبڵ بۆ ئابوورى به ده ست بهێنێت. )10( نۆبڵ خه اڵتێکى ب��ه ه��اى ه��ه ر ملیۆن کرۆنى سویدییه که ده بێتە نزیکه ى )1400000( دۆالرى ئه مریکی، پێویست به کاراى ئه ندامى ئیزارد( )ک��ارۆڵ ئاماژه یه

رێکخراوى )IMF( له الى خۆیه وه دووپاتى بۆ باشه نیشانه یه کى خ��ۆى ئه مه ک��رده وه نیشانده رى خۆى ئه مه جیهان و هیوادارین خولێکى نوێ له ئابوورى جیهاندا ببێت، له بانکى له الیه ن ریجارد( )ئۆلیفه ر کۆتایدا به ڵژیک پایته ختى )ب��روک��س��ڵ( ن��اوه ن��دى سه رکه وتنێکى ساڵى 2010 »ساڵێ وتى یه که مجار بۆ جیهانى«. بانکى بۆ باشه له جیهاندا ئافره تێکى تێکۆشه رى ئه مریکى توانى سه رکه وتن به ده ست بهێنێت له به ده ست هێنانى خه اڵتى نۆبڵى ئابوورى، ئاکادێمیاى زانستى شاهانه ى سویدیش له الى خۆیه وه بوارى له نۆبڵ ئه مساڵی خه اڵتى بڕیاریدا ئابووریدا بدرێت به هه ردوو زاناى ئه مریکى ئه لینۆر خ��ات��وو و ول��ی��ام��س��ۆن ئ��ۆل��ی��ڤ��ه ر لێکۆڵینه وه به ه��ۆى ئ��ه وه ش ) ئه سترۆم

ئابووریه کانیه وه .

جامی ئەم ئۆتۆموبیلە دژه فیشکی 5 ئینجی )12.5 س.م( و قەباخەکەی وەکو دەبابە وایە و لە جۆری پواڵد، ئەلومنیوم، تیتانیۆم و سرامیک و ئەستوریەکەی ئەگات بە 8 ئینج )20 بە چەکی کیمیاویە و س.م( و دژ جیهازی تایبەتی تێدایە کە دەتوانێت

هەوای ناوەیەو پاک کاتەوە.

کامێرای سیارەیە ئەم پێشەوەی لە »نازور لەیلی« و لە دواشەو چەک و غازی فرمێسک رێژیان بۆ داناوە. ب��ت��ڵ خ��وێ��ن ه��او گرۆپی چ��ەن��د

خوێنی ئۆباما تێدا دانراوە.وەکو تایبەتە سیارەش ئەم بەنزینی جێگای بەنزینی ئاسایی گڕ ناگرێت و ف��ی��ش��ەک��ە دژە ت��ای��ەک��ان��ی��ش��ی و

ئەگەریش ک��راوە دی��زای��ن ج��ورێ��ک )ڕینگ...( بە بتەقێتەو تایەکانی

کاری تایەکانی بۆ بکات.ئۆباما باراک که ئۆتۆموبیلە ئەم پێوە دەڕوات بۆ کۆشکی سپی دواین مودیلە لە »کادیاک لیمۆزین« و تایبەتی بە »gM« کۆمپانیایی بۆ گواستنەوەی سەرۆک کۆماری

ئەمریکا دیزاینی کردووە و ناویشی ناوە ئۆتۆموبیلە Stagecoach.ئ��ەم پەیوندی ت��ەک��ن��ەل��وج��ی��ای ن��وێ��ت��ری��ن و کراوە دابین تێدا جیهانی گرتنی دەرگاکانی لە یەک کێشی هەر بویینگی فرۆکەی دەرگ��ای وەک��و ئۆتۆموبیلەکەش کێشیشی و 747ئەگاتە 8 تەن و بۆیە رۆژنامەکانی

ئەمریکا پێ دەڵین »جنۆکە«.ئۆتۆموبیلە بەم سەبارەت زانیارکان لە و gM کۆمپانیایی الی��ەن لە ژێر چاودێری دەزگای هەواڵگێری

ئەمریکا »cIa« دەیپارێزێت.ئۆتۆموبیل ئەم ئیشکردنی تەمەنی ماوەی ب��ەاڵم ه��ەرک��ات ساڵە 10بەسەر کۆمار س��ەرۆک ساڵەی 4ئ��ەچ��ێ��ت، س��ی��ارەک��ەی س��ەرۆک نوێ م��ودی��ل��ی��ک��ی ب��ە ک��ۆم��ار کۆنەکەش مودیلە و ئ��ەگ��ۆردرێ��ت بەکار کۆمار سەرۆک جێگری بۆ کۆمپانیایی م��ەوزەخ��ان��ەی دێ��ت. لە کۆکراوەیک ئەمریکا ف��ۆردی ئۆتۆموبیلەکانی سەرۆک کۆماری ئ��ەم��ری��ک��ای ت��ێ��دا ج��ێ��گ��ی��ر ک��راوە، سەرۆک س��ەردەم��ی دوای ب��ەاڵم کۆماری »جۆرج بۆش« بە هۆی رووداوی و ئ��ەم��ن��ی��ەک��ان��ەوە کێشە داواک��اری س��ەر ل��ە 2001/9/11ئەمریکا ه��ەواڵ��گ��ی��ری دەزگ��ای تەکنەلۆجیای، ن��ەب��وون��ی ب��او ب��ۆ

نهێنیکانی لە ناو ئەبرێن.

سیروان هادی

خاوەنی ئیمتیاز

عەبدوڵاڵ حاجی مەحمود

سەرنووسەرئەنوەر عەبدوڵاڵ07480153603

[email protected]

ناونیشان: هەرێمی کوردستان سلێمانی چوارباخ) وەیس( گەڕەکی )402( کۆاڵنی )3(یەکەم ژمارەی ئەم ڕۆژنامەیە لە )1981/5/25( بە ناوی )رێگای ئازادی(یەوە دەرچووە

بۆ رێکالم: 2012 509 0770

دیزاین

سەعید ئەحمەد

0784 010 8289 [email protected] www.SURENS.com

کوێستان که ریم

گـۆران ساڵـح:

ئەگەر وەفام بۆ ئافــــرەت نەبێـت، بۆ دایــــکی خۆشم نابێت

دیموکراسى و به رپرسیارێتىخه ڵک له الیه ن خه ڵک حوکمکردنى واته یۆنانیدا زمانى له دیموکراسیه ت له خه ڵک مافى و بیروڕا ئ��ازادى به ماناى له جه وهه ردا ب��ه اڵم خ��ۆی��ه وه ،

هه ڵبژاردنى ژیانى و رێکخستنى.ئازادیه ئ��ه و کێ دێ��ت بیروڕا ئ��ازادى به ماناى له جه وهه ردا دیموکراسى بیرکردنه وه یه کى دیکاتى دروست ده کات کێ له گه ڵ هه موو پێشکه وتنێکیشدا هاوشان بێت و هه روه ها دیموکراسى ماف به خه ڵک ده دات له هه ڵبژاردنى

ده سه اڵت و جۆرى ئه و سیاسه ته په یڕه و ده کات. به رپرسیارێتى پێویسته دیموکراتى کۆمه ڵگه یه کى هاواڵتیانى له سه ر به ڕێوه بردنى بۆ هه ڵیانبژاردووه خۆیان که بکه ن، کۆمه ڵگا چاره نووسى

ژیانیان. ئازادییه ئه م ئازادى، بۆ دامه زراوه یه که دروستکردنى دیموکراسى به کورتى پێویستى کۆمه ڵگاش و به رپرسیارێتى دیموکراسیه ت و له نێوان گه یه نه رێکه

پێیه تى.ئه گه ر باس له به رپرسیارێتى بکه ین، ئه وه یه که هه ر تاکێک ئه بێت به وکاره وه رگرترین تا دوور بیرکردنه وه یه کى له سه ریه تى لێکراوه و داواى هه ڵسێت بچووکترین خاڵى شکست، ئیتر ئه و شکسته بۆ تاک بێت که خۆى بۆ خودى به رپرسیارێتیان به هه ست تیا کۆمه ڵێک بۆ یان ناکات بۆ کارى خۆى

ئه کات. نێوان ئازادى گه یه نه رى به رپرسیارێتى چییه ؟ تێگه یشتین دیموکراسى و ئێستا

ئه م دوو چه مکه یه . تایبه تیان ئازادى هێزێکى به رپرسیارێتى و دیموکراس و له به اڵم هه ریه که

هه یه بۆ ته واوکردنى چه مک و واتاکانیان. که مترین هێز بۆ دیموکراسییه ک قه ناعه تى گه له به و چه مکه که ئه ویش به هێنانه دى مه رجه کانى دیموکراسیه که سیستمه له سیاده ى گه ل و حوکمى بنه ڕه تییه کانى مرۆڤ و مافه بۆ ده ست دڵنیایه سامێکى که مینه و زۆرینه و هه ڵبژاردنى به شێوه یه کى ئازادوپاک و یه کسانى له به رده م یاساداو جێبه جێکردنى یاساو به جێنانى رێ و شوێنى یاساى و به کارهێۆنانى ئه و پابه ندبوونى ده وڵه ت

یان حکومه ت به ده ستوره وه و به هاى لێبورن و راستى یارمه تیدا.به پێویستمان زه مه نێکدا له هه ر کراوه یه و گ��ۆڕاو چه مکێکى سیاسه ت

جۆرێک هه یه بۆ مانه وه و به رده وامبوونى. جۆرى ئه و سیاسه ته به هێزى چه کدارى بێت بۆ زه مه نێک و به هێزى زانستى و

گفتوگۆکردن بێت بۆ زه مه نێکى تر. دیارى ئامانج ده کات فێرمان رێچکه یه کدا له هه ر سیاسیانه بیرکردنه وه ى بکه ین و هه ست به به رپرسیارێتى بکه ین و پاشان کارى له سه ربکه ین به شێوه یه کى

زانستى وانه وه رگیرێت له ئه زموونى مێژوو و هه وڵدان بۆ پێشکه وتن.ئازادى و به رپرسیارێتى و دیموکراسى و بگه یه نم که ئه وه ئه مه وێت له کۆتایدا سه رهه ڵئه ده ن و رۆش��ن��ب��ی��ری��ه وه ل��ه س��ی��اس��ه ت ه��ه م��ووى ی��اس��او ئ��ام��ان��ج و به له ده ستدانى هه ریه کێک له مانه شکست چاره نووسان دیارى ده کات و به سه ر قه ده ردا ساغى ئه که یته وه ، خۆدزینه وه ش له به رپرسیارێتى و به شدارى سیاسى

کۆمه ڵگا تووشى شکست ده کات.

شیالن شێرکۆ شێخ عه لى

jamawarnews

Documents