kaleidoscope

11/2013 KIERUN

EK LWÓ

W | D

OM

INIKA

NA

JARO

SŁAWA

KUŹN

IARA

| PISARZ N

A EKSPO

RT | ROSÓ

Ł | MO

BILNE D

OM

Y | POCH

WA

ŁA PO

WO

LNEG

O ŻYCIA

| OCEA

N ZM

IAN

| WŁO

S Z FAN

TAZJĄ

| BEZCENN

E D˜W

I°KI

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

11/2013 egzemplarz bezpłatny / free copy

magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT

ISSN 0239-9032

Karaiby rajskie plażeCaribbean paradise beaches

001_KA_11_OkladkaNEW12345.indd 1 13-10-17 16:20

ul. Chocimska 7, Warsaw,

tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90

www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you

with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw…

XXX_KA_1206_Rozana.indd 1 5/9/12 10:54 AM

3

© T

OM

ASZ

ZA

WA

DZK

I, O

KŁA

DKA

/CO

VER:

GU

NTH

ER G

RAFE

NH

AIN

/SIM

E/FR

EE

SDear Passengers,Travelling by plane is timeless magic. This makes me even more excited about the anniversaries we are celebrating together. LOT has now been a member of Star Alliance, the world’s leading airline alliance, for 10 years. This network of 28 partners o� ers over 21,900 � ights to 1,328 airports in 195 countries every day. Isn’t that magic? Our partners in this “house” of airlines are the world’s leading carriers. This enables us to provide you with the most convenient transfer connections, the highest standards of services, and special o� ers, e.g. for round the world trips.We are making good our promise to make LOT an even friendlier airline. For your comfort, we have introduced an improved ver-sion of the lot.com website, where each and every passenger will have his or her own pro� le to make purchasing tickets easier and faster. Simply type in your email address and the system will remember your login data after the � rst purchase.When we created our new website, we focused on comfort, intuitive and transparent navigation, and fast and secure data transfer. Buying a ticket, with no hidden charges, has become easier than ever. Our new website functionalities complement our recently launched LOT Mobile services (m.lot.com plus smart-phone and tablet apps). I encourage you to download them and take full advantage of them.Your exotic holiday dreams are going to come true in November. Together with our partners, we are launching charter � ights to the most exotic parts of the world. The � rst destination on our list is Mexico, with Cuba, Thailand, Sri Lanka, Venezuela, Kenya and the Dominican Republic soon to follow. You can read all about it in this issue of Kaleidoscope. I trust that all this meets your approval and hope to see you chasing the sun aboard a LOT plane soon. ☐

zanowni Państwo,podróż samolotem to magia, która nie przemija. Tym bardziej cie-szą jubileusze, które wraz z Państwem świętujemy. LOT od 10 lat należy do największego na świecie sojuszu Star Alliance. W ra-mach połączonej siatki 28 partnerów oferuje ponad 21 900 rejsów każdego dnia do 1328 portów lotniczych w 195 krajach. Czy to nie jest magia? Naszymi partnerami w tym „domu” linii lotniczych są najwięksi przewoźnicy, dzięki którym jesteśmy w stanie oferować naszym pasażerom najdogodniejsze połączenia transferowe, wy-sokie standardy obsługi i specjalne oferty, np. na podróże dookoła świata.Nie zasypiamy gruszek w popiele i realizujemy obietnicę, że LOT będzie linią przyjazną. Dla Państwa wygody wprowadziliśmy udo-skonaloną wersję strony lot.com, gdzie każdy z Państwa będzie miał własny pro� l. Teraz zakup biletu będzie łatwiejszy i szybszy. Wystarczy, że pasażer wpisze swój adres e-mail, a system zapa-mięta wpisane dane do logowania, przy pierwszym zakupie.Tworząc naszą witrynę, postawiliśmy na wygodę, intuicyjną i czy-telną nawigację oraz szybki i bezpieczny transfer danych. Od teraz zakup biletu, który nigdy u nas nie zawiera ukrytych opłat, będzie dziecinnie łatwy. Nowe funkcjonalności na stronie dodatkowo uzupełniają niedawno uruchomione usługi LOT Mobile (m.lot.com i aplikację na smartfony i tablety). Zachęcam do ściągania i korzy-stania.W listopadzie spełnimy Państwa marzenia o egzotycznych waka-cjach. Wraz z naszymi partnerami polecimy do najbardziej egzo-tycznych zakątków świata, dzięki rejsom czarterowym. Pierwszy w naszej ofercie pojawi się Meksyk, a niebawem dołączają do nie-go również: Kuba, Tajlandia, Sri Lanka, Wenezuela, Kenia oraz Do-minikana, o której przeczytają Państwo w tym numerze Kalejdo-skopu. Ufam, że nowa oferta przypadnie Państwu do gustu i LOT-em będziecie wyruszać od tej pory też po słońce. ☐

Nie zasypiamy gruszek w popielei realizujemy obietnicę,

że LOT będzie linią przyjazną.We are making good our promise to

make LOT an even friendlier airline.

Prezes PLL LOT / LOT POLISH AIRLINES CEOSebastian Mikosz

E D Y T O R I A L Editorial

003_KA_11_EdytorialLOT12345.indd 3 13-10-17 13:22

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD STARTLIST PREZESA PLL LOT / Note from the LOT CEO 3

OD NACZELNEJ / Note from the Editor 6

FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 8

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLDREZERWACJE / Mark your calendar 10

LWÓW: 5 NAJ / Lviv’s Top 5 14

DOMINIKANA JAROSŁAWA KUŹNIARA / The Dominican Republic as seen by Jarosław Kuźniar 18

POLSKIE PRZEBOJE / POLISH HITSCZYTA ICH CAŁY ŚWIAT / Polish writers in translation 28

FELIETON MAGDY GESSLER / Magda Gessler’s column 36

ROSÓŁ / Meat broth 38

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW?JAK MERSHA WOLDU ZOSTAŁ POLAKIEM / How Mersha Woldu became a Pole 42

SAMOLOTOWA KURACJA ODCHUDZAJĄCA / Aircraft on a fuel diet 50

MOBILNE DOMY / Mobile homes 52

SMAK POWOLNEGO ŻYCIA / The flavours of slow life 60

KLIMATYCZNA REWOLUCJA / Climatic revolution 66

WŁOS Z FANTAZJĄ / History of hairstyles 72

W CZTERY OCZY Z BOGDANEM ZDROJEWSKIM / Interview with Bogdan Zdrojewski 80

BEZCENNE DŹWIĘKI / Priceless sound 84

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEAKULTURA / Culture 90

TWÓJ STYL / Your style 92

GADŻETY / Gadgets 94

SALON / Events 96

ROZRYWKA / Puzzle time 122

INFO 97–120

© E

AST

NEW

S (2

), A

GEN

CJA

GA

ZETA

, M.P

.

4

521428

84

SPIS

TRE

˜CI

Con

tent

s

42

Interview with Bogdan Zdrojewski 80

© E

AST

NEW

S (2

), A

GEN

CJA

GA

ZETA

, M.P

.

004_KA_11_Spis tresci12345.indd 4 13-10-17 16:32

NIEMIECKA JAKOŚĆ W KLASIE BIZNES.Doświadcz wyjątkowego poziomu interakcji dzięki systemowi IntelliLink. Poznaj najbardziej ekologiczne silniki, jakie stworzyliśmy: 99 g CO2/km.

opel.plZużycie paliwa i emisja CO2: Opel Insignia 3,7– 8,7 l/100 km, 99–204 g/km (wg dyrektywy WE 715/2007, w cyklu mieszanym). Informacje na temat złomowania samochodu, przydatności do odzysku oraz recyklingu są dostępne na www.opel.pl

NOWA

1. Ściągnij aplikację Layar. 2. Zeskanuj tę reklamę. 3. Dowiedz się więcej.

Opel11_K_15.10.indd 1 10/15/13 12:21:31 PM

6

O D N A C Z E L N E J Note from the Editor

© T

ATIA

NA

JA

CH

YRA

Snails fascinated me when I was a child. When I was 6, I even caught a few Burgundy snails in the meadows near our house and brought them home. I made a home for them from a shoebox – they had grass lining and little bowls of water inside. I was convinced it would be a paradise for them. I was very surprised to �nd all the snails sitting on the ceiling and nearby walls in the morning. They had simply crawled out of the box. They all had their homes with them and didn’t need the one I had built for them … This encouraged me to think about why we needed to have a home. I have always found it important to have “a place of my own in the world”. I simply need somewhere to come back to; somewhere I can unpack my backpack and �nd all my books. But the longer I travel the world, the more de�cient I �nd this. My home substitute is my tent. Here I can create my own micro universe and feel safe during my expeditions. But perhaps it’s a much better idea to have a mobile home that you can take anywhere with you whenever you want to move? Travelling in a camper is not the same, because it feels like “the holidays.” What I have in mind is a house you can move, depending on where you want to stay, for longer. And when the children leave home, you can “detach” their rooms, and move them some-where else, together with all the furniture, souve-nirs and memories. It’s brilliant! I am writing this in my own apartment, which has a most breathtaking view of Warsaw, the place I love to come back to. But who knows? Perhaps one day. Perhaps we will all move around like snails, with our homes in tow? Anyway, make sure you read the article on mobile homes on page 52. ☐

Kiedy byłam dzieckiem, fascynowały mnie ślimaki. W wieku 6 lat złapałam nawet kilka winniczków na łąkach dookoła mojego domu i przyniosłam je do domu. Z pudełka po butach zrobiłam im domek – miały tam wyściółkę z trawy i mi-seczki z wodą. Sądziłam, że to będzie dla nich raj. Byłam bardzo zdziwiona, kiedy rano okazało się, że wszystkie ślimaki siedzą na su�cie i okolicznych ścianach. Po prostu się rozpełzły, bo przecież każdy z nich miał ze sobą swój dom i nie potrze-bował tego, który ja próbowałam im zapewnić… To skłoniło mnie do rozważań nad sensem posiadania domu. Jakoś zawsze to „moje miejsce na ziemi” było dla mnie ważne. Po prostu muszę mieć dokąd wracać, gdzie rozpakować plecak i gdzie leżą wszystkie moje książki. Ale im dłużej podróżuję po świecie, tym bar-dziej czuję ułomność takiego rozwiązania. Namiastką domu stał się dla mnie na przykład namiot, w którym potra�ę na każdej wyprawie stworzyć swój mikro-świat i czuć się bezpiecznie. Ale czyż najlepszym rozwiązaniem nie jest dom mobilny, który zawsze możemy zabrać ze sobą, jeśli tylko chcemy zmienić miej-sce zamieszkania? Podróżowanie kamperem to nie to samo, bo to „wakacje”. Ja myślę raczej o domu, który można przenosić zależnie od tego, gdzie chcemy żyć na dłużej. A jak dzieci podrosną, to można też „odczepić” ich pokój i przenieść w inne miejsce razem z meblami, pamiątkami i wspomnieniami. Genialne! Piszę to w moim mieszkaniu z najpiękniejszym widokiem na Warszawę, do którego zawsze z radością wracam. Ale pewnego dnia – kto wie? Może wszyscy będzie-my przemieszczać się jak ślimaki, z własnym domem na plecach? A na razie po-lecam Wam tekst o mobilnych domach ze str. 52.

Na każdej z wypraw namiot jest dla mnie namiastką domu.

My tent is where I can create my own micro universe during my expeditions.

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEFMartyna Wojciechowska

Jak ślimaki Like Snails

006_KA_11_EdytorialMartyna12345.indd 6 13-10-17 16:23

Goschico reklama KALEIDOSCOPE PRODUKCJA.indd 1Goschico reklama KALEIDOSCOPE PRODUKCJA.indd 1 13.09.2013 11:0613.09.2013 11:06

8

F E L I E T O N Column

Każdy miesiąc to skojarzenia. Listopad to wspomnienia o przod-kach, rodzinie. Odwiedzamy groby, myślimy o historii i dziedzic-twie pokoleń. Chwilę później świętujemy odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r., po długim okresie wymazania państwa z map Europy. Niepodległość odzyskaliśmy na fali zmian politycz-nych po I wojnie światowej, w chwili rozpadu imperiów i tradycyj-nego świata. Co było wtedy ważne, to siła ducha i siła kultury, która pozwoliła dość szybko zszyć ziemie trzech zaborów przez ponad 120 lat podzielone. Kultura narodu, wzmocniona działalnością edu-kacyjną ostatniego polskiego króla, pozwalała nam trwać i nie za-pominać, kim jesteśmy. Zawsze w ciągu ostatnich wieków stanowi-ła wizytówkę polskości i zwornik dla ludzi, którzy utożsamiając się z nią, dbali też o przechowywanie tożsamości narodu.Dziś, w dobie budowania wspólnego domu – Europy, w dobie globalizacji, kultura i dziedzictwo narodowe jest tym, co stanowi o naszej specy�ce i identy�kacji. Staje się też ona towarem ekspor-towym, który dzięki talentowi i twórczości wybitnych artystów, pi-

sarzy, kompozytorów, architektów pozwala promować Polskę na świecie. Dziś, gdy żyjemy w czasie pokoju, to właśnie siła kultury, wartości, z którymi się utożsamiamy, duma z własnej historii stają się bardzo istotne. Oczywiście wokół tych pojęć jest i gra politycz-na, i uzurpowanie sobie prawa przez różne grupy do używania fak-tów nie zawsze w sposób obiektywny i uczciwy. Jest i powoływa-nie się na symbole narodowe na poziomie ich niegodnym.Co ważne jednak – dzisiaj budujemy naszą tożsamość, nie walcząc, nie najeżdżając sąsiadów, ale właśnie chwaląc się osiągnięciami po-koleń i nowo powstającą myślą i sztuką. Ten świat jest bezpieczniej-szy i życzę Państwu i sobie, aby nie musiał się już zmieniać. ☐ ©

AG

ENC

JA G

AZE

TA

Dusza NaroduThe spirit of the nation

Lech Wałęsa

Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760e-mail: [email protected] www.walesa.org

Every month has its associations. November is the time to remem-ber our family and forebears. We visit their graves, and ponder the history and legacy of previous generations. Then we celebrate regaining our independence in 1918 after a long period of being erased from the map of Europe. We regained our independence after a wave of political changes triggered by World War One, when the empires and the world as we had known it collapsed. The most important thing then was the power of the spirit and culture. It was this that enabled us to rebuild and unify a country that had been partitioned by three powers for 120 years. The national culture, reinforced by the educational initiatives of the last Polish king, helped us survive and to remember who we were. All through those past two centuries, this was the hallmark of our country and the unifying force that bought together all those who associated themselves with it and nurtured it, and stood guard over our national identity. Today, we are building our common home – Europe – in an age of globalisation, and our culture and national heritage continue to de�ne our character and identity. Culture has become our leading export product, and thanks to the talent and creativity of our many outstanding artists, writers, com-posers, architects, it is helping to promote Poland globally. Today, during a time of peace, the power of culture, the values we stand for, and the pride we take in our own history, have become ex-tremely important. All these elements are naturally surrounded by political intrigues, with various groups not always presenting the facts fairly and objectively. Such references to national symbols are contemptible. Nevertheless, we are now building our identity in a peaceful way, not invading our neighbours but promoting the legacy of past generations, new ideas and art. Our world is a much safer place, and for all our sakes, I hope that never changes. ☐

Przez wieki kultura pomagała nam pamiętać, że jesteśmy Polakami.

Over the centuries culture has helped us remember who we were.

008_KA_11_FelietonWalesa12345.indd 8 13-10-17 16:06

Salon Firmowy: C.H.Promenada Salon Poljot Euro ul.Ostrobramska 75c Warszawa tel. 22 611 75 75 Gdańsk: C.H.Manhattan Salon «Timeless»’ Katowice: Salon «W.Krzyś» ul.Staromiejska 15Kraków: «TiW Strojny» ul.Sławkowska 10; Galeria Krakowska «W.Śliwiński» Łódź: Salon «A&A» ul.Piotrkowska 63 Warszawa: Salon «Excelsior» ul.Marszałkowska 99a; C.H.Arkadia Salon «Excelsior» C.H.Złote Tarasy Salon «odCzasudoCzasu»; Płock: Zegarmistrz «Ludomir Lewandowski» ul.Nowy Rynek 1 Krapkowice: Zegarmistrz Paweł Smykała ul.Rybacka 1Sklepy Internetowe: www.e-zegarek.plCzech Republic: Klenotnicvi-Hodinarstvi GAMMY CZ s.r.o. OC PALLADIUM Nam Republiky 1, 11000 Praha 1, tel. 00425771247 [email protected] www.gammy.czKlenotnicvi-Hodinarstvi GAMMY CZ s.r.o. Na Porici 8 11000 Praha 1, tel. 00422322741 [email protected] www.gammy.czAustria: Paul Szczepan Vorgartenstr. 189/11 Wien 1020 Tel. 004306644037514 [email protected] www.poljot.atRussia: Company Volmax Marksistskaya str. 34, building 8, 109147 Moscow Russia, tel. + 7(495)9113210więcej informacji: www.poljot.com.pl, www.aviatorwatch.ru

Port lotniczy „Katowice” w PyrzowicachPort lotniczy w Gdańsku

Port Lotniczy Poznań - ŁawicaPort lotniczy Lwów - Ukraina

ZEGARKI DOSTĘPNE RÓWNIEŻ W SKLEPACH WOC

10

R E Z E R W A C J E Mark your Calendar

© M

.P.,

SHU

TTER

STO

CK

Azjatyckie polo vAsian polo

W polo zazwyczaj grywa się konno na boisku porośniętym trawą. Tymczasem w Nepalu zawodnicy przemieszczają się na… słoniach. Niezwykle widowiskowe zawody

odbędą się w nie mniej atrakcyjnym Parku Narodowym Bardia. / Polo is normally played on horseback on a grassy � eld, but not in Nepal, where the players ride elephants. This

spectacular tournament is being held in the no less attractive Bardiya National Park.

25̃ 29.11, www.elephantpolo.com, °WIATOWE MISTRZOSTWA W POLO NA SŁONIACH, PARK NARODOWY BARDIA, Nepal / ELEPHANT POLO WORLD CHAMPIONS, BARDIYA NATIONAL PARK, Nepal

Lizbona ze sztuką cArt in Lisbon

Może masz pustą ścianę, która aż prosi się o przyozdobienie jej czymś nowoczesnym i niebanalnym? Na 11 edycji targów zaprezentowane zostaną wybrane dzieła z 40 galerii sztuki z całego świata. Wstęp do tej gigantycznej galerii tylko 4 euro! / Maybe you have a bare wall that is just crying out for something modern and original? Then come to the 11th edition of Arte Lisboa, a huge international art fair with works from 40 galleries from around the world.

Admission will only set you back EUR 44.

23˜27.11, www.artelisboa.fil.pt , MI˝DZYNARODOWE TARGI SZTUKI, Lizbona, Portugalia /ARTE LISBOA, Lisbon, Portugal

Jak film, to Hollywood cHollywood means movies

Filmowa stolica świata zaprasza na prezentację nowości � lmowych, m.in. Inside Llewyn Davis braci Cohen, poprzedzanych galami na czerwonych dywanach, pokazami specjalnymi, spotkaniami. W tym roku gośćmi będą m.in. Marion Cotillard, Emma Thompson, Tom Hanks i Ewan McGregor. / The American Film Institute is holding its annual festival of the latest in � lms, such as Inside Llewyn Davis by the Coen brothers, preceded by red carpet galas, special events and meetings. This year’s guests include Marion Cotillard, Emma Thompson, Tom Hanks and Ewan McGregor.

07–14.11, www.afi.com, FESTIWAL FILMOWY AFI, LOS ANGELES, USA /AFI FILM FESTIVAL , Los Angeles, USA

Kino z pasją zCinema with a cause

Festiwal HumanDOC to pełen emocji � lmowy obraz największych

wyzwań współczesności. Tym razem odbędziemy z nim podróże m.in.

do Indii, Pakistanu, Palestyny, Afryki, a także przeprawę z nielegalnymi

migrantami do Europy. W grudniu festiwal będzie obecny na platformie

� lmowej iplex.pl. / The HumanDOC � lm Festival is an exciting cinematic image of the greatest challenges of

the present. This time we are taken on a journey to India, Pakistan, Palestine

and Africa, before crossing into Europe with illegal migrants. The festival will be available on www.iplex.pl in December.

28.11˜1.12, www.humandoc.net, MI˝DZYNARODOWY FESTIWAL FILMÓW

DOKUMENTALNYCH HUMANDOC, Warszawa i Wrocław, Polska / HUMANDOC

INTERNATIONAL FILM FESTIVAL,Warsaw and Wrocław, Poland

nowoczesnym i niebanalnym? Na 11 edycji targów zaprezentowane zostaną wybrane dzieła z 40 galerii sztuki z całego świata. Wstęp do tej gigantycznej galerii tylko 4 euro! something modern and original? Then come to the 11a huge international art fair with works from 40 galleries from around the world.

Admission will only set you back EUR 44.

23–27.11,ARTE LISBOA,

Warsaw and Wrocław, Poland

010_KA_11_Rezerwacje12345.indd 10 13-10-17 13:48

kalejdoskop_czekolady_gorzka_art_deco_wybrany_Q_2_10_2013.indd 1 2013-10-03 09:24:33

12

© M

.P.,

SHU

TTER

STO

CK,

AN

DRZ

EJ T

YSZK

O/E

CM

REC

ORD

S

Burza piaskowa vSand storm

Jak skończy się afrykańska wyprawa Jolki i Fryderyka – czy ich miłość to tylko fatamorgana? Czy łączące ich uczucie wyschło jak woda na pustyni, czy będzie to

ostatnia podróż ich życia? Przekonacie się o tym na spektaklu Sigitasa Parulskisa Małżeński Rajd Dakar. / How will the African journey of Jolka and Fryderyk end? Is their love only a mirage? Has the connecting feeling evaporated like water in the desert? Will this be

their last journey? Find it out during the Sigitas Parulskis’ Małźeński Rajd Dakar (in Polish).

14,19.11, www.makroconcert.pl, MAŁ°E˛SKI RAJD DAKAR, Teatr Palladium, Warszawa, Teatr Nowy, Łód˝, Polska / MAŁ°E˛SKI RAJD DAKAR, Palladium Theatre in Warsaw, Nowy Theatre in Łód˝, Poland

Gorący jazz cHot jazz

Dyrektor festiwalu i znakomity muzyk jazzowy Tomasz Stańko postanowił zainaugurować go w klimacie fusion. Chłodny podgórski klimat rozpalą muzycy z Brazylii, Kuby, Indii i Tunezji. Nie zabraknie też artystów z USA i Europy. Gwiazdą będzie John McLaughlin. / Tomasz Stańko, the festival director, has decided to inaugurate Jazz Autumn in a fusion mood. The cool piedmont climate will be � ered up by musicians from Brazil, Cuba, India and Tunisia. American and European artists including John McLaughlin will also be performing

14–17.11, www.jazzowajesien.pl, FESTIWAL MUZYCZNY JAZZOWA JESIE˛, Bielsko-Biała, Polska / JAZZ AUTUMN FESTIVAL, Bielsko-Biała, Poland

Na ostro i na słono cSpicy and savory

Będąc w Dubaju, warto odwiedzić targi żywności, tym bardziej że równocześnie

odbywają się trzy tego typu imprezy. Najlepiej zacząć od owoców morza, przejść do kuchni regionalnych, a na � nał zostawić sobie dział ze słodyczami z 28 krajów. / It is well worth checking out the food fairs if you are staying in Dubai. There are three events of this type being held at the same time. Your best bet is to start with sea food, then try some regional cooking, and � nish up with sweets from 28 countries.

17–19.11, wwww.dwtc.com/en, SWEETS & SNACKS MIDˆDLE EAST ˇ THE SPECIALTY FOOD FESTIVAL ˇ SEAFEX MIDDLE EAST, Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie / SWEETS & SNACKS MIDDLE EAST ˇ THE SPECIALTY FOOD FESTIVAL ˇ SEAFEX MIDDLE EAST, Dubai, United Arab Emirates

Ruszają Demoludy cDemoludy Festival

Tegoroczne Demoludy odbędą się w świeżo odremontowanym pięknym budynku Teatru im. Jaracza. W tym roku na Warmię przyjadą spektakle z Węgier, Rumunii, a także Republiki Czeskiej. Atrakcją będzie zrealizowany z wielkim rozmachem spektakl Musik, musikk, musique. Oprócz tego czytania performatywne i koncert zespołu Vladimira Pankova. / This year’s Demoludy festival will be held in the freshly renovated, beautiful building of the Jaracza Theatre. Performances from Hungary, Romania and the Czech Republic are coming to Warmia this year. One of the main attractions will be the grand “Musik, musikk, musique...”. In addition, there will be performative readings and a concert from Vladimir Pankov and his band.

19̌ 23.11, www.demoludy.art.pl, MI˘DZYNARODOWY FESTIWAL TEATRALNY DEMOLUDY, Olsztyn, Polska / 1INTERNATIONAL THEATRE FESTIVAL DEMOLUDY, Olsztyn, Poland

010_KA_11_Rezerwacje12345.indd 12 13-10-17 18:03

Inwestycje na najwyższym poziomieZ właściwym wsparciem Twoje finanse mają naprawdę duże możliwości. Dzięki funduszom Franklin Templeton Investments oraz Quercus TFI z oferty Domu Inwestycyjnego Xelion, a także wyspecjalizowanej kadrze doradców finansowych Xelion możesz być spokojny – o Twoje finanse zadbają profesjonaliści. Nie chcemy odsyłać Cię na infolinię. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak pracujemy z Klientami, skontaktuj się bezpośrednio z Maciejem Witkowskim, dyrektorem ds. produktów inwestycyjnych, pod numerem 695 333 327. Zeskanuj QR kod swoim telefonem, aby zachować wizytówkę.

Dom Inwestycyjny Xelion Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (02-595) przy ul. Puławskiej 107, wpisany do Rejestru Przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS: 000061809 („Spółka”). Spółka podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Niniejszy materiał ma wyłącznie charakter promocyjny i nie stanowi oferty ani zaproszenia do składania ofert w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Wymagane przepisami prawa informacje o Spółce oraz świadczonych usługach, w tym o pełnej ofercie Spółki i wszystkich funduszach, ryzyku związanym z oferowanymi instrumentami finansowymi, udostępniane są na stronie internetowej www.xelion.pl lub w formie papierowej przed rozpoczęciem świadczenia usługi. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią wobec kogokolwiek zapewnień ani zobowiązań natury prawnej ze strony Spółki, nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do skorzystania z usług oferowanych przez Spółkę lub do podjęcia jakiejkolwiek decyzji inwestycyjnej, gdyż nie stanowią usługi doradztwa inwestycyjnego, analizy ani rekomendacji w rozumieniu Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi i przepisów wykonawczych.

PSA3C300101 Xelion_190x249_e1.indd 1 27.09.2013 12:18

14

DLACZEGO WARTO WYBRAĆ SIĘ DO LWOWA? BO TO PO PROSTU PIĘKNE MIASTO. W DODATKU DLA POLAKÓW TAKA PODRÓŻ MA TEŻ WARTOŚĆ SENTYMENTALNĄ. / WHAT MAKES LVIV WORTH SEEING? IT IS SIMPLY A BEAUTIFUL CITY. LVIV ALSO HAS A LOT OF SENTIMENTAL VALUE FOR POLES.TEKST/BY: Sławomir Borkowski

© L

AIF

/CZ

ARN

Y KO

T (2

), A

NZE

NBE

RGER

/FO

RUM

Eklektyczny mariaż sztuk Eclectic marriage of art

Propozycja na kulturalny wieczór: przedstawienie baletowe w imponującej eklektycznej Operze Lwowskiej (1200 miejsc na widowni). Będzie to wieczór prócz scenicznej poświęcony także innym sztukom, bo otwarta na przywitanie XX w. budowla jest interesująca pod względem architektonicznym, a ponadto bardzo bogato dekorowana rzeźbiarsko i malarsko przez najlepszych miejscowych artystów. / Here is a suggestion for a cultural night out: a ballet performance in the imposing and eclectic Lviv Theatre of Opera and Ballet (which can seat 1,200). The Theatre opened in 1900 and its architecture is fascinating. Whatever the merits of the scenography of the ballet, the building itself will o� er plenty to admire. Moreover, it is very richly ornamented both sculpturally and pictorially with works by some of the greatest local artists of the period.

2

1

N A S Z K I E R U N E K Our Destination

5NAJ

TOPLVIV LWÓW

Historyczne multikultiHistorical multiculturality

Centrum Lwowa to kawał wielowiekowego, wielonarodowościowego miasta, które najlepiej poznawać, spacerując uliczkami. Wśród historycznej zabudowy wyróżniają się bryły świątyń różnych obrządków, m.in. kościoła Dominikanów (na zdjęciu), soboru św. Jura, katedry ormiańskiej czy cerkwi Wołoskiej. / Much of central Lviv is a centuries-old and multiethnic city and is best explored on foot. Among Lviv’s many historical buildings are several places of worship of di� erent faiths. The Roman Catholic Dominican Church (pictured) and the Dormition Orthodox Church particularly stand out.

014_KA_11_5powodow12345.indd 14 13-10-17 13:49

Zużycie paliwa w cyklu mieszanym: od 3,7 do 5,8 l/100 km, emisja CO2: od 95 do 134 g/km. Szczegółowe informacje dotyczące odzysku i recyklingu samochodów wycofanych z eksploatacji na www.peugeot.pl.

PEU3C10510 Nowy 308 Kaleidoscope blue 190x249.indd 1 15.10.2013 08:45

16

N A S Z K I E R U N E K Our Destination

© B

E&W

(2),

EAST

NEW

S

Łyczakowski splin Lychakiv Cemetery

Odwiedzanie cmentarzy to zwyczaj bardzo polski. Zabytkowa nekropolia łyczakowska warta jest odwiedzin szczególnie, bo to jeden z najstarszych istniejących do dziś cmentarzy w Europie (założony w 1786 r.), pełen ciekawych nagrobków. Spoczywają tu wybitni Ukraińcy i Polacy, m.in. Gabriela Zapolska, Artur Grottger czy słynny matematyk Stefan Banach. Częścią kompleksu jest też kwatera Orląt Lwowskich. / Visiting cemeteries is a very Polish tradition. The historical Lychakiv Cemetery is especially worth visiting, as it is one of the oldest extant cemeteries in Europe (established in 1786) and has a lot of interesting tombstones. Many eminent Ukrainians and Poles are buried here, e.g. Gabriela Zapolska, Artur Grotter and the famous mathematician Stefan Banach.

3

Lwowski Wawel Lviv Wawel

Podwójnie szeroka (według lwowskiej normy standardem w rynku były trzy okna na piętrze) kupiecka kamienica zwie się Królewską. Nazwę zawdzięcza królowi Janowi IIISobieskiemu, który gruntownie przebudował ją na swoją rezydencję. Zyskała wówczas widoczny na zdjęciu wspaniały krużgankowy dziedziniec, który przyniósł jej też miano Małego Wawelu. / This double width (three windows per � oor were standard in the market square) mercantile tenement house is called Królewska (Royal) and owes its name to King Jan (John) III Sobieski, who thoroughly rebuilt it for his residence. Sobieski added the magni� cent cloistered courtyard (see photo) that earned it the name Little Wawel.

54 Szlakiem smaków

On the taste bud trail

Miasto z długą historią, pełne zabytków, oferuje mnóstwo wnętrz i zaułków na ciekawe aranżacje gastronomicznych lokali. Jeśli zabraknie miejsca na poziomie ulicy, zawsze można urządzić taras na dachu. Ceny niższe niż w Polsce, więc nawet turyści mniej zasobni mogą zaszaleć. Miejscowa kuchnia, z racji bliskości geogra� cznej i kulturowej, jest zbliżona do polskiej, ale wiele tradycyjnych produktów – np. chleb – bywa smaczniejszych niż nad Wisłą. Warto spróbować popularnego tu sała, czyli słoniny. / A lot of Lviv’s interiors and alleyways make for interesting restaurant settings. If there is no room at street level, a terrace can always be set up on the roof. Prices are lower here than in Poland, so even the not-so-well-heeled tourist can really lash out. Ukrainian cuisine is very similar to Polish cuisine, but many traditional products, e.g. bread, can be tastier here. Salo, a traditional dish consisting of cured pork fat, is de� nitely worth a try.

INFO O LOTACH / FLIGHT INFO

Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com, w tary� e First Minute na bezpośredni lot w obie strony, zawiera wszystkie podatki i opłaty i wynosi: 506 zł/RT gross fare . Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Rejs trwa 1 godz. / Total price of a direct return ticket purchased at lot.com in the First Minute fare including all fees and taxes: PLN 506/RT gross fare . The price may vary depending on the date the ticket is purchased. Flight duration: 1 h.

WAW°LWO 11.50–13.50 pon.–nd. / Mo.–Su.LWO°WAW 14.40–14.40 pon.–nd. / Mo.–Su.

014_KA_11_5powodow12345.indd 16 13-10-17 18:04

www.cosmopolitan.waw.pl

RSVP+48 535 10 10 10

The philosophy of life. The lifestyle. The address.COSMOPOLITAN twarda 2/444 floors, each at the highest level.Apartments now available to view.

cosmopolitaine, ET VOUS?

Elle est

3-18-2013 Reklama prasowa KALEIDOSCOPE 14.10.2013.indd 13-18-2013 Reklama prasowa KALEIDOSCOPE 14.10.2013.indd 1 14.10.2013 13:4714.10.2013 13:47

M O J E M I E J S C A My Favourite Haunts

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM


18

Między rajem a prawdziwym życiemBetween paradise and real life PAMIĘTAM MOMENT, KIEDY NA KOŃCU NIEZWYKLE POKRĘCONEJ DROGI NAJPIERW POJAWIŁY SIĘ KONIE W GALOPIE, A PÓŹNIEJ PRZEZ OTWARTE OKNO UDERZYŁ WE MNIE CIEPŁY I SILNY WIATR OD MORZA… / I REMEMBER THE MOMENT WHEN GALLOPING HORSES APPEARED AT THE END OF A TORTUOUSLY TWISTY ROAD, AND I WAS LATER SLAPPED AROUND THE FACE BY A GUST OF WARM WIND FROM THE SEA BLOWING THROUGH AN OPEN WINDOW.TEKST/BY: Jarosław Kuźniar

018_KA_11_Moje miejsca12345.indd 18 13-10-17 17:45

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

Plaża Bavaro w pobliżu Punta Cana – jedna

z najsłynniejszych na Dominikanie.

The Bavaro beach near Punta Cana – one of the most famous

Dominican beaches.

19


20


Po pierwszym zdaniu, które za chwilę przeczytacie, będziecie mieli trzy wyjścia: poprosić o lądowanie, zignorować mnie albo wziąć sobie do serca moją przygodę. Gdy patrzymy dziś na tury-styczne cuda, takie jak Kenia, Egipt czy Liban, widać, że czasy są trudne, dobra zabawa w sekundę może zamienić się w szkołę przetrwania. Tak samo na Karaibach. Można dać się zamknąć za murami hotelu albo wyjść poza nie i poczuć ten kraj na własnej skórze. To trudniejsze, ale warte ryzyka. Ja je podjąłem, dlatego dziś wspominam tę podróż szczególnie, a nie jako jedną z wielu. Raj na pewno nie nazywa się Dominikana. Każdy, kto będzie wabił was tylko białym piaskiem, tanim alkoholem i ciekawym żarciem, powinien za karę nosić w upale na głowie tacę owoców – jak do-minikańskie dzieciaki. Dziesięć milionów ludzi i 15 proc. bezrobot-nych. Bieda, chaos na drogach, niebezpiecznie po zmroku, brud. Karaiby tak mają. Nie narzekam, to jest nawet intrygujące. Piszę o tym, co spotka tam podróżnika, a nie turystę z leżaka w wypra-sowanym T-shircie. Kiedy zamarzycie o Dominikanie, ustawi się długa kolejka chęt-nych, żeby was obsypać złotym piaskiem i pozbawić wszelkich zmartwień. Jeżeli lubicie żyć w getcie – zgódźcie się. Swojej po-dróży na Dominikanę nie planowałem. Zwiedzałem leżące od niej godzinę lotu Portoryko. Karaibskie, a jakże, ale inaczej. Spokojniej-sze, mniejsze, z amerykańską duszą. Tam turysta ginie w tłumie mieszkańców, nie odwrotnie. To miłe i bardzo ważne w podróży, bo daje poczucie uczestniczenia w czymś innym, ciekawym, głębszym. Człowiek czuje się gościem, a nie panem. Bieda Domi-nikany wymusza inną relację. Turystę nosi się na rękach, pod tury-stę się buduje, pod turystę się gotuje. Zjechałem kilkaset kilometrów wypożyczonym na lotnisku w San-to Domingo samochodem. Od stolicy, przez Boca Chica, San Pe-dro de Macorís, Miches, Higüey, do Punta Cana. Znałem z Maroka drogowy bajzel Arabów. Tę groźną dowolność ruchów, prędkości, nagłą zmianę pasów, pierwszeństwa. Ale trzymilionowe Santo Domingo bywa wielokrotnością tego chaosu wydalaną w tonach spalin. Można to serce Dominikany zobaczyć, ale ono nie porywa tak jak portorykańskie San Juan czy stolica Meksyku. Po Santo Do-

After the �rst sentence you are about to read, you will have three choices: you can beg to land, you can ignore me or you take my experience to heart. The example of tourist heavens like Kenya, Egypt and Lebanon proves that times are tough and a great holi-day can very quickly turn into a survival course. The same is true of the Caribbean. You can shut yourself away behind massive hotel walls or you can step outside and really get a taste of the life there. The latter is the more di�cult option, but the risk is well worth it. This is the option I took and I remember my holiday as a special venture, not just another trip. The Dominican Republic is certainly no paradise. Anyone who tries to tempt you there with a distorted picture of white beaches, cheap booze and colourful food should be made to carry a fruit tray on his head – like Dominican children. A population of ten million and an unemployment rate of 15 per cent. Poverty, tra�c chaos and squalor, and the place is not safe at night. Welcome to the Caribbean. I don’t complain. I even �nd it intriguing. What I am sharing with you are the experiences of a traveller and not a tour-ist sprawled across a sunlounger in a nice crisp T-shirt. If you have ever dreamt of the Dominican Republic, there will be no shortage of people eager to dust you with golden powder and take all your cares away. Agree, if you like living in a ghetto. I didn’t plan my trip to the Dominican Republic. I was visiting Puerto Rico which is an hour’s �ight away. Puerto Rico is in the Caribbean, too, but it could not be more di�erent. It is smaller, quieter and has an American feel. This is a place where tourists are swallowed up by crowds of locals, not the other way round. It’s a pleasant and im-portant travel experience as it gives you a sense of taking part in something di�erent, interesting and profound. You feel like a visitor, not an overlord. The poverty of the Dominican Republic disturbs this relationship. Tourists are revered. I drove hundreds of kilometres in the car I rented at the airport in Santo Domingo. I left the capital to visit Boca Chica, San Pedro de Macorís, Miches, Higüey and Punta Cana. I was already familiar with road mayhem from my experience in Morocco – the danger-ous freedom of movement, sudden lane changes, speeding, and loosely interpreted right of way. But Santo Domingo, with its pop-ulation of three million, is many times worse and has tonnes of exhaust gases to boot. By all means visit the Dominican capital, but you won’t �nd it as captivating as San Juan in Puerto Rico or Mexico City. Take a walk around Santo Domingo, but don’t waste too much on it. Take a look at the cathedral (women are not al-lowed inside), the cigar museum opposite the church, the old houses in the centre and the dozens of kilometres of heavy cables suspended on wooden poles that �ank every road. And then set o� for somewhere more interesting.On the road, I inevitably fall into the time trap. I �nd my base, rent a car and… want too much. Looking at the unfolded road map, I underestimate the distance and try to visit every part of the country. Recently, in Canada, I met a couple of sixty-something ©

HEM

IS/E

AST

NEW

S, S

IME/

FREE

POPR

ZED

NIE

STR

ON

Y/PR

EVIO

US

PAG

ES: D

AVI

DE

SCA

GLI

OLA

/PA

RALE

LLO

ZERO

/CZ

ARN

Y KO

T


21

© H

EMIS

/EA

ST N

EWS,

SIM

E/FR

EEPO

PRZE

DN

IE S

TRO

NY/

PREV

IOU

S PA

GES

: DA

VID

E SC

AG

LIO

LA/P

ARA

LELL

OZE

RO/C

ZARN

Y KO

T

Mano Juan to rybacka wioska na rajskiej wyspie Saona.

Mano Juan is a � shermen’s village on the beautiful island Saona.

Mali mieszka˜cy miasteczka Sánchez na

półwyspie Samaná. The little inhabitants of

Sánchez town in the Samaná peninsula.

JAROSŁAW KUŹNIAR– dziennikarz związany z TVN24. Od 2007 r. gospodarz porannej audycji Wstajesz i wiesz w TVN24. Karierę zaczynał w radiowej Trójce, potem było Radio Zet, TVN24, TVN. Dwukrotny laureat nagrody Wiktora – w kategorii największe odkrycie telewizyjne roku (2008) i w kategorii prezenter telewizyjny (2013). Ponadto dwukrotnie nominowany do tej nagrody. Obecnie jest również autorem tygodnika Wprost. / A journalist working for TVN24. Since 2007 he has been the anchor of the Wstajesz i wiesz morning show on TVN24. He began his career in journalism in the “Trójka” public radio station, then went on to work for Radio Zet, TVN24 and TVN. He won the Wiktor awards for the Debut of the Year (2008) and Television Anchor (2013). He is currently a collaborator of Wprost weekly.


22


© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S

mingo pospacerujcie, ale nie traćcie zbędnie czasu. Zerk nijcie na katedrę (kobiet nie wpuszczą), muzeum cygar vis-à-vis kościoła, kamienice w centrum i dziesiątki kilometrów ciężkich kabli wiszą -cych na drewnianych słupach przy każdej drodze. Później wyjedź -cie, bo ciekawiej jest poza stolicą.W czasie takich wypraw zawsze wpadam w pułapkę czasu. Znaj -duję bazę, wynajmuję auto i… zbyt wiele chcę. Rozłożona mapa drogowa tak bardzo skraca dystanse, że masz ochotę być w każ -dym zakamarku duszy danego kraju. Ostatnio w Kanadzie spotka -łem parę 60-letnich Australijczyków, którzy od kilku lat są w po -dróży dookoła świata pikapem. Mówią: „ Chcieliśmy być w Meksyku trzy tygodnie, zostaliśmy trzy miesiące. Wiesz, te odległości…”. Wiem, kusi. Na Dominikanie moją bazą był bungalow w Boca Chi-ca, 50 km od stolicy. Szukałem większej swobody, niż daje hotel. Południowo-wschodnie wybrzeże, które oglądałem miasteczko po miasteczku, było wyludnione. Woda, która w czasie przypływu podmywała nierówny brzeg, nie była zachęcającego koloru. Pia -sek wszystko psuł, nie miałem ochoty się zanurzyć. Wolałem sie -

Australians who had been touring the world in their pickup truck for several years. She was the dreamer, and he was the driver and navigator. They said, “We wanted to spend three weeks in Mexico and ended up staying three months. You know, those distances.” Yes, I do. They can be tempting. My base in the Dominican Repub-lic was a bungalow in Boca Chica, 50 kilometres from the capital. Along the southeast coast, I visited one town after another that appeared to be deserted. The water that came up against the uneven shoreline at high tide did not have an inviting colour. It might have been the sand, but I was de�nitely not tempted to go for a swim. I stayed on the shore with a meat-�lled pastry in one hand and a book in the other, occasionally taking a sip of beer or rum with fresh coconut milk. I am not writing this as a haughty European who expects the beach to be manicured every day. Caribbean cities are not the acme of architectural sophistication or comfort – merely ramshackle add-ons to the sea. But their short-comings are quickly forgotten as you soak up the local ambience. In fact, these settlements hardly qualify as cities – untidy sprawls

W czasie takich wypraw zawsze wpadam w pułapkę czasu. Mam ochotę być w każdym zakamarku duszy danego kraju. On the road, I inevitably fall into the time trap. I always want to visit every nook and cranny of the given country’s soul.

Wizyta w restauracji El Conuco w Santo Domingo jest obowiązkowa dla turysty. Można tu zobaczyć charakterystyczny taniec z butelką. A visit to the El Conuco restaurant in Santo Domingo is a must. One of its top attractions is the bottle dance performed between the tables. W parku narodowym

Armando Bermúdez znajduje się najwyższy

szczyt Karaibów Pico Duarte.

The highest mountain in the Caribbean. the Pico Duarte is located in the

Armando Bermúdez National Park .


23

E

Mona Passage

O C E A N A T L A N T Y C K I

M o r z e K a r a i b s k i eIsla Saona

Płw. Samaná

La Romana

50 km

Santo Domingo

Santiago

Punta Cana

Miches

BocaChica

Las Terrenas

Higüey

Cabarete

Mano Juan

Sánchez

HAITI

PORTORYKO

San Pedrode Macorís

H a i t iPico Duarte3175

Płw. Samaná

50 kmMichesMiches

AMERYKAPOŁUDNIOWA

AMERYKAPÓŁNOCNA

RÓWNIK

ATLANTYCKI OCEAN

© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S

REKLAMA

dzieć na brzegu z mięsnym racuchem w jednej ręce, książką w drugiej i zapijać to piwem lub mieszanką rumu ze świeżym mle-kiem kokosowym. Piszę to bez wyniosłości Europejczyka, które-mu plaże zawsze rano ktoś sprzątnie.Karaibskie miasta to nie jest szczyt � nezji architektonicznej i kom-fortu. One są dodatkiem do morza – rozklekotane, zapuszczone, ale chłoniesz je na miejscu w sposób, który pozwala ci zapomnieć o niedoskonałościach. Zresztą często nawet trudno to nazwać miastem – kilka luźno stojących bud, niewiele większych niż stare betonowe przystanki PKS rozrzucone po polskich wsiach. Poma-lowane najbardziej pstrymi kolorami świata są miłą przerwą

of scattered shacks. But dcorated in the most garish colours, they made a pleasant interlude during my journey. Inside, the stench of burnt frying oil, a ventilator, a fridge and an old jukebox. Rum broadens the smile and dulls the sense of beauty. And I loved it.The Dominican Republic has fairly good roads but no road signs. You cannot � nd your way around the country without a compass – especially if you drive too far away from your base and have to return after sunset. Heading east, the city of Higüey did not regis-ter as I passed through it. It seemed to be traversed by a straight road that would be easy to � nd hours later. This was either a mis-take or the city’s revenge on me. Some roads are one-way and you can get lost in no time. The colours of the houses which were to have served as landmarks were altered by the street lights. This was probably the � rst time I felt afraid instead of angry. I was afraid of what the young boys outside, in their baggy pants and ban-danas, and for whom the day begins after dusk, might have in mind. I drove slowly, desperately looking for a sign. In vain. They all invited me to turn towards them, driving the wrong way. They waved to me like the girls in the red light district in Amsterdam.I didn’t trust them. I � ed from the city like a smuggler chased by police sirens. I next headed for Punta Cana. I don’t like mass tourism and pam-pering hospitality. But I was keen to see this place of pilgrimage


24

© L

AIF

/CZ

ARN

Y KO

T, H

EMIS

/EA

ST N

EWS


w podróży. Wewnątrz smród wysmażonego oleju, wiatrak, lodów -ka i stara szafa grająca. Rum wszystkim tu wyostrza uśmiech i stę -pia poczucie piękna. I to jest piękne. Dominikana ma całkiem dobre drogi. Ale kompletnie pozbawio-ne drogowskazów. Tak jak kiedyś gubiłem się w czarnogórskim Durmitorze, bo znaki pisane były tylko cyrylicą, tak tutaj nie da się jeździć bez kompasu. Szczególnie kiedy zapędzisz się za daleko od bazy i musisz wracać po zachodzie słońca.Jadąc na wschód, miasto Higüey minąłem bez zachwytu. Wyda-wało mi się, że przecina je prosta droga, którą bez trudu odnajdę za kilkanaście godzin. To był błąd albo odwet miasta na mnie. Jed -nokierunkowość niektórych tras sprawia, że gubisz się jak w labiryncie. Kolory kamienic, które miały być punktami orientacyjnymi, zmienia światło lamp (o ile świecą). Po raz pierwszy chyba nie tra�ł mnie szlag, ale obleciał strach. Że ci młodzi chłopcy na zewnątrz w szerokich spodniach i opaskach na głowach, dla których prawdziwe życie zaczyna się po zmroku, nie mają dobrych intencji. Jechałem wolno, szukając ja -kiegokolwiek drogowskazu. Daremnie. Ale oni ma-

for millions of tourists from all around the world. The road to the city had many surprises in store. Instead of reaching the ocean stretching to the horizon, I found myself going through hectares of �elds. Something was wrong. I was lost. Hunger made me even more impatient. It was afternoon and I was reluctant to experi-ment with the local fast food. The only roadside food available was pastry stu�ed with vegetables and meat. This is tossed into a deep fryer at dawn, and later heated for hours. I could not have got lost in a worse place. Even today I remember the moment when galloping horses appeared at the end of a tortuously twisty road, and I was later slapped around the face by a gust of warm

W prowincji Puerto Plata każda wioska ma arenę do walk kogutów.

In the Puerto Plata Province every village has got its arena for cock �ghts.

NOW OPEN

located just 1 km from International Warsaw Airport

free shuttle bus services

116 comfortable and well equipped rooms

fitness center, work zone, parking and underground garage

24/7 snack bar

47 sq meeting room

It you’re not satisfied, we don’t expect you to pay. That’s 100 % Hampton GuatanteeTM.

17 Stycznia 39F Street, 02-148 Warsaw, Poland+48 22 204 18 00 [email protected]

Hampton by Hilton Warsaw Airport

TM

Hampton_kalei 190x119.5.indd 1 10/9/13 2:07 PM

Plaża Las Terrenas na półwyspie Samaná.. Las Terrenas Beach, Samaná Peninsula.


© L

AIF

/CZ

ARN

Y KO

T, H

EMIS

/EA

ST N

EWS

wind from the sea blowing through an open window. It was the most beautiful beach I had ever seen. Wild, long, broad and inti-mate despite the presence of other people. A young man holding a machete was walking towards me. I felt unnerved. It turned out he was looking for people who would pay him to climb a palm tree to get a coconut and chop it up in front of them. It wasn’t sunny or warm, but I would never swap the pleasure of sitting there for what happened to me two hours later. Punta Cana is a tourist Alcatraz which traps the sense of the jour-ney – space and freedom. A huge stretch of land divided and sold by plots. The waterfront is lined solid with identical hotels for people who want to see the Dominican Republic from behind bars. You need a pass to access the beach in Punta Cana. But I didn’t drive all the way here to look at a closed gate. I pretended to be a holidaymaker who had rented a car and escaped paradise to see real life, but lost my nerve and was now sorry and humbly

REKLAMA

NOW OPEN

located just 1 km from International Warsaw Airport

free shuttle bus services

116 comfortable and well equipped rooms

fitness center, work zone, parking and underground garage

24/7 snack bar

47 sq meeting room

It you’re not satisfied, we don’t expect you to pay. That’s 100 % Hampton GuatanteeTM.

17 Stycznia 39F Street, 02-148 Warsaw, Poland+48 22 204 18 00 [email protected]

Hampton by Hilton Warsaw Airport

TM

Hampton_kalei 190x119.5.indd 1 10/9/13 2:07 PM

chali do mnie, zachęcali, żebym skręcił w ich stronę, pod prąd. Nie zaufałem im. Uciekałem z tego miasta jak przemytnik, który słyszy za sobą policyjne syreny.Moim celem było Punta Cana. Nie lubię masowej turystyki i no-szenia wszystkich w lektyce. Chciałem jednak zobaczyć miejsce pielgrzymek milionów turystów z całego świata. Droga tam, niby prosta, ciągle zaskakiwała. Zamiast patrzeć na wodę po horyzont, przedzierałem się przez hektary pól. Coś było nie tak. Za długo to trwało. Zabłądziłem. Głód potęgował zniecierpliwienie. Było już po południu, nie chciałem ryzykować z dominikańskim fast foodem. Przy drodze nie kupisz tam jednak nic innego niż fawor-kowe ciasto napchane warzywami i mięsem, wrzucone do głębo-kiego oleju o świcie, a później leżące godzinami pod silną żarów-ką, żeby udawać świeżość.Piękniej jednak nie można było się zgubić. Do dziś pamiętam mo-ment, kiedy na końcu niezwykle pokręconej drogi najpierw poja-wiły się konie w galopie, a później przez otwarte okno uderzył we mnie ciepły i silny wiatr od mo-rza. To najpiękniejsza plaża, jaką widziałem. Dzika, długa, szeroka i mimo obecności ludzi intymna. Nawet młody facet z maczetą idący w moją stronę nie robił wrażenia. Szukał ludzi, którzy zapłacą, żeby wdrapał się na palmę, ściął kokos i rozłupał go

LOT realizuje czartery w sezonie zimowym między innymi na Dominikanę. / In the winter season LOT is o� ering charter � ights to numerous destinations including the Dominican Republic.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO


26


© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

przy tobie. Nie było słonecznie ani ciepło, ale przyjemności siedze -nia tam nie zamieniłbym na to, co spotkałem 2 godziny później.Punta Cana to turystyczne Alcatraz. Tam uwięziony jest sens po -dróży – przestrzeń i wolność. Przepiękny teren podzielony na gi -gantyczne działki i sprzedany. Mur w mur wybudowano hotele dla ludzi, którzy skuszą się na Dominikanę zza krat. Kto nie ma prze -pustki, w Punta Cana nie dotknie wody. Ale nie po to jechałem cały dzień, żeby powąchać szlaban i odejść. Skutecznie udawałem klienta, który wynajął auto i uciekł z raju, żeby zobaczyć prawdzi -we życie, ale przestraszył się, przeprasza i pokornie wraca. Udało się. Po 3 km jazdy dotarłem do ekskluzywnego osiedla nowych kamienic, gdzie z salonu na parterze schodziło się na prywatny pomost i wsiadało do osobistego jachtu. Kiedy brakowało rumu na łodzi, można było przejść na sztuczną plażę, gdzie wywrotki zwiozły cały biały piasek Dominikany. Było przerażająco pusto. Fotogra�e w turystycznych folderach kuszą – jedziecie po roz -kosz. Niczym to czułe oszustwo nie różni się od wynajmowania mieszkania na podstawie zdjęć: łoże małżeńskie jest, ale po zsu -nięciu dwóch węższych kanap, kuchnia robi się widna dopiero pod stuwatową żarówką, do łazienki wchodzi się po odsunięciu szafy, a cisi starsi sąsiedzi mają właśnie u siebie czworo hardcoro -wych wnucząt. Dominikana to kontrast. Zmniejszy go tylko rozsą -dek podróżników. ☐

returning. It worked. Three kilometres later, I reached a plush com-plex of new housess where a �rst �oor living room takes you straight on to a private pier and your own private yacht. The arti�-cial beach made of tonnes of powder white sand was empty. The tourist brochures make it plain enough – you come here to have a good time. This tender lie is no di�erent than renting an apartment you’ve only seen in pictures: there is a king size bed but it’s made of two narrow ones, the kitchen is bright but only after you’ve switched a 100 watt light on, you can access the bathroom but you have to move the wardrobe, etc. The Dominican Republic is a country of contrasts. A reasonable minded traveller is able to diminish them. ☐

Miasto Cabarete założył w 1835 r. plantator z Florydy Zephaniah Kingsley.

The city of Cabarete was founded by a plantation owner from Florida, Zephaniah

Kingsley, in 1835.

W Santo Domingo. Santo Domingo.

© B

E&W

, HE

MIS

/EA

ST N

EWS


www.iq-sport.pl

POLSKA MARKA W KLASIE PREMIUM

IMAGEOWA 190_249.indd 1 2013-10-10 21:49:37

28

P O L S K I E P R Z E B O J E Polish Hits

© F

ORU

M (5

), PA

P (2

), G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, SH

UTT

ERST

OC

K

Światła, muzyka, widownia wypełniona po brzegi. Na scenie te-atru w Göteborgu wystawiana jest właśnie sztuka według Lubie-wa Michała Witkowskiego. – To jest świetne uczucie, gdy widzę, że czytelnicy mojej książki w innym języku zrozumieli ją – mówi pisarz. Lubi jeździć na spotkania autorskie do Izraela – tam jest zawsze gorąca atmosfera. W Czechach spotkał fanów, którzy wy-brali się nad polskie morze, by zobaczyć, jak Lubiewo wygląda naprawdę. Tak dzieje się coraz częściej. Mariusz Szczygieł jest gwiazdą w Cze-chach – jego Gottland i Zrób sobie raj były już wielokrotnie wzna-wiane, dwa teatry wystawiają sztukę według Gottlandu, a niedaw-no prawa do książki kupił producent filmowy. We Włoszech, gdzie zdobywa coraz większą popularność, ukazał się również jego Ka-prysik. Doceniają go Francuzi. Janusz Leon Wiśniewski i Joanna Chmielewska mają rzesze fanów w Rosji i na Ukrainie. Prawa do nowych książek Olgi Tokarczuk i Andrzeja Stasiuka zagraniczni wydawcy kupują „w ciemno”, bo to autorzy, którzy mają stałe gro-no czytelników. Gdy w 2010 r. w Polsce ukazała się biografia Ry-szarda Kapuścińskiego autorstwa Artura Domosławskiego, agenci innych pisarzy mieli kłopot. Na międzynarodowych targach nikt nie chciał rozmawiać o ich ofercie, pytano tylko o Kapuściński. Non-fiction.

Lights, music, full house. The play based on Michał Witkowski’s book Lovetown is is being staged at a theatre in Gothenborg. “It’s a great feeling to see that people who have read a foreign language version of my book understand it”, he says. Witkowski likes book signings in Israel, as the discussions can get really heated. And he has met fans from the Czech Republic who have actually been to the Polish coast to see the real Lovetown. Polish writers are breaking into the international literary scene. Mariusz Szczygieł enjoys star status in the Czech Republic. His Gottland and Make Yourself Paradise have been reprinted several times, two theatres are adapting Gottland into a stage play, and a film producer recently acquired rights to the novel. He has had his Caprice published in Italy where his popularity is soaring. The French have taken to his writing, too. Janusz Leon Wiśniewski and Joanna Chmielewska have legions of readers in Russia and Ukraine. Publishers are buying the rights to new books by Olga Tokarczuk and Andrzej Stasiuk on spec, because these authors have armies of devoted fans. The literary agents of other writers found it hard when Artur Domosławski’s biography of Ryszard Kapuściński came out in Poland in 2010. No one wanted to review their portfolios at international book fairs – all the questions cen-tred around Kapuściński non–fiction.

LEM I KAPUŚCIŃSKI TO NAJCZĘŚCIEJ TŁUMACZENI NA JĘZYKI OBCE POLSCY PISARZE. DOGANIAJĄ ICH OLGA TOKARCZUK I ANDRZEJ STASIUK. REPORTERZY MARIUSZ SZCZYGIEŁ I JACEK HUGO-BADER MAJĄ WIERNE GRONO ODBIORCÓW. / LEM AND KAPUŚCIŃSKI ARE THE MOST TRANSLATED POLISH WRITERS, BUT OLGA TOKARCZUK AND ANDRZEJ STASIUK ARE HOT ON THEIR TRAIL. JOURNALISTS MARIUSZ SZCZYGIEŁ AND JACEK HUGO-BADER HAVE THEIR DEVOTED READERS, TOO. TEKST/BY: Aleksandra Boćkowska

Znalezione w tłumaczeniu Found in translation

028_KA_11_Polskie Przeboje12345.indd 28 13-10-17 17:39

© F

ORU

M (5

), PA

P (2

), G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, SH

UTT

ERST

OC

K

29

Znalezione w tłumaczeniu Found in translation 1. Witold Gombrowicz – w 1968 r. brany pod

uwagę jako kandydat do Nagrody Nobla. 2. Marek Krajewski – najgłośniejszy w Polsce autor kryminałów. 3. Sylwia Chutnik – pisarka i działaczka społeczna. 4. Wojciech Tochman – jeden z najczęściej tłumaczonych na języki obce reporterów. 5. Andrzej Stasiuk – jego twórczość zdobyła uznanie na całym świecie. 6. Czesław Miłosz – jego dzieła przełożono na 44 języki. 7. Olga Tokarczuk – ceniona przez krytykę i czytelników. 8. Sławomir Mrożek – dramaturg o światowej popularności.

1. Witold Gombrowicz – in 1968 considered as a serious candidate for the Nobel Prize. 2. Marek Krajewski – Poland’s best crime novel writer. 3. Sylwia Chutnik – writer and activist. 4. Wojciech Tochman – one of the most translated reporters. 5. Andrzej Stasiuk – his work is acclaimed all over the world. 6. Czesław Miłosz – his work was translated into 44 languages. 7. Olga Tokarczuk – well received by both critics and readers. 8. Sławomir Mrożek – world-famous playwright.

1

6

2

7

3

8

4 5


30


©FO

RUM

, AG

ENCJ

A G

AZE

TA, G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, SH

UTT

ERST

OCK

Czesław Miłosz był politycznym emigrantem. Dopiero Nagroda Nobla z 1980 r. umożliwiła publikację jego książek w kraju.

Czesław Miłosz was a political emigrant.Only after he won the 1980 Nobel prize could his books be published in Poland.

– Zainteresowanie polską literaturą rośnie – zapewnia Ewa Woj-ciechowska, koordynatorka Programu Translatorskiego ©PO-LAND, w ramach którego Instytut Książki dofinansowuje tłuma-czenia polskiej literatury pięknej na języki obce. – W 2004 r. wpłynęło 117 wniosków o dotację, w ubiegłym roku – 207, a w tym tylko do września – 200. W czołówce wydawanych za granicą Polaków od lat utrzymują się współcześni klasycy – Stanisław Lem, Ryszard Kapuściński, Witold Gombrowicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert i Sławomir Mrożek. Rekordzistą jest Tadeusz Różewicz – jego utwory przełożono na 49 języków. – Liczba tłumaczeń to jedno. Ważne jest, by jak najmniej mieć tłu-maczeń „martwych”, czyli takich, które w ogóle nie zaistniały na rynku – mówi Michał Witkowski (tłumaczony na 30 języków). On nie przebił się na rynku niemieckim, a w Finlandii, choć o Lubiewie pisa-no na pierwszych stronach gazet, książka, jak mówi, „zdechła”.

“Interest in Polish literature is on the rise”, says Ewa Wojciechowska, coordinator of the ©POLAND Translation Programme, which was launched by the Book Institute to subsidise translations of Polish fiction into foreign languages. “We received 117 applications for subsidies in 2004, 207 last year and 200 up until September this year.” Modern classics, including Stanisław Lem, Ryszard Kapuściński, Witold Gombrowicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbig-

niew Herbert and Sławomir Mrożek have been the most popular Polish authors published abroad for many years. Poet Tadeusz Różewicz, who has been translated into 49 languages, holds the record. “The number of translations is one thing. But it’s important to minimise the number of “dead” translations, i.e. those that never make it on the market”, adds Witkowski (translated into 30 language). Recognition has so far eluded Wit-kowski on the German market, and although his Lovetown made the front page of the papers in Finland, the book, as he puts it, “died”. Wojciechowska argues that the average print run of Polish books abroad ranges from 1,000 to

30

przebił się na rynku niemieckim, a w Finlandii, choć o Lubiewie pisa-no na pierwszych stronach gazet, książka, jak mówi, „zdechła”.

Modern classics, including Stanisław Lem, Ryszard Kapuściński, Witold Gombrowicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbig-

niew Herbert and Sławomir Mrożek have been the most popular Polish authors published abroad for many years. Poet Tadeusz Różewicz, who has been translated into 49 languages, holds the record. “The number of translations is one thing. But it’s important to minimise the number of “dead” translations, i.e. those that never make it on the market”, adds Witkowski (translated into 30 language). Recognition has so far eluded Wit-kowski on the German market, and although his Lovetown made the front page of the papers in Finland, the book, as he puts it, “died”. Wojciechowska argues that the average print run of Polish books abroad ranges from 1,000 to

Wiersze Wisławy Szymborskiej s° niełatwym wyzwaniem dla tłumaczy. The poems of Wisława Szymborska are quite a challenge to translate.


Osiągaj wysokipułap zyskówRachunek inwestycyjny, fundusze inwestycyjne,produkty strukturyzowane, złoto inwestycyjne,lokaty, konto oszczędnościowe - w RaiffeisenPremium Banking wszystko to jestna wyciągnięcie ręki.

Wejdź na raiffeisenpolbank.com

Osiągaj wysokipułap zyskówRachunek inwestycyjny, fundusze inwestycyjne*, produkty strukturyzowane, złoto inwestycyjne,lokaty, konto oszczędnościowe – w RaiffeisenPremium Banking wszystko to jestna wyciągnięcie ręki.

Wejdź na raiffeisenpolbank.com

* Inwestycje w instrumenty finansowe nie są zobowiązaniem ani nie są gwarantowane przez Raiffeisen Bank Polska S.A. Instrumenty finansowe są obarczone ryzykiem inwestycyjnym, co oznacza możliwość栵otrzymania negatywnego wyniku finansowego z tej inwestycji (łącznie z możliwością utraty części lub całości zainwestowanego kapitału). Historyczne wyniki inwestycyjne nie stanowią gwarancji osiągnięcia podobnych wyników inwestycyjnych w przyszłości.

RF_Prasa kalejdoskop_190x249.indd 1 9/13/13 4:40 PM

32

3,000 copies. “I’m talking about fiction here. More copies of com-mercially successful books are printed, but we don’t subsidise these translations”, she says. “Getting a Polish book published abroad is not all that hard. The real challenge is finding a publisher that can provide distribution and press releases”, says Magdalena Dębowska, co-owner of Karakter publishing house. Dębowska has been a foreign rights manager for 11 years – six at Znak publishing house, and five as an independent literary agent representing approx. 40 writers, includ-ing Andrzej Stasiuk, Mariusz Szczygieł, Jacek Hugo-Bader, Wojciech Tochman, Olga Tokarczuk and Sylwia Chutnik. “It’s arduous work. I send hundreds of submissions a year and land a few dozen deals. But it gives me enormous satisfaction”, she says. For instance, she was excited when a Spanish publisher agreed to publish Wojciech Tochman’s Like Eating a Stone. “Spanish publishers have not been buying all that many foreign translation rights since the crisis began. But in this case, they thought the book was excellent and just had to be released.” It took Dębowska quite a while to land an English publisher for Szczygieł’s Gottland. “I had a lot of enquiries, but it was eight years before I got to sign a deal – with Melville House”, she recalls. This is a New York publisher whose portfolio features Hannah Arendt and Imre Kertesz as well as the Polish

Ryszard Kapu˜ci°ski – najwybitniejszy pisarz w˜ród polskich reporterów.Ryszard Kapuściński – the most outstanding wirter among Polish reporters.

Ewa Wojciechowska z Instytutu Książki przyznaje, że średni nakład polskich książek za granicą waha się między 1000 a 3000 egzem-plarzy: – Mówię o literaturze pięknej. Nakłady książek komercyj-nych są wyższe, ale tych tłumaczeń nie dofinansowujemy. – Nie jest sztuką wydać polską książkę za granicą. Sztuką jest zna-leźć wydawcę, który zapewni dystrybucję i recenzje w prasie – za-znacza Magdalena Dębowska, współwłaścicielka wydawnictwa Karakter. Sprzedażą praw autorskich zajmuje się od 11 lat – przez sześć w wydawnictwie Znak, od pięciu jako niezależna agentka. Reprezentuje około 40 pisarzy, m.in. Andrzeja Stasiuka, Mariusza Szczygła, Jacka Hugo-Badera, Wojciecha Tochmana, Olgę Tokar-czuk, Sylwię Chutnik. – To żmudna praca. Wysyłam rocznie kilka-set ofert, finalizuję kilkadziesiąt. Ale satysfakcja bywa ogromna – opowiada. Na przykład wtedy, gdy zgłasza się hiszpański wy-dawca z wiadomością, że chce wydać książkę Wojciecha Tochma-na Jakbyś kamień jadła. Odkąd trwa kryzys, Hiszpanie bardzo rzad-ko kupują prawa do tłumaczeń. W tym wypadku uznali, że książka jest tak dobra, że trzeba ją wydać. Dla Gottlandu Szczygła długo szukała anglojęzycznego wydawcy.– Zgłaszało się wielu, ale umowę podpisałam dopiero po ośmiu


Stanisław Lem jest w czołówce wydawanych za granicą Polaków. Stanislaw Lem is among the most published Polish authors abroad.

© F

ORU

M (2

), A

GEN

CJA

GA

ZETA

, SH

UTT

ERST

OC

K


Name Allowance Price How to buy ? Validity

Internet 500 MB 500 MB 10 zł Dial

*139*5202#30

days

Lycamobile11_K_15.10_J.indd 1 10/16/13 12:48:00 PM

34


© F

ORU

M, A

GEN

CJA

GA

ZETA

(2),

SHU

TTER

STO

CK

latach – z Melville House – mówi. To nowojorskie wydawnictwo, które w portfolio ma m.in. Hannah Arendt i Imre Kertésza, a z Po-laków Marka Hłaskę i Marka Krajewskiego. Krajewski, swoją drogą, to też nasz poważny produkt eksportowy. Jego stylowe krymina-ły przetłumaczono już na 18 języków. – Coraz większym zainte-resowaniem cieszą się też książki Zygmunta Miłoszewskiego – mówi Ewa Wojciechowska. – Chciałbym zaistnieć za granicą, stanąć na półce w pobliżu Artu-ra Péreza-Reverte – przyznaje autor m.in. serii kryminałów o pro-kuratorze Szackim i wydanej w lecie bestsellerowej powieści Bezcenny. – To wyzwanie, bo każdy kraj ma swoją literaturę gatun-kową, więc by się przebić, trzeba być więcej niż średnim. Dwa lata temu w holenderskiej sieci księgarni pojawiły się torby ozdobione grzbietami książek. Wśród takich tuzów jak José Sara-mago, Dave Eggers czy Jan Siebelink znalazł się Michał Witkowski ze swoim Lubiewem. Polscy pisarze liczą się już na europejskim rynku. Trzymamy kciuki, by na nim rządzili. ☐

writers Marek Hłasko and Marek Krajewski. By the way, Krajewski is a valuable Polish export. His period crime stories have been trans-lated into 18 languages. “Zygmunt Miłoszewski’s novels are also becoming a hot commodity”, says Wojciechowska. “I would like to become popular abroad and see my books sharing shelf space with Arturo Pérez-Reverte”, says Miłoszewski, whose highly acclaimed The Priceless was published this summer. “This is going to be a real challenge because every country has its own genre literature and you have to be way above average to make it elsewhere.” Two years ago, a Dutch bookstore chain released bags with print-on book spines. Michał Witkowski’s Lovetown appeared alongside such classic writers as José Saramago, Dave Eggers and Jan Siebe-

link. Polish writers are already a force to be reckoned with on the European market. Now let’s see whether they can con-quer it. Fingers crossed. ☐

ŻYCIE BEZ OKULARÓW CZY SZKIEŁ KONTAKTOWYCH? / IS LIFE WITHOUT GLASSES OR CONTACT LENSES POSSIBLE?Jest to możliwe dzięki laserowej korekcji wzroku przeprowadzanej w Centrum Okulistycznym ArtLife. Nowoczesne bezbolesne metody korekcji, wieloletnie doświadczenie, badanie kwalifikacyjne i zabieg jednego dnia – to tylko niektóre argumenty, by pozbyć się ograniczeń i spełnić swoje marzenia. I móc przeczytać najdrobniejszy druk. www.artlife.com.pl / It is, thanks to laser vision correction surgeries performed at the ArtLife Ophtalmology Center. State-of the-art painless methods of vision correction, many years of experience, a qualifying examination and the surgery all in one day. These are just some of the arguments that speak in favour of doing away with limitations and making your dreams come true. And being able to read the small print. www.artlife.pl/en/

Od lewej: Michał Witkowski, Mariusz Szczygieł, Zygmunt Miłoszewski. Left to right: Michał Witkowski, Mariusz Szczygieł, Zygmunt Miłoszewski.


36

K U C H N I A Cuisine

© M

.P.

Polish Independence Day, which is cel-ebrated on 11 November, coincides with a famous culinary festival. In the Catholic liturgical calendar, this is the feast day of St Martin of Tours, one of whose attributes is the goose. Delicious goose dishes are therefore served throughout Europe on this day. This bird is also gaining popularity in Poland and several breeders have been campaigning to get us to eat goose meat on St Martin’s Day, but there is still a great deal of incomprehensible reluctance to include this meat in our diet. The goose is a regular feature on the “U Fukiera” menu – always roasted in one piece, always scrumptious, crispy on the outside and delightfully tender on the inside. Contrary to the practice in other countries, Polish geese are raised on pastures. Our geese are organic in every sense of the word. No wonder the Germans see a Polish goose as the epitome of pros-perity and a beautiful dream. Goose meat prepared the German way owes its unique �avour to mugwort, a herb rarely used in Poland. Mugwort adds a magical �avour and aroma, and gives a refreshing twist to its natural fatness, although the Polish goose is by no means a fat fowl. The best known (and most highly valued) geese are bred in Kołuda Wielka, near Inowrocław, and in Reklin, in the Wielkopolska region. If you’d like to try a Polish goose on St Martin’s day I suggest roasting the bird in mustard. The mustard needs to have a powerful �avour like Dijon mustard. After an hour in the oven, the goose will begin to turn brown and the fat will be extruded. Mix it with mustard, chopped lovage leaves, young celery and grated onion. Add a pinch of salt and pour the sauce over the meat. Roast it for another two hours. And if you fancy a stu�ed goose, use a �lling of �ne-milled buckwheat groats, egg whites, goose liver, roast onion, sea-soned with a pinch of pepper and nutmeg, and stu� the bird just before you roast it. ☐

Czas na gęśTime for geese

MAGDA GESSLER – restauratorka, autorka książek kucharskich, malarka. Prowadzi programy kulinarne w telewizji TVN. / Restaurateur, cook book writer, painter. She hosts culinary shows on TVN television station.

Narodowe Święto Niepodległości obchodzone w Polsce 11 li-stopada to również święto kulinarne – w liturgii katolickiej jest to dzień Marcina z Tours, a jednym z jego atrybutów jest gęś. W całej Europie serwuje się wtedy najpyszniejsze potrawy z gę-siny. Choć w Polsce gęś staje się coraz popularniejsza, a rozma-ite akcje hodowców zachęcają do spożywania gęsiny na świę-tego Marcina, nadal podchodzimy do tego mięsa z niezrozu- miałą rezerwą. U Fukiera gęś podawana jest znacznie częściej – zawsze pieczona w całości, chrupiąca z zewnątrz i rozkosznie delikatna w środku. Polskie gęsi, w przeciwieństwie do innych na świecie, hodowane są na wybiegach. Nasze stada są ekolo-giczne w najczystszym tego słowa znaczeniu. Nic dziwnego, że polska gęś na stole jest dla Niemców ucieleśnieniem dobroby-tu i pięknym marzeniem. Smak gęsi pieczonej po niemiecku zapewnia beifuss, czyli bylica. Nadaje mięsu magiczny aromat, odświeżając jego naturalną tłustość, choć polskie gęsi wcale do tłustych nie należą. Najbardziej znane (i uznane) hodowane są w Kołudzie Wielkiej pod Inowrocławiem i w wielkopolskim Re-klinie. Spróbujcie polskiej gęsi na świętego Marcina, przepisów

jest wiele – ja proponuję pieczoną w musztardzie. Ta musi być mocna, najlepiej dijon. Gdy po godzinie pieczenia gęś zaczyna się rumienić, a tłuszcz wytapiać, mieszamy go z musztardą, sie-kanymi liśćmi lubczyku, młodego selera, tartą cebulką, lekko solimy i tak utworzonym sosem polewamy mięso przez kolejne dwie godziny aż do upieczenia. Jeśli marzy nam się gęś faszero-wana, to przed upieczeniem napychamy ją farszem z kaszki krakowskiej, białka, gęsiej wątróbki, pieczonej cebuli z odrobiną pieprzu i gałki muszkatołowej. ☐

Hodowane na wybiegach polskie stada gęsi są ekologiczne

w pełnym tego słowa znaczeniu. Raised on pastures, Polish geese

are organic in every sense of the word.

036_KA_11_FelietonGessler12345.indd 36 13-10-17 16:23

FORMA PODĄŻA ZA FUNKCJĄ

NOWOŚĆ83 Harrit &SørensenSC

AN

WW

W.S

CAN

.DK

...a Jøtul Group Company Scan 83-1 Scan 83-2 Scan 83-4 Maxi

Za sukcesem nowego modelu Scan 83 stoi jeden z najsilniejszych duńskich zespołów projektowych, Harrit & Sorensen. Źródłem tego czystego i prostego projektu był szacunek zarówno dla funkcjonalności, jak i dla estetyki.

Każdy szczegół został dokładnie przemyślany. Półokrągłe, przeszklone drzwi miękko się domykają dzięki siłownikowi gazowemu. Zawsze chłodna klamka została umieszczona tak, aby uzupełniała prosty projekt. Model Scan 83 można wyposażyć w obrotową podstawę, dzięki której widać ogień niezależnie od tego, w którym miejscu pomieszczenia zamontowano piec.


038_KA_11_Kuchnia12345.indd 38 13-10-17 13:24

39

Od przepisów na rosoły rozpoczyna się słynne XVII-wieczne Compendium ferculorum Stanisława Czernieckiego, który tłumaczy: Weźmij materyją mięśną wołową albo cielęcą, jarząbka albo kuropa-twę, gołębie i cokolwiek mięśnego jest, co być może do rosołu goto-wano i zwierzyny wszytkie. Wymocz, wysoluj pięknie i ułóż w garnku, ociągniej. Ten zaś rosół, w ktorymeś ociągał, kiedy się podstoi, prze-cedź przez sito i wlej w tę materyją mięśną, włóż pietruszki, masła, przysól, odszymuj. A gdy dowre, daj gorąco na stół. Trzeba też wie-dzieć, że na każdy rosół włożyć co potrzeba, żeby wodą albo wiatrem nie śmierdział, to jest pietruszki albo kopru, cebule albo czosnku, kwiatu muszkatowego albo rozmarynu, albo całkiem pieprzu, według smaku albo upodobania, limonia też i rozmaryn żadnego nie oszpeci rosołu.Do dziś w wielu polskich domach jada się niedzielny „tęgi” rosół „z pozłotą”. „Nie oszpecą” rosołu także sparzona, utarta skórka z cytryny, pulpety z cielęciny, łazanki, kluski francuskie, podsma-żone prawdziwki. Klasycznym dodatkiem jest jajeczny makaron domowy typu nitki lub tzw. kluski royal z jajek ubijanych ze śmie-tanką i gotowanych na parze. Rosół można podawać z pokrojony-mi wytrawnymi naleśnikami, grzankami, kołdunami, kaszą manną ugotowaną na gęsto i pokrojoną w kostkę, ryżem, podsmażonymi warzywami oraz ziemniakami.Rosół to wywar mięsno-warzywny. Przyrządza się go z drobiu – najczęściej kury lub kurczaka, choć bywają rosoły z gęsi, kapłona, bażanta lub przepiórek, często z dodatkiem wołowiny albo barani-ny. Znany i ceniony jest także rosół z węgorzy, szczególnie mło-dych, a także z dziczyzny. Tzw. rosół staropolski lub królewski po-wstawał z mieszanego mięsa, w tym antrykotu i rostbefu, wątróbki cielęcej, kury i cielęciny. Dodatkiem były umyte grzyby namoczone w niewielkiej ilości przegotowanej wody i dodane do gotowania. Technik przyrządzania rosołu jest równie dużo co kucharzy i go-spodyń domowych. Niektórzy dodają przypalaną na ogniu cebulę, jedni robią wywar na kościach, inni dodają wątróbkę. Istotą rosołu ©

STO

CKF

OO

D/F

REE

Meat broth recipes open the famous 18th century Compendium feculorum written by Stanisław Czerniecki, who explains: “take meat – beef or veal, a hazel grouse or a partridge, pigeons and any other game, soak, drain, arrange in a pot and add water. Take stock, strain through a sieve, add to meat, and toss in parsley leaves, butter and salt. Remove scum, bring to boil and serve hot. Remember that every broth needs ingredients that mask the scent of game or water – parsley leaves or dill, onion or garlic, nutmeg, rosemary or pepper, depending on taste and prefer-ences. Lemon or rosemary will add taste to broth.”Nutritious broth with golden fat droplets is served in many a Polish household on a Sunday. And it is just as tasty with scalded and grated lemon rind, veal meatballs, square noodles, French dumplings or fried porcini mushrooms. The classic combination is broth served with home-made � ne egg noodles or “dumplings royal” made of eggs beaten with cream and steamed. Broth goes with � nely cut savoury pancakes, croutons, Lithuanian dumplings, cooked and diced semolina, rice, fried vegetables and potatoes.Broth is normally a poultry soup. Chicken is most common, al-though there are also goose, capon, pheasant and quail versions, often cooked with a slice of beef or mutton. Broths made from eels, especially young ones, and wild game, are also popular and prized dishes. Broth starts with a meat and vegetable stock. Old Polish or “royal” broth was made from mixed meats, including rib steaks, rump cuts, veal liver, chicken and veal. Additional ingredients included mushrooms soaked in a small quantity of boiled water. There are as many broth cooking schools as there are cooks and

SYMBOL DOMOWEJ KUCHNI. SYCĄCY, ROZGRZEWAJĄCY WYWAR Z MIĘS I WARZYW, NIEZAGĘSZCZANY, KLAROWNY. ROSÓŁ, CZYLI „ZUPA ROZSOLONA”, TO KRÓL POLSKICH ZUP. / THE SYMBOL OF HOME COOKING. A WARMING AND FILLING MEAT AND VEGETABLE STOCK. CLEAR AND UNTHICKENED. BROTH IS THE KING OF POLISH SOUP. TEKST/BY: Monika Kucia, www.monikakucia.pl

Narodowa zupa polskaThe national soup of Poland

038_KA_11_Kuchnia12345.indd 39 13-10-17 13:24

40


© S

TOC

KFO

OD

/FRE

E

housekeepers. Some add onions seared on an open �re, others use bones to cook stock or add liver. The essence of broth is its long and slow cooking process. Everything begins with a pot of cold water to which ingredients are added and brought to a boil. The broth is then left to simmer on a low heat for several hours. This lets the extracted substances and the �avour of meat and vegetables, e.g. carrots, parsley, celery, leeks, cabbage leaves and onions, add substance to the stock, which is then transformed into broth after seasoning. The scummy foam �oating on the surface is formed by coagulated proteins and has to be skimmed o� with a skimming ladle to clarify the broth.Broth is usually served to “promote good health”. To make “a very

reinvigorating and tasty broth”, Karolina Nakwaska, the author of Country mansion advises: “Take a

nice piece of meat, trim excessive fat, add chopped bones and a piece of beef liver.

Clean thoroughly. Put into boiling water. Skim o� scum when the meat

boils. Add a handful of salt and a bunch of vegetables tied together:

two or three carrots, four sliced leeks, celery leaves, parsley and a couple of dill twigs. Toss in two cloves of garlic, half a white onion with cloves, half a roasted onion, one shallot, several grains of black pepper, a small piece of

cinnamon and a bay leaf to give it a golden colour. (…) add chick-

en entrails, legs, necks, livers and tail for a richer �avour. Cook on a

low but steady heat for at least six hours. When the broth turns golden,

let it cool, skim the fat, drain it into an-other pot and garnish to suit.”

In her 1934 book How to Cook , Maria Disslowa wrote that “broth contains exciting ingredients

which have a salubrious e�ect on the gastric func-tions.” It is certainly the ultimate comfort food for a

cold day in autumn or winter. The Raba Valley Local Action Group holds its annual Chicken Broth Festival in Tomaszkowice near Wieliczka every September. This event, which celebrates the soup, shows how important it is to Polish people – broth epitomises safety and love. ☐

jest zawsze długie, powolne gotowanie. Zacząć należy od zimnej wody, do której wkłada się składniki i doprowadza całość do wrze-nia. Potem rosół przez kilka godzin „dochodzi” na wolnym ogniu. Dzięki temu substancje i smaki z mięsa i tzw. włoszczyzny, czyli marchewek, korzenia pietruszki i selera, pora, liści kapusty i cebuli, przechodzą do wywaru, który po doprawieniu staje się rosołem. Podczas gotowania konieczne jest szumowanie, czyli usuwanie łyżką cedzakową mętów (szumów) zbierających się na powierzch-ni płynu podczas gotowania. W rosole jest to ścięte białko.Rosół zwykle serwowany jest „dla pokrzepienia zdrowia”. Aby zro-bić „rosół nader posilny i smaczny”, Karolina Nakwaska w książce Dwór wiejski z 1843 r. radziła: Weź mięsa kawałek piękny, odejm zbyteczną tłustość, dodaj kości porąbanych, kawałek wołowej wątro-by. Wymyj dobrze. Daj we wrzącą wodę. Gdy się mięso zagotuje, odszumuj. Następnie wsyp soli garść, dodaj jarzyny wiązane jako to: dwie lub trzy marchwie, cztery pory pokrajana, liść selerowy, pietruszki i kopru gałązek parę; do nich dołącz czosnku dwa ząbki, pół cebuli białej z goździkiem, jeżeli chcesz mieć rosół rumiany, pół cebuli pieczonej, szalotkę jedną, kilka ziarn pieprzu czarnego, kawałek mały cynamonu, listek bobkowy. (…) z drobiu daj w rosół podróbki, łapki, szyję, wątróbki, pępuszek. Wszystkie te przydatki polepszają smak rosołu. Gotuj na małym, lecz ciągłym ogniu, godzin sześć najmniej. Gdy będzie złotego koloru, odstawisz z ognia, a gdy prze stygnie trochę, zbierzesz tłuszcz, przecedzisz rosół do inne-go naczynia, zasypiesz czem będziesz chciała.Maria Disslowa w książce Jak gotować z 1934 r. pisała, że „rosół zawiera podnieca-jące składniki, które wywierają na czynno-ści żołądka wpływ dodatni”. Jest z pewno-ścią idealną zupą na jesienne i zimowe chłody. We wrześniu w Tomaszkowicach koło Wieliczki odbywa się Festiwal Rosołu. Zorganizowanie imprezy poświęconej zu-pie ukazuje wagę tego dania w świadomo-ści Polaków – rosół jest bowiem kwintesencją bezpieczeństwa i miłości. ☐

Istotą rosołu jest zawsze długie, powolne gotowanie.

Przez kilka godzin wywar „dochodzi” na wolnym ogniu.

The essence of broth is its long and slow cooking process. It should cook

on low heat for at least six hours.

038_KA_11_Kuchnia12345.indd 40 13-10-17 18:05

SWISS ARMY KNIVES CUTLERY TIMEPIECES TRAVEL GEAR FASHION FRAGRANCES I WWW.VICTORINOX.COM

Przez długi czas robiłem co w mojej mocy, aby umówić się na spotkanie

z potencjalnym klientem. Kiedy w końcu się udało, wiedziałem, że to moja

wielka szansa. Spakowałem więc projektor i materiały prezentacyjne do

walizki i udałem się na lotnisko. Czekając w punkcie odbioru na swój bagaż

z przerażeniem odkryłem, że wszystkie walizki są przemoknięte. Byłem pe-

wien, że cenne materiały zostały kompletnie zniszczone. Otwierając waliz-

kę obawiałem się najgorszego. Ku mojemu zdziwieniu i wielkiej uldze,

wszystko w środku było suche. Co więcej, moja prezentacja okazała się

sukcesem. Jestem wdzięczny fi rmie Victorinox za przywiązanie do najwyż-

szej jakości. Moja walizka nigdy mnie nie zawiodła.

Kevin Anderson, październik 2011

Produkty Victorinox to przyjaciele na całe życie. A jakie są Twoje doświad-

czenia? Podziel się swoją historią na stronie Victorinox.com

STRAŻNIKNOWY JORK (USA), 2011

Przez długi czas robiłem co w mojej mocy, aby umówić się na spotkanie

z potencjalnym klientem. Kiedy w końcu się udało, wiedziałem, że to moja

wielka szansa. Spakowałem więc projektor i materiały prezentacyjne do

walizki i udałem się na lotnisko. Czekając w punkcie odbioru na swój bagaż

z przerażeniem odkryłem, że wszystkie walizki są przemoknięte. Byłem pe-

wien, że cenne materiały zostały kompletnie zniszczone. Otwierając waliz-

kę obawiałem się najgorszego. Ku mojemu zdziwieniu i wielkiej uldze,

wszystko w środku było suche. Co więcej, moja prezentacja okazała się

sukcesem. Jestem wdzięczny fi rmie Victorinox za przywiązanie do najwyż-

Produkty Victorinox to przyjaciele na całe życie. A jakie są Twoje doświad-

42

P O L A K Z W Y B O R U Poles by choice

042_KA_11_Polakzwyboru12345.indd 42 13-10-17 17:37

43

Przyjechał z kraju kawy, więc przy pierwszej wizycie w Polsce za-mówił sobie kawę. Patrzy, a tu kelnerka przynosi wielką szklankę z czymś dziwnym i twierdzi, że to właśnie kawa. Posmakował i, jak wspomina, „aż poczuł się źle”. Pod koniec lat 70. w Polsce nikt jesz-cze nie wiedział, skąd przywieźć i jak parzyć dobrą kawę. Afryka-nin w Europie naprawdę mógł czuć się zagubiony. Mersha znaczy: ten, który został stworzony, aby zapomnieć coś przykrego. Woldu to inaczej syn. Mersha Woldu urodził się w Etio-pii i tam skończył studia techniczne. W tym czasie krajem wstrzą-sały coraz częstsze klęski głodu, sytuacja gospodarcza była fatal-na, trwały represje wobec opozycji studenckiej, a cesarz Hajle Sellasje z dnia na dzień tracił na popularności. W 1974 r. doszło do puczu, który rozpoczął rządy wojskowego reżimu, falę komuni-stycznego terroru i w konsekwencji wojnę domową. A Mersha chciał kontynuować studia za granicą. Jednak granice zachodnich krajów dla młodego Etiopczyka zamknęły się wraz z przewrotem.– Miałem szansę na wyjazd tylko do krajów socjalistycznych. Czyta-łem wiele ładnych rzeczy o Polsce i pomyślałem, że Polacy to praco-wici ludzie, bo odbudowali swój kraj po wojnie. Dlatego postano-wiłem studiować budowę maszyn na politechnice w Poznaniu. Poleciałem przypadkowym czarterem, z trudem dostałem się na lotnisko, bo cały kraj sparaliżował przewrót. W końcu w 1975 r. zna-lazłem się w Warszawie – opowiada Mersha, który w tym momen-cie postarzał się o siedem lat, bo w Etiopii obowiązuje inny czas niż w kalendarzu gregoriańskim. 11 września tego roku Etiopczycy ob-chodzili hucznie Nowy Rok… 2006. – Każda kobieta powinna tam jechać, żeby się odmłodzić – cieszy się Mersha, żeby za chwilę wró-cić do opowieści o pierwszych godzinach w stolicy Polski.– Wysiadłem na Okęciu i nie wiedziałem, co robić. Nie mogłem znaleźć nikogo, kto mówił po angielsku, i jakiś chłopak poradził mi, żebym pojechał do Łodzi, do Studium Języka Polskiego. Był bardzo obrotny i załatwił mi… taksówkę do tej Łodzi. Nie miałem

Having come from the land of co�ee, he ordered a cup on his �rst visit here. The waitress brought him a giant glass �lled with some bizarre liquid she insisted was co�ee. He tasted it, and as he recalls today, “felt very ill.” In the late 1970s, no one in Poland knew where to buy good co�ee, let alone how to brew it. Little wonder he felt lost in Europe. Mersha means “one born to forget bad things” and Woldu means “son”. Mersha Woldu was born in Ethiopia where he graduated from technical college. At the time, the country was frequently stricken with famine, the economic situation was disastrous, the student opposition was repressed, and the Emperor Haile Selassie was steadily losing popularity. The year 1974 saw a coup which ushered in a military regime, a wave of Communist terror and eventually a civil war. Woldu was determined to continue his studies abroad. But after the coup, Western countries closed their doors to the young Ethiopian. “I could only study in a social-ist state. I read about di�erent countries and learnt many good things about Poland. I thought that Poles must be industrious people as they had rebuilt their country after the war. I decided to study machine design at the Poznań Institute of Technology. I booked a charter �ight at random, but I almost didn’t make it to the airport because the whole country was paralysed by the coup. I �nally arrived in Warsaw in 1975”, he recalls. Mersha instantly aged seven years as soon as he set foot on Polish soil.

Drzewo dla ambasadora A tree for the ambassador KIEDY POSTAWIŁ NOGĘ NA POLSKIEJ ZIEMI, MERSHA WOLDU OD RAZU POSTARZAŁ SIĘ O SIEDEM LAT. NA SZCZĘŚCIE NIE ZE ZGRYZOTY: W ETIOPII OBOWIĄZUJE INNY CZAS NIŻ W KALENDARZU GREGORIAŃSKIM. / MERSHA WOLDU INSTANTLY AGED SEVEN YEARS AS SOON AS HE SET FOOT ON POLISH SOIL. NO, HE WAS NOT STRESSED OUT. IT IS JUST THAT THE ETHIOPIAN CALENDAR IS BEHIND THE GREGORIAN CALENDAR.TEKST/BY: Joanna Lamparska ZDJĘCIA/PHOTOS: Tomasz Woźny

MERSHA WOLDU– z pochodzenia Etiopczyk. Z wykształcenia inżynier. W Polsce mieszka od 1975 r. Były prezes utworzonego w 2001 r. Stowarzyszenia Etiopsko-Polskiego „Selam”. W połowie lat 90. Mersha Woldu był radnym w swojej gminie, a potem zastępcą wójta. Obecnie prowadzi w Połupinie szkołę językową „Woldu”, w której uczy angielskiego.


44


przy sobie wiele pieniędzy. Od teraz miałem tylko złotówki, a tak -sówkarz chciał za kurs 15 dol. Okazało się, że nie starczy mi pienię -dzy, bo na lotnisku wymieniłem walutę po o�cjalnym kursie. Po przyjeździe pomógł mi jakiś kolega, pożyczył pieniądze i za trans -port zapłaciłem 1500 zł. Ja nie mam tendencji do „zbierania”, dla mnie to było śmieszne, gdy potem dowiedziałem się, że do Łodzi mogłem dojechać pociągiem za 48 zł.Polski pana Woldu jest znakomity, choć czasem używa dość za -skakujących słów. Na przykład słowo „zbierać”, którego przed chwilą użył, oznacza w jego ustach „gromadzić majątek nieuczci -wie”. Tak przynajmniej mi się wydaje.

Buty z kozyPierwsze spotkanie z polską obrotnością na szczęście nie zniechę -ciło Mershy. – Jak już trochę poznałem Polaków, zauważyłem, że ludzie, których pytam o drogę, potra�ą zmienić plan, żeby mnie zaprowadzić w miejsce, którego szukam. To bardzo miłe – mówi.Na studiach w Polsce poznał piękną blondynkę, ożenił się z nią i urodził mu się syn. Całą rodziną postanowi -li wrócić do Etiopii, ale okazało się, że życie tam było bardzo trudne. Polityka wdzierała się w każdy jego skrawek. W Afryce urodził się drugi syn państwa Woldu i powrócili do Polski. – Najpierw żona wróciła z dziećmi, a ja dołączyłem do nich po roku. Tym razem na zawsze.Polsko-etiopska rodzina zamieszkała naj -pierw w Bolesławcu u rodziców żony. Pani Woldu znalazła �rmę, która była zdecydowa -na zatrudnić inżyniera mechanika. Mersha wcisnął się więc w garnitur i poszedł do ga -binetu dyrektora tej �rmy. Sprawa była wła -ściwie załatwiona, szedł na pewniaka.– Jak tylko zobaczyłem minę dyrektora, od razu wiedziałem, że tej pracy nie dostanę. Przestraszył go chyba mój kolor skóry. Zaczął kręcić, że moja posa -da została objęta przez kogoś innego dwa, trzy dni temu. Byłem bardzo rozczarowany… – wspomina Mersha.Znalazł pracę gdzie indziej, w Państwowym Ośrodku Maszyno -wym w Połupinie. Wśród lasów, jezior i z dala od zgiełku wielkich miast odnalazł swoje miejsce w Polsce. Tutaj zamieszkał. Dzisiaj prowadzi w Połupinie szkołę językową „Woldu”, w której uczy an -gielskiego. Z własnego doświadczenia wie, że porozumiewanie się za pomocą rąk powoduje czasami ryzykowne pomyłki. – Kiedyś idziemy z kolegą do parku i naprzeciwko widzimy gościa niezbyt trzeźwego, który woła do nas: „Napijcie się za mną”, i robi taki gest, jakby chciał uderzyć się w szyję albo poderżnąć nam gardło. Pomyślałem sobie: on chce nas zabić i już miałem się brać do bicia. Na szczęście kolega wytłumaczył mi, że Polacy często wykonują ten gest i oznacza on propozycję kielicha. Oj, miałem

No, he was not stressed out. It is just that the Ethiopian calendar is behind the Gregorian calendar, so that anyone who leaves Ethiopia instantly becomes older. On 11 September this year, for example, the Ethiopians were celebrating the new year of 2006. “Every woman should go there to become younger”, he laughs and then thinks back to his �rst few hours in the Polish capital.“I arrived at Okęcie airport and had no idea what to do. I couldn’t �nd a single person who spoke English. Some young bloke told me to go to Łódź and enrol in the School of Polish for Foreigners. The guy was extremely resourceful and found a taxi to take me to Łódź. I had no idea where the place was. I didn’t have a lot of money on me and had already exchanged 25 dollars at the o�cial bureau de change at the airport. I only had Polish Zlotys and the cab driver was demanding 15 dollars for the fare. I didn’t have enough money, because I had exchanged dollars at the o�cial rate. When I arrived in Łódź, a colleague helped me out and talked to the driver. He lent me money for the fare. It cost me 1,500 Zlotys. I am not a man who likes to “collect”, but I had

to laugh when I found out later that a train to Łódź would have cost me 48 Zlotys. Woldu’s Polish is excellent, although idiosyncratic at times. For instance, the word “collect” he just used probably means “to acquire wealth in a dishonest way.” At least it seems to.

Goatskin shoesLuckily, Woldu’s �rst encounter with Polish resourcefulness did not put him o�.“Once I got to know Poles a little better, I noticed that when I asked them for directions, they’d be only too happy to change their plans and take me to where I was going. It was very nice”, he says. When he was studying in Poland, he met and

married an attractive blonde, and they had a son. The whole family decided to return to Ethiopia, but they found life there very trying. Politics encroached on every aspect of life. Their second son was born in Africa and the Woldus family returned to Poland. “First, my wife and children returned home and I joined them a year later. This time, for good.”The Polish-Ethiopian family �rst went to live with their in-laws in Bolesławiec. They had to start all over from scratch. Mrs Woldu found a company looking for a mechanical engineer. Mersha donned a suit – although he admits he is not overly fond of them – and went to the director’s o�ce. He was sure the contract was as good as his. “As soon as I saw the director’s face, I knew I wasn’t going to get the job. He was probably taken aback by the colour of my skin. He began to �b, saying that the job had been taken by someone else a couple of days earlier.

a kiko gra na organach h ammonda polską muzykę renesansową. Akiko plays Polish Renaissance music on the Hammond organ.

Przyjechał z kraju kawy i gdy pierwszy

raz spróbował jej w Polsce, poczuł się

nie najlepiej.He comes from the land of coffee and

when he first tasted coffee in Poland, he

felt very ill.


Arlamow11_K_11.10.indd 1 10/11/13 12:30:15 PM

46


trochę wpadek. Kiedyś pani w szkole mówi: „Kupcie kozaki, bo idzie zima”. To ja poszedłem szukać butów z kozy, ale nikt nie chciał mi ich sprzedać… – śmieje się Mersha.

AMBASADOR NA DRZEWIEWysoki i postawny, jest przykładem, że mieszkańcy Etiopii są pięk-nymi ludźmi. Podobnie jak kraj, do którego – mimo tylu lat spę-dzonych w Polsce – ciągle tęskni. – Tęsknię, ale nie „zbierałem” i muszę siedzieć tutaj – śmieje się szeroko. Etiopia wryła mu się głęboko w serce, w końcu to jego ojczyzna. Pamięta o niej nawet w kuchni. Żona Mershy, żeby sprawić mu przyjemność, nauczyła się robić indżerę, tradycyjną etiopską potrawę z te� u – zboża, któ-re jest podstawową rośliną uprawną w Etiopii. Indżera to rodzaj ciasta przygotowywanego z mąki zmieszanej z wodą i z dodat-kiem drożdży. Jolanta Woldu, piękniejsza połowa polsko-afrykań-skiej rodziny, jest biologiem i postanowiła odnaleźć dla męża te� . Okazało się, że miłkę abisyńską, bo tak się nazywa to zboże w Pol-sce, można znaleźć na wschodzie kraju. Jest to jednak dzika trawa, której się tu nie uprawia. Indżerę państwo Woldu robią więc z mąki pszennej, kukurydzianej i owsianej. Kiedy żona Mershy spróbowa-ła jej pierwszy raz, powiedziała, że ma wrażenie, jakby jadła ścier-kę. Miłość jednak zwyciężyła i pani Jolanta czasami podgryza etiopski przysmak.

I was extremely disappointed”, he recalls. He found another job with the State Machine Centre in Połupin. It was here amid forests and lakes, far away from the hubbub of big cities, that he found his niche in Poland. This is where he made his home. He now teaches English at his own “Woldu” language school in Krosno. He knows only too well from personal experience that sign language often leads to dangerous misunderstandings. “One day I was walking with a friend to a park when I saw a drunken guy who shouted “come and have a drink with me”. He made a gesture as if he wanted to hit his neck or slit our throats. I thought to myself “he wants to kill us” and was ready to attack him, but luckily my friend knew Poland and explained that this was an invitation to drink. Well, I have made a few faux pas in Poland. Once, a lady from the school said, “buy some boots because winter is coming” (the Polish word for “boots” – kozaki – is similar to koza – “goat”). So o� I went in search of goatskin boots, but I never found any”, laughs Woldu.

AMBASSADOR IN A TREETall and well-built, Woldu is the epitome of Ethiopian beauty. And he still misses Ethiopia, despite the many years he has spent in Poland. He is very fond of Zakopane and the Tatras as their landscapes remind him of his home country. “I miss it, but since

kalejdoskop_druk.indd 1 2013-09-10 22:30:08042_KA_11_Polakzwyboru12345.indd 46 13-10-17 17:37

47

11 września, na Nowy Rok, Mersha przygotowuje kolejne tradycyj-ne danie: kurczaka z papryką i czosnkiem ugotowanego w sosie z cebuli, wrzuca do tego ugotowane jajko i podaje z indżerą. Pije przy tym, oczywiście, kawę. Godzinami można słuchać, jak opo-wiada o tym smolistym napoju. Do kawy chętnie jada sernik, jedyne polskie ciasto, które akceptuje.Boże Narodzenie obchodzi dwa razy. Normalnie, jak wszyscy Polacy – w grud-niu, i po etiopsku – 7 stycznia.– Podoba mi się, że w Polsce jest choinka, w Etiopii zbieramy zieloną trawę i rozsy-pujemy ją na podłogę – pokazuje główne różnice pomiędzy swoimi ojczyznami. Przez wiele lat był prezesem Stowarzy-szenia Etiopsko-Polskiego „Selam”. Od dwóch lat – jak sam mówi – już odpoczy-wa. Ciągle stara się, żeby ludzie dowie-dzieli się jak najwięcej o jego rodzinnym kraju. Kiedyś ktoś go zapytał, czy Etiopczycy mieszkają w domach, czy w szałasach. Od-powiedział wtedy z kamienną twarzą: „Etiopczycy mieszkają na drzewach. Polski ambasador ma najwyższe drzewo, bo bardzo go lubimy”. Nie jest łatwo promować swoją daleką ojczyznę.

I didn’t “collect”, I have to stay here”, he laughs. He has Ethiopia in his heart – it is his homeland – and in his kitchen. To pamper her husband, Mrs Woldu has learnt to prepare injera, a traditional Ethiopian dish made of te� , the staple cereal in Ethiopia. Injera is

a type of � atbread – a large pancake made of � our mixed with water and yeast. When Jolanta � rst tried it, she felt as if she was chewing a tea towel. Well, there is no accounting for taste, especially culinary taste. But love triumphed and Jolanta sometimes tries this Ethiopian delicacy. Woldu prepares other traditional dishes to ring in the New Year on 11 September, like chicken with peppers and garlic cooked in onion sauce, with an egg tossed in and served with injera. Naturally, he washes it all down with

co� ee. Woldu can talk for hours on end about co� ee. He sometimes enjoys it with cheesecake, the only Polish cake he has taken a liking to. He celebrates Christmas twice a year. The Polish way on 25 December and the Ethiopian way on 7 January. “I like the Polish Christmas tree. In Ethiopia, we cut green grass

Najbardziej lubi Zakopane i Tatry, te

krajobrazy przypominają mu rodzinne strony.

He is fond of Zakopane and the Tatras as their

landscapes remind him of his home country.

REKLAMA

kalejdoskop_druk.indd 1 2013-09-10 22:30:08042_KA_11_Polakzwyboru12345.indd 47 13-10-17 17:37

48


MERSHA WOLDU– An Ethiopian by birth. He studied engineering and has been living in Poland since 1975. Former Chairman of the “Salem” Polish-Ethiopian Association. In mid 1990s Woldu was a local councillor and then the deputy head of the village Mayor. He currently runs the “Woldu” language school where he teaches English.

Polskie wady, Polskie zaletySami swoi, Nie ma mocnych, Kochaj albo rzuć – to ulubione �lmy polskiego Etiopczyka. Pokazują najgłębsze przywary Polaków i śmieszą już trzecie pokolenie. Zawsze się na nich śmieje, choć w codziennym życiu nie rozumie, dlaczego ludzie się kłócą, wy -rzucają do lasu śmieci, nie sprzątają albo niszczą mienie innych. Walczy z tym, zamieszczając m.in. różne posty na Facebooku. Ale zwraca uwagę również na inne sprawy. – Polak, zanim pomyśli, to już obiecuje, bo bardzo chce pomóc. Polacy, jak w każdym „cywilizowanym” kraju, są również czasami bardzo skupieni na „zbieraniu”. Dla tego „zbierania” tracą czasem twarz – tłumaczy i zaraz dodaje: – Polacy są fajni, mają dobre serca. Rzadko spoty -kam rasistów.Częściej spotyka ludzi, którzy pokładają w nim nadzieję. W poło-wie lat 90. został radnym w swojej gminie, a potem zastępcą wójta. W tym czasie m.in. wyremontowano drogę, zbudowano boisko i plac zabaw dla dzieci. Teraz mieszkańcy, szczególnie ci młodzi, namawiają, żeby znowu startował w wyborach do rady gminy.Mershę ciągle dziwi zbyt wiele spraw. Na przykład polskie prawo: – Przepisy mamy takie, że bardzo łatwo można je nagiąć, interpre -tować w dowolny sposób, a powinny być proste, konkretne.Co Etiopczyka jeszcze zaskakuje w Polsce? – Śmieszy mnie, że jakiś tam burmistrz, któremu ludzie ufali, robi przekręt, a potem twardo mówi, że tego nie zrobił. I nawet rządzi miastem z więzienia. Gdzie on ma honor? Powinna istnieć specjalna szkoła etyki dla polity -ków i osób publicznych.Ale kwestii polityków nie rozwiązał jeszcze żaden kraj na świecie. Ani Polska, ani Etiopia. ☐

and scatter it on the �oor”, he says, pointing out the main di�erences between his two homelands. For many years, he was Chairman of the “Selam” Polish-Ethiopian Association. He says he has been relaxing for the last two years but continues to promote his home country in Poland. Someone once asked him whether Ethiopians lived in houses or huts. He kept a straight face and responded, “Ethiopians live in trees. The Polish ambassador has the tallest one. We like him very much.” It’s not easy to promote a distant homeland.

Polish virtues, Polish vicesSami swoi, Nie ma mocnych, Kochaj albo rzuć are Woldu’s favourite Polish �lms. They depict the main vices of Poles and are now entertaining a third generation of viewers. Woldu laughs whenever he watches them, although in real life, he cannot understand why people argue, dump rubbish in the forest, leave things dirty or destroy other people’s property. He campaigns against these sorts of practices by posting on Facebook. But he also focuses on other issues, which are often di�cult to comprehend. “A Pole will promise you help without thinking. Just like in any other “civilised” country, Poles are sometimes very focused on ‘collecting’. And it’s easy to lose face when ‘collect-ing’”, he explains and adds hastily, “Poles are cool, they have good hearts. I rarely meet racists.”Woldu often meets people who have pinned their hopes on him. In the mid-1990s he became a councillor in his municipality and was later appointed deputy commune head. A road was renovated, and a sports �eld and a playground built during his term. Some of the locals, especially young people, are now trying to talk him into running for the municipal elections.Woldu still �nds a lot of things strange. Polish legislation, for example. “Polish regulations are easy to bend and open to interpretation. They should be simple and speci�c. What else does Woldu �nd strange about Poland? “It makes me laugh when a trusted mayor has been caught in a scam and then claims that he didn’t do it. Some o�cials are even running towns from prison. This is probably only possible in Poland. It’s ridiculous. Where’s their sense of honour? There should be a special school of ethics for politicians and public people.” But no country in the world has managed to solve the issue of politicians. Neither Poland nor Ethiopia. ☐


Je˜li maj°tek spółki nie wystarcza na ogłoszenie upadło˜ci czy wdro˝enie post˙powania naprawczego, je˜li ˜cigaj° Ci˙ wierzy-ciele, je˜li chcesz uchroniˆ swój maj°tek-zadzwoˇ do nas. Zmie-nimy notarialnie zarz°d i siedzib˙, kupimy udziały, przejmiemy zobowi°zania, udzielimy absolutorium poprzedniemu zarz°do-wi. Wytłumaczymy wszystkie obowi°zuj°ce przepisy, na podsta-wie których działamy.

Wykonujemy swoje usługi na terenie całego kraju.Dzi˙ki naszej ÿ rmie jeste˜cie Paˇstwo w stanie wybrn°ˆ z pro-blemu jakim jest zadłu˝ona spółka. Nie straszne nam zadłu˝enia wobec banków, urz˙dów skarbowych, ZUS, ÿ rm leasingowych, kontrahentów, z post˙powaniem komorniczym, etc.

Działamy szybko i skutecznie, dokonujemy zmian w KRS w ci°-gu 24h od podpisania umowy przej˙cia.Kupno zadłu˝onych spółek: Przejmujemy odpowiedzialno˜ˆ prawn° za spółk˙. Jeste˜my go-towi do transferu akcji (odwołaniu zarz°du i powołaniu nowego zarz°du) w przeci°gu 24 godzin od otrzymania dokumentów ÿ nansowych spółki. Zmienimy notarialnie zarz°d i siedzib˙, kupimy udziały, przejmiemy zobowi°zania, udzielimy absolu-torium poprzedniemu zarz°dowi jak równie˝ mo˝emy przej°ˆ spółk˙ na zasadach sukcesji uniwersalnej. A ponadto:

Restrukturyzacja ÿ rm zagro˝onych upadło˜ci°:Pomo˝emy Paˇstwu zrestrukturyzowaˆ ÿ rm˙, aby bez ˝adnych przeszkód i zgodnie z prawem, móc j° od Paˇstwa przej°ˆ, ra-zem ze wszelkimi zadłu˝eniami. Nasi prawnicy i eksperci s° w stanie sprostaˆ nawet najbardziej zawiłym problemom zwi°za-nym ze spółkami okre˜lonymi w Kodeksie Spółek Handlowych.

Prowadzenie post˙powania upadło˜ciowego i naprawczego:Pomo˝emy Paˇstwu w przeprowadzeniu sprawnego post˙po-wania upadło˜ciowego, wdra˝aj°c nowe procedury, pozwalaj°ce na uzyskanie kapitału, niezb˙dnego do zaspokojenia wierzyciel.

Dane kontaktowe: Eaglestone by Rachberg [email protected]: +48 (22) 100 61 76

Eaglestone zajmuje si˜ po°rednictwem i kupnem spółek w trudnej sytuacji ÿ nansowej. Pomagamy znale˙ˆ inwestora, który przejmujˇc Pa˘stwa spółk˜ jest w stanie jˇ postawiˆ na nogi dzi˜ki inwestycjom ÿ nansowym, bˇd˙ sami przejmujemy Pa˘stwa spółk˜.

Eglestone do K_1113.indd 1 10/16/13 11:40 AM

50

W C H M U R A C H Up in the Air

Koszty paliwa to najpoważniejszy składnik wydatków każdej linii lotniczej. Stanowi ok. 50 proc. wszystkich kosztów operacyjnych. Dlatego każda z nich ma specjalny dział zajmujący się optymaliza-cją zużycia paliwa. I również dlatego każdy z producentów kusi linie lotnicze właśnie ekonomicznością swoich najnowszych modeli. Dla zilustrowania tego, jak duże to mogą być oszczędności, wy-obraźcie sobie Państwo, że podczas lotu do Chicago zużycie pali-wa w samolocie typu Boeing 767 to 3,06 l/100 km na każdego pasażera. W Dreamlinerze ta wartość zmalała do niecałych 2,6 litra – to w sumie daje ponad 3 tony oszczędności paliwa na każdym locie dalekodystansowym. Łatwo więc obliczyć, jak ogromne oszczędności daje linii lotniczej eksploatacja tak nowoczesnego liniowca. Ale silniki to nie wszystko – w eksploatacji każdego sa-molotu obowiązuje zasada: im jest cięższy, tym więcej zużywa paliwa. Odchudzenie samolotu o 100 kg oznacza w skali roku re-dukcję zużycia paliwa o kilka ton!Metod takiej kuracji odchudzającej samolotu jest kilka – lżejsze kontenery bagażowe i wózki cateringowe, optymalizacja załadun-

Fuel is the largest single cost item for every airline, accounting for approx. 50% of total operating costs. All airlines have a special department devoted to optimising fuel consumption. And every manufacturer is trying to woo carriers with the fuel economy of their latest models. To illustrate the scale of the potential savings, let’s say the fuel consumption of a Boeing 767 type aeroplane flying to Chicago is 3.06 litres per 100 km per passenger. The figure for a Dreamliner has been reduced to just under 2.6 litres, a saving of more than 3 tonnes on a long-haul flight. It’s easy to calculate how much airlines can save by operating such modern liners. Engines are not the only cost cutters – as a rule, the heavier an aeroplane, the higher the fuel consump-tion. Downsizing an aeroplane by 100 kg corresponds to a reduction in fuel consumption of several tonnes per year.There are several ways to downsize an aircraft – lighter luggage containers and catering trolleys, optimised loading of meals and drinks, more lightweight and ergonomic seats and even

W PRZYPADKU SAMOCHODÓW JEDNYM Z NAJCZĘŚCIEJ WYMIENIANYCH PARAMETRÓW JEST ZUŻYCIE PALIWA. A JAK TO WYGLĄDA W SAMOLOTACH? / FUEL EFFICIENCY IS ONE OF THE MOST FREQUENTLY DISCUSSED VEHICLE PARAMETERS. WHAT ABOUT AIRCRAFT? TEKST I ZDJĘCIA / STORY AND PHOTOS BY: Krzysztof Moczulski

Ekolatanie Greener f lying

050_KA_11_W chmurach12345.indd 50 13-10-17 18:07

51

ku posiłków i napojów, lżejsze, a także bardziej ergonomiczne fo-tele, lżejsze opakowania do żywności. Liczy się nawet wagę wody.Kolejnym czynnikiem, który wpływa na wysokość zużycia paliwa, jest… czystość samolotu. Im częściej samolot i silniki są myte, tym bardziej jest ekonomiczny. No więc nasz samolot jest już idealnie czysty, optymalnie załadowany, właśnie odkołowujemy ze stano-wiska postojowego i… tutaj zaczyna się największa bolączka osób planujących lot.Europa jest najbardziej zatłoczoną przestrzenią powietrzną na świecie i obecnie wszyscy zastanawiają się, w jaki sposób można ograniczyć niepotrzebne zużycie paliwa. Dziś najpoważniejszymi problemami są długie kołowanie (kto był we Frankfurcie, Paryżu czy w Amsterdamie, ten doskonale wie, o co chodzi), a także opty malne tra-sy przelotu i podejścia do lądowa-nia na danym lotnisku. Zdarza się, że wskutek restrykcji w przestrzeni po-wietrznej podróż znacząco się wy-dłuża, czy to z powodu złej pogody, czy dużego zagęszczenia ruchu wokół lotnisk samoloty często oczekują w holdingu (specjalna strefa, gdzie samoloty czekają na zgodę na podejście do lądowania). Ułożenie planu lotu w tych warunkach jest dużą sztuką, a dobrzy specjaliści, którzy się tym zajmują, są na wagę złota.Dobre planowanie to jedno, a drugie to umiejętne wykonanie planu. Dlatego linie lotnicze również bardzo dużą wagę przykła-dają do szkolenia pilotów i do współpracy z agencjami żeglugi powietrznej – umiejętne wykorzystywanie APU (pomocnicza jed-nostka mocy), odpowiednie operowanie spojlerami czy zapew-nienie najbardziej ekonomicznej ścieżki podejścia – to wszystko ma również niebagatelny wpływ na zużycie paliwa.Problem zużycia paliwa to materia niezwykle złożona, fascynująca i pozwalająca spojrzeć na świat lotnictwa pod jeszcze jednym, bardzo ciekawym kątem. ☐

lighter food packaging. Even the weight of water is factored in.Cleanliness is another factor that affects fuel consumption. It turns out that the more frequently the aeroplane and its engines are cleaned, the more economic it is. Once the plane is spotlessly clean, optimally loaded, and taxiing away from the parking stand towards the runway, the flight planner’s biggest headache is about to begin. Europe has the most congested airspace in the world and cutting down unnecessary fuel consumption is on everyone’s mind. The main problems are the long taxiing (anyone who has ever been to Frankfurt, Paris or Amsterdam will need no explanation), optimum flight routes

and landing approaches at various airports. Restrictions, bad weather and high congestion can make the journey take much longer, as planes are kept in holding (a special zone where they await clearance to land). Conditions like these can make putting a good flight plan together a major challenge, and seasoned flight planners are worth their weight in gold.Good planning is one thing; flawless execution is quite another. Airlines place a lot of weight on pilot training and cooperation with air navigation agencies – skilful use of APU (Auxiliary Power Unit), effective spoiler management and taking the most economic approach path all have a substantial impact on fuel efficiency. Fuel consumption might seem relatively trivial, as it is with cars. But it is a very complex and fascinating area which offers an exciting new perspective of aviation. ☐

Producenci samolotów kuszą linie lotnicze ekonomicznością swoich modeli. Every manufacturer is trying to woo carriers with the fuel economy of their latest models.

Waga wózków cateringowych równie˜ ma wpływ na spalanie paliwa. Bardzo wa˜na jest równie˜ współpraca pilotów.The weight of catering trolleys can also a� ect fuel consumption. The close cooperation of the pilots is also of crucial importance.

050_KA_11_W chmurach12345.indd 51 13-10-17 18:07

52

© R

EX F

EATU

RES/

EAST

NEW

S (3

)

MAŁO KTO JESZCZE SŁYSZAŁ O MOBILNYCH DOMACH, ALE JUŻ NAWET W POLSCE SĄ TACY, KTÓRZY W NICH MIESZKAJĄ. / NOT MANY PEOPLE HAVE EVEN HEARD OF MOBILE

HOMES, BUT SOME POLISH PEOPLE ARE ALREADY LIVING IN THEM.TEKST/BY: Maciej Czujko/money.pl

Czy to podróż, czy przeprowadzka? Travelling or moving?

Ś W I A T I L U D Z I E People and the World

052_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 52 13-10-17 18:08

53

© R

EX F

EATU

RES/

EAST

NEW

S (3

)

– Polecam. Żadnej zaprawy, same śruby – żartuje Zbigniew Kucha -ruk, twórca pierwszego polskiego mobilnego domu. A cóż to ta-kiego? To koncept, który w różnych formach, projektowany przez różne firmy, powoli podbija świat. Nie jest to zwykły kemping czy kamper. To pełnoprawne domostwo – konstrukcja trwała, stabilna, w której można mieszkać całe życie. Jedyna różnica między nim a zwykłym domem jest taka, że to twór ze stali i różnych tworzyw, a nie z betonu. No i że w każdej chwili można go rozłożyć, zapako -wać i ruszyć w świat. Trzeba mieć tylko około 30 tys. zł na specja -listyczny transport. Tak, 30 tys. – w złotówkach też już za przenie -sienie domu liczą, bo i u nas znalazł się zapaleniec, który takie mieszkania buduje. Od dziesięciu lat sprzedał co prawda tylko trzy, bo to w Polsce ciągle dziwadło, ale kto wie, może kiedyś…?

Jak statki kosmiczne i Jak chatkiNa świecie najbardziej znanych jest kilka modeli takich przeno -śnych domostw. Pośród nich jest na przykład Hypercubus z au -striackiego studia architektonicznego WG3. To niewielka kon-strukcja o futurystycznych kształtach. Jego przekrzywiona bryła kryje w sobie trzy przedziały – jeden z łazienką, drugi mieszkalny, a trzeci, najwyższy, sypialny. Domek jest dwuosobowy i całkowi -cie niezależny od zewnętrznych instalacji.Inną samowystarczalną konstrukcją jest amerykański ZeroHouse – dom znacznie większy, którego kolejne moduły pną się ku gó -rze. Można go postawić na 35-stopniowym zboczu, w 3-metrowej wodzie, ma wzmacniane szyby i ściany, no i jest energooszczędny. Monterzy stawiają go w jeden dzień.

“I can recommend it. No mortar, just screws”, laughs Zbigniew Kucharuk who built Poland’s �rst mobile home. But what is a mobile home? It’s a concept implemented by various compa-nies in various formats and which is gradually taking over the world. It is not an ordinary touring caravan or camper. It’s a home in its own right – its structure is durable, stable and lasts a lifetime. The only di�erence between a mobile and an ordinary home is that the for-mer is not made of concrete but steel and various plastics. And it can be disassembled, packed and moved at will. You only need PLN 30,000 or thereabouts for specialist transport. That’s right – PLN 30,000. You can pay in Zlotys, because there is an enthusiast building mobile homes in Poland. Admittedly, he has only sold three during the past decade, because mobile homes are still perceived as an oddity in Po-land, but who knows? Maybe one day?

Pływające domy t rilobis 65 dla 6 osób zaprojektował Giancarlo z ema. The Tribolis 65 �oating home for 6 people was designed by Giancarlo Zema.


54


© P

AP (2

), M.P.

Dom Na Wodzie Kamila Zaremby ma 250 m 2. Ogrzewanie i chłodzenie zapewnia pompa ciepła.

Water Home by Kamil Zaremba has an area of 250 sq m. Heating and air conditioning is ensured by a heat pump.

LIKE SPACESHIPS AND CABINS There are several popular models of mobile homes around the world. The Hypercubus, designed by WG3 design studios in Aus-tria, is one. This is a small unit with a futuristic shape. The tilted container has three compartments – bathroom, living room and bedroom (on top). The house has enough space for two people and does not need public utilities.Another self-contained building is ZeroHouse from the U.S. This house is much bigger and its modules reach upwards. The Zero-House can be installed on a slope of up to 35 degrees or in 3 metres of water. It comes with reinforced glass panels and walls

Trzecim najbardziej znanym tego typu rodzajem konstrukcji są domki LoftCube z berlińskiego studia Aisslinger. Firma w ofercie ma dużo kształtów. Pośród nich i takie, które zadowolą tradycjo-nalistów szukających czegoś, co podróżuje na specjalistycznej ciężarówce, ale po rozstawieniu będzie nieco bardziej przypomi-nać tradycyjny dom.

POLSKI DODO DOM Nieco bardziej futurystyczny jest polski Dodo Dom autorstwa fir-my projektowej Zbigniewa Kucharuka. To właśnie on sprzedał do-tąd tylko trzy takie konstrukcje, choć przygodę z nimi rozpoczął już 10 lat temu. Dlaczego Dodo Dom? Bo projekt przypomina au-torom tego wymarłego ptaka. – Pierwszą pilotażową konstrukcją było biuro naszej firmy – opo-wiada Kucharuk. – To właśnie w nim pracujemy już 10 lat i jak do tej pory nie widać żadnych śladów starzenia, a przeprowadzali-


55

© P

AP (2

), M.P.

śmy się już trzy razy. Co prawda, jak to przy transporcie, gdzieś się nasze biuro poobijało, ale odnawianie takich wgnieceń to sprawa tak łatwa jak wyklepywanie blacharki samochodowej.Biuro firmy ma 74 m2, ale Kucharuk i jego załoga tworzą domy mniejsze i większe – zależnie od potrzeb. Ze względu na zastoso-wanie energooszczędnych rozwiązań miesięczne rachunki za prąd ograniczają się do około 300 zł. Dom jest też oszczędny z in-nego powodu: można do niego dostawiać moduły w miarę rozra-stania się rodziny, a gdy dzieci dorosną, odczepić ich moduł i po-zwolić im zabrać go ze sobą w świat. – Dom w stanie surowym będzie kosztował około 150 tys. zł – mówi Kucharuk. – Trzeba jeszcze do tego dodać te 30 tys. na transport, ale to wszystko. Wy-kańczać go można tak, jak się chce, do woli.

and is extremely energy-e� cient. And it only takes a day to install. The third most popular construction of this kind is the Loftcube house designed by Studio Aisslinger in Berlin. The company o� ers a wide range of shapes and its portfolio caters to traditionalists looking for a house to be shipped by a specialist lorry and later assembled to resemble a more traditional house.

POLISH DODO HOUSESlightly more futuristic is the Polish Dodo House designed by Zbigniew Kucharuk’s design studio. Kucharuk embarked on his mobile home adventure a decade ago, but has so far only man-aged to sell three. Why a Dodo House? Because the design is reminiscent of the extinct bird.

REKLAMA

PRZY KOMINKU / BY THE FIREPLACEOd 1853 r. piece i kominki na drewno firmy Jøtul ogrzewają domy na całym świecie. W tym roku ta znana z funkcjonalnych, nowo-czesnych, a zarazem uwzględniających architektoniczne trendy projektów firma świętuje 160 lat istnienia. Z tej okazji wprowadza na rynek nowy asortyment pieców i kominków na drewno: Jøtul I 520. Pięknie płoną i grzeją, a gdy nie są używane, wyglądają jak eleganckie meble. Kominki Jøtul I 520 przystosowane są do montażu w domach pasywnych. Więcej informacji w witrynie jotul.com. / Jøtul wood stoves and fireplaces have been heating houses around the world since 1853. The company is renowned for its functio-nal, modern designs embracing the latest architectural trends and this year it is celebrating its 160th anniversary by introducing the Jøtul I 520, a new range of wood stoves and fireplaces. These guarantee warmth and a spectacular fire and make a stylish piece of furniture when not in use. Jøtul I 520 fireplaces can be fitted in passive houses. For more information, visit jotul.com.


56


© M

.P.

Autor Dodo Domu liczy, że kiedyś powstaną w Polsce sieci dzia-łek, na których będzie można wynajmować miejsca pod mobilne domy i co jakiś czas przenosić się w inne miejsce. Zresztą już teraz co jakiś czas pojawiają się nowe przepisy, które premiują posiada -nie energooszczędnych domów – również takich jak Dodo Dom. Problemem jest jednak na razie Polska mentalność. Ludzie oglą-dają Dodo Domy, silnie się ekscytują, ale gdy przychodzi do finan -sowania, decydują się na rozwiązania tradycyjne.

8 segregatorów do szczęściaDo takich osób należy wrocławianin Kamil Zaremba. W 2005 r., gdy skoczyły ceny działek budowlanych, kombinował, jak by tu zaosz -czędzić na kupnie ziemi. Za dom nie płaci się tylko w powietrzu i na wodzie, więc zdecydował się wybudować coś, w czym będzie mógł mieszkać na Odrze. Najpierw do swojego pomysłu przekonał urzędników – do dziś zgromadził osiem segregatorów argumenta-cji. W końcu się udało i od roku mieszka w domu postawionym na 130-tonowym pływającym betonowym klocu, w którym pozamy -

“Our o�ce was the pilot design”, he recalls. “We have been work-ing in it for a decade and have noticed no signs of ageing. We have already moved three times. Obviously, it has been battered about while being transported, but repairing dents and chips is as easy as hammering out a car body.”The o�ce covers 74 square metres, but Kucharuk and his team also design bigger and smaller houses, depending on need. Energy e�ciency reduces energy bills to around PLN 300. The house is a money-saver for other reasons as well, e.g. you can add new mod-ules as the family grows, and when children leave home, they can detach their module and take it with them. “We’re just about to change our prices. The house is going to cost around PLN 150,000 in its raw state”, says Kucharuk. “You’ll need another 30,000 for transport, and that’s it. You can decorate it as you please.” Kucharuk is hopeful that networks of rentable plots of land will be set up in Poland. That way, mobile homes will be able to be moved from one such location to another. New regulations, which reward energy-e�cient houses, such as the Dodo House, have already been introduced. The biggest hurdle is the Polish mindset. People are enthusiastic enough about Dodo Houses when they see them, but when it comes to �nancing, they opt for something more traditional.

d odo d om zaprojektował z bigniew Kucharuk.The Dodo House was designed by Zbigniew Kucharuk.

Hypercubus to ruchomy pokój hotelowy dla

dwóch osób. Projekt austriackiego studia wg 3.

Hypercubus is a movable hotel room for two.

Designed by Austrian design studio WG3.


58


©H

OLL

AN

DSE

HO

OG

TE/C

ZA

RNY

KOT,

PA

P (2

)

8 binders of happiness Kamil Zaremba from Wrocław began to think about how to economise on purchasing land back in 2005 when prices were soaring. Since you pay nothing for a house suspended in the air or �oating on water, he decided to build something on the Oder River. After all, only Barack Obama can a�ord to live in the air in Air Force One. But �rst, he had to get a permit from the local authorities – eight binders worth of reasoning later, he eventually succeeded. He has now been living in a house above a 130 tonne �oating chunk of concrete full of Styrofoam blocks for a year. The house can stay a�oat on this structure and resist the pressure of ice �oes.“It cost me the price of a good house less the plot of land, which is what I’ve saved”, says Zaremba. “And the bene�ts? Swans swimming by outside in the morning, sipping co�ee with my legs in the water, daily sunsets...” But there are also disadvantages. The water temperature is always a couple of degrees lower than the air temperature – de�nitely not a plus in winter – and he had to buy thick velvet curtains to cover his large windows. But these are mere tri�es that are more than o�set by the fun that he has. Kamil’s house is always teeming with his daughters’ friends and their friends are always telling saying “Would you please stop boasting about your house?”. It’s hard not to boast, especially now that the family is moving to a more high pro�le location. They will be their �rst move, but de�nitely not their last. Why not? Because Zaremba says that his �oating house has helped him sort out many things and get a new perspective. That makes travelling inevitable. But will he be travelling as well or just moving? ☐

LoftCube – projekt Wernera a isslingera – to coś dla podróżników, którzy nie lubią opuszczać domu. Mogą go zabrać ze sobą!LoftCube – designed by Werner Aisslinger – is the perfect solution for tavellers who don’t like to leave their home too often. They can take it along with them.

kane są bloki ze styropianu. Dzięki takiej konstrukcji dom utrzymuje się na wodzie i jest tak mocny, że nie zgniotą go kry lodowe.– Kosztował mnie tyle, ile trzeba zapłacić za dobry dom, nie doda -jąc ceny działki, więc tu jest moja oszczędność – mówi Kamil Za-remba. – A zysk? Łabędzie z samego rana pod oknem, kawka z no -gami w wodzie, codzienne zachody słońca – wylicza.Są i minusy, bo zimą tuż nad wodą temperatura jest o kilka stopni niższa od tej w powietrzu i na przykład do wielkich okien trzeba było kupić grube aksamitne kotary. Ale to drobiazgi, bo ile jest fraj-dy! Przez dom przetaczają się tabuny kolegów i koleżanek córek pana Kamila – a najbliższe przyjaciółki dziewczyn wymawiają im z wyrzutem: „Mogłabyś już się tak nie chwalić tym swoim domem”.Ale nie chwalić się trudno, tym bardziej że rodzinie właśnie szyku -je się przeprowadzka w bardziej eksponowane miejsce. To będzie pierwsza, ale pewnie nie ostatnia. A dlaczego? No bo jak Kamil Zaremba mówi, dom na wodzie pozwolił mu wiele rzeczy w głowie poukładać, znaleźć dystans. Więc teraz nic tylko podróż… No właśnie, czy takie przenosiny to już podróż, czy ciągle jeszcze tylko przeprowadzka…? ☐

Kompleks pływających domków kempingowych na kanale w rekreacyjnym ośrodku Gouden h am w h olandii.A complex of �oating bungalows on the recreational Gouden Ham canal in the Netherlands.


NAJLEPSZĄ WERSJĘ SIEBIE!STWÓRZ

Odkryj, co jest najważniejsze w Twoim życiu i naucz się za tym podążać.

Wykreuj pozytywny wizerunek, który wesprze Cię w Twojej drodze do szczęścia i sukcesu.

Międzynarodowy trener rozwoju osobistego, chary-zmatyczny coach, który pracował i doradzał dziesiątkom tysięcom osób z całego świata. Jego motto życiowe brzmi: Stwórz życie, w jakim jesteś najlepszą wersją siebie, masz czego pra-gniesz, pomagasz innym i zmieniasz świat.

Podróżniczka, pisarka. Przykład osoby, która całko-wicie odmieniła swój los. W książce „Księga Kodów Podświadomości” pisze:“99% ludzi nosi w sobie fałszywe kody podświadomości. Kiedy je poznasz i zrozumiesz będziesz mógł je zapisać na nowo. Ja je poznałam, zrozumiałam. Zapisałam na nowo.”

Polityk o niepoli-tycznym wizerun-ku, dla którego szacunek dla wszystkich i poro-zumienie ponad podziałami są warto-ściami najwyższymi! “Działam w świecie Polityki, który często bywa brutalny. Efektywna komunikacja i charyzmatyczny wizerunek odgrywa-ją w nim kluczową rolę.”

MATEUSZGRZESIAK

BEATAPAWLIKOWSKA

GOŚCIE SPECJALNI:WARSZTATY POPROWADZI:

RYSZARD KALISZ

Zapisy oraz informacje na: www.akademiacud.pl / [email protected] / tel: (22) 243 10 80

2 DNI PEŁNE WYJĄTKOWEJ WIEDZY I PRAKTYKI / 6-7 GRUDNIA 2013 Hotel Narvil Conference & SPA Serock k. Warszawy

WEŹ UDZIAŁ W WARSZTATACH CREATE YOURSELF I ZMIEŃ SWOJE ŻYCIE!

TYLKO DO 8.11.2013! LICZBA MIEJSC OGRANICZONA!

Poleca magazyn :

WARSZTATY CREATE_Kalejdoskop.indd 1 10/9/13 4:12 PM

60

S T Y L Ż Y C I A People and the World

Slow Life – pochwała powolności

Slow Life – in praise of unhurriedness

060_KA_11_Styl zyciaSLOW12345.indd 60 13-10-17 15:36

61

Ślimak i przekreślony znak Facebooka to ich znaki rozpoznawcze. Zbyt szybkie chodzenie chodnikiem i noszenie zegarka na ręku najchętniej wpisaliby na listę poważnych wykroczeń. Chcą nawet, by organizatorzy igrzysk olimpijskich nagradzali złotymi medala-mi nie tych zawodników z najlepszymi czasami, ale tych którzy będą najwolniejsi na boiskach. Zwolennikom Slow Life, czyli w do-słownym tłumaczeniu „powolnego życia”, z pewnością nie można odmówić poczucia humoru. Ale ruch ten działa całkiem na serio i wbrew nazwie coraz szybciej i żwawiej wkracza w naszą co-dzienność. Dzisiaj przymiotnik slow dodawany jest niemal do wszystkiego: powolne jedzenie, związki, rodzicielstwo, dizajn, sztuka, a nawet podróżowanie i zakupy. Brzmi jak science fiction? Trochę tak. W końcu od zawsze mówiono nam, że czas to pie-niądz, i radzono, jak nie marnować ani sekundy z życia.– To prawda, że szybko dla wielu z nas oznacza fajniej, lepiej i sek-sownej, ponieważ prędkość dostarcza organizmowi niezłej dawki adrenaliny. Slow Life walczy jednak z tym przekonaniem. Nie cho-dzi o to, żeby wszystko robić w ślimaczym tempie, bez zegarka, ale w taki sposób, by mieć na uwadze jakość, a nie ilość, delekto-wać się czasem, a nie nerwowo liczyć minuty – tłumaczy Carl Ho-noré, nazywany guru Slow Life, autor wielu książek na ten temat, m.in. Pochwały powolności (In Praise of Slowness).– W byciu slow najważniejsze jest to, że pytasz siebie nie dlaczego wolno, ale dlaczego szybko – dodaje Geir Berthelsen, założyciel Światowego Instytutu Powolności (The World Institute of Slow-ness). I takie właśnie podejście do życia zyskuje coraz więcej zwo-lenników. Ruch Slow Life ma już setki tysięcy członków na całym świecie. Wciąż powstają coraz to nowsze poradniki, blogi i strony internetowe mówiące, jak żyć wolniej. Są już nawet prace naukowe i profesjonalne instytuty zajmujące się powolnym życiem.– Kiedy kilka lat temu po raz pierwszy pomyślałem, żeby nazwać rewolucję kulturową, która się właśnie dokonuje, mianem Slow Life, w wyszukiwarce internetowej nie znalazłem żadnej strony. Dzisiaj, kiedy wpiszesz to sformułowanie, pojawia się ponad mi-liard wyników – mówi Honoré.

The snail and the crossed out Facebook logo give them away. They would love to make walking too briskly and wearing watch-es indictable o�ences. They even want the organisers of the Olympic Games to present gold medals to the contestants who record the slowest times, not the fastest. Slow Lifers certainly have a sense of humour. This is a serious movement and, contrary to its name, continues to change our world at a blinding pace. The term “slow” is now added to just about everything – we have slow food, relations, parenthood, design, art, and even travel and shopping. Sounds like science �ction? A bit. After all, we’ve always been told that time is money and to avoid wasting the precious sec-onds of our life. “Many of us see fast as cooler, better and sexier because high speed gives us a mega dose of adrenaline. Slow Life is out to debunk this myth. This is not about doing every-thing at a snail’s pace, without looking at our watch, it’s about quality over quantity, savouring time instead of anxiously count-ing it”, explains Carl Honoré, the proclaimed Slow Life guru and author of numerous books on the subject, including In Praise of Slowness. “What matters most in being slow is not asking yourself why slow but why fast”, adds Geir Berthelsen, founder of the World Institute of Slowness. This approach to life is gaining quite a following. The Slow Move-ment has thousands of members worldwide. New how-to books, blogs and websites advocating slow living appear almost every day. There are even academic papers and professional institutes focusing on slow life. “When I �rst thought about calling the cultural revolution we are now witnessing Slow Life a few years back, my web search turned up nothing at all. Search this term today and you’ll get over a billion entries”, says Honoré.It all began in Italy nearly 30 years ago. Carlo Petrini, believed to be the founding father of the slow movement, little suspected that he was about to trigger such a massive revolution when he protested against the opening of a McDonald’s in the famous Piazza di Spagna in 1986. He just wanted people to realise that fast food was soon going to be everywhere and that the famous Italian celebration of food was in jeopardy. And so Slow Food was born. Other associations advocating a U-turn from unneces-

MYŚLISZ, ŻE SZYBKO OZNACZA FAJNIEJ, LEPIEJ I ZABAWNIEJ? TO OZNACZA, ŻE NIE JESTEŚ NA CZASIE. / DO YOU THINK THAT FAST MEANS

BETTER, MORE FUN AND MORE ENJOYMENT? IF YOU ANSWERED YES, THEN YOU ARE SADLY BEHIND THE TIMES.

TEKST/BY: Monika Rębała ILUSTRACJE/ILLUSTRATIONS: Bogna Sroka-Mucha


62


sary haste soon followed. Slow travel exhorts us to get o� the route recommended by the guidebooks and take a look at the real life of the country we are visiting. Slow parenting replaces staring blankly at the TV or endless gaming with lying on the grass and staring at the sky.You can be slow anytime and anywhere as slowness is a state of mind. You don’t have to quit your job, move to the countryside or grow organic vegetables in your garden. So how do you start living a slow life? 37-year-old Marzena Laren from Gdańsk de-scribes herself as an average Polish woman who lives in an apart-ment block and gets up every day to go to an ordinary job. “I’d been a workaholic for as long as I could remember and then one day I decided that I just couldn’t take the pace any more.” Learning to live slowly has been a process. “I began with break-fast, which I no longer eat so hastily. I also became more asser-tive, especially at work. I can now say that I won’t do something

Wszystko zaczęło się blisko 30 lat temu we Włoszech. Carlo Petri-ni, uważany za ojca założyciela ruchu slow, z pewnością nie sądził, że wywoła tak wielkie trzęsienie ziemi, kiedy w 1986 r. protestował przeciwko otwarciu restauracji McDonald’s przy słynnych Hisz-pańskich Schodach w Rzymie. Chciał w ten sposób zwrócić uwa-gę na to, że fast foody niedługo będą na każdym rogu ulicy, a ze słynnej włoskiej celebracji jedzenia nic już nie zostanie. Tak naro-dził się ruch Slow Food (powolne jedzenie), a od niego wzięły się kolejne stowarzyszenia, które postulują wyzwolenie z niepo-trzebnego pośpiechu. Takie jak choćby slow podróżowanie, które zachęca do zboczenia z drogi polecanej w przewodniku i pozna-nie prawdziwego życia zwiedzanego kraju. Albo slow rodziciel-stwo, w którym nie ma miejsca na bezmyślne wpatrywanie się w telewizor ani granie w gry komputerowe godzinami. Jest za to czas na leżenie na trawie i wpatrywanie się w niebo.Bo slow można być zawsze i wszędzie, a powolność to stan umy-

słu. Nie trzeba też wcale rzucać etatu, przenosić się na wieś i uprawiać ekologicznych warzyw w ogródku. Jak więc za-cząć żyć slow? 37-letnia Marzena Laren z Gdańska mówi o sobie, że jest przeciętną Polką, która mieszka w bloku i codziennie rano wstaje do zwyczajnej pracy. – Odkąd pamiętam, byłam pracoholiczką, aż pewnego dnia stwierdziłam, że już dłużej nie dam rady tak pędzić. Uczenie się życia powoli było procesem. Zaczęłam od śniadań, nie jem już w pośpiechu. Staram się też być bardziej asertywna, szczególnie w pracy. Umiem po-wiedzieć, że nie zrobię czegoś natychmiast, bo jeśli ma to być dobre, to potrzebuję czasu – mówi Marzena. W przypadku Carla Honoré otrzeźwienie przyszło, kiedy zapragnął mieć kolekcję 60-sekundowych ba-jek na dobranoc dla syna, bo czytanie całości wyda-wało mu się stratą cennego czasu. – Wtedy do mnie dotarło, że chyba coś jest nie tak, skoro chcę przyspie-szać najcenniejsze momenty w moim życiu. Od tam-tej pory zacząłem zastanawiać się, jak zwolnić, od ponad 10 lat nie noszę zegarka – wspomina Honoré.Ale rewolucję slow w swoim życiu podobno najlepiej rozpocząć od jedzenia. Wędzona domowym sposo-bem kiełbasa, konfitura ze śliwek z własnego ogrodu,

Slow Life to pochwała powolności, wyzwolenie z niepotrzebnego pośpiechu. Slow Life praises unhurriedness and aims to liberate us from unnecessary haste.


Badania hormonalne oceniające

kondycje tarczycy

Wirtualna koronarografia serca

określenie ryzyka udaru – Badania doppleroWskie tętnic szyjnych

Wysokospecjalistyczna ultrasonografia prostaty i jąder

echosonografia

serca

Badania wskaźników wątroBowych i metaBolicznych

tylko dla czytelników Na hasło KALEIDOSCOPE otrzymasz rabat w wysokości 400 złotych.

Jeśli Twoje zdrowie jest dla Ciebie ważne, zadzwoń pod numer 500 900 900

wykryjemy CHOrOBĘZANIM WYSTĄPIĄ OBJAWY wyjątkowy program kompleksowych badań diagnostycznych

Badanie usg i nmrjamy Brzusznej

Badanie spirometryczne oceniające układ

oddechoWy

rezonans magnetyczny całego ciała

z technologią tim

ocena kręgosłupa W Badaniu nmr

Czy wiesz, że 50% osób umiera z powodu schorzeń układu

krążenia, a 25% z powodu nowotworów? Jak przeciwdziałać

śmiertelnym chorobom i cieszyć się życiem? Jednym ze sku-

tecznych rozwiązań jest Screening Stanu Zdrowia propono-

wany przez Szpital Medicover. To dogłębny i precyzyjny pro-

gram badań diagnostycznych, pozwalający na szczegółowy

przegląd i ocenę stanu zdrowia w ciągu 1 dnia.

W szpitalu Medicover wykonaliśmy ponad 700 screeningów.

Dane są zaskakujące – aż w 70% przypadków wykryliśmy

zmiany chorobowe, a 15% z nich wymagało natychmiasto-

wej interwencji. Wśród nich były tak poważne schorzenia jak

nowotwory czy tętniaki mózgu. Udało nam się rozpoznać

wiele groźnych chorób w ich wczesnym stadium. Jest to moż-

liwe dzięki bardzo czułym i niezwykle nowoczesnym apara-

tom do diagnostyki. Pozwalają one zdiagnozować chorobę

nawet wtedy, gdy nie daje jeszcze żadnych objawów, a pa-

cjent nie podejrzewa, że może mu coś dolegać.

Dzięki współpracy specjalistów z różnych dziedzin oraz

zastosowaniu nowoczesnego sprzętu jesteśmy w stanie

wcześnie rozpoznać choroby: układu sercowo-naczynio-

wego, wątroby, płuc, nerek, zaburzenia funkcjonowania

tarczycy, bezobjawowe zakażenia oraz nowotwory.

W przypadku zdiagnozowania poważnego schorzenia

możemy podjąć natychmiastowe leczenie.

Screening Stanu Zdrowia to:

• jedyna taka oferta na polskim rynku

• najszerszy zakres badań

• pełna diagnoza i rekomendacje na przyszłość

• indywidualna obsługa i komfortowe warunki pobytu

• kompletna diagnoza w ciągu jednego dnia

DLA KOGO?

Screening Stanu Zdrowia szczególnie polecany jest

osobom, które pragną mieć poczucie kontroli nad

własnym zdrowiem, szanują swój czas i zależy im

na szybkiej diagnozie, która sprawi, że lepiej wykorzystają

swoje szanse w życiu i biznesie.

niektóre badania wykonywane w ramach

Screeningu Stanu Zdrowia

64


świeże pieczywo z lokalnej piekarni. Chyba nie trzeba więcej wy-mieniać, by całkiem zapomnieć o fast hamburgerach i frytkach. W Slow Food nie chodzi jednak tylko o to, by zwracać uwagę na jakość jedzenia, urozmaicać je i kupować od lokalnych, sprawdzo-nych producentów, a najlepiej wytwarzać samemu. Chodzi rów-nież o celebrowanie posiłków z rodziną, a nie odgrzewanie w kuchence mikrofalowej gotowych produktów i spożywanie ich w samotności, uważając, by nie zabrudzić klawiatury komputera. W Polsce rewolucja Slow Food rozpoczęła się kilkanaście lat temu od… oscypka. – Gdy byłem na wakacjach we Włoszech, tamtejsi rolnicy pytali mnie, co to jest ten ser oscypek i jak się go wytwarza. Nie znałem dokładnych odpowiedzi, zaprosiłem więc Włochów do Polski, żeby sami poznali naszą lokalną tradycję – wspomina Jacek Szklarek, szef polskiego oddziału Slow Food. – Przyjechali, podzi-wiali, opowiadali również przy okazji o ruchu Slow Food. W ten oto sposób zainteresowałem się tą filozofią i zacząłem zarażać nią polskich hodowców, producentów i restauratorów – dodaje. Od kilku lat obserwujemy prawdziwy boom na Slow Food w Polsce. Ruch liczy już około 800 członków i ma 13 oddziałów w całym kraju. Zainteresowanie byłoby większe, gdyby wszy-scy uwierzyli, że powolne jedzenie nie musi być drogie. – Dużo robię sama. Kiedyś ku-powałam półprodukty, aby szybciej, ale drożej ugotować. Teraz mam czas na upieczenie szarlotki i zrobienie wła-snych przetworów. To dużo tańsze niż kupowanie gotowych rzeczy, zwłaszcza że warzywa i owoce czę-sto dostaję po sąsiedzku – mówi Mi-lena Dudzińska z wioski pod Wrocła-wiem, która od kilku lat żyje slow i prowadzi bloga na ten temat.Powolne życie powolnym życiem, ale czasem nawet największym praktykom zdarza się przyspieszyć, szczególnie kiedy burczy w brzuchu. Honoré przyznaje, że kiedyś dostał mandat za zbyt szybką jazdę samochodem, bo śpieszył się na obiad do restauracji slow food. ☐

quickly and that I need time to do something well”, she says. In the case of Carl Honoré, the wake up call came when was he was toying with the idea of having a collection of one-minute bedtime stories for his son, because reading longer versions seemed a waste of his precious time. “This was when I realised that something was wrong. I wanted to speed up the most precious moments in my life. Ever since then, I’ve been investi-gating the possibility of slowing down. I haven’t worn a watch in ten years”, he recalls.Apparently, it’s best to start your own slow revolution with food. Home-cured sausage, jam made from home-grown plums, and fresh bread from a local baker. Needless to say, hamburgers and chips are o� the menu. But Slow Food is not just about the quality of food; it is about diversity and reliable local producers as well. It’s best to make it yourself. Slow Food is also about celebrating meals with your family instead of heating ready-to-eat meals in the microwave and eating them alone, being careful not to spill them on your keyboard. The Polish Slow Food revolution began over a decade ago with oscypek cheese. “I was holidaying in Italy and farmers were ask-ing me what oscypek was and how it was made. Unable to answer their questions, I invited some Italians to Poland to ex-plore our local tradition”, recalls Jacek Szklarek, the head of the Polish division of Slow Food. “The Italians told us about the Slow Food movement. I became interested in the philosophy behind it and began to promote it among Polish growers, producers and restaurateurs”, he says. Interest in Slow Food has recently ballooned in Poland. The movement has approx. 800 members and 13 branches here.

It would capture even more attention if people realised that slow food does not have to be expensive.

“I make many things myself. I used to pay for them, I used to buy half-�nished prod-ucts to make food faster, but it also cost me more. I now have time to bake an

apple pie and make my own preserves. It’s much cheaper than buying ready-to-eat products, because I often get fruit and vegetables from my neigh-bours”, says Milena Dudzińska, who

lives in a village near Wrocław and has been living and blogging about a slow

life for several years.Slow Life is one thing but even its

leading practitioners step up the pace sometimes, especially when

their stomachs are empty. Honoré admits that he once got a speed-ing ticket while rushing to lunch in a slow food restaurant. ☐

Ruch Slow Food w Polsce liczy już około 800 członków i ma

13 oddziałów w całym kraju. The Slow Food movement in Poland

has 800 members and 13 branches across the country.


C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

190x249mm (4) DRUK.pdf 1 2013-10-17 10:22:19

66

N A U K A Science

TO SPOKÓJ I BEZWŁAD OCEANÓW CHRONIĄ NAS PRZED ROZPĘDZENIEM SIĘ GLOBALNEGO OCIEPLENIA. JEŚLI JEDNAK

MORZA SIĘ WŚCIEKNĄ, TO ANGLIĘ ZAROŚNIE TROPIKALNA DŻUNGLA, A ANTARKTYDĘ – LAS BAOBABÓW. / THE CALMNESS AND

THE TORPID NATURE OF THE OCEANS DECELERATE THE PACE OF GLOBAL WARMING. BUT ONCE THE SEAS START RAGING, ENGLAND

WILL BE OVERGROWN BY TROPICAL JUNGLE AND THE ANTARCTIC BY BAOBAB GROVES.

TEKST/BY: Wojciech Mikołuszko

Ocean zmianAn ocean of changes

066_KA_11_NaukaKlimat12345.indd 66 13-10-17 18:10

67 © D

REA

MST

IME,

GET

TYIM

AG

ES/F

PM

Zapis obrazu cieplnego chłodni kominowych elektrowni. Obok: ponura wizja – Wenecja pod wodą na skutek globalnego ocieplenia. A thermal image of the cooling towers of a power plant. Left: a grim vision of Venice submerged as a result of global warming.

Tropikalne palmy znaleziono ledwie 70 km na wschód od chłod -nego i mglistego Londynu, na maleńkiej wyspie Sheppey położo-nej przy ujściu Tamizy i omywanej przez zimne wody Morza Pół-nocnego. W XV III w., gdy je odkryto, wywołały szok. Kolejne pokolenia zbieraczy skamieniałości wybierały się więc na Shep-pey, by poszukiwać szczątków globalnego ocieplenia sprzed bli -sko 50 mln lat. Do dziś uzbierano tyle skamieniałości, że dość do -brze udało się odtworzyć ówczesny świat zwierząt i roślin. Wokół miejsca, gdzie obecnie stoi Londyn, chlupało gorące tropikalne morze. Pływały w nim ciepłolubne rekiny, płaszczki, mieczniki i jesiotry. Wybrzeża porastały zarośla mangrowe, wśród których przemykały krokodyle i żółwie. Roślinność przypominała wilgotną dżunglę z południowo-wschodniej Azji. Wyrosła ona tak daleko na pół -nocy za sprawą tajemniczego wy -darzenia sprzed 55 mln lat. W krót-kim czasie temperatura Ziemi, i tak wówczas wyższa niż teraz, podnio -sła się o kolejne 5 stopni Celsjusza. Świat zwierząt i roślin wywrócił się do góry nogami. Ostatnio ślady tych zdarzeń zaczęły budzić jeszcze większe zainteresowanie niż w XV III stuleciu. W skamieniałościach, jakie pozostawiło po sobie to superocie -plenie, poszukuje się bowiem klu -cza do zrozumienia, jak może wyglądać świat w wyniku zmian klimatycznych rozpoczętych całkiem niedawno przez człowieka.

Ptaki nie lecą, niedź Wied Zie nie ś PiąOd chwili, gdy 250 lat temu rozpoczęła się rewolucja przemysło -wa, człowiek w coraz szybszym tempie spala paliwa kopalne, któ -re przeleżały pod ziemią dziesiątki i setki milionów lat. Z tego po -wodu w atmosferze lawinowo rośnie ilość dwutlenku węgla. Im więcej zaś tego gazu, tym trudniej ciepłu opuścić Ziemię. Jej tem -peratura w ciągu ostatnich stu lat urosła już o 0,74 st. Celsjusza. Ostrożne szacunki mówią, że do końca obecnego wieku pójdzie w górę o kolejne 2 stopnie. Bardziej śmiałe mówią o 4 st. Już teraz jednak lodowce topnieją, zwiększa się liczba huraganów, a po -ziom morza się podnosi. Rośliny i zwierzęta dostosowują się do tego, zmieniając obyczaje i zasięgi. – Zagrożone są ptaki, szcze -gólnie te wędrowne, bo w czasie migracji potrzebują wielu środo -wisk – mówi dr Jarosław Nowakowski z Uniwersytetu Gdańskiego. – A jeżeli w wyniku globalnego ocieplenia zanikają na przykład mokradła, to giną również i związane z nimi gatunki.

Tropical palm trees were found on the tiny Isle of Sheppey in the Thames Estuary, washed by the cold waters of the North Sea, just 70 km from London. These caused a sensation when they were �rst discovered in the 18th century. Subsequent generations of fossil hunters have travelled to Sheppey to look for traces of global warming that occurred almost 50 million years ago. Suf-�cient fossilised artefacts have now been uncovered to recon-struct the ancient fauna and �ora. The area where London now stands was surrounded by a hot tropical sea teeming with sharks, rays, sword�sh and sturgeons. The coastline was over-grown with mangroves teeming with crocodiles and tortoises. The vegetation resembled a humid jungle from Southeast Asia

and thrived in the far north after a mysterious event that took place 55 million years ago. In a very short period of time, the Earth’s temperature, already higher than it is today, rose another 5°C. The animal and plant kingdoms were turned on their heads. The re-mains of the latter have recently attracted a good deal more inter-est than they did in the 18th cen-tury. Fossilised traces of this su-perwarming are believed to hold the key to understanding what

the world might look like in the wake of the climatic changes recently triggered by humans.

Birds d On’t fly, Bears d On’t slee P Even since the Industrial Revolution began 250 years ago, peo-ple have been burning fossil fuels, buried deep in the ground for tens and even hundreds of millions of years, at an unprecedent-ed rate. This has led to a sharp rise in the carbon dioxide content of the atmosphere. The more carbon in the atmosphere, the harder it is for the Earth to lose heat. The Earth’s temperature has increased by 0.74°C over the past hundred years. Conservative estimates indicate that it will go up another 2°C by the end of the century. More radical projections predict a rise of 4°C. But glaciers are already melting, there are more hurricanes than ever before, and sea levels are rising. Animals and plants are adapting to changes by modifying their habits and ranges. “Birds are at risk, especially migratory birds, because they need varied habi-tats during their migrations”, says Dr Jarosław Nowakowski of Gdańsk University. “For instance, if wetlands vanish as a result of global warming, native species will become extinct as well.”This has already wrought havoc among hummingbirds in Colo-rado, USA. The birds used to return from their wintering grounds just as the glacier lilies and larkspurs were blooming. But the �owers are opening up earlier every year and the hummingbirds

Ocean zmianAn ocean of changes


68

N A U K A Science

W amerykańskim stanie Kolorado już obserwuje się kłopoty koli-brów. Były one przystosowane, by z zimowisk powracać na czas kwitnienia lilii i ostróżek. Kwiaty otwierają się z roku na rok coraz wcześniej i kolibry zaczynają się spóźniać na zbiory nektarów. W Europie, jak twierdzi dr Nowakowski, ptaki, które odlatują na nieduże odległości, jeszcze bardziej skracają dystans zimowisk. Niektóre osobniki w ogóle rezygnują z migracji.Niedźwiedzie z Bieszczadów, z powodu cieplejszych zim, coraz częściej nie zapadają w hibernację. Świstaki z amerykańskich Gór Skalistych budzą się wcześniej i mają więcej czasu, by się najeść przed snem. Otłuszczają się, lepiej przeżywają i ich liczba gwał-townie rośnie. Susły z Kanady dla odmiany śpią dłużej. Na dalekiej

północy globalne ocieplenie zwiększyło wiosenne opady śniegu. Susły dłużej muszą czekać na ich stopnienie i ich stan pogarsza się z roku na rok. Zmiany klimatyczne sprzyjają szkodnikom upraw rolniczych. Grzyb, który dziesiątkował zbiory ryżu, przerzucił się na pszenicę i w Brazylii już poczynił znaczne zniszczenia. Coraz lepiej mają się też korniki, które na potęgę psują drzewa na północnym zacho-dzie USA i w Kanadzie.

are arriving too late to harvest the nectar. Dr Nowakowski argues that European birds, which are short distance migrants, are now choosing wintering grounds that are even closer, while some birds are giving up on migration altogether.Now that the winters are not so cold, the bears in the Bieszczady Mountains often do not hibernate. The Rocky Mountain mar-mots are waking up earlier and now have more time to eat their �ll before going to sleep for the winter. They are fatter, their survival rate is higher, and their population is skyrocketing. By contrast, Canadian gophers are sleeping longer. Global warm-ing has brought heavier snowfalls in the distant north in spring. The gophers have to wait longer for the snow to melt and their

population is dwindling year by year. Climate change is creating favourable conditions for agricultural pests to �ourish. This is the cause of signi�cant problems world-wide that many countries have to �nd solution to. A fungus which has decimated rice plantations is now ravaging wheat and has caused serious damage in Brazil. The new conditions are also ideal for bark beetles, which are infesting trees en masse in the American Northwest and in Canada. ©

LEA

RNIN

GFU

ND

AM

ENTA

LS.C

OM

.AU


69

© L

EARN

ING

FUN

DA

MEN

TALS

.CO

M.A

U

REKLAMA

Koralowce się rozpuszczają, palmy wracająZwiększona ilość dwutlenku węgla wpływa także na życie w oce -anach. – 90 proc. energii, którą Ziemia kumuluje w wyniku global -nego ocieplenia, idzie na ogrzewanie oceanów – wyjaśnia prof. Jacek Piskozub z Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie. Dzięki temu zresztą wywołane przez człowieka zmiany klimatyczne na Ziemi postępowały dość powoli. Ale i oceany mają swoją granicę wytrzymałości. – Ogrzane wody z powierzchni oceanu schodzą głębiej i zwiększają temperaturę w głębinach. Ocieplają się już więc wody na głębokości kilku tysięcy metrów – mówi prof. Pisko -zub. To oznacza nie tylko wzrost temperatury, ale też kwasowości oceanu. Dwutlenek węgla, kiedy rozpuszcza się w wodzie, przyj -muje bowiem postać kwasu węglowego. Już teraz pH oceanu spadło z 8,2 do 8,1. Z pewnością na tym się nie zatrzyma. To zaś może doprowadzić do rozpuszczania się węglanowych szkiele -tów i muszli zwierząt morskich. Najbardziej narażone na zniszcze -nie są wolno pływające ślimaki oraz głębokowodne koralowce. Gdy ich szkielety powoli się rozpuszczają przy dnie oceanu, na jego powierzchni zmienia się układ prądów morskich. W 2012 r. Benjamin Phrampus i Matthew Hornbach z USA donieśli, że już widać tego niepokojące skutki. Przez ostatnie 100 lat temperatura na powierzchni Prądu Zatokowego, który odbija od Ameryki i swy -mi ciepłymi wodami ogrzewa Europę, wzrosła nawet o 1,6 st. C. To zaś ma wpływ na związek chemiczny, który utknął na dnie Atlan-

c oral reefs are dissolving, palm trees are bac K The higher carbon dioxide content in the atmosphere will have a grave impact on ocean life. “Ninety per cent of the energy accumulated by the Earth as a result of global warming is increasing ocean temperatures”, explains Prof. Jacek Piskozub of the Institute of Ocean Science of the Polish Academy of Sciences in Sopot. This has actually caused human-induced climate change to proceed fairly slowly. But even oceans have their limits. “The warmer ocean surface waters are extending deeper and this is raising temperatures in deeper waters. Water at a depth of several thousand metres is already warmer”, he adds. This is not only raising the temperature, but also the acidity, of the oceans. Carbon dioxide dissolved in water is converted into carbonic acid. The pH of the oceans has already declined from 8.2 to 8.1 and will certainly continue to decrease. This may cause carbon skeletons and marine fauna shells to disintegrate. Slow-swimming gastropods and deep water corals are at the highest risk of extinction. While skeletons are slowly dissolving on the ocean �oor, ocean currents are changing course on the surface. In 2012, Benjamin Phrampus and Matthew Hornbach from the US reported that alarming consequences are already apparent. Over the past hundred years, the temperature of the surface waters of the Gulf Stream, which �ows from America to heat up Europe with its warm waters, has gone up by


70

N A U K A Science

© G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, SH

UTT

ERST

OC

K

as much as 1.6°C. These changes a�ect a chemical compound deposited on the bottom of the

Atlantic Ocean, i.e. methane, a gas whose impact on global warming is thirty times

greater than that of carbon dioxide. “Luckily, its lifetime in the atmosphere is shorter than

a decade, but it oxidises into carbon dioxide”, adds Prof. Piskozub. Methane buried in the ocean bed is e�ectiv ely trapped inside the crystal structure of water. This form is known as a clathrate. Phrampus and Hornbach argue that methane deposits have already been released from the depths of the ocean bed. What will happen if the process accelerates? The answer is provided by the fossils from the Isle of Sheppey. The abrupt climate warming 55 million years ago was probably triggered by the release of enormous quantities of methane from the sea bed. The mechanism was fuelled by volcanism, but the same scenario might now be repeated as a result of human activity. In such a case, we will see palm trees in England and crocodiles in Canada once more. The melting glaciers in Antarctica will be overgrown by baobab groves. Sea levels around the world will rise by dozens of metres. “Methane release may be a slow process but there is no reason to panic”, says Prof. Piskozub and adds, “The only thing we can do right now to prevent it is to stop the Earth from warming.But that is going to require some radical decisions.” ☐

tyku. To metan, gaz, który w ogrzewaniu klimatu jest 30 razy bar -dziej skuteczny niż dwutlenek węgla. – Na szczęście w atmo sferze czas jego życia jest mniejszy niż 10 lat, ale utlenia się on do… dwutlenku węgla – mówi prof. Piskozub. Na dnie oceanu metan jest dobrze chroniony w krystalicznej osłonie wody. Taka postać zwana jest klatratem. Phrampus i Horn-bach twierdzą, że złoża tego związku już zaczynają wydostawać się ze swego ukrycia na dnie. To, co się stanie, jeżeli ten proces się nasili, możemy poznać właśnie dzięki skamieniałościom z wyspy Sheppey. Nagłe i ostre ocieplenie klimatu sprzed 55 mln lat było prawdopodobnie efektem wydobycia się ogromnych ilości meta -nu z morskiego dna. Wówczas zadziałał wulkanizm, dzisiaj może się to powtórzyć z powodu działalności człowieka. Do Anglii, tak jak wówczas, wrócą palmy, a do Kanady – krokodyle. Na Antarkty-dzie roztopi się lądolód i wyrośnie las baobabów. Poziom morza na całym świecie podniesie się o dziesiątki metrów. – Uwalnianie się metanu może być jednak procesem powolnym. Nie ma co jeszcze wpadać w panikę – pociesza prof. Piskozub. I dodaje: – Jedyne, co można w tej chwili zrobić, by temu zapo -biec, to zatrzymać ocieplanie się naszej planety. Ale to wymaga radykalnych posunięć. ☐

Na Grenlandii znajduje się 10 proc. wszystkich lodowców Ziemi. Topniejąc, przyczyniają się do zmian klimatu.Ten per cent of all Earth’s glaciers are found in Greenland. Their melting contributes to the climate change.


WłosL O T W P R Z E S Z Ł O Ś Ć A Look Back in Time

Elegancka Egipcjanka nie rozstawała się ze stożkiem zwierzęcego tłuszczu, dama dworu Ludwika XIV miała maleńki złoty młoteczek, a jej rokokowa następczyni jak oka w głowie strzegła konstrukcji z drutu. Co łączy te przed-mioty? Każdy z nich pomagał dbać o najważ-niejszy atrybut urody, czyli włosy. A że każda epoka, naród i społeczeństwo miały inny jej ideał, w historii fryzjerstwa niebagatelne zna-czenie odegrały wspomniane stożki, mło-teczki i wiele przedmiotów, które dziś nam się wcale z fryzjerstwem nie kojarzą…

FILC I GERMA˜SKIE WARKOCZE Egipcjanie cenili fryzjerów już 4 tys. lat p.n.e. Zwłaszcza tych zaopatrzonych w ostre noże,

Every elegant Egyptian female had her cone of animal fat with her at all times, every lady at the court of Louis XIV had her petite golden hammer in her vanity case, and her Rococo progeny were never seen without an intricate wire structure. What do all these objects have in common? They were all used to groom the ultimate attribute of human beauty –hair. Each and every period, nation and society has had its own ideals of beauty, but the history of hairstyles is dominated by a host of tools which are a far cry from the typical hair styling accessories used today.

…A TAKŻE SKRĘCANY, TAPIROWANY, LAKIEROWANY, ONDULOWANY, ROZJAŚNIANY ALBO PRZYCIEMNIANY – WYDAJE SIĘ, ŻE FRYZJERZY ROBIĄ DZIŚ Z NASZYMI WŁOSAMI WSZYSTKO, CO MOŻLIWE. RZUT OKA NA HISTORIĘ FRYZUR UPEWNI NAS JEDNAK, ŻE DO FANTAZJI PRZODKÓW W TEMACIE KOAFIUR NAPRAWDĘ BARDZO NAM DALEKO... / …OR CURLED, TEASED, SPRAYED, PERMED, BLEACHED OR DARKENED – YOU MIGHT LIKE TO THINK THAT MODERN HAIRDRESSERS SPOIL US FOR CHOICE, BUT TAKE A BRIEF LOOK AT THE HISTORY OF HAIRSTYLES AND YOU WILL SOON SEE THAT WE HAVE A LONG WAY TO GO TO OUT(HAIR)DO OUR ANCESTORSTEKST/BY: Agata Brandt

na czworo dzielony... Split hairs

72

072_KA_11_Lot w przeszlosc12345.indd 72 13-10-17 16:36

73

Norma Shearer jako Maria

Antonina w filmie z 1938 r.

Norma Shearer as Marie Antoinette

in a 1938 film.


L O T W P R Z E S Z Ł O Ś Ć A Look Back in Time

74

Przybory fryzjerskie staro˜ytnych Egipcjan: brzytwy, lusterka i p°sety do depilacji. Obok: kobieca peruka z czasów XVIII dynastii (1567–1320 r. p.n.e.).Hairdressing tools used by Ancient Egyptians: razor, mirrors and tweezers. Right: a woman’s wig dating back to the 18th dynasty (1567 – 1320 BC).

FELT AND GERMAN BRAIDSFour thousand years ago, the ancient Egyptians appreciated their hairdressers, especially those who used sharp knives to trim tiny braids to form a trapezoid shape. A thousand years later, fashion-conscious Egyptians of both genders began to shave their heads and wear wigs made of human and animal hair. Specially fashioned for the hot climate, they came with flaps that opened with strings to let the air in. But these were top-end versions. The less affluent had to make do with felt wigs sans ventilation. When the craze for artificial hairdos finally passed, Egyptian women began to groom their hair themselves. The ancients were familiar with the perm and wooden curlers were a common

beauty accessory. Men massaged their scalps with po-mades to prevent hair loss and dyed grey hair with a formula based on calf blood cooked in oil. While on the subject of animals, Egyptian women used to place an incense-scented tallow cone on top of their heads before stepping out. The fat would melt and drip on to their shoulders to release the scent of the fragrance. What fat

behind the ears could possibly have to do with elegance remains a mystery, but we do know that fashionistas have always been more than willing to suffer for fashion.Women also suffered at the hands of the masters of the ancient Athens school of hairdressing. A mixture of herbs, lead, copper and minerals added a shiny colour to their hair but poorly prepared hair dye could burn their locks and scar their scalps. Nasty experiences like these were unheard of in Rome, where women lightened their hair with a much safer soap made of goat fat and beechwood ashes and then exposed it to the sun. If this formula, borrowed from the Germanic tribes, proved ineffective, they resorted to more unorthodox accessories – wigs made of plaits shorn from blonde slave women (blonde has been en vogue since Roman times – research shows that as

many as 90 per cent of modern women who dye their hair choose lightening formulas). The Romans also pioneered new seasonal trends. The “olive lamp” style was the “in thing” in autumn. In spring, the Forum Romanum was full of bulbous buns worn with ivory barrettes. This extravagance was spurred by Rome’s military conquests – the latest fashions from newly conquered lands were hastily imported to the capital of the sprawling empire.

którymi ścinano zaplecione w drobne war-koczyki włosy, tak by tworzyły trapez.Tysiąc lat później modni Egipcjanie obu płci zaczęli golić głowy i nosić peruki z ludzkich i zwierzęcych włosów – specjalnie przysto-sowane do upału, miały klapki otwierane za pomocą sznurków, przez które przedosta-wało się powietrze. To były wersje „lux”, biedniejsi nosili peruki z filcu i bez air condi-tion. Gdy szał na sztuczne koafiury minął, Egipcjanki fryzowały własne włosy, znano już trwałą ondulację i używano drewnia-nych papilotów. Mężczyźni masowali skórę głowy pomadami zapobiegającymi łysie-

niu, a siwiznę maskowali preparatem m.in. z cielęcej krwi gotowanej w oliwie. A jeśli przy zwierzętach jesteśmy – przed eleganc-kimi wyjściami Egipcjanki umieszczały na szczycie głowy stożek z tłuszczem przesyco-ny wonnościami, który stopniowo roztapiał się i spływał na ramiona, uwalniając zapach pachnidła. Jak potoki tłuszczu za uszami mia-ły się do elegancji, pozostaje tajemnicą Egip-cjan, ale wiadomo, że strojnisie w imię mody zniosą wiele katuszy.Nie raz cierpiały też kobiety w rękach mi-strzów ze starożytnej ateńskiej szkoły fryzjer-

beauty accessory. Men massaged their scalps with po-mades to prevent hair loss and dyed grey hair with a formula based on calf blood cooked in oil. While on the subject of animals, Egyptian women used to place an

remains a mystery, but we do know that fashionistas have always been more than willing to suffer for fashion.Women also suffered at the hands of the masters of the ancient Athens school of hairdressing. A mixture of herbs, lead, copper and minerals added a shiny colour to their hair but poorly prepared hair dye could burn their locks and scar their scalps. Nasty experiences like these were unheard of in Rome, where women lightened their hair with a much safer soap made of goat fat and beechwood ashes and then exposed it to the sun. If this formula, borrowed from the Germanic tribes, proved ineffective, they resorted to more unorthodox accessories – wigs made of plaits shorn from blonde slave women (blonde has been en vogue since Roman times – research shows that as

remains a mystery, but we do know that fashionistas have always been more than willing to suffer for fashion.Women also suffered at the hands of the masters of the ancient Athens school of hairdressing. A mixture of herbs, lead, copper and minerals added a shiny colour to their hair but poorly prepared hair dye could burn their locks and scar their scalps. Nasty experiences like these were unheard of in Rome, where women lightened their hair with a much safer soap made of goat fat and beechwood ashes and then exposed it to the sun. If this formula, borrowed from the Germanic tribes, proved ineffective, they resorted to more unorthodox accessories – wigs made of plaits shorn from blonde slave women (blonde has been en vogue since Roman times – research shows that as

© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S, G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, LES

SIN

G A

RCH

IVE/

CZA

RNY

KOT.

PO

PRZE

DN

IA S

TRO

NA

/PRE

VIO

US

PAG

E: C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S (2

)


hcieliby˜my zaprosi° naszych Czytelników do odwiedzenia niezbadanych za-k˛tków północnego Mazowsza. Jedn˛ z pereł tego regionu jest bez w˛tpienia wyj˛tkowe miejsce, skryty w˜ród lasów i wody Windsor Palace Hotel & Con-

ference Center **** w Jachrance pod Warszaw˛. Otoczenie pi˙knych parków, bez-po˜redni dost˙p do Zalewu Zegrzyˆskiego, wraz z funkcjonaln˛ Marin˛ sprawiaj˛, ˇe kaˇdy nowoprzybyły Go˜° moˇe poczu° si˙ tutaj jak Lord w krainie Windsoru.Niezwykła architektura skrywaj˛ca klasyczne pi˙kno, poł˛czona z nowoczesno˜ci˛, luksusem, a takˇe z wewn˙trzn˛ harmoni˛ i atmosfer˛ spokoju, spotyka si˙ w tym jednym, wyj˛tkowym miejscu. Warto równieˇ wspomnie° o bogato wyposaˇonym Wellness & SPA hotelu Windsor. Odnajdziemy tu pi˙kno i ukojenie, zarówno ciała jak i ducha!Co jednak wyróˇnia ten hotel spo˜ród wielu innych w otoczeniu Zalewu Zegrzyˆ-skiego? Czy to atmosfera, ludzie, czy moˇe jednak co˜ innego? Odwiedzaj˛c ho-tel Windsor w Jachrance warto wybra° si˙ do restauracji Victoria. Nie sposób jest oprze° si˙ gastronomii hotelu, która jest kwintesencj˛ dobrego smaku, mieszanin˛ potraw kuchni polskiej jak i przegl˛dem daˆ z róˇnych zak˛tków ˜wiata… Restau-racja hotelu Windsor zadowoli podniebienia nawet najbardziej wymagaj˛cych sma-koszy. Tego wszystkiego moˇecie Paˆstwo do˜wiadczy° niebawem, bowiem hotel pro-ponuje Wam wyj˛tkow˛ sposobno˜°. Zaprasza wszystkich ch˙tnych do sp˙dzenia zbliˇaj˛cego si˙ Sylwestra 2013 w wyj˛tkowym stylu! Szampaˆska zabawa na 3 par-kietach z muzyk˛ na ˇywo, zaskakuj˛ce menu, liczne konkursy i atrakcje, open bar z napojami i alkoholem bez ograniczeˆ. Dodatkowo oferta hotelu przewiduje za-baw˙ dla Waszych pociech. Hotel zapewnia profesjonaln˛ opiek˙ animatora oraz mnóstwo atrakcji dla najmłodszych.Na koniec miłe zaskoczenie dla wszystkich zaintersowanych - wyj˛tkowo atrakcyj-na cena zaproszeˆ na bal w Windsorze to fakt! Ponadto do 15 listopada zaproszenia obj˙te s˛ ciekaw˛ promocj˛.Drodzy Czytelnicy – w t˛ wyj˛tkow˛ noc spotkajmy si˙ w Windsorze! www.windsorhotel.pl

C

PROMOCJA

Windsor do K_1113.indd 1 10/17/13 10:28 AM

76 Carpe Diem Centrum Medycyny EstetycznejAl. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Ich najczęstsza lokalizacja to twarz, dłonie, dekolt. Dokład-na przyczyna ich powstawania nie jest poznana, natomiast czynnikami sprzyjającymi ich tworzeniu się są: promienio-waie UV, zaburzenia hormonalne, preparaty światłouczula-jące, zapalne zmiany skórne, czynniki genetyczne. Skuteczną metodą walki z przebarwieniami posłonecznymi są lasery oraz peelingi. W zależności od podłoża powstania przebar-wienia, dobieramy odpowiednią długość wiązki laserowej, która doprowadza do degradacji nadmiernie nagromadzonej melaniny. W efekcie tych procesów przebarwienia na skó-rze znikają. Szczególnie polecamy użycie lasera frakcyjnego Star Lux 1540 w przypadku melazmy oraz głowicy Max G do redukcji przebarwień posłonecznych i pozapalnych. Bar-dzo często stosowaną metodą do walki z przebarwieniami i nierównomiernym kolorytem skóry są peelingi chemiczne. Kwas � towy, kojowy i azelainowy usuwają istniejące przebar-wienia i zapobiegają powstawaniu nowych. Wykonuje się je w gabinecie medycyny estetycznej oraz pacjent otrzymuje odpo-wiednie preparaty do pielęgnacji domowej. Po kilku dniach dochodzi do umiarkowanego łuszczenia, w wyniku czego ko-lor skóry się wyrównuje, a przebarwienia znikają.

� ese blemishes usually appear on the face, hands, neck and shoulders. � eir cause is uncertain, but precipitating factors are: UV radiation, hormonal disorders, photoallergy, in� ammatory cutaneous lesions, genetic factors. Laser and peeling thera-pies are very e� ective ways to � ght discolorations from sun exposure. During laser therapy we choose the appropriate wave length, depending on the origin of discoloration. � is treatment breaks down the exces-sively accumulated melanin in the skin. � e result is that discolorations disappear. We recommend especially fractional laser Star Lux 1540 in case of melasma and Max G handpiece to reduce discolorations from sun and post- in� am-matory hiperpigmentations. Chemical peelings are another way to eradicate discolorations and uneven skin coloration. Phy-tic, kojic, and azelaic acids remove existing discolorations and prevent new ones from appearing. It is administered in cen-ters for esthetic medicine and then a patient is given appro-priate treatments that are to be applied to the skin at home. A� er a few days the dead skin peels away leaving the color of the skin well blended and without discolorations.

Do naszej kliniki bardzo często zgłaszają się pacjenci z problemem przebarwień skóry.O� en patients with skin discolorations come to our clinic.

Discoloration? We’ve got the solution!Na przebarwienia są sposoby

from sun exposure. During laser therapy we choose Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z zakresu medycyny estetycznej. Oferta ważna do: 30.11.2013 r. Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on esthetics treatments. O� er is valid untli 30.11.2013 r.

CarpeDiem_Kaleidoscope_1113.indd 1 10/10/13 2:38 PM

Yvonne Adair i Carol Channing w musicalu M˜°czy˛ni wol˝ blondynki wystawionym na Broadwayu w 1949 r.Yvonne Adair and Carol Channing in the Gentlemen Prefer Blondes musical staged on Broadway in 1949.


BIRDS, BOATS AND LICEHair was seen as a symbol of debauchery and luxury in the Middle Ages. Only maid-ens were allowed to walk with an uncovered head embellished with a scarf or a flower garland. Married women hid their locks under bonnets. The Renaissance loosened the corset of hairstyling conventions. The hottest hairstyle around 1525 framed the face with heart-shaped coils of hair adorned with a pillbox hat or a pearl

net. Traditionally, the most flattering colour was blonde and women would sit in the sun in wide-brimmed, open-centre

hats on which they arranged their locks covered with bear fat or caustic soda in order to lighten them. This was

believed to be a potent lightening agent, unless the future blonde suffered a heat stroke. Brunettes

played with fire, too. Their daily grooming sessions were performed with combs made of toxic lead, which was deposited on their hair and reacted with sulphur to form dark-hued sulphides that darkened their tresses.Dandies from the court of Louis XIV were also ready to suffer for fashion. Purportedly, the Sun King started the fashion for wigs to conceal his

bald patches. Artificial luxurious locks that hung down to the chest became wildly

popular and no gentleman would ever be seen in public without one, even though

© B

EW, C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

ELS,

LES

SIN

G A

RCH

IVE/

CZA

RNY

KOT

skiej. Mieszanką ziół, ołowiu, miedzi i soli mi-neralnych nadawali włosom lśniący kolor albo… depilowali głowę, bo źle przyrzą-dzona farba paliła pukle i wżerała się w na-skórek…Takich przygód nie miały Rzymianki, które rozjaśniając włosy, używały bezpieczniejsze-go mydła z koziego tłuszczu i popiołu z buka, a potem wystawiały je na działanie słońca. Receptura pochodziła od plemion germań-skich, a gdy nie skutkowała, sięgano po bar-dziej radykalne środki, czyli peruki z warko-czy blond niewolnic (moda na blond utrzymuje się od czasów rzymskich po dziś dzień, według badań aż 90 proc. farbujących włosy współczesnych kobiet sięga po środki rozjaśniające). Rzymianie jako pierwsi zaczęli też lansować co sezon nowe fryzjerskie tren-dy. Jesienią modna była fryzura „na lampkę oliwną”. Na wiosnę na Forum Romanum kró-lowały już koki z klamrami z kości słoniowej. A wszystko to dzięki podbojom militarnym Rzymu – rozległość imperium sprawiała, że do stolicy docierały modowe nowinki ze świeżo podbitych krajów.

PTASZKI, STATKI, PUDER, WSZYW średniowieczu włosy uważano za symbol rozpusty i luksusu. Mężatki chowały je pod czepcami, a z gołą głową, ozdobioną przepaską lub wiankiem z kwiatów, paradowały tylko panny. Renesans poluzował gorset fryzjerskich konwenan-sów; około 1525 r. najpopularniejsze było uczesanie okalające twarz wałkami z włosów w kształcie serca, do tego toczek lub siatka z pereł.Najmodniejszy był jak zwykle blond. Aby rozjaśnić włosy, damy przesiadywały na słońcu w samych rondach kapeluszy, na których rozkładały natarte niedźwiedzim sadłem lub sodą kaustyczną pukle. To podobno nieźle skutkowało, o ile wcześniej blondynka in spe nie dosta-ła udaru mózgu z gorąca. Brunetki również igrały z życiem, codziennie czesząc się grzebieniem z trujące-go ołowiu, który osadzał się na włosach i reagował z zawartą

Albrecht Dürer, Portret młodej Wenecjanki, 1505 r. Francuscy oÿ cerowie z ko°ca XVII w.Albrecht Dürer’s “Portrait of a Young Venetian Woman”, 1505. French o� cers in late 17th century,

Albrecht Dürer’s “Portrait of a Young


77

REKLAMA

Carpe Diem Centrum Medycyny EstetycznejAl. KEN 98 lok U 17, 02-777 Warszawa • Tel. 608 888 888 • www.carpediem-klinika.pl

Ich najczęstsza lokalizacja to twarz, dłonie, dekolt. Dokład-na przyczyna ich powstawania nie jest poznana, natomiast czynnikami sprzyjającymi ich tworzeniu się są: promienio-waie UV, zaburzenia hormonalne, preparaty światłouczula-jące, zapalne zmiany skórne, czynniki genetyczne. Skuteczną metodą walki z przebarwieniami posłonecznymi są lasery oraz peelingi. W zależności od podłoża powstania przebar-wienia, dobieramy odpowiednią długość wiązki laserowej, która doprowadza do degradacji nadmiernie nagromadzonej melaniny. W efekcie tych procesów przebarwienia na skó-rze znikają. Szczególnie polecamy użycie lasera frakcyjnego Star Lux 1540 w przypadku melazmy oraz głowicy Max G do redukcji przebarwień posłonecznych i pozapalnych. Bar-dzo często stosowaną metodą do walki z przebarwieniami i nierównomiernym kolorytem skóry są peelingi chemiczne. Kwas � towy, kojowy i azelainowy usuwają istniejące przebar-wienia i zapobiegają powstawaniu nowych. Wykonuje się je w gabinecie medycyny estetycznej oraz pacjent otrzymuje odpo-wiednie preparaty do pielęgnacji domowej. Po kilku dniach dochodzi do umiarkowanego łuszczenia, w wyniku czego ko-lor skóry się wyrównuje, a przebarwienia znikają.

� ese blemishes usually appear on the face, hands, neck and shoulders. � eir cause is uncertain, but precipitating factors are: UV radiation, hormonal disorders, photoallergy, in� ammatory cutaneous lesions, genetic factors. Laser and peeling thera-pies are very e� ective ways to � ght discolorations from sun exposure. During laser therapy we choose the appropriate wave length, depending on the origin of discoloration. � is treatment breaks down the exces-sively accumulated melanin in the skin. � e result is that discolorations disappear. We recommend especially fractional laser Star Lux 1540 in case of melasma and Max G handpiece to reduce discolorations from sun and post- in� am-matory hiperpigmentations. Chemical peelings are another way to eradicate discolorations and uneven skin coloration. Phy-tic, kojic, and azelaic acids remove existing discolorations and prevent new ones from appearing. It is administered in cen-ters for esthetic medicine and then a patient is given appro-priate treatments that are to be applied to the skin at home. A� er a few days the dead skin peels away leaving the color of the skin well blended and without discolorations.

Do naszej kliniki bardzo często zgłaszają się pacjenci z problemem przebarwień skóry.O� en patients with skin discolorations come to our clinic.

Discoloration? We’ve got the solution!Na przebarwienia są sposoby

from sun exposure. During laser therapy we choose Na zdjęciu: dr Magdalena Opadczuk i Marcelina Zawadzka.

Na hasło Kalejdoskop oferujemy 20% rabat na zabiegi z zakresu medycyny estetycznej. Oferta ważna do: 30.11.2013 r. Please quote Kaleidoscope to receive the 20% discount on esthetics treatments. O� er is valid untli 30.11.2013 r.

CarpeDiem_Kaleidoscope_1113.indd 1 10/10/13 2:38 PM

© B

EW, C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

ELS,

LES

SIN

G A

RCH

IVE/

CZ

ARN

Y KO

T

w nich siarką, wytwarzając czarne siarczki przyciemniające sploty. Poświęcali się w imię mody również eleganci na dworze Ludwika XIV. Król Słońce, rzekomo by ukryć własną łysinę, wprowadził modę na peruki. Sztuczne, opadające aż na piersi pu-kle szybko stały się przebojem i żaden kawa-ler nie pokazywał się bez nich publicznie, mimo że pod koniec XVII w. były już bardzo długie i ciężkie. Albo wysokie – damy nosiły bowiem rusztowania z cudzych włosów ozdobione kwiatami i biżuterią (moda na pe-ruki przycichła nieco podczas epidemii dżu-my, bano się bowiem korzystać z włosów zmarłych, chętnie dotąd wykorzystywanych przez perukarzy).Prawdziwy szał na sztuczne sploty zapano-wał w czasach Marii Antoniny. Dzieł jej na-dwornych fryzjerów nie powstydziliby się dzisiejsi modelarze – na stelażach z drutu umieszczano wysokie na kilkadziesiąt centy-metrów kłęby loków, pomiędzy którymi wiły gniazda sztuczne ptaki, kryły się gipsowe

late 17th century periwigs were long and heavy. Or tall. Ladies wore elaborate designs made of human hair ornamented with flowers and jewels (the fashion for wigs faded during epidemics of plague; people were afraid to wear the hair of the deceased, which wig makers had previously used). Fake tresses became fashionable once more during the times of Marie Antoinette. The pieces made by the court hairdressers back

then would do credit to any model maker today. A wire frame would be covered with long (dozens of centimetres) tangles of hair embellished with artificial birds building their nests, plaster fruit, models of ships and human silhouettes. The towering coif-fure would be decorated with feathers, tulle, flowers and jewels and dusted with coloured powder. Hairdressers had to use ladders to mount these fancy hairdos on the heads of their clients and roofs had to be taken off carriages so that ladies could

Według badań blondynki zarabiają lepiej, ale tam, gdzie liczą się intelekt i kompetencje, włosy blond mogą przeszkadzać w awansie.According to research, blondes earn more but where intellect and competence count, blond hair can stand in the way.


78


© C

ORB

IS/F

OTO

CH

AN

NEL

S (2

), BE

&W

(2),

GET

TYIM

AG

ES/F

PM, M

.P.

owoce, modele statków i postaci ludzkie. A wszystko to okraszone piórami, tiulem, kwiatami i klejnotami i wysypane kolory-zującymi pudrami. By umieścić te cuda na głowach klientek, fryzjerzy używali drabin, a wejście damy do powozu wymagało nie-kiedy zdjęcia dachu. Każda elegantka miała też młoteczek służący do zabijania wszy, któ-re licznie i radośnie zasiedlały nigdy niepra-ne, gigantyczne peruki…

CHŁOPCZYCA IDZIE W MIASTOSkracając o głowę Marię Antoninę, rewolu-cja francuska ukróciła też rozpasanie fryzjer-skich mód. Przez następne stulecia królował angielski „look” (długie, luźno opadające, na-turalne pukle), wiązano mniej i bardziej wy-rafinowane koki, trefiono drobne loczki. Na-stępna fryzjerska rewolucja znów zaczęła się w Paryżu, na ulicach którego jeszcze przed I wojną światową można było zobaczyć ko-biety z krótkimi włosami. Nosiła je wtedy m.in. młoda Coco Chanel. Nie wiadomo, na ile można jej wierzyć, bo Mademoiselle lubi-ła być tajemnicza, ale swemu przyjacielowi Claude’owi Delayowi opowiedziała potem, że kiedy będąc w łazience, szykowała się do wyjścia do opery, wybuchł tam piecyk gazo-wy. Ucierpiała nie tylko wieczorowa suknia, ale i długie poniżej pasa, ciężkie warkocze Coco. Nic jednak nie mogło powstrzymać jej od wyjścia do teatru, więc szybko białą suk-nię zamieniła na czarną, a nadpalone włosy obcięła – bez najmniejszego zresztą żalu. Oczywiście nie odrywano od niej oczu. Ma-wiała potem: „Gdy kobieta obcina włosy, to znak, że zamierza zmienić swoje życie”. W historii fryzjerstwa zapisał się Polak Antoni Cierplikowski, który jako Antoine de Paris w latach 20. wprowadził modę na krótką fry-zurę z grzywką nad czołem, tzw. chłopczycę, a krótkie włosy stały się odtąd symbolem niezależności kobiet. Jako pierwszą ostrzygł tak w 1909 r. 43-letnią aktorkę Ève Lavallière, by mogła zagrać nastolatkę.Choć lata 50. przywróciły dalekie echo roko-kowych peruk modą na tapir, za pomocą

W latach 20. XX wieku krótkie włosy stały się symbolem niezależności kobiet.In the 1920s short hair became a symbol of women’s independence.

Irokez – jeden z atrybutów subkultury punk. The mohawk is a symbol of the punk subculture.


79

którego lakierowane włosy układano we fry -zury przypominające ule (zwane też B-52, od nazwy amerykańskiego bombowca), to w la -tach 60. zapanował szał na pixie. To krótkie cięcie wymyślił Vidal Sassoon, jeden z najbar -dziej wpływowych fryzjerów XX w. Nosiły je m.in. Mia Farrow i pierwsza top modelka Twiggy. Pixie symbolizowało dosłowne od-cięcie się od tradycji nie tylko układania skomplikowanych fryzur, ale także miesz -czańskiego życia, jakie prowadziły matki ów -czesnych 20-latek.W tym samym czasie mężczyźni demonstro -wali to samo w odwrotny sposób, czyli za -puszczając włosy. Po podgalaniu karku, mają -cym dodać męskości w wojennych czasach, w latach 50. męskie plerezy (długie włosy zakrywające szyję) w Polsce i innych krajach socjalistycznych stały się elementem walki z systemem ideologicznym, którą prowadzili słuchający jazzu i Radia Wolna Europa biki -niarze. Atmosferę podgrzał George Harrison z The Beatles, który nie zdążył się ostrzyc przed koncertem. Umył więc tylko włosy i uczesał się, potrząsając głową. W ten spo -sób powstała fryzura młodych buntowników lat 60. i 70.Modę na długie męskie włosy podtrzymały subkultury – dredy zwolenników reggae, loki metalowców i kolorowe irokezy punków, które służyły identyfikowaniu się członków subkultur, były kolejnym ciosem we fryzjerski establishment. Dziś „włosiana” moda jest chyba najnudniejsza w historii. Nie tylko wszystko już było, ale też wszystko jest do -zwolone. I jak tu być buntownikiem z noży -cami w ręku? ☐©

CO

RBIS

/FO

TOC

HA

NN

ELS

(2),

BE&

W (2

), G

ETTY

IMA

GES

/FPM

, M.P

.

get in. Every lady of fashion had a tiny hammer to kill the head lice that thrived in her gigantic wigs – which were never washed.

The flapper’s bob With the execution of Marie Antoinette, the French Revolution brought the hairstyl-ing fashion to an abrupt halt. The following centuries were dominated by the Eng-lish “look” (long, loose natural locks of hair), smaller, less intricate bundles and tight curls. The next revolution in hair styling also began in Paris, where women were first seen sporting short cuts in 1913. One of the trendsetters was a young Coco Chanel (who later argued that she burnt her hair over a cooker). A great contributor to the history of hairdressing was the Polish-born Antoni Cierp-likowski, better known as Antoine de Paris. In 1920, Antoine started the fashion for a short fringed hair cut – the famous bob. One of the first women to wear one was the 40-year old actress, Eve Lavalliere, who wanted to look younger for a teenage role. Short hair soon became a symbol of women’s independence.The 50s echoed the Rococo periwigs with their fad for playing with hair – lacquered hair was elaborately arranged into something resembling a beehive (also dubbed the B-52 after the US bomber), while the 1960s brought the famous pixie cut. This short hairstyle was invented by Vidal Sassoon, one of the most influential hair stylists of the 20th century. It was worn by Mia Farrow and Twiggy, the first top model. The pixie cut literary symbolised a wish to break away from the tradition of intricate hairdos and the dreary bourgeois lifestyle of the mothers of the then twen-ty-year-old girls. Meanwhile, men were demonstrating the same attitude by doing exactly the oppo-site, i.e. growing their hair. Short back and sides might have been macho during the war, but in Poland and other Eastern Bloc countries in the 1950s, long hair (slicked back hair and grown over the collar) was part of a campaign being waged against the ideological system by the local “teddy boys” who listened to jazz and Radio Free Europe. George Harrison of The Beatles fuelled the controversy. Harrison had no time to have his hair cut, so he simply washed it and dried it by shaking his head. And thus the hairstyle of the rebellious youth of the 1960s and 1970s was born. Other men’s hair styles were introduced by various subcultures – the dreadlocks of reggae fans, the manes of heavy metal aficionados and the colourful mohawks of the punks came as blows to the hairstyling establishment. Today’s “hair” trends are probably the most boring in history. Well, we have not only seen it all, but everything is now permissible. The options of the modern rebel are very limited. ☐

być blondynką czy brunetką? o d lewej: brigitte bardot, Marilyn Monroe, Coco Chanel, a udrey h epburn. To be or not to be a blonde? Left to right: Brigitte Bardot, Marylin Monroe, Coco Chanel, Audrey Hepburn.


© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

80

Jaka książka leży na pana nocnym stoliku?Cała kolekcja, a najwięcej ich leży przy telewizorze, bo jednocze -śnie czytam, oglądam telewizję, przeglądam coś na komputerze. Od czasu do czasu zdarza mi się zajrzeć do scenariuszy – czytam te odrzucone, bo te dostaję od niezadowolonych autorów, którzy chcą, bym sam się przekonał, że zostały odrzucone niesłusznie. Chce pan ingerować w decyzję PISF?Absolutnie nie. Czytam trochę z ciekawości, trochę z potrzeby do -wiedzenia się więcej o życiu współczesnych autorów. Zwykle dostaję bowiem skrypty z fabułami opisującymi autentyczne przeżycia.O mały włos nie został pan operatorem filmowym. Kiedy fa -scynacja przerodziła się w myślenie o zawodzie filmowca?Za późno. Odkąd pamiętam, chciałem zostać zawodowym foto -grafem. Udało się. Dlatego naturalną drogą wpadła mi w ręce ama -torska kamera. Spodobało mi się robienie krótkich reportażowych �lmów i w zapale poszukiwania zawodowej ścieżki postanowiłem spróbować sił właśnie w �lmie. Na egzaminy do łódzkiej �lmówki pojechałem z teczką zdjęć. Przeszedłem przez wszystkie sita elimi -nacyjne. Jednak akurat tego roku na liście przyjętych znalazła się pokaźna grupa kandydatów z nagrodami i innymi osiągnięciami, którzy do szkoły dostawali się automatycznie z tzw. miejsc rektor -skich. Dlatego nie znalazłem się w garstce wybrańców. Wiedziałem jednak, że po innych studiach mogę tu wrócić. Tak się jednak nie stało, zostałem prezydentem Wrocławia i pełniłem tę funkcję przez 11 lat. Ale fascynacja została, i dziś oglądając �lmy, zwykle przede wszystkim oceniam pracę operatora.Bez emocji opowiada pan o pierwszej porażce…Wracałem bowiem z Łodzi przekonany o tym, że do zawodu wró -cę. Na otarcie łez dwa tygodnie później dostałem się na �lozo�ę. Porażka była zresztą w pewnym sensie symptomatyczna – była

What book do have on your bedside table right now?I’ve got a whole collection, but most of them are right next to the TV set. That’s because I read, watch television and browse the computer at the same time. I go through movie scripts from time to time – I read the rejected ones I get from angry screenwriters determined to convince me that they were unfairly rejected. To interfere in the decisions of the Polish Film Institute?Absolutely not. I read them out of curiosity and to learn more about the life of contemporary writers, because what I usually get are scripts based on real life experiences. You almost became a camera operator. When did your fascination lead you to consider a career in the film industry?Far too late. I wanted to be a professional photographer ever since I can remember. And I managed to become one. And naturally enough, I somehow laid my hands on an amateur camera. I soon became fond of making short reportage �lms. In my enthusiasm for �nding my career path, I decided to try my hand at the movies. I took my photo portfolio to the entrance exams at the Łódź Film School. I passed all the qualifying rounds, but the list of enrolled students that year included a large group of candidates with awards and other accomplishments who were automatically admitted to the school from the “Dean’s List”. That’s why I missed out. I knew that I could go back there after my other studies, but it never happened. I was appointed Mayor of Wrocław and held the position for 11 years. But the fascination is still with me. Whenever I watch a movie, I mainly judge the director of photography.Talking about your first failure doesn’t bother you?I went back home from Łódź convinced that I was going to be a camera operator one day. I cheered up when I was admitted to the Philosophy Department two weeks later. In a way, my failure

Kultura to sposób życiaCulture is a way of life PROWADZIŁ POCIĄGI TOWAROWE, PRACOWAŁ NA SZLIFIERKACH, UCZYŁ FOTOGRAFII I MIAŁ ZOSTAĆ MINISTREM OBRONY NARODOWEJ, A OD DWÓCH KADENCJI JEST MINISTREM KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO. Z BOGDANEM ZDROJEWSKIM ROZMAWIAMY O JEGO FASCYNACJACH, PIERWSZYCH PORAŻKACH I SUKCESACH. / HE HAS DRIVEN FREIGHT TRAINS, WORKED ON GRINDERS, TAUGHT PHOTOGRAPHY, AND WAS ALMOST APPOINTED DEFENCE MINISTER. BUT BOGDAN ZDROJEWSKI EVENTUALLY LANDED THE MINISTER OF CULTURE PORTFOLIO HE HAS NOW HELD FOR TWO TERMS. WE TALK TO HIM ABOUT HIS FASCINATIONS – FIRST HIS FAILURES, THEN HIS SUCCESSES.ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Marianna Kucharska, ZDJĘCIA/PHOTOS: Andrzej Wiktor

W C Z T E R Y O C Z Y One on One

080_KA_11_W 4 oczy12345.indd 80 13-10-17 18:13

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

81

080_KA_11_W 4 oczy12345.indd 81 13-10-17 13:21

82

W C Z T E R Y O C Z Y One on One

kolejnym wykluczonym elementem w poszukiwaniach zawodo -wej ścieżki. Wcześniej i później wiele razy skakałem z profesji w profesję – skończyłem liceum zawodowe – obróbkę skrawa -niem, praktyki odbyłem i w Archimedesie, i JASE, i Polarze, pracu -jąc chociażby na szli�erkach. Eksternistycznie uzyskałem stopień adiunkta Kolei Państwowych, dość szybko otrzymałem uprawnie -nia młodszego maszynisty trakcji elektrycznej i przez pewien czas prowadziłem pociągi towarowe. By móc kupić nieco większą działkę pod wymarzony ogród, zdobyłem uprawnienia ogrodni -cze, w międzyczasie ukończyłem dwuletnie studium ekonomicz -ne w zakresie ekonomiki i organizacji przedsiębiorstw, pracowa -łem w spółdzielni mieszkaniowej i uczyłem fotogra�i. Po �lozo�i skończyłem kulturoznawstwo, potem wykładałem w katedrze socjologii. Słowem, nie próżnowałem, poszerzałem wiedzę. Przy -gotowując się zaś do pracy w rządzie, szykowałem się do kierowa -nia obroną narodową, a zostałem ministrem kultury. Gdyby pan miał porównać rolę ministra kultury teraz i wte-dy, kiedy obejmował to stanowisko, to jak ona się zmieniła?Można być ministrem administrującym, słabo widocznym, czy od -wrotnie – wręcz zabiegającym o popularność. Można też być urzędnikiem skupionym na jednym obszarze kultury. Wtedy być może łatwiej przejść do historii. Moi poprzednicy byli mocno ukie -runkowani. Kiedy w 2007 r. obejmowałem to stanowisko, zoriento-wałem się, że Ministerstwo nie ma mocnej pozycji, nie istnieje w świadomości Polaków, jest pomijane w ocenach. A ponieważ byłem aż 16. ministrem od 1989 r., żaden z poprzedników nie miał szansy wprowadzić stałej polityki. Podczas Kongresu Kultury w Krakowie potwierdziły się moje przypuszczenia, że największe zaległości mamy w kilku dziedzinach. Przede wszystkim w eduka -cji kulturalnej, ale też w infrastrukturze – przez ostatnich 50, 60 lat bez całościowej wizji, dość chaotycznie remontowano budynki i nie budowano de facto nic nowego. Ponadto pojawiające się właśnie środki unijne były niewystarczająco dobrze przypisane. Musiałem dokonać reorganizacji samego resortu i ponownie zwe -ry�kować plany inwestycyjne. Dziś mogę z pełną świadomością powiedzieć, że udało się podnieść prestiż resortu. Dowód? Wiele instytucji ubiega się o przejście pod opiekę MKiDN, dlatego że jest postrzegane jako gwarant jakości, stabilności, profesjonalizmu.Zaczynamy już rozumieć, że kultura to sposób życia. Jakie są dziś sposoby na budowanie naszej tożsamości kulturowej? To najtrudniejsze zadanie, przekraczające granice mojej kadencji. Łatwo je zarzucić i zniszczyć efekt. Sposobami są wspieranie i strzeżenie różnorodności, bogactwa i oryginalności pracy pol -skich artystów. Kultura to jeden z najważniejszych jakościowo znaków państwa polskiego. Zależało mi na tym, żeby poprzez bu -dowany patriotyzm i szacunek do dziedzictwa nie traktować go wybiórczo. A patriotyzm łączy się ze znajomością twórczości arty -stów. Polak powinien odróżnić muzykę Chopina, wiedzieć, co wy -darzyło się 11 listopada 1918 r., znać twórczość Mickiewicza i bez problemów wymienić współczesnych polskich kompozytorów:

was symptomatic – it eliminated another option in my quest to �nd a career. Before that I often jumped from one job to another. I graduated from a vocational high school where I specialised in machining and I served my apprenticeship at Archimedes, JASA and Polar, where I worked on grinders. I quali�ed for a position at the State Rail through extramural study. I quickly got my junior engine driver’s licence for electric traction motors and spent some time driving freight trains. To buy more land for my dream garden, I got a certi�cate in horticulture and completed a two-year college course in economics and business organisations at the same time. I later worked for a housing co-op and taught photography. When I �nished philosophy, I studied cultural studies and after that, I lectured at the Sociology department. In other words, I never stopped learning. I was preparing for my job in the government intending to oversee the Defence Department, but was appointed Minister of Culture instead. How would you say has the role of Minister of Culture changed since your appoitnment?You can be a minister who’s an administrator and keeps a low pro�le or you can be the opposite – you can be a minister who goes all out to attract attention. You can also be a single-minded o�cial, focused on a selected area of culture. This makes it easier to go down in history. My predecessors were highly focused. When I was made Minister in 2007, I soon realised that the Ministry did not have a strong position, or any public awareness, and was overlooked in assessments. And as I was the 16th minister since 1989, none of my predecessors had been given a chance to pursue a long-term policy. My suspicions that we had backlogs in several areas were con�rmed during the Culture Congress in Kraków. There is a lot to be done in cultural education and infrastructure – buildings were renovated erratically, with no holistic vision, and nothing new has been built in the past 50 or 60 years. Add to that the EU funds recently made available have not been very accurately allocated. I’ve had to restructure the entire department and once more verify its investment plans. I can now say for sure that I’ve managed to improve its prestige. The proof? Many institutions apply for patronage of the Ministry because we are seen as a benchmark of quality, stability and professionalism.We’ve grown to understand that culture is a way of life. How can we build our cultural identity today? This is the most challenging task which goes beyond my term. It’s easy to give up on it and ruin the result. We should support and preserve the diversity, abundance and originality of works by Polish artists. Culture is one of the most qualitatively important hallmarks of the Polish state. I want to make sure that in building patriotism and respect for our heritage, it is not treated selectively. After all, patriotism is about familiarity with the works of national artists. A Pole should be able to recognise Chopin’s music, be aware of what happened on 11 November 1918, be familiar with the works of Mickiewicz, and e�ortlessly list our contemporary

080_KA_11_W 4 oczy12345.indd 82 13-10-17 13:21

83

Lutosławskiego, Góreckiego czy Pendereckiego i Kilara, oraz wie -dzieć, kim jest Jarzyna i Warlikowski. Polscy twórcy, wyjeżdżając za granicę, już nie mają kom -pleksów. To chyba kolejne osiągnięcie?Nie mają, bo nie muszą ich mieć. I coraz częściej są zapraszani na międzynarodowe imprezy. W dobrej kondycji jest nasze kino – te -goroczny festiwal �lmowy w Gdyni pękał w szwach od znakomi -tych produkcji. A polska prezydencja została najwyżej oceniona w obszarze kultury z krajów europejskich. W dziedzinie infrastruktu -ry pobiliśmy absolutny rekord w Europie, powstało blisko 200 no-wych obiektów, m.in. inwestycje chopinowskie, w tym uznawane za najnowocześniejsze muzeum bio -gra�czne w Europie, czyli Muzeum Fryderyka Chopina. Powstało Cen -trum Chopinowskie, nie do poznania zmieniła się Żelazowa Wola. Jestem też dumny z Opery Podlaskiej w Bia-łymstoku, która po roku działalności ma już na koncie 200 tys. widzów. Wielką wagę przywiązuje pan do odzyskania utraconych dzieł sztuki.Przed objęciem przeze mnie stanowi -ska ministra państwo polskie prawie nie odzyskiwało dzieł sztuki. W pierw -szej kolejności skupiłem się zatem na zakończeniu budowy rejestru rzeczy zaginionych. Zasób liczy dziś ponad 60 tys. obiektów. Szybko też zajęliśmy się promocją tego zbioru, co dało zie -lone światło do interwencji w do-mach aukcyjnych. Dziś korzystamy z różnych sygnałów, czasami nawet donosów. W przypadku każdego dzieła działamy inaczej – np. pamiątki po Chopinie musieliśmy odkupić; by odzyskać Żydówkę z pomarańczami Aleksandra Gierymskiego, musiałem rozpocząć negocjacje ze stroną niemiecką; aby odzyskać obrazy Juliana Fałata, interweniowaliśmy przy udziale federalnej agencji dochodzeniowej i wygraliśmy proces przed amerykańskim sądem.Podkreśla pan, że urzędnik nie powinien zostawać na swoim stanowisku nie dłużej niż dwie kadencje. Panu niedługo ta druga się kończy. Myśli pan o przyszłości? Mam zasadę, że nie myślę o kolejnej pracy, siedząc w innej. Kusiło -by mnie, żeby rozpocząć przygotowania do nowej roli. Wyboru dokonywałbym w przekonaniu, że w następnej pracy będę miał szansę na kilkuletnią perspektywę zawodową. W żadnej profesji nie odniesie się bowiem sukcesu bez myślenia przekraczającego perspektywę swojego czasu urzędowania. Dlatego realizuję ko -lejne projekty i nie myślę, gdzie będę pracował za trzy lata. ☐

composers – Lutosławski, Górecki, Penderecki and Kilar – and know who Jarzyna and Warlikowski are. Polish artists no longer feel inferior abroad. That’s another achievement, isn’t it?They have no reason to feel inferior. They are often invited to international events. Polish cinema is thriving – this year’s Gdynia Film Festival presented many superb productions. The Polish presidency received the highest evaluation of all European states in terms of culture. We have set a new European record in terms of infrastructure – almost 200 new facilities have been built, including Chopin-related projects such as the Frédéric Chopin

Museum, which has been hailed as the most state-of-art biographical museum in Europe. There’s the new Chopin Centre and Żelazowa Wola has been revamped completely. A real source of pride for me is the Podlasie Opera in Białystok, which has attracted an audience of 200,000 in just 12 months. You place a lot of weight on retrieving lost works of art.Poland had retrieved almost no artworks before I was appointed Minister. My �rst priority was to establish a register of lost art. The database now has over 60,000 entries. We quickly began to circulate the database. This gave a green light to intervene at auction houses. We now receive all sorts of information, sometimes even denunciations. Di�erent objects of art call for di�erent measures, e.g. we had to buy back Chopin memorabilia, in order to get back Aleksander Gierymski’s “Jewish Woman Selling

Oranges” painting, I had to negotiate with our German counter-parts, and to retrieve a Julian Fałat painting, we called on the F.B.I and won a lawsuit in the US.You stress that an official should not stay in his or her position for longer than two terms. Your second term is coming to an end soon. Are you thinking about the future? As a rule I don’t think about my next job when I’m still employed somewhere. I’d be too tempted to prepare myself for the new role. I’d accept it if I was convinced that my next position was going to o�er professional prospects lasting several years. You’ll never succeed in any occupation unless your perspective extends beyond your tenure. That’s why I keep implementing new projects and never think about where I’m going to be in three years. ☐

080_KA_11_W 4 oczy12345.indd 83 13-10-17 13:21

84

S M A K L U K S U S U Taste of Luxury

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

Dźwięki droższe

od złota Sounds more

precious than

gold

Fender stratocaster „Blackie” Erica Claptona.

Eric Clapton’s “Blackie” Fender Stratocaster.

Taste of Luxury

Dźwięki droższe

Dźwięki droższe

Dźwięki

od złota Sounds more

precious than

precious than

precious

gold

Fender stratocaster „Blackie” Erica Claptona.

Eric Clapton’s “Blackie” Fender Stratocaster. ©

WO

JCIE

CH

FRA

NU

S, C

ORB

IS, B

EW, M

.P.,F

ORU

M

084_KA_11_Smak luxusu12345NEW.indd 84 13-10-17 16:27

85

© W

OJC

IEC

H F

RAN

US,

CO

RBIS

, BEW

, M.P

.,FO

RUM

The most valuable instru-ments are not only unique but exorbitantly priced. They have a soul, too. And they mesmerize the listen-ing audience as much as great virtuosos, who actu-ally su� er when having to part with them. This was certainly the case with

Aaron Rosand, who sold the violin he had played for over 50 years. “It feels like I’ve left my soul behind”, he said with tears in his eyes. “I feel as if I’ve left part of my body behind. It was my voice, my calling.” And it was not just a voice – the violin of Rosand, one of the world’s most prominent violinists, was a Guarneri del Gesù crafted by Giuseppe Bartolomeo Guarneri of the famous Italian family of luthiers in 1741. Its previous owner was the renowned Paweł Kochański. This very special instrument changed hands for a very special price – a Russian billionaire paid 10 million dollars for it. And there is no way he will lose on the deal – experts believe that, given their uniqueness, antique instruments will increase in value regardless of what happens on world markets. Prices over the past two decades have gone up by approx. 12–15 per cent p.a. to fetch 6-10 million dollars on average. Many were purchased in the 1960s and 1970s for less than USD 200,000. These instruments o� er a much higher return on investment than stocks or gold. And Rosand’s violin was by no means the world’s most expensive musical instrument.

Te najcenniejsze są nie tylko unikatowe i pie-kielnie drogie. Mają też duszę. I uwodzą nie tylko zasłuchaną publiczność – grający na nich wirtuozi naprawdę cierpią, gdy się z nimi rozstają. Jak Aaron Rosand, sprzedając skrzypce, na których grał ponad 50 lat. „To tak, jakbym oddał własną duszę” – mówił po transakcji ze łzami w oczach. „Czułem się, jak-bym porzucił część własnego ciała. Były moim głosem, moim powołaniem”.A był to nie byle jaki głos – skrzypce Rosanda, jednego z najwybitniejszych wiolinistów świata, to model Guarneri del Gesù stworzo-ny w 1741 r. przez mistrza Giusep-pe Bartolomeo ze słynnej włoskiej lutniczej rodziny Guarneri. Przed Rosandem grał na nich słynny Pa-weł Kochański.Nabywca, rosyjski miliarder, zapła-cił za instrument 10 mln dol. I na pewno nie straci na tej transakcji, bo unikalność zabytkowych in-strumentów sprawia, że zyskują na wartości niezależnie od sytu-acji na światowych rynkach (w ciągu ostatnich 20 lat ich ceny rosły o 12–15 proc. rocznie i sięga-ły średnio 6–10 mln dol. W porów-naniu z indeksami giełdowymi czy złotem instrumenty mają zde-cydowanie wyższe stopy zwrotu. A skrzypce Rosanda wcale nie były najdroższe na świecie.

NIEBIA˜SKIE SMYCZKI Największym lutniczym osiągnię-ciem i niedościgłym wzorem dla twórców instrumentów są dzieła lutnika Antonia Stra-divariego z Cremony, który żył na przełomie XVII i XVIII w. Spośród 1100 wykonanych przez niego egzemplarzy do dziś przetrwało ok. 600 skrzypiec, 60 wiolonczel i 12 altówek. Śmiało można nazwać je najcenniejszymi in-strumentami świata – za kilogram skrzypiec Stradivariego trzeba zapłacić ok. 500 razy więcej niż za kilogram złota.Cenowy rekord należy do „Lady Blunt”, in-strumentu, którego nazwa pochodzi od na-zwiska pierwszej znanej właścicielki, lady Anne Blunt, wnuczki lorda Byrona. Znawcy

EKONOMIŚCI TWIERDZĄ, ŻE SĄ LEPSZĄ LOKATĄ KAPITAŁU OD ZŁOTA I AKCJI GIEŁDOWYCH RAZEM WZIĘTYCH. O ILE OCZYWIŚCIE KTOŚ MA KILKA MILIONÓW DOLARÓW, BY W NIE ZAINWESTOWAĆ – ZA TAKIE CENY SPRZEDAWANE SĄ BOWIEM NAJDROŻSZE INSTRUMENTY ŚWIATA. I CIĄGLE DROŻEJĄ. / ECONOMISTS ARGUE THAT THEY MAKE A BETTER CAPITAL INVESTMENT THAN GOLD OR SHARES. PROVIDED THAT HAVE A LAZY FEW MILLION TO SPARE – BECAUSE THIS IS WHAT YOU CAN EXPECT TO PAY FOR THE WORLD’S MOST EXPENSIVE MUSICAL INSTRUMENTS AND PRICES CONTINUE TO SOAR.TEKST/BY: Agata Brandt

Jimi Hendrix na festiwalu Woodstock w 1969 r.Jimi Hendrix at the Woodstock festival in 1969.

© M

.P.,

RED

UX

/EA

ST N

EWSW


86


© M

.P.,

CO

RBIS

/FO

TOC

HA

NN

ELS,

GET

TYIM

AG

ES/F

PM

Skrzypce „Lady Blunt” (u góry) Antonio Stradivari wykonał w 1721 r. Obok: mistrz przy pracy.

The “Lady Blunt” violin (top) made by Antonio Stradivari in 1721. Right: the master at work.

twierdzą, że mające niemal 300 lat skrzypce są w tak doskonałym stanie, jakby przed chwilą zostały wykonane, a brzmią naprawdę niebiańsko. Do niedawna sądzono, że za wyjątkowe brzmienie stradivariusów odpo -wiedzialna jest mniejsza gęstość drewna używanego do ich produkcji, wynikająca z warunków klimatycznych panujących w XVII w., tzw. małej epoki lodowcowej. Dziś uważa się, że mistrz impregnował drewno w agresywnych chemikaliach i to one wpły -nęły na brzmienie skrzypiec.Za tę magię stradivariusa anonimowy na -bywca zapłacił w 2011 r. na aukcji blisko 16 mln dol. To jak na razie najwyższa w historii kwota, jaką uzyskano ze sprzedaży skrzypiec. Dotąd najdroższe stradivariusy „chodziły” za blisko 6 mln dol. – np. skrzypce z 1709 r. na-zwane „La Pucelle” (Dziewica) ze strunnikiem ozdobionym rzeźbioną podobizną Joanny d’Arc, dodanym w XIX w. przez francuskiego lutnika Jeana-Baptiste’a Vuillaume’a w uzna-niu dla ich dźwięku „czystego jak dziewica”. Kupił je w 2001 r. David Fulton, właściciel naj-większej na świecie kolekcji dzieł mistrzów z Cremony. Podobną cenę osiągnął wykona-ny w 1714 r. stradivarius nazwany w XIX w. „Del�nem” z racji niezwykłego wyglądu i bar -wy dolnej płyty. Instrument, na którym grał niegdyś Jascha Heifetz, należy dziś do Nip-pon Music Foundation, która wypożycza go japońskiej skrzypaczce Akiko Suwanai.Najwięcej oryginalnych instrumentów Stradi-variego posiada dziś Stewart Pollens, założy -ciel i dyrektor �rmy Violin Advisor LLC, dora-dzającej wybitnym muzykom, kolekcjonerom i inwestorom, w jakie instrumenty smyczko -

WOrth m Ore th An their Weight in g OLdAnything made by the Italian luthier Antonio Stradivari of Cremona, who lived at the turn of the 18th century, is considered a paragon of excellence and an unattainable ideal in the �eld of violin-making. Approx. 600 violins, 60 cellos and 12 violas are all that survive of the 1,100 instruments he built. They can justi�ably be called the world’s most valuable instruments – a kilo of a Stradivarius violin is worth approx. 500 times more than a kilo of gold. The record is held by “Lady Blunt”, an instrument named after its �rst known owner, Lady Anne Blunt, daughter of the Earl of Lovelace

Największym lutniczym osiągnięciem są dzieła Antonia Stradivariego z Cremony. The works of Antonio Stradivari of Cremona are considered a paragon of excellence and an unattainable ideal.

LAWENDOWE OGRODY, to eleganckie osiedle 18. dwupię-trowych domów z ogrodami o zabudowie bliźniaczej w jed-nej z najbardziej prestiżowych lokalizacji w Wilanowie Zawa-dach przy ul. Bruzdowej 84. Ich nowoczesna i funkcjonalna architektura zadowoli najbardziej wymagających. Na każdą z rodzin czeka dom o powierzchni użytkowej 344 m2 z garażem na dwa samochody i działką od 600 do 830 m2. Bliskość obiektów rekreacyjnych, placówek dydaktycznych, parków i terenów zielonych, pozwala na wygodne życie i ak-tywny wypoczynek całej rodzinie.

Wśród natury. Blisko miasta.

BIURO SPRZEDAŻ[email protected]

tel.+48 22 632 10 85mobile 505 061 817

lawendoweogrody.pl

Lawendowe do K_1013.indd 1 9/13/13 1:15 PM084_KA_11_Smak luxusu12345NEW.indd 86 13-10-17 18:13

87

© M

.P.,

CO

RBIS

/FO

TOC

HA

NN

ELS,

GET

TYIM

AG

ES/F

PM

REKLAMA

LAWENDOWE OGRODY, to eleganckie osiedle 18. dwupię-trowych domów z ogrodami o zabudowie bliźniaczej w jed-nej z najbardziej prestiżowych lokalizacji w Wilanowie Zawa-dach przy ul. Bruzdowej 84. Ich nowoczesna i funkcjonalna architektura zadowoli najbardziej wymagających. Na każdą z rodzin czeka dom o powierzchni użytkowej 344 m2 z garażem na dwa samochody i działką od 600 do 830 m2. Bliskość obiektów rekreacyjnych, placówek dydaktycznych, parków i terenów zielonych, pozwala na wygodne życie i ak-tywny wypoczynek całej rodzinie.

Wśród natury. Blisko miasta.

BIURO SPRZEDAŻ[email protected]

tel.+48 22 632 10 85mobile 505 061 817

lawendoweogrody.pl

Lawendowe do K_1013.indd 1 9/13/13 1:15 PM

we najlepiej ulokować fundusze. A jeśli ktoś nie przepada za smyczkami, zawsze może zainwestować w klawisze – fortepian to rów-nież niezła lokata kapitału. Ale pod warun-kiem, że wcześniej grał na nim John Lennon.

Pianino PokojuNajsłynniejszy członek liverpoolskiej czwórki nie grzeszył dbałością o instrumenty. Na pia-ninie, na którym skomponował słynny utwór Imagine, wciąż widnieją ślady po papierosach, odkładanych tam „na momencik”. Poprzypa-lany steinway Lennona został sprzedany w 2000 r. za ponad 2 mln dol. i pozostał w muzycznych kręgach – jego nabywcą był piosenkarz George Michael. Nie grał jednak na nim ani nie komponował, ale uczynił go nośnikiem akcji mającej wskrzesić pokojowe przesłanie, z jakim za sprawą Imagine kojarzył się instrument. Pianino odbyło nietypowe tour née, zatrzymując się w miejscach trage -dii, w których fotografowano je w ramach ini -cjatywy Imagine Piano Peace Project. Powsta-

and granddaughter of Lord Byron. Experts say that the almost 300 year old violin is in near-mint condition and sounds truly heavenly. Until recently, it was believed that the elusive Stradivarius instruments owe their unique sound to the lower density of the wood used to make them, an after-e�ect of 17th century climatic conditions known as the mini Ice Age. Modern theories argue that the artisan impregnated the wood with aggressive chemicals and that this is the key to the sound of his violins.The magic of Stradivarius enticed an anonymous buyer to scoop out almost USD 16 million at an auction in 2011. This is the highest price ever paid for a violin. Prior to that, the most expensive Stradivarius violins fetched approx. USD 6 million, e.g. “La Pucelle” (The Virgin), which sported a tailpiece with a carved e�gy of Joan of Arc, or an instrument named “The Dolphin” in the 19th century on account of its strik-ing appearance and the colouring of the back.The largest number of original Stradivarius instruments is in the possession of Stew-art Pollens, founder and director of Violin Advisor LLC, a company that advises emi-nent musicians, collectors and investors on which stringed instruments make the best investment. And if strings are not your thing, you can always lash out on keys – the piano makes another formidable capital investment. Just so long as it was played by John Lennon.

The Piano of PeaceThe most revered member of the Fab Four did not take very good care of his instru-ments. The piano on which he composed his famous Imagine is covered in burns from cigarettes left on it for “just a moment.” Lennon’s battered Steinway was sold at


88


© E

PA/P

AP,

CO

RBIS

/FO

TOC

HA

NN

ELS,

GET

TYIM

AG

ES/F

PM,

M.P

.

ły zdjęcia m.in. w miejscach zamachów na Johna F. Kennedy’ego i Martina Luthera Kinga oraz w Oklahoma City, gdzie w ataku bombo-wym zginęło 168 osób. Ostatecznie George Michael podarował instrument uniwersyteto-wi Virginia Tech w Blacksburgu, na którym jeden ze studentów zastrzelił 32 kolegów. Na cele charytatywne przeznaczone zostały też miliony dolarów uzyskane ze sprzedaży najdroższej gitary świata, białego fendera stratocastera. Pomysłodawcą akcji i aukcji był piosenkarz Bryan Adams. Za jego namową na korpusie instrumentu podpisały się takie gwiazdy jak: Mick Jagger, Keith Richards, Eric Clapton, Brian May, Jimmy Page, Mark Knop� er, Sting i Paul McCartney. Wcze-śniej fendera z autografami kupił za 270 tys. dol. jeden z członków rodziny królewskiej z Kataru, który w 2005 r. prze-kazał go na aukcję zorganizowaną przez charytatywną organizację Reach Out To Asia. Gitara osiągnęła cenę 2,8 mln dol. Pieniądze przeznaczono dla o� ar tsunami, które w 2004 r. spustoszyło wybrzeża Azji Południowo-Wschodniej. Tym samym po-bity został rekord należący do fendera „Blackie” Erica Claptona sprzedanego w 2004 r. na aukcji w Christie’s za blisko milion dolarów.Nieco mniej zapłacono za gitarę Jimiego Hendrixa. Fendera, na którym zagrał rewolucyjne ri� y na festiwalu Woodstock w 1969 r., w 1990 r. sprzedano na aukcji w Sotheby’s za 198 tys. funtów. Trzy lata później gruchnęła wieść, że Paul Allen, prawa ręka Billa Gatesa w Micro-sofcie, odkupił go za – jak się sądzi – 1,3 mln dol. Ale skoro o� cjalnego potwier-dzenia brak, urzędowo naj-droższą sprzedaną gitarą Hen-drixa jest (kolejny) fender

auction for over USD 2 million in 2000. The purchaser was British singer George Michael, so it still has a musical home. Michael did not play it or compose music with it, but used it as a vehicle in a campaign that strove to

revive the message of peace once conveyed by Imagine. The piano went on an unusual tour which took it to sites of violence where it was photographed as part of the Imagine Piano Peace Project. It was displayed at the sites where John F. Kennedy and Martin Luther King were assassinated and in Oklahoma City, where a bomb took a toll of 168 lives. Even-tually, George Michael, who has been involved in numerous initiatives to promote peace, donated the instrument to Virginia Tech in Blacksburg where a student shot 32 of his colleagues. Millions of dollars were also raised from the sale of the world’s priciest guitar, a white Fender Stratocaster, and then

donated to charity. The campaign and the auc-tion were the brainchild of the Canadian singer Bryan Adams, who asked many stars, including Mick Jagger, Keith Richards, Eric Clapton, Brian

May, Jimmy Page, Mark Knop� er, Paul McCartney and Sting to put their autographs on the guitar

body. Prior to that, the signed Fender had been

Pianino Johna Lennona „Imagine” i dzieła lutnika Jurija Szyszkowa: u góry gryf

gitary Midnight Opulence. John Lennon’s “Imagine” piano and the works of the luthier

Yuriy Shishkov: the neck of the Midnight Opulence and the guitar itself (bottom).

Od lewej: gibson ES300 Erica Claptona i fender stratocaster Jimiego Hendrixa. Left to right: Eric Clapton’s ES300 Gibson and Jimi Hendrix’s Fender Stratocaster.

auction for over USD 2 million in 2000. The purchaser was British singer George Michael, so it still has a musical home. Michael did not play it or compose music with it, but used it as a vehicle in a campaign that strove to

revive the message of peace once conveyed by Imagine. The piano went on an unusual tour which took it to sites of The piano went on an unusual tour which took it to sites of violence where it was photographed as part of the Imagine violence where it was photographed as part of the Imagine Piano Peace Project. It was displayed at the sites where John Piano Peace Project. It was displayed at the sites where John F. Kennedy and Martin Luther King were assassinated and in F. Kennedy and Martin Luther King were assassinated and in Oklahoma City, where a bomb took a toll of 168 lives. Even-Oklahoma City, where a bomb took a toll of 168 lives. Even-tually, George Michael, who has been involved in numerous tually, George Michael, who has been involved in numerous initiatives to promote peace, donated the instrument to initiatives to promote peace, donated the instrument to Virginia Tech in Blacksburg where a student shot 32 of his Virginia Tech in Blacksburg where a student shot 32 of his colleagues. colleagues. Millions of dollars were also raised from the sale of the Millions of dollars were also raised from the sale of the world’s priciest guitar, a white Fender Stratocaster, and then world’s priciest guitar, a white Fender Stratocaster, and then

donated to charity. The campaign and the auc-tion were the brainchild of the Canadian singer Bryan Adams, who asked many stars, including Mick Jagger, Keith Richards, Eric Clapton, Brian

May, Jimmy Page, Mark Knop� er, Paul McCartney and Sting to put their autographs on the guitar

body. Prior to that, the signed Fender had been

Od lewej: gibson ES300 Erica Claptona i fender stratocaster Jimiego Hendrixa. Left to right: Eric Clapton’s ES300 Gibson and Jimi Hendrix’s Fender Stratocaster.


89

© E

PA/P

AP,

CO

RBIS

/FO

TOC

HA

NN

ELS,

GET

TYIM

AG

ES/F

PM,

M.P

.

REKLAMA

stratocaster, nadpalony przez niego podczas koncertu w Finsbury Park w Londynie w 1967 r. Cena wyniosła 280 tys. funtów, a szczęśliwy nabywca, Amerykanin Daniel Boucher, powiedział: „Nie zamierzam wstawić gitary do gabloty, tylko grać na niej. Mam na-dzieję, że trochę jej magii przejdzie na mnie”.

Magia brylantówW gablocie za to można oglądać innego stra -tocastera. Najdroższy na świecie model Mid-night Opulence powstał na zamówienie �r-my z Singapuru, a chętni klienci powinni stawiać się po odbiór gitary z obstawą, jest ona bowiem zdobiona 278 kamieniami szla-chetnymi i kosztuje 90 tys. dol. Instrument stworzył rosyjski lutnik Jurij Szyszkow, który wyemigrował do USA, gdzie wykonuje gitary dla najsłynniejszych muzyków. Szyszkow zu-żył na ten cel 161 brylantów, cytryny, błękitne topazy, zielone perydoty oraz szmaragdy. Struny fendera są wykonane ręcznie ze sre -bra i różowego złota. Gitara znajduje się w ofer-cie �rmy Swee Lee Company, która już otrzy-mała kilkanaście ofert kupna. W rozmowie z portalem Chanel News Asia jej przedstawi -ciel zdradził, że zapytania płyną przede wszystkim z Azji, w tym od przedstawicieli rodzin królewskich z Malezji i Brunei, a także od światowej sławy celebrytów. Stawiamy jednak, że prędzej zobaczymy ją w teledysku Lady Gagi niż w rękach Erica Claptona… ☐

purchased by a member of the Qatari royal family for USD 270,000. It was then do-nated to an auction organised by the charity Reach Out To Asia, which operates under the auspices of the Qatari royal family. The instrument sold for USD 2.8 million and the proceeds were donated to the victims of the tsunami that ravaged South-East Asia in 2004. The previous record holder was “Blackie”, a Stratocaster owned by Eric Clapton. Black-ie was auctioned at Christie’s in 2004 and fetched almost USD one million. A Fender Stratocaster once owned by Jimi Hendrix went for slightly less. The guitar on which Hendrix played his revolutionary ri�s at the Woodstock Festival in 1969 had belonged to drummer Mitch Mitchell for twenty years. It went under the hammer at Sotheby’s in 1969 for GBP 198,000. Three years later, word got out around Paul Allen, Bill Gates’s right-hand man at Microsoft, had allegedly bought it for USD 1.3 million. Although there is no o�cial con�rmation, the most expensive Hendrix guitar ever sold was (yet another) Fender Stratocaster – the one he set a�ame during a concert at Finsbury Park in London in 1967. The instrument fetched GBP 280,000 and the lucky buyer, American Daniel Boucher, said “I don’t intend to lock it in a display case. I am going to play it, I hope that some of it rubs o� on me.” t he Magic of dia MondsThere is another Stratocaster in the display cabinet. The world’s most expensive model - Midnight Opulence - was commissioned by a company from Singapore whose eager clients would be advised to come and pick it up with bodyguards in tow. The guitar is embellished with 278 precious stones and costs USD 90,000. The instrument was encrusted by Russian luthier Yuriy Shishkov who immigrated to the US where he makes guitars for the world’s most celebrated musicians. Shishkov studded the instrument with 161 diamonds, citrines, blue topazes, green peridots and emeralds. The strings are hand-hammered and made of silver and rose gold. The guitar is sold by Swee Lee Company and over a dozen customers are interested in buying it. In an interview with Chanel News Asia, a company representative re-vealed that most enquiries come from Asia and potential clients include members of royal families from Malaysia and Brunei as well as celebrities. We would rather see the guitar in a Lady Gaga clip than in the hands of Eric Clapton. ☐


© M

.P.

TEKSTY/BY: Ola Salwa

KULT

UR

A C

ultu

re

Innowacyjnie dla serca

www.klinikiserca.plInfolinia: 801 502 302

Wysokospecjalistyczne usługi leczenia chorób w zakresie kardiologii, kardiochirurgii i chirurgii naczyniowej

Kompleksowy model leczenia – od diagnostyki, przez terapię, po rehabilitację kardiologiczną

Wysokiej klasy specjaliściNowoczesna aparatura medyczna

Komfortowe warunki pobytu pacjenta

AmerykanskieKliniki_Kaleidoscope_0813.indd 1 7/5/13 11:43 AM

Orientalna przygodaOriental adventure

Joanna Bator spędziła w Japonii dwa lata. Poznała kraj od podszewki, nie tylko zwiedzając, ale też testując na sobie różne smaki i zwyczaje – od wizyty w łaźni po przekąskę z trującej ryby fugu. Japoński wachlarz. Powroty to uzupełnienie wydanych przed kilkoma laty wspomnień autorki

z egzotycznego pobytu. / Joanna Bator spent two years living in Japan. She knows the country inside out, having travelled the length and breadth of it, and uncovering its � avours and customs.

She even visited bath houses and tried the poisonous fugu � sh. The book (in Polish) is a sequel to the memoirs of the exotic journey Bator published a few years ago.

Joanna Bator, Japo˜ski wachlarz. Powroty , W.A.B.

Mistrzowska sztukaMaster performance

Roman Polański znów sięga do teatru. Tym razem wziął na warsztat broadwayowską sztukę o zabarwieniu erotycznym. Głównym bohaterem � lmu jest… reżyser (Mathieu Amalric), który szuka odtwórczyni głównej roli do swojego najnowszego przedstawienia. Żadna aktorka mu nie leży, póki nie spotyka zmysłowej Vandy (Emmanuelle Seigner). / In his latest � lm, Roman Polański adapts a Broadway play with erotic undertones. The main protagonist is a director (Mathieu Amalric) looking for an actress to play the female lead in his latest theatrical production. Nobody seems right for the part until he meets the sensuous Vanda (Emmanuelle Seigner).

Wenus w futrze, re˜. Roman Pola°ski, premiera 8 listopada / Venus in Fur, dir. Roman Polański, opens 8 November

Cygańska duszaGypsy soul

Bohaterką nowego � lmu Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauzego jest poetka Bronisława Wajs nazywana Papuszą.

Subtelna i wizualnie zachwycająca opowieść ma jeszcze drugiego, nie mniej ważnego bohatera: cygańską społeczność, której życie jest w � lmie drobiazgowo udokumentowane. / The latest movie from Joanna Kos-Krauze and Krzysztof Krauze tells the story of the poet Bronisława Wajs, whose Romani name was Papusza. This subtle and visually enchanting tale presents a detailed account of the life of another equally important character – the Roma community.

„Papusza”, re˜. Joanna Kos-Krauze i Krzysztof Krauze, premiera 15 listopada /Papusza, dir. JoannaKos-Krauze and Krzysztof Krauze, opens 15 November

KINO / MOVIES

Idźcie na „Idę”!Ida is a must see

Nagrodzona Złotym Lwami na festiwalu w Gdyni Ida to osadzona we wczesnych latach 60. opowieść o nowicjuszce, która tuż przed złożeniem ślubów dowiaduje się, że jest Żydówką. Wyrusza w Polskę poznać jedyną żyjącą krewną, ciotkę Wandę, i własną przeszłość. Stylowy, wielowymiarowy � lm to pozycja obowiązkowa! / The Golden Lion winner at this year’s Gdynia Festival, Ida, takes us back to the 1960s and tells the story of a novitiate who discovers her Jewish roots just before taking her vows. She decides to go and meet her only living relative, her aunt Wanda, and learn about her past. Don’t miss this stylish and multifaceted drama.

Ida, re˜. Paweł Pawlikowski, premiera 25 pa˝dziernika / Ida, Paweł Pawlikowski, opens 25 October

90

KSIĄŻKI / BOOKS

090_KA_11_Kultura12345.indd 90 13-10-17 16:07

Tacy byliśmyThe way we were

PRL oczami – między innymi – Tadeusza Rolkego, Jana Morka, Wojciecha Plewińskiego to nie tylko zapis ważnego rozdziału polskiej fotogra�i. To także prywatne wspomnienie czasów i obyczajów minionej epoki: marzeń o Zachodzie, robienia zdjęć dygnitarzom i artystom oraz łapania codzienności szarego obywatela. / Socialist Poland, as seen through the eyes of Tadeusz Rolke, Jan Morek, Wojciech Plewiński and others is more than a snapshot of an important period in the history of Polish photography. These are private memories of the lives and times of a bygone era: dreams of the West, taking photos of dignitaries and artists and capturing the daily lives of ordinary people.

Łukasz Modelski Fotobiografia PRL, Znak

© M

.P.

KSIĄŻKI / BOOKS

Piękni czterdziestoletniForty years on

Takie tango, Jolka, Jolka pamiętasz…, Za ostatni grosz to piosenki, które… na pewno usłyszymy podczas jubileuszowych koncertów Budki Su�era. Ciekawe, czy usłyszymy też piosenkę Andrzeja Rosiewicza Czterdzieści lat minęło w wykonaniu Krzysztofa Cugowskiego? / ”Takie tango” and “Za ostatni grosz” are classic hits that are guaranteed to be played during Budka Su�era’s jubilee concerts. Question is: will they also have a crack at another classic “Czterdzieści lat minęło” (Forty years have gone by) as interpreted by Krzysztof Cugowski?

Budka Suflera – Jubileusz 40-lecia, 15 listopada (Częstochowa), 26 listopada (Warszawa), 1 grudnia (Kraków), 8 grudnia (Wrocław) / Budka Suflera – 40th Jubilee, 15 November (Częstochowa), 26 November (Warsaw), 1 December (Kraków), 8 December (Wrocław)

Daleki Wschód jeździ po PolsceThe Far East tours Poland

7. edycja Pięciu Smaków odbędzie się nie tylko w Warszawie, ale także we Wrocławiu i w Koszalinie. Z czym podróżuje festiwal? A choćby z wczesnymi �lmami tajwańskich mistrzów: Hou Hsiao-hsiena i Anga Lee. Do tego najnowsza produkcja Wonga Kar--Waia oraz nocne maratony z azjatyckim horrorami. / The 7th edition of the Five Flavours Festival is being held in Warsaw, Wrocław and Koszalin. What are we going to see? Early movies from the Taiwanese masters Hou Hsiao-Hsien and Ang Lee as well as the latest Wong Kar-wai production and a few all-night Asian horror movie marathons.

7. festiwal Pięć Smaków, 4–11 listopada (Warszawa), 8–11 listopada (Wrocław), 15–17 listopada (Koszalin) / 7th Five Flavours Festival, 4–11 November (Warsaw), 8–11 November (Wrocław), 15–17 November (Koszalin)

REKLAMA

Innowacyjnie dla serca

www.klinikiserca.plInfolinia: 801 502 302

Wysokospecjalistyczne usługi leczenia chorób w zakresie kardiologii, kardiochirurgii i chirurgii naczyniowej

Kompleksowy model leczenia – od diagnostyki, przez terapię, po rehabilitację kardiologiczną

Wysokiej klasy specjaliściNowoczesna aparatura medyczna

Komfortowe warunki pobytu pacjenta

AmerykanskieKliniki_Kaleidoscope_0813.indd 1 7/5/13 11:43 AM

KINO / MOVIES

KONCERT / CONCERT

090_KA_11_Kultura12345.indd 91 13-10-17 18:14

TEKSTY/BY: Dorota Bielska

TWÓ

J ST

YL Y

our S

tyle

92

Odgórne grzanie vNot for the hot-headed

Podobno najwięcej ciepła tracimy przez głowę. Niezależnie od tego, czy kupujemy tę informację, czy nie, warto zainwestować w miłe włosom i naszemu smakowi nakrycie. Takie jak robiona na drutach czapka Marca Jacobsa. / They say we lose most of our heat through our heads. Whether or not you buy that, you can still in a � attering hat to match your taste. This knitted Marc Jacobs hat is the perfect choice.

CENA: OK. 350 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 350

Dłoń z połyskiem cSparkling hands

Nawet słabnące promienie jesiennego słońca nie oprą się pokusie wizyty w kryształach pierścionka Lanvin i odbiją się od nich ku rozkoszy patrzących. Ciężko szlachetna forma klejnotu to hołd złożony architekturze art déco. / Not even the faint rays of the autumn sun can resist the temptation to focus on the Lanvin sparkling crystal ring so they can be re� ected to the delight of everyone around. The � nely crafted geometric design is a nod to Art Deco architecture.

CENA: OK. 2300 ZŁ /PRICE: APPROX. PLN 2,300

Wzorowy płaszcz cTop coat

Parki, jesionki, prochowce, palta – jesienne okrycie wierzchnie ma różne nazwy i wcielenia. W tym sezonie naszym typem jest luksusowa peleryna włoskiej marki Emilio Pucci, która jak zwykle celuje w geometrycznych, przykuwających wzrok tkaninach. / Parkas, spring coats, trench coats and warm winter coats – overcoats have di� erent names and guises. The one to be seen wearing this season is this luxury cape from Italian fashion tycoon Emilio Pucci. As usual, the geometric prints are stunning.

CENA: OK. 17 000 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 17,000

Bagietka wciąż na topie x

The ever-trendy baguette

Minęło 16 lat, odkąd Silvia Venturini Fendi zaprojektowała jedną z najbardziej modnych i

charakterystycznych torebek świata, potocznie nazywaną „baguette”, czyli „bagietką”. Dziś � rma lansuje model z

frędzlami, które chronią nasze drobiazgi przed zimnem. / It’s been 16 years since Silvia Venturini Fendi designed the

“baguette”, one of the world’s trendiest and most recognizable bags. The latest version is fringed to keep your belongings safe

from the cold.

CENA: OK. 14 000 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 14,000

92

zaprojektowała jedną z najbardziej modnych i charakterystycznych torebek świata, potocznie nazywaną

„baguette”, czyli „bagietką”. Dziś � rma lansuje model z

zaprojektowała jedną z najbardziej modnych i

Podobno najwięcej ciepła tracimy przez głowę. Niezależnie od tego, czy kupujemy tę informację, czy

zaprojektowała jedną z najbardziej modnych i charakterystycznych torebek świata, potocznie nazywaną

Jazda z butami cComfy boots

Marka Sorel kojarzy się przede wszystkim z ciepłem i wygodą. I choć buty Slimpack Riding Short Boots wyglądają sztywno i surowo, nie dajmy się zwieść pozorom – założone na nogi będą je miło ogrzewać

podczas wszystkich jesiennych wypadów. / Sorel is synonymous with warmth and comfort. Their Slimpack Riding Short Boots might look

raw and rigid but don’t be misled – they are sure to keep your legs nice and warm during those autumn getaways.

CENA: OK. 250 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 250

092_KA_11_Twojstyl12345.indd 92 13-10-17 16:22

ZAFFIRO NA CZASThermolifting Za� ro to bezbolesna i skuteczna meto-da odmładzania. Urządzenie, emitując promieniowanie podczerwone IR o specjalnie dobranej długości fali, powoduje jednolite i stopniowe rozgrzanie głębokich warstw skóry właściwej ze stałym chłodzeniem po-wierzchniowym. W efekcie podgrzane i podrażnione zostają włókna kolagenowe, co skutkuje ich gwałtow-nym skurczeniem się do pierwotnej długości. Dzięki temu skóra zostaje zagęszczona, zwiększa się jej napięcie oraz elastyczność, zmianom ulega również jej struktura, a zmarszczki zostają wygładzone. Drugim długofalowym skutkiem jest pobudzenie i stymulowanie � broblastów do produkcji nowych włókien kolagenowych. Podczas zabiegu zwiększona zostaje produkcja kolagenu o 30%, co daje efekt poprawy gęstości skóry i liftingu.

ZAFFIRO TARGETS TIMEZa� ro Thermolifting is a painless and e� cient rejuvenation method. The device emits IR infrared radiation with a specially selected wavelength to uniformly and gradually heat deep layers of the dermis and provide them with constant, con-tact cooling. The thermal e� ect that occurs in the deep layers of the skin heats and irritates collagen � bres to shrink them to their original length. As a result, the skin becomes denser and � rmer, its elasticity is improved and wrinkles are smoothed out. Another long-term e� ect is activation and stimulation of colla-gen production in � broblasts. The production of collagen � bres is increased by approx. 30 percent, what enhances skin density and lifts the skin.

PRO

MO

CJA

Lifting bez skalpela Scalpel-free lifting

40

Ekspert Kliniki La Perla radzi

PA R T N E R Z Y: / PA R T N E R S : MAT E R I A Ł O P R A CO WA N Y W E W S P Ó Ł P R A C Y Z K L I N I K Ą L A P E R L A / A D V E R TO R I A L W R I T T E N I N CO O P E R AT I O N W I T H L A P E R L A C L I N I C

PERFECTHA = PERFEKCJAPerfectha to linia francuskich wypełniaczy kwasu hialuronowego o szerokim spektrum zastosowań. Dzięki nowoczesnej technologii E-BRID uzyskane efekty są niezwykle naturalne i utrzymują się dłużej w porównaniu z innymi wypełniacza-mi. Perfectha Fine Lines ekspresowo zniweluje drobne linie i zmarszczki, a także nawilży skórę. Perfectha Derm i Deep wypełnią usta, sprawiając, że staną się one niezwykle zmysłowe, poradzą sobie ze średnimi i głębokimi zmarszczkami oraz w wyraźnym stopniu spłycą bruzdy. Natomiast Perfectha SubSkin wymodeluje kości policzkowe i jarzmowe, zarysuje owal twarzy, a nawet wypełni ubytki skór-ne. Perfectha Complement zalecana jest do ogólnego odmłodzenia, nawilżenia i odświeżenia skóry.

PERFECTHA FOR A PERFECT FACEPerfectha is a line of French hyaluronic acid � llers with a wide spectrum of appli-cation. Thanks to modern E-BRID technology results are extremely natural and longer lasting than in case of other � llers. Perfectha Fine Lines instantly erases � ne lines and wrinkles and hydrates the skin. Perfectha Derm and Deep may be used to create full sensual lips, eliminate medium and deep lines or clearly re-duce visible wrinkles. Perfectha SubSkin models cheekbones and malar bones, enhances facial oval and may be used to compensate for skin de� cits. Perfectha Complemet is recommended for rejuvenated, hydrated and refreshed skin.

Oferta zabiegów dostępna w sieci Klinik La Perla. / The range of treatments available from La Perla Clinics.

Ekskluzywna gama wypełniaczy kwasu

hialuronowego francuskiego Laboratorium

Obvieline. / An exclusive range of Perfectha

hyaluronic acid � llers from the French Laboratoire

ObvieLine

Wynik wieloletnich badań i współpracy

z prestiżowym ośrodkiem naukowym – Medycznym Stowarzyszeniem Lekarzy

Anti-aging A.M.I.A. / An outcome of many years of research and collaboration with

the prestigious scienti� c centre – Italian Association of Anti-Ageing Medical Doctors in Rome A.M.I.A

OZNAKI UPŁYWAJĄCEGO CZASU CZĘSTO SPĘDZAJĄ NAM SEN Z POWIEK. NA SZCZĘŚCIE WSPÓŁCZESNA MEDYCYNA ESTETYCZNA PROPONUJE ROZWIĄZANIA, KTÓRE SKUTECZNIE I NIEMAL BEZBOLEŚNIE COFAJĄ CZAS. / WE OFTEN WORRY ABOUT SIGNS OF PASSING TIME. LUCKILY, MODERN AESTHETIC MEDICINE OFFERS SOLUTIONS THAT EFFICIENTLY AND PAINLESSLY TURN BACK THE CLOCK.

KLINIKA LA PERLA:❶ 12 lat doświadczenia❷ 6 klinik w Polsce❸ Pełna oferta usług medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej, kosmetologii, ginekologii

estetycznej oraz spa❹ Najnowsze technologie odchudzające (Body Jet – liposukcja wodna, Liposonix

– nieinwazyjna redukcja komórek tłuszczowych), odmładzające (Ulthera – lifting bez skalpela, Thermage – lifting twarzy i ciała, mezoterapia)

❺ NOWOŚĆ – ANTI-AGING (terapia hormonalna)www.la-perla.pl, infolinia +48 22 353 55 53

LA PERLA CLINIC:❶ 12 years of experience❷ 6 clinics in Poland❸ A comprehensive range of aesthetic medicine, plastic surgery, cosmetology, aesthetic gynaecology and spa treatments❹ The latest slimming (Body Jet – water liposuction, Liposonix – non-invasive reduction of fatty tissues) and rejuvenating technologies (ulthera – scalpel-free lifting, thermage – facial and body lifting, mesotherapy)❺ NEW – ANTI AGING, (hormonal therapy)www.la-perla.pl, Hotline +48 22 353 55 53

LaPerla_Kaleidoscope_1113 2.indd 1 10/17/13 4:37 PM

94

TEKSTY / BY: Ola Salwa

Gad

gets

GA

DŻE

TY

© M

.P.,

SHU

TTER

STO

CK

Szwajcarska robota xSwiss job

Zegarek marki Victorinox Swiss Army jest niezawodny jak… helikopter bojowyCougar AS 532. Jeśli przyjrzymy się dokładnie modelowi Alpnach, którego nazwano tak na cześć bazy Szwajcarskich Sił Powietrznych, będziemy mogli wyróżnić elementy wyglą-dające jak łopatki wirnika, kokpit, turbinyi drążek sterowy. Oto pomysłowy dizajn! /A Victorinox Swiss Army watch is as reliable as a Cougar AS532 multi-purpose helicopter. A closer look at one of these Alpnach time-

pieces, named in honour of the Swiss Air Force base, reveals elements inspired by the helicopter’s rotary blades, cockpit, turbines and cyclic stick. That’s what we call an inno-vative design.

CENA: OD 9200 DO 10 000 ZŁ / PRICE: FROM PLN 9,200 TO PLN 10,000

Wspomnienia retro cRetro memories

Jadąc na wakacje lub weekendowy wypad, zadbajmy nie tylko o stylowe zdjęcia, które go uwiecznią, ale i o stylowy aparat. Olympus PEN E-P5 został stworzony na

podobieństwo modelu sprzed pół wieku, ale funkcje ma wyjątkowo nowoczesne – 16-megapikselowy sensor Live MOS oraz migawkę o czasie otwarcia 1/8000

sekundy. Posiada wbudowane wi-fi i FAST AF. / Going on holidays or a weekend getaway? If you’re going to take stylish photographs, you’ll need an equally

stylish camera. Inspired by a model the company introduced half a century ago, the Olympus PEN E-P5 comes with strikingly modern features

– 16 mega pixel sensor Live MOS, 1/8000 top shutter speed plus integrated WiFi and FAST AF.

www.olympus-europa.com

Ale jazda! vLet’s take a drive!

Škoda nie zwalnia tempa w wyścigu po coraz lepsze, atrakcyjniejsze samochody. Odświeżony model Škody Superb zużywa mniej paliwa, ma mniejszą emisję CO2, sprawniejszy system wspomagania parkowania. Do tego jest bardziej urodziwy dzięki nowym kolorom, elementom dekoracyjnym oraz… kierownicy! / Škoda is not slowing down in the race for better, more attractive cars. The revamped Škoda Superb o� ers higher fuel e� ciency, lower carbon emissions and an even more intelligent parking assist system. The car’s appeal has been given an additional boost with new colours, decors and … a new steering wheel.

www.skoda-auto.com

Rozmowy niekontrolowaneThe sky’s the limit

Jak zmniejszyć rachunek za telefon po zagranicznych wojażach? Odpowiedź zna Truphone – operator komórkowy, który stworzył międzynarodową kartę SIM – można do niej przypisać kilka zagranicznych numerów telefonów. Karta automatyczne loguje się do lokalnej sieci, dzięki czemu odpadają koszty roamingu. / We have all experienced the anxiety of waiting for the phone bill after a trip abroad. How can we avoid excessive costs? Truphone has come up with the answer – an international SIM card that can have several foreign numbers allocated. The card automatically logs on to a local network to cut the cost of roaming to zero.

www.truphone.com

A closer look at one of these Alpnach time-pieces, named in honour of the Swiss

Air Force base, reveals elements inspired by the helicopter’s rotary blades, cockpit, turbines and cyclic stick. That’s what we call an inno-vative design.

CENA: PRICE:

094_KA_11_Gadzety12345.indd 94 13-10-17 16:05

96

SALO

N E

vent

s

© M

.P.

TEKSTY/BY: Dorota Bielska

Katarzyna Sokołowska

Goście pokazu oglądali Warszawę z tarasu na dachu Biblioteki Królewskiej.Guests admired Warsaw from the Royal Library roof terrace.

Patrycja Hatalska, dyrektor marketingu Vistula Group,

i Barbara Topol, dyrektor sprzedaży G+J Polska.

Patrycja Hatalska, Marketing Director at Vistula Group and Barbara Topol, Sales Director

at G+J Polska.

Królewska elegancjaRoyal elegance

W trzech salach Zamku Królewskiego w Warszawie po raz pierwszy odbył się pokaz mody. W niedostępnych dotychczas historycznych wnętrzach – salach: Wielkiej (Balowej), Rady i Koncertowej – Vistula zaprezentowała nową kolekcję na sezon jesień-zima 2013/2014, przywracając tradycję imprez organizowanych tu po raz ostatni w 20-leciu międzywo-jennym. Projektant Wojciech Bednarz postawił na miejską modę i ponadczasową klasykę. Kolekcja łączy standardową elegancję z mocną kolorystyką i zaskakującym zestawieniem tkanin. Po raz pierwszy od 75 lat goście zostali zaproszeni na taras znajdujący się na dachu Biblioteki Królewskiej, gdzie po raz ostatni przed wojną bawiły się tu najznamienitsze oso-bistości z prezydentem Ignacym Mościckim na czele. / Three of the halls of the Royal Castle in Warsaw served as the venue for a fashion show for the �rst time ever. Vistula unveiled its 2013/2014 autumn/winter collection in the historical interiors of the Grand (Ball) Room, the Council Hall and the Concert Hall. The show revives a tradition of holding events at the Royal Castle, which last occurred in the 1920s. Designer Wojciech Bednarz has put the spotlight on urban style and timeless classics. His collection brings together traditional elegance with bold colours and an astonishing choice of fabrics. For the �rst time in 75 years, guests were invited to the terrace on the roof of the Royal Library.

Anna Orska, Anna Maria Jopek

Magdalena Malicka, prezes G+J Polska, i Jerzy Mazgaj, przewodniczący rady nadzorczej Vistula Group. Magdalena Malicka, CEO of G+J Polska, and Jerzy Mazgaj, Chairman of the Supervisory Board of the Vistula Group.

Pokaz rozpoczął się w najbardziej paradnej Sali Balowej.The show kicked o� in the grandest Ball Room.

Wojciech Bednarz, projektant marki Vistula, i modele.

Wojciech Bednarz, Vistula brand designer and models.

096_KA_11_Salon12345.indd 96 13-10-17 16:04

CALL CENTER: 801 703 703 (POLSKI, ANGIELSKI/POLISH, ENGLISH); +48 22 577 99 52 (WSZYSTKIE KRAJE/ALL COUNTRIES)

SPIS TREŚCIContents

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT LOT POLISH AIRLINES IN˜FLIGHT MAGAZINE

L Tinfo

L I S T O P A D / N O V E M B E R 2 0 1 3

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE 98 INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA 100 OUR FLEET

LOT DLA FIRM 101 LOT FOR BUSINESS

MILES & MORE 102 MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS 104 LOT NEWS

BAGAŻ 111 YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY 112

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA 114

FILMY I MUZYKA NA POKŁADZIE 118 MUSIC AND MOVIES ON BOARD

097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 97 13-10-17 17:28

98 LOT Info

P O Ł Ą C Z E N I A M I Ę D Z Y N A R O D O W E International Flights

St Petersburg

WarszawaWrocław

Gdańsk

Poznań Bydgoszcz

KatowiceKraków Rzeszów

Szczecin

Kiev

MadridBarcelona

Athens

Larnaca

Tel Aviv-Yafo

Tbilisi

Yerevan

Moscow

Tallinn

Riga

Vilnius

Minsk

Prague

Brussels

Paris Frankfurt

Munich

Milan

Geneva

Sofia

Odessa

Istanbul

BucharestBelgrade

Budapest

Vienna

AmsterdamLondon Hamburg

Copenhagen

Stockholm

Lviv

Luxembourg

Bilbao

Lisbon

Edinburgh

ManchesterDublin

Birmingham

Malta

Basel

SalzburgInnsbruck

Graz

Linz

LjubljanaBologna

KlagenfurtVenice

Lyon

TurinToulouseMarseille

Mombasa

PorlamarVaradero

Cancún

La Romana

Toronto

Chicago

Montreal

Minneapolis

OttawaSeattle

Edmonton

Calgary

Winnipeg

Detroit

AtlantaOrlando

Portland

San FranciscoLas Vegas

Houston Tampa

Charlotte

WashingtonCincinnati

Pittsburgh

Phoenix

Los AngelesDenver

Vancouver

San Diego

New York


99 LOT Info

St Petersburg – POŁĄCZENIA ROZKŁADOWE PLL LOT/SCHEDULED LOT FLIGHTSBoston – POŁĄCZENIA CODE SHARE/CODE SHARE FLIGHTSCancun – POŁĄCZENIA CZARTEROWE/CHARTER FLIGHTS

St Petersburg

WarszawaWrocław

Gdańsk

Poznań Bydgoszcz

KatowiceKraków Rzeszów

Szczecin

Kiev

MadridBarcelona

Athens

Larnaca

Tel Aviv-Yafo

Tbilisi

Yerevan

Moscow

Tallinn

Riga

Vilnius

Minsk

Prague

Brussels

Paris Frankfurt

Munich

Milan

Geneva

Sofia

Odessa

Istanbul

BucharestBelgrade

Budapest

Vienna

AmsterdamLondon Hamburg

Copenhagen

Stockholm

Lviv

Luxembourg

Bilbao

Lisbon

Edinburgh

ManchesterDublin

Birmingham

Malta

Basel

SalzburgInnsbruck

Graz

Linz

LjubljanaBologna

KlagenfurtVenice

Lyon

TurinToulouseMarseille

Bangkok

Colombo

Beijing

Singapore

Mombasa

St Petersburg – POŁĄCZENIA ROZKŁADOWE PLL LOT/Boston – POŁĄCZENIA CODE SHARE/Cancun – POŁĄCZENIA CZARTEROWE/

PorlamarVaradero

Cancún

La Romana

Toronto

Chicago

Montreal

Minneapolis

OttawaSeattle

Edmonton

Calgary

Winnipeg

Detroit

AtlantaOrlando

Portland

San FranciscoLas Vegas

Houston Tampa

Charlotte

WashingtonCincinnati

Pittsburgh

Phoenix

Los AngelesDenver

Vancouver

San Diego

New York


LOT Info100

N A S Z A F L O T A Our Fleet

RYS.

MIC

HA

Ł PE

TRYK

OW

SKI

* dla kompletu pasażerów / * with a full passenger load

** samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT / ** Eurolot aircraft operating domestic and regional � ights for LOT Polish Airlines.

EMBRAER 175

liczba sztuk|number 12 długość|length 31,68 m rozpiętość|wing span 26 m pr. przelotowa|cruising speed 870 km/h zasięg|range 2360 km* liczba miejsc|capacity 82

SAMOLOTY ˜REDNIO° I KRÓTKODYSTANSOWEMEDIUM° AND SHORT°DISTANCE AIRCRAFT

EMBRAER 195

liczba sztuk|number 6 długość|length 38,65 m rozpiętość|wing span 28,72 m pr. przelotowa|cruising speed 870 km/h zasięg|range 2600 km* liczba miejsc|capacity 112

BOEING 787dreamliner

liczba sztuk|number 5 długość|length 56,72 m rozpiętość|wing span 60,13 m pr. przelotowa|cruising speed 875 km/h zasięg|range 12 000 km* liczba miejsc BC/PEC/EC|capacity 18/21/213

BOEING 737-400

liczba sztuk|number 3 długość|length 36,40 m rozpiętość|wing span 28,90 m pr. przelotowa|cruising speed 795 km/h zasięg|range 3500 km* liczba miejsc|capacity 147 lub 162

liczba sztuk|number 10 długość|length 29,90 m rozpiętość|wing span 26 m pr. przelotowa|cruising speed 870 km/h zasięg|range 2480 km* liczba miejsc|capacity 70

BOMBARDIER DHC-8Q400Next Gen. Max.**

liczba sztuk|number 7 długość|length 32,83 m rozpiętość|wing span 28,42 m pr. przelotowa|cruising speed 666 km/h zasięg|range 2500 km* liczba miejsc|capacity 78

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWELONG°DISTANCE AIRCRAFT

EMBRAER 170

LOT Dla FirmIdealne rozwiązanie dla Twojej firmy

LOT For BusinessThe perfect solutionfor your business

WYKORZYSTYWANIE NADARZAJĄCYCH SIĘ OKAZJI, TRAFNE WYBORY, PRZEMYŚLANE DECYZJE – TO CECHY IDEALNEGO PRZEDSIĘBIORCY ORAZ PROGRAMU LOT DLA FIRM. SKORZYSTAJ Z NASZEJ OFERTY, ZYSKAJ 2000 PUNKTÓW NA DOBRY START, A DODATKOWO:

• znacząco obniż koszty podróży

• zbieraj punkty i wymieniaj je na: – bilety-nagrody – podwyższenie klasy podróży – pakiety turystyczne

• korzystaj z wielu promocji i leć już za 14 700 punktów

• zbieraj punkty wszystkich pracowników na jedno konto, a mile na prywatne konta Miles & More dla każdego osobno

TAKING ADVANTAGE OF ARISING OPPORTUNITIES,APT CHOICES, THOUGHT-THROUGH DECISIONS…THESE ARE THE CHARACTERISTICS OF APERFECT BUSINESSMAN AND LOT FOR BUSINESSPROGRAMME. BENEFIT FROM OUR OFFER TO:

• significantly reduce travel costs

• earn points and redeem them for: – award-tickets – travel class upgrades – travel packages

• benefit from many promotions and fly for just 14 700 points

• accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

Zapisz się do programu i korzystajz idealnych rozwiązań już od dziś!Szczegóły znajdziesz na www.lotdlafirm.com

Join the programme and benefitfrom perfect solutions starting today!More details on www.lotdlafirm.com

319431_Ogl-LDF-Kalejdo-190x249-listopad.indd 1 13-10-01 11:22097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 100 13-10-17 17:31

101 LOT Info

LOT Dla FirmIdealne rozwiązanie dla Twojej firmy

LOT For BusinessThe perfect solutionfor your business

WYKORZYSTYWANIE NADARZAJĄCYCH SIĘ OKAZJI, TRAFNE WYBORY, PRZEMYŚLANE DECYZJE – TO CECHY IDEALNEGO PRZEDSIĘBIORCY ORAZ PROGRAMU LOT DLA FIRM. SKORZYSTAJ Z NASZEJ OFERTY, ZYSKAJ 2000 PUNKTÓW NA DOBRY START, A DODATKOWO:

• znacząco obniż koszty podróży

• zbieraj punkty i wymieniaj je na: – bilety-nagrody – podwyższenie klasy podróży – pakiety turystyczne

• korzystaj z wielu promocji i leć już za 14 700 punktów

• zbieraj punkty wszystkich pracowników na jedno konto, a mile na prywatne konta Miles & More dla każdego osobno

TAKING ADVANTAGE OF ARISING OPPORTUNITIES,APT CHOICES, THOUGHT-THROUGH DECISIONS…THESE ARE THE CHARACTERISTICS OF APERFECT BUSINESSMAN AND LOT FOR BUSINESSPROGRAMME. BENEFIT FROM OUR OFFER TO:

• significantly reduce travel costs

• earn points and redeem them for: – award-tickets – travel class upgrades – travel packages

• benefit from many promotions and fly for just 14 700 points

• accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

Zapisz się do programu i korzystajz idealnych rozwiązań już od dziś!Szczegóły znajdziesz na www.lotdlafirm.com

Join the programme and benefitfrom perfect solutions starting today!More details on www.lotdlafirm.com

319431_Ogl-LDF-Kalejdo-190x249-listopad.indd 1 13-10-01 11:22097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 101 13-10-17 17:36

LOT Info102

Do you know… Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers. There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland. By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

Czy wiesz, że… Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie skierowanym do często podróżujących pasażerów. Obecnie liczy 25 milionów uczestników na całym świecie, w tym około 600 000 w Polsce. Program umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

What you get As a member of Miles & More programme, you can earn award miles both while travelling and on everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners. Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Privileges related to statusWhen travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator or HON Circle. These cards grant you numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles.For more information, please visit miles-and-more.pl

How do I join Miles & More programme?Miles & More is a programme that offers a wide range of privileges. Join today by filling out the form that is available on board and can also be found at a LOT office, at the airport or on miles-and-more.pl.

Twoje korzyści Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz przeznaczyć na liczne nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

Przywileje wynikające ze statusuPodróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator lub HON Circle. Karty zapewniają Ci liczne przywileje – wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymania 25% więcej mil.Więcej informacji na miles-and-more.pl

Jak przystąpić do programu Miles & More Miles & More pozwoli Ci korzystać z wielu przywilejów, dlatego dołącz do programu jeszcze dziś. Jak to zrobić? Wystarczy, że wypełnisz formularz, który znajdziesz w samolocie, w biurze LOT-u, na lotnisku lub na stronie miles-and-more.pl.

Earn double milesTake advantage of our promotional offer and earn double miles on selected flights! This month you can earn double miles on LOT flights to and from Milan, Vienna, Paris, Munich, Frankfurt and Amsterdam. Moreover, promotion also applies to Premium Club tickets on flights to Beijing, Chicago, New York and Toronto.

Redeem your miles for flight awards Now you can enjoy cheaper flights award all over the world! To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account for a chosen European flight or 30 000 miles for a flight to the USA. Promotional flights available this month: Barcelona, London, Zurich, Minsk, Odessa, Lvov, Rzeszow, Katowice and Chicago.

Contact informationWant to know more? Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English.Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119

?

Gromadź podwójne mile Weź udział w promocji i gromadź podwójne mile na wybranych trasach! W tym miesiącu podwójne mile otrzymasz za przeloty do i z Mediolanu, Wiednia, Paryża, Monachium, Frankfurtu i Amsterdamu. Ponadto promocja obejmuje bilety w klasie Premium Club do Pekinu, Chicago, Nowego Jorku i Toronto.

Wymień mile na przeloty Teraz możesz latać taniej po całym świecie! Aby skorzystać z promocji, zamień 10 000 mil zgromadzonych na swoim koncie na bilet do wybranego europejskiego miasta albo 30 000 mil na lot do Stanów Zjednoczonych! Poleć w tym miesiącu do Barcelony, Londynu, Zurychu, Mińska, Odessy, Lwowa, Rzeszowa, Katowic lub Chicago.

Dane kontaktoweMasz pytania? Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr. +48 22 5 777 222. Tutaj m.in. zrobisz rezerwację, sprawdzisz stan konta, uzyskasz informację w języku polskim i angielskim. Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More, skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119.

?

2x

2xKarta podstawowa Jest wysyłana pasażerowi po nalicze-niu pierwszej mili na koncie. Karta pozwala gromadzić i wykorzystywać mile w programie Miles & More.

Karta srebrna / Frequent Traveller Uczestnik programu otrzymuje kartę po zgromadzeniu 35 000 mil statuso-wych w ciągu roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do odprawy przy stanowisku biznes, dodatkowej sztuki bagażu, a także gwarantuje wysoki priorytet na liście oczekujących.

Karta złota / Senator Pasażer otrzymuje kartę po zgroma-dzeniu 100 000 mil statusowych w roku kalendarzowym. Jej posiada-cze mogą korzystać m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godz. przed wylotem, kredytu milowego, a także z 50% zniżki na bilet-nagrodę dla osoby towarzyszącej czy vouche-rów umożliwiających podwyższenie klasy podróży.

Karta HON Circle Przysługuje pasażerowi, który w ciągu dwóch lat zgromadzi 600 000 mil HON Circle za przeloty w klasie biznes i premium. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty są m.in. gwarancja rezerwacji do 24 godz. przed wylotem, większa dostępność biletów-nagród, najwyższy priorytet na liście oczekujących i karta Senator dla małżonka lub partnera.

Basic card The card is issued once, when a pas-senger earns the first air mile. The card can be used to earn miles and redeem them in Miles & More programme.

Silver card / Frequent Traveller The card is issued to a member after earning 35,000 status miles in one calendar year. This card entitles its holder to privileges such as Business Class check-in and additional luggage allowance, as well as guarantees high priority status on the waiting list.

Gold card / SenatorThe Gold card is issued to a member who earns 100,000 status miles in a calendar year. Gold card members benefit from guaranteed Business Class reservation up to 48h prior to departure, a mileage credit, 50% discount on award tickets for an accompanying passenger, and upgrade vouchers.

HON Circle cardThe card is offered to members who earn 600,000 HON Circle miles on Business Class and First Class flights in a period of two years. The card offers privileges such as guaranteed reservation up to 24h prior to departure, increased availability of award tickets, top priority on waiting list, and a Senator card for the spouse or partner.

319088-M&M-Kalejdoscope-Pazdziernik-2x190x249.indd All Pages 13-09-06 11:10097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 102 13-10-17 17:36

103 LOT Info

Do you know… Miles & More is Europe’s biggest programme for frequent flyers. There are currently more than 25 million members over the world, including approximately 600 000 in Poland. By participating in the programme, you can earn and redeem miles on all airline partners flights and Star Alliance and take advantage of numerous offers provided by our non-airline partners.

Czy wiesz, że… Miles & More jest największym programem lojalnościowym w Europie skierowanym do często podróżujących pasażerów. Obecnie liczy 25 milionów uczestników na całym świecie, w tym około 600 000 w Polsce. Program umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil na wszystkich połączeniach linii zrzeszonych w programie i w Star Alliance oraz korzystanie z bogatej oferty partnerów nielotniczych.

What you get As a member of Miles & More programme, you can earn award miles both while travelling and on everyday purchases– taking advantage of the services of over 30 airlines and more than 300 non-airline partners. Accrued miles can be redeemed for numerous rewards, including flight awards, upgrade awards or car rental.

Privileges related to statusWhen travelling with Miles & More partner airlines and Star Alliance, you also earn status miles which allow you to obtain a card with a higher status – Frequent Traveller, Senator or HON Circle. These cards grant you numerous privileges – access to Business Lounges, the option to take an additional piece of luggage or earning 25% more miles.For more information, please visit miles-and-more.pl

How do I join Miles & More programme?Miles & More is a programme that offers a wide range of privileges. Join today by filling out the form that is available on board and can also be found at a LOT office, at the airport or on miles-and-more.pl.

Twoje korzyści Jako uczestnik programu Miles & More możesz gromadzić mile premiowe zarówno podczas podróży, jak i na co dzień – korzystając z ponad 30 linii lotniczych oraz ponad 300 partnerów nielotniczych. Zgromadzone mile możesz przeznaczyć na liczne nagrody, m.in. przeloty, podwyższenie klasy podróży czy wynajem samochodu.

Przywileje wynikające ze statusuPodróżując liniami lotniczymi należącymi do programu Miles & More i sojuszu Star Alliance, gromadzisz również mile statusowe, dzięki którym możesz otrzymać kartę o wyższym statusie – Frequent Traveller, Senator lub HON Circle. Karty zapewniają Ci liczne przywileje – wstęp do Saloników Biznes, możliwość zabrania bezpłatnie dodatkowej sztuki bagażu czy otrzymania 25% więcej mil.Więcej informacji na miles-and-more.pl

Jak przystąpić do programu Miles & More Miles & More pozwoli Ci korzystać z wielu przywilejów, dlatego dołącz do programu jeszcze dziś. Jak to zrobić? Wystarczy, że wypełnisz formularz, który znajdziesz w samolocie, w biurze LOT-u, na lotnisku lub na stronie miles-and-more.pl.

Earn double milesTake advantage of our promotional offer and earn double miles on selected flights! This month you can earn double miles on LOT flights to and from Milan, Vienna, Paris, Munich, Frankfurt and Amsterdam. Moreover, promotion also applies to Premium Club tickets on flights to Beijing, Chicago, New York and Toronto.

Redeem your miles for flight awards Now you can enjoy cheaper flights award all over the world! To take advantage of our promotional offer, redeem 10 000 miles accrued on your account for a chosen European flight or 30 000 miles for a flight to the USA. Promotional flights available this month: Barcelona, London, Zurich, Minsk, Odessa, Lvov, Rzeszow, Katowice and Chicago.

Contact informationWant to know more? Please contact the Miles & More Customer Service Centre (Phone: +48 22 5 777 222). Here you can for example: make your reservation, check your account status, obtain information in Polish and English.Address for correspondence: PLL LOT, Miles & More Programme, P.O. Box 78, 00-972 Warsaw 119

?

Gromadź podwójne mile Weź udział w promocji i gromadź podwójne mile na wybranych trasach! W tym miesiącu podwójne mile otrzymasz za przeloty do i z Mediolanu, Wiednia, Paryża, Monachium, Frankfurtu i Amsterdamu. Ponadto promocja obejmuje bilety w klasie Premium Club do Pekinu, Chicago, Nowego Jorku i Toronto.

Wymień mile na przeloty Teraz możesz latać taniej po całym świecie! Aby skorzystać z promocji, zamień 10 000 mil zgromadzonych na swoim koncie na bilet do wybranego europejskiego miasta albo 30 000 mil na lot do Stanów Zjednoczonych! Poleć w tym miesiącu do Barcelony, Londynu, Zurychu, Mińska, Odessy, Lwowa, Rzeszowa, Katowic lub Chicago.

Dane kontaktoweMasz pytania? Skontaktuj się z Polskim Centrum Obsługi Programu Miles & More pod nr. +48 22 5 777 222. Tutaj m.in. zrobisz rezerwację, sprawdzisz stan konta, uzyskasz informację w języku polskim i angielskim. Adres do korespondencji: PLL LOT, Program Miles & More, skrytka pocztowa 78, 00-972 Warszawa 119.

?

2x

2xKarta podstawowa Jest wysyłana pasażerowi po nalicze-niu pierwszej mili na koncie. Karta pozwala gromadzić i wykorzystywać mile w programie Miles & More.

Karta srebrna / Frequent Traveller Uczestnik programu otrzymuje kartę po zgromadzeniu 35 000 mil statuso-wych w ciągu roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do odprawy przy stanowisku biznes, dodatkowej sztuki bagażu, a także gwarantuje wysoki priorytet na liście oczekujących.

Karta złota / Senator Pasażer otrzymuje kartę po zgroma-dzeniu 100 000 mil statusowych w roku kalendarzowym. Jej posiada-cze mogą korzystać m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godz. przed wylotem, kredytu milowego, a także z 50% zniżki na bilet-nagrodę dla osoby towarzyszącej czy vouche-rów umożliwiających podwyższenie klasy podróży.

Karta HON Circle Przysługuje pasażerowi, który w ciągu dwóch lat zgromadzi 600 000 mil HON Circle za przeloty w klasie biznes i premium. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty są m.in. gwarancja rezerwacji do 24 godz. przed wylotem, większa dostępność biletów-nagród, najwyższy priorytet na liście oczekujących i karta Senator dla małżonka lub partnera.

Basic card The card is issued once, when a pas-senger earns the first air mile. The card can be used to earn miles and redeem them in Miles & More programme.

Silver card / Frequent Traveller The card is issued to a member after earning 35,000 status miles in one calendar year. This card entitles its holder to privileges such as Business Class check-in and additional luggage allowance, as well as guarantees high priority status on the waiting list.

Gold card / SenatorThe Gold card is issued to a member who earns 100,000 status miles in a calendar year. Gold card members benefit from guaranteed Business Class reservation up to 48h prior to departure, a mileage credit, 50% discount on award tickets for an accompanying passenger, and upgrade vouchers.

HON Circle cardThe card is offered to members who earn 600,000 HON Circle miles on Business Class and First Class flights in a period of two years. The card offers privileges such as guaranteed reservation up to 24h prior to departure, increased availability of award tickets, top priority on waiting list, and a Senator card for the spouse or partner.

319088-M&M-Kalejdoscope-Pazdziernik-2x190x249.indd All Pages 13-09-06 11:10097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 103 13-10-17 17:38

LOT Info104

L O T N E W S Lot News

© M

P

lot.com

Pobierz aplikację mobilną!Download mobile app!

GET TO KNOW US THE MOBILE WAYANETA CZAJKOWSKAI HAVE CREATED THE LOT.COM WEBSITE AND MOBILE APP. FOR YOU

319405-Ogl-Mobilny Kalejdo-190x249 listopad.indd 1 13-09-30 10:36

Przegonić rakaRun And Outrun Cancer!

NIE OD DZIŚ WIADOMO, ŻE AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA I ZDROWY STYL ŻYCIA MINIMALIZUJĄ RYZYKO ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY.

Stąd inicjatywa organizatorów kampanii społecznej „Rak. To się le-czy!” – symboliczne przegonienie raka podczas rodzinnego biegu, jaki miał miejsce 20 października w warszawskim parku Agrykola. Imprezę wspierał LOT.Rywalizacji sportowej towarzyszyły zabawy ruchowe dla dzieci, a le-karze bezpłatnie udzielali konsultacji medycznych. Kobiety mogły skorzystać z badań piersi w mammobusie ufundowanym przez współorganizatora biegu, ING Życie. Impreza była okazją, by podsu-mować wielomiesięczną kampanię – przypomnieć jej ambasado-rów, spoty promocyjne, aplikację na smartfony PiersiBadacze, kon-cert Katie Melua i przekonywać za pośrednictwem autorytetów medycznych oraz sportowców, że rak w porę wykryty pozwala na szybkie wyleczenie i powrót do normalnego życia. Dlatego warto żyć zdrowo, badać się i pamiętać pozytywne przesłanie: RAK – TO SIĘ LECZY!Relacja z biegu na www.przegonicraka.pl ☐

WE ALL ARE AWARE THAT PHYSICAL ACTIVITY AND A HEALTHY LIFESTYLE CAN LOWER THE RISK OF CANCER

That is why the organizers of the “Cancer. It’s Curable” campaign pre-sented their new initiative – the symbolic outrun of cancer during the family run, that took place on 20 October in Warsaw Agrykola Park. The event was supported by LOT Polish Airlines.The run was accompanied by children sport activities and free doc-tors’ consultations. Women had the possibility to have a breast check in a mammo-on-wheels sponsored by the co-organizer of the run – ING Życie. The event was an excellent opportunity to sum-up the campaign – to recap on its ambassadors, promotion spots, BreastCh-eckers mobile phone app, the concert of Katie Melua and many oth-ers and to convince people (with the support of medical and sport experts) that cancer if detected early can be cured and enables the patient to return to normal life. That is why it is worth living a healthy life, doing regular check-ups and remembering the positive motto of the campaign: CANCER. IT’S CURABLE!Coverage available on www.przegonicraka.pl ☐


105 LOT Info

lot.com

Pobierz aplikację mobilną!Download mobile app!

POZNAJ NAS Z MOBILNEJ STRONY

GET TO KNOW US THE MOBILE WAY

ANETAANETAANET CZAJKOWSKASTWORZYŁAM STRONĘ I APLIKACJĘ

MOBILNĄ LOT.COM. DLA CIEBIE

ANETA CZAJKOWSKAI HAVE CREATED THE LOT.COM WEBSITE AND MOBILE APP. FOR YOU

319405-Ogl-Mobilny Kalejdo-190x249 listopad.indd 1 13-09-30 10:36097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 105 13-10-17 17:38

LOT Info106

Świąteczna oferta specjalna w Apart! W listopadzie i grudniu 2 mile zamiast 1 mili

za każde 5 zł wydane na gwiazdkowe prezenty!zapraszamy do salonów Apart

w całej Polsce i eSklepu.

Kaleidoscope_listopad.indd 1 2013-10-01 13:59:41

Teraz jeszcze więcej bezpośrednich lotów między Warszawą a Tel Awiwem!Sprawdź na lot.com nowe, dogodne godziny połączeń w ciągu dnia.

Check on lot.com new, convenient flight times during the day.

More direct flights between Warsaw

and Tel Aviv available!

lot.com

319405-Ogl-Telaviv Kalejdo-190x249 listopad.indd 1 13-09-30 10:36097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 106 13-10-17 17:39

107 LOT Info

Świąteczna oferta specjalna w Apart! W listopadzie i grudniu 2 mile zamiast 1 mili

za każde 5 zł wydane na gwiazdkowe prezenty!zapraszamy do salonów Apart

w całej Polsce i eSklepu.

Kaleidoscope_listopad.indd 1 2013-10-01 13:59:41

Check on lot.com new, convenient flight times during the day.

More direct flights between Warsaw

and Tel Aviv available!

lot.com

319405-Ogl-Telaviv Kalejdo-190x249 listopad.indd 1 13-09-30 10:36097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 107 13-10-17 17:39

lot.com

Pobierz aplikację mobilną!

KARINA LEGAWIECWPROWADZIŁAM NOWE USŁUGI

DO SYSTEMU PODNIEBNYCH ZAKUPÓW. DLA CIEBIE

CHECK OUR NEW SERVICES AVAILABLE IN AIRKIOSK.LOT.COMPreOrder – order at home and pick up your shopping on board.

Taxi&Fly – don’t worry about the access to and from the airport.

KARINA LEGAWIECI’VE CREATED NEW SERVICES IN SKY SHOPPING SYSTEM. FOR YOU.

319405-Ogl-airkiosk Kalejdo-190x249 listopad.indd 1 13-10-03 10:48

LOT Info108


26 LISTOPADA 2013 R. PLL LOT OBCHODZĄ 10. ROCZNICĘ WSTĄPIE-NIA DO NAJWIĘKSZEGO SOJUSZU LOTNICZEGO NA ŚWIECIE – STAR ALLIANCE, DZIĘKI KTÓREMU JUŻ OD DEKADY LOT DAJE SWOIM PASAŻE-ROM NIEZWYKŁE PRZYWILEJE I SZEROKI DOSTĘP DO CAŁEGO WACHLARZA USŁUG OFEROWANYCH PRZEZ 28 LINII CZŁONKOWSKICH.

SOJUSZ STAR ALLIANCE utworzony został w 1997 r. przez pięć linii lotniczych jako pierw-szy prawdziwie globalny sojusz linii lotniczych. Jego celem jest oferowanie klientom komplek-sowych usług, szerokiej ogólno-światowej siatki połączeń i wygodnego dostępu do ofert wszystkich linii człon-kowskich. Dzisiaj Star Alliance tworzy 28 li-nii lotniczych.

DOGODNE PRZESIADKIWiększość z linii należących do aliansu Star Alliance wspólnie planuje swoje roz-kłady lotów, tak aby podróż lotnicza była tak łatwa i wy-godna, jak to tylko możliwe, niezależnie od celu podróży i liczby przesiadek.

LOT POLISH AIRLINES CELEBRATES 10 YEARS OF BEING A MEMBER OF STAR ALLIANCE – THE WORLD’S LEADING AIRLINE ALLIANCE – ON 26 NOVEMBER 2013. STAR ALLIANCE MEMBERSHIP HAS ENABLED US TO OFFER YOU SPECIAL BENEFITS AND PRIVILEGES AS WELL AS UNLIMITED ACCESS TO THE COMPLETE RANGE OF SERVICES OFFERED BY ALL 28 MEMBER AIRLINES.

STAR ALLIANCE, the world’s � rst truly global airline allian-ce, was established by � ve airlines in 1997. Star Alliance provides its clients with com-prehensive services, global connections and ready ac-

cess to the complete range of services of all member airlines. Star Alliance curren-tly has 28 member airlines.

CONVENIENT TRANSFERSMost Star Alliance airlines plan their timetables jointly to ensure that your journey is as easy and comfortable as possible, regardless of

the final destination and the number of transfers.

10 lat LOT-u w Star AllianceTen years in Star Alliance

Nowa klasa Premium Club na pokładzie Boeinga 787 Dreamlinerto komfortowe i wygodne loty długodystansowe w przystępnej cenie:

A new Premium Club class aboard our Boeing 787 Dreamlinerensures comfortable long haul flight at an affordable price:

10,6cala

93cm

Siedzenia

z regulowanymi podnóżkami

Indywidualny monitor z systemem rozrywki pokładowej

Przyciemniane okna

Seats with

footrest

adjustment

Individual screen with in- flight entertainment

Dimmable windows

2.0

4 m

.

Nowa klasa Premium Club na pokładzie Boeinga 787 Dreamlinerto komfortowe i wygodne loty długodystansowe w przystępnej cenie:

A new Premium Club class aboard our Boeing 787 Dreamlinerensures comfortable long haul flight at an affordable price:

10,6cala

93cm

Siedzenia

z regulowanymi podnóżkami

Indywidualny monitor z systemem rozrywki pokładowej

Przyciemniane okna

Seats with

footrest

adjustment

Individual screen with in- flight entertainment

Dimmable windows

Nowa klasa Premium Club na pokładzie Boeinga 787 Dreamlinerto komfortowe i wygodne loty długodystansowe w przystępnej cenie:A new Premium Club class aboard our Boeing 787 Dreamlinerensures comfortable long haul flight at an affordable price:10,6 cala93cmSiedzenia z regulowanymi podnóżkami Indywidualny monitor z systemem rozrywki pokładowej Przyciemniane oknaSeats with footrest adjustment Individual screen with in- flight entertainment Dimmable windows Nowa klasa Premium Club na pokładzie Boeinga 787 Dreamlinerto komfortowe i wygodne loty długodystansowe w przystępnej cenie:A new Premium Club class aboard our Boeing 787 Dreamlinerensures comfortable long haul flight at an affordable price:10,6 cala93cmSiedzenia z regulowanymi podnóżkami Indywidualny monitor z systemem rozrywki pokładowej Przyciemniane oknaSeats with footrest adjustment Individual screen with in- flight entertainment Dimmable windows


109 LOT Info

lot.com

Pobierz aplikację mobilną!

SPRAWDŹ NOWE USŁUGI DOSTĘPNE NA AIRKIOSK.LOT.COMPreOrder – zamów w domu i odbierz zakupy na pokładzie samolotu.

Taxi&Fly – nie martw się o dojazd z i na lotnisko.

KARINA LEGAWIECWPROWADZIŁAM NOWE USŁUGI

DO SYSTEMU PODNIEBNYCH ZAKUPÓW. DLA CIEBIE

CHECK OUR NEW SERVICES AVAILABLE IN AIRKIOSK.LOT.COMPreOrder – order at home and pick up your shopping on board.

Taxi&Fly – don’t worry about the access to and from the airport.

KARINA LEGAWIECI’VE CREATED NEW SERVICES IN SKY SHOPPING SYSTEM. FOR YOU.

319405-Ogl-airkiosk Kalejdo-190x249 listopad.indd 1 13-10-03 10:48097_KA_11_LOTinfo_01-kor.indd 109 13-10-17 17:39

LOT Info110

BEZPIECZEŃSTWONIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obo-wiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alko-holu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.NIE TELEFONUJEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenoś-nych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów po-kładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: prze-nośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis „Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko posto-jowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

SAFETYNO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-ciga-rettes) on all � ights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.NO CALLING During the whole � ight it is strictly forbidden to use any portable elec-tronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand lug-gage – their power supply must be absolutely turned o� during the whole � ight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electron-ic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched o� . Passengers may use their mobile phones onboard only before take-o� , until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-o� , each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched o� . In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGESince 6 November 2006 in the European Union countries regulations have been in force regard-ing the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each pas-senger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited � uids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYMOd 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punk-tach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informa-cje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.


Member Airlines: 28 Number of aircrafts: 4,701

Passengers per year: 727.42 millionNumber of employees: 460,238

Daily departures: 21,900 Number of airports: 1,328

Number of lounges: over 1,000 Countries served: 195

STAR ALLIANCE STATISTICS

AIRPORT LOUNGES Finding a quiet place at a busy airport is simple with Star Alliance. Busi-ness class passengers have access to the more

than 1,000 lounges of Star Alliance mem-ber airlines at international airports.

INFORMATION AT YOUR FINGERTIPS In today’s world, you need access to information any-time anywhere. And Star Alliance passengers alre-ady have it – you can do-wnload any Star Alliance member timetable from its website to your com-puter or palmtop.

SALONIKI NA LOTNISKACHZnalezienie zacisznego miejsca na zatłoczonym międzynarodo-wym lotnisku ze Star Alliance jest bardzo łatwe. Pasażerowie po-dróżujący w klasie biznes mogą korzystać z ponad tysiąca saloników należących do linii lotniczych stowarzyszonych w Star Al-liance na lotniskach na całym świecie.

INFORMACJA W ZASIĘGU RĘKIW dzisiejszych czasach dostęp do informacji w każdym miejscu i o każdej porze dnia to podsta-wa. Sojusz Star Alliance daje swoim pasażerom taką możli-wość – ze strony internetowej aliansu skopiować można do komputera czy palmtopa rozkład lotów linii lotniczych należących do sojuszu.


111 LOT Info

Dla biletów wystawionych przed 1 maja 2012 r. obowiązuje system wagowy, tzw. Weight Concept, który dotyczy rejsów operowanych przez PLL LOT na trasach europejskich oraz na Bliski Wschód:• klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Aktualne opłaty za nadbagaż dostępne są na stronie internetowej lot.com Na trasach transatlantyckich obowiązuje system sztukowy, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w:• klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm,• w klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie (stawki na stronie internetowej lot.com).Dla biletów wystawionych po 1 maja 2012 r. obowiązuje system sztukowy, tzw. Piece Concept, który dotyczy wszystkich rejsów operowanych przez PLL LOT:• Elite Club/klasa biznes na trasach długodystansowych (USA, Kanada, Chiny) – 3 sztuki o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm,• klasa biznes na trasach krótkiego zasięgu (Polska, Europa, Bliski Wschód) – 2 sztuki, każda do 32 kg o wymiarze do 158 cm, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.Dodatkowo na trasach dalekodystansowych wprowadzona została klasa Premium Club, w której dopuszczalne są 2 sztuki bagażu rejestrowanego, każda do 23 kg o wymiarze 158 cm.

Tickets issued before 1 May 2012 are subject to the Weight Concept applicable to �ights operated by LOT Polish Airlines on European routes and �ights to the Middle East:• Business class – 30 kg of luggage, • Economy class – 20 kg of luggage.Luggage exceeding the above allowances is subject to an extra fee. The current fees for excess luggage are available at the lot.com website. The Piece Concept applies to transatlantic �ights, i.e. passengers are entitled to take free of charge:• in Business class – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm, • in Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm. A second piece of luggage weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm is subject to an extra fee (see rates at lot.com).Tickets issued after 1 May 2012 are subject to the Piece Concept applicable to all �ights operated by LOT Polish Airlines:• Elite Club/Business class on long-haul �ights (US, Canada, China) – 3 pieces of luggage each weighing up to 32 kg each and having a maximum size of up to 158 cm.• Business class on short �ights (Poland, Europe, Middle East) – 2 pieces of luggage each weighing up to 32 kg and having a maximum size of up to 158 cm. • Economy class – 1 piece of luggage weighting up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.In Premium Club class introduced on long-haul �ights: 2 pieces of checked luggage each weighing up to 23 kg and having a maximum size of up to 158 cm.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego i terminu zakupu biletu pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego:• Elite Club/klasa biznes – 2 sztuki o łącznej wadze do 18 kg (maksymalna waga jednej sztuki 9 kg),• klasa ekonomiczna – 1 szuka do 8 kg,• klasa Premium Club – 2 sztuki o łącznej wadze do 12 kg (maksymalna waga jednej sztuki 8 kg).Suma wymiarów każdej sztuki bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55x40x23)*Dodatkowo, w ramach bagażu podręcznego mogą być przewożone: • mała torebka damska lub • laptop lub • mały aparat fotograficzny lub • mała kamera lub • para kul ortopedycznych lub • dla podróżujących z dziećmi – pokarm i składany wózek lub spacerówka dla dziecka.

Apart from the above limits regarding checked-in luggage and regardless of the date on which the ticket was purchased, passengers are entitled to take on board free of charge:• Elite Club/Business class – 2 pieces of luggage weighing up to 18 kg (maximum weight of one piece of luggage is 9 kg)• Economy class – 1 piece of luggage weighing up to 8 kg,• Premium Club – 2 pieces of luggage weighing up to 12 kg (maximum weight of one piece of luggage is 8 kg)The dimensions (total length, width and height) of each piece of carry-on luggage may not exceed 118 cm (55 + 40 + 23)*Passengers may additionally carry the following items as hand luggage: • a small woman’s handbag or • a laptop or • a small camera or • or small video camera or • a pair of crutches or • for passengers travelling with children • baby food and/or a fold up collapsible pusher (stroller)

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu:1 sztuki bagażu do 23 kg o maksymalnym wymiarze do 158 cm oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take on board free of charge:1 piece of luggage weighting up to 23 kg with a maximum size of up to 158 cm, and a fold up collapsible pusher (stroller), or a baby basket or a car seat carried in the hold. **

Bagaż rejestrowany przewożony w luku Bagażowym CHeCkeD luggage allowan Ces

Bagaż poDr ĘCzny przewożony na pok Ła Dz Ie samolotuCarry- on luggage allowan Ces

* Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com / * The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial o�er within the meaning of the Civil Code. In order to con�rm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales o�ces, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.** Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. / ** Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain �ights operated by small aircraft. *** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / *** A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. **** Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. / **** An extra charge applies to outbound �ights from Poland.

Bagaż Dla Dz IeCI Do lat Dw ÓCHluggage alowan CesFor CHIl Dren up t 0 2 years o F age

B A G A Ż Your Luggage


LOT Info

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie. Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem.

POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swo-je dane w Deklaracji Agencji Kanadyj-skiej Służby Granicznej (CBSA). Na jed-nej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkają-cych pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzial-ność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich kon� skatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania pra-wa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytu-sowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przy-sługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożo-ny). 200 papierosów, 200 skrętek tytonio-wych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowią-zywać specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B– OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘKażda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tyto-niu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyro-bów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (ra-zem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCYKażdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysłu-guje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zaku-pione lub otrzymane za granicą):

24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alko-hol i tytoń. (patrz tabela obok)

Deklaracje celnedo Kanady

L O T D O K A N A D Y Flights to Canada

112


113 LOT Info


LOT Info

Deklaracje celne i wizowe do USAWAŻNA ZMIANAW związku z wdrożeniami nowego progra-mu elektronicznego na lotniskach docelo-wych PLL LOT w USA pasażerowie nie są już zobowiązani do wypełniania obecnie uży-wanego papierowego formularza I-94. To rozwiązanie ułatwi pasażerom przejście przez punkt kontroli celnej i imigracyjnej w USA.Otrzymaną od stewardes deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem druko-wanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć podpisem. Przed przy-stąpieniem do wypełnienia deklaracji prosi-my o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokła-dowy. Deklarację po wypełnieniu należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane prze-słuchaniu i rewizji (także ich mienie). Niele-galny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostęp-nych tylko na receptę, a bez dołączonej re-cepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCEChcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecz-nych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artyku-łów: owoców, warzyw, roślin, produktów ro-ślinnych, gleby, mięsa, przetworów mię-snych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Po-dróżny, który nie zgłosi wszystkich tego ro-dzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec kon� skacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże po-dróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczo-nych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, bankno-tów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak prze-kazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wy-pełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla nie-go inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować kon� skatę całej waluty i wszyst-kich papierów wartościowych oraz kary admi-nistracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

L O T D O U S A Flights to the USA

114

© A

LAM

Y

P e r s o n a l i n v i t a t i o n f r o m

TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeeeeeeeeeeeTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeee r e sss ttt a u r a n t i n W a reeeeeeee sssssssssssss tttttt aaaaaaaaaaaa uuuuu rrr aaaaa nnnnnnn ttttt i nn WWWWWWWWWWWWWWW aaaaa rrrreeeeee oo lllllllllllllllll ddddddddd e s t reeee oooooo lllll ddddd eeeeee sss tttttt rrrrrr s a wsss aaaaa wwwwwwwss

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl

Ta s t e

t h e b e s t

P o l i s h

c u i s i n e


115 LOT Info

P e r s o n a l i n v i t a t i o n f r o m

TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeeeeeeeeeeeTTTTTTTTTTTT hhhhhhhhhhhhhhhhh eeeeeee r e sss ttt a u r a n t i n W a reeeeeeee sssssssssssss tttttt aaaaaaaaaaaa uuuuu rrr aaaaa nnnnnnn ttttt i nn WWWWWWWWWWWWWWW aaaaa rrrreeeeee oo lllllllllllllllll ddddddddd e s t reeee oooooo lllll ddddd eeeeee sss tttttt rrrrrr s a wsss aaaaa wwwwwwwss

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08 www.ufukiera.pl

Ta s t e

t h e b e s t

P o l i s h

c u i s i n e


LOT Info

Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyćwłasnoręcznym podpisem.

TOWARYPodróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przezna-czonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezen-ty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotogra-� czny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącz-nie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupio-nych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjąt-kiem przedmiotów nabytych na teryto-rium posiadłości zamorskich Stanów Zjed-noczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w mo-mencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pra-cownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle pra-wo przywieźć bez cła towary o łącznej war-tości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Oso-bom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wy-mienionych limitów. Jeśli wartość wszyst-kich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to na-leży wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dola-rach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

L O T D O U S A Flights to the USA

116

1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce

docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio

przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy:

Tak/Nie11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośli-

ny, żywność, owady: Tak/Nie, (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywa-łem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rol-nym/na pastwisku: Tak/Nie

12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (do-tykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodow-lanymi: Tak/Nie

13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwi-walent w walucie obcej (de� nicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie

14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nie-uważane za osobiste): Tak/Nie

15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwo-ta w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować. Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem infor-macje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) Świąteczne smaki

Taste of Christmas to kolejne kulinarne wydarzenie, organizowane w ramach międzynarodowego Taste Festivals – wyjątkowego festiwalu dla miłośników dobrej kuchni, na który zaprasza Electrolux. W dniach 21-24 listopada londyńskie Tobacco Dock zamieni się w miejsce pełne inspirujących smaków, aromatów oraz ludzi wypełnionych pasją do gotowania. W niepowtarzalnej atmosferze XIX-wiecznych industrialnych wnętrz, odwiedzający będą mieli okazję skosztować popisowych dań z najlepszych restauracji w Londynie, zobaczyć jak topowi szefowie kuchni zamieniają tradycyjne świąteczne dania w wymyślne dzieła sztuki oraz wziąć udział w prowadzonych przez nich warsztatach kulinarnych. Dla gości przygotowano również degustacje win, serów oraz czekolady, a także kiermasz Christmas Food & Drink Market, na którym będą mogli zaopatrzyć się w unikalne produkty spożywcze oraz znaleźć niecodzienne propozycje na przepyszne świąteczne prezenty.

Profesjonalne rozwiązania dla każdegoElectrolux jest partnerem niemal połowy europejskich oraz jednej trzeciej światowych restauracji wyróżnionych gwiazdką Michelin. Piekarnik parowy CombiSteam Deluxe EEB8585POX z linii Inspiration, powstały w oparciu o ponad 90-letnie doświadczenie Electrolux, posiada aż trzy różne programy łączenia pary i gorącego powietrza, dzięki czemu idealnie nadaje się do pieczenia mięs, chleba, ciast czy gotowania na parze.

Electrolux i Miles & MoreElectrolux został Partnerem programu Miles & More, dzięki czemu kupując sprzęt AGD Electrolux i rejestrując go na stronie http://www.electrolux.pl/mile, można zyskać wiele nagród.

Taste of ChristmasElectrolux warmly invites you to take part in a Taste of Christmas. It is one of the culinary events organized as a part of the international Taste Festivals – a unique festival for food lovers. From 21st to 24th of November, Tobacco Dock in London will turn into a place full of inspiring flavors, aromas and cooking enthusiasts. In the unique atmosphere of the nineteenth-century industrial interior, visitors will have opportunity to taste spectacular dishes from London’s top restaurants, take part in culinary workshops and do shopping in Christmas Food & Drink Market. What’s more guests will have unique chance to see how top chefs are changing traditional Christmas dishes into culinary piece of art.

Professional solutions for everyoneElectrolux is the chosen supplier to almost half of Europe’s Michelin star restaurants, and a third around the world. With CombiSteam Deluxe Oven from Electrolux Inspiration Range, you have three programmes which combines steam and with heat and give you opportunity to achieve spectacular cooking results, even during slow cook.

Electrolux and Miles & MoreElectrolux became a partner of Miles & More programme. Thanks to that, buying Electrolux appliances and register it on website http://www.electrolux.pl/mile, you can gain a lot of prizes.

Magia świątecznych przygotowań

The magic of Christmas preparations


117 LOT Info

Świąteczne smakiTaste of Christmas to kolejne kulinarne wydarzenie, organizowane w ramach międzynarodowego Taste Festivals – wyjątkowego festiwalu dla miłośników dobrej kuchni, na który zaprasza Electrolux. W dniach 21-24 listopada londyńskie Tobacco Dock zamieni się w miejsce pełne inspirujących smaków, aromatów oraz ludzi wypełnionych pasją do gotowania. W niepowtarzalnej atmosferze XIX-wiecznych industrialnych wnętrz, odwiedzający będą mieli okazję skosztować popisowych dań z najlepszych restauracji w Londynie, zobaczyć jak topowi szefowie kuchni zamieniają tradycyjne świąteczne dania w wymyślne dzieła sztuki oraz wziąć udział w prowadzonych przez nich warsztatach kulinarnych. Dla gości przygotowano również degustacje win, serów oraz czekolady, a także kiermasz Christmas Food & Drink Market, na którym będą mogli zaopatrzyć się w unikalne produkty spożywcze oraz znaleźć niecodzienne propozycje na przepyszne świąteczne prezenty.

Profesjonalne rozwiązania dla każdegoElectrolux jest partnerem niemal połowy europejskich oraz jednej trzeciej światowych restauracji wyróżnionych gwiazdką Michelin. Piekarnik parowy CombiSteam Deluxe EEB8585POX z linii Inspiration, powstały w oparciu o ponad 90-letnie doświadczenie Electrolux, posiada aż trzy różne programy łączenia pary i gorącego powietrza, dzięki czemu idealnie nadaje się do pieczenia mięs, chleba, ciast czy gotowania na parze.

Electrolux i Miles & MoreElectrolux został Partnerem programu Miles & More, dzięki czemu kupując sprzęt AGD Electrolux i rejestrując go na stronie http://www.electrolux.pl/mile, można zyskać wiele nagród.

Taste of ChristmasElectrolux warmly invites you to take part in a Taste of Christmas. It is one of the culinary events organized as a part of the international Taste Festivals – a unique festival for food lovers. From 21st to 24th of November, Tobacco Dock in London will turn into a place full of inspiring flavors, aromas and cooking enthusiasts. In the unique atmosphere of the nineteenth-century industrial interior, visitors will have opportunity to taste spectacular dishes from London’s top restaurants, take part in culinary workshops and do shopping in Christmas Food & Drink Market. What’s more guests will have unique chance to see how top chefs are changing traditional Christmas dishes into culinary piece of art.

Professional solutions for everyoneElectrolux is the chosen supplier to almost half of Europe’s Michelin star restaurants, and a third around the world. With CombiSteam Deluxe Oven from Electrolux Inspiration Range, you have three programmes which combines steam and with heat and give you opportunity to achieve spectacular cooking results, even during slow cook.

Electrolux and Miles & MoreElectrolux became a partner of Miles & More programme. Thanks to that, buying Electrolux appliances and register it on website http://www.electrolux.pl/mile, you can gain a lot of prizes.

Magia świątecznych przygotowań

The magic of Christmas preparations


118 LOT Info

FILMY Movies

© M

.P.

POLSKIE FILMY / POLISH MOVIES

KAC VEGAS 3 / THE HANGOVER PART III

Po śmierci ojca Alana Phil, Stu i Doug postanawiają pocieszyć kumpla z watahy. Za sprawą Chowa, który ukradł sporo kasy, znów wpadną w tarapaty. / When one of their own is kidnapped by an angry gangster, the Wolf Pack must track down Mr. Chow, who has escaped from prison and is on the lam.

Obsada / Cast: Bradley Cooper, Zach Gali� anakis, Ed HelmsReżyser / Director: Todd Phillips

GRUPA „WSCHÓD” / THE EAST

Młoda agentka Sarah Moss zostaje wyznaczona do zin� ltrowa-nia niebezpiecznej grupy „The East”. Sarah przenika w szeregi organizacji i powoli zyskuje zaufanie jej członków. Zadanie zaczyna się jednak komplikować, gdy kobieta poznaje powody powstania oraz cele działania „The East” i zakochuje się w jej charyzmatycznym przywódcy Benjim. / An operative for an elite private intelligence � rm � nds her priorities changing dramatically after she is tasked with in� ltrating an anarchist group known for executing covert attacks upon major corporations.

Obsada / Cast: Brit Marling, Alexander Skarsgard, Ellen PageReżyser / Director: Don Scardino

AUSTRALIA / AUSTRALIA

Akcja � lmu toczy się podczas II wojny światowej w północnej Australii. Bohaterka � lmu dziedziczy ranczo wielkości Marylan-du. Kiedy angielscy magnaci bydła planują odebrać jej ziemię, niechętnie łączy swoje siły z nieokrzesanym dozorcą bydła. / Set in northern Australia before World War II, an English aristocrat who inherits a sprawling ranch reluctantly pacts with a stock-man in order to protect her new property from a takeover plot. As the pair drive 2,000 head of cattle over unforgiving landscape, they experi-ence the bombing of Darwin, Australia, by Japanese forces � rsthand.

Obsada / Cast: Hugh Jackman, Nicole Kidman, Brandon WaltersReżyser / Director: Baz Luhrmann

MISTYFIKACJA / MISTIFICATION

Jest rok 1968. Wydalony z uczelni tuż przed obroną pracy magisterskiej Łazowski wpada na sensacyjny trop, który może zmienić oblicze historii. Z jego dochodzenia wynika, że Witkacy nie popełnił samobójstwa w 1939 r. / Year 1968. Łazowski, excluded from the university just before he manages to graduate, follows a surprising lead that can change the face of history as we know it. His sources seem to prove that Witkacy didn’t commit suicide in 1939.

Obsada / Cast: Jerzy Stuhr, Maciej Stuhr, Ewa BłaszczykReżyser / Director: Jacek Koprowicz

PODEJRZANI ZAKOCHANI / SUSPECTS IN LOVE

Albert i Barbara szukają miłości w sieci. Gdy na siebie tra� ają, oboje posta-nawiają udawać kogoś innego. Na pierwsze spotkanie w realu wysyłają swoich zastępców. / Albert and Barbara are looking for love online. When they � nd each other, they both try to pretend they’re someone else. They send their own replacements to meet each other instead of them.

Obsada / Cast: Rafał Królikowski, Weronika Książkiewicz, Sonia BohosiewiczReżyser / Director: Sławomir Kryński


119 LOT Info

PROGRAMY TELEWIZYJNE TV Shows

THE LEAGUE SUBURGATORY ˜ SERIES 2 BEN & KATE IT’S ALWAYS SUNNY IN PHILADELPHIA

HOW I MET YOUR MOTHER THE BIG BANG THEORY REVOLUTION 666 PARK AVENUE

THE MENTALIST CHUCK MAJOR CRIMES GOSSIP GIRL

THE GREEN LANTERN: ANIMATED SERIES

UNNATURAL HISTORY THE LOONEY TUNES SHOW

DLA DZIECI / FOR KIDS


LOT info120

TAKE THE CROWN TOUR, LONDON 02 ARENAROBBIE WILLIAMS

ROCK FOR THE RISING SUNAEROSMITH:

IBIZA ROCKTRONIC 2012

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała � rmaInternet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing.On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leaderand expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing,Digital Signage and aromamarketing.www.ims.fm, 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

MUZYKA Audio

KONCERTY / CONCERTS

R&B/SOUL:

BLURRED LINESROBIN THICKE

...LIKE CLOCKWORKQUEENS OF THE STONE AGE

ALBUMY / RECORDS

POP:

ALL THE LITTLE LIGHT PASSENGER

IN A WORLD LIKE THISBACKSTREET BOYS

AT GLADEFISMOLL

KOMPONUJĄC SIEBIESYLWIA GRZESZCZAK

STARS DANCE SELENA GOMEZ

ROCK:

HYDE PARK LIVETHE ROLLING STONES

BEBEADY EYE

PROSTOKULT

© M

.P.


PREMIERA NA DVD!

JUŻ 23 PAŹDZIERNIKAZ MAGAZYNEM

KSIĄŻKA Z FILMEM NA DVD UKŁAD ZAMKNIĘTY DOSTĘPNA RÓWNIEŻ Z DWUTYGODNIKIEM

Thriller reżysera „Przesłuchania” i scenarzystów„Czarnego czwartku. Janek Wiśniewski padł” z popisową rolą Janusza Gajosa.

XXX_KA_1311_Uklad_Zamkniety_DVD_promo.indd 1 10/17/13 11:37 AM121_KA_11_Reklama_01.indd 121 13-10-17 16:22

122

R O Z R Y W K A Puzzle Time

UL. MARYNARSKA 15

02-674 WARSZAWA

TEL. 22 360 39 60

e-mail: [email protected]

Martyna Wojciecho Wska REDAKTOR NACZELNA

a gnieszka Franus Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ

Danuta Ś Mierzchalska REDAKTOR PROWADZĄCA

to Masz chola Ś KOREKTA

PRODUKCJA:

Marek s zpunar DYREKTOR

Mariusz teler

TŁUMACZENIA:

a gnieszka c hro Ścicka, syl Wia kieszko Wska

Mag Dalena s z WeDo Wska

stephen canty RED. WERSJI ANGIELSKIEJ

DZIAŁ GRAFICZNY:

eWa Boro Wska PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCA

Mag Dalena ru Dzka FOTOEDYTORKA

j oanna kopka KARTOGRAF

k rzyszto F s typułko Wski DTP

KOORDYNATOR LOT:

k arolina g o Ściniak

DZIAŁ NEW BUSINESS & CORPORATE MEDIA G+J:

j oanna c hle Bna DYREKTOR DZIAŁU NEW

BUSINESS & CORPORATE MEDIA, 605 102 006

a neta n o Wako Wska DYREKTOR CO-BRANDING

I CORPORATE MEDIA, 601 298 629

BIURO REKLAMY CORPORATE MEDIA:

j olanta kurek DYREKTOR BIURA REKLAMY

CORPORATE MEDIA, 692 440 107

a nna De MBska 695 321 353

eWa porycka 608 631 805

Mag Dalena Wioska 692 440 129

G+J GRU NER+JAHR POL SKA

SP. Z O.O. & CO. SPÓŁ KA KO MAN DY TO WA

UL. MARYNARSKA 15, 02-674 WARSZAWA

TEL. 22 360 36 68, www.guj.pl

Mag Dalena Malicka PRE ZES

a gata Materko Wska WYDAWCA, Bar Bara

t opol DYREKTOR BIURA SPRZEDAŻY, eDyta

puDło Wska DYREKTOR PRO MOCJI I WYDAWNICZY

a nna piszcza Do Wska MAR KE TING

j erzy j anczak DYS TRY BU CJA I OBSŁUGA KLIENTA

(DYR.), t o Masz kostecki DYREKTOR PIONU

FINANSOWO-OPERACYJNEGO

CORPORATEMEDIA POLAND

AU

TOR/

AU

THO

R: J

ERZY

BU

CZE

K

WYRAZY Z MOZAIKI / MOSAI-ENGLISH CROSSWORD

W rzędy diagramu należy wpisać sześć 9-literowych wyrazów odszukanych w kolorowej mozaice. Są one ukryte tak, że można je odczytać, przechodząc przez kolejne, sąsiadujące ze sobą pola, przy czym kolory pól mozaiki są zgodne z kolorami kratek w diagramie. Wyszukiwanie ułatwi informacja, że wyrazy na siebie nie zachodzą, a każda litera mozaiki zostanie wykorzystana.Po wpisaniu wyrazów litery z pól oznaczonych kropką, czytane rzędami, utworzą dwuwyrazowe rozwiązanie.

Fill in the diagram with six 9-letter words deciphered from the coloured mosaic. They can be read by moving from one box to another adjoining box, letter by letter. To help you the colours of the mosaic boxes correspond to the colours of the boxes in the diagram. Each letter in the mosaic has only been used once and all the letters in the mosaic were used to spell the words to be deciphered. After the six words are entered in the diagram, you can decipher the two-word answer by reading the boxes marked with dots from left to right, top to bottom.

ROZWIĄZANIA / ANSWERS

122_KA_11_Krzyzufkastara12345.indd 122 13-10-17 18:34

Cashhome11_K_17.10.indd 1 10/17/13 3:51:55 PM

TMobile11_K_10.10.indd 1 10/10/13 5:00:01 PM

kaleidoscope

Documents