به یاننامه ى مه کته بى سیاسى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان به بۆنه ى )22(هه مین

ساڵڕۆژى کیمیابارانکردنى هه ڵه بجه وه

3/16 کرا بە رۆژى ماته مینى له هه رێمى کوردستان

جه ماوه رى کوردستانکه سوکارى شه هیدانى هه ڵه بجه

شاری کیمیابارانی کاره ساتی به سه ر ساڵ دوو و بیست 2010/3/16 ڕۆژی هه ڵه بجه دا تێپه ڕده بێت، یه کێک له گه وره ترین ئه و تاوانه که م وێنانه ی مێژووی به عس ڕژێمی ڕۆژه دا له و کراو کوردستان گه لی به ده رهه ق که مرۆڤایه تی نێوده وڵه تی مرۆیی و سیاسی عورفێکی ڕێساو یاساو هه موو پێچه وانه ی له ژن و بێگوناهی پێنج هه زار مرۆڤی نزیکه ی قه ده غه کراو کیمیاوی به گازی پیاوو گه وره و منداڵ شه هیدو هه زارانی تری بریندارو ئاواره کردو خاک و ئاوو

سروشتی ئه و شاره ی ژه هراویکرد. کاره ساتی هه ڵه بجه بووه برینێکی جه سته ی کوردو قوربانییه کی تری ئه م گه له نه خنکاند ئازادی ده نگی نه ک به اڵم مافه کانی، به ده ستهێنانی و ئازادی به ڕێی ڕزگاریخوازی جوواڵنه وه ی و شۆڕش ده یان ڕه وای سه دای بووه به ڵکو کوردستان و هه زاران شه هیدی ئه م گه له و دۆزه که ی گه یانده هه موو ناوه نده کانی

بڕیارو مرۆڤدۆستانی دنیا.ئه مرۆش له کاتێکدا 22 ساڵ به سه ر ئه و کاره ساته دا تێپه ڕ ده بێت، بارودۆخێکى هاتووه به عس رژێمى به کۆتایى ئه وه ى س��ه ره ڕاى و له ئارادایه جیاواز مه جید، حه سه ن عه لى له ناویشیاندا و ڕژێمه ئه و له تاوانبارانى به شێک و به رپرسى جێبه جێکارى کیمیابارانکردنى هه ڵه بجه به سزاى خۆیان گه یشتوون، هه ڵه بجه ى شارى کیمیابارنکردنى به جینۆسایدناساندنى بڕیارى له هه مانکاتدا رۆژى)2010/3/1( له عیراق له تاوانه کانه وه بااڵى دادگاى له الیه ن شه هید جینائى دۆسییه ى یه کالییکردنه وه ى ئاراسته ى به ئیجابییه ترى هه نگاوێکى پاشماوه ى و هه ڵه بجه به کاره ساته که ئاسه وارى زۆر هێشتا به اڵم تاوانه که ، قوربانییه کانه وه دیاره و هه ڵه بجه تائێستا وێرانه و به رکه وتووانى کیمیاوى رۆژانه

به ده م ئازاره وه سه رده نێنه وه .که سوکارى شه هیدانى کوردستان

ئێمه له حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان سه ره ڕاى ته ئکیکردنه وه له گرنگى ده رچوونى بڕیارێکى له و شێوه یه پێمانوایه پێویسته حکومه تى عیراقى فیدراڵ به رده وام بێت له به سزاگه یاندنى تاوانبارانى ترى ئه و کاره ساته و تاوانه

گه وره کانى ترى وه ک ئه نفال و کیمیابارنکردنى ناوچه کانى ترى کوردستان.ماددى قه ره بووى فیدراڵ عیراقى حکومه تى له سه ر پێویسته ه��ه روه ک زیانلێکه وتووانى ئه و تاوانانه و جینۆسایدی کوردستان بکاته وه و به ره سمى ئه و ئه رکه سیاسى و ئه خالقییه له ئه ستۆ بگرێت، که بێگومان هه نگاوێکى له و جۆره هانده ر ده بێت بۆ پته وکردنى گیانى پێکه وه ژیان له عیراقی فیدراڵدا و گۆڕینى له عیراقى کاره ساته کان بۆ هۆکارى لێک نزیکبوونه وه و دروستکردنى متمانه

نوێدا.پێکهێنانى له گه ڵ هاوکاته که هه ڵه بجه کیمیابارانى یادى داواکارین هه روه ک هاوپه یمانێتى به مه به ستى پێکهێنانى په رله مان و حکومه تى نوێى عیراقى فیدراڵ، هانده ربێت بۆ پێداگیریى زیاتر له سه ر دیموکراسیه ت و چه سپاندنى سیسته مى فیدراڵى و مافه ده ستوورییه کانى کورد له عیراق و به یاسا رێکخستنى ئه و مافانه

که هۆکارى ئارامى و پێکه وه ژیانن له عیراقدا.

داواکارین هه ردوو حکومه تی هه رێمی کوردستان و حکومه تی فیدراڵى ئاوڕی زیاتر له و شاره و که سوکاری شه هیدانی بده نه وه که بوونه ناسنامه ی گه له که مان

و قوربانی ده ستی دڕنده ترین ڕژێمی مێژووی نوێی مرۆڤایه تی.سه رجه م هه ڵه بجه و شه هیدانی گیانی بۆ ڕێز سه ری 3/16دا له تر جارێکی

شه هیدانی ڕێگای ڕزگاری کوردو کوردستان نه ویده که ین.

مه کته بى سیاسى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان

2010/3/16

س��ه رۆک��ای��ه ت��ى 2010/3/15هه رێمى وه زیرانى ئه نجومه نى کوردستان به سه رپه رشتى د.به رهه م و حکومه ت س��ه رۆک��ى ساڵح به ئاماده بوونى ئازاد به روارى جێگرى

سه رۆکى حکومه ت کۆبوه وه . د.به رهه م کۆبوونه وه که سه ره تاى هه ڵبژاردنى سه رکه وتنى به بۆنه ى عیراق نوێنه رانى ئه نجومه نى به هه موو حکومه تى پیرۆزبایى

پرۆسه که ى و راگه یاند الی��ه ک هه موو گرنگى به ده ستکه وتێکى دانا کوردستان هه رێمى و عیراق نوێنه رانى هیوادارین رایگه یاند: و له داکۆکى کوردستان خه ڵکى به رژه وه ندییه کانى هه رێم و سه رجه م پارسه نگى ببنه و بکه ن عیراق و کێشه ک��ردن��ه وه ى یه کالیى

گرفته کان. ل2

به ڕێوه به رى نه قشبه ندى مه ریوان و ئه وقاف وه زاره ت��ى راگه یاندنى کاروبارى ئایینى حکومه تى هه رێمى 11 سه عات راگه یاند: کوردستان 5 ماوه ى بۆ 3/16 رۆژى به یانى ى ئه م یادکردنه وه ى له گه ڵ خوله ک کاره ساته له هه موو عێراق و هه رێمى راده وه ستین، به بێده نگى کوردستان و ئه وقاف وه زاره ت��ى وه کو ئێمه هه رێم حکومه تى ئایینى کاروبارى له هه موو مزگه وت و کڵێساکانه وه به ئه م لێدانه وه زه نگ و ئایینى په یامى هه موو له بڕیاره که ده که ینه وه یاده و دوع��ا به جۆره ها مزگه وته کان پاڕانه وه ى ئایینى و له کڵێساکانیشه وه بکرێته وه یاده ئه م لێدانه وه به زه نگ گه وره یى له رێزلێنان وه کو ئه مه ش ئه و پاکى رۆحى و کاره ساته ئه م

بوونه رۆژه دا ل��ه م شه هیدانه ى قوربانی، ئه مه ش گه وره یى ئه م رۆژه ده رده خات که له م رۆژه دا چ زوڵم و

سته مێک له گه لى کورد.

رۆژنامه ى جه ماوه رى کوردستان16 الپەڕە

www.SURENS.com ● 29 هه فتــــــه نامه یه کى سیاسییــــــه حــــــزبى سۆسیــــالیــست دیموکراتى کوردستان ده ریده کات ● ژمــــــــاره 600 ● سێشــــــــــه ممــــــــــه 25/ ڕه شه مێ/2709 کوردی ● 2010/03/16 زایینــــــــــی ● ساڵی

سەرۆکی حکومەت بەردی بناغەی زانکــۆی هەڵەبجە و 600 خانوو بۆ کەسوکاری شەهیــدان دادەنێت

وەزارەتی ئەوقاف یادى کیمیابارانکردنىهه ڵه بجه به رز راده گرێت

هەڵەبجە بە وێنە گوزارشت لە ئازارەکانی دەکات

دایکى هه ڵه بجه ... ل 7 بەرەو سەرکەوتن ... ل 15ئازادى ئافره ت و له مپه ره کانى... ل 6

بە پێی ئەنجامە بەراییەکان، لیستی هاوپەیمانیی لە سەر ئاستی کوردستان پلەی یەکەمی بەدەستهێناوە ل...2

هه ڵبژاردن و عــيــــــــــراق لە قـــــۆناغێكى ترى سيــــــاسيــــــــــدا ل...5

جینۆسایدى هه ڵه بجه، سیمبوڵى پێناسه کردنى میتۆدى داگیرکارییل...8

به ڕێز سه رۆکى حکومه تى هه رێمى کوردستان

خانه نشینکراوێک وه ک من هه ستن که له به ڕیزتانه ، داوام به پێشینه پ��اره ى پێدانى به ومانگانه خانه نشینکراوه کان لێمان قیست ب��ه ش��ێ��وه ى ئ��ه وه ى به بێ وه رب��گ��رن��ه وه ، سه ر، بچێته زی��اده )س��وو(ى کۆمه ڵیش چینه ى ئه و تاکو هه ر وه ک بن، سوودمه ند لێى کۆمه ڵگا، تر پێکهاته یه کى بڕیارێک به زووى ئومێده وارم چونکه ده ربکه ن، باره یه وه له و به شێکمان تاکو ئێستا له خانووى وامان وتوانایه کى کرێداین زه وییه ک پارچه که بتوانین نییه ، درووس��ت خانووییه ک ی��ا ئه م ب��ه ده م هیوادارم بکه ین،

بچن. داواکارییه مانه وه

خانه‌نشینکراوێک

ونبوون

پێناسێکى بارى شارستانى تاهیر )ره مه زان به ناوى تکایه ون��ب��وه ع��ه زی��ز( هه رکه سێک دۆزییه وه با په یوه ندى بکات به ژماره موبایل )07503175048(.

ونبوون

پێناسێکى بارى شارستانى محه مه د )عه دنان به ناوى ونبووه ، عه بدوڵاڵ( ساڵح دۆزییه وه هه رکه سێک بۆ بیگه ڕێنێته وه ب��ا

نووسینگه ى ~ .

درێژە...سەرۆکی حکومەت، بەردی بناغەی

زانکــۆی هەڵەبجە ...

دواتر سه رۆکى حکومه ت ئاماژه ى له پڕه ئادار مانگى که به وه کرد گه لى بۆ تاڵ و خۆش یاده وه رى

کورد، سه ره ڕاى جه ژنه کانى نه ورۆز و راپه ڕین و 11ى ئادار، یاده وه رى تاڵى کیمیابارنى هه ڵه بجه ى شه هید تر بۆنه یه کى چه ند و ک��ۆڕه و و

ده گرێته خۆی. به رز بۆ و چوارچێوه یه دا له و و شه هیدان گیانى راگرتنى نامرۆڤانه که ى کرده وه قوربانیانى

نى د نکر ا ر با کیمیائه نجومه نى شه هید، هه ڵه بجه ى کوردستان هه رێمى وه زی��ران��ى بڕیاریدا که رۆژى 3/16 ببێته رۆژى ماته مینى و هه ر له و رۆژه شدا ئااڵى سه رجه م له کوردستان و عیراق داموده زگا حکومى و ره سمیه کاندا

تا نیوه بهێندرێته وه خواره وه .

له الیه کى تره وه بڕیاره ئه مڕۆ 3/16 و له یادى 22 ساڵه ى کیمیابارانکردنى حکومه تى سه رۆکى هه ڵه بجه دا، هه رێمى کوردستان به ردى بناغه ى له دابنێ�ت هه ڵه بجه زانکۆى چوارچێوه ى ئه و گرنگى پێدانانه ى حکومه تى هه رێم به نیازى به شارى

هه ڵه بجه ى بدات.

راپۆرت‌و‌هه‌واڵwww.SURENS.com

2سێشەممە‌‌2010/03/16●‌ساڵی‌‌29●‌ژماره‌600

»ده بێ به کرده وه خه ڵکی کوردستان دڵنیابکرێت جارێکی تر کاره ساتی وای به سه رنایه ت«

بە پێی ئەنجامە بەراییەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، لیستی هاوپەیمانییلە سەر ئاستی کوردستان پلەی یەکەمی بەدەستهێناوە

گفتوگۆکانی هه ولێر نه گه یشتوونه ته ئاستی ڕێککه وتن بۆ هاوپه یمانێتی

حه یده ر عیبادی: سوورین له سه ر کاندیدکردنی مالیکی بۆ پۆستی سه رۆک وه زیران

جه عفه ری، داواده کات سه رۆک کۆماری داهاتووی عێراق عه ره بێکی سوننی بێت

کوردستان په رله مانی سه رۆکی رایگه یاند: به یاننامه یه کدا له کوردستان خه ڵکی ده ب��ێ بکرێته وه دڵنیا له وه به کرده وه

وای کاره ساتی تر که جارێکی به سه ر نایه ته وه .

له به یاننامه یه کدا به بۆنه ی یادی کیمیابارانکردنی شاری هه ڵه بجه

که رکوکی، د.که مال په رله مانی سه رۆکی »له وت��ی: کوردستان 1988دا ئ��اداری 16ی به به رچاوی جیهانه وه و له ناوچووی رژێمی س������ه دام ح��س��ێ��ن، قه ده غه کراوی چه کی دژی له نێوده وڵه تی بێ و مه ده نی خه ڵکی دیفاعی شاری هه ڵه بجه ، له ئاکامدا و به کارهێنا زیاتر له )5000( هاواڵتی له زێتر و شه هیدبوون دیکه ش )9000(ی

بریندار و به رکه وتن«.به وه شکرد ئ��ام��اژه ى بڕیاری »س����ه ڕه رای ندنی یدناسا به جینۆساتاوانی هه ڵه بجه ، حه قوایه ه��ه ردوو به عه داله ت جینایی رووه که یه وه : قه ره بووکردنه وه وه و بکرێت. جێبه جێ به گوێره ی ئێمه خه ڵکی ئینسانی نێوده وڵه تیی قانوونی مافی ئه وه ی هه یه ، چ له رووی ماددی و چ له رووی مه عنه وییه وه

قه ره بوو بکرێته وه«.

ئه نجامه ڕاگه یاندنى به پێى هه ڵبژاردنى به راییه کانى ئه نجومه نى نوێنه رانى عیراق، کە لە 2010/3/7دا لە سەرانسەری ڕێژەیکی بە ئەنجامدراو عێراق کوردستان خەڵکی بەرچاو کرد بەرفراوانی بەشداریەکی دەنگدەرانی لە گەڵ بەراورد بە

ناوچەکانی دیکەی عێراق.ئ��ەوەی دوای باسە شایانی و گشتی بە عێراق خەلکی کوردستانیش ج��ەم��اوەری

ئەو بەخشیە خۆیان متمانەی لیست و قەوارەو کاندیدەکانیان داهاتووی عێراق، پەرلەمانی بۆ ڕاگەیندراوی ئاماری ل��ەدوا الیەن لە بەرایەکان ئەنجامه بااڵی هەڵبژارنەکان کۆمیسیونی لیستى ڕاگەیاندرا عێراق لە له سه ر کوردستان هاوپه یمانیى و کوردستان هه رێمى ئاستى ناوچە دابڕاوەکان پله ى یه که مى

به ده ستهێناوه .لە زیاتر تێپه ڕبوونى دواى

هه ڵبژاردنى به سه ر هه فتەیەک ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ى ن��وێ��ن��ه ران��ى لیست چه ندین که عێراقدا هه ر له جیاواز ق��ه واره ى و سه ره کییه که ى پێکهاته سێ سوننه ( و شیعه عێراق)کورد، له و کرد به شداریان تیایدا بە کە کوردستانیش هه رێمى بریتی کە جیاواز لیستی چوار هاوپه یمانیی لیستى لە بوون یه کگرتووى و کوردستان ئیسالمى کۆمه ڵى و ئیسالمى

به شداربوون، گۆڕان لیستى و ده رکه وتووه لیستى هاوپه یمانیى زۆر به رێژه یه کى کوردستان

لیسته کانى دیکەیە . له پێش کۆمسیۆنى ئاماژه یه جێگاى ب������ااڵى س���ه رب���ه خ���ۆى تاکو عێراق هه ڵبژاردنه کانى نزیکه ى توانیویه تى ئێستا بکاته وه جیا ده نگه کان 60%ى ئ��ه وه به راییى ئه نجامى و هاوپه یمانیى لیستى ده رده خه ن پارێزگاکانى له کوردستان

سلێمانى، ک��ه رک��وک، پله ى ده��ۆک و هه ولێر

به ده ستهێناوه . یه که مى سیاسی چ��اودێ��ران��ی ئەنجامە ئەم ڕایدەگەینن هاوپەیمانیی لیستی بۆ چاوەروانکراو کوردستان ئاستی ب��ەه��ۆی ب���وو جەماوەریەتی و پێگەی بە هێزی الیەنە بەشدارەکانی هاوپەیمانیی لیستی

کوردستان.

سه رکرده له ژماره یه ک له کاتێکدا گه یشتوونه ته عێراق سیاسیه کانی به ئامانجی کوردستان هه رێمی بۆ کورد پشتیوانیی به ده ستهێنانی چه ند نوێ، حکومه تی پێکهێنانی جه خت ک��وردی سه رچاوه یه کی پێکهێنانی که ده که نه وه ئه وه له سه ر به به ستراوه ن��وێ هاوپه یمانێتی ڕاگه یاندنی ئه نجامی هه ڵبژاردنه کان و له نێوان نییه ڕێکه وتنێک هیچ تائێستا کوتله کوردیه کان و هێزه عێراقیه کاندا

بۆ دروستکردنی هاوپه یمانێتی.

دیوانی سه رۆکی حسێن فوئاد دکتۆر کوردستان هه رێمی سه رۆکایه تی قسه کردن بۆ زووه هێشتا ڕایگه یاند« له گه ڵ هاوپه یمانێتییه ک هه ر له سه ر وێناکردنی بۆ عێراقیه کاندا هێزه قۆناغی داهاتوو«. حسێن ره تیکرده وه بارزانی مه سعود نێوان گفتوگۆکانی و کوردستان هه رێمى سه رۆکی لیستی س��ه رۆک��ی ع��ه الوی ئه یاد ڕابردوودا ڕۆژی له چه ند که عێراقییه هیچ کردبوو، کوردستانی سه ردانی ڕێککه وتنێکی لێکه وتبێته وه . جه ختی

له وه شکرده وه که ئه و گفتوگۆیانه ته نها سه ره تاییدا ڕاوێژی له چوارچێوه ی پرۆسه ی داهاتووی له باره ی بووه

سیاسی عێراقدا.ده ستنیشانکردنی ب��ۆ وتیشی: ده رچوونی هاوپه یمانێتی، چاوه ڕوانی ده که ین، هه ڵبژاردنه کان ئه نجامی و به رنامه به به ستراوه ئ��ه وه ش هه ڵوێستی ئه و هێزانه ی که ده یانه وێت بکه ن، له گه ڵ هاوپه یمانێتیمان و نیشتمانی نه گۆڕه به سه باره ت

ده ستکه وته ده ستورییه کانمان.

له یه کێک عیبادی ح��ه ی��ده ر ده وڵه تی ئیئتیالفی سه رکرده کانی سه رۆک مالیکی نوری که قانون ده کات، سه رۆکایه تی وه زی��ران، گرت الیه نانه و هێز له و ره خنه ی هه ڵبژاردن ئه نجامی ژماره کانی که ده شێوێنن، له کاتێکدا که لیسته که ی سه رکه وتنی به رچاو به شێوه یه کی

به ده ستهێناوه .قانون ده وڵه تی ئیئتیالفی وتیشی: و به ده ستهێناوه یه که می پله ی سه رۆک پێداوه ڕێگه ی ده ستوور بۆیه بکات، دی��اری وه زی���ران کاندیدکردنی له سه ر سوورین پۆسته .ئەم ئه و بۆ مالیکی نوری دێت کاتێکدا لە عیبادی لێدوانەی کە کۆمسیونی بااڵی هەڵبژاردنەکان فەرمی شێوەکی بە عێراق لە

ڕانەگەیاندووە. ئەنجامەکانی

ئ��ی��ب��راه��ی��م ج��ه ع��ف��ه ری س��������ه رۆک وه زی����ران����ی پ��ێ��ش��ووت��ری ع����ێ����راق و سه رۆکی ڕه وتی چ��اک��س��ازی، جه ختیکرده وه ئه وه ی، له سه ر هیچ به ربه ستێک له به رده م نییه بۆ کوتله که یدا له گه ڵ گفتوگۆ الیه نه کانی تر بۆ نی د ستکر و ر دب��ه ره ی��ه ک��ی نیی نیشتماف���������راوان

پێکهێنانی به مه به ستی حکومه تی نوێ.

له میانه ی چاوپێکه وتنێکیدا ل���ه گ���ه ڵ ڕۆژن���ام���ه ی له نده نی، »ئه لحه یات«ی جه عفه ری ئیبراهیم داوای���ک���رد، س���ه رۆک عێراق داهاتووی کۆماری و بێت سوننی عه ره بێکی پێکهاته هه موو ب��ه ڕووی

بکرێته وه . جیاوازه کاندا په یوه ندییه کی وتیشی: ب��اش��م ل��ه گ��ه ڵ ج��ه الل کۆماردا سه رۆک تاڵه بانی ه��ه ی��ه ، ب��ه اڵم ل��ه دی��دی ئه و بۆ تایه فیه وه و تایبه ت داواده که م و ناڕوانم پرسه س���ه رۆک���ی داه���ات���وو

عه ره بێکی سوننی بێت.

دیدارwww.SURENS.com

سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600

خەڵەف غەفور

ئه وانیتر، ئێمه نا

پرۆسه ى به شداریى ق��ه راره ئه گه ر دۆڕان و بردنه وه به و بکه ین سیاسى رازی بین و ئه وه ش به گه شه ى سیاسى ئیداریى عه قڵى له گۆڕانکارى و چیتر پێویستیشه خۆ دابنێین، واڵتدا له گه ڵ مه زڵومیه ته وه کاڵورۆژنه ى له ئه وه نییه مه به ستم نه دوێین. ئه وانیتردا کاره ساته کانمان له بیر بکه ین و پێداگیریى زیانه قه ربووى نه که ین ئه وه له سه ر رابردوومان مه عنه وه ییه کانى و ماددى مه به ست ئه سڵى به ڵکو نه که نه وه ، بۆ ئه وه یه ، بنه ماى سیاسه تکردنمان لۆژیک

بێت نه ک سۆز.ورده ورده بوو، ته واو هه ڵبژاردنه کان ده رده ک��ه ون ده ره نجامه کان خه ریکه حکومه ت پێکهێنانى گفتوگۆى و براوه کاندا، الیه نه له نێو ده ستپێده کات سه ردانى له هه واڵنه ش ئه و سه ره تاى و عه بدولمه هدى عادل له یه ک هه ر کوردستان هه رێمى بۆ عه الوى ئه یاد مایه ى ئه وانه بێگومان ده ستیپێکرد، هێشتا تێده گه ین ب��ه وه ى دڵخۆشین و هه یه قورسایى و سه نگ ک��ورد بۆ حسابى سیاسیدا هاوکێشه ى له نێو

ده کرێت.کوردستان هه رێمى خه ڵکى زۆرینه ى ده نگى بۆ ده ستوورى هه میشه یى عیراق داوه ، پێیانوایه ده بێت بنه ماى حوکمڕانى سیاسى ئیجتیهادێکى هیچ بێت، واڵت نه بێته هۆکارى ئه وه ى به نده کانى پێشێل بکرێت، هێزه سیاسه کانى کوردستانیش ته رجه مه واقیع ئ��ه رزى بۆ ئه مه یان الیه نى ئ��ه وه ش��دا له گه ڵ ک���ردووه ، به نه بوون پابه ند به رانبه ر)ئه وانیتر(

رێککه وتن و به ڵێنه کانیانه وه .سه رۆکایه تى ل��ه م��اوه ى مالیکى له گه ڵ کورد یارى حکومه ته که یدا زۆر به الوه نا ده ستوورى به نده کانى کرد، که مکردنه وه ى داواى به ئاشکرا و و کوردستان هه رێمى ده سه اڵته کانى نه کردنى په سند بۆ کارى له ژێره وه ش بۆ نه وت و غازى عیراق ده کرد یاساى ئه وه ى کوردستان له بوارى وه به رهێنانى نه بێته و بێت گرفت تووشى نه وتدا

خاوه ن کارتى ئابوورى.له چۆن عه ره ب شۆڤێنیه کانى بینیمان پیالنیان عیراق نوێنه رانى ئه نجومه نى زۆر به ده یانویست و کرد که رکوک له به رگى عه ره بایه تى له به ر بکه ن. ئێستاش ناسنامه ى بۆ بانگه شه هاشمى تارق پۆستى و ده ک��ات عیراق عه ره بێتى سه رۆک کۆمارى به کورد ره وا نابینێت.

ئه مانه بۆچین و چى ده گه یه نن؟ عه قڵیه تى سیاسى عه ره بیى که ى ده گۆڕێت و کورد عه ره بدا له گه ڵ ژیان به مجۆره تاکه ى

بکات؟به پێویستمان ب��واره دا له م بێگومان ئیراده ى سیاسى به هێزتر له جاران هه یه ، نابێت به غدا له کورد پێگه ى و سه نگ راب��ردوودا له که بێت ئه وه وه به هۆى زوڵمى لێکراوه ، به ڵکو ده بێت له به ر ئه وه عیراقدا له دووه مه نه ته وه ى کورد بێت سه لماندووه ئه مه ى ده ستووریش و فره یى و دیموکراسى له به رئه وه ى و هێشتا و عیراقدا له تازه یه سیاسى زۆرێک له برینه کان ساڕێژ نه بوونه ، بۆیه به شدارى و ته وافوقى دیموکراسیه تى سیاسى پێکهاته سه ره کییه کان زه روره و ناکرێت ئه مه ش وه ک خێر پێى بدرێت.

نییه دڵنیا هێشتا کورد له به رئه وه ى ت��ه واوى له گه ڵ ئه وانیتر ل���ه وه ى به شدارى ده بێت بۆیه مافه کانماندان، و بکات عیراقدا حوکمکردنى له کارا رێگا نه دات ئه زموونى رابروود دووباره

ببی�ته وه .

xalafgafur@yahoo.com

3عه بدوڵاڵ حاجى مه حمود، کارگێڕى مه کته بى سیاسى )حسدک( :

الى‌ئێمه‌‌به‌رژه‌وه‌ندى‌میلله‌ت،‌له‌پێش‌به‌رژه‌وه‌ندى‌حزبه‌وه‌یه‌

مێژوویى وه رچه رخانێکى راپه ڕین گه لى سیاسى ژیانى له گه وره بوو ژیانى وه رچه رخانێک کوردستاندا، ئابوورى و کۆمه اڵیه تى و سیاسى و لێکراوى سته م گه لێکى فه رهه نگى کوردستانى له کوردى گه لى وه ک دوور ژیانێکى ب��ه ره و عیراقدا، سته مى زوڵم و ژێرده سته یى و له گۆڕى و چه وسانه وه داگیرکارى و سڕینه وه ى هه واڵنه ى ئه و هه موو نه ته وه یه ک کلتورى ناسنامه و بۆ گه ڕانه وه له گۆڕنا، خرابوونه گه ڕ ڕاپه ڕین و پرشنگداره کانى ڕۆژه بۆ خوێندنه وه ى په ندو وانه به سوده کانى گه لى جه ماوه ریه ى ڕاپه ڕینه ئه و ک��وردس��ت��ان، رێ��ب��ازى ئ��ازادى چاوپێکه وتنێکى له گه ڵ پێشمه رگه ى سیاسى مه کته بى کارگێڕى دێرین و دیموکراتى سۆسیالست حزبى حاجى عه بدوڵاڵ به ڕێز کوردستان

مه حمود ئه نجامدا.

ڕاپه ڕین به رپابوونى فاکته ره کانى *چیبوون؟

ئه نجامى فشارو زوڵم و له به ڕاستى -ڕووخ��او به عسى رژێمى زۆرى ئه نجامدانى ل���ه دواى به تایبه تى کیمیابارانکردنى ئه نفال و تاوانه کانى زۆرى زۆربه ى ڕاگواستنى هه ڵه بجه و گونده کان راشکاوانه ده ڵێم :بارودۆخى هێزه کانى کوردستان و هه رێمى بزووتنه وه ى ڕزگاریخوازى گه له که مان ئه مه ش ده ڕۆیشت، ب���ه ره والوازى به چۆڵکردنى ڕژێم ئه وه ى به هۆى ئۆردوگا دروستکردنى گونده کان و جه ماوه رو هه وڵیده دا زۆره ملێکان له تاڕاده یه کیش لێکداببڕێ، شۆڕش ئه نجامى ئه و تاوانانه ى رژێمى به عس ئه نجامیدا، کوردستان گه لى دژى جه ماوه ر ش��ۆڕش و هێزى توانى لێکداببڕێت، که بێگومان ئه و دابڕانه ش نائومێدیه ک دروستبوونى هۆى بووه ده زانن وه ک به اڵم گه له که مان، بۆ ڕزگاریخوازه کان بزووتنه وه زۆرجار له قۆناغى خه باتى ڕزگارى نیشتیمانى پێش، بۆ هاتووه ته خۆیاندا، هه لێکیان ڕاپه ڕین به یا دانوستان به که یان ده ره ک��ى هۆکارێکى ب��ه ی��اخ��ود به ده ستبهێنن، سه رکه ووتن توانیویانه کوه یت داگیرکردنى دواى له ئێمه ش به رپه رچدانه وه ى عیراقه وه و له الیه ن دوو سى و له الیه ن به عس رژێمى واڵتى کۆمه ڵگاى نێوده وڵه تى هه لێکى باشى بۆ گه لى کوردستان و بزووتنه وه دواى ڕه خساند، ڕزگاریخوازیه که ى ئه وه ى عیراق ملکه چى داواکارییه کانى ئه وه ش نه بوو، نێوده وڵه تى کۆمه ڵى هێزه کانى ده رپه ڕاندنى هۆى بووه هێزى ب��ه زه ب��رى به عس رژێ��م��ى له کوه یت، واڵتى له هاوپه یمانان بزووتنه وه ى هێزه کانى هه مانکاتدا ناو له گه له که مان رزگاریخوازى وتۆکمه دا یه کگرتوو به ره یه کى گونجاو ده رفه تێکى بۆ خۆیان ڕێکوپێک به رنامه یه کى ئاماده کردبوو، ئه وکاته وه کوردستانى به ره ى له الیه ن به ره ى هێزه کانى هه موو داڕێژرابوو، کوردستانى له سه رتاسه رى ناوچه کانى ئاماده باشى ل��ه ک��وردس��ت��ان��ه وه هێزه کانى که کاتێکیش، ته واودابوون هێزه کانى په المارى هاوپه یمانان به عس هێزه کانى به عسیاندا، رژێمى به ره ى لێکهه ڵوه شان په رته وازه بوون و کوردستانى که پێشتر حزب و الیه نه کانى ڕێگاى له کوردستانى ب��ه ره ى ناو ڕێکخستنه کانى ئاگادارکردنه وه ى خۆیان و جه ماوه ر خۆیان سازو ئاماده کردبوو، گه یشته ئه و ساته وه خته ى، که فراوان ڕاپه ڕینێکى جه ماوه ردا له گه ڵ شارۆچکه کانى ش��ارو له سه رجه م له وه توانرا ده ستپێبکه ن، کوردستاندا )1991 /3 /5( له که مدا ماوه یه کى هه موو )3 /21( تا توانرا ده ستپێکرد شارى به کوردستان شاره کانى به اڵم بکرێت، ئازاد که رکوکیشه وه ناوخۆیى و هه لومه رجێکى چه ند

ده ره کى بوونه هۆى ئه وه ى، که هێزى له نه توانێت کوردستان پێشمه رگه ى دواتر بمێنێته وه و که رکوکدا، شارى هێزه کانى تر جارێکى ده زانن وه ک شاره کانى په المارى به عس رژێمى کوردستانیان دایه وه و کۆڕه وى ملیۆنى

گه له که مان دروستبوو.لێره وه ده ڵێم: فاکته ره کانى به رپابوونى فشارو ل��ه بریتیبوون ڕاپ��ه ڕی��ن به عس رژێمى زۆرییه کانى زوڵم و ڕیزى یه ک یه کگرتووى و له الیه ک و کوردستان و شۆڕشگێڕه کانى هێزه مێژوویه ش، هه ڵه ئه و دروستبوونى رژێمى دژى نێوده وڵه تى کۆمه ڵى که فاکته رى ئه مانه گرتیه به ر، به عس دروستبوونى له ب��وون سه ره کى

ڕاپه ڕینى جه ماوه رى گه له که ماندا. دروستبوونى س��ه ره ک��ى ف��اک��ت��ه رى *راپ��ه ڕی��ن ی��ه ک ری���زى ه��ێ��زو الیه نه

سیاسییه کانى کوردستان بوون؟سه ره کى ئامانجى هه ڵبه ته -هێزه ک��وردس��ت��ان و ج��ه م��اوه رى نیشتیمانى سیاسییه کان ڕزگاریخوازى بوو گه له که مان رزگاربوونى وه بوو،

دیکتاتۆرى ڕژێمێکى ده ستى له وه ک فاشیانه ى ڕه فتار

به عس، رژێ��م��ى

دڕندانه ى سیاسه تێکى هه موو که گرتبووبه ر بۆ له ناو بردنى گه لى کوردو وێرانکردنى خاکه که ى، ئه و قۆناغه ش پێویستى به یه کگرتوویى و یه ک ده نگى بوو، شۆڕشگێڕه کان هێزه جه ماوه رو ناوچه کانى هه موو پێکه وه توانیان که

کوردستان رزگاربکه ن. * هه موو حزب و الیه نه کانى ناو به ره ى که له و له وه ده که ن، باس کوردستانى ڕێکخستنه کانیانه وه له ڕێگاى کاته دا شانه ى چه کدارى و نهێنیان هه بووه بۆ که ڕاپ��ه ڕی��ن، بۆ ج��ه م��اوه ر هاندانى ڕێکخستنه کانى جه ماوه رو ڕۆڵى واته

هه ر حزبێک له و حزبانه چیبووه ؟مه فره زه پێشمه رگه یه کى وه ک من -سۆسیالست حزبى پارتیزانه کانى به ره ى له ناو کوردستان، دیموکراتى له ئ��ه وه م ئ��اگ��ادارى کوردستاندا خۆمانه وه ڕێکخستنه کانى ڕێگه ى ئاگادارده کرده وه ، وه له جه ماوه رمان و نووسراو به ڕێوه یه ، ڕاپه ڕین که ناسراوه کان و بۆ که سایه تییه نامه شمان رژێمى ناو ئه وکاته ى چه کداره کانى هه ڵمه تى که له کاتى ناردووه ، به عس ڕاپه ڕیندا هه موو الیه ک به یه کگرتووى

ڕووبه ڕووى رژێمى به عس ببینه وه . ده مه وێت ئه وه ش باس بکه م، که هێزه له وکاته دا به ڕژێم سه ر چه کداره کانى هاوکارى باشى شۆڕش و جه ماوه ریان کوردستانى به ره ى پێشتریش کرد،

هه موو بۆ گشتى لێبوردنى بڕیارى که له کاتى ده رکردبوو، چه کدارانه ئه و ڕاپه ڕیندا له گه ڵ جه ماوه رى گه له که ى

خۆیاندابن و دژى ڕژێم بوه ستنه وه .جیاوازییه ک چ بزانین ده ک��رێ��ت *هه بوو له ڕووى تواناو هێزى سه ربازى به عس و ڕژێمى هێزه کانى له نێوان

هێزى پێشمه رگه دا؟چونکه به راووردناکرێت، به ڕاستى -چه ک و خ��اوه ن��ى به عس ڕژێمى به هێزو سه ربازى جبه خانه یه کى

ناوچه که دا، عیراق و له تۆکمه بوو باوه ڕبوون بیروباوه ڕو له ڕووى به اڵم به عسه وه سوپایه کى به ڕێبازى ڕژێمى له به رامبه ردا داته پیووبوو، ووره و بێ خاوه ن هێزێکى پێشمه رگه هێزى درووشمێکى هه ڵگرى بیروباوه ڕو ئاماده ى خۆبه ختکردن که بوو، پیرۆز پارسه نگى ئه وه ش پێناویدا، له بوو به رژه وه ندى ئاراسته ى به ره و هێزى هێزه ک��وردس��ت��ان و ج��ه م��اوه رى

شۆڕشگێڕه کانیدا برد. * گرنگرتین ده ستکه وت بۆ کورد چى بوو، که ڕاپه ڕین به ده ستى هێنابێت؟

ئازادبوونى کوردستان بۆیه که مجار -گه وره ترین ده ستکه وتى ڕاپه ڕین بوو، شێوازێکى به ره و هه نگاونان دواتر دروستکردن، خۆ خه بات و نوێى په رله مان و هه ڵبژاردنى ئه وانیش که کوردستان حکومه تى پێکهێنانى ده ستکه وته ى ئه و ڕاپه ڕین واته بوو، له که ش و هێنایه بوون که گه لى کورد خۆى ده یتوانى ئ��ازادی��دا ه��ه واى هه بێت و داموده زگاى به ڕێوه ببات و که سه لماند، ده ره وه ش��ى دنیاى بۆ ئازادیخوازه و چاوى میلله تێکى کورد که سێک هیچ نیشتیمانى نه بڕیوه ته ترى میلله تانى وه ک ده یه وێت به ڵکو خۆیدا کیانێکى چوارچێوه ى له دنیا ژیان بکات و خۆى حوکمڕانى خۆى

به سه رببات.

ده ستى گ��رت��ن��ه ل��ه ڕێ��گ��اى ک���ورد *به جیهان چى ئ��ی��داری��ه وه ده س��ه اڵت��ى

ناساند؟- ئه وه ى نیشاندا گه لى کورد گه لێکى مێژوو به درێژایى لێکراوه و سته م له به رگریکردن بۆ ناچارکراوه ، ببات، بۆچه ک په نا خۆى مانه وه ى ده یه وێت کوردستان خه ڵکى ئه گه رنا دیموکراسى و سیسته مێکى ڕێگاى له خۆى ژیانى دۆستانه وه م��رۆڤ ڕێگاى له ئه وه شى به سه رببات، وه )1992( ساڵى هه ڵبژاردنه کانى

پیشانى گه النى جیهاندا.* وه ک چۆن ڕاپه ڕین له ماوه یه کى ناوچه کانى زۆرب�������ه ى ک���ه م���دا سه رجه م گ��رت��ه وه و کوردستانى به اڵم ئ����ازادک����ران، ش���اره ک���ان له ماوه یه کى که میشدا جارێکى تر په المارى توانى به عس رژێمى شاره کان ب���دات���ه وه و ک��وردس��ت��ان ملیۆنى ک���وڕه وى داگیربکاته وه و دروستبوو، به راى تۆ هۆکارى ئه و شکسته ى جه ماوه رو شۆڕش چیبوو؟ - من ده ڵێم له گه ڵ هه موو خه باتێکى سیاسیش تێڕوانینێکى چه کداریدا کوردستان خه ڵکى ه��ه ی��ه ، به دنیاى ک���ۆڕه و ب��ه

ئه و ئێمه که ڕاگه یاند، ده ره وه ى رژێم به هاتنه وه ى ناوێت، ڕژێمه مان جه ماوه رى کوردستان شاره کانى بۆ هه ڵبژاردو ک��ۆڕه وى کوردستان بۆ مرۆڤیان بێ چ��ۆڵ و واڵتێکى هه ڵوێسته به و هێشت به جێ سه دام که سه لماندى، کوردستان خه ڵکى نایه وێت خۆیدایه و نوێنه رى له گه ڵ دیکتاتۆرى ڕژێمێکى ژێرده سته ى

وه ک ڕژێمه که ى سه دامبێت.به رگرى ده مانتوانى ئێمه وات��ه ئاماده ى بکه ین و رژێمه ئه و دژى خه ڵکى به اڵم بووین، قوربانیدانیش کوردستان به کۆڕه و ده نگى ناڕه زایى و به دنیا ڕژێمه ى ئه و ڕه تکردنه وه ى

گه یاند.ده ستکه وتێکى به کۆڕه ویش ئایا *

ترى ڕاپه ڕین داده نرێت؟ئێمه ل��ه ک��ۆڕه ودا ڕاسته به ڵێ، -قوربانیمان به خشى گه له که مان ئازارو به هۆى به اڵم چه شت، ناڕه حه تى کۆڕه وه گه لێک بڕیارى گرنگ له الیه ن ده رچوون، نێوده وڵه تییه وه کۆمه ڵى بوون گه له که ماندا به رژه وه ندى که له سیاسى تێڕوانینى وایکرد ک��ۆڕه و واڵتانى دنیا به رامبه ر رژێمى ئه وساى

عیراق بگۆڕێ و هه ڵوێستیان بگۆڕن.ئه وساى حکومه تى به عس و ڕژێمى *ع���ی���راق ب���ه ه���ۆى ب���ه رژه وه ن���دی���ی���ه دنیادا واڵتانى له گه ڵ ئابووریه کانى

کۆڕه و ئایا ده درا، مانه وه ى هه وڵى کوردستان عیراق و خه ڵکى ڕاپه ڕینى ئه و ب���ه س���ه ر گ��ۆڕان��ک��اری��ی��ه ک��ى چ

هێنا؟ هه ڵوێستانه دا له ناوبردنى هه وڵى له ڕاستیدا -له الیه ن ئارادابوو له به عس رژێمى بۆ به اڵم هاوپه یمانانه وه ، هێزه کانى هه ندێک هێزو پارسه نگى ڕاگرتنى نه یانوویست ناوخۆ، ئیعتباراتى له به به اڵم به رن، له ناو به عس ڕژێمى کوردستان خه ڵکى ملیۆنى کۆڕه وى هه وڵى بۆ گۆڕا زیاتر تێڕوانینه که ئه وه ش ئه بێ رژێمه ، ئه و نه هێشتنى ب��ه رژه وه ن��دى له به رچاوبگرین له گه ڵ له وکاته دا زلهێزه کان ده وڵه ته هاوته ریب ئێمه دا به رژه وه ندییه کانى توانیمان ئێمه ش له به رئه وه بوون، وه رگرین و به رژه وه ندیانه له و سوود

به ده ستبهێنین. سه رکه ووتن * هه میشه ده وترێت راپه ڕین وانه یه کى مێژووییه بۆ ئێستاو داهاتوومان، ئه و

وانه یه چیمان پێ ده ڵێت؟هه موو واڵتێک، هه موو ده ڵێم من -سوورى هێڵێکى بۆخۆى میلله تێک ئاست له ئێمه ش پێویسته هه یه ، نه ته وه ییه کاندا نیشتیمانى مه سه له هه بێت، گشتیمان سوورى هیڵێکى هه ڵبژاردن ئێستا وه کو نموونه بۆ به که رکوک هه ڵبژاردنى هه یه ، موسڵ ی��ان وه رگ��ری��ن نموونه به پێکه وه ئێمه ئه گه ر دیاله ، یان دابه زینایه یه کگرتوو لیستێکى به ده ستده هێناو زۆرم��ان ده نگێکى به هۆى که نه ده سووتان، ده نگانه ئه و سیاسییه کانى الیه نه هێزو لیستى فره ک��وردس��ت��ان��ه وه ل��ه و ش��اران��ه دا حزبى وه ک ئێمه به اڵم له ده ستماندا، کوردستان دیموکراتى سۆسیالست میلله ته که مان به رژه وه ندى هه میشه خۆمان حزب و به رژه وه ندى پێش ئێمه ش له زه ره رى ئه گه ر خستووه و په رته وازه یى و نه مانویستووه بووبێت، پرسه بۆ هه بێت ڕه نگى ده نگى و فره

چاره نووسسازه کانمان.ڕاپ����ه ڕی����ن����ه وه ب����ه ه����ۆى ئ��ێ��م��ه *دروستکرد، خۆمان بۆ ده سه اڵتێکمان ئ���ای���ا ت��وان��ی��وم��ان��ه ل����ه ده س����ه اڵت و

سه رکه وتووبین؟ له خۆبه ڕێوه بردندا کوردستان عیراق و له سه رتاسه رى -بنێین، ب��اش هه نگاوى ت��وان��راوه ده سه اڵته ئه و ڕه نگه ده شڵێین به اڵم نوێنه رى بکاته خۆى نه یتوانیبێت سه رجه م پێکهاته کانى خه ڵک، ده نگى ناڕه زایى زۆر هه یه ده سه اڵت ئیشى بۆ ده سه اڵت وه کو نا ئه گه ر نه کردووه ، کارى به ڕێوه بردن ده سه اڵتى وه ک پێویستدابووه ، ئاستى له کراوه و باش به اڵم بۆ وه اڵمدانه وه ى داخوازییه کان و به شێوه یه کى نه توانراوه یه کسانى داواکارییه کانى ئاست له شه فاف جیاوازى نه یتوانیووه بێت، خه ڵکدا له توێژه کان و چین و نێوان له نه کات سیاسییه کاندا، الیه نه حزب و نێوان هه یه پێشمه رگه مان ئێمه نموونه بۆ پێشمه رگه یه ، وه )1976( له ساڵى ئیمتیازاتێکى هیچ تائێستا ب��ه اڵم له به رئه وه ى ته نها بۆچى بونه کراوه ، نه توانراوه واته تردایه ، له ناو حزبێکى یه ک وه ک حکومه ت داموده زگاکانى

له خزمه ت خه ڵکى کوردستاندابێت.* دواجار ده ڵێن مێژوو چۆن ڕاپه ڕین

ده نوسێته وه ؟مێژووى ئێمه ، مێژووى پێویسته -بنووسرێته وه ، خۆى وه ک ڕاپه ڕین س��ه رک��ه وت��ن��ه ک��ان چ���ۆن وه ک ده ک��ات، باسیان ده نووسێته وه و خۆیان وه ک شکسته کانیش پێویسته نه وه کانى بۆئه وه ى بنووسرێنه وه خۆى وه ک ڕاستییه کان داهاتوومان ڕاپه ڕین و دواى شکسته کانى ببینێ، وه ک خۆبه ڕێوه بردنمان ده سه اڵتى بنووسرێنه وه و چه واشه کاریان خۆیان له ئاینده دا تابتوانرێت نه کرێت، تێدا نه ته وه که مان له ئاستى سه رکه وتنه کاندا سه رکه وتنى تازه و زیاتر به ده ستبهێنن و چاکسازى شکسته کانیشدا ئاستى له له خۆماندا بکه ین، بۆئه وه ى شکستى

تر دووباره نه بێته وه .

پێویستە مێژووى ڕاپه ڕین بە سەرکەوتن و شکستەکانیەوە

وەک خۆی بنووسرێتەوە، بۆ ئەوەی نەوەی نوێ ئاگاداری

خەبات و قوربانیدانەکانی پێش خویان بن.

دیمانه: عومەر عەبدوڵاڵ

راپۆرتwww.SURENS.com

4سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600شاریــــــک‌به‌‌ژه‌هــــــــــری‌کیمیــــــــــایی‌شه‌هیـــــدکرا

هــــــــــه‌ڵه‌بـــــجـــــه شارى‌ مێـــــژووییه‌کانــى‌ کـــــاره‌ســــــــــاته‌‌

ئا : رێزه حسێن

ئاالن عارف

ئه وه نده ی له یادم بێت له عه سرێکی باڵو ئه وه ده نگۆی زۆردڕه نگدا ئه و ت��ری شه رێکی که ب��ووه وه شاره که مان، بۆ به ڕێوه یه دیکتاتۆره که راهێنابوو وا ئێمه ی ئ��ه و هێرشی هێلیکۆپته رو رووبه رووی بۆیه ه��ه ر بینه وه ، س��ه رب��ازی ژێرخانی کرده روومان زۆرینه مان خۆمان له وێدا و خانووه کانمان ئه مجاره یان ب��ه اڵم ح��ه ش��اردا، هه ر بۆچوونه کانی له دوور زۆر ئه و هه ڵبجه ، خه ڵکی هه موو کێمیابارانکراو بێسڵه مینه وه شاره گیانی خۆپاراستنی بۆ هه رچی خانووه کاندا ژێرخانی له خۆی بووه مردن حه شاردابوو، خۆی کیمیای ژه ه��ری به و میوانی ئه مه کرا، خۆشی پڕ له ژیانێکی دانیشتوانی له یه کێک به سه رهاتی بوو، هه ڵه بجه ش��اری ئه وکاتی وه ک ئه وکات که مه حمه د ژیان 25ساڵ ته مه نی ده کرد باسی خۆی ئاماژه ی خۆی وه ک ئه و ده بێت، بۆکرد، هه ندێک له خه ڵکی هه ڵبجه خانووه کانیان ئه وانه شی زیاتر و تێدا ژێرخانی که نه بوو شێوه به و چیاکانی رووده که نه هه ربۆیه بێت، ئارام ل��ه وی تا شاره که ده وری له و بکه ن پارێزراو خۆیان بگرنو حکومه تی مه ترسیداره ی هێرشه ژیانی عێراق، ئه وکاتی دیکتاتۆری منیش خ��ان��ه واده ک��ه ى وتیشی: بۆ خێزانانه ى له و بوو یه کێک چیاکانی کرده روومان خۆپاراستن بۆیه هه ر شاره که مان ده ورووبه ری کۆمه ڵه به مردنه ئه و رووبه رووی

نه بووینه وه . شاریک به ژه هری کیمیایی

شه هیدکرانه بوو ته نیا شاره که یان کات ئه و مانگ پۆشیبوو دای س��ه وزای بۆ گۆرانیان ئه ستێره کانیش و ده یکاته 3/16 به اڵم ده چریکاند، ئه وکاتی جوانی هێروشیماوله دێوه زمه و ده بێته کیمیای ده خات، به جێهێشت ته نیای پ���ه رده ی هێنایه هه ڵبجه ییه کانی به سه ریانداو

مه هێله جێم به ته نیا سرودی وتنی مژ ته مو چێنی ده م زریان ئه مشه و ده مرفێنی، شه و مانگه دامده پۆشێ 3/16ئه و رۆژه بوو که تێدا شارێکی کیمیابارانکرا، کوردستان سه وزی به بێ شاره ئه و خه ڵکی چه ندین پیر، و گه نج و منداڵ له جیاوازی شاره ئه و بێتاوانی پیاوی و ژن له ژه هری به ده کرێن ره شه کوژی

کیمیایی.چیرۆکێکی وه ک هه ژارهه ڵه بجه یی ئه وکاتی ب��اس��ی م��ه ت��رس��ی��دار ده ڵێ: ده گێرێته وه شاره که یان رۆژێ��ک ته نها بۆ ش��اره ک��ه م��ان پێشمه رگه ده ست که وته ئازادکراو کوردستان، ئه وکاتی دێرینه کانی دوای عێراقی حکومه تی ب��ه اڵم ده ست له جه نگه داو له و شکاندنی بڕیارێکی ئ��ه وش��اره ، چوونی به هۆی ده دات مه ترسیداری بۆ خۆیه وه ، بێهێزی و بێده سه اڵتی ژێرباڵی بۆ شاره ئه و گرتنه وه ى هێرشی کیمیای چه کی به خۆی ئه و تر جارێکی بۆ و بۆده کات ش��اره داگ��ی��رده ک��ات��ه وه ، ه��ه ژار شاره ئه و خه ڵکی گه ر وتیشی: نه کردایه ته رووی��ان هه ندێکیان ئێستا ئه وا ده ووروبه ری چیاکانی له چنگی شاره ئه و که سێکی ته نها

مردن رزگاری نه ده بوو.دروستکردنی ئۆردوگای زۆره مڵێ بۆ

هه ڵه بجه ییه کانئازادکردنی شاری هه ڵه بجه و دوای دێرینه کانی پیشمه رگه له الیه ن

کوردستانه وه رووخاوی سه رۆکی بڕیاری به ،به سه ر و عیراقی حکومه تی مه جید حه سه ن عه لی په رشتی مامی ک��وره کیمیایی( )عه لی ئه و گرتنه وه بۆ دیکتاتور، صدامی شاره ژه هری کیمیایی له و جه نگه دا شارێک تێدا و ده هێنریت به کار شه هید ده بێت، هه رچه نده به ده ر له هاتنی به ڕێوه ده نگۆێ که ، هێرشه ئه و جه نگه ئه وکات به نێوی خه ڵکی باڵوده بێته وه ، هه ڵه بجه دا شاری خۆپاراستنیان بۆ شاره ئه و خه ڵکی له و مه ترسییه ، ده بن به دوو به شه وه ، ماڵه که ی له ژێرخانی هه ندێکیان هه ندێکی ده مێننه وه ، خۆیاندا

هێرشه که له ب��ه ده ر تریشیان بۆ ده بن ئاواره کاتژمێرێک به چه ند شاره که یان، ده وروبه ری چیاکانی له نیوماڵه که ی که ئه وانه ى هه ربۆیه قوربانی ده بنه ماونه ته وه خۆیاندا پێنج )5000( تێدا هێرشه و ئه و هه زار خه ڵکی ئه و شاره به ژه هری شاره ئه و ده کرێت، بکوژ کیمیای کوردستان هێروشیمای ده بێته ده ک��ات��ه ش��اری��ک شه هیدی و ئه وکاتی دیکاتۆریه تی وێنه یه کی به اڵم رووخاو، به عسی حکومه تی واڵتانی بێئاگای و دووری به هۆی ئاشتیوانی دۆستانی خێرخواو نه ته وه رێکخراوه کانی و جیهانی شه هید شاره ئه و یه کگرتووه کان، عێراقیش حکومه تی و ده کرێت ده زگ��ا رێ��گ��ای ل��ه دروو ب��ه ده کاته تاوانه که راگه یاندنه کانیه وه فرمێسکی و ئێران واڵتی ئه ستۆی

شه هید بۆ ده رژێ��ت تیمساحانه بۆ و ش��اره ، ئه و خه ڵکی بوونی تری جارێکی نه بونه وه دروست زۆره ئۆردوگایه کی ش��اره ئه و هه ڵه بجه ی شاری ناوی به ملێ سلێمانی شاری له نزیک ت��ازه وه ، شاره ئه و خه ڵکی و دروستده کات

نیشته جێده کات. تێدا به زۆره ملێ دوای راپه ڕینی خه ڵکی کوردستان

تینی 1991گ��رو ساڵی به هاری و کڵپه ده ستێنی کوردستان خه ڵکی کوردستان بۆ یه که مین جار له چنگی ده کرێت، ئازاد رووخاو به عسى هه ڵه بجه ، شاری خه ڵکی بۆیه هه ر رووده ک��ه ن��ه وه دیکه جارێکی ده که نه وه ، ئاوه دانی و شاره که یان شاره بکه ین له و روو گه ر ئێستاش هه ڵه بجه ییه کان هه موو ده بینین کردۆته وه نیشته جێبونیان باوه شی به و شاره داو ئاوه دانیان کردۆته وه .

باسی خۆی وه ک نوری له تیف دوورکه وتنه وه م ده ڵ��ی ده ک��ات، بۆیه دام ئازاری هێنده شاره له و تاقانه که م کچه خۆمدا له ناخی بۆ گه ڕاندنه وه مان بۆ به خێر کرد بۆ بوونه وه ى ئاوه دان شاره و ئه و خێره که شم که دیکه ، جارێکی له کاتی له سه ردا، بڕیارم شیوه به و به وکه سه خه رجی شوکردنیدا نه که م و خۆم هه ستم به و خه رجییه ، س��وب��اس ب��ۆ خ��ودا ن��ه زره ک��ه م مه زن نه خایه ندوخودای زۆری گه ڕاینه وه و لێقبوڵکردم داواکه ی ئازادکردنی دوای بۆشاره که مان، کوردستان، شاره کانی زۆرینه ی بۆ گ��ه ڕان��ه وه هه ڵه بجه ییه کان دیکه جارێکی و ش��اره ک��ه ی��ان

ئاوه دانیان کرده وه .دوای پڕۆسه ی ئازادی عیراق

عیراق، ئ��ازادی پڕۆسه ی دوای

دڵی رۆژان��ێ��ک ک��ه ئ��ه وان��ه ى و وێرانیانکردن شکاندو شارێکیان ده ست که وتنه بردن، به کوشتنیان دادگای قه فه زی ملکێشی و یاسا حه سه ن عه لی هه ربۆیه کرانه وه ، مه جید، که سێک بووه له و که سانه ی ل��ه س��ه رده م��ی ده س���ه اڵت���داری رووخ��اودا به عسی حکومه تی به شارێک ئه و به سه رپه رشتی هه ر شه هیدکرا، کیمیای ژه هری دادگاوه و قه فه زی نێو خرایه بۆیه له گه ڵ به به رده وامی لێپێچینه وه ى دادگا ئه وکاته ى تا ده درا، ئه نجام گه یشته ئه و بڕیاره ی له 25/کانونی له سێداره دان بڕیاری یه که مدا ئه و و سه پاند، به سه ردا تامردنی گه یشت خۆی سزای به تاوانباره ساڵدا ئه م له شه هێدانیش شاری و ئه و تر ساڵه کانی له جیاوازتر زۆر

یاده به رزترو پیۆزتر راده گرن.

شاره کانى گشتى به شێوه یه کى له نه بوه ب��ه رى بێ کوردستان کاولکارى و وێرانکارى و شااڵوى چه ندین کیمیابارانکردن ئه نفال و باس لێره دا به اڵم تر، رووداوى ده که ین هه ڵه بجه ش��ارى ل��ه و رووداو زۆرتین که له وانه یه له مێژووى به سه رهاتبێ کاره ساتى هه ر له الیه ن جا کوردستاندا، حکومه تى به بێت ده وڵه تێکه وه کوردستان ک��ه عیراقیشه وه له سه ر واڵته ، له و بووه به شێک ئێستا، نه ک کۆنیشدا ده مه کانى بێت هۆکارێک ه��ه ر به ئیتر بۆخۆى کاره ساتى پڕ مێژوویه کى شاره ئه و به سه ر که تۆمارکردوه ، هاتوه کوردستاندا خۆشه ویسته ى له الیه نى رۆحى و مادى و چه ندین خاڵێک به چه ند تریش، الیه نى

باس له و کاره ساتانه ده که ین:ه���ه روه ک ک��وردس��ت��ان -1جه نگه به هۆى واڵتێک هه موو وێرانکارى جیهانییه کانه وه نه بوه ب��ه ش بێ ب��ه رک��ه وت��وه ، کوردستان شاره کانى به گشتى پارچه که یه وه ، چ��وار به هه ر هه ڵه بجه ش��ارى تایبه تى به جیهانى جه نگى له سه رده مى فڕۆکه ب��ه رش��ااڵوى یه که مدا به ریتانیا ئه وکاته ى جه نگییه کانى )چیاى ده وروب���ه رى که وتوه ، به تایبه تى ئه شکه وڵ شنروێ(، نزیک )گوندى عه بابه یلێ( به هۆى داگیرکردن و قبووڵنه کردنى دانیشتوانى ناوچه که وێرانکارى

هێزه کانى له گه ڵ ناوچه یه ئه و به ریتانیا ده که ونه پێکدادان له گه ڵ شۆڕشى سه رده مى که له یه ک ناوچه که نه مردا مه حمودى شێخ

پاکده که نه وه . ئینگلیز هێزى له کاره ساته کانى له تر یه کێکى -2به ده ستى هه ڵه بجه شارى سه ر یه که کانى دوا له یه ک رژێمه )زه عیم له سه رده مى هاتوه تر )1963( ساڵى له بووه ، سدیق( بوه هۆى هه ڵه بجه ، بۆسه ر شارى دانیشتوانى له زۆر کوشتارێکى ناوچه که ، وێرانکردن و چۆڵکردنى

ئاواره بوونى گوند چه ندین ناوچانه و له و زۆر ژماره یه کى

ده وروبه رى.له سه ر گوێى زه وى 3- هه روه ک چه ندین بیستومانه بینیومانه و ناوچه گوندو ش��ارو واڵت و سروشتى رووداوى تووشى بوون، کوردستان به گشتى و شارى نییه به ش بێ به تایبه تى هه ڵه بجه /7 /28( که له رووداوان��ه له و هۆى بووه الفاو باران و )1971رووخان و وێرانکردنى ژماره یه کى

زۆر خانوو، زیانى مادى.

هه میشه یى پیشه یى هه روه ک -4به عس رژێ��م��ى س��ه رده م��ان��ى شاره کانى بۆردومانى چه ندینجار خۆى ژێرده سه اڵتى کوردستان هه ڵه بجه ى ش��ارى بۆردومانى کردوه له )26/ 4/ 1974( له الیه ن بوه به عسه وه ، رژێمى فڕۆکه کانى هۆى شه هیدبوونى زیاتر له )50( ژماره یه ک بریندابوونى هاواڵتى وێرانکردنى ه��اواڵت��ی��ان، ل��ه ئاواره بوونیان، خانووه کان و دیوى بۆ پاشان گونده کان، بۆ

ئێران.

رژێمى ده سه اڵتى دیاربووه -5به عس چه ندین پالنى داناوه یه ک که مکردنه وه ى بۆ یه ک له دواى به هه ر له ناوبردنیان کورده کان و ج��اره ی��ان ئ��ه م بێت، ه��ۆی��ه ک بۆ به کارهێنا ترى شێوازێکى له کوردیه کان شاره وێرانکردنى ساڵى له هه ڵه بجه ، شارى وانه ش راگواست خه ڵکه که ى )1978(گونده کان و سنورى قواڵیى به زۆر کۆمه ڵگا تاله وێرانکردنیان ملێیه کان چاودێرى بکرێت تواناى

به سه ریاندا. هه بێ زاڵبوونى توندوتیژى و ئه به هۆى -6به کارى رژێم کاریانه ى وێران دروستبوونى هۆى ب��ووه هێنا زۆر ج��ه م��اوه رى ناڕه زاییه کى به هۆى وێرانکردنى ناوچه کانیان و گونده کان و سوتاندنى خانوه کانیان هاواڵتى )70( هۆیه شه وه به و بزربوون، زینده به چاڵ و شه هیدو وێرانکردنى هۆى بووه هه روه ها هه ڵه بجه ( ئاشقانى )گه ڕه که کانى زیاتر رووخانى له بوو بریتى ئاواره کردنى خانوو، )400( له

)9000( که س بۆ دیوى ئێران.ک��اره س��ات و گ��ه وره ت��ری��ن -7وێ��ران��ک��ارى ل��ه م��ێ��ژووى روویدا ناوچه که دا کوردستان و ئه ویش هه ڵه بجه دا، شارى به سه ر هه ڵه بجه شارى کیمیابارانکردنى به عسه وه ، رژێمى له الیه ن بوو، بۆ عیراقه وه هێرشى به هۆى /16 -13( له هه ڵه بجه ناوچه ى چوارچێوه ى ل��ه )1988 /3هۆى بووه عیراق ئێران- شه ڕى ئێرانه وه ، له الیه ن ناوچه که گرتنى

که وته عیراق حکومه تى به مه ش هه ڵه بجه شارى بۆردومانکردنى )1988 /3 /16( نێوه ڕۆى له به پ��اش��ان ه���اوه ن و ب��ه ت��ۆپ و به سه ر کیمیاوى( )بۆمبى فڕۆکه چه کێکى که رشت ناوچه کره دا قه ده غه کراو بوو به سه ر هاواڵتیانى هۆى ب���ووه رش��ت خۆشیدا )5000( له زیاتر شه هیدکردنى له زیاتر بریندارکردنى هاواڵتى و برینداربوونى که س و )10000(بچووک س��اواو منداڵى س��ه دان دانیشتوانى ته واوى ئاواره بوونى دیوى بۆ چۆڵکردنى ناوچه که و

ئێران.ئه و پاشماوه ى تائێستاش که له سه ر ماوه چه که کوشنده یه هه ر

دانیشتوانه که ى. به رکه وتووان و کیمیابارانکردنى پ��اش -8به عس حکومه تى ناوچه که دواى ن��ه وه س��ت��ا ب��ه وه ش��ه وه له ژم��اره ی��ه ک گ���ه ڕان���ه وه ى ئاواره بووه کانى ئێران گه ڕانه وه بۆ ده ستیکرده وه رژێم حاڵیان ماڵ و به ناوچه که وێرانکردنى به ئه نفالکردنى تر شێوه یه کى به سه راگرتنى ده ست خه ڵکه که و )نوگره بۆ بردنیان خێزان و ده یان

سه لمان( له خوارووى عیراق. ه��ۆک��اران��ه ى ج��گ��ه ل��ه م -9که تریش هۆکارێکى باسمانکرد ناوخۆبوو، شه ڕى ده رئه نجامى ئه گه ر ن��اوخ��ۆب��وو ه��ۆک��ارى خراپى ئاکامێکى بێت که مێکیش هه رێمى ناوچه که سه ر بۆ هه بوه ش��ارى به گشتى ک��وردس��ت��ان

به تایبه تى. هه ڵه بجه

راپۆرتwww.SURENS.com

5سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600

2010/3/7ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ى ڕۆژى به به شدارى له عێراق سه رتاسه رى ده ن��گ��ده ر 19ملیۆن ل��ه زی��ات��ر هاوواڵتیان که تیایدا به ڕێوه چوو، وقه واره لیست نوێنه رو به ده نگییاندا هه مان جیاجیاکان،ئێواره ى سیاسیه به جیاکردنه وه ى ده ستکرا ڕۆژیش

ده نگه کان.‌گرنگى‌هه‌ڵبژاردنه‌که‌

گرنگى عێراق ئه مجاره ى هه ڵبژاردنى هه بوو،له الیه نى وده ره ک��ى ناوخۆى والیه نێکى هه رگرووپ بۆ ناوخۆدا س��ی��اس��ى ت��ای��ب��ه ت��م��ه ن��دى خ��ۆى شه ڕێکى ک��ورده وه ، هه بوو،به الیه نى مافه کانى بۆسه ندنه وه ى نه ته وه ییه حکومه تى له به رامبه ر وجێبه جێکردنى به نیسبه ت له کاتێکدا ب��ه غ��داد، نفوسى شه ڕى عه ره به وه الیه نه کانى به الیه نى هه ڵبژاردنه که ده سه اڵتیانه ، خۆى گرنگى دراوسێیه کانیشه وه زێبارى لێدوانى هۆشیار پێى هه بوو،به عێراق دراوسێیه کانى ده ره وه ، وه زیرى هه ڵبژاردنه کانه وه وه رده ده ن��ه ده ست

به الیه نه کان، پاره وه پێدانى له ڕێگه ى پرۆسه ى له باربردنى بۆ ئه مه ش دیموکراسى له واڵته دا، ئه وه ش به هۆى ئه وه ى واڵتانى دراوسێى عێراق ناتوانن بکه ن دیموکراسى واڵتێکى قبوڵى

به ته نیشتیانه وه .س��ک��رت��ێ��رى گ��ش��ت��ى ن���ه ت���ه وه ی��ه ک��گ��رت��ووه ک��ان)ب��ان ک��ى م��ۆن(

عێراقییه کان ک��ه داوای��ک��ردب��وو به گه رمییه وه به شدارى له هه ڵبژاردنه کان نێردراوى له هه مانکاتیشدا بکه ن، ئ��ه وه ى له عێراق خ��ۆى تایبه تى هه ڵبژاردن که پرۆسه ى ڕاگه یاندبوو به عسه وه ڕژێێمى ڕووخانى دواى له داده نرێت پرۆسه به هه ستیارترین تێپه ڕده بێت، پێیدا عێراقییه کانى ویالیه ته سه رۆکى ئۆباماى ب��اراک وێڕاى ئه مریکا، یه کگرتووه کانى پیرۆزبایکردن له گه النى عێراق، ستایشى وئاماژه شى کرد عێراقیه کانى ئازایه تى گرنگه هه نگاوێکى ئه مه که به وه کرد،

بۆ پڕۆسه ى دیموکراسى.ده‌رئه‌نجامه‌کان

ده نگه کان جیاکردنه وه ى له گه ڵ ده رئه نجامى کۆمیسیۆنه وه ، له الیه ن هه رالیه نه ده رکه وتن،به اڵم سه ره تاى ئه نجامه کانى به الى خۆیدا ده شکانده وه ، پرۆسه ى وابڕیاربوو ئه وه شدا له گه ڵ ڕه وه ندى ده نگه کانى جیاکردنه وه ى ئه وه ش بخایه نێت، تا 11مانگ ده ره وه پرۆسه ى ته واونه بوونى به هۆى وه کو واڵتێکى چه ند له هه ڵبژاردن

به ڕیتانیاو ئه مریکاو که نه دا،دواى ئه وه ش هه ڵبژاردنه کان ده رئه نجامى بڕیاربوو سه رجه م ب��ه اڵم ڕاب��گ��ه ی��ه ن��رێ��ت، حیاکردنه وه ى ده نگه کان دواخرا،فه ره ج کۆمیسیۆن س��ه رۆک��ى ح��ه ی��ده رى ڕاگه یاندنى رایگه یاند:بۆ له مباره یه وه کۆمیسیۆن کۆتاییه کان ده ره نجامه دیکه ڕۆژى پێنج تا به چوار پێویستى داتاکان سه رجه م تابتوانێت ده بێت، هه ر ئێستا رایبگه یه نێت. کۆبکاته وه و ده رده خه ن شوێنێک ڕێژه یه ى ڕۆژه و هه ڵبژاردنه کانیش ڕه سمى ئه نجامى جیاکردنه وه ى ته واوبوونى له گه ڵ له گه ڵ وڕایاگه یاندنى ده نگه کان جیاکردنه وه ى پرۆسه ى ته واوبوونى ڕاده گه یه نێت، ل��ه ده ره وه ده نگه کان چه له بى،له باره ى ئه حمه د ب��ه اڵم ڕاگه یاند، ئه وه ى ئه وده رئه نجامانه وقه واره کان لیست که پێشبینیه کانى زانیارى به پێى ده رئه نجامه کان بۆ ئه و وسه رچاوه کانییان چاودێره کانیان

زانیارییانه پشت ڕاستده که نه وه . گرنگترین شت بۆ الیه نه سیاسیه کان، ده رئه نجامه کانى قبوڵکردنى هه ڵبژاردنه کانه به تایبه ت له کوردستاندا، بێت هه رچییه ک ئه وئه نجامه جا

پرۆسه که و سه رکه وتنى بۆ ئه وه ش کوردستان پۆزه تیڤى ڕووى نیشاندانى به ده ره وه ،فوئاد حسێن، سه رۆکى دیوانى به وه دا ئاماژه ى هه رێم، سه رۆکایه تى ده رئه نجامى هه ڵبژاردنه کان هه رچییه ک بێت ده بێت قبوڵبکرێت،ڕۆڵى میدیاکان له نه بوو ک��ه م هه ڵبژاردنه دا ل��ه م ئاڕاسته کردنى ده نگده راندا،به اڵم ده بێت وه ک ڕاگه یاندن وده زگاکانى میدیاکان کارنه که ن، هه ڵبژاردن پێش م��اوه ى به شێوه یه ک که هاوواڵتى چه واشه بکه ن چونکه ده رئه نجامه کان، به دیاریکردنى هه ڵبژاردنه کان کۆتاى ڕاگه یاندنى له ده سه اڵتى کۆمیسیۆندایه و ڕاگه یاندنى میدیاو ل��ه الی��ه ن ئه نجامێک ه��ه ر پێشکه ووتنه ڕابگه ینرێت حیزبیه کان لێ پێویسته خۆى ڕووداوه ک��ان��ه و

البدرێت.له هه واڵه کانییان میدیاکان گرنگیشه دانه ڕێژنه وه ، سۆزدا کاریگه رى ژێر چه واشه کارییه کى هه ر له دووربن تا کۆمیسیۆن باره یه وه له و وه رگ��ران، وقه واره یه ک لیست هه ر رایگه یاند به رپرسه له وئه نجامانه ى له میدیاکانیاندا کۆمیسیۆن. نه ک ده که نه وه ، باڵوى

هه فته یه ئه م کۆتایى بڕیاره دواجار هه ڵبژاردن گشتیه کانى ده رئه نجامه

له الیه ن کۆمیسۆنه وه ڕابگه یه نێت.

بارودۆخى‌ئه‌منى‌هه‌ڵبژاردنه‌کان هه ر سێ شاره که ى هه رێمى کوردستان له بارودۆخێکى ئه منى باشدا به شدارى

به پێچه وانه وه هه ڵبژاردنیانکرد، که چى پێویست وه ک عێراق ترى شاره کانى دابیننه کرابوو ده نگده ران بۆ ئاسایش به ترسه وه هاوواڵتیان وایکرد ئه مه ش ترى بکه ن،شاره کانى ب��ه ش��دارى هێرشى ته قینه وه و زنجیره یه ک عێراق که بینى به خۆیه وه تیرۆریستى ببنه 40ه��اوواڵت��ى وایکرد ئه مه ش بن بریندار و110که سیش قوربانى دابیننه کردنى به هۆى هێرشانه دا، له و ئه یاد ده نگده ران بۆ ئه منى ڕه وشى ئیئتیالفى لیستى ،سه رۆکى عه الوى یه کگرتوو داوایکرد لێپێچینه وه له گه ڵ نورى مالیکى سه رۆک وه زیرانى عێراق له ئه مریکا سوپاى ب��ه اڵم بکرێت، به وه کردووه ، ئاماژه ى به یاننامه یه کدا زۆر ته قینه وه کان هه ڵبژاردنه که ئه م هه ڵبژاردنى له کاتێکدا که متربوون، 200ته قینه وه عێراقدا له 2005چه ندین موسڵ ش��ارى ڕووی���داوه ، هاوه ن به گوله تیرۆریستى هێرشى کرایه سه ر بنکه کانى ده نگدان وئه مه ش ماڵه کانیان له ده ن��گ��ده ران وایکرد بمێننه وه یان له ژێر ترس ودڵه ڕاوکێدا به شدارى ده نگدانییان کردووه ،هه روه ها شار سه نته رى توندوتیژییه وه به هۆى

به راوود که متربووه به شدارى ڕێژه ى به ده ر شار،به غدادیش ب��ه ده ره وه ى

نه بووه له م توندوتیژییه .

ڕێگه‌گرتن‌له‌‌ساخته‌کارىله ساخته کارى ڕێگه گرتن به مه به ستى سه ربه خۆى ب��ااڵى کۆمیسیۆنى ڕێوشوێنى چه ندین هه ڵبژاردنه کان، بڕیارى مه به سته ش ئه م بۆ گرته به ر، هه ر زیندانیکردنى مانگ ش��ه ش ده نگ که دووجار دا، ده نگه ده رێکى حسێنى، حه مدییه هه روه ها بدات، کۆمیسیۆن، فه رمانگه ى سه رۆکى ئه وبنکانه سندوقى ب��ه وه دا ئاماژه ى چ��اودێ��رى ک��ه ناکرێت، ئ��ه ژم��ار کراونه ته تێدا سیاسیه کانى ق��ه واره زۆرکه م ژماره یه کى ده ره وه ،هه روه ها سوورییان شه کواى له سندوقه کان تائێستا ئه وه شدا له گه ل له سه ره ، ووته ى تۆمارکراوه .به پێى 900سکااڵ س��ه رۆک��ى حسێنى( )حه مدییه سکااڵیانه ئه و کۆمیسیۆن فه رمانگه ى نیوه ى سکااڵى هه ڵبژاردنى پارێزگاکانه ، هه نگاوێکى نیشانه ى ئ��ه م��ه ش ده نگدانى بۆعێراق.له ڕووى گه وره یه له %10هه ڵوه شێنراوه ته وه تایبه تیشه وه

له الیه ن کۆمیسیۆنه وه .نه ته وه یه کگرتووه کان ب��ه ش��دارى هه ڵبژاردن ده نگه کانى له جیاکردنه وه ى والیه ن که س هه ندێک الى گومانى که نه توانێت به وه ى درووستکردووه بپارێزێت،هه ره وه ها خۆى بێالیه نی

دواکه وتنى ڕاگه یاندنى ده رئه نجامه کانى کۆتاى گومانێکى تره له سه ر کۆمیسیۆن، خۆى بێالیه نى نه توانێت ب��ه وه ى ده رئه نجامه کان بپارێزێت،ڕاگه یاندى ڕۆژه و که هه ر ئێستا به وشێوه یه ى بۆخۆى ڕاده گه یه نرێت ڵێ ڕێژه یه کى مایه ى پرسیاره ، ئه یاد عه الوى ئاماژه ى به رپرسیار کۆمیسیۆن که تته نها به وه دا به رپرسیاره ، حکومه تیش به ڵکو نییه ، که هه ر ڕۆژه و به شێک له ده رئه نجامه کان

باڵوده کرێته وه . له‌مپه‌ر‌ده‌خرێته‌‌به‌ر‌ده‌نگدانى‌

ڕه‌وه‌ندى‌ده‌ره‌وه‌ڕه وه ندى ده ره وه ى هه رێمى کوردستان ئاسته نگ چه ندین ڕووب����ه ڕووى له ڕۆژى زانیارییه کان به پێى بوونه وه ، له ده نگده ران کراوه ڕێگرى ده نگداندا عێراقى پێناسى پێنه بوونى به بیانووى له دواهه مین ب��ه اڵم ب��ه ده ن��گ��ده ران، ده نگ درا به ده نگده ران ڕێگه ڕۆژدا به ڵگه یه کیان به مه رجێک ب��ده ن عێراقین،به اڵم بیسه لمێنێت پێبێت له جیاکردنه وه ده نگه کانیشدا له ئه ڵمانیاو له الیه ن ده نگ ده هه زار نزیکه ى سوید بوونى بێ ڕه تکراوه ته وه کۆمیسیۆن کوردییه کان شیاو.لیسته پاساوێکى

پێیانوایه کۆمیسیۆن نه یتوانیوه بێالیه نى خۆى بپارێزێت، بێالیه نانه کاربکات.

پێکهێنانى‌حکومه‌تى‌نوێبه رپرسێکى چه ند لێدوانى به پێى سیاسیه کان، وکه سایه تیه عێراقى ئه مجاره نوێى حکومه تى پێکهێنانى ده خایه نێت مانگێک له چه ند زی��اد ئه وه ش به هۆى نزیکى ده رئه نجامه کانى حکومه تى له یه کترییه وه ، هه ڵبژاردن پێکهێنانى بنه ماى له سه ر ئه مجاره ش الیه نه کان تا ده بێت، هاوپه یمانى په رله مان پێویستى متمانه ى بتوانن بۆدرووستکردنى ده سته به ربکه ن الیه نه کان ئێستاشه وه حکومه ت،له ل��ه ه��ه وڵ��ى درووس��ت��ک��ردن��ى هه وڵیش هاوپه یمانین،سه ره تایترین بۆ عه ره بییه س��ه ران��ى س��ه ردان��ى گۆشه له و ئه وان کوردستان،سه ردانى نیگایه وه یه ، که هێشتا کورد خاڵى به هیزه حکومه تدا، پێکهێنانى له هاوکێشه ى نزیکه ده توانێت کورد ڕێژه کان به پێى ئه مه ش به ده ستبێنێت، 70کورسى بێت له بیرنه کراو خاڵێکى ده توانێت حکومه ت بیه وێت الیه نێک بۆهه ر بۆ شت بکات.گرنگترین درووست کورد ئه وه یه به یه کگرتوى له سه ر بنه ماى وخاڵه نه ته وه ییه کان به رژه وه ندییه مادده ى وه ک چاره نووسسازه کانى دابڕاوه کان ناوچه وگه ڕانه وه ى 140حکومه ت پێکهێنانى ب��ه ش��دارى پێویستیان ئه وان ئێستا چونکه بێت،

له وه ش به پێچه وانه وه ، نه ک به کورده ئه وه ش حسابى کورد ده بێت گرنگتر هه ڵبژاردن ترى گه ر الیه نه کانى بکات ڕێکه وتن له سه ر فه رامۆشکردنى کورد، وئ��ه وه بڕووانێت ل��ه وه به جدییه وه هه ریه ک له ڕابردوودا که نه کات له بیر ده که ن هاوپه یمانى داواى له وانه ى له و به کورد، به رامبه ر ب��وون چۆن که ببه ستێت، هاوپه یمان ڕووانگه یه وه

چ الیه نێک بۆ ئه و باشترینه .پۆستى‌سه‌رۆک‌کۆمارى‌وسه‌رۆک‌

وه‌زیرانپۆستى سه رۆک کۆمارى زۆرترین قسه و سووننییه کان عه ره به لێوه کراو، باسى ئه وان بۆ پۆسته ئه و ده بێت پێیانوایه لێدوانیدا،ابراهیم له تازه ترین بێت، جه عفه رى، سه رۆک وه زیرانى پێشووى عێراق، ئاماژه ى به وه دا پێویسته پۆستى بێت، سووننه بۆ کۆمارى س��ه رۆک به اڵم ڕوونه دات، ناوخۆ شه ڕى تاکو جه واد جه عفه رییه و، به پێچه وانه ى پۆاڵنى وه زیرى ناوخۆ پشتگیرى خۆى تاڵه بانى هه ڵبژاردنه وه ى دووباره بۆ کوردیش ب��ه ودا وئاماژه ى ده رب��ڕى هه یه مافه یان وئه و عێراقین هاوواڵتى

ببنه سه رۆک کۆمار.

ئایا ئ��ه وه ی��ه س��ه ره ک��ى پرسیارى به سه رۆک ده کرێته وه تاڵه بانى دووباره له نێوان تاڵه بانى کۆمار؟ئێستا وبه ره ى دژایه تى به ره ى دووبه ره دایه حیزبه که ى، میدیاکانى الیه نگرى، جێگه یه ئه و به شایاوى تاڵه بانى هێشتا جێگره وه ى وپێیانوایه ده زان���ن مایه ى نییه ،ئه وه شى عه ره به کان ده یڵێن له ناوخۆى ته نها شۆڤینیزمه ،ئه وه نه بێت به ڵکو بکرێت، پشتیوانى حیزبه که ى هه رێمیش سه رۆکایه تى ئاستى له سه ر سه ره ڕایى لێده کرێت، پشتیوانى پشتیوانى عه ره بیش، ئه حمه د ابوریشه ى سه رۆکى ئه نجومه نى سه حوه ، پشتیوانى هه ڵبژاردنه وى دووب���اره بۆ خ��ۆى شت ده ربڕیوه .گرنگترین تاڵه بانى مسۆگه رکردنى له ئێستادا بۆکورد به رژه وه ندییه نه ته وه ییه کانیه تى وده بێت کارى جدى بۆ ئه و مه به سته بکات،نه ک ئه وه شد له گه ڵ وئیمتیاز،به اڵم پۆست پۆستێکى سیادى وه ک سه رۆک کۆمار مه رجه ى به و هه یه ، تایبه تى گرنگى ده نا که منه کرێته وه ، تێدا که ده سه اڵتى

گرنگیه کى ئه وتۆى نییه .له نێوان وه زیرانیش سه رۆک پۆستى که ماوه ته وه ، سه ره کیدا دووکه سى س��ه رۆک ماڵیکى ن��ورى ئه وانیش وئه یاد عێراق ئێستاى وه زی��ران��ى پێشووى وه زیرانى سه رۆک عه الوى ڕازیکردنى بێ پێناچێت عێراقه ،به اڵم کورد هیچ الیه نێکییان بۆ جارى دووه م

ببنه وه سه رۆک وه زیرانى عێراق.

نه‌خشه‌ى‌سیاسى‌ده‌گۆڕن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌‌رامان

هه‌ڵبژاردنو عــيــــــــــراق لةقـــــۆناغێكى ترى سيــــــاسيــــــــــدا‌‌ئا‌:‌~

‌‌به‌هاد‌محه‌مه‌د

شه ڕى هه ڵبژاردن

ئه وه هه ڵبژاردنه کان ممالنێى ق��ه واره له نێوان ته نها نه بێت ڕکابه ره کاندا والیه نه سیاسى ئه و به ڵکو هه بێت، ب��وون��ى ماڵه کان او خزاوه ته ملمالنێیه ئه ندامانى ملمالنێى وبووه ته ئه لێى خ��ێ��زان،ب��ه ج��ۆرێ��ک نه ک ئه مانن هه ڵبژاردن براوه ى هه ڵبژاردن نوێنه رکانییان،ماوه ى میدیاوه کاریگه رى ل��ه ڕووى داده نرێت سات به گرنگترین وه رگرانییان له سۆزى تاکار ب��ک��ه ن وب����ه و ش��ێ��وه ی��ه ش به هۆى ب��ک��ه ن، ئ��اڕاس��ت��ه ی��ان میدیاکانه وه به هێزى ملمالنێى میدیاکانه هه ڵبژاردنى واده زانى سیاسیه کان،چیرۆکى ن��ه ک ماوه یه دا له و سه مه ره سه یرو هه یه ڕوویدا،دراوسێیه کاممان به ده ست خ����واردووه گیرى خێزانه که یه وه ، ئه ندامانى شه ڕى ئه و باله سه ر ده ڵێت هه ریه که و بۆ هێماى ئ��ه و بێت، که ناڵ به دیار ناتوانن که ک��رد، ئ��ه وه ته له فیزیۆن به رنامه یه کى هیچ ک��ۆت��اى،ب��ۆی��ه ت��ا دابنیشین ته له فیزیۆنه که ناچاره زۆرجار ب��ک��وژێ��ن��ێ��ت��ه وه ،ل��ه ڕۆژى بنکه ى له به رده م هه ڵبژاردنیشدا بوو ومێردێک ژن ده نگداندا ب��ه ش��ه ڕی��ان ل��ه س��ه ر ئ��ه وه ى بده ن،هه ریه که یان به کێ ده نگ ب��ه راس��ت خ��ۆى لیسته که ى ده زان����ى،ی����ه ک����ه م ش���ه وى جیاکردنه وه ى ده نگه کانیش دواى ئه نجامه که ى لیسته و هه ر ئه وه ى به الى خۆیدا ده شکانده وه ، له سه ر خێرى ده رووى خوا بنه مایه ئه و له ئاسیا سێڵ کرده وه و به هۆى زۆر لۆردێکى مۆبایله وه به کارهێنانى زۆر په یدابوو،هه رکه س ده یویست ده رئه نجامه کان بزانێت خێرا بردوویه تیه وه ؟له ڕێى کێ چۆنن ته له فونییه وه پ��ه ی��وه ن��دى به چاودێره کانى په یوه ندییان ب����راده رو ه��اوڕێ��ی��ان ده ک��رد له بنکه کانى ده نگدان،له یه کێکیش ئه و هه ر ڕاگه یاندن له که ناڵه کانى شه وه تکاو ڕجاى ئه وه ى کردبوو، خۆشى به ته قه الیه نگرانییان که کاتێک به اڵم ده رنه بڕن، خۆیان ده چێته به یانى بۆ براده رێکییان حه وشه که سه یرده کات ئه وێ تێدایه ،پرسیبووى فیشه کى خۆشیمان ئه وه چییه ؟پێیانووتبوو باسشه ده ربڕیووه .ووتبووى وئاگادارییه که ى له چى ئه مه تان

شه وتان له چى؟س���ه ره ڕای���ى ه���ه ڵ���ب���ژاردن پرۆسه یه کى وه ک ئ���ه وه ى سه یرده کرێت، دیموکراسى له کاتى ده بێت ئه وه شدا له گه ڵ هه ڵبژاردنه کاندا هه ڵمه تى ڕێز که چاوبێت، له به ر ئه وه مان بگرین یه کتر له ئازادییه کانى دۆستانمان نه که ین وکارێک ئه ندامانى زوویربکه ین،به تایبه ت دواجار هه مووان چونکه خێزان، شه ڕى کۆده بینه وه و ماڵدا له یه ک ڕاگه یاندنش له کاتى پڕوپاگه نده ى هه ڵبژاردندا ئه وه ناهێنێت خۆمانى په یوه ندییه بکه ین، له یه ک بۆ خۆمان خۆشه ویستیه کانى وخێزانه کانمان له وه گرنگتره له به ر ملمالنێى سیاسى نه مێنێت،چونکه ناچارن سیاسیه کانیش دواجار یه کبگرنه وه و له په رله ماندا به رژه وه ندییه کانى ب��ۆ ک��ار خ��ه ڵ��ک ب��ک��ه ن،ئ��ه و ش��ه ڕه ى له ئێستا ب��ه ر م��اوه ی��ه ک ئ��ه وان ڕاگه یاندنه وه له ده زگاکانى کردبوو سه رقاڵ پێوه خه ڵکییان ژماره ى زیادکردنى له پێناو ته نها ئێوه ش بووه ، ده نگده ره کانییان که له بیربکه ن، ئه وه ئێستاوه له زۆر کۆمه اڵیه تیه کان په یوه ندییه گرنگتره له په یوه ندییه سیاسیه کان

بۆ تاک.

بیروڕاwww.SURENS.com

6سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600

هه شت ئ��ه و پێشوودا به شى له تیرمان که خسته ڕوو مه رجه مان گه یشتبوو ئامارێکه وه ئه نجامى له ب���ه وه ى ل��ه ه��ه م��وو ه��اوس��ه ره هه یه ، بوونیان به خته وه ره کاندا خاڵه هه موو له کاتێک کورتى به تیرمان له سه رکراوه کانى جه خت رائه مێنین، ده بینین مه رجى سه ره کى ئه وه یه ، مێرد و ژن به خته وه ربوونى ئه و کچ و کوڕه پێش هاوسه رگیرى ئه وان بووبێتن، باشدا خێزانێکى له باوک نێوان خۆشه ویستى به رده وام و دایکیان هه ست پێده که ن، هه روه ها

باوک نێوان خۆیان و خۆشه ویستى که ماڵێکدا له بینیوه ، دایکیان و خاڵییه له ده مه ده م و دڵڕه قى. ئه مه ش له و ناوه ندێکى ده گه ڕێته وه ئه وه بۆ جۆره ، ئارامى له دڵى منداڵدا)چ کچ ئه م درووستده کات. کوڕ( چ بێت، منداڵه کاتێک گه وره ده بێت و ده گاته و گه شبینى به گه نجێتیى، قۆناغى بوێرییه وه له دونیا ده ڕوانێت، نه ک به ره شبینى و ترسه وه ، هه روه ها ئه وان له سه ر راهاتوون باوکیاندا له ماڵى چاره سه رکردنى و نیانى و نه رم ته بایى. و هاوکارى به کێشه کان کردنه هه ڵسوکه وت شێوازى ئه م

خێزانیشیاندا ماڵى بۆ له گه ڵیاندا هیچ ب��ه م��ه ش ده گ��وێ��زرێ��ت��ه وه ، روون��ادات. جیاوازییه ک قاڵه و

هه ر یه ک له ئێمه به پێى ئه و شێوازه له دایک له ژیاندا که به ڕێوه ده ڕۆین له بووین فێرى باوکمانه وه و لێره دا به اڵم منداڵیماندا، سه رده مى گرنگتره ، فێربوون له پێشه نگ ب��ه رده وام منداڵه ى ئه و چونکه ده مه قاڵێدا شه ڕو له باوکى و دایک ده بینیت، ده بینى دواى پێگه یشتنیشى ه��اوس��ه رگ��ی��رى ل��ه هێشتا مامه ڵه به ترسه وه و، ده ترسێت و ده کات هاوسه ره که یدا له گه ڵ

ده ترسێت. شتێکیش له هه موو به خته وه ریى هاوسه رگیرى نه ریته ، یان باشتر بڵێم نه ریتگه لێگه له ژیاندا، دایکمانه وه و له باوک منداڵییه وه له ئه مه پێویسته به اڵم ده بین، فێرى به ختمان ئه گه ر نه مانترسێنێت، منداڵیمان سه رده مى و بوو ره ش له ناو خێزانێکى پڕ له هه راو هوریاو چونکه ب��رده س��ه ر، ده م��ه ده م��دا قوڵى به بیرکردنه وه ى ده توانین که بگۆڕین شێوازه ئه و ویژدانى له دایک و باوکمانه وه فێرى بووین، گۆڕانکارییه ش ئه و ئه گه رچى ده بینین کاتێک واته : نیه ، ئاسان

ژیانى ژن و میردیمان له کێشمه کێش به رده وامدایه ، ده مه قاڵه یه کى و ناکۆکییانه ئه م ئایا بپرسین پێویسته شێوازێکى بۆ ده گه ڕێته وه هۆکه ى ژیان نه ریتگه لێکى و مامه ڵه کردن فێرى باوکمانه وه و له دایک که له باوکه ى و دایک ئه و بووین، هیچ هاوسه رگیرییاندا ژیانى نه بوون. به خته وه ر وه ختێک

زانى، ئه مانه مان راستى ئه گه ر هه ڵسوکه وت شێوازى پێویسته ن��ه ری��ت��ه ک��ان��م��ان و داب و به شێوه یه ک بکه ینه وه ، راس��ت به خته وه ریى. به بمانگه یه نێت د.هێمن خورشید

د. که یوان ئازاد Kawanazad@yahoo.com

توخنی خۆم ’’کوڕی پێده ووتم هه میشه باوکم بووم مناڵ که دێت، بیرم له ئه و چی‘‘؟ مانای سیاسه ت ’’کاکه ده ووت پێم که نه که وێت‘‘، سیاسه ت که بوو، سه یر ال زۆرم کات ئه و گه وره ‘‘. پیاوی درۆی ’’یانی ده یووت و پچووک پیاوی درۆی نێوان له جیاوازی چ ئیتر نییه ، درۆ هه ر )درۆ ئایا

گه وره دا هه یه ؟ یان درۆی مناڵ و درۆی گه وره هه ر درۆ نییه (! سه قه ته که ی پرۆسه به که ناوه ندی، قۆناغی گه یشتمه و تێپه ڕی ڕۆژگار کردم بانگی باوکم ڕۆژێک )بنه ڕه تی(، پێده ڵێن کوردستان هه رێمی ئیمڕۆی و پێی ووتم ’’کوڕی خۆم بیرت ماوه به مناڵی پێم ده ووتی: توخنی سیاسه ت بیر ئه وه شم و بیره له چاکم کاکه ’’به ڵی ووت پێم وه اڵمدا له نه که وی‘‘؟ کاته وه له و به اڵم پیاوی گه وره ، مانای درۆی پێت ووتم: سیاسه ت ماوه ، که و تا ئێستاش نازانم چ جیاوازییه ک له نێوان درۆی پیاوی گه وره و پچووکدا که مێک که ئێستا، خۆم کوڕی ’’ئاخر ووتم پێ باوکم وه اڵمدا له هه یه ‘‘؟ نێوان له بڵێم چ جیاوازییه ک پێت تا بانگم کردوویت، ئه وه بۆ بووی گه وره درۆی پیاوی گه وره و پچووکدا هه یه ؟ منیش له وه اڵمدا ڕووم تێکرد و ووتم ’’جیاوازییه که یان ووتی وه اڵمدا له یه کسه ر ئه وه یش بزانم‘‘؟ با کاکه ’’ده ی ئه وه یه ، که ئه گه ر پیاوی گه وره درۆ بکات ماڵی میلله تێک کاول ده کات، به اڵم بۆ ده کات، جا ماڵی خۆی کاول ته نیا بکات ئه گه ر هه ژار و کرێکارێک درۆ ئه وه ی ماڵی خۆت و نه ته وه که ت کاول نه که ی، ئه و سیاسه ته مه که ، که ئێمه له به جێهێشت بۆ خۆم لێره دا درێژه ی وه اڵمه کانی باوکم ڕابردوودا کردومانه ‘‘.

و به م دێڕه پێی ووتم ’’کوڕی خۆم، با گه وره بیت ئه وسا ده زانیت‘‘.و ڕوویدا ڕاپه ڕین و کرد ته واو زانکۆم و ئاماده یی و تێپه ڕی سااڵن تێپه ڕی. دواتر شه ڕی ته مه نی حکومه تی هه رێمی کورستان له چه ند ساڵێک ده رامه ته له سه ر کوردستان سیاسییه کانی الیه نه و پارت نێوان له ناوخۆ یه ک دوای له یه ک دوایدا به و ڕوویدا ده سه اڵت و هه رێم گومرکییه کانی هه ر پێشتریش سااڵنێکیش چه ند و خۆم ته مه نی درێژایی به ئاشتبوونه وه . جێگری سه رۆک و جێگری سکرتێری پارت و الیه نه سیاسییه کانی کوردستان ملمالنێ و شه ڕ نێوه نده شدا له و جیابوونه وه . سکرتێره کانیان و سه رۆک له عه وداڵی کاتێکیش ڕوویدا! نێوانیاندا له سووک جنێوی و توند ڕه خنه ی و ئه وه له سه ر هه مووان وه اڵمدا له واده که ن؟ بۆ ئه مان که بووم، وه اڵمه کانیان تێگه یشتم، باوکم ماناکه ی له ئه وه سا سیاسه ته ‘‘. ’’ئه وه که بوون، کۆک چونکه کاتێک باوکم به مناڵی پێی ووتم ’’سیاسه ت درۆی پیاوی گه وره یه ‘‘، له ئه یلول شۆڕشی شکستی دوای گه وره که مان بنه ماڵه و خێزان له گه ڵ من ووردتر باوکم کاتێکیش بووین‘‘. ئێران واڵتی ئاواره ی )1975ز( به هاری ساڵی و ناوه ندی قۆناغی چووبوومه شیکرده مه وه ، بۆ سیاسه تی مانای )1981ز( بوو. ئه و کاته شه ڕی براکوژی له نێوان پارت و الیه نه سیاسییه کان له چیاکانی کوردستان له و په ڕی توندیدا بوو! کاتێکیش گه وره بووم چوومه براکوژی شه ڕی تری قۆناغێکی خۆمدا ته مه نی له و مامۆستایی ژیانی نێو نێوان پارت و ڕێکخراوه کوردستانییه کان بینی و هه زارانی تێدا کرانه قوربانی ئه زموونه کانی به باوکم که قه ناعه ته ی، ئه و گه یشتمه ئاشتبوونه وه ! دواتر و ته مه نی خۆی گه یشتبووه ئه وه ی به ڕاستی سیاسه ت الی کورد درۆی پیاوی گه وره یه ، چونکه هه ر کاتێک گه وره کانی کورد به رژه وه ندیان له گه ڵ یه کتردا کورد( به )کورد شه ڕی به وه ش و ده که ن یه کتری له گه ڵ درۆ نه گونجا به اڵم ئاشتده بنه وه ، به یه که وه گرێدرا به رژه وه ندیان ڕوده دات! هه ر کاتێکیش چ ئاشتبوونه وه یه ک وه ک ئه وه ی پێشتر هیچ ڕووی نه دابێت! ئیتر ئه و خوێنه ده ی ئاشتبووه وه کانی کورد! لێوه ی گه وره بزه یه کی سه ر قوربانی به ڕژاوانه

به هه ڵه ده یکه ین. ئێمه له و سیاسه ته ی نه فرتێک نه ک که واته

بیره‌وه‌رییه‌کانی‌مــــێــــژوو

نه‌فره‌ت‌له‌‌سیاسه‌ت!

سااڵنى له جیا ئه مساڵ 3(ى /7(ڕاپه ڕینه یادکردنه وه ى له گه ڵ رابردوو

پرۆسه ى کوردستاندا جه ماوه رییه که ى عیراقدا له سه رتاسه رى هه ڵبژاردن ترى ئه میش رووداوێکى که ئه نجامدراو کوردو بۆ ڕاپه ڕینه هاوشێوه ى مێژوویى سه رجه م گه النى عیراق به گشتى، که تیایدا هاواڵتیان به جۆش و خرۆشێکى زۆره وه به ڕێکه وتن ده نگدان سندوقه کانى به ره و له په رله مانى نوێنه ریان دیاریکردنى بۆ ئه مجاره ى عیراقدا، که له )325( کورسى سه د هه شت ملیۆن و )19( پێکهاتووه و هه زار ده نگده ر له )18( پارێزگاى عیراق مافى ده نگدانیان هه بووه ، کوردیش به سێ پارێزگاى هه ولێرو سلێمانى و دهۆک زیاتر که س هه زار سه د چوار ملیۆن و )2( له بازنه ى له و جگه ئه مه هاتۆته وه ، ناویان ده ره وه ى واڵتانى که له هه ڵبژاردنه ى عیراق به شداریان کردوه که نزیکه ى )20(

)3( نزیکه ى ده نگدانیش رێژه ى واڵت و ملیۆن که س ده بێت، دیاره ئه م هه ڵبژاردنه جیاواز که ئه وه بوو ترى گرنگییه کى الیه نه سه رجه م پێشوو هه ڵبژاردنى له به شدارى توانیان عیراق سیاسییه کانى هه ڵبژاردن بکه ن، له کوردستانیش چه ندین لیست و قه واره ى جیاواز به شداریان کرد.

کارى پێبکه م ئاماژه ى ده مه وێت ئه وه ى کوردیانه ى الیه نه قه واره و ئه و گرنگى عیراق په رله مانى ده چێته نوێنه ریان که ئه وه یه که پێویسته سه رجه میان کاربکه ن م��ادده بڕگه و ئه و جێبه جێکردنى بۆ پێشوودا ساڵى چوار که له ده ستوریانه ى هه موویان پێویسته جێبه جێکراون و هاوهه ڵوێست بن له سه ر ئه و مه سه النه ى که مافه کانى کوردى تیادا ده سته به رده کرێت و کوردستان به شداره کانى الیه نه ئه گه ر

پێویسته هه بووبێت ناکۆکیشیان کێشه و عیراق په رله مانى سه کۆى له سه ر کورد نه ته وه ییه کانى ئامانجه هه موویان بۆئه وه ى کاربکه ن کۆیانبکاته وه و به تایبه ت ده ستورییه کانى م��ادده پێشه وه ش له جێبه جێبکرێت ک��ورد جێبه جێکردنى مادده ى )140(ى ده ستورى ئه م ئه گه ر چونکه عیراق، هه میشه یى به ئه رکى خۆیان نوێنه رو الیه نه سیاسیانه هه ڵنه ستن جگه له وه ى به ر نه فره تى مێژوو جه ماوه ره ى ئه و له هه مانکاتدا ده که ون له بۆیه ده ده ن، ده ستى له هه شیانه که پڕۆسه ى »سه رکه وتنى ده ڵێم کۆتایدا مافه ده سته به رکردنى ده بێت هه ڵبژاردن به دواوه بێت، ک��وردى نه ته وه ییه کانى ک��ورده نوێنه رانى ک��ارى ئه مه ش که ئاینده دا. ساڵى چ��وار له به غداد له

سه‌رکه‌وتنى‌پرۆسه‌ى‌هه‌ڵبژاردن

‌ده‌بێت‌ده‌سته‌به‌رکردنى‌مافه‌‌نه‌ته‌وه‌ییه‌کانى‌کوردى‌به‌دواوه‌بێت

و ده که ین ئاوا له چه مکێکی باس که په یوه ندى قوڵى به کۆى ژیانى هه موو تاکێک و دواتریش کۆمه ڵگه وه هه یه و په یوه ندی چه مکه یشدا ئه م نێو له هه یه به ره گه زێکه وه ، ئه ویش ئافره ته الیه نى ته واوکه رى پێکهاته و که بڵێم مه به ستمه ، کۆمه اڵیه تیه ژیانى ئافره ت و تاک ئازادى بێبوونى به له باس ده توانرێ چۆن تایبه تى به ، بکه ین م��رۆڤ ئ��ازادى چه مکى ئافره تى ئێستاى بارى ته ماشاى بۆیه کورد بکه ین و له ئاستى به شدارى له ده زگاو ته ماشاى ژیانداو کایه کانى

له که بکه ین ئیدارییه کان فه رمانگه و به رێوه ده برێن نێره وه ره گه زى الیه ن شوێنانه دا و له ئافره ت که متر و هه بن ئه گه ریش یان هه یه ، بوونیان که متر له ئاستى به رپرسیارێتیان هه یه ، رێى له نه یتوانیه وه چونکه ئافره ت پیاو وه ک وئیراده ى بون ح��ه زه وه ناتوانیین لێره وه ئێمه و بسه لمێنێ به حه زلێکه ر یان به رانبه ر ره گه زى بوونێکى ئازاد له قه ڵه م بدرێ،چونکه گه ڵ له مامه ڵه خۆى بۆ ئه ویش ناکات سه ربه خۆدا ئازادو بوونێکى گه ڵ مامه ڵه پێچه وانه وه ب��ه و بڵێین ده توانیین ژێرده سته و بوونێکى ده توانرێت .کاتێک کۆیله دارده کات که ، ئازاده بووه ترێت خودێک به ئازاد هه مانڕاده به به رانبه ره که یشى بێن ،به هۆى ئه وه ى که ئافره ت وه ک حه زو چێژ سه یرکراوه له کۆمه ڵگه داو له م حاڵه ته دا که م بایه خى بۆ ئافره ت به ها کایه و نێو له خوڵقاندوه چه ندین واته ، کۆمه اڵیه تییه کاندا ئافره ت پاڵ دراوه ته ناشرین وێنه ى له کۆمه ڵگه دا وه ک ئه وه ى )زه عیفه یه به رده وام ئه وه به ر له ) که متوانایه ،پێوستى به چاودێرى وسه رپه رشتیکار هه یه ، ئه م بارودۆخانه زیاتر ئافره تیان په راوێزخستووه و ئازادییه کانیان زیاتر

ملمالنیه و به اڵم ، به رته سکراوه ته وه مێژوو درێژایى به ئافره تان به رگرى قۆناغێکدا هه ر له هه بووه و بوونى به رجه سته تایبه ندا فۆرمێکى له بۆ کردووه خه باتى ئافره ت بووه و خۆى، سه ربه خۆیى گێڕانه وه ى چونکه به درێژایى مێژوویش له مپه ر له به رده م ئازادى ئافره ت هه بووه بۆیه به رده وامه تێکۆشان ئه مڕۆکه ش تا تا چه وساندنه وه و رێگرى هه بێ واتا ،ئه م ده بێ ب��ه رده وام تێکۆشانیش بااڵده ستى هۆى به تێکۆشانانه ش . گشتى کۆمه ڵکه به که لتورى پیاوو

فیمینستى قوتابخانه کانى له یه کێک به و ه رادیکاڵ( )فیمینستى که قوتابخانه یه ئه م تێڕوانینى پێى ژێرده ستى سه رچاوه ى چه وسانه وه و ژن )پاتریاکى ( ئه وان پیاو به بناغه ى داده نیین ئافره ت چه وسانه وه ى و ئافره ت په یوه ندى ته نانه ت ،که ده زانن گه وره مه ترسى به پیاو به دوایه وه ئافره تى چه وسانه وه ى دێت ، قوتابخانه یه کى ترى فیمینستى چه وسانه وه ى ئه مانه ش لیبراڵه بۆچون خستۆته دوو له کۆمه اڵتییان کۆمه اڵیه تى )چه وسانه وه ى که روو دیدى له ) نه ریته کانه و وداب رێى له ئافره تان فێرگه یه وه ئه م

خۆیان ئازادى ده توانن دیله کتیکه وه سه ر له دیالۆک ، بکه ن به رجه سته دۆزى له په یوه ندیداره کان مه سه له به پێویستى ئه مه ش ، بکه ن ئافره ت هۆشیارى تاک ومه عریفه یه کى فراوان بتوانرێت رێگایه وه له م که هه یه کۆمه اڵیه تییه کاندا به ها له گ��ۆڕان تریش وه جارێکى و دروستبکات له گه ڵدا ئافره ت وه ک خود مامه ڵه ى بکرێت ، ئه م هه موو رێبازه فیکریانه ى وتارێکى دامه زراندنى بۆ ه��ه وڵ تیایداوه ک ئافره تان تا ده به ن ئازاد ره گه زى به انبه ر کاراو ئه کتیڤ بن ،بۆ چه مکى چه سپاندنى و ده ستهێنان به سه رجه م به خته وه رى بۆ ئ��ازادى ئێمه ش ده کرێت لێره وه ، مرۆڤایه تى ئه و پێکهاته ى له و بین به شێک وه ک به ره و کۆمه ڵگه ده یه وێ که بیره ى ئاستێکى تر به رێت وبۆ هێنانه کایه ى ئه و گوتاره ش پێویستیمان به دیدێکى مه عریفه یى و په روه ردیى و زانستى به خۆمان په ى بتوانیین تاوه ک هه یه له مپه ره کانى و به رین گرفته کانمان و البه رین ئافره تان ئ��ازادى ب��ه رده م کۆمه ڵگه یه کى وه ک ئێمه ش و تێکڕاى نێو ل��ه ت��ه ن��دروس��ت کۆمه ڵکه کانى پێشکه وتووى ترى دنیادا . هه بێ تایبه تیمان مه کانه تى جێگه و

ئازادى‌ئافــــــــــره‌ت‌و‌له‌مپــــــــه‌ره‌کـــــــانى

رێگای‌گه‌نجان‌بۆ‌گه‌یشتن‌به‌‌شکۆمه‌ندی‌‌‌)‌‌7(

هــــاوســــه‌رگــــــــیــــــــرى‌به‌خــــتــــــــه‌وه‌ر

هه ڵبه جه کیمیابارانى کاره ساتى دیارترین 1988(دا، /3 /16( له بێویژدانى دڕن��ده ى و نموونه ى له ژێر عیراقى سه لماند حکحومه تى سه رکردایه تى حزبى به عسى ره گه ز په رست که هیچ پێوه رو پابه ندبونێکى نه گرت و له به رچاو ویژدانى ئاینى و یاساییه پره نسیپه س��ه رج��ه م ژێر نێوده وڵه تییه کانى نێوخۆى و سه رکوتکردن و به مه به ستى پێنا که گه له ى ئ��ه و ده مکوتکردنى به رگرى له شوناسى نه ته وه یى خۆى

بیست و ئه مساڵ 3(ى /16( ئه کرد، کاره ساته دا ئه و به سه ر ساڵ دوو خوا ب��ۆ س��وپ��اس تێپه ڕبێت، که له تاوانه سه ره کى ئه نجامده رانى ژێر چه ترو سێبه رى یاسادا به سزاى گه یشتن و خۆیان دادپه روه رانه ى پاش پیاچوونه وه )تمیز(ى حوکمى )تاوانى به تاوانه که ى که دادگ��ا، ناوزه ندکردبوو، به مرۆڤایه تى( دژ تاوانه که ى سفى دادگاوه حوکمى به وات��ه )جینوساید( به گ��ۆڕى کوشتن و ئه ویش قڕکردن، کۆمه ڵ

له زیاتر که سێک و له ناوبردنى که سێکى نه ته وه یه که ، یان ئاینزایه که ، سه رله به ر مه به ستى به ئاینێک یان که سانه ئه و هه موو له ناوبردرنى ده ره نجامى که سێکیان و چه ند یان جه سته ى بێته دى، تاوانه که ش که وتوى ب��ه ک��ۆم��ه ڵ و س��وت��او هه ڵگرى ک��ه هه ڵه بجه ییه کان بوون و خۆیان نه ته وه یى ناسنامه ى له الیه ن تاوانه که به رنامه ڕێژى گه واهیده رى به عسه وه ، سه رانى جینۆساید به تاوانه که یه ناساندنى

ده ستورى )6(ى م��اده ى گه له ئاماژه ى نێوده وڵه تى تاوانى دادگاى جینۆساید له به رئه وه ى وه پێکراوه ، پێویسته نێوده وڵه تییه تاوانێکى تاوانى دادگاى هه ڵه بجه دۆسیه ى تایبه تمه ندبێت، نێوده وڵه تى به بینینى، وه هه ر له ده ستورى هه مان دادگا، باس له پشکدارى تاوانکارى بۆیه کراوه الجنائیه ( )المساهمه ده ستور هه مان به پێى پێویسته کۆمپانیاو ک��ه س و ئه و سه رجه م ده وڵه تانه که چه کى کۆکوژیان له وه

به رژێمى به عس، ئه وانیش راپێچى دادگا بکرێت، به نێوده وڵه تى کردنى ئه کاته هه ڵه بجه کیمیابارنى تاوانى به نێوده وڵه تیکردنى دۆزى نه ته وه یى له ناوبردنى به داننانه چونکه کورد، نه ته وه یى، له به ربوونى نه ته وه یه ک وه ک هه ڵه بجه بڵێین ئه توانین بۆیه سته مدیده یى هێماى سیماو چۆن هه ڵه بجه ئومێده وارین نه ته وه یه که ، له به نێوده وڵه تى پێشه نگ ببێته ناساندنى ک��وردو دۆزى کردنى جیهان. هه موو به کورد دۆسیه ى

هه‌ڵه‌بجه‌‌له‌‌یادى‌شانزه‌ى‌سێی‌ئه‌مساڵدا

رزگار حه مه علی

بڕیار جه الل

بەناز عەمەر

ئافرەتانwww.SURENS.com

7سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600

مه رگه سات وکاره ساته وێرانکاریه کان به زه بروتوندوتیژی ئاله تێکی هه میشه میلله ته که مان دوژمنانی ده ستی یه کێکه کورد گه لی بێگومان بوون، که دونیایه ئه م له ونه ته وه گه ورانه ی هه موکاتێک مافه کانی پێشێل ده کرێت ره د زۆربه توندی وداواکاریه کانی دکرێنه وه ، به بێئه وه ی که سێک هه بێت میلله ته بێت. ئه م پشت وپه نای که

لێره دا گرنگی باسه که مان ئه وکاره ساته وروژاندنی هۆی ده ڵته زێنه یه که بووه زی��ن��دووی هه مووویژدانێکی مرۆڤایه تی، وبووه هۆی تۆمارکردنی له الپه ڕه په ڕمه رگه سات الپه ڕه یه کی په ڕمه ێنه تیه کانی گه لی کورد، کاتێک دڵته زێنه که ی ڕووداوه رۆژی له کیمیابارانی کردنی هه ڵه بجه ی شه هید به گریاناوی خورپه یه کی ده دوێن، دێنێته وه دێته وه وئه ورۆژانه دڵماندا یاده وا ئه م به هۆی هه ر یادمان، »کوێستان له گه ڵ دیدارێکمان، سه رۆکى جێگرى فه ره ج ئه کره م ئه ندامى هه ڵه بجه و ش��اره وان��ى شاره زوور و«، لقى ئافره تانى فه خرى سه رۆکى محه مه د که ریم »خدر کرد«. هه ڵه بجه ساز ش��اره وان��ى

هه ڵبجه کراوه ئه و ئافره تانی بۆ »چی ئ��اف��ره ت��ان��ه ی ک��ه ب��ه ر ش��ااڵوی که وتوون« کیمیاباران وئه نفال

جێگرى فه ره ج، ئه کره م کوێستان هه ڵه بجه و ش��اره وان��ى س��ه رۆک��ى لقى ئافره تانى فه خرى ئه ندامى به ئافره تانی سه باره ت ش��اره زوور و، ئافره تانى وه کو ئێمه وتی:« هه ڵبجه ئاماژه ده توانین هه ڵه بجه ، ناوشارى ساڵى بۆردومانى کاتى له بده ین به وه که که سانه ى ئه و زۆرترین )1988(دا شه هیدبوون له کاره ساته که دا ئافره ت و واده رده خ��ات ئاماره کان بوو، منداڵ له و نه بوون بێبه ش ئ��ه وان بێگومان رێگه ى له پیاوان. وه کو کاره ساته و قوربانیانى کیمیابارانه وه چه ند جارێک واڵت ده ره وه ى له ناوه و چاره سه ریان بۆ تایبه ت لیژنه ى وتیشی بۆکراوه ، ئه و مه به سته پێکهاتووه ، به نوێنه رایه تى به هه روه ها کیمیاباران و قوربانیانى ته ندروستى و وه زاره تى نوێنه رایه تى هه ڵه بجه ، ته ندروستى به ڕێوه به رایه تى ئه ۆان هه ستاون به دیاریکردنى رێژه ى ئافره تانێکى ئێمه نه خۆشیانه ، ئه و هه تاکو هه یه ، بواره دا له و زۆریشمان ئه و له الیه ن که سێکیان چه ند ئێستا

ئیتاڵیاو واڵتانى نێردراونه ته لیژنه یه وه بۆ چاره سه ریان به رده وامى به ئێران و

ئه و به پێى پێموایه ئه نجامده درێت، ئه وه نده ى دانراوه بۆیان که ماوه یه ى تاران له لێبێت، ئاگام نزیکه وه له من کۆمه ڵه ى رێگه ى له خۆیدا ماوه ى له قوربانیانى هه ڵه بجه وه که به ڕێوه به رایه تى هه ر ک��راوه ک��ان ئه نفال شه هیدان و نوێنه ریان که هه ڵه بجه وه رێگاى له بۆ ده یانبه نه وه خۆیدا کاتى له هه یه چاره سه رکردنیان،وتیشی بۆ ئیران نزیکه وه له که من ئ��ه وه ى به ڕاستى چاره سه رێکى وه ک لێبێت، ئاگام ئه و به ڕاستى له به رئه وه ى وایه کاتى جه سته ى له سه ر کاریگه ره ژه ه��ره یان بێت، ئافره ت ئیتر که سانه ، ئه و ئاماژه ێه پیاو بێت، جێگه ی یان منداڵ، مرۆڤایه تى به دژ چه ند ک��اره ئه م به ده م تائێستا که سانه ش ئه و بوو، له ژیاندا تا ده ناڵێنن نه خۆشییه وه ئه و

ده بن. له گه ڵدا نه خۆشیانه ى ئه و مابن به وه کردکه »ه��ه روه ه��ائ��ام��اژه ی

)%70( له ب��ه رک��ه وت��ووان رێ��ژه ى بریندارن و ئێستا که ئافره تن، ى ده ناڵێنن«. نه خۆشیانه وه ئه و به ده ست

سه رۆکى محه مه د: که ریم خدر به و هه ڵه بجه سه باره ت ش��اره وان��ى گشتى به شێوه یه کى ئافره تانه وتی: نیسبه ت به به اڵم ک��راوه ، بۆ کاریان ئافره تان باسى زیاتر که ئافره تانه وه ده که ین، که به رچه کى کیمیاوى که وتبن وه زاره ت��ى دیاره ک��راون، ئه نفال یان مانگانه یه کیان ئه نفالکراوه کان شه هیدو به وه ێش کرد و ئاماژه ی بڕیونه ته وه ، بۆ حکومه ت ماوه یه شدا له م دیاره وتی بڕیارى ئه وه ى دا له ئه نجومه نى وه زیران موچه ى بکرێت، زیاد بۆ موچه یان خانه نشینیش بۆ هه ندێکیان بڕاوه ته وه .

چی هه رێم حکومه تى یاده دا »له م تایبه ت به هه ڵه بجه بۆخه ڵکى

هه ڵبجه کردووه« ئافره تانی کوێستان ئه کره م فه ره ج وتی: هه تاکو ئێستا شتێکى وه ها نه کراوه ، به اڵم پێویسته که کۆمه اڵیه تى کاروبارى وه زاره تى ئێستا بنکه یه کیان له هه ڵه بجه کراوه ته وه ، به ڕێوه به رایه تیانه ئه و ده زانم به باشی بۆ تێدابێت، شاره زایان کاراو مرۆڤى بابه ته که ى ناوه ڕۆکى بچنه ئ��ه وه ى فه رمانده یه کى هه ر نه ک خۆیانه وه ، که دا به وه ێش بێت وئاماژه ی ره مزى ئه بێت کوردستاندا، شوێنێکى هه ر له یاسا رێگه ى له ئیشه کانمان هه موو ره زامه ندى بۆئه وه ى چاره سه ربکه ین بگه ینه ئه وه ى بۆ وه ربگرێت، له سه ر ئه نجامێک له گه ڵ ئه و کێشانه دا،وتیشی خۆیان ئافره تان رێکخراوه کانى ئه گه ر به اڵم چه مکێکه وه هاویشتۆته بێت و ئه و رێکخراوانه ئه و پێداویستیانه ى نه بێت ئه و کاته ئه وانیش هانا ده به ن بۆ وه زاره تێک له وه زاره ته کان بۆئه وه ى له بکرێت، کارانه ئه و یاساییه وه رێگاى ئافره تێک ئه گه ر کرد، له وه ێش باسی نه خۆشییه کى تووشى ئافره تانه له و هه بێت، کاریگه رى زۆر جه سته ى وه زاره ته کانه وه رێگه ى له ده بێت ئێمه چاره سه رى ئه م نه خۆشانه بکه ین، بۆیه ده ژیم و خه ڵکدا که له ناو من بڕواى به ئێستا هه تاکو که سانه له و نزیکم ئافره تانه ئه و بۆ نه کراوه وه ها کارێکى به اڵم به هیوام پێموایه ئێمه ى ئافره تانى ئه و له رێگه ى بتوانین ناوچه که ش دامه زراوه تازه که به ڕێوه به رایه تیانه وه هه رچه نده بکه ین، بۆ چاره سه ریان وه هاى کارێکى به ڕێوه به رایه تییه ئه و بێوه ژن، ئافره تانى زۆربه ى بۆ کردوه که م وه ده س��ه اڵت، که م ئافره تانى گشتیه شێوه یه کى به ئه مه توانا، موچه یان هه ڵه بجه که سنورى له به تایبه تمه ندى به اڵم بۆبڕاوه ته وه ، که ئافره تانه ى ئه و بۆ وه ه��ا ک��ارى له و منداڵه کانیان یان مێرده کانیان نه کراوه . له ده ستداوه کاره ساته دا

خدر که ریم محه مه د: وتی من ناتوانم حکومه تى ئه وانه وه نسبه ت به بڵێم له نا، یان کردووه بۆیان ئیشى هه رێم ڕاستیدا ئامارێکى وام له به رده ستدا نییه ، چه ند جارێک هاتوون گوێیان له خه ڵک و داواکارییه کانیان گرتووه ، به اڵم ئه وه نده لیژنه ى بڵێم ده توانم به ئاگابم، لێى من تایبه تى کۆمه ڵه ى قوربانیانه وه ، هه موویان کراوه . بۆ یاساییان کارى وه دانراون،

له گه ڵ ی���اده ئ��ه م »ج��ی��اوازی پێشودا« س��ااڵن��ی ی��اده ک��ان��ی

به وتی: فه ره ج ئه کره م کوێستان ته ئکید ئه م یاده له چاو سااڵنی پێشودا

جیاوازی هه ێه ، من خۆم وه کو ئافره تێک له و که سانه ى که شایه ت که سێک بووم

حاڵێک بووم له دادگاى بااڵى تاوانه کان به غدا،تاکیدی له هه ڵه بجه که یسى له »به ڕاستی کرده وه وتی ئه وه له سه ر که ده رده بڕین خۆمان گه شبینى ئێمه که یسى له سه ر مه جید حه سه ن عه لى جێگاى بکرێت، دادگایى هه ڵه بجه 3(ى /16( یادى یاده ئه م بڵێم باسه له گه ڵ هه یه تایبه تى جیاوازى ئه مساڵ که له به رئه وه ى »یه که م تردا، ساڵه کانى که یسى له سه ر مه جید حه سه ن عه لى هه ڵه بجه دادگایى کرا«، »دووه م ده توانم سااڵنى هه بێت که سانێک ئه گه ر بڵێم کردبێت، هه ڵه بجه یان سه ردانى دیکه بکه ن هه ڵه بجه سه ردانى بێن ئێستا ئاوه دانییه کى زۆر زیاتر له سااڵنی دیکه ئه وه شدا له گه ڵ ده بینین«، خۆوه به گه شبینین به وه ى که له )16/ 3/ 2010(

ساڵح د.به رهه م حکومه ت سه رۆکى دانانى بۆ ده کات، هه ڵه بجه سه ردانى

هه ڵه بجه ، زانکۆى بناغه ى شبه ردى له به رده مدایه ترى پرۆژه ى چه ندین بڵێین نه ک ئه مانه جێبه جێکردن، بۆ به بۆنه ى )16/ 3( ده کرێت، له به رئه وه ى هه رێمى حکومه تى که بڵێم ده توانم جدى ئاوڕدانه وه یه کى کوردستان خۆم وه کو من هه ڵه بجه له داوه ت��ه وه به ده بێت هه ڵه بجه سبه ینێ پێموایه یه کێک له شاره جوانه کانى کوردستان. ده توانم وتی: محه مه د که ریم خدر سااڵنى له چاو ئه مساڵ به تایبه ت بڵێم تر بۆ ئه وه ى که هه ڵه بجه به جینۆساید سزاى به تاوانباران وه ن��اس��راوه ، به بۆیه گه یشتوون، خۆیان یاسایى ئه مساڵ یادى ت��ره وه جیاوازییه کى شه هیدنه بووه ، هه ڵه بجه ده کرێته وه ، وه کو جاران زیندووه و ژیان به رده وامه .

کویستان‌ئه‌کره‌م

رێژه ی به رکه وتوانی کیمیا بارانی هه ڵه بجه 70%ی ئافره تن که

تائێستاش بریندارن وبه ده ست به نه خۆشییه کانیانه وه ده ناڵێنن

دوو وه ک ئه نفال هه ڵه بجه و له و مرۆڤایه تى، به دژ تاوانى مێژوودا له که گه ورانه ى تاوانه بیره نه خۆش و مێشکه له ته نها تاریکه ره شه کان سه ر هه ڵده دات، به هاو هه موو که له بیرانه ى ئه و دووره . مرۆڤایه تى سیمایه کى

»وشه ى ئه نفال وه به ناوى ئه نفال قورئانى سوڕه تێکى ناوى که یان تااڵن و واتاى پیرۆزه و به اڵم ده دات، شه ڕ ده ستکه وتى له و کاته دا ئه و وشه یه بووه هێماى تاوانکارى دژى مرۆڤ، که ئه نفال کرد، وێران گوندى )4500(سه رنه گوم مرۆڤى هه زار )182(کراوى کورد له ژن و پیاو، منداڵ و پیرو گه نج، ته ندروست و نه خۆش مرۆڤایه تى، یادى دێنێته وه زۆر مێژبوو که له باسه جێگه ى کیمیاوى به بۆمبى ئه نفال پێش خه ڵکى له ناوبردنى به ده ستیان رۆژى تا کردبوو، کوردستان )16/ 3/ 1988( هه ڵه بجه ئه نفال و نه دیبوو، به خۆوه کیمیابارانى ئاواییه کانى له هه موو به اڵم ئه نفال و هه ڵه بجه ده وروبه رى سوتان، کیمیاوى، بۆردومانى به خۆیه وه وێرانکارى...هتد،

له یه که مجاربوو ئه مه دیبوو، شارێکى مرۆڤایه تیدا مێژووى بۆمبى به هه ڵه بجه ، وه ک گه وره سه رکرده که ی له الیه ن کیمیاوى بکرێت. بۆردومان خۆیه وه

ئه و کاریگه رى تائێستاش هه ڵه بجه و خه ڵکى به سه ر چه که نه وه کانیانه وه ماوه ، ئه و کۆرپانه ى زگماک به ده بن له دایک یان که مئه ندامن، یان نه خۆشن، زاناکان نییه ، ئاسایى جه سته یان گازه کاریگه رى وایه باوه ڕیان نه وه دواى نه وه ژه هراوییه کان ده مێنێته وه . مرۆڤدا جه سته ى له

کچێک ژیانی له باس لێره دا ده که ین که یه کێکه له و قوربانیانه ێه ده ست له خۆی خێزانی که نیوه ڕوێه ئه ۆ له باس دابوالنه له پێکه وه هه موویان که ده کات دانیشته بوون ونانی سفره سه ر وتی ده خۆارد، نیوه ڕویان ساماڵێکى ئاسمان نیوه ڕۆیه ئه و هه ڵه بجه کانییه کانى گه شبوو، کانى قولکه ، عاشقان، کانى وه ک ئاوى بێخوڕه ، به رده وام و نه واڵه ، شیرینیان بۆ شاره که لێ هه ڵده قواڵ، چیمه نه کانى باخ و جۆگاکان و تێراوده کرد. ناوشاریان

گه ڕابوه وه ، قوتابخانه له تازه النه

به هارى باوک و دایک و له گه ڵ خوشکى ژه مى نیوه ڕۆیان ده خوارد، الوێنى براشیان خه ریکى خواردنى شیرى دایکى بوو، النه قومێک له و

ى و ستا ماسه ر

سه فره که ی خوارده وه و »چه ند وتى

شه « خۆکیشى و با»کچم وتى هى ئه وه ستى مانه و ا ز سا

وه کو ماستى لێر هه وه » به چێژ

قسانه دا له و ین و بوگڕه ى چه ند فرۆکه یه ک به ئاسمانه وه هات، ئه گه ر ئیمه چى گڕه ى له که ۆ فڕ

گڕه ئه م به اڵم راهاتبووین جیاوازبوو، که مێک دواى گرمه کان الوینى چاوى به فرمێسک

دایکى خواره وه ، هاته بچکۆالنه النه چاوى الوینى وشک ده کرده وه ، هه ستیانکرد بۆنێک وه ک بۆنى سێو و سیر لوتى پڕکردن، پاشان دووباره

ده نگى فڕۆکه و ته قینه وه هات، ئه م بوو. جیاواز زۆر ده نگه ئه م جاره

چاوى هاته وه ئاگا به النه کاتێک

ئاسته م به نه ده کرایه وه ، بۆ خۆى ده وروبه رى خۆى ده بینى، گوێى له گریان بوو، بۆنى سێو و سیره که ش سوڕاند سه رى که ده هات، هه ر چاوى به جسته ى باوکى که وت که قاچێکى پله کانه و له سه ر قاچێکى دیکه ى له به ر ده رگاى حه وشه بوو، باوکیدا باوشى له بچکۆله الوینى به هارى جه سته ى بووبوو، وشک که وتبوو، پشته وه به خوشکیشى هه ڵگه ڕابوو، سپى ده موچاوى که پڕێک له بوو، کراوه ده مى وه دایکى هاوارى له گوێى النه دابوو ته ڕى په ڕۆیه کى که بوو، »هه سته وه وتى ده موچاویدا به تۆ هه ر بکه م، رزگارت با کچم بڵێت هات النه زیندوماویت، به هاره ...؟ باوکم و الوینى و ئه دى به اڵم نه یتوانى خۆى خسته باوه شى ته ڕه که وه په ڕۆ درزى له دایکى، که دى خوشکه که ى براو باوک و هاتبوو، ده میان له زه رد ئاوێکى خواردووه چیان بپرسێت ویستى دایکى بکات، قسه نه یتوانى به اڵم به پشت و سه ر خستبوه النه ى ئاڕاسته ى به راکردنێک نه رمه رایده کردو شێخ کانى جۆگه ى قیامه ت، قیامه ته ، ده کرد، هاوارى خۆى دایکى النه کوژانه . کورد لێره و به رچاو، هاته به هێز زۆر

مرۆڤ ده کرد بڕى چاو تا له وێ له کاتى النه دایکى که وتبوو، له گه وره ى خۆفێکى راکردندا هه ردووکیان کرد، جه سته یه ک جه سته ى سه ر که وتنه که وتن، هه ستاو دایکى مردو، کۆمه ڵێک گیرکردو النه به باوه شى دووباره دایکى له ناکاو ڕاکردن، که وته وه گه یشتینه ئه وه تا کرد، هاوارى وت و ئه مه ى وه ئاوه که ، جۆگه ى کرد، ئاوه که ناو به ره اڵى النه ى خۆشى به پشته وه که وته ناو ئاوه که .

النه هه ستى به ئازارێکى زۆر کردو له بوو، تاریک له به رچاو دنیاى هۆشخۆى چوو، که چاوى کرده وه بوو، ئێران له نه خۆشخانه یه ک له برینه کانى هه تۆانی په رستارێک خنکاو نووزه یه کى به ده کرد، په رستاره که دایکم« »کوا پرسى ژیاندا له دایکى زانیبوى که نه وت. هیچى بێده نگبوو نه ماوه ،

النه و زۆربه ى رزگاربوانى هه ڵه بجه خێروازه کان مرۆڤه له جگه ئیتر نه مابوه وه . بۆ تریان که سى

په رتووک کتێبخانه ى سه رچاوه : w w w . p e r t w k . c o mهه ڵه بجه دایکى کتێب: ناوى

نووسه ر: نووسینى ده شتى. عه بدولموئمین

‌‌‌‌‌کویستان‌ئه‌کره‌م‌جێگری‌سه‌رۆکى‌شاره‌وانى‌هه‌ڵه‌بجه‌:

زۆرترین که سانی قوربانی هه ڵه بجه ئافره ت ومنداڵ بوون

دایــــــــــــــــکـــــــــــــى هــــــــــــه ڵـــــــــه بــــــــــجــــــــــــه

‌دیدار:‌ژاڵه‌‌محه‌مه‌د

‌ئا:نینا

هه ڵه بجه به جینۆساید ناسراوه و تاوانباران به سزاى یاسایى خۆیان

گه یشتوون، بۆیه به جیاوازییه کى تره وه یادى ئه مساڵ ده کرێته وه

خدر‌که‌ریم‌‌

ئاراس عابید ئه کره م ،جێگرى سه رۆکى له هه ڵه بجه قوربانیانى کۆمه ڵه ى تیشکى ئازادى ڕێبازى دیدارێکى خسته سه ر ئاماده کاریه کانى مه راسیمى شه هید،ئاراس هه ڵه بجه ى کیمیابارانى ناو له کێشه گه وره ترین وتى عابید هه ڵه بجه دائه وه یه ژماره یه ک له خانوو دروست شه هیده کان یه ک بۆ ماوه ئه وه شداکاریگه رى ،له گه ڵ بکرێت به سه ر کیمیابارانه که کاره ساتى ژماره یه ک له هاواڵتیانه دا ماوه تاوه ک بودجه دابینکردنى به ئێستا.سه باره ت پێوابوو« عابید ئاراس شاره ئه و بۆ شارى بۆ بودجه عاتیفه وه ڕووى له

هه ڵه بجه داده نرێت«.*چۆن ئاماده کاریتان کردووه بۆ مه راسیمى

یادى کیمیابارانى هه ڵه بجه ؟ئه مساڵ هه ڵبژردنه کانه وه به هۆى که مێک مه راسیمه که بۆ ک��ارک��ردن دواکه وت ،به اڵم خۆشبه ختانه له هه موو بودجه ى پێکهاتووه ، لیژنه کان الیه که وه الیه ن له کاره کانیش کردنى دابین کراوه کان ئه نفال و شه هیدان وه زاره تى به ئه نجام گه یشت به پشتیوانى وه زاره تى کارى ئه منیشه وه ڕووى له ڕۆشنبیرى باشکراوه ،بۆ ئه وه ى سنوره که بپارێزێت له که سایه تى )حه فتا( نزیکه ى ،بڕیاره بێنه کوردستانه وه هه رێمى ده ره وه ى )16( نزیکه ى که هه ڵه بجه وه شارى سه رۆک شاره وانى و که سایه تى به ریتانى هه روه ها ژماره یه ک له سه رۆک شاره وانى و که سایه تى ئێران و واڵته عه ره بیه کانیش له ده ک��ه ن مه راسیمه ئه و به شدارى شارى هه ڵه بجه هه روه ها ژماریه کیش له که سایه تى له ناو هه رێمى کوردستانیش به شدارى ئه و مه راسیمه ده که ن له 3/16 دا ،جیاوازى ئه مساڵ له سااڵنى ڕابردوو ئه وه یه که ئه مساڵ که یسى هه ڵه بجه توانرا ،گه وره تاوانبار بناسرێنرێد جینۆساید به )عه لى حه سه ن مه جید( به سزاى خۆى و ئاوه دانى ده ستێکى گه یشت،هه روه ها شارى کردۆته ڕووى خۆشگوزه رانى ڕۆژ )3( ئه مساڵ مه راسیمى هه ڵه بجه ، ده خایه نیه ت ،بۆ یه که مجاریشه که یادى

هه ڵه بجه )3( ڕۆژ بخایه نیه ت .*بۆ هه ڵه بجه و بۆ کورد تا چه نده گرنگه

هه ڵه بجه به جینۆ ساید ناسێندرا؟خه ڵکى ته مه نى )18(ساڵه ى هه وڵى له هه ڵه بجه به تایبه ت که سوکارى شه هیدان بووه ئاواتمان و دڵسۆزانى هه ڵه بجه دا هه ڵه بجه به جینۆ ساید بناسرێنرێت ، هێنده هه وڵمان نه داوه قه ره بووى زیانه ماددى گه وره ترین بکه ینه وه ،بۆیه گیانیه کان و به کورد بۆ هه ڵه بجه بۆ سه رکه وتن

له گه ڵ هه ڵه بجه یه ناساندى جینۆساید زۆر به رده ستى دوو بووه نه ئه نفاله کاندا کوردستان هه رێمى پاراستنى بۆ گه وره له پاڵ ئه و ئه و کارانه ى تردا که حکومه تى توانیویه تى کورد و کوردستان هه رێمى ببێته پارێزه ر له که یسه که دا،جینۆسایدى ڕاسته ڕاگه یاندنه وه ڕووى له هه ڵه بجه ، ئاسوده یه زۆر هه ڵه بجه خه ڵکى بۆ

به اڵم گه وره ترین سودمه نده بۆ هه موو گه وره یه زۆر پێناسه یه کى وه کورد کۆتاى له میله تێک مه زڵومێتى بۆ سه ده ى بیسته م له الیه ن ڕژێمێکه پێناسه یه کى ئه مه خۆیه وه ،وه زۆرێک ئێمه له الى هه یه ترى له ته نانه ت بیانیه کان ده وڵه ته له

ئه جنه بیه کان واڵته عه ره بى ڕاشکاوانه وابوو قه ناعه تیان کیمیابارانى ئێران بڵێن کردووه ،ئه مه هه ڵه بجه ى

له نییه به رگریکردن وه ک فیعله ن سه لمێنرا ،به اڵم ئێران

الیه ن له وه شێنراوه کیمیاى ح��ک��وم��ه ت��ى

عێراقه وه وه بوو به به ڵگه ش حکومه تى ئه م ڕۆژدا پاشه له ڕاب��ردوو عێراقى حکومه ته ى که ئێستا که دروست ده بێت ڕابردوو حکومه تى گرى میرات ده بێته و م��اددى زیانه کردنه وه قه ره بوو بۆ گیانیه کان ،ده بێت داواى لێبوردن له گه لى

کورد بکرێت.شه هیدانى ک��ه س��ووک��ارى *ت��اچ��ه ن��ده هه رێمى حکومه تى الیه ن له هه ڵه بجه کوردستان و حکومه تى عێراقه وه قه ره بوو

کراونه ته وه ؟هه رێمى ح��ک��وم��ه ت��ى الی���ه ن ل��ه دابین موچه که م تا زۆر کوردستانه وه له خۆشحاڵییه ،وه جێگه ى که کراوه کۆتایشه وه بڕیاره موچه که زیاد بکرێت خانوو ڕووى له گرنگه خاڵێکى ئه مه خانوو )500( نزیکه ى دروستکردنه وه شه هیدان که سووکارى بۆ دروستکراوه

،به اڵم گه وره ترین کێشه له ناو هه ڵه بجه یه ک بۆ له خانوو ژماره یه ک هه مانه که بکرێت دروس��ت م��اوه شه هیده کان کاره ساتى ئه وه شداکاریگه رى ،له گه ڵ له ژماره یه ک به سه ر کیمیابارانه که وێ��ڕاى که م��اوه ت��ه وه هاواڵتیانه دا الیه ن له ئ��ه وه ى

)40( نزیکه ى هه رێمه وه سه رۆکایه تى بۆ چاره سه ریان به به رده وامى که س ده کرێت،هه روه ها له الیه ن )هێرۆخانه وه ( کۆمه ڵێک کڕینى بۆ ماددى هاوکارێکى ئه و برینداره کانى بۆ ک��ڕاوه ئامێر که ناگه یه نیه ت ئه وه کاره ساته ،ئه مه بۆیه بکات، برینداره کان چاره سه رى پێویست به وه ده کات حکومه تى هه رێمى تر کاره کانى هه موو له بتر کوردستان ناو له دانیشیه ت ده کات بۆ پێناسه ى خه ڵکدا گوێ له هاواڵتیان بگرێت خاڵه له ئێمه وه هه ڵبژێریه ت جه وهه ریه کان کابینه ى نوێ دڵنیاین که به جدى ئاوڕ له

هه ڵه بجه ده داته وه .ئێستا هه وڵى ئه وه تان نه داوه که *تا بۆ بکه نه وه تایبه ت نه خۆشخانه یه کى به رکه وتوانى جه کى کیمیاى له هه ڵه بجه دا یان به به رده وامى بریندارانى ئه و جه که

بنێرنه ده ره وه به مه به ستى چاره سه ر؟به ڕاستى تا خه ڵکێکى زۆرمان لێ شه هید نه بوو له و چه ند ساڵه دا قه ناعه ت وابوو که ته نانه ت کوردستان هه رێمى حکومه تى ئه وانه شى له وه زاره ته کاندا بوون باوه ڕیان تا کیمیابارانه که کاریگه رى که نه بوو ئه و کاته کاریگه ر بێت،کاریگه رى کیمیا مانگیه کدا له هه بوو وا جارى بارانه که گه شتنه ده ب��وو شه هید هاواڵتى دوو بوونى به پێویست که قه ناعه ته ى ئه و ده رئه نجامى ، ده کات نه خۆشخانه یه ک کاره ساته کان که به پێى دواین پزیشک که له ئێران پۆلێنیان بۆ کراوه ئه ڵێت ئه وه ى که هه ناسه که ى به پێى مه تر بۆى دیارى به بێت هه ڵمژ هه ناسه ى ئه وه ى کراوه کیمیابارانه که جه کى کاریگه رى پێى ده مێنیه ته وه به سه ره وه کاریگه ریه که ى جۆریه ک بۆیه سنگیدا، له تایبه ت به له وانه ى شه هید ده بن نه خۆشى سنگیان هه یه ،به اڵم له ڕووى نه خۆشخانه وه هه ناى زۆرمان په ناى هێناوه واڵتان بۆ زۆرمان بۆ حکومه تى هه رێمى کوردستان هێناوه کوردستان هه رێمى ،حکومه تى ده بێت هه ر له سااڵنى ڕابردوودا چه ند جارێک داوامان کردووه ژماره یه ک پزیشک بنێرنه ده ره وه ى واڵت ، به تایبه ت بۆ ئێران بگه ڕێنه وه و ببین خول ئه وه ى بۆ ژماره یه ک نیگه رانییه جێگه ى ،به اڵم پزیشک ده هێننه ناو هه ڵه بجه و دوو باش شاره زاییه کى ده مێننه وه ساڵ پیدا ده که ن له سه ر نه خۆشێکان ،به اڵم تائێستا پزیشکێکى تایبه ت نه هاتووه ئه و نه خۆشیانه ى به و بێت تایبه ت کاره ساته ،جێگه ى گلییه له هاوپه یمانان ،به اڵم دا عێراقیان ئازادى که هه وڵى تائێستا نه یان توانییه وه دوو نه خۆش

چاره سه ر بکه ن.داوه ئه وه تان هه وڵى چه نده *تا مندااڵنه ى ئه و گه ڕاندنه وه بۆ کاربکه ن

که بزربوون له کاتى ئه و کاره ساته دا؟ئێمه ڕێکخراوین به ڕاستى حکومه ت نین، هه ڵه بجه کیمیابارانکردنى پاش له به اڵم سه ر گه ڕاوه خه ڵک ڕاپه ڕینه وه پاش له نه ماوه ده رگا هه ڵه بجه کۆنه کانى که الوه ئێمه ته قه ى لێنه ده ین تا ساڵى 2003دواى خه ڵکێک بووین ئومێد بێ ساڵه ئه و ته نانه ت بگه ڕێته وه ئێرانه وه له هه بێت ناو له ئێستاش ئه گه ر وابوو قه ناعه تمان گه وره هه بووبێت خێزانیه کیشدا هه ر ئومێدیه که بێ ،به اڵم ناگه ڕێته وه بووه واى لێکردین که گوێمان نه دایه ئه و خاڵه ،به اڵم له دواى 2003 منداڵ بگه ڕێته وه چڵه کاندین ڕاى )عه لى( ده رکه وتنى که ناڵه کانى بۆ په نامان ئێمه تر جارێکى ڕاگه یاندن هێنا ئه وشى که په نامان بۆ هێنا

به پله ى یه که م وه زاره تى شه هیدان بوو .

*له سه ر چى بنه مایه ک بودجه بۆ شارى هه ڵه بجه داده نرێت؟

شارى بۆ بودجه عاتیفه وه ڕووى له خاڵه ،ب���ه اڵم داده ن��رێ��ت هه ڵه بجه جه وهه رێکان ئێستا له وانه له کوردستاندا شاره کاندا له هه بێت گرفت ده ی��ان به رنامه و کۆنفراس حکومه ت پێویسته چى ئه وه ى له سه ر هه بێت پرۆژه ى و زۆر ده ستێکى به ،هه ڵه بجه ئه وله ویاته به هێز لێدراوه پێویستى به ده ستێکى زۆر الیه ن ،له ئاوه دانکردنه وەی بۆ به هێزه خۆى هه رێم حکومه تى هاواڵتیانه وه له سسته که به وه بارکردووه تۆمه ت ئیشه کانیدا یان ئیشه کانى که مه ،هه ڵنه سێت دەعوا کوردستان هه رێمى حکومه تى له کات قه ید عێراقى حکومه تى له سه ر جیاتى ئه وه ى قه ره بووى کۆیت ده کاته وه %5 له که کۆیتدا قه ره بووى پاڵ له با بۆى یه ک ساڵى پاره ى کۆیته که بده ن به هه ڵه بجه ئه نفاله کان گه رمیان هه له بجه و پێویسته ئه وه ،له به ر کۆیت به ده بێت

کار دووا له مه و بۆ عێراقى حکومه تى عێراقى حکومه تى ئه وه ى له سه ر کات ئیجبار بکرێت ئه وانه ى ده بنه په رله مانتار بێن ئه وه بکه ن که له سه ر به غداد کار له و به رزان گه رمیان هه ڵه بجه و سه ردانى قه اڵدزێى به هه مویانه وه یه ک هه ڵوێست قه ره بووى ده بێت که دابنێن ڕژه ێک بن زیانه مادده و گیانیه کان بکاته وه ، به ڕاستى سه یرى ئه نفاله کان ده که ین بێ ئومێدى به ئێمه وه دیاره ئه نفاله کان ماوه ى چوار ساڵ ده بێت به جینۆساید ناسێنراوه حکومه تى خۆیان تایبه تى به عه ره به کان عێراقى ،ئه مه به رنامه کان له هه موو بێئاکا ده که ن بێ ئومێدیه کى به خشیووه به ئێمه ،له به ر هه رێمى حکومه تى نابینم واى ئه وه له ک��ردووه که مته رخه مى کوردستان ئه وه ى به ڕاستى به اڵم ئاوه دانکردنه وه ، مه سه له کان بۆ هه یه بیروبۆچونم من ئه ستۆى له قه ره بووه کان هه موو ده بوو

حکومه تى عێراقیدا بووایه .*کاتى ئه وه نه هاتووه ووشه ى شه هید له

ده ب�ێ هه ڵه بج�ه دا، له ی�ادى وای�ه پێ�م ش�اعیریه کان هه ڵوێس�ته له مه رزه کان�ى وپه یڤى شیعر ئامێزو الواندنه وه ده ربازبین. چونک�ه ل�ه دواى نزیک�ه ى بیس�ت س�اڵ ئیترکات�ى هه ڵه بج�ه ، له الواندن�ه وه ى توێژینه وه ی�ى هه ڵوێس�ته ى ئه وه هات�وه له ئاق�ار ڕوداوه ک�ه و ه�ۆکارو به ره نجام�ه کانی�دا بکه ین. ماقوڵ نیه له دواى بیس�ت له )له غ�ز( نه مانتوانیب�ێ هێش�تر س�اڵ تاوانه ک�ه ى نێ�و س�ه ره کى ونهێنیه ک�ى ل�ه : هان�ده رى بریتی�ه ت�ێ بگه ی�ن ک�ه پش�تى تاوانه که ،کێ ب�وو، چى ب�وو؟ ئایا

له به ع�س ده وه ش�ێته وه ئه وتاوان�ه ته نه�ا ی�ان داگیرکه رى عه ره ب�ى هه رئه وه ى لێ

چاوه ڕوان ده کرێ ؟.ئه وپرس�یاره وه اڵمدان�ه وه ى ڕه نگ�ه پێویس�ت زۆرى خۆماندوکردن�ى بێ�ت، گه ڕان�ى بوێ�ت به نێو سۆس�ۆلۆژیا کۆمه ڵگ�ه ى جه ماع�ى وده رونشوناس�ی به وحاڵه ش�ه وه عێراقیدا.وه ل�ێ عه ره ب�ى ئێمه نابێ خۆمان له ئه رکێک�ى وابدزینه وه کێش�ه کانمان و ژیانم�ان که سروش�تى له گه ڵ کۆمه ڵگه ى عه ره بیدا به س�ه رمانیدا له وانه ی�ه ده س�ه پێنێت...به وپێیه ش زیاده ڕه وى نه که م ئه گه ر بڵێم: به کارکردنمان له س�ه ر پرس�یارێکى مه نهه جى له و جۆره ، گه لێک له بۆچونه کانمان له مه ڕکۆمه ڵگه ى عه ره ب�ى و پرۆژه کان�ى پێک�ه وه ژیانم�ان له چوارچێوه یه ک�ى سیاس�ى وه ک عێراقدا

گۆڕانى سه راپایى به سه ردادێت...هه ڵگ�رى له بنه ڕه ت�دا ئێم�ه ئه گه رچ�ى بی�روڕاى تایبه تی�ن س�ه باره ت به ڕه گه زى ع�ه ره ب و کاریگ�ه رى نه رێیی�ان له س�ه ر مێ�ژوى مرۆڤایه ت�ى، ب�ه اڵم بابه ت�ى بوون به ره نجام�ى پێ�ش لێده خ�وازێ وام�ان پێش�وو پرس�یاره که ى لێکۆڵین�ه وه ى ڕۆتینان�ه ش ئ�ه و نه که وین...س�ه ربارى که له چه ن�د دێڕى پێش�ودا ئاماژه مان پێدان بریتین له کرۆکى لێکۆڵینه وه ى ئه کادیمى.

له وه دانابین�م ڕێگری�ه ک هی�چ ب�ه اڵم

ڕۆژنامه ی�دا وتارێک�ى له چوارچێ�وه ى زۆر به کورتى وگوش�راوى هه ندێ ئاماژه به وه اڵم�ى س�ه باره ت به رچ�او، بخه م�ه پرسیاره که ى پێشوو، واده زانم ئه و ئاماژانه یارمه تیمان ئه ده ن له سه لماندنى ئه و ڕایه دا که پێى وایه : تاوان�ى دژ به هه ڵه بجه ، ته نها به عس لێى به رپرس نیه ، به ڵکو کۆمه ڵگه ى ڕاس�ته قینه ى ئه نجام�ده رى عه ره ب�ى تاوانه که یه ، به وپێودانگه پێویس�ته ئێمه ش چاو بخش�ێنینه وه به س�ه ر ڕێگه چاره کانى

پێکه وه ژیانمان له گه ڵ عه ره بدا.لێ�ره دا ته نها دووان ل�ه و ئاماژانه به م ته رزه

ڕیزده که ین:تاوان�ى ناس�اندنى به جینۆس�اید )1کیمیاباران کردن�ى هه ڵه بج�ه له بنه ڕه ته وه گه وره م�ان یارمه تیده رێک�ى ده بێت�ه ل�ه وه دا که تاوانه ک�ه به کارێک�ى جه ماعى بده ی�ن له قه ڵ�ه م عه ره ب�ى کۆمه ڵگ�ه ى تاک�ه پ�رۆژه ى ب�ه کارو ن�ه ک وبناس�ین حیزبێک که له ماوه یه ک�ى ڕه فته نى مێژویدا پاش�ترکاریگه ریه کانى ده رکه وت�وه و خام�ۆش بوون..هه رئ�ه وه ش دیارتری�ن ڕه هه ن�د و ماناى به جینۆس�اید ناس�اندنى بۆی�ه ده وڵه تیه کان�ه ، نێ�و کێش�ه جیاجیا ده وڵه تانى دنیا زۆربه په رۆشه وه ن بۆئه وه ى له خۆی�ان له وج�ۆره تۆمه تێک�ى ه�ه ر

وکۆمه ڵگه کانیان دووربخه نه وه .بۆنمون�ه : ئه گه رچى تاوانى جینۆس�ایدى

تورکه کانه وه .نێزیکه ى له الی�ه ن ئه رم�ه ن س�ه ده یه ک ڕه ب�ه ق به س�ه ریدا گ�وزه رى کردوه ، ده وڵه تى نوێى تورکیاش ئه نجامى ن�ه داوه ، که چ�ى ده بینین ده وڵه ت�ى تورک به وپه ڕى توانایه وه به ره وڕووى ئه وفشارانه ده بێت�ه وه که تاوانه ک�ه به ون�اوه بناس�ێنێ . چونک�ه تاوان�ى جینۆس�اید کۆمه ڵگه لێى ی�ان به ته نهاحیزبێ�ک ن�ه ک به رپرس�یاره ده وڵه ت له قۆناغێکى مێژویدا، گه روانه بێ چ ڕێگریه ک هه یه له وه ى کۆمارى تورکیا دان ب�ه و جینۆس�ایده دا بنێ ک�ه )تورکیاى

عوسمانى( ئه نجامى داوه ؟!. یاخود ئه گه ر تاوانى جینۆسایدى جوله که ، کۆمه ڵگه ى ئه ڵمانیاو ڕه گه زى )ئارى( لێى به رپرس�یارنین، چ پێویس�ت به وه ده کات حکومه تى ئه ڵمانیا هه تا ئێستا باج وقه ره بوى دارای�ى بداته قوربانیانى جینۆس�ایدێ که )ئه ڵمانیاى هیتله ر(ى ئه نجامى داوه ؟!...

نمونان�ه وهاوش�ێوه کانیانه وه ل�ه و هت�د. تێده گه ین )جینۆس�اید( کۆمه ڵگه کان لێى به رپرس�یارن نه ک حیزبێکى دیارى کراو. به وپێودانگ�ه کۆمه ڵگ�ه ى عه ره بى عێراقى له جینۆسایدى هه ڵه بجه دا به رپرسیاره نه ک به ته نه�ا به عس، ئ�ه م به رپرس�یاربوونه ش ئیستیحقاقى مێژووى وکه لتورى و سیاسى ودارای�ى )قه ره بوى قوربانی�ه کان( ده بێت و، پێویسته کۆمه ڵگه ى عه ره بى بچێته ژێر

ئه وباره وه .

له جینۆس�ایدى 2(ئێمه که ب�اس هه ڵه بجه ده که ین، ده بێ له سه ره تاوه بڕوامان که جینۆس�ایده که هه بێ�ت ڕاس�تیه ب�ه و ده رهاویش�ته یه کى دزێ�وى داگیرکردن�ى و گ�ه ل له الی�ه ن کوردس�تانه خاک�ى ده ب�ێ عه ره به وه ...بۆی�ه ده س�ته اڵتى ڕاسته وخۆ بگه ڕێینه وه بۆقسه کردن له سه ر ئ�ه و میت�ۆده ى که ع�ه ره ب موماره س�ه ى داگیرکه ریه که یان�ى پێ ده که ن.که بێگومان میتۆدێک�ى ت�ه واو دواکه وتوان�ه و جیاوازه له ونمون�ه داگیرکاریان�ه ى که ل�ه مێژوودا

)یان له م ڕۆژگاره شدا( ده یان بینین.داگی�رکارى بیس�ه لمێنین بۆئ�ه وه ى عه ره ب�ى، میتۆدێک�ى سه رس�ه ختانه ت�رو دڵڕه قانه ت�ر وپڕله عینادت�ره له هه م�وو ئه و نمون�ه داگیرکاریانه ى له مێژودا ڕویانداوه وله هه ڵه بج�ه دا ئ�ه و میت�ۆده نامرۆڤان�ه ى عه ره ب گه شتۆته نمایش کردنى لوتکه ى به ربه ری�ه ت وهه قیقه تى خۆى، خراپ نیه

گه ر ئه م سێ نمونه یه وه ربگرین:له داگیرکردن�ى ک�ه ڕووى أ (ناپلی�ۆن میس�رکرد، له گ�ه ڵ خۆیدا چاپخانه یش�ى

هێنا.گوش�ارى له ژێ�ر ب (به ریتانی�ه کان، خه بات�ى مه ده نیان�ه وناس�کى)گاندى(دا، س�ه ربه خۆییان به هندی�ه کان دا. ب�ه وه ش فێ�رى مه ده نیانه ی�ان خه بات�ى که لت�ورى

هندیه کان کرد.

ج( ئه مریکی�ه کان، له په ن�اى داگیرکردن�ى له ژێرچنگاڵ�ى عێراقدا،واڵته که ی�ان ده رهێن�ا ڕژێم�دا خوێنه خۆرتری�ن ب�ه وه ش مێژوناس�یبێتى، که تاهه نوک�ه ودیموکراس�یان ئ�ازادى چه مکه کان�ى له گ�ه ڵ خۆیان�دا هێن�ا بۆئ�ه و مرۆڤان�ه ى که له زیندانێک�ى گه وره دا ده ژی�ان به ناوى عێراقه وه .مه به س�تمه به ڵێ�م: داگیرکه رانى به ریتان�ى... فه ره نس�ى، )ئه مریک�ى،

هتد( له په ن�اى داگیرکاریه که یاندا هه ندێ تێک�ه اڵوى پۆزه تیڤی�ان گۆڕان�کارى داگیرک�راو خ�اک میلله تان�ى که لت�ورى ک�ردوه ... ئه وه ه�ه ر داگیرکه رى عه ره بیه ڕش�تن وخوێ�ن که جگه له وێران�کارى هی�چ لوتک�ه ( گه ش�ته )که له هه ڵه بج�ه دا جۆره ده رهاویش�ته یه کى ئیجابى بۆگه لى نه ب�ووه پ�ێ ک�ورد داگیرک�راوى خ�اک )س�ه یرله وه دایه له ه�ه ر جێگه یه ک�ى ترى دنی�ادا ع�ه ره ب خاکێکی�ان داگیرکردب�ێ ، ده رهاویش�ته ى هێن�اوه و هه روێرانه یی�ان پۆزه تیڤیان نه بووه ، بۆئه م مه به سته ته ماشاى ڕه وش�ى ژیانى ئه مازیغی�ه کان بکه که هه ر ئێم�ه و ئه وان له الیه ن عه ره ب�ه وه خاکمان

داگیرکراوه (. به م مانایه ش جینۆسایدى هه ڵه بجه ده بێته خاڵێکى جومگه یى بۆناس�ینى نمونه یه کى داگی�رکارى که هیچ ئیجابیه تێک�ى تێدانیه وه ت�ا هه نوک�ه ئێم�ه وه ک ئ�ه وه ى هه ی�ه

بیست و دوو ساڵ به سه ر تاوانى ترسناکى تێپه ریوه و هه ڵه بجه دا کیمیابارانى س��ه دام رژێمى 1988/3/16دا له ده روونهه ژێنى تراژیدیاى گه وره ترین شاره ئه م مه ده نى به خه ڵکى به رامبه ر سه عاتێکى چه ند له ماوه ى داو ئه نجام که سى ه��ه زار پێنج نزیکه ى که مدا چه ند تاوانه که کردو شه هید بێتاوانى برینداو ژماره یه ش ئه و به رامبه رى هێنا، خۆیدا ب��ه دواى که مئه ندامى ژه هراوییه کانیش چه که شوێنه وارى

زۆرێک جه سته ى به سه ر ئێستا تا له هه ڵه بجه ییه کانه وه ماوه .

رۆژه ئه و هه رگیز هه ڵه بجه ییه ک وه ک بیر ئه و ساڵه م ئازارى مانگى شوومه ى ناچێته وه کاتێک خه ڵکى به ناو کووچه و ده یانوت ده کردو کۆاڵنه کاندا هاواریان خه ڵکینه ده ره وه ، وه رن��ه کیمیاوییه ژێرزه مین ک��راو وێ��ران شار راک��ه ن له ناو هه ڵه بجه و نادات که س دادى یه کێک بووه .. غەرق دوکه ڵدا ژه هرو نه ده کردو باوه رم که سانه ى له و بووم ته نها ت��رس��اوه و خه ڵکى ده م��وت به ختى ئه وه ى قورسه و بۆمبارانێکى هه بێت ده رده چێت، واى بۆ نه ده چووم ده س��ه اڵت��دار رژێمێکى که دڵره قى خۆى گه له که ى ئاسته ى ئه و بگاته به اڵم بکات، عام و قه تڵ شێوه یه به و ده رکه وت الیه کمان هه موو بۆ دواتر حکومه تى له ئه جێنداى هه ڵه بجه که دراوه و شه هیدکردنى بریارى به عسدا ئه و رژێمه ده یه وێت به یه کجارى له سه ر

نه خشه بیسرێته وه .خه ڵکى ک��وردو بۆ ئ��ازار مانگى و له خوێن پر هه ڵه بجه شۆرشگێرى ئازار بوو، به اڵم قه ده ر ئه و حه ق ومافه ى ئازاردا له مانگى هه ر نه کردو به ژێره وه شه هیدانى که سوکارى کوردو گه لى

کوردستان تااڵوى مه رگیان به گه رووى به عسییه کاندا کردو له راپه رینه شکۆداره 1991دا به هارى جه ماوه رییه که ى له و ک��وردس��ت��ان زۆرى به شێکى یه که مجار بۆ کرایه وه و پاک رژێمه و هه ڵمژى ئ��ازادى هه ناسه ى کورد و گ��ۆران به و شه هیده کانى رۆح��ى بوو، ئاسووده مێژووییه وه رچه رخانه و سلێمانى شارى ئازادکردنى له دواى هه ڵه بجه ، له گه ڵیدا و ده وروبه ره که ى الیه که وه له هه موو شاره ئه م خه ڵکى و ناوچه که یان ک���رده وه رووی���ان هه ڵەبجه یان رووخاوه کانى ک��ه الوه له نزیک و خۆیان به ماڵى ک��رده وه به جه سته و ئۆخه یان شه هیده کانیانه وه

ده روونى ماندوویان دایه وه .له و کاته وه تا ئێستا هه ڵه بجه ییه کان شه ر و به ده ست و ده که ن مه حاڵدا له گه ڵ بنیات شاره که یان ماندوویان بازووى چاوه روانیدا له گه ڵ ئێشک ده نێنه وه و که رۆژه ى ئه و چاوه روانى ده گ��رن، هه ڵه بجه به ر شااڵوێکى خزمه تگوزارى بکه وێت زیاتر له و شااڵوه وێرانکارییه ى دا، ئه نجامیان ل��ه دژى به عسییه کان چ��اوه روان��ى رۆژێ���ک ده ک���ه ن که به سیماى سارێژنه کراوه کان زام��ه هه ڵه بجه و نه مێنێت شاره که یانه وه

ببێته وه به شاره که ى جاران.هه ڵه بجه ییه کان یه که م یادى تراژیدیاى مه رگى دواى ده که نه وه کیمیاباران یادکردنه وه که ى و کیمیاوى عه لى ئه مساڵیش بۆ ئه وان جیاوازتره له وانه ى هه ڵه بجه و خه ڵکى ساڵ ئه م پێشووتر، چه ند وه ک شه هیدان کارى و که س له به رده م نابن رێگر راب��ردوو ساڵى مه راسیمى یادکردنه وه ى کاره ساته که دا، رابردووش رێگرتنه ى ئه و بێگومان په یامێکى جه ماوه رى بوو بۆ حکومه ت ئه زموونى که کوردستان په رله مانى و هه ڵه و ده رهاوێشته ى رابردوو سااڵنى به رامبه ر بوو ئه وان که مته رخه مییه کانى به م شاره . ئێستاش که ده سپێکى کار بۆ تاوانباران پێکردووه و ده ستى هه ڵه بجه خه ڵکى گه یه نراون، خۆیان به سزاى هه ڵه بجه ش یادى کاره ساته که ده که نه وه ، یادى کاره ساتدا له ناو ناکرێت چونکه

کاره سات بکرێته وه .تراژیدیاى ناساندنى به جیهانیى پێ ده ست لێره وه ده بێت هه ڵه بجه گه وره یى له ئاستى خۆمان و بکات هه ڵوێست ره فتارو کاره ساته که دا

جیهان خه ڵکى له داوا پاشان بنوێنین، جینۆسایدى حه قیقه تێک وه ک بکه ین ش��ارى و ک��وردس��ت��ان خ��ه ڵ��ک��ى شایسته یه شاره ئه م ببینن، هه ڵه بجه و یه کجارى به ئاوه دانکردنه وه یه کى شێواوه که ى، رووخساره جوانکردنى درێژى دوورو مێژوویه کى چونکه ئه وه ش له خه بات و قوربانیداندا، هه یه ده که ن چاوه رێى شاره ئه م هاواڵتیانى نه هێشتنى ئاوه دانکردنه وه یه و ته نها

ئاسه وارى کاولکارییه له شاره که یاندا.له زاکیره ى هه ڵه بجه کاره ساتى یادى کوردو خه ڵکى هه ڵه بجه دا به هه میشه یى پۆزه تیڤى هه ڵوێستى ده مێنێته وه و به رامبه ر ش��اره ک��ه ش ج��ه م��اوه رى عێراقی و کوردى ده سه اڵتێکى به هه ر یاده وه رییه ئه و مانه وه ى به په یوه سته وه فاى ئه وانیشدا، له زاکیره ى تاڵه هه موو الیه کیش بۆ خوێنى شه هیدان له راده ى خزمه تکردنى هه ڵه بجه و که س و کارى قوربانییه کاندا ڕه نگ ده داته وه که تا ئێستاش گله یى و پرسیارى زۆر له و

رووه وه هه یه .KameelMahmod@yahoo.com

ئه ندامى ، ئه حمه د د.محه مه د له عێراق نوێنه رانى ئه نجومه نى تیشک ئازادى ڕێبازى دیدارێکى ئه و پێى به که ئه وه ى سه ر ده خاته په رله مانى له که یاسایه ى پرۆژه و هه ڵه بجه ( ده رچ��ووه عێراقدا قه اڵدزێ( و پێنجوێن و سه یدسادق هه ر شوێنیه ک له کوردستان زه ره مه ند قه ره بوو یاسایه ئه و به پێ بێت بوو تا وه 1968 ساڵى له ده کرێته وه ساڵى 2003 هه رکه سێک توشى زیان

بووبێت قه ره بوو ده کرێته وه .

*وه ک لیژنەی شەهیدان لە پەرلەمانی هه ڵه بجه ى ب��ۆ چیتانکردووه ع��ێ��راق

شه هید؟پێش سێ ساڵ به ر له ئێستا به نوێنه رایه تى ڤیستڤاڵى بۆ هاتین عێراق په رله مانى پێدان به ڵێنم له وێ ڕۆژه ئه و هه ڵه بجه ئاماده یاسایه کمان پرۆژه ئه وه وتم کردووه پێشکه شمان ئیستا کردووه بۆ یه که مى خوێندنه وه ى په رله مانه له کراوه ،ئه مساڵ له کۆتا ڕۆژى په رله ماندا ئه و پرۆژه یاسایه سه ریگرت نه ک ته نها هه ڵه بجه به ڵکو )سه یدسادق و پێنجوێن و قه اڵدزێ(هه ر شوێنیه ک له کوردستان یاسایه ئه و به پێ بێت بوو زه ره مه ند وه 1968 ساڵى له ده کرێته وه قه ره بوو تا ساڵى 2003 هه رکه سێک توشى زیان لیژنه یه ک ده کرێته وه قه ره بوو بووبێت دروست ده کرێت له سه ر ئاستى پارێزگا هه روه ها هه رێم ئاستى له سه ر و لیژنه یه ک ناوه ندیش له به غدایه ئه ویش چوار که سن که یه کێکیان کورده وه ئه و ئه وه ى دواى که سێک هه ر قه ره بووانه ده ورى دیاره بوو دروست لیژنه که که دواى پێده چێت مانگێکى ش��ه ش ئیتر بووه دروست لیژنه یه ئه و ئه وه ى پێشکه ش دوا بڕۆن ده توانن هاواڵتیان دواتر لیژنه که بده نه به ڵگه و بکه ن باى زیانه که کرد ته قدیریان لیژنه که ئه وجا ده یشکێننه وه ئاڵتون به چه نده بووه چه ند باى ئاڵتونه که ڕۆژه ئه و به پاره چه نده باى ئه مڕۆ ئاڵتوونه که

ده شکێننه وه . بۆیان * هۆکار چییه له دواى 2003 حکومه تى عێراقى وه ک پێویست کارى بۆ هه ڵه بجه

نه کردووه ؟

،چونکه نه بووه یاسا ئه وه هۆکارى ،هه ر بێت یاسا به ده بێت شتانه ئه و شتێک نه کرێته سه ر یاسا ،ئه وا ئه مێنیه ته ڕه غبه تى قه ناعه توو میزاجوو سه ر ده بینیه ت تێدا ده ورى حکومه ته کان ده بێته ،یاسا یاسا به بوو که ،بەس هه موو حکومه ته کان وه شتێکى گشتى له ده توانن هاواڵتیان وه مولزه من پێى به رز خۆیان داواکانى دادگاوه ڕێگاى مافیان هه یه یاسایه ک ماده م بکه نه وه

جێبه جێناکرێت ،به اڵم ده کات دابین له ڕێگاى دادگاوه داواى مافى ئه توانن

خۆیان بکه ن.تاوه ک ع��ێ��راق��ى حکومه تى *ب��ۆچ��ى خه ڵکى ل��ه ل��ێ��ب��وردن��ى داواى ئێستا

هه ڵه بجه نه کردووه ؟ئێمه زۆر قسه مان له سه ر ئه و مه سه له یه له ، ئێمه ڕاسته ، باسیان له وه کرد کرد حکومه تى جێنشینى یاساییه وه ڕووى ده که وێته به رپرسیاریه تى پێشووین به رپرسیاریه تى ڕووى له ئه ستۆمان یاساییه وه ئه مه وه ک ئه وه ئه مانه هه موو بوو له وه باسیان حکومه تدان له ئێستا ئێمه ده وڵه تێکى تر نین، ئێمه هه موومان ئه وانه ى هه موو بووین م��ه زڵ��وم ده سه اڵتداین،وەختى له ئێستا که

له لێکردووین زوڵمى سه دام خۆى له دژى وه ستاین ئێستا ئێمه به رامبه ردا ئه وه له به ر سه رکه وتوون مه زڵومه کان له و نایه وه زۆرى کێشیه کى کێشمه بوواره دا وتیان ئه گه ر قه رار بێت دواى سه رۆکى ئه بێت بکه ین لێبووردن ده وڵه ت سه رۆکى بیکات ده وڵ��ه ت کاته ،مام ئه و بوو جه الل مام جه نابى له و که سانه دژى بووه جه الل که سێک له سه ر کردووه ،قسه خه باتى سه دام نییه شه ریک حکومه ته ئه م بوو ئه وه ئه وه ى له به ر به اڵم ، تاوانه کانیا له له موڵکوو خه ڵک زیانى کردووه ،به اڵم کردویه تى ده ستور ئه وه ى له به ر ماڵدا که ئه وانه ى عێراقیه کان موڵکوماڵى به ده کات دیارى یاساش زیانیان کردووه

قه ره بوو خۆیانه مافى ڕاستیدا له ئه وه زۆرى ئیشکردنى دی��اره بکرێنه وه ، په رله مانمان وه فدیه کى ئێمه ده وێت هێنا چووینه چه مچه ماڵ و که الر له وێ ته رحکرد مه سه له یان ئه و خه ڵکه که ،ئه م بوو قسانه ئه و هه ر واڵمیان گفتووگۆى په رله ماندا له مه سه النه

زۆرى درووستکرد.کورد نوێکانى په رله مانتاره *ئه رکى

بۆ هه ڵه بجه چییه ؟

فشار و بکه ن به دواداچوون ئه بێت دروست بکه ن له سه ر حکومه تى به غداد و حکومه تى هه رێمى کوردستان له سه ر خه ڵکى یاسان دوسێ که یاسایانه ئه و خه ڵکى و ده وروب��ه رى و هه ڵه بجه کوردستان لێى به هره مه ند ده بن ،یاساى و سیاسیه کان زیندانیه و شه هیدان بوون نه خۆشیى تووشى ئه وکه سانه ى قه ره بوو کیمیاییه وه ( هه روه ها به هۆى زه ره رومه ند که ئه وانه ى کردنه وه ى یاسایانه مان ئه و موڵکوماڵ به بووون یاسا به بووه ئه م گه یاندووه ئه نجام به ئاینده په رله مانتارانى ته وابووه ،ئه رکى ئه وه به دواداچوون و لێپرسینه وه بکات له حکومه تى به غداد بۆ جێبه جێکردنى

ئه و یاسایانه .

تەوەرwww.SURENS.com

9سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600 تەوەرwww.SURENS.com

8سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600ئاراس‌عابید‌،‌جێگرى‌سه‌رۆکى‌کۆمه‌ڵه‌ى‌قوربانیانى‌کیمیابارانی‌هه‌ڵه‌بجه‌:

هه‌ڵه‌بجه‌‌به‌‌ده‌ستێکى‌زۆر‌به‌هێز‌لێدراوه‌‌پێویستى‌به‌‌ده‌ستێکى‌زۆر‌به‌هێــزه‌‌بـــــــــــــــــــــۆ‌ئــــاوه‌دانکردنه‌وه‌ی

جینــــــــــۆسایدى‌هه‌ڵـــــه‌بجــــــــــه،‌‌سیمبوڵى‌پێنــــــــــاسه‌کــــــــــردنى‌میتــــــــــــــــــــۆدى‌داگــــــــــیــــــــــــــــــــــــــرکاریی‌عه‌ره‌بى

د.محه‌مه‌د‌ئه‌حمه‌د،ئه‌ندامى‌ئه‌نجومه‌نى‌نوێنه‌رانى‌عێراق:

ده‌بێت‌فشار‌له‌سه‌ر‌به‌غداد‌بکرێت‌بۆ‌جێبه‌جێکردنى‌ئه‌و‌یاسایانه‌ى‌که‌‌خزمه‌ت‌به‌‌هه‌ڵه‌بجه‌‌ده‌کات‌

یه‌که‌م‌یادى‌کیمیبارانى‌هه‌ڵه‌بجه‌‌له‌دواى‌له‌داردانى‌عه‌لى‌کیمیاوى

کامیل مه حمودمه شخه ڵ که وڵۆسى

دیمانه : ~

دیمانه: زیرەک مەحمود

ئامادەکاری تەوەر: عومەر غواڵمیOmarXulamy@yahoo.com

لێکۆڵینه وه م�ان له باره ی�ه وه نه کردووه .ناک�رێ بکه ی�ن، ع�ه ره ب داگیرکه ران�ى ب�ه راوردى به ریتان�ى ی�ان ئه مریک�ى به داگیرکه ران�ى وفه ره نس�ى، چونک�ه ع�ه ره ب به پاش�خانێکى دواکه وت�ووى داب�ڕاو له شارس�تانیه ته وه دێ�ن خاکێک داگیرده که ن، ئه وان نه ک هه ر چاپخانه ناهێن�ن ،به ڵک�و ماف�ى ئ�ه وه به خۆی�ان ئه ده ن ئاوه دانی�ه کان وێ�ران بک�ه ن و بیانکه نه )زه وى قه ده غه ک�راو( و به کیمیاوی�ش م�رۆڤ وئاژه ڵ و په ل�ه وه رو دره خ�ت و باخ وبێس�تانه کانیش بخنکێکین....بۆی�ه ئه و بوێری�ه به خۆم ئه ده م لێ�ره دا بڵێ�م: کاره س�اتى هه ڵه بج�ه ، باش�ترین سیمبوله بۆ بینینى هه قیقه تى میتۆدى داگیرکارى عه ره بى! ئه و میتۆده ى که له دواى هه ش�تا ساڵ ئێمه پڕبه پێس�تى خۆى نه مان نوسیوه )چونکه لێکۆڵینه وه م�ان له س�ه رى نه ک�ردووه ( به ڵک�و ئێس�تاش گ�ره وى پێک�ه وه ژیان وئاش�ته وایى له گه ڵدا ده که ین وبه ته ماین له گه ڵیدا )عێراقێکى نوێ !( دروست بکه ین.که چى هێشتر ئه و مل به پێداویستیه کانى دامه زراندنى عێراقه نوێیه که ن�ادات و ناچێت�ه ژێرب�ارى ئه وئیس�تیحقاق و مافانه شه وه که )جینۆسایدى هه ڵه بجه ( له سه ر کۆمه ڵگه ى عه ره ب�ى ف�ه رز ده کات.... ئه دى داگی�رکارى عه ره بى، میتۆدێکى ب�ێ نمونه نیه ل�ه مێژووى داگیرکاریدا؟ ئه ى ئه و میتۆده تاک و نامۆو پڕله عیناده ، پێویستى به ناساندنى زیاتر نیه ؟ به رله وه ى گ�ره وى پێکه وه ژیانى له گه ڵدا

بکه ین؟.

هه ڵه بجه بکرێته وه ؟ئه مساڵ که داخوازیانه ى له و یه کێک هه مانه دوو خاڵى زۆر سه ره کین به ده ر له خاڵه کانى تر یه که م بوونى 3/16 به پشووى ڕه سمى ،دووه میش ئه و خاڵه یه ،که سووکارى پێکرد ئاماژه ت که هه موو به ڕاستى ت��ازه هه ڵه بجه ى ناکه ین منه ت هه ڵه بجه ن خه ڵکى به سه ریاندا، چونکه هه موومان کوردین ئه وان بۆ خۆیان خاوه نى ڕاسته قینه ى ئه وه کاتى شه هیدن،به اڵم هه ڵه بجه ى هه رێمى حکومه تى ته نانه ت هاتووه و ڕاگه یاندنه کان له الیه ن کوردستان فه رمانگه کاندا،کاتێک سه رجه م له هه والێک یان ده نوسرێت کتابێک باڵو ده کرێته وه بنوسرێت هه ڵه بجه ى له ئه مه شه هید هه ڵه بجه ى و تازه دڵى )18(ساڵه ده رونییه وه ڕووى ئێمه ناڕه حه ت ده کات به اڵم هیچمان وه زاره ته کان له پێناکرێت،پێویسته شاره زوور قه زاى پێبکرێت ده ست

ڕۆحه جیابکرێته وه هه ڵه بجه له به بدرێته وه ج��اران شیرینه که ى هه ڵه بجه کۆنه که وه ،به اڵم دروستکردنى هه ڵه بجه ى تازه مه به ستم هاواڵتیه کان عێراقى حکومه تى خۆى کاتى نییه خوێنى ل��ه س��ه ر ک��رد دروس��ت��ى خودى و شه هیدان که سووکارى هه ڵه بجه ى خۆى هه ڵه بجه یه کان تازه ى دروست کرد ناوى نا هه ڵه بجه به سیاسى تایبه تى مه به ستێکى به بڵێ بیانیه ک هه ر که ئه وه ى خاترى هیجى هه ڵه بجه هه ڵه بجه یه ، ئه وه به سه ر نه هاتووه ،به اڵم ئاوانیش خاوه نى که سووکارى شه هیدانن و بنه ماڵه یه کى ئێمه ن هه یه ، خه ڵکى زۆر شه هیدیان له ئێمه جیابوونه ته وه ،یه کێکى تر له و شۆفێره کانن هه مانه که نیگه رانییه ى ده گوازنه وه خڵک که هێاڵنه ى له و هاوارده که ن و ده که نه وه به رز ده نگ هه ڵه بجه ى و ت��ازه )هه ڵه بجه ى

شه هید(.

هه میشه م��ی��دی��اک��اران میدیاو ته واوى له ئیجابى رۆڵى ده توانن بنه ماى ببنه کایه کانى ژیاندابگێڕن و به واڵت و واڵت، فراژووبوونى

ئاقارێکى باش ببه ن.ئه گه ر پێچه وانه شه وه راست به ت��ه م��اش��اى ب��اوک��راوه ج��ۆراو جۆره کان که ین به رۆژنامه و گۆڤاره ده بینین وه رزییه کان، و هه فتانه کان په روه رده و به دان گرنگى له بوارى ئه و هه یه زۆر که لێنێکى فێرکردندا مامۆستاو نوسه رانى وتاى به که لێنه ئه و که سانه پڕده کرێته وه که پسپۆرى و تاک به داخه وه په ره رده ن بوارى هه وڵێک له وێ لێره و ئه گه ر ته را هه وڵى باوکراوه کان له درابێت ببێته نه توانراوه بووه الیه نه تاک له سه ر کاریگه رى وه ها هێزێکى په روه رده پێشکه وتنى کۆمه ڵگه و بوروژێنێت، گشتى راى و هه بێت ئه مه سه ره راى ئه وه ى که کوردستان مامۆستاى چ��ه ن��دان خ��اوه ن��ى که چى و قه له مه خاوه ن پسپۆرى سوارچاک بێ پ��ه روه رده مه یدانى ماوه ته وه ، ده بێت بوترێت له ئێستادا بارێکى دژواردا به په روه رده بوارى مامۆستایانى ئاخۆ تێپه ڕده بێت، ده ک��ه ون؟ به خۆیان که ى نوسه ر ودارشتنى په روه رده یى سیاسه تى

شوێنه وارو پ��ه روه رده به رنامه ى فراوانه به راده یه ک ده ره نجامه کانى قوتابخانه کانه وه و نێوخێزان له که کۆمه ڵگاو بۆناو په لده هوێژێت بوونى به روانگه یه وه له م دواجار ده بێت ته ندروست کۆمه ڵگه یه کى له و بکرێت ده زگایه ئه و ستایشى هه مان کۆمه ڵگه دواکه وتنى کاتى ده زگا سه رزه نشت بکرێت. له مرۆدا به شێوه یه کى پ��ه روه رده سیستمى باشترین به کاریگه رییه کانى گشتى ته رازودانى له بۆ پێوه رداده نرێت هه ر شوێنى پ��ل��ه و و ئ��اس��ت کۆمه ڵگایه ک .له ئیستادا که سیستمى کێشه رووب����ه رووى پ���ه روه رده مامۆستایان له به رئه وه ى بووه ته وه ئاگادارى و پۆله کاندان له نێو له نزیکه وه پ��ه روه رده ن سیستمى په روه رده ییه کانن کێشه ئاگادارى بۆیه ده ب��ن، ماندوو به ده ستیه وه ده کرێت راى ئه وان به خستنه رووى

به سه ردا گۆرانکارى کێشه کان هه بێت. باشى کاریگه رى و بێت

شێوه یه به و مامۆستایان ده کرێت داهاتووش مامۆستایانى بیربکه نه بۆ ته نها که رابهێنن شێوه یه به و نایه نه ده رماڵه موچه و زیادکردنى گومانه له و خه ڵکى و شه قام سه ر دووربخه نه وه که پێیان وایه مامۆستا گرنگى موچه که یه تى خه مى ته نها پ��ه روه رده سیستمى به چۆنیه تى گه وره یه کێشه یه کى ئه مه نادات خودى نه وه کانى ته نانه ت چونکه ڕێگه ى له دواجار نه وه یه ش ئه و په روه رده و خراپه ى سیستمه ئه و که ده کرێن په روه رده و فێرده کرێن مندااڵنى ترى خه ڵکى پێ په روه رده مامۆستایان ده پرسین ده ک��ه ن. تاوه کو ئێستا چه ند جار له به ر خراپى ناره زاییان پ���ه روه رده سیستمى رشه قام سه هاتوه نه ته و ده ربڕیوه هه ڵوێست هه مان منیانگرتوه ، یان

به داواکردنى به راورد بکرێت ئه گه ر جیاوازییه کى ده رم��ال��ه موچه و ده سه اڵتى چواره م ده بینین. به رچاو ناو هێزى خ��اوه ن ده سه اڵتێکى وه هێزێکى ئازاده کانه کۆمه ڵگه بواره کانى ته واوى له سه ر کاریگه ره ژیان. په یوه ندى نیوان په روه روه رده په یوه ندییه کى ده بێت راگه یاندن یه کانگیربێت. و ت��ۆل ت��ون��دو هه نوکه ییه کان بابه ته به سه باره ت راگه یاندن بتوانێت پاڵپشتى سیستمى ئه وه شمان په روه رده بێت په روه رده پ��ه روه رده زاراوه ى له بیرنه چێت ته نها بۆ ته مه نێکى دیارى کراو نییه و له مندالییه وه هه ر ته مه ن درێژایى به له گه لماندایه . پیرى ت��اوه ک��و

راگه یاندن و په روه رده دوو ره گه زى هه یه به یه ک پێویستیان که گرنگن کارده که ن هاوبه شدا بوارى له یه ک ،هه ردوکیان کۆمه ڵه پێشخستنى که مامه ڵه پرۆسه یه کن جه وهه ردا له

له گه ڵ کۆمه لگه دا ده که ن و ئامانجیان نوسه ر مامۆستایانى خزمه تکردنه . ته واو گرنگى سه رشانیانه ئه رکى بۆ ب��ده ن راگه یاندن ب��وارى به ئاراسته ى به خستنه رووى کێشه کان نووسه ر مامۆستایانى ده با چاره سه ر ئه ستۆو بگرێته به رپرسیاریه تیه ئه م به ت��ا ک��ار بخاته پێنوسه که ى ولێکدانى شاره زایى ئاڵوگۆرى لێکجیاوازه کان بیروبۆچونه ته کانێکى گه وره به م ده زگا هه ستیاره بدات به نوێترین شێوه و زانستیترین رێگا په ره بسێنێ و به راستى شایه نى مه یدانى کردنى سه رکردایه تى بێگومان بێت فێرکردن په روه رده و و به رده وام لێکۆلینه وه ى به ئه مه ش ده بێت بۆچونه کان بیرو وه رگرتنى را بیرو چونکه بن جیاوازیش با جیاوازه کان دواجار له نێویاندا ڕێگه باشیان بیرۆکه ى و باش چاره ى

لێدروست ده کرێت.

www.SURENS.comپه روه رده و فێرکردن10سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600

شه یدا مه عروف

و خوێندن پێشکه وتن

دنیادا له سه رتاسه رى ئه مڕۆ هۆکارێکى ده بێته ته واو خوێندن سه ره کى الى هه مووالیه ک گه رچى ئه وه ى هه روایه ، له کوردستانیشدا که سێکى ده بێته نه خوێنێده واربێت ناشاز له به رده م خه ڵکى ڕۆشنبیردا، خوێندنگه دا له هه ندێک ب��ه اڵم لێبێت واى ئه گه رخوێندکار بێگومان بدرێت، له گه ڵ هه وڵى سه رچاوه یه کى ده بێته خوێندن سه ره کى به اڵم هه ندێ له مامۆستاى واسه یرى خوێندنگه کان ن��او که هێشتا ده که ن خوێندکاره کانیان ت��ه واوى ئاستى بگه نه ماویانه خ��ۆی��ان ئ��ه م��ه ش ب��ۆ؟ ئ��ه وه ش سه ره تایى کردنى ته واو تادواى گه نه ده ناوه ندى پاشانیش و ئاماده یى، به اڵم مامۆستا به ڕێزه کان که له گه ڵ هه وڵه ى ئه وهه موو سه ره تایى خوێندکاره کانى بۆ کچه کان، پاداشت ده دات وه ک ده ده ن شیعرى نامیلکه یه کى خوێندنگه که به سه رخوێندکارانى ئه مه کارێکى له خۆیدا که خۆى نامیلکه یه ئه م به اڵم نییه ، خراپ سه ره تایى بۆخوێندکارانى لێوه ربگرن ک��ه س��ودى ده بێت مامۆستاکه دا هاوکارى له گه ڵ که له وانه شه ببرێت بۆخوێندکارانى به ڵکو ده زان��ن که نه ک ئاماده یى له ل��ه م��ه وب��ه ر س��اڵ چه ندین وه ک سروده کانى بووه ، به ریان ئ��ه ى ڕه ق��ی��ب وخ��وای��ه وه ت��ه ن وچه ندسرودێکى ئ��اواک��ه ى ده بێت ب��ه م��ه رج ترکه ده بێت وه رى هه مووخوێندکارێک که نیه ؟ به خۆڕایش و بگرێت ده رونى هۆکارێکى ده بێته ئه مه ش چونکه له سه رخوێندکاره کان الیانوایه مامۆستایان و خوێندکارى ده ڵێین بۆیه ده زان��ن، سه ره تایى شێوه یه ک به چ مامۆستایه که ئه و که ئه مانه له وه ده کات گوزارشت نه ک ئ��ام��اده ی��ن خوێندکارى سه ره تایى، بۆیه ده بێت مامۆستایان ئ��ه وه داب��ن له بیرى هه میشه له سه رچه مکى بکه ن که جیاوازى ڕێگه و خوێندندا قۆناغه کانى بۆپێک ن��ه ده ن کارێک چه ند به قۆناغه کانى خوێندکارانى دادانى خوێندن له به ربه رژه وه ندى تایبه تى و جگه ره کێشان خوێندکارو به کارهێنانى مۆبایل دیاره خوێندکار شتێکى هه موو خۆیان به ئاره زوى هه رله ده کرێت بۆدابین ژیانیان هه تادواى، و ومۆبایل ئوتومبێل خوێندکارانى وال��ه که ئه مه ش بن که سه رسام ده کات به رامبه ر به رامبه ر هاوڕێکانیان جا ئه گه ر ئه و هاوڕێیانه یان هه ژارو که م درامه ت نیگه رانى جێگه ى که ده بێته بن، خوێندکارانه ى ئ��ه و وادی���اره یه کانیان پێداویستى که هه موو بۆدابین ده کرێت، که مته رخه م ده بن جا ونوسیندا خوێندن له بوارى ئه وخوێندکاره جگه ره کێش ئه گه ر الى خه یاڵى ئه واهه میشه بێت که له ماوه ى بێت خواردن جگه ره ده خ��وازێ وانه که یدا خوێندنى له مامۆستاى به ڕێز به هه ر بیانویه ک وا ئه مه ش ده ره وه ، بچێته بێت دوابکه وێت له وانه که ى ده کات کات، مسۆگه ر ده رنه چوونى و که له م ئه وخوێندکارانه ى به اڵم هه میشه به کارناهێت جۆره شتانه وله وانه کانیاندا ده چن به ره وپێش باش ونمره ى ده بن و سه رکه وت هۆکارى ئایا ده هێنن، به ده ست خوێندکارى جگه ره کێش وموبایل ده گه ڕێته وه لێخوڕین وئوتومبێل به اڵم دواى خراپى بۆکێ وبۆچى، له وانه هۆکاره که ودواکه وتنیان به ڕێزه کانیان بۆمامۆستا ده گێڕته وه

یان بۆخێزانه کانیان ...

ه��ه وڵ��ب��ده ب���ۆج���ارى ی��ه ک��ه م بۆهه ڵبژێریت چیرۆکى کتێبێکى وێنه ى بێت ئاسان که خوێندنه وه ى ڕوون و ئاشکراى تێدابێت وێنه کانى وه ه��ه رالپ��ه ڕه ی��ه ک بێت ج��وان تازیاتر بێت دوان یان له وێنه یه ک مانگ شه ش تا بکات ئ��اره ززوى

بکه نیشان بۆده ست ئه وکتێبانه ى که زیاتر وێنه ى که ساتیه ..

تامنداڵه که ئ��ام��ۆژگ��ارى پێنج ئاره زووى خوێندنه وه ى هه بێت :

دانیشه له کاتى له نزیکى -1وه ک م��اوه ی��ه ک خ��وێ��ن��دن��ه وه دا

مامۆستاو خوێندکار..ئ��ه وک��ات��ه ى ک��ه خ��ۆى -2کاتى به س بۆخوێندنه وه و دایناوه

بۆزیادمه که ..که کاتت ئ��ه وک��ات��ه ى -3

گه رنه یتوانى هه یه له وڕۆژانه دا چیرۆکى ئ���ه وا بخوێنێته وه

بۆبگیڕه وه .. ڕاسته قینه ى بۆکتێبخانه بچۆ له گه ڵى -4نیشان ب��ۆده س��ت ئه وکتێبانه ى خوێندنه وه ى بکه که له تواناى

منداڵه که تدایه بۆى بکڕه ..بکه ه��اوک��ارى هێنده -5وسه ر بکات به خۆشى هه ست تا هاوکاریه ت ل��ه و سوڕبمێنێ

ئه ویش فێربێتت هاوکاربێت ..

مندااڵنى وه ک ناتوانن منداڵ هه ندێ چه ند ببیستن و ببینن و باشى به تر تاقیکردنه وه ى بۆ هه یه رێگایه ک تواناى بینین و بیستنى منداڵ و مندااڵنى خوێندگا ده توانن هه مان ئه م رێگایانه ئه و دیاریکردنى پێناو له به کاربهێنن پێویستیان کۆرپانه ى بچووک و منداڵه مندااڵنه جۆره ئه م هه یه ، یارمه تى به خێراى به هه مان باشى و به ناتوانن مندااڵ ئه و فێربن، تر ئاسایى مندااڵنى بکه ن و قسه بیستن و ناتوانن ساوایانه که ته مه نه دا له و تێبگه ن یان فێربن منداڵه ئاساییه کان لێیه وه ده ستپێده که ن، له سه ر کات زۆرب��ه ى مندااڵنه ئه و تێکه ڵبوونى به حه ز هێمنن و خۆو مندااڵنى له هه ندێ ناکه ن، تر ئه وانى شێوه یه کى به ناتوانن له به رئه وه ى تر پێیان ب��ه رده وام��ى له ببینن ب��اش مندااڵنه ئه م ده که ون، هه ڵئه که وێت و ئاگادارى به ردى سه ر رێگاو چاڵه کان

نین و نایانبینن.ده ستنیشانى ناتوانرێت زۆرباردا له بکرێت و مندااڵنه ئ��ه م نه خۆشى گرفتێکى چ دووچارى که نازانرێت له به رئه وه ى هاتوون دیاریکراو له ناڵێن و که س زانیارى به که سانى تر حاڵه ته کانیان ئاگادارناکه نه وه ، یان هه ر له بنه ڕه ته وه خۆیان کێشه و گرفته کانى نیشانانه ئه و لێره دا وه نازانن خۆیان گوێگرانى منداڵێکى که ده خه مه ڕوو

پێده ناسرێته وه :1- منداڵه که به ده نگى به رز ده دوێت.

2- منداڵه که سه رى به الى ئه و که سه دا خوارده کاته وه که بۆى ده دوێ، هه تاکو

تێبگات.3- ئه و منداڵه له وه اڵمدانه وه دا کۆڵه و ده که ن بانگى خۆیه وه به ناوى کاتێ به چونکه بداته وه ، وه اڵم ناتوانێت

باشى نابینێ.لێوى ده داته سه رنج منداڵه ئه و -4

ئه وانه ى که له گه ڵیدا ده دوێن.5- ئه و منداڵه زۆرجار واده رده که وێت

که له سه رخۆو هێمن یان الساربێت.

ڕێژه ى ژنانى نه خوێنده وارله تونس )1956( بووله ساڵى ل��ه )%96( ڕیژه که بووبه وه له ساڵى)1989( بۆ بووه که متر وه پاشان )%48,3()35,5%( له ساڵى )2000( دابه هۆى حکومه ت گ��ه وره ى هاوکارى نیشتمانى یه کێتى کاره داووه له م زۆریان هه وڵى که تونس ژنانى دا بۆئه م گرفته تا له ساڵى )1994( یونسکۆ بووبه خه اڵتێ بۆیان

بۆنه هێشتنى نه خوێنده وارى ..که بۆئه م ئ��ه وب��ه رن��ام��ه ی��ه ى که له ماوه ى ڕێژه یه داڕێژرابوو )2000( ى )اب��ری��ل( مانگى مه یه کى له سه ربه رنا ا بڕیاردر ا د

ب��ۆف��ێ��رب��وون��ى نیشتمانى مه ندبن نه سوود ا ه که ئه و گه ور

ب����ۆ 15( له نێوان واته مه نیان 49( ساڵه که له ه�ه ندێک شوێنیشدا ده بێت س��اڵ )15ب�����������ۆ25( ک�������ه ک��رد واى ئه مه ش )%20( له نه خوێنده وارى ڕێژه ى بۆ که مترببێته وه له ساڵى)2004( ت����ا 1999 ( له ساڵى )%9,1( )%3( ڕیژه ک����ه گه یشته )2004نیشتمانى ک�������ه یه کێتى به رنامه ڕێژه ى له و تونس ژنانى گ���ه وره بۆفێربوونى ک��ه له ساڵى کرد ژم���ێریان سه ر نه مانى ڕێژه ى )2005 تا 2004( )23078( گه یشته نه خوێنده وار

له )944( بنکه دا فێرببوون ...

عه دنان مه ال سالح

م. خه سره و عه زیزو/ دایکى ئارا

و/ شه یدا

بـــــــــــــوارى‌په‌روه‌رده‌و‌ئه‌رکـــــــــــــى‌مامۆستـــــــــــــایانى‌نووســــــــــــــــه‌ر

هه‌سته‌وه‌رییه‌کانى‌بیستن‌و‌بینینى‌منداڵچۆن‌ده‌ستنیشانى‌کتێبێک‌ده‌که‌یت‌بۆمنداڵه‌که‌ت؟

نه‌هێشتنى‌نه‌خوێنده‌وارى‌بۆ‌ژن

کۆمه‌اڵیه‌تىwww.SURENS.com

11سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600ئه وکه سه ى ده بێته هاوسه رت، چۆن بێت؟

له‌پاسدا ئه‌ته‌کێت‌

ئه‌ته‌کێتپرۆسه ى پێش ئێمه له تاکێک هه ر مه رجێک چه ند هاوسه رگیرى ده یه وێت که سه ى ئه و بۆ داده نێت کۆمه ڵێک یان هاوسه رى، ببێته هه ڵسه نگاندنى بۆ هه یه پێوه رى که سه کان به پێى ئه مه ش که سه ئه و ئه وه یه شت گرنگترین ده گۆڕێت، به شێوه یه کى ئاقاڵنه بیر له که سه کان دواتر نه که ن کارێک بکه نه وه و

په نجه ى په شیمانى بگه زن.

ده بێت پێشتر ناسیبێتىئاماژه ى 21س��اڵ، ناسر، س��ه روان هاوسه رى ده بێته که سه ى ئه و به وه دا بووبێت خۆشه ویستى پێشتر ده بێت ووتى»مه رجى سه ره کى من ئه وه یه که پێمخۆشه ناسیبێت، کچه م ئه و پێشتر خۆشه ویستم هاوسه رم ده بێته ئه وه ى قۆناغه کانى ده بێت هه روه ها بووبێت،

خوێندنى ته واوکردبێت«.ئه وکه سه ئه وه ى له باره ى س��ه روان ده بێت له ڕووى کۆمه اڵیه تى وماددييه وه هاوسه رى؟ ده بێته که بێت، چۆن به رز که سه که ڕۆشنیرى وتىده بێت له گه ڵ کۆمه الیه تییه وه وله ڕووى بێت پله ى کۆمه اڵیه تى حۆمدا گونجاوبێت به رزتر خۆم له مادییه وه ول��ه ڕووى یانزمتر بێت خۆم وه ک یان نه بێت،

بێت«.که سێکى ساده بێت

الڤ���ه ئ��ه ح��م��ه د، خ��وێ��ن��دک��ارى پرۆسه ى کرد ل��ه وه باسى زانکۆ، وبیرۆزترین جوانترین هاوسه رگیرى تاکێک له سه ر هه ر پێویسته پرۆسه یه ،

ئه نجامى بدات، به اڵم له باره ى ئه وه ى هاوسه رى ده ب��ێ��ت، ئه وکه سه ى وت��ى»ب��ه الى بێت چ��ۆن ده ب��ێ��ت هاوسه رم، ده بێته ئه وکه سه ى منه وه ه ڕێز به ساده و که سێکى حه زده که م وه کو منه وه به الى تر وهیچى بێت نییه ، ئه ساس وده وڵه مه ندى جوانى وخۆشه ویستى ڕێز ته نها چونکه

گرنگه له ژیانى هاوسه رگیریدا«.

مه رجى سه ره کى خۆشه ویستییه ئاماژه ى ساڵ، 24 مه حموود، فه رهاد گرنگترین خۆشه ویستى که به وه دا بۆ سه ره کیم »مه رجى وتى پێوه ره و ده بێت هاوسه رم ده بێته که سه ى ئه و هه بووبێت له نێوانماندا خۆشه ویستى ده بێته که تر مه رجێکى پێشتر، نێوانمان خۆشه ویستى بۆ بوعدێک که موکورتییه بێ جوانىو ئه ویش فه رهاد جه سته ییه وه «. ل��ه ڕووى س��ه رده م��ه ئ��ه م کچانى له گله ى به و خۆشه ویستییه ده کات وتى»بڕوام وجوانى ماددى بنه ماى نییه که له سه ر که ده ن��رێ��ت، بنیاد ڕووخ��س��ار پشتى ئه مسه رده مه کچانى زۆربه ى

پێده به ستن«.

باته مه نییان بۆ هاوسه رگیرى گونجاوبێت

9ساڵه که ماوه ى حه سه ن، لوقمان پێکهێنانه وه ، ه��اوس��ه رگ��ی��رى ئ���ام���اژه ى ب�����ه وه دا ک��ه خ��ۆى ناو چووه ته کامڵدا له ته مه نێکى ژی��ان��ى ه��اوس��ه رگ��ی��ری��ی��ه وه وزۆر من »ب��ه ڕاى وتى به خته وه ریشه و کاتێکدا له هاوسه رگیرى پڕۆسه ى بێت که هه ر دوو ڕه گه ز تێگه یشتنێکى ته واووییان هه بێت به رامبه ر به یه کترى سه ره وه ، به ره و 24ساڵ وه له ته مه نی بچنه گه نجان گونجاوه که ته منێکى چونکه هاوسه رگیرییه وه ، ژیانى ناو ته نها هه رزه کاریدا له ته مه نى گه نجان لێکده ده نه وه ، وجوانى جنسى الیه نى هه موو پێش ده خات دووالیه نه ئه و ئه و هه ڵسه نگاندنى ن��ه ک شتێک که ه��اوس��ه رى، ده بێته که سه ى هه بێت«. گونجانییان پێکه وه تواناى

گه نجان نابێت له وه کرد باسى ناوبراو ڵێکبده نه وه و م��اددى الیه نى ته نها وتى»ده بێت گه نجان به هیچ شێوه یه ک چونکه ڕه چاونه که ن، ماددى الیه نى ژیانى بۆ الوازه بنه مایه کى ئ��ه وه که سێکیش هه روه ها هاوسه رگیرى

بێنن له ئاستى خۆیدا بێت«.

با گوێ به جوانى نه ده ندووساڵه که ماوه ى حه سه ن، هێمن پێکهێناوه ، هاوسه رگیرى ژیانى دووکه سه ئه و گرنگه به وه دا ئاماژه ى خۆیاندا له نێوان تێگه یشتن پێوه رى باسى ن��اوب��راو بکه ن، درووس���ت نییه و گرنگ جوانى که کرد له وه ش وتى»کاتێک هاوسه رگیریم کرد گوێم ڵێى ده توانم به جوانى،چونکه نه یاوه

تێبگه م، به اڵم هه یه ده ڵێت به س جوان هێمن نایه م« تر به هیچى گوێ بێت بایه خ ته نها ئه وانه ى کرد له وه باسى وتى هه ڵه داچوون به ده ده ن به جوانى

به یت، به جوانى به س بایه خ »ئه گه ر ئه وا زۆر غه ڵه ته ،چونکه ئه وکات کوێر ئه خالق ونازانیت له ئاستیدا ده بیت که سه ئه و وقسه کردن وهه ڵسوکه وتى

چۆنه ؟ناتوانیت لێى تێبگه یت،به ڕاستى نابه خشێت هه مووشت ج��وان��ى وئومێده وارم گه نجان له کاتى زه واجدا نه یکه ن به خاڵى ئه ساسى، چونکه زۆر خێزان هه یه الیه نێکیان ناشرینه ، به اڵم

زۆر به خته وه ریشن«.ساڵێکه چووه ته عومه ر،که ماوه ى النه ئاماژه ى هاوسه رگیرییه وه ژیانى ناو جوانى پێوه رى له سه ر که ب��ه وه دا و ده وڵ��ه م��ه ن��دى ش��ووى ک��ردووه نییه به خته وه ر شێوه یه به و وئێستا وتى ده یویست خ��ۆى که پێشتر داوام هاته هاوسه ره که م »کاتێک تواناى ه��ه ره وه��ا ب��وو ج��وان پێم تر الیه نى باشبوو،بێگوێدانه مادیشى ده روونى و دڵ به اڵم پێکرد، شووم ده مویست، که من نه بوو به وشێوه یه ڕه زیله ، که مێکیش ڕه قه و مامه ڵه ى گه ر ده زانێت به ڕاستر خۆى هه میشه ده رناخات خۆى وا بکات هه ڵه ش باسى ناوبراو کردبێت« هه ڵه ى که که سه کان پێویسته که له وه شکرد که هه ڵبژێرن که سه ئه و به وریاییه وه

ده بێته هاوسه ریان.

توێژه رى کۆمه اڵیه تىس����االر ف���ه ت���اح، ت���وێ���ژه رى که چۆن ئه وه ى کۆمه اڵیه تى،له باره ى ژیانى ناو له چوونه بیر وچکاتێک وتی« بکه ینه وه و هاوسه رگیرى هه رگیز ئینسانیدا له مه سائیلى من ئه م زۆرج��ار ناکه م دی��ارى ته مه ن شێوه یه کى به لێده که ن پرسیاره م توانى که سێک که هه رکاتێک، گشتى هاوسه نگ وعه قڵی عاتفى الیه نێکى جه مسه ره به م ده ستى واته بکات، تایبه ت به بڕیاردان بۆ گرت گرنگه

له پڕۆسه ى هاوسه رگیریدا ئه و مرۆڤه بکات، زه واج ده توانێت که مرۆڤێکه، قۆناغێکى تا واهه یه که سى به اڵم له هه ڵه به عاتفه هه ر ته مه ن دره نگى

ده زانین ئێمه چونکه بڕیاردانیدايه ، ده کات، گه شه زوو عه قڵى الیه نى عه قڵى الیه نى هه یه که سیش هه ندێ بۆچوونى به ده کات، گه شه دره نگ

پێکه وه عه قڵ سۆزو هه رکاتێک من توانى هاوسه نگى دروست بکات،

بۆ بدات بڕیارێک هه ر مرۆڤه ئه و پێگه یشتووه واته ته مه نه دا له و زه واج

بۆ زه واج« .ئ��ه و ت��وێ��ژه ره ئ��ام��اژه ى ب��ه وه دا به تێگه یشتن هاوسه رگیرى که ژیانى »کاتێک وتی به نده و وڕێزگرتنه وه واده زانێت ده ک��ات زه واج کچێک

دنیایه ئه و هاوسه رگیرى ژیانى له گه ڵى کوڕه که که رۆمانسییه، نموونه بۆ ک��ردووه ، هه ڵسوکه وتى واده زانێت هه ڵیداوه ، باڵیدا شان و به ئاوه هایه ، هاوسه رگیریشدا ژیانى له ناو ده چێته که سێک له کاتێکدا هه ست هاوسه رگیریه وه پڕۆسه ى که پیاوه که نه خێر وانییه ، ده ک��ات له گه ڵیدا هاوسه رگیرى پڕۆسه ى به اڵم په شیمانه ، خراپه ک��ردووه هاوسه رگیرى پڕۆسه ى دواى ئه گه ر رۆمانسییه دنیا ئه م که تێگه یشتن، خزمه تکردنه دنیاى رێزگرتنه نییه عه قاڵنى و پێوه رى کاتێک هه ر واته بۆ نه بوو مه نتقى لێکدانه وه ى عاتفى پێش چ بابه ته کان هه ڵسه نگاندنى زه واج بێت، چ دواى زه واج بێت، هه ر نادرووسته ، بڕیارێک بده ى بڕیارێکى زه واجیان زوو که کچانه ى ئه و بۆیه مه رج په شیمانن، ئێستا ک��ردوه ، خراپ هاوسه ره که یان که نییه ئه وه هه ڵه یه کى دیسانه وه له وانه یه بێت، که بکاته وه لێ وای��ان بێت عاتفى به ئه گه ر بۆیه خراپه ، زه واجه که یان ئه و بکه نه وه هه ڵسه نگاندن مه نتق زه واجه که یان که ده که ن هه ست کاته

فه شه له یان سه رکه وتووه .

خه ڵک وسه مه ره ى سه یر مامه ڵه ى پاسدا ناو له ئێمه له هه ندێک ئه وان سولکى و هه ڵسوکه وت ده بینیت وزۆرجاریش ده بینێت نه شاز هه ڵسوکه وتى له بیت دوور تۆ ئه وه ى بۆ پێکه نین، ده مانخاته وشیاو،ده بێت به ئه ته کێته وه مامه ڵه بکه یت وبزانیت چیده که یت له ناو

پاسدا!

له کاتى سه رکه وتندا:سه رنجبده ینه پاسێکه وه ،ده بێت ناو وده چینه سه رده که وین کاتێک ئه وا هه بوو سه رده که وێت،ئه گه ر ئێمه وه له پێسش که س ئه وه ى به دواى خێرا نابێت بڕۆین، به دووایدا له سه رخۆیانه زۆر ده بێت ڕووده دات نه شاز حاڵه تى زۆرجار چونکه که وین، سه ر که سه که دا ڕه نگه بێت(ته نانه ت ئافره ت ئه گه ر باروودۆخه دا)به تایبه ت له م بۆ وابکه یت، نه بووبێت مه به ستت تۆبێت خواستى به پێچه وانه ى ئه وه ى دووربیت له حاڵه تى له مجۆره باشتره ماوه به که سى به رامبه رت

بده یت تاکو له سه رکورسیه ک داده نیشێت،

له کاتى دانیشتن له پاسدا:دابنیشن، نازانن چۆن له خه ڵکى پاسدا، زۆرێک له له کاتى دانیشتن له ماڵه وه ده ڵێى به جۆرێک داده نیشن، نابه جێیانه زۆر هه ن هه ندێک دانیشتووه و قاچه کانى به ئاره زووى خۆى باڵوده کاته وه و ده بێته مایه ى دانیشتن بێت به رچاو له ئه وه ت تۆ ده بێت ته نیشتى، که سى بێزارى بزانه ، باش خۆت وسنوورى نییه له ماڵه وه دانیشتن وه ک له پاسدا به جۆرێک دامه نیشه که سى ته نیشتت بێزار بکه یت، هه روه ها خۆشت لێى بکات وا هه ست که سه ى الته وه یه ئه و به جۆرێک مه که گڕمۆڵه

ئه ترسى.

گفتوگۆکردندا: له کاتى هێمن خۆو له سه ر پێتده کرێت تا پاسدا له ناو گفتوگۆکردن له کتى ناشرین وێنه یه کى تا وتووڕه بوونێک، هه ڵچوون له هه ر دووربه به و بێزارى مایه ى نه بیته و نه ده یت تر ئه وانى نیشانى خۆت ده رباره ى قسه و ناسیاوێکتدا له گه ڵ کاتێک ده وروب��ه ر، لێبوونه وه ى ڕق و گوێیان دورووبه رت که سانى که به رزمه که ره وه ده نگ ده که ن باس لێیبێت، ئه وه نده ش قسه مه که ن که یه کتر بێزار بکه ن،به تایبه ت له کاتى پێویستى ومێشکمان ماندووین زۆرینه مان چونکه ڕۆیشتنه وه دا، به پشووه ،هه روه ها له گه ڵ که سێک گفتو گۆ مه که که نایناسیت، ئه گه ر یان بده ره وه وه اڵمى به کورتى گفتوگۆوه له گه ڵت که وته که سێکیش

که م بدوێ له گه ڵى.

له کاتى پێدانى پاره دا:ولێوت جوان گفت مامه ڵه و ده بێت پاره دا ووه رگرتنى پێدان له کاتى بێت، هه روه ها ده ست مه ده له شانى که س چونکه به شێک له خه ڵکى بێزارن به وڕه فتاره به تایبه ت ئافره تان، به ڵکو به ووشه ى )ئه رک نه بێت، بێزه حمه ت...هتد( به کار بێنه تا هاوکاری بکرێیت، به ڕێزه وه پاره که پاره که ى ته نیشتت یا پێش خۆت که سى له وه ى دڵنیابه بکه و ڕه وانه خواره وه ى که وتنه حاڵه تى تا ڵێبه رده ده ستى تۆ ئینجا وه رگرتووه ، پاره ڕوونه دات، هه روه ها هه ر په یامێکت هه بوو وه کو باقى به وکه سه پاره یه کى جۆره هه ر ناردنى له کاتى وه رده گرێت، که پاره که بڵێ دڕاوو ونه شیاودا ئه گه ر شۆفێرى پاسه که داوایکرد ئه وا زۆر به ئاسایى وه ریبگره و بۆى بگۆڕه و خۆتى لێ گێل مه که تا نه بیته مایه ى خوڵقاندنى پاره دا پێنه بوونى له کاتى روه ها هه نامه عقوول، نه شیاوو که شێکى ده توانیت پێش ئه وه ى شۆفێره که سه ربکه وێت ئه وه ى پێ ڕاگه یه نیت شۆفێران دڵنییابه ڕوونبکه ره وه بۆ هۆکاره که ى پێنه ماوه وه پاره ت که بکه ن،نه ک زیاتریشت ڕه نگه هاوکارى ده بێت پێخۆش ئه مه یان زۆر ئه وه ى کاتێک وتى: که سێک پاره ى نه داوه و خه ڵکى ترى پێ تاوانبار تۆ ڕه فتاره ى ئه م دڵنیابه لێکه ڕبکه یت، خۆتى گوێى وتۆش بکرێت پاره یان بڕێک ناسیاوێکت یان که سێکت له ده توانیت یان ناشرینه ، ته له فوون یان پێنه ماوه ، پاره ت که بۆچى تێیانبگه یه نه و لێوه ربگربت بارودۆخێکى له بڵێ پێان بکه و خێزانه که ت ئه ندامانى له یه کێک بۆ

ئاوهادایت تا بێن به هاناته وه .

له کاتى دابه زیندا:مه به ست شۆفێره که به شوێنى گه یشتن پێش ده بێت دابه زیندا، له کتى له تۆ گوێى شۆفێره که که له وه ى دڵنیابه بکه ینه وه ،هه روه ها ئاگادار وتبووى و دابه زى تۆ شوبێنى هه مان له تر که سێکى ئه گه ر بووه ، ناکات تۆ دووباره ى بکه یته وه ،له دواى پێویست ئه وا »دابه زین هه یه » ئه وا که دابه زیت له وشوێنه دا بووى که س دوا ئه گه ر دابه زینیشت

به ئه رک نه بێت ده رگاکه له دواى خۆته وه دابخه !

له کاتى وه اڵمدانه وه ى مۆبایلدا:نه که یت،چونکه ته له فون پاسدا له ناو بێت جۆرێک به هه ر هه وڵبده کارێکى جوان نیه و دڵنیابه ئه وانى ترى پێ سه غڵه ت ده که یت،هه روه ها که بکه یت، بارودۆخه که ڕه چاوى هه وڵبده وه اڵمدانه وه شدا له کاتى قسه به نزمى زۆر بۆیه تر، وشوێنى ماڵه وه نه ک پاسدایت، له ناو تۆ پێوه بکه ره وه ، په یوه ندى دواتر یان بده ره وه وه اڵم به کورتى بکه ،و ناشرینه و زۆر به رز به ده نگى وه اڵمدانه وه نه چێت بیر ئه وه ت به اڵم له ناوپاسدا هه روه ها تر، که سه کانى گاڵته جارى مایه ى ده بیته دڵنیابه شوێنێکى ئه وێ چونکه مه که ره وه ، به مۆبایل گرنگ وخواسى باس

شیاو نییه .

رامان ده ینووسێت ئا: ~

له ته مه نى گه نجان الیه نى ته نها هه رزه کاریدا

لێکده ده نه وه ، وجوانى جنسى پێش دووالیه نه ئه و

نه ک ده خات شتێک هه موو که سه ى ئه و هه ڵسه نگاندنى تواناى که هاوسه رى ده بێته هه بێت گونجانییان پێکه وه

به الى کچێک: جوانى منه وه وده وڵه مه ندى نییه ئه ساس

کوڕێک: به و بڕوام

خۆشه ویستییه نییه،

که له سه ر ماددى بنه ماى

وجوانى ڕووخسار

ده نرێت بنیاد

www.SURENS.comسێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600 هەمەڕەنگ12

هه موو بوار و کایه کانمان که په یوه ندییه کى ڕاسته وخۆ و ناڕاسته وخۆیان به بوون و هه ست به تایبه تیش هه یه ، ژیانمانه وه پێویسته ده روونمانه وه ، و نه ست و بکه ین بۆ پێداچوونه وه یان ناوبه ناو ڕانانى و ڕاڤه کارى نێو بیانخه ینه و زرافى به ژن کایه ى هه رچى ورده وه ، هونه ریشه ده بێت له سه روو ئه و شتانه وه تۆکمه ترین که بکه ین بۆ حسابیان به ستووه ، له گه ڵماندا ڕای��ه ڵ��ی��ان که پوختیش هونه رى داماڵراوترین ده روون له گه ڵ و ئه پستراکته گه لێک و موزیک هه یه ، ڕۆحدا سه روکارى و ئاواز و ڕیتم و هونه رى گۆرانى گوتنه که خێرا و ڕاسته وخۆ کارمان تێده که ن و شانبه شانى خۆیان په لمان ده گرن به ره و ده مانبه ن. زیندوو به شداریکردنێکى

ڕه نگه پێویست نه کات به ره و دێرین و مرۆ بۆ گه وهه رى بکشێینه وه ، ڕابردوو بگه ڕێینه وه که بێ ئه م هونه ره کاریگه ره نه یتوانیووه بژى و به ڵکو به شێکى ئه وتۆ ب��ره ودان بۆ وه لێ ڕۆحیدا، له بووه ئه کتیڤبوونى و به گه ڕخستنه وه و له سه رمانه هه میشه بااڵکان، کایه ببه خشینه وه سه رنج پڕ پرسیارگه لێکى ده که ین تێدا کاریان بوارانه ى به و و نوێبوونه وه و تازه گه ریى له پێناوى دیکه به مانایه کى گه شه سه ندنیان.. کانزاکانیان و گه وهه ر له زیاتر تاوه کو دیدگایه کى به له وێوه و تێبگه ین له گه ڵدا مامه ڵه یان ڕۆش��ن��ت��ره وه بکه ین. کار له میانیاندا ئینجا بکه ینه وه

موزیک و گۆرانى گوتن و له رینه وه ى هونه ریى، هه ناسه ى پڕ ده نگه ژێى

مرۆڤه سروشتى مه یلێکى ئه گه رچى ده توانین که بوونه وه ره دایه له و و هاوشانى بهێنین، ناوى ) زۆربا ( به ده نگه کانى سروشت که تژین له به زم و ڕه زم و هه ڵکشان و داکشان، دیسانه وه بووه ته هه نوکه و سروشته زاده ى که مرۆڤ بۆ پێویست خۆراکێکى جه خت له وه ده کاته وه مرۆ به ته نها هه ر دیکه ش شتهایه کى به ڵکو ناژى نان به ئاسووده یى و ئازادیى له و بنه ڕه تین هه یه . کاریگه ریان ڕۆڵ��ى مرۆڤدا

ئێمه ش وه ک میلله تان خاوه نى موزیک و گۆرانى فۆلکلۆر و ئێستاین، خاوه نى چریکه و سه داى هونه رێکین که له ڕێى پێشکه ش گۆرانیبێژانمانه وه و ژه نیار شتێکمان بڵێین ده توانین و ک��راون موزیکى و گۆرانى به ناوى هه یه

جه ماوه ره ش ئه و هه روه ها کوردییه وه ، به پێى و بوون دابه ش به سه ریاندا که مه یلى خودییان هه ریه که و الى خۆیه وه که سانێکیان له به ر داڵن شیرینه که خۆیان له گه ڵیاندا و ده که ن ده نگیان ئاره زووى میانه شدا له و سه رده خه ن.. ڕۆحیان ڕێچکه ى و ڕێباز چه ندین خاوه نى مامۆستایان به په یڕه وانى که هونه رین ک��راون. ن���اوزه د هونه رمه ندان و

ده دات بۆ هه وڵى وتاره ئه م ئه وه ى

به هه ند یاخود پێداچوونه وه یه که ، وه رگرتنى هونه رێکه که مخابن له الیه ن بیرى په رۆشییه به و هونه رمه ندانیه وه لێنه کراوه ته وه هێنده ى مه یلى تایبه تى و میزاج و کارى خودییان نه ک سه رخستن و بره وێکى باشتر به کایه که یان.. وه ک مرۆڤ س��ه داى و ده ن��گ ئاشکرایه هاوشانى ئامێره کانى موزیک ده بێته وه و هه ندێ جاریش بگره بااڵتر و پڕ جۆش موزیکیه کان ئامێره ئه گه ر خرۆشتر، و له هه بووبێت کاریگه ریان زۆر ڕۆڵى گوێى و ڕۆحیدا په روه رده کردنێکى مرۆڤیش پێیان خۆشنوود بووبێت، ئه وا چاالکتر و باشتر بنیاده میش ده نگه ژێى مه ستى و ه��ه ژان��دووه ڕۆح��ه ى ئه و و له ره له تژى ده نگه ژێى ک��ردووه ، پله و داکشان و هه ڵکشان و هارمۆنیا

ده نگیان چینه کانى که بڵنده کان و نزم ده نگانه ئه و کاراترین به خشیووه ، لێوه ژیانى قۆناغه کانى ده توانین که بوون و تاووتوێ پێ زه مینیان گۆى سه ر پۆلێن بکه ین، واته هه ر قۆناغه و بوونى و داهێنه ر و بێهاوتا گۆرانیبێژانێکى دانانى ده بنه وه موزیکى زواڵڵى ده نگ قۆناغه کان و لێک جیاکردنه وه یان، ئه گه ر دروستکه رى سیستمه کان و سیاسه ت شۆڕشه ئ��ه وا بووبن، قۆناغه کان

خوڵقێنه رى دیسانه وه هونه رییه کانیش ئه مه ش میلله تانن قۆناغه کانى بۆ ناسنامه یان که وه ها به شێوه یه کى دیاریکردبن نه ک ته نها به پێى بیرکردنه وه و هه ژانى ڕۆحى مرۆڤه کان له و زه مه ن و سه رده مانه دا که به کالسیکى و ڕۆمانسى و جاز ڕیتمى پڕ موزیکى دوات��ر و چه ندین یان ناسراون، ڕاپ و پۆپ دیکه . هونه رى ڕێچکه ى و ستایڵ

له به رئه وه ى ئه م هونه ره ئه پستراکترین پێى هه ر شتێک له به ر و ڕۆح هونه ره له ڕێى ده بێت هه ماهه نگ و ده هه ژێ ده خوازێت وا بیستنه وه ، هه ستى ئه کادیمیه ت و زانستى ئه وپه ڕى ته نها بوونى به چونکه بگرێ له خۆى هه ڕه مى تۆنێک شپرزه ى و نه شازێک ده بێ خاپوور خۆیدا به سه ر هونه ره که

و هیچ شتێکى دیکه به هانایه وه ناچێت وایکردووه ئه مه یه سه رخستنه وه ى، بۆ هه موو ئه و که سانه ى له خۆیان ڕابینیووه و ده نگ و سه دایه کى په روه رده کراویان و مه یدانه که وه نێو بێنه هه بووبێت، ئه گه رچى بکه ن ده وڵه مه ندى هێنده یتر خودییه ، زۆر کارێکى له بنه ڕه تدا و گۆرانیگوتن پێوه ره کانى به ماناى ڕۆحى موزیکییه کان، ده نگه هه ڵبڕینى له سه ریان.. بووه دادوه ر باشترین مرۆ

بواره کانى و کایه له ته فره دان ده کرێت ده شێت هه بێت، بوونیان دیکه دا و فێڵ بتوانرێت شیعردا ژان��رى له خوێنه ران به ده روون��ى ته شقه ڵه ى ئه نجام بدرێت، وه لێ نه بووه و ناشێت له گۆرانى و موزیکدا ئه و فێڵ و ته فره دانه په یڕه و بکرێن و به ڵکو هیچ ده رفه تێکى بکه ن کاره ئه و تاوه کو نییه وه هاشیان بکه ن، قایل خۆیان بیسه رانى و هه ربۆیه نه شازکردن و ناسنامه ى ده نگه شپرزه کان زووتر خۆیان به یان ده که ن و مه سه له یه ش ئه م ناخه ڵه تێنن، که سێک پ��ه روه رده به ئه وتۆى په یوه ندییه کى که سانێکه وه له و هه یه ڕۆحییه که وه هه یه . جیاوازى تر که سانێکى بۆ

گۆرانییه که ئه مڕۆ کوردى گۆرانى له لێشاوێک و ده وت��رێ لێشاو به هه ریه که یان که هه یه گۆرانیبێژانمان وه ک به اڵم کارده که ن، بواره که دا له ئ��اره زووى و میزاج به پێى وتمان پێوه رێک هیچ و کارده که ن خۆیان بکێشێت، بۆ سنووریان نییه بوونى له ڕێى ک��وردى موزیکى ئه گه رچى ده وڵه مه ند ژه نیاره کانیه وه و ئامێره کان ته نانه ت هونه ریى ئاستى ناگاته و نییه گۆرانیبێژانى دراوسێکانیشمان، گشتى به شێوه یه کى ئه مڕۆشمان په روه رده خۆیان ته واو نه یانتوانیووه پێویست مه شقى و ڕاهێنان و بکه ن ئه وه ى سه ر بێنه ئینجا بده ن ئه نجام ده نگه به به ڵکو بچڕن، گ��ۆران��ى له ودیو ک��ه سه ره تاییه کانیانه وه چه ندین هونه رییه کانه وه ن، پێوه ره کردووه پێشکه ش سیدییان و ئه لبوم شانبه شانى کلیپ و له ڕێى ڕه نگیشه وه .

دیکه دا ده رفه تێکى له پێده چێت لیژنه ى و ئه نجومه ن نه بوونى بتوانین بێنینه هونه ریى ش��اره زاى و پسپۆر ناوه ته وه ، قه یرانه ى ئه م که باس به ر مانایه به و هه میشه قه یران ئێمه دا له نێو به دیاریکراو بوارێکى و کایه که دێت قۆناغى وشک و برینگدا ڕه ت ببێ یان سست ببێ و بپووکێته وه ، وه لێ قه یرانى نییه ، ئه مه کوردى موزیکى و گۆرانى ئه وه نده ى بوونى زۆروبۆرییه کى ڕه هاى گۆرانیبێژانه که زۆرینه یان نه یانتوانیووه بااڵى به ببڕن هونه رمه ند نازناوى دیکه بێوچان گۆرانى و هونه ره که یاندا نایه ن. هیچ به ده ربه ست و ده ڵێن

له ژێر دروشمى )یه کسانى بۆ ئافره تان و به ختیارى بۆ مندااڵن،( له ئێواره ى ) 10/ 2010/3( کۆمه ڵه ى ئافره تانى سه نته رى به هاوکارى کوردستان شانۆى ئه کادیمۆس، رۆشنبیرى چه ند له گه ڵ بووه کان( ون )سێبه ره هۆڵى له شیعرێک پارچه قه سیده و ته وارى شارى سلێمانى پێشکه ش کرا.

به و رۆشنبیرى ئه م چاالکیه هونه رى )8( ئافره تان جیهانى رۆژى بۆنه ى یادى مارس )10( هه روه ها و مارس بوو، ئافره تان کۆمه ڵه ى دره ستبونى شانۆى کردنى پێشکه ش ده سپێک له که بوو بووه کان( ون )سێبه ره

بورهان ده رهێنانى)دیمه ن و نوسین )دانیار...ده قى شیعریه کانى وده نگه به ختیار على، په رچه م...ده قى دایکى نامۆ، )تابلۆ، نواندنى و په رچه م( دواتریش چرۆ(ه یه ، هاوده م، خۆشى، و بێکه س )شێرکۆ کورد شاعیرانى و پێنوێنى زامۆ و هه ڵمه ت له تیف خدر ئیبراهیم که ژاڵ سعیدو ژیان شیعرى قه سیده و سدیق( گۆران و پاشان چه ند و کرد پێشکه ش خۆیان به سه ر کرا دابه ش گۆرانیه ک خه اڵت شانۆ و به شداربوان له ژماریه ک هه موو عه زیز: کاره کان.نه رمین بانگهێشت ئافره تانیه کان رێکخراوه سه رقاڵبو ن به هۆى به اڵم کرابون، ئاماده نه بون. هه ڵبژاردنه کان به

شاعیر که ژاڵ ئیبراهیم خدر/ من وه ک قه سیده که ى به شداربووم و شاعیرێک خۆشبوو، زۆرپ��ێ بێکه سم شێرکۆ پێشکه ش جوانیش زۆر شانۆیه کى کرا، سه باره ت به ماف و ئازادى ئازارو ئه م هیوادارم بوو، ژن خۆشه ویستى به رده وام ساڵێک هه موو ڤیستیڤااڵنه هێمنییه کى شیعر هه رچه نده ببێت، به داخه وه زۆر به اڵم ده وێت، زۆرى ده نگه ده نگێکى زۆر ده بیسرا له هۆڵه که دا ئه گه ر ئه و ده نگه ده نگه نه بوایه جوانتر تێده گه یشتین. شیعرییه کان ده قه له

نه رمین عه زیز به رپرسى لقى سلێمانى کوردستان/ ئافره تانى کۆمه ڵه ى جیهانى رۆژى مارس ى ی��ادى)8( یادى م��ارس( )10ى ئافره تان و

بۆیه رێکخراوه که مان، دروستبوونى له یاده که ه��ه ردوو به باشمانزانى بۆنه یه کى له و جۆره دا به رز راگرین، ئێمه ئافره تانیه کانمان رێکخراوه سه رجه م به هۆى به اڵم کردبوو، بانگهێشت نوێنه رانى ئه نجومه نى هه ڵبژاردنه کانى عیراق، سه رقاڵ بونیان به هه ڵبژاردنه کان هۆکارى هه ره ها ئاماده بون، نه یان بێژو گۆرانى کورى بونى به شدار بانگهێشتى جیاتى له وتنیان گۆرانى ئاوا بۆنه یه کى له بێژ گۆرانى کچى تایبه ت به رۆژى ژنان، ئێمه له فه قه ره و به رنامه که مان گۆرانى نه بوو به اڵم دواتر مه له ل توشى ئاماده بوان ئه وه ى بۆ نه بن، بریار درا ئه و گۆرانیانه بوترێت.

ته‌ها‌ئه‌حمه‌د‌ڕه‌سوڵ

دواى له ره زازى کاردۆ دڵنیاو کوردستان و ده گه ڕێنه وه ساڵ )3(ئاماده ى مانگدا )30( له کۆنسێرته که ى ناسرى ره زازى ده بن.

کاردۆ و دڵنیا مارس )28(ى بڕیاره بگه رێنه وه به سه ردان ره زازى گڵکۆى سه ر بچنه کوردستان و

سه ردان و دایکیان و فه ریقى مه رزییه هاوڕێ و کوردستان و دیده نى )30( له هه روه ها که سوکاریانبکه ن، کۆنسێرته که ى ئاماده ى مارسیشدا که بن ره زازى( )ناسرى باوکیان بڕیاره له شارى خانه قین سازى بکات.

قه اڵ ( په رتوکى دووه مى به شى کتێبه (ئه م کوردستان دێرینه کانى باس له قه اڵدێرینه کانى کوردستانى له یال له نوسینى ده کات ژوورو

شه فیقه نووسه ر کتێبه ى ئه م له یال به ناسراو حسێن على باڵوکردنه وه ى له جگه که له مێژوى لێکۆڵینه وه ى چه ندین هه روه ها رۆژنامه کان، گۆڤارو گه شتێک )گوڵه چاپکراوه کانى کوردوستانداـ به ناوچه کانى شانۆ )دوو 1984(و ساڵى له ساڵى کورده وه ـ له مێژووى نامه ـ بازیان )گه رووى و )1985زاخۆـ ى )گلى 1987(و ساڵى دێرینه کانى )قه اڵ و )1997 ساڵى ساڵى یه که م« کوردستان«به شى قه اڵکانى ووه مى به شى و )2009به رهه مه ى ئه م کوردوستان ترى به رهه مى چوار ئێستایه ، کوردستانى )قه اڵکانى به ناوه کانى رۆژهه اڵتى قه اڵکانى باشوور، خۆرئاواى قه اڵکانى کوردستان، ده سنوسێکى چه ند کوردستان، چاپکردنه . ئاماده ى تر

له م په رتوکه سه رجه م قه اڵکانى ئه و کراوه باس کوردستان ناوچه یه ى ناسراوه ، باکور کوردستانى که به الپه ره )300( له دووتوێى و کردوه . چاپى رۆمان چاپخانه ى

مـــــوزیـــــک‌و‌گـــــۆرانى‌ئـــــه‌مــــــــــڕۆمــــــان

له‌دواى‌)3(‌ساڵ‌ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‌کوردستان

قه‌اڵ‌دێرینه‌کانى‌کوردوستان

سێبه ره وونبووه کان ‌ئازارو‌خۆشه‌ویستى‌ژنانی‌نیشان‌ده‌دا

ئا:بێریڤان

IT ئاى تىwww.SURENS.com

13سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600

گروپی الیەن لە پرۆگرامە ئەم نیترو دروستکراوە و کەرەسەیکی فایلی بینین، دروستکردن بۆ باشە ە و هەزاران فایرفۆکس لە PDFکەس لە بەکارهێنەرانی فایرفۆکس Add- ڕۆژانە بەکاری دێنن. ئەم

دەتوانێت فایرفۆکس onەی ڕۆڵیکی باشی هەبێت بۆ بەرگیری جام و بوون خراپ لە کردن ئاسانکاری و فایرفۆکس بوونی دانلۆدکردنی یا و دروستکردن بۆ لە یەکێک PDFەکان. تایبەتمەندیکانی ئەوەیە کە ئەگەر کۆمپیوتەرەکەت لە Acrobatبە دیگۆرێت دانەبەزیبێت ئێدی و HTML فۆرماتی نامێنێت. Acrobat بە پێویستان

بۆته له مس شاشه ی سه رده مه دا له م

بنچینه ییه كانی سیما له یه كێك هه ر ته كنه لۆژییه كان، ئامێره زۆربه ی له ئامێره كانی مۆبایل و كۆمپیوته ره وه

ماڵه وه . ئامێره كانی ده گاته تاكو ئه مه وه له باره ی نوێ شتی به اڵم پێویستی به كارهێنه ر كه ئه وه یه پێستی چونكه نامێنێت، شاشه به شاشه . ده ب��ێ��ت��ه خ��ۆی ده س��ت��ی

بریتییه ده یبینن وێنه كه دا له ئه مه ی )Skinput( به ناوی داهێنانێك له Skin(( ك���ورت���ك���راوه ی ك��ه )ئیدخال وات��ای ب��ه ه )Inputبه و پێسته وه ( له ڕێگه ی ك��ردن نێوان پڕۆژه یه كی وه كو كرده یی زانكۆی و مایكرۆسۆفت كۆمپانیای جێبه جێكرا، میلون( )كارنیجی دروستكردنی ئامانجی به ئه مه ش كاربكات له مس به كه شاشه گه لێك مرۆڤدا!؟ له شی له به شێك وه ك ده ست له میانی ته كنه لۆژیاكه نیشانكردنی ئه و شه پۆالنه كارده كات ناوله پی یان باسك پێستی له ناو كه

هه ر و ده ب��ن دروس���ت ده س��ت ئاماژه یه كی له وانه شه پۆلێكیش لێی ئامێره كه كه هه یه دیاریكراوی فه رمانه ش ئه و جۆری و تێده گات بۆ كار كه ده ك��ات نیشان ده س��ت له ه��ه ر ده ك��ات، جێبه جێكردنی ده توانێت فه رمانانه شه وه ئه م ڕێگه ی به كارهێنه ر ك��ه ش��ت چه ندین بكات. جێبه جێی ده كات دیاریان

به رزی زۆر دیققه یه كی ئامێره كه ناردنی و وه رگرتن له پیشانداوه و %95 ب��ه ڕێ��ژه ی ف��ه رم��ان��ه ك��ان له شدا جواڵنه وه ی له باری ته نها كارده كات. ئه م ئامێره نوێیه سوودی به بواردا چه ندین له ده بێت زۆری یاری ته كنه لۆژیای بواری له تایبه تی ده بێت زۆری سوودی هه روه ها دا، و بینین و بیستن كه مئه ندامانی بۆ ده توانرێت له زۆر شتدا به كاربهێنرێت.

نوێ دیجیتاڵی کامیرایه کی پسپۆڕان یان به رهه م هێناوه که ده نووشترێته وه وێنه ی ده توانرێت کاتدا له یه ک و بگرێت. جیاواز شوێنی دوو

لێنزی به شه که هه ردوو ئه و و دانراوه بۆ جیایان وێنه گرتن دوگمه ی که کاته ی

ده گیرێت. وێنه دوو داده گرن، له CLAM کامیرای ئێستا هه تا پسپۆڕان و کردنه وه دایه تاقی ژێر بتوانرێت که ئه وه دان هه وڵی له بکرێن تێکه ڵ جیاواز وێنه ی دوو پێشبینی وێنه ، یه ک به بکرێن و مانگی 6 له کامیرایه ئه م ده کرێت وه بازاڕه بخرێته ئه مساڵ دووه می

بۆ چی لۆگۆی گووگڵ

ئەگۆڕدرێت؟ سەعید ڕۆژهەاڵتی

~IT ئا: بەشی

~IT ئا: بەشی

ئا: هێژا

~IT ئا: بەشی

ئا: کامه ران حاجى جه مال

چۆن کۆمپیوته ره که ت ده کوژێنیه وه دواى کاتێکى دیاریکراو که خۆت هیچ بوونى بێ به ده که ى دیارى به رنامه یه ک ، ته نیا ڕێگه ێکى ئاسانه به وه نیه و تێدا گرانیه کى هیچ و سووده بۆ به کار هێنه رانى کۆمپیوته ر ،

ئینته رنێت له سه ر تۆ نمونه بۆ داونلۆد به رنامه یێ و کارده که ى ده که ى و کارت هه یه له شوێنى تر ده ته وێت بڕۆى و دواى ته واو بوونى خۆى کۆمپیوته ره که ت به رنامه که ، بکوژێته وه زانستى شێوه ێکى به سه ره تا به ر ده گریه هه نگاوانه ئه م کلیک له سه ر start ده که ین دواى run له ناو هه ڵده بژێرین run

shutdown -s -t ده نوسین 3600 له گه ڵ ڕه چاوکردنى بۆشایى له به ینى پیته کان ،مه بست له 3600 یه ک دواى واته کاتژمێره یه ک کاتژمێر کۆمپیوته ره که م بکوژێته وه ،

وه هه روه ها ده توانى کاته که زیاد و که م بکه ین به پێى پێویستى خۆت وه کاته که به چرکه هه ژمار ده کرێت خوله که 60 کاتژمێرێک وات��ه چرکه یه 60 خوله ک ی��ه ک وه ئه گه ر نمونه 3600بۆ = 60*60تر کاتژمێرى دوو دواى ویستمان 7200= 3600*2 ئه وا بکوژێته وه دواى ئه م کرداره نامه یکت بۆ دێت

دواى که وا ده کاته وه ئاگادارت کۆمپیوته ره که ت چرکه یه ئه وه نده ویستت ئ��ه گ��ه ر ده ک��وژێ��ت��ه وه

له هه مان بوو ما کارت نه کوژێته وه shutdown –a شوێن بنوسه وه

ئه وا کوژانه وه که ت پوچه ل ده بێته وه .

ئه مریکى گۆگڵى کۆمپانیاى ملیۆن 2 بڕى که داوه بڕیارى بۆ ب��ک��ات س����ه رف دۆالر

و ویکپدیا ژیانى رزگارکردنى جارانى. دۆخى بۆ گێرانه وه ى

وێڵز جیمى خۆشیه وه له الیه ن ویکپدیا ماڵپه رى ڕێوه به رى به گۆگڵ کۆمپانیاى که رایگه یاند دیارى به دۆالر ملێۆن دوو برى

ده داته ماڵپه رى ویکپیدیا بۆ ئه وه ى بگه ڕێته وه تر جارێکى بتوانێت زیاتر خزمه تى و جارانى دۆخى به به کارهێنه رانى ئینته رنێت بکات.

سێرجى خۆشیه وه ل��ه الی��ه ن دامه زرێنه رانى له ده سته ى برین

مژده : ووتى ویکپیدیا ماڵپه رى ئینته رنێت به کارهێنه رانى ده ده ینه داهاتوودا که مى که له ماوه یه کى به سه رکه وتنێکى مه زن و چاوه ڕوان جارن دۆخى ده گه ڕێنه وه نه کراو باشتریش،ماوه یه که بگره و بارودۆخى ویکپیدیا ماڵپه رى داب��ه زی��ن ل��ه ڕوو دارۆای����ى هۆکاربوه ئ��ه م��ه ش ک���ردوه و ماڵپه ره ئه م ئاستى ئ��ه وه ى بۆ دابه زێت. جیهان له سه رئاستى

هێنانه وه یه وه بیر *جێگاى به هێزترین ویکپیدیا ماڵپه رى شێوه ى له که جیهانه ماڵپه رى جۆره هه موو و ئینسکلۆپیدیا بواره کانى له هه موو زانیاریه کى هه موو وه خۆگرتوه و له ژیان به شدارى ده تونێت که سێکیش تێدا بکات و زانیار باڵو بکاته وه و بگه یه نێت تر خه ڵکى به سوود وه کو کگاتدا وه ل��ه ه��ه م��ان و به شى ب��ووک فه یس ماڵپه رى تێدایه . کوردیشى زان��ی��ارى

دروستکردنى‌تاچ‌سکرینێک‌که‌‌له‌ریگاى‌پێسته‌وه‌‌کار‌ده‌کات

دانلۆدی‌‌‌PDFلە‌فایرفۆکس

کۆمپانیاى‌گۆگڵ‌‌2ملیار‌دۆالر‌بۆ‌ڕزگارکردنى‌ژیانى‌ویکپیدیا‌ته‌رخان‌ده‌کات

کامێرایه‌کى‌دیجیتاڵى‌که‌تواناى‌نوشتانه‌وه‌ى‌هه‌یه‌

چۆنیه‌تى‌کوژاندنه‌وه‌ى‌کۆمپیوته‌ره‌که‌ت‌به‌‌شێوه‌ێکى‌ئوتۆماتیکى

تێبینىخواره وه ناونیشانه ى ئ��ه م ڕێگه ى له ده ت��وان��ن ئێوه ش به ڕێز خوێنه رى بۆمان ئینته رنێت ک��ۆم��پ��ی��وت��ه رو ل��ه س��ه ر ه��ه ب��وو پ��رس��ی��ارێ��ک��ت ه���ه ر ڕه وان����ه ب��ک��ه ن، س��ت��اف��ى IT ب��ه خ��ۆش��ح��اڵ��ی��ی��ه وه وه اڵم���ت���ان ده دات�����ه وه .

IT.Rebaz@Gmail.com

لۆگۆی دی��زای��ن��ەری گرۆپی ب��ەڕێ��وەب��ەری و گەنجی دی��زای��ن��ەری کۆمپانیایە ئەم لۆگۆی گۆڕینی بۆ گووگڵ ستراتێژی لە گووگڵ، بیر چۆنیەتی س��ەر ل��ە ک��ارە ئ��ەم رۆڵ��ی ل��ە گ��ووگ��ڵ ماڵپەڕی ل��ە ئ��ەدوێ��ت. سایتەکە بەکارهێنەرانی و بینەرانی ک��ردن��ەوەی

مایکڵ لۆپێز، بەڕێوەبەری گرۆپیکی بچووکە لە دیزاینەرەکانی ئەم کۆمپانیایە لە ئۆفیسی گووگڵ لە والیەتی کالیفورنیای ئەمریکا دەڵێت: »دیزاینی لۆگۆە نوێ.« فکرەی بۆ ئێمەی پاڵنەری و ترفيحي ئێمە زۆر بۆ نوێکانی گووگڵ

سایتەکەمان. لە بوونەوە نوێ و گۆرانکاری هۆی ئەبێت کە ئەوەی -بۆ برین، )سرگەی سرگەی کاتە ئەو بۆ ئەگەرێتەو ئەمە من ب��اوەڕی بە ساڵی لە گووگڵی لۆگۆی یەکەمین گووگڵ( کۆمپانیایی بونیادنەری نێڤادای لە سااڵنە كة Burning Man فیستیوالی بۆنەی بە 1998ئێمە کە باشە شێوەیکی کرد.ئەمە دیزاینی دەچێت بەڕێەوە ئەمریکا بڕۆن. کوێ بۆ ئەبێت ڕۆژە ئەو ئەبێت بڵێن سایتەکەمان بینەرانی بە

ڕۆژانی و جەژنەکان رووداوەک��ان، بنەمای بە پەیوەندی دیزاینانە ئەم هەیە. کەلتوورەوە بە پەیوەندیان کە رووداوان��ێ��ک هەیە. پشووەو چ���ۆن دوای����ن ب��ڕی��ار ل��ە س���ەر ش���ێ���وازی دی���زای���ن ئ���ەدەن؟

دیزاین بۆ هەیە خ��ۆی بە تایبەت شێوازێکی ئێمە لە ی��ەک ه��ەر دواین خۆم بە سەبارەت بەاڵم مەبەست. بابەتی بە تایبەت لۆگۆی تایبەت، کولتووری بە س��ەب��ارەت ب��ەدواداچ��وون دوای ب��ڕی��ارم پێئەکەم. دەس��ت دیزاین تایبەت پشوویک یان تایبەت ڕۆژێکی

ئەگەر دیزاینەکەم سەبارەت بە ڕۆژێک وەکو پشووی هالووڤین بێت، ئەبێت بڕیار دواین بە ئیمە کە بگرم.شێوازێک چاو بەر لە بوون نوێ بنەمای ئەگەینێت، بەتەواوی گرۆپیە و لەوانەیە فکرەی کەسانی تریش بەکار بهێنین.

ئ��ای��ا ت��ا ب��ە ئ��ەم��ڕۆ دی��زای��ن��ی ل��ۆگ��ۆت��ان ل��ە س���ەر ب��ن��ەم��ای ب��اب��ەت��ی س��ی��اس��ی��ی ی����ان ک��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ئ��ەن��ج��ام��داوە؟

ئیمە ناکەین، ئیش بابەتان ئ��ەو س��ەر ل��ە ئێمە کاتێک هیچ ن��ە ببێت، بابەتانەمان ئ��ەو س��ەر لە بڕیارێک هیچ نین ئ��ەوە ب��ەدوای ئەگەڕین. ج��ەژن��ەک��ان و ج��ۆراج��ۆر رووداوی دوای ب��ە تەنیا

بینە¬¬¬¬رانی هیوان بە و چیە لۆگۆ گۆڕینی لە ئامانجتان بهێنن؟ دەس���ت ب��ە ک���ارە ل��ەم ئ��ەزم��وون��ێ��ک چ��ی سایتەکەتان

گووگڵ ماڵپەڕی بۆ دێن سایتەکەمان بینەرانی کاتێک ئەوێت ئەمان ئیمە جاروباریش و بن سوڕمان سەر تووشی ئەبینن نوێکەمان لۆگۆ و دەرفەتیک ئەمە و نازانن هیچ رووداوێ��ک یان بابەتێک بە سەبارەت کەوێت. دەست نوێان زانیاری لۆگۆەکەمان سەر لە کردن کلیک بە تاکو ئەبینن؟ لۆگۆانە ئ��ەم کاتێک هەیە هەستێکیان چە بینەرانتان

جوان »زۆر وتنی بە خۆیان هەستی دیزاینانە، ئەم بینینی بە زۆربەیان ئەبڕن. دەر سوپاس« کردەوە، ئاگادار تان من ئەمڕۆ کە »لەوەی یان بوو«

ئ��ەگ��ەر ب��م��ان��ەوێ��ت ب��ب��ی��ن ب��ە ی��ەک��ێ��ک ل��ە دی��زان��ەرک��ان��ی ئ�����ەم گ����رۆپ����ەی ئ����ێ����ەوە ئ���ەب���ێ���ت چ����ی ب��ک��ەی��ن؟

شاد دروستبکەیت، ترفیهی بابەتی چۆن فێربیت ئەبێت کار یەکەم لە ب��ەاڵم پروفشنالین، دیزاینەری هونەرمەندو هەموومان بیت. لێ بیری جدی بە زۆر ب��وون پروفشناڵ نابێت doodle گرۆپی ئێوە. بۆ شادە کاتێکی دروستکردنی ئامنجمان ئەوەی بەر لە بکەیتەو بنێرین؟ گۆگل لۆگۆی بۆ فکرەکانمان و بیروکەکانمان شێوەیک چ بە بۆ ناردنی فکرەکان ئەبێت بۆ ئیمەیلی proposals@google.com بینێرن.

Saeed6623@yahoo.com

https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/636

پشووwww.SURENS.com

سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600 14

کــاوڕ4/20-3/21

دووانه6/20-5/21

قرژاڵ7/20-6/21

شێر8/20-7/21

فه‌ریک9/20-8/21

ب���������������ه ه����������ۆی گ���ی���روگ���رف���ت���ی ئه م له ماوه ی ده رونیت باری خێزانیه وه ده چێت، ب���وون ب���ه ره وخ���راپ ه��ه ف��ت��ه دا ته ندروستی به گرنگی زیاتر هه وڵبده هه فته رۆژی باشترین ب��دەی��ت، خ��ۆت

یه کشه ممه یه . بۆتۆ

کێشه ی ه��ه ن��دێ��ک ب���چ���ووک���ت ت����ووش مه عنه وی پشتیوانی به پێویستت دەبێت، پ��ه ی��وه ن��دی��ی��ه ک��ی نوێ ه���ان���دان ه���ه ی���ه و و باردۆخه که ت سه ر له گ��ه وره ی کاریگه ری ئه بی، فرسه تێکی نوێ دێته پێش سه باره ت ب��ه م��وڵ��ک و خانوو پ��ه ی��وه س��ت ب��ه ک��ارێ��ک و

ده بێت.

ل���ه م ه��ه ف��ت��ه ی��ه دا زۆر ته ڵه که فێاڵ و به وریا تاباجه که ی نه که یت تیادایه باشی شتی هه ندێک چونکه نه ده یت باردۆخی پته وکردنی به کاره کانه ت و سه باره ت بۆ شادیه ک،لێکدانه وه ئه کرێیت بانگێش خۆت گه ردونیه کان جۆش و خرۆشه ت به رز ده که نه وه .

ب�����اش�����ت�����روای�����ه ئ�����ه وپ������������رۆژان������������ه ی ک��������ه ده ت��������ه وێ��������ت وردببیته وه ، لێی زی��ات��ر ب��ده ێ��ت ئه نجامیان پێى دڵنیابه خۆشه ویسته که ته الی بیرت به بده یت گرنگی زیاتر هه وڵبده ده گه یت، خۆشه ویسته که ت، سه ردانی واڵتانی ده وروبه ر

بکه تاکووله ئاڵۆزی به دووربیت.

رۆژی ب����اش����ت����ری����ن ه������ه ف������ت������ه ب������ۆ ت���ۆ ی����ه ک����ش����ه م����م����ه ی����ه ، ئاگاداری ئه وه به که له گه ڵ کێ ده گه ڕێیت وباسی ده ڵی خۆت الی کێ ده که ێت، خۆشه ویسته که ت ده گڕێته وه الت، هه وڵبده به دوای ژیانێکی نوێ بێنه دیو ترت ئاواته کانی هیواو تاکو بڕۆیت

ده ستکه وتی باشه ت ده ست بکه وێت.

هه ندێک ب����ه ب������ی������رۆک������ه وه له گه ڵ خۆشه ویستی ده بیت، سه رقاڵ که سێکی هه ست ناسک ده ستپێده که یت و ژیانت ده گۆرێت، به خت ڕووت تێده کات، ئه م ماوه یه باشترین کاته بۆ گه یشتن به

ئاواته کانت.

گـــــا5/20-4/21

ێتی ر سیا پر به رزی��������������ات��������������رت دیته سه رشان دۆخه که گونجاوه بۆ کارێکی نوێ، کوبونه وه یه ک دێته پێش که خۆت بۆ ئاماده نه کردووه ، له وانه یه تووشی هه ندێک رۆژی باشترین ببیت، سۆزداریت ئاڵۆزی

هه فته بۆتۆ شه ممه یه .

ته‌رازوو10/20-9/21

له سه ره تای هه فته دا نه خۆشی ت���وش���ی ده ب�����ی�����ت، وری������ای باری به ، ته ندروستیت ئاگاداری به خۆت رۆژ باشترین ده ڕۆات، باشی روبه دارای��ت بۆ تۆ شه ممه ێه ، هه وڵبده به دوای ژیانێکی ترت ئاواته کانی هیواو تاکو بڕۆیت نوێ

بێنه دی.

که‌وان12/20-11/21

ده بێت یاوه رت به خت هه فته ێه ئ��ه م ب��ۆی��ه هه مووبواره کانی له ده هێنیت، ب���ه ده س���ت س��ه رک��ه وت��ن ژی��ان��ت��دا ته ندروستیت باری به گرنگی هه وڵبده زیاتر بۆتۆ ه��ه ف��ت��ه رۆژی ب��اش��ت��ری��ن ب���ده ی���ت،

چوارشه ممه یه .

گیسک1/20-12/21

ل��������ه س��������ه ره ت��������ای خێزانه ت ه��ه ف��ت��ه دا نه خۆشی ت���وش���ی له پێبده ێت، گرنگی زیاتر هه وڵبده ده بێت ڕووبه ڕووبوونه وه ی کێشه کان که مته حه مولی، هه وڵبده هێور بیت له کاره کانتا باری داراییت

باش ده بێت به م هۆیه سه فه رێک ده که ێت .

سه‌تڵ2/20-1/21

ل�������ه س�������ه ره ت�������ای ئه م ه���ه ف���ت���ه ئ�����ه م ده ڵێت، پێت ب��ورج��ه چونکه به ته ندروستیت ب��اری ئ��اگ��اداری گرفت توشی خێزانیه وه کێشه ی هۆی به ده بیت، هه وڵبده سه فه ر بکه ێت چه نکه بۆتۆ

زۆر باشه سودی باشی لێ وه ر ده گریت.

نه‌هه‌نگ3/20-2/21

ب�����ۆک�����اره ک�����ان�����ت به که سی ڕاوێ�������ژ هه ست پسپۆڕبکه ، ده ست ل��ه که سێک ب��ه رام��ب��ه ر س��ۆزت��ت و به سه رکه ووتن دارای��دا ده دەیت،له کاروباری کاتێکی ده بێت ه��ه روه ه��ا ده هێنیت، ده س��ت گ��ون��ج��او ب��ۆ ه��اوڕێ��ک��ان��ت داب��ن��ێ��ی��ت تاکو

له گه ڵیان بیت

دووپشک11/20-10/21

له په نده کانی ژیان جیاده کاته وه مردن له نوستن ئه وه ی

بینینه خه و*********

هه تا یه ک نه گرین به ئامانج ناگه ین *********

خودا بێ ناتوانێت دینێک هیچ چۆن وه ک بێ ناتوانێت ئه ده بێک هیچ ئاواش بژی،

بژی ئینسان *********

یاخود بریقه دار، س��ووری لێوی ئه وه س��وور، ڕه نگی داپۆشراوی تێڕامانی و سه رنج جێگه ی ده بێته ڕه نگه کانی کە لێوانه ی له و زیاتر بواری شاره زایانی پۆشیووه ، تریان »به کارهێنانی ده ڵێن ژنان جوانسازی ژنان لێوه کانی بۆ س��وور ڕه نگی ده رده خ��ات، جوانی نهێنییه کانی هه ربۆیه به شێکی زۆر له ژنان ڕوویان ڕاکێشانی بۆ سوور ڕه نگی کردۆته ئه و ه��ه روه ک سه رنج، زۆرترین

ڕه نگه نیشانی بڕوابوونه به جوانی و ئه و سیحره مێینه ی که خاوه نێتی.

له الیه ن سوور ڕه نگی به کارهێنانی ژنانه وه بۆ ڕه نگکردنی لێوه کانیان هه ر له کۆنه وه به کارهێنراوه و شاره زایانی ڕه نگی بڕوایه دان له و جوانکاری زۆری کاریگه ریی لێوه کان سووری ده موچاو پێکهاته ی له سه ر هه یه نیشانه یه که هه روه ها ته عبیره کانی، ئه و ماندوونه بوونی و به هێزی بۆ

ژنانەی بە کار دەهێنن.

له و یه کێکه ع��ه ب��دول��ڕه زاق غ��اده بوونی که دی��اران��ه ی، ئه کته ره ژنه به رهه مه له نێو هه یه ب��ه رده وام��ی ئه م میسریدا، ته له فزیۆنی درامییه کانی ده ستپێکردنی ئاهه نگی ئه کته ره ژنه ته له فزیۆنی زنجیره ی وێنه گرتنی الخمسه » ازواجها و زهره »الحاجه ئه کته رانی له ژماره یه ک به ئاماده بوونی به ڕێوه چوو. زنجیره که به شداربوونی

دیاری ئه کته ری زنجیره یه دا له م سینه مایی و ته له فزیۆنی میسری حه سه ن هاوسه ری یه که مین ڕۆڵ��ی یوسف هاوسه ره کانی نیشاندانی ده گێڕێت، کۆمیدی ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ک��ی ت���ری جیاوازه کاندا له ساته کۆمه اڵیه تیدا ژنان ژیانی زنجیره که و به ده رده که ون ئیسالمیدا شه ریعه تی له چوارچێوه ی وتی: غاده له دیدارێکدا ڕوو، ده خاته ن��اودار ئه کته ری که »خۆشحاڵم له م ده کات به شداری موختار که ریم زنجیره یه دا، چونکه بوونی ئه م ئه کته ره قورساییه ک ده به خشێته ئه و به رهه مه ».

خ���واردن���ی م���ۆز ده ب��ێ��ت��ه ه��ۆی )میالتۆنین( هۆرمۆنی ده ركردنی سه ره كی رۆڵێكی هۆرمۆنه ئه و ،کە گ��ران. خه وێكی ب��ۆ ده بینێت

ده ركه وتووه کەدا توێژینه وه یه له، حه بی خواردنی و جگه ره كێشان كه ق��اوه ، خ��واردن��ه وه ی و ئه سپرین رێژه ی كه مكردنه وه ی بۆ هۆكارن میالتۆنین. هۆرمۆنی ده ركردنی

هه روه ها خواردنی شیر مه نی و كه وتنه خه وتن پێش زۆر روون��اك��ی ب��ه ر كه مبوونه وه ی بۆ دیكه ن هۆكاری ده ركردنی ئه و هۆرمۆنه و ده بێته وه هۆی بێخه وی و دڵه ڕاوكێ به تووشبوون خه وهێنه ر. حه بی به ر په نابردنه و به شێكی م��ۆز ئ��ام��اژه ی��ه، جێی پێویست پێكهاته كانی زۆری ب��ۆ ل��ه ش��ی م��رۆف��ی ت��ێ��دای��ه .

ئه مریکی فه زای ئاژانسی زانایانی به هۆی ئاشکرایانکرد، )ناسا( ڕه نگه چیلییه وه بومه له رزه که ی سا نتیمه تر 8 نزیکه ی زه وی گۆی الیدابێت و خ��ۆی خولگه ی له ئه وه ش کار بکاته سه ر درێژیی ڕۆژ!

زه وی��ی که خولگه دا له گ��ۆڕان گۆڕانی ده بێته هۆی به نده ، له سه ر 24 که ڕۆژ درێژیی له به رچاو که ماوه یه یه ئه و ئه ویش کاتژمێر،

خوالنه وه یه کی بۆ پێویستێتی زه وی ت����ه واو ب�����ه ده وری خ��ۆی��دا.

ئه وا بێت ڕاست الدانه ئه و ئه گه ر ئێستا وایه مانای سا نتیمه تره 8 ئه و درێژیی رۆژ که متره له نزیکه ی 1.26 مایکرۆچرکه یه کیش مایکرۆچرکه ، یه ک ل��ه به شێک ب��ه یه کسانه سه عات له به رئه وه چرکه ، ملیۆن ب���ه ت���ه واوی ڕێ��ک��ن��اخ��رێ��ت!

)EvErybody Hurts( گۆرانی بۆ که ده کێشین( ره نج )هه موومان وتراوه ،له هایتی لێقه وماوی خه ڵکی 453 باڵوکردنه وه یدا هه فته ی یه که م

هه زار دانه ی لێ فرۆشرا.پڕ ری��زب��ه ن��دی ل��ه گۆرانیه ئ��ه م له گ��ۆران��ی��ه ک��ان��ە، فرۆشترین به یه که می پله ی بریتانیا واڵت��ی

ده ستهێناوه .له الیه ن )EvErybody Hurts(مۆزیکی ئه ستێره کانی له هه ندێک بریتین که به رهه مهێنراوه ، جیهان باڵنک،رابی لوسی،جێمز لێۆنا له جووی،جێمز بون جان ویلیامز، ماریا بۆیل، موریسێن،سوزان ئه م داهاتی دێ��ت. تێک و کری بۆ ده ک��رێ��ت ت��ه رخ��ان گۆرانیه

هایتی. ئاوه دانکردنه وه ی

www.SURENS.comwww.SURENS.com15سێشەممە 2010/03/16 ● ساڵی 29 ● ژماره 600

رۆنی مانچسته ریۆنایتدی به ره و سه رکه وتن برد

چواره م دۆڕاندن بۆ باسکه ى دهۆک

له پاڵه وانێتى رۆژئاواى ئاسیا

نایابی خولی له )30( جه وله ی یانه ی تیادا ، به رێوه چوو ئینگلیزی بێ گۆلی به سێ مانچسته ریۆنایتد یانه ی به سه ر سه رکه وت به رامبه ر

فولهام. یانه ی تراڤۆرد( )ئۆلد یاریگای له میوانداری مانچسته ریۆنایتد یانه ی تیادا کرد، فولهامی یانه ی بێ گۆلی سێ به مانچسته ریۆنایتد به ده ست سه رکه وتنی به رامبه ر

هێنا.

رێگای له یارییه که گۆله کانی دیمتیار ، رۆنی )واین یاریزانان بێرباتۆف( له خوله که کانی )46 ، 84

، 89( تۆمارکرا.ب���ه م س��ه رک��ه وت��ن��ه ش ی��ان��ه ی خاڵه کانی کۆی مانچسته ریۆنایتد به رزکرده وه بۆ )66( خاڵ گه رایه وه خولی ری��زب��ه ن��دی پێشه نگی فولهام یانه ی و ، ئینگلیزی نایابی له خاڵ )38( کۆکردنه وه ی به

ریزبه ندی ده یه م مایه وه .

ب��اس��ک��ه ى ده������ۆک ت���ووش���ى چ����واره م ن ا ڕ ۆ دله ه��ات پاڵه وانێتى یانه کانى

تۆپى ب��ۆ ئاسیا رۆژئ����اواى ئێران واڵتى له ئێستا که باسکه

به ڕێوه ده چێ. نوێنه رى وه کو دهۆک یانه ى پاڵه وانێتییه ئه م به شدارى عێراق )شه ممه ( دوێنێ و ده ک��ات هات دۆران چ��واره م تووشى یانه ى به رامبه ر ئ��ه وه ى دواى جه ال سورى به ئه نجامى )104-

65( خاڵ دۆرا.پاڵه وانێتییه له م ده��ۆک یانه پێویست وه ک��و ئه نجامه کانى یارى چوار له تیاییدا که نه بوو تووشى شکست هات به مشێوه ى

خواره وه :-65( سوریا جه ال – دهۆک

104( خاڵ.-81( ئیران مهرام – ده��ۆک

110( خاڵ.دهۆک – هۆبس لوبنان )69-

99( خاڵ.-74( ئێران سبیهان – دهۆک

92( خاڵ.ئه مڕۆ دهۆک یانه ى باسه جێى خۆى یارى دواین یه کشه ممه ده دات ئه نجام پاڵه وانێتییه له م یانه ى رووب���ه رووى کاتێک

ریازى لوبنانى ده بێته وه .

ک��چ��ه ی��اری��زان��ى )ماریا رووس���ى شاراپۆڤا( سێزده مى جیهانى ریزبه ندى بۆ س���ه رک���ه وت سێیه مى قۆناغى )ئاندیان پاڵه وانیه تى تێنسى بۆ وێلز( کچان زه وى سه ر ئه مه ریکا له که

به رێوه ده چێت.یاریزانى کچه رووسى )ماریا له شاراپۆڤا( ق��ۆن��اغ��ى دووه م����ى

به سه ر سه رکه وت پاڵه وانتیته که دا کچه یاریزانى رووسى )ڤێرا دۆچڤینا( به ئه نجامى دوو کۆمه ڵه به رامبه ر یه ک کۆمه ڵه ، کۆمه ڵه کانیش )5-7 ، 2-6(

)4-6( ،یاریزانى کچه قۆناغدا هه مان له فۆزنیاکی( )کارۆلین دانیمارکى پاڵه وانیتیه ئه م ریزبه ندى دووه مى یاریزانى کچه به سه ر سه رکه وت ئه نجامى به کینگ( )ڤانیا ئه مه ریکى کۆمه ڵه یه ک به رامبه ر کۆمه ڵه دوو ، )4-6 ، 2-6( کۆمه ڵه کانیش ،

.)5-7()ئیلینا رووس��ى یاریزانى کچه ئه م ریزبه ندى چواره مى دیمنتیێڤا( کچه به سه ر سه رکه وت پاڵه وانیتیه یاریزانى رووسى )ئۆلگا به جۆڤۆرتسۆڤا( دوو ئه نجامى به رامبه ر کۆمه ڵه

، کۆمه ڵه یه ک

کۆمه ڵه کانیش )4-6 ، 0-6( ، )4-6(به ڕیتانى یاریزانى کچه

)ئیلنا بالتاشا( سه رکه وت یاریزانى کچه به سه ر ل���ی( )ن���ا چینى ریزبه ندى حه وته مى به پاڵه وانیتیه ئه م دوو ئه نجامى

به رامبه ر کۆمه ڵه ، کۆمه ڵه یه ک

نیش مه ڵه کا کۆ ، )6-7 ، 6-7(

)2-6(ک��چ��ه ی��اری��زان��ى ف��ه ره ن��س��ى )م��اری��ۆن ب��ارت��ۆل��ی( ی��ازن��ده م��ى ریزبه ندى جیهانى سه رکه وت سلۆڤینا یاریزانى کچه به سه ر )بۆلۆنا هێرکۆگ( به ئه نجامى دوو کۆمه ڵه ى بێ به رامبه ر ، کۆمه ڵه کانیش

)2-6 ، 4-6(

خۆشناو محه مه د

دووسه دو ملیۆن په نجا

یۆرۆ + و باشترین نترین گرا = یاریزان به کردنه ده ره وه

هێرشبه ر ,باشترین یاریزان باشترین پاره زۆرتریت , یاریزان گرانترین ,یانه ى ,نه یتوانى باشترین گۆڵچى ,شاهانه ڕزگار بکات , نه یتوانى یانه ى هه شته مى خولى بگه یه نێته شاهانه ,خه ونى ئه وروپا پاڵه وانه کانى یانه خه ونه کانى , کوردستان جه ماوه رى , ب��ه رن��اب��ی��ۆ سانتیاگۆ ه��ان��ده ران��ى و ڕاهێنه ران زۆرب��ه ى پێشبینیه کانى ڵێکۆڵه رانى بوارى وه رزش , پێچه وانه ده رچوو , تۆ بڵێى ئه م جادووه که ى خاڵى تۆبڵێى ؟ بێت پ��ێ کۆتایى یانه یه چى بێت ؟ ڕیاڵ الوازى ئه م ڕاب���ردوه وه به سااڵنى خ��ه ون م��ه دری��د بۆچى یانه یه ئه م بڵێى ,تۆ ده بینێت به م ئاقاره دا ده ڕوات ؟ ئایا فاکته رى سه ره کى کردنه ده ره وه ى ئه مساڵ چى

بوو؟ دیکه ى پرسیارى چه ندین ئه مانه و شاهانه یانه ى یاریزانانى و هانه دران , ئه م ئه نجامه ته نها بۆ ئیسپانیه کان و هانده رانى ئه وروپایى ڕیاڵ ناخۆش نه بوو به ڵکو بۆ کوردستانى خۆشمان یانه یه ئ��ه م چونکه , ب��وو ن��اخ��ۆش هه یه زۆرى یه کجار ج��ه م��اوه رێ:ى ئه م پێشبینى ک��ه س ن��اک��ه م ,ب���ڕوا

ئه نجامه ى کردبێت , به رنابۆ ئه م ئایا جه ماوه رى سانتاگۆ بڵێى ؟ت��ۆ ده ک���ات ق��ب��وڵ شکسته بڕیارى ئه ندامانى ئیدارى یانه بڕیارى بکه نه وه ؟ ل��ه چ��ى بیر و ب���ده ن چ��ى له چه ندر ڕۆژى ئاینده دا وه اڵمى ئه م پرسیارانه ده بیستین , ماوه ته وه بڵێین به رۆکى سااڵنێکه مۆته که یه ئ��ه م یانه ى شاهانه ى گرتووه و هه روا ئاسان

لێى ده رباز نابێت ...

شاراپۆڤا سه رکه وت بۆ قۆناغى سێیه مى پاڵه وانیه تى ئاندیان وێلز

که رکوک به هندییه دۆڕا له دواخراو یارییه کى له خولى یه که مى هه فته ى تۆپى له عێراق نایابى پله یاریگه ى له دوێنێ که پێ به ڕێوه چوو، ک��ه رک��وک ئه نجامى ب��ه ک��ه رک��وک به به رانبه ر بێ گۆڵى دوو

دۆڕا. هندییه یارییه که یه که مى گێمى له گۆڵ ب��ه ب��ێ ه����ه ردووال

گێمى له به رانبه ربوون، دوو م��اوه ى له و دووه م خوله کدا هندییه دوو گۆڵى یه که م گۆڵى تۆمارکرد، له الیه ن 57 خوله کى له حسێن ئه رشه د یاریزان دووه م گۆڵى و کرا تۆمار حسێن یاریزان له الیه ن 58 خوله کى له محه مه د

تۆمارکرا.

میسى هاتریکى بۆ به رشلۆنه تۆمارکردله جه وله ی )26( له خولی ئیسپانیادا، تیادا یانه ی به رششلۆنه به سێ گۆلی ڤاڵنسیای یانه ی له به رامبه ر بێ

برده وه . یانه ی نو( )كامپ یاریگای له به رشلۆنه میوانداری یانه ی ڤاڵنسیای سێ به به رشلۆنه یانه ی تیادا كرد، سه ركه وتنی به رامبه ر بێ گۆلی

به ده ست هێنا.رێگای له یارییه كه گۆلی سێ هه ر یاریزانی ئه رژه نتینی )لیۆنێل میسی( )83 ، 81 ، 56( خوله كه كانی له میسی یاریزان به مه ش تۆماركرا، گۆلكارانی ریزبه ندی پێشه نگی له خوله كه مایه وه به تۆماركردنی )22( ڤاڵنسیا یاریزانی هه روه ها گۆل،

خوله كی له م��ادورۆ( )هێدۆیگز )69( به كارتی سوور ده ركرا.

به رشلۆنه یانه ی سه ركه وتنه به م له خ��اڵ )65( خاڵه كانی ك��ۆی و مایه وه ، ئیسپانیا ریزبه ندی خولی وه ك خاڵه كانی كۆی ڤاڵنسیا یانه ی خۆی مایه وه و له ریزبه ندی سێیه می

خوله كه دا مایه وه .

پرسه نامه

یاریزانانى ئیداره و به ناوى به ختیارییه وه یانه ى وه رزشى پ���رس���ه و س��ه ره خ��ۆش��ى بنه ماڵه ى ئاڕاسته ى خۆمان )سه باح خوالێخۆشبوو ئه حمه د( عه بدولره حمان نه جات و مامۆستا ب��راى ده که ین، شێرزاد ن��ه وزادو دوا کۆسپ و ئه مه هیوادارین ن��اخ��ۆش��ی��ان ب��ێ��ت، خ��وا هه مووالیه ک س��ه ب��وورى

بدات.

یانه ى یاریزانانى ئیداره و به ختیارى وه رزشى

جه ژنی نه ورۆز، جه ژنی جلی کوردیگه ل�ی ک�ورد ل�ه دێ�ر زه مانه وه جه ژنی ن�ه ورۆزی به جه ژنێکی مه زه ن�ه نه ته وه ی�ی پی�رۆزی ل�ه س�اڵێک وهه م�وو ک�ردوه یه ک�ه م ک�ه ئ�ازاردا 3/21ی به هاریش�ه وه رزی رۆژی بۆنه یه ک�ی و یادێ�ک وه ک نه ته وه یی و که کاوه ی ئاسنگه ر زۆرداردا زوحاک�ی به س�ه ر بۆ گوزارشتکردن سه رکه وتوه و ل�ه و س�ه رکه وتنیدا ئاگ�ری ل�ه کوردس�تان ش�اخی بڵندتری�ن ئ�ه وه ش کردۆته وه و،ه�ه ر تاک�ه ه�ۆکاری س�ه ره کی بووه ک�ه گه ل�ی ک�ورد ئاگردن�ه وه له هه م�ان رۆژدا بۆ ب�ه رز راگرتنی ب�ه ویادکردن�ه وه ی رۆژه ئ�ه و ل�ه ئاگرده کرێت�ه وه و نه م�ری خۆش�ی و ئاهه ن�گ ده وری

ده گێردرێ�ت.ن�ه ورۆز و نوێکردن�ه وه ى جلی ک�وردی ل�ه نێ�وان س�ه رجه می کوردس�تاندا چینه کان�ی بێگوم�ان جی�اوازی، بێبوون�ی ب�ه ر له هاتن�ی جه ژن�ی نه ورۆز گه ل�ی چینه کان�ی س�ه رجه می ک�ورد بێجی�اوازی ره گ�ه زی و دی�ن و مه زه�ه ب ل�ه ژن و پیاو پیر و منداڵ ب�ه نوێ کردنه وه ى جل�ی ک�وردی گوزارش�ت ل�ه و خۆش�ییه ده ک�ه ن، ئه وی�ش به کردن�ی س�ه رتاپا جل�ی کوردی و پۆش�ینی له ئێ�واره ی 3/21ی

هه م�وو نه ورۆزێک�دا.ن�ه ورۆز ت�ری دیارده یه ک�ی ل�ه ب�ه ر خه ڵک�ی ک�ه ئه وه ی�ه چه ن�د هه فته ی�ه ک ده رژێن�ه ناو بازاڕه کان�ه وه ب�ۆ کرینی به رگی ک�وردی ، جگ�ه له وه ش�ی ک�ه کڕین�ی ئ�ه و بابه تان�ه ی ک�ه ل�ه موروی ره نگاڵه ی و زیو و مس و ئاڵتون دروس�تده کرێن بۆ خۆ رازاندنه وه له کاتی له به ر کردنی بابه تێکی تری به رگی کوردیدا،

کڕی�ن ده بێ�ت ل�ه ب�ازاڕه دا. هه م�وو ک�ۆن نه ریتێک�ی وه ک س�اڵێک به رل�ه هاتن�ی جه ژنی نه ورۆز بازاڕی کوتاڵ فرۆش�تن گه رمفرۆش�ده بێت، ک�ه ل�ه ژن ومن�داڵ وپی�ری و گه ن�ج دێن�ه به رگ�ی ب�ۆ کرین�ی ب�ازاڕه کان

ک�وردی.ب�ه اڵم ئه و دیارده یه : س�اڵێک بۆ ساڵێکی تر جیاوازی هه یه ، هه ر س�اڵێک خه ڵکی دڵی خۆشبێت و ب�اری ئابووری�ش ل�ه باش�یدا بێت ، ئ�ه وا بازاڕ گه رمتر ده بێت و کری�ار زیات�ر ده بێ�ت، ب�ه اڵم ب�ازار بێ�ت، پێچه وان�ه وه ب�ه کزده بێ�ت، به اڵم به ش�ێوه یه کی گشتی هه موو سالێک له جه ژنی نه ورۆزدا خه ڵکی جلی کوردی

ده ک�رن ب�ه و بۆنه ی�ه وه .وه ک فرۆش�یارێکی زیو فرۆش جل�ی هه رکه س�ێک وت�ی:« بیگوم�ان بکرێ�ت، ک�وردی وه ک وه�ه م نه ری�ت وه ک ،ت�ه واو که رێک�ی جل�ی کوردی رووده که ن�ه ئ�ه و دوکانانه ى که ئ�ه و بابه ته کان�ه ده فرۆش�ن ک�ه ل�ه موتو مورو دروس�تده کرێن، ئێم�ه ش، ب�ازاڕی وتیش�ی: کوتاڵفرۆش�ه کان هاوت�ای

پڕکریاری�ان ده بێ�ت.کردن�ی جلی ک�وردی له رۆژی ن�ه ورۆزدا زیات�ر ل�ه ره گ�ه زی مێ�دا ره نگده دات�ه وه ، که زۆر به په رۆش�ه وه ، ئ�ه وان ل�ه کردن�ی

به رگی کوردی�دا گورجو گۆڵی ده که ن، ب�ه اڵم له نیوان ره گه زی ش�ێوه یه کی ب�ه ئ�ه وان نێ�ردا، به رگ�ی الوه کان س�نوردار ک�وردی ده ک�ه ن، و مندااڵنی�ش به بێجی�اوازی له ک�وڕ و له کچ سه رتاپا له الیه ن گه وره کانیانه وه

به رگ�ی کوردی�ان بۆده کرێ�ت. وه ک دیارده یک به پیێ زانیاری پی�اوان ئاماده ک�راوی به رگ�ی هه رێم�ی بازرگانه کان�ی ک�ه کوردس�تان ل�ه واڵتی صی�ن به به رله هاتن�ی ده ده ن، دوورین�ی ئه و بۆنه ی�ه بازاڕه کان پڕده نه وه ، زۆرین�ه ی به بۆچوون�ی ب�ه اڵم خه ڵک ئه و جۆره به رگه به های که مت�ره له الی ک�وره الوه کان، س�وودی من�دااڵن زیات�ر ک�ه هۆکاره که ی ئه وی�ش لێده بینن، ک�ه ئ�ه وه ى ب�ۆ ده گه ڕێت�ه وه دوورینه که ی بازاڕییه که که موو کورتی زۆر تێ�دا به دیده کرێت، هه میش�ه له وه ش�ی جگ�ه واب�او ب�ووه دوورین�ی به رگ�ی تایبه تمه ن�دی پی�اوان ک�وردی مه رج�ه ک�ه و هه ی�ه خ�ۆی ش�اره زای دووروه ک�ه ب�ه رگ

باش�وئه زموونی ته واوی هه بێت ل�ه و دوورین�ه دا.

که ته من�ی محه م�ه د حاج�ی 65ساڵ بوو وتی:« له سه رده می الوێت�ی ئێمه دا به رگ�ی کوردی له وس�اڵه دا زۆرین�ه ی الوه کان، پی�ر و گه ن�ج به رگ�ی کوردیان

ده ک�رد.حاجی وتیش�ی:« ب�ه بۆچوونی من سستی الوه کان ده گه ڕێته وه بۆ ئ�ه وه ى گه نجی ئێس�تا زیاتر ته قلیدی واڵتانی ئه وروپا په یره و ده کات، و ل�ه وانه بێت کردنی جلی ک�وردی ب�ه زیاده بزانێت، ل�ه الیه ک�ی تری�ش په یوه س�ت ب�وون به ل�ه به رکردن�ی پانتۆلو جلی بیانی هۆکارێکی تری ئه و

دیارده یه ی�ه .وت�ی: دروو ب�ه رگ که ژاڵ�ی ئ�ه و رێ�ژه ی س�اڵێک هه م�وو ئافره تان�ه ی ک�ه به رگی کوردی ئ�ه و ده کات: زیات�ر ده ک�ه ن وتیش�ی: گران�ی ن�رخ و کااڵی ک�وردی هی�چ کاردانه وه یه ک�ی ئ�ه و ت�ۆی نه ب�ووه ل�ه س�ه ر به جێهێنانی ئ�ه و نه ریته ، که ژاڵ به پێکه نیی�ه وه وتیش�ی:« به اڵم له م

س�ااڵنه ی دوای�دا و ب�ه تایبه تی دووری�ن ش�ێوازی ئه مس�اڵ ب�ه خ�ۆوه گۆڕان�کاری زۆری بینی، ک�ه دوورین�ه کان هه ندێ دوورین�ی ش�ێوازی ل�ه کات به رگ�ی ک�ورد ده ده چێت، جگه به وه ئام�اژه ی له وه ش�ی که ژاڵ دا که ئافره ت�ی عه ره بیش، زیاتر ئه وانه ى له شار و شارۆچکه کانی به رگ�ی ئ�اواره ن، کوردس�تان ب�ه زۆر کوردیانک�ردووه و خۆش�حاڵییه وه به رگی کوردیان ب�ۆ جه ژن�ی ن�ه ورۆزی ک�وردا

ده دووری. راکێش�انی وس�ه رنج جوان�ی هه میش�ه ک�وردی به رگ�ی کرده ویه ک�ی ب�او ب�ووه ، ب�ه اڵم پۆشینی به رگی کوردی له الیه ن ئه و که س�انه وه ى ک�ه تێکه اڵوبه میلله ت�ی ک�ورد ده بن، ش�تێکی ئام�اژه ش�ایه نی و مێژوویی�ه پێکردن و باسکردنه ، چونکه بۆ یه که مین جاره نه ته وه یه کی ترو ب�ه تایبه تی نه ت�ه وه ی عه ره ب، بکات به رگی کوردی بپۆش�ێت وبه ش�داری له وبۆن�ه نه ته وه ییه

پی�رۆزه بک�ه ن.

خاوەنی ئیمتیاز

عەبدوڵاڵ حاجی مەحمود

سەرنووسەرئەنوەر عەبدوڵاڵ07480153603

Anwar.Abdula@yahoo.com

ناونیشان: هەرێمی کوردستان سلێمانی چوارباخ) وەیس( گەڕەکی )402( کۆاڵنی )3(یەکەم ژمارەی ئەم ڕۆژنامەیە لە )1981/5/25( بە ناوی )رێگای ئازادی(یەوە دەرچووە

بۆ ریکالم: 2012 509 0770 ● نرخی 500 دینارە

به ڕێوه به ری هونەری

سەعید ئەحمەد

0784 010 8289 RebaziAzad@yahoo.com www.SURENS.com

81 کورسى، ته نها ژماره یه ک بۆ په رله مان

وێڕاى تێپه ڕینى دوو هه فته به سه ر هه ڵبژاردنه په رله مانییه که ى عێراق که له 7ى ئه م مانگه له سه رتاسه رى عێراق به هه رێمى به به راییه کان ئه نجامه هێشتا به ڕێوه چوو، کوردستانیشه وه هه ڵبژاردنه کان بااڵى کۆمسیۆنى له الیه ن فه رمى و ته واوى ئادار مانگى کۆتاى تا ناکرێت چاوه ڕوان و رانه گه یه نراوه چاودێرانى وه ک رابگه یه نرێت، ئه نجامه کان ت��ه واوى پێشێلکاریی چه ند سه ربارى پێده که ن ئاماژه ى سیاسیش سه رکه وتوو پرۆسه یه کى پرۆسه که ، کورتییه ک و که م و بووه ، قه واره سیاسییه کانى به شداربووى پرۆسه که ش له گه ڵ به رێژه یه ک به هه ریه ک ده نگدان سندوقه کانى داخستنى ئه نجامه کان باڵوکردنه وه ى که وتنه لیسته که ى به رژه وه ندى براوه کانى لیسته له گه ڵ هاوپه یمانێتیکردن بانگه شه ى و پۆسته دابه شکردنى و حکومه ت پێکهێنانى بۆ پرۆسه که سیادییه کان له نێوانیاندا به پێى ئه و به رژه وه ندى و مه رجانه ى که هه ریه ک له قه واره براوه کان به پێى رێژه ى ده نگه کانیان و عێراقدا داهاتوویى نوێنه رانى ئه نجومه نى له کورسییه کانیان

هه یانه .له نێو ئه م رێژه یه شدا ژماره یه ک کورسى کۆتا به پێى ژماره ى کورسییه که )325( نوێنه ران ئه نجومه نى کورسییه کانى که له واڵته یه ئه م ژنانى کۆتاى کورسى ئه ویش)81( هه یه ،

ده ستوورى هه میشه یدا جێگیرکراوه .له ناو ژن کاندێدى رێژه یه ش1798 ئه م به ده ستهێنانى بۆ کێبڕکێدا له حزبییه کاندا لیسته چوارچێوه ى له پرۆسه که و ئه نجامى باسه کانى ناو بابه تى ئه وه ى تائێستا به اڵم بوون، نییه براوه کان قه واره و لیست رێژه ى و ژماره و پرۆسه که مه سه له ى کورسییه کۆتاکانى ژنان و چاره نووسى ئه م ژماره هه رچه نده کورسییانه ، ئه م پڕکردنه وه ى بۆ کاندیدانه یه ژنان پرۆسه که شدا میانى له و هه ڵبژاردن بانگه شه کانى له پرۆسه که به ڕێوه چوونى و پرۆسه که سه ره کى کاراکته رى بوون و وه ک ئه وه ى له نێو ده نگده راندا دواى ده نگدان ده نگى کاندیده بۆ بوو ئومێد جێى ئه وه ى بڵێین ده توانین دایه وه ژنه کان و داهاتووى ژنان له پرۆسه ى سیاسى عێراقدا ده نگى بێت کاندید ژن ده گوترا پێشتر که ژنان بۆ بوو ده نگده ران ئه وه ى که چى پێنه ده ن، ده نگیان ژنانیش هه تا خودى ره نگه له م پرۆسه یه دا پێش و پاش به ڕێوه چوونى پرۆسه ى ده نگدان بینیم و گوێبیستى بووم، ئه وه بوو که زۆر له پیاوان و ژنان به گه نج و پیر و خوێنده وار و نه خوێنده وار به متمانه وه خۆیان

له ده نگدان به کاندێده ژنه کان یه کالکردبۆوه .ده نگى به کانیدانه له م ژماره یه ک ده کرێت چاوه ڕوانیش کراوه دیارى بۆیان کۆتا سیستمى به کورسیانه ى ئه و باش و دابه شبوون پێى به رێژه یه ئه م گه رچى بهێنن، به ده ست 60%ى رێژه ى له خۆیان ژنان که بێت دانیشتوان ژماره ى له م ده نگده رانیش رێژه ى بۆ و ده ده ن عێراق دانیشتوانى ژنان خواستى جێى پرۆسه که دا له که مترنه بوون رێژه یه رێژه ى داخوازیده که ن ژنانیش هه ڵسوڕاوانى وه ک نییه ، ته مووزى هه ڵبژاردنه کانى له و بۆ%40 به رزبکرێته وه کۆتا رێژه یه ئه م کوردستانیشدا هه رێمى په رله مانى رابردووى به پێى هه موارى یاساى هه ڵبژاردنه کانى په رله مانى کوردستان ،به رامبه رى ى %30 کاربه 2009 ساڵى ى )4( ژم��اره په رله مانى هه ڵبژاردنه کانى یاساى له کۆتا رێ��ژه ى25%ى عێراق وه ک خۆى مایه وه . به هه ر پێوانه یه کیش بێت ژنان له په رله مانى داهاتووى عێراقدا 81 کورسیان به ده سته که ده کاته یه ک له سه ر سێى ژماره ى کورسییه کانه ، که به پێى ده ستوورى هه میشه ى گه ر کوتله یه کى سه ربه خۆبان ده یانتوانى ئه وانیش وه ک لیسته براوه کان بانگه شه ى هاوپه یمانێتى له گه ڵ قه واره پۆسته دابه شکردنى و پێکهێنانى حکومه ت بۆ سیاسییه کاندا کورسییه ژماره به م ژنان پێناچێت به اڵم بکه ن، سیادییه کان مافه و ژنان سیاسى ره وش��ى له وا شتێکى زۆره ش��ه وه

بگۆڕن. سیاسییه کانیان ئه زموونى چوارساڵى رابردووى ئه نجومه نى نوێنه ران ئه مه ى به اڵم هیچ بوون، 69 کورسى ژنان خاوه نى که سه لماندووه و سیاسه ت له نه یانتوانى په رله مانانه ئه ندام له م یه ک کات له ماوه ى و ده ربچن حزبییه کانیان کوتله داواکانى و بڕیار سیادییه کانیان پۆسته له یه ک هیچ گواستنه وه شدا حوکمى کوتله ده ست به بوون ژماره یه ک ته نیا نه بوو ده ست به عێراقیشدا سیاسى داهاتووى و له ئێستا حزبیه کانه وه ، و باس له ناکرێت چ��اوه ڕوان کوردستانه وه به هه رێمى بابه تێک ژنان سیادییه کاندا پۆسته دابه شکردنى گفتوگۆى بن، له کاتێکدا ئه گه ر ژنان هۆشیار بن ده توانن یه ک له سێ پۆسته سیادییه که به شى ئه وان بێت. ته نیا پرسیاریش ئه مه یه جلوبه رگ و الر و له ش و روخسار به ته نیا ژنانه ئه م ئایا په رله مان جوانکردنى بۆ ده بن ژماره یک ته نیا و ده بن ژن یاخود په رله مان یان له مانه حکومه ت یه ک ده کرێت یاخود پێکهاته ى زیاترى نیوه که ژنێک وه ک کۆمار سه رۆکایه تى

عێراقن به ڕێوه به رێت؟!

هاوژین حه مه ڕه شید

شاجوانی مندااڵن

زۆرب��ه ی له ساڵێک هه موو بۆ شاجوانی پێشبرکێی واڵتاندا ئافره تان سازده کرێت جگه له وه ی له سه ر ئاستی جیهانیشدا سااڵنه دا ئه نجام ئافرتان بۆ پێشبرکێی بۆ ئه مساڵ ب��ه اڵم ده درێ���ت، بۆ پێشبڕکێ جار یه که مین

جوانترین منداڵ ساز بکرێت.به شداربوون مندااڵنی به اڵم بوون جوان هه رهه موویان

بۆیه سه ر جه م به شداربووان به یه که م ده رچوون .

له ب��ۆی« »پ��ل��ه ی گ��ۆڤ��اری له ناو ڕاپرسییه کدا ئه نجامی هۆلیویۆددا ئه کته ره کانی ژنه له ناو جۆنسون سکارلێت سه رنجڕاکێشدا ژن��ی 25به ده ستهێنا، یه که می پله ی له هه مانکاتدا پێگه ی ئینته رنێتی ئاشکرایکرد فیرست« »فیمیل ته مه ن ج��ون��س��ۆن-ی ک��ه و جوانی ئاستی سااڵن 22تایبه ته سه رنجڕاکێشییه که ی به سه ر س��ه رک��ه وت��ووه و جۆلی، ئه نجلینا له هه ریه ک بامیال بیونسیه ، ئه لبا، جیسیکا

ئه ندرسۆن.

سکـــــارلێــــت

جــــۆنســــون22 ســــااڵن

سه رنجــــڕاکــــێــــشتــــرین

ژنی جــــیــــهــــان

کاکۆ سه فین