kapitulli 3: infrastruktura e biznesit...

79
Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektronik Lënda: Modelet e Biznesit Elektronik Drejtimi: DS Semestri:6 Viti akademik:3 Msc. Zirije Hasani

Upload: others

Post on 19-Jun-2020

11 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Kapitulli 3: Infrastruktura e

biznesit elektronik

Lënda: Modelet e Biznesit Elektronik

Drejtimi: DS

Semestri:6

Viti akademik:3

Msc. Zirije Hasani

Page 2: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO?STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 3: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

HYRJE

E-business infrastructure – arkitektura

e hardverit, softuerit, përmbajtja dhe të

dhënat e përdorura për të shpërndarë

shërbimet e e-biznesit te të punsuarit,

konsumatorët dhe bashkëpunëtorët.

Page 4: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Komponentat e infrastrukturës së e-biznesit

Figura 3.1 Modeli 5-nivelësh i infrastrukturës së

e-biznesit

Page 5: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Komponentat e infrastrukturës së e-biznesit [2]

Kampas (2000) përshkruan modelin e infrastrukturës 5-nivelëshe që ai i referohet si ‘zinxhiri i funksionit të sistemit të informimit (the information system function chain)’:

1. Storage/physical. Komponentat hardverike të memorjes dhe diskut (e njejtë me Nivelin IV në Figurën 3.1)

2. Processing. Llogaritjet dhe logjika të dhëna nga procesori (procesimi ndodh në nivelin I dhe II në Figurën 3.1

3. Infrastructure. Kjo referohet në interfejsin njerzorë dhe interfejsin e jashtëm dhe gjithashtu rrjeti, referuar si ‘extrastructure’. (ky është niveli III në Figurën 3.1 megjithatë interfejsi njerzor dhe i jashtëm nuk paraqiten aty)

4. Application/content. Ky është procesimi i të dhënave nga aplikacioni në informata (ky është niveli V në Figurën 3.1.)

5. Intelligence. Logjikë shtesë e bazuar në kompjuter që transformon informatat në dituri (kjo është pjesë e nivelit të aplikacionit I në figurën 3.1.)

Page 6: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 7: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO?STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 8: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

Internet – Interneti i referohet rrjetit fizike që lidh kompjuterët në të gjithë globin. Ajo përbëhet nga infrastruktura e serverave të rrjetit dhe linqet komunikuese në mes tyre që përdoren për të mbajtur dhe transportuar informata në mes kompjuterit të klientit dhe web serverave.

Client/server- Arkitektura client/server përbëhet nga kompjuteri i kilentit, të tillë si PC, shpërndarja e informatave të tillë si ruajtja e bazës së të dhënave në një server kompjuter më të fuqishëm.

Page 9: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet

(Niveli IV dhe III në Figurën 3.1)

Figura 3.2 tregon se si kompjuterët klient brënda shtëpive dhe bizneseve janë të

konektuara në internet përmes Internet service providers (ISPs), të cilët nga

ana tjetër janë të lidhur te ISP-të më të mëdha me lidhje në infrastrukturën më të

madhe nacionale dhe internacionale ose backbones që menaxhohen nga

organizata komerciale të tilla si AT&T, UUNET dhe Verizon.

Page 10: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT [3]

Internet service provider (ISP)- Një ofrues që ju ofronë shfrytëzuesve prej shtëpive ose bizneseve të tyre përmes konektimit ti qasen internetit. Ata gjithashtu mund të hostojnë aplikacione të bazuara në web.

Backbones- linqe komunikimi me shpejtësi të lartë që përdoren për të mundsuar komunikimin e internetit nëpër shtete dhe ndërkombëtarisht.

Page 11: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Hostimi i web faqeve dhe shërbimeve të

biznesit elektronik

Hosting provider- Një ofrues i

shërbimeve që menaxhon përdorimin e

serverëve për hostimin e web faqës së një

organizate dhe konektimin e tijë me

backbones të internetit.

Page 12: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Figura 3.3 Shembull i ofruesit të hostimeve

Rackspace (www.rackspace.com)

Page 13: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Linja kohore e internetit

Kampas (2000) identifikon dhjetë fazat që janë pjesë e

pesë ndryshimeve shumë të mëdha‘. Gjashtë faza e para

janë përmbledhur në Tabelën 3.2.

Page 14: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Figura 3.4 Linja kohore e zhvillimeve të mëdha në përdorimin e internetit

Page 15: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Vetëm sa i madhë është interneti?

Google indekson 1 trillion URL-ja i

barabartë me 50.000 herë më e mëdha se

rrjeti rrugor i SHBA.

Megjithatë, numri i faqeve të vizituara nga

crawler ose robot i saj kryesor

Googlebot ka arritur në mbi 1 trilion në

vitin 2008 në bazë të Google (2008).

Page 16: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 17: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Aplikacionet e Intranet

Një intranet marketing ka përparësitë e mëposhtme:

1. Reduktonë jetëgjatësinë e produktit – zhvillimi i produkteve është më i shpejtë dhe po ashtu promovimi i tyre përmes kampanjave të marketingut ne mund të sjellim produktin në tregë më shpejtë.

2. Reduktimi i kostos përmes produktivitetit të lartë, dhe kursimet në letër.

3. Shërbime më të mira për konsumatorët

4. Shpërndarja e informacionit nëpërmjet zyrave të largëta kombëtar ose global.

Page 18: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Aplikacionet e Intranet[2]

Intranets gjithashtu janë përdorur për komunikimin e internetit të brendshëm përderisa ata mund të përfshinë këto lloje të informatave:

1. Numrator telefonik me numrat e stafit

2. Manuale për procedurat e stafit ose kualitetit;

3. Informata për agjendët të tillë si specifikimi i produkteve, lista me çmimet aktuale dhe çmimet me ulje dhe informata për konkurentët, të cilat duhet të ndryshohen shpesh dhe mund të jenë të kushtueshme.

4. Buletina e stafit ose newsletter;

5. Kurse për trajnime.

Page 19: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Aplikacionet e Intranet[3]

Total cost of ownership (TCO)- Shuma e të

gjitha elementeve të harxhimeve për menaxhimin

e sistemit të informimit për shfrytëzuesit e fundit,

përfshirë blerjen, mbështetjen dhe mirëmbajtjen.

Content management system (CMS) –

Softuer që përdoren për menaxhimin e krijimit,

ndryshimeve dhe rishikimit të përmbajtes të

bazuar në web.

Page 20: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Aplikacionet e extranet

Vlosky et al. (2000) referohet në këto

beneficione të biznesit prej një extranet:

1. Shpërndarja e informatave në një mjedis të

sigurt.

2. Reduktimi i kosots

3. Procesimi dhe distribuimi i porosive

4. Shërbimi ndaj klinetit

Page 21: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Aplikacionet e extranet [2]

Për të mundsuar që aplikacione të ndryshme të komunikojnë në intranet, middleware ose referohet edhe si enterprise application integration (EAI) përdoret nga integruesit e sistemeve për të krijuar linqe në mesë aplikacioneve të organizatës ose në mes anëtarëve të ndryshëm në zinxhirin furnizues.

◦ Për shembull, brënda sistemit të menaxhimit të furnizesve

zinxhirë, middleware do të përkthejë kërkesat nga sistemet e jashtme të tilla si porosit gjat zbritjeve pra ata kuptohen nga sistemet e brendshme (fusha përkatëse abdejtohen në databazë) dhe ajo të të shkaktoj ngjarje për të përmbushur porosinë.

Page 22: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Firewall

Firewall - Aplikacion sotverik i

specializuar i vendosur në pikën kurë

kompanija lidhet në internet.

Qëllimi i tijë është të mbrojë kompaninë

nga qasjet e jashtme të paautorizuara.

Page 23: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 24: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO?STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 25: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

WEB TEKNOLOGJITË

World Wide Web (WWW) – teknika më e përdorur për publikimin e informatave në web. Qasemi përmes web shfletuesve që paraqet web faqet me HTML dhe XML.

Hyperlink - Metodë për të lëvizur në mes një web faqe dhe një web faqe tjetër, paraqitet te shfrytëzuesit me fotografi ose tekst i nënvizuar dhe/ose ngjyra të ndryshme.

Browser plug-in -Një program shtesë te web shfletuesi, që ofron funksione shtesë të tilla si animacioni.

Browser extensions- Aftësia e një shfletues për të shtuar shërbime të reja përmes programeve shtesë ose plug-in ose përshtatjen përmes temave të ndryshme vizuale, veçanarisht të përdorur në shfletuesit e Mozilla Firefox.

Page 26: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Web shfletuesit dhe servetët Informatat e çdo faqe të kërkuar ruhen në transaction log file ose

web analytics system i cili ruan faqen e kërkuar, gabimet e

mundshme dhe kohën kur ka ndodhur dhe burimet e referimit ose

faqen origjinale.

Page 27: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Web shfletuesit dhe servetët [2]

Përputhshmërija e shfletuesve- ka të bëjë me përshtatjen e web faqes

në shfletues të ndryshëm. Një mjet që ofron këtë opsion është

www.browsershots.org.

Page 28: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO?STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 29: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 30: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Feeds

Really Simple Syndication (RSS) Feeds- Blog,

lajme ose përmbajtje tjera publikohen përmes një

standardi të XML dhe botohen njëkohësisht nga faqet

tjera ose lexohen nga shfrytëzuesit në shërbimet

sotverike të RSS lexuesit. Tani thiret shkurtimisht si

“feed”, p.sh. news feed ose sports feed.

Feed- Informatat regullisht shkëmbehen në mes një

serveri dhe një serveri tjetër ose klient që përdor

formatin e standardizuar të XML që mundson verzionin

e fundit të informatave që do të shkëmbehen.

Page 31: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 32: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

IPTV (Internet TV)

IPTV (Internet Protocol television)-

Shërbime e televizionit digjital ofrohen

duke përdorur Protokollin e Internetit,

zakonisht përmes lidhjes kabllovike.

IPTV mund të transmetohen në kohë

reale për tu shikuar ose mund të

dawnlodohen para shikimit.

Page 33: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 34: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

IPTV (Internet TV) [3]

BitTorrent- teknologji për shkëmbimin

peer-to-peer të fajllave që përdoret për

shkëmbimin e fajllave të mëdhej audio dhe

video.

Protokolli i BitTorrent ndanë fajllat e

mëdhej në segmente më të vogla dhe këta

pastaj dawnlodohen nga kompjuter të

klientëve të ndryshëm.

Page 35: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Voice over IP (VoIP)

Voice over IP (VOIP)- Transferohen të dhëna me zë

përmes internetit- ajo mundëson thirjet telefonike të

bëhen përmes internetit.

Page 36: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO? STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 37: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Standardet e internetit

Sipas Leiner (2000), në 24 Tetor 1995 Federal Networking Council në mënyrë unanime definoi një rezolutë ku përcakton termin “internet”.

‘Internet’ referohet në sistem informimi global që:

(i) është i lidhur në mënyrë logjike së bashku me hapsirën të adresave unike globale të bazuara në Protokollin e internetit (IP) ose me shtesat e mëvonshme që janë paraqitur.

(ii) është në gjendje të mbështesë komunikimin duke përdorur Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP) ose shtesat e tyre që janë paraqitur më vonë.

(iii) ofron, përdorë ose e bënë të arritshme, ose publikisht ose në mënyr private, nivel të lartë të shërbimeve të shtresuar në komunikimin dhe infrastrukturën përkatëse të përshkruar më lartë.

Page 38: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

TCP/IP

TCP/IP- Transmission Control Protocol është një shtresë transport protokolli që lëviz të dhënat në mes aplikacioneve. Internet Protocol është shtresë e protokollit të rrjetit që lëviz të dhënat në mesë host kompjuterëve.

Standardet për transmetimin e të dhënave të internetit të tilla si TCP/IP janë pjesë e një bashkësije të madhe të standardeve të njohura si modeli Open Systems Interconnection (OSI). Kjo definonë modelin e shtresuar që mundson serverët të komunikojnë me serverët tjerë dhe klientët.

Page 39: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

TCP/IP [2]

7 nivelet e modelit OSI janë:

1. Application. Programi i tillë si web shfletuesi që krijon dhe pranon mesazhe.

2. Presentation. Protokollet janë zakonisht pjesë e sistemit operativ.

3. Session. Kjo përfshinë protokolet për transferin e të dhënave të tillë si SMTP, HTTP dhe FTP.

4. Transport. Ky nivel siguron integritetin e të dhënave që transmetohen. Shembull përfshinë Internet TCP dhe Novell SPX.

5. Network. Definonë protokollet për hapjen dhe mirëmbajtjen e linqeve në mes serverëve. Më të njohurit janë Internet protocol IP dhe Novell IPX.

6. Data link. Definonë regullat për dërgimin dhe pranimin e informatave.

7. Physical. Niveli më i ulët përshkruan metodat fizike të transmetimit.

Page 40: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

TCP/IP [3]

Packet- çdo mesazh i internetit i tillë si e-mail ose kërkesa HTTP

ndahet në pjesë më të vogla që në mënyrë më të lehtë të

transmetohet.

IP address –Adresa numerike unike e kompjuterit.

Page 41: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

HTTP protokolli

HTTP (Hypertext Transfer Protocol)- HTTP është standard që definonë mënyrën se si informatat janë transmetuar nëpër internet në mes web shfletuesit dhe web serverit.

Shpikësi i HTTP, Tim Berners-Lee, përshkruan qëllimet e tijë si në vazhdim:

◦ HTTP regullat definojnë gjëra të tilla si cili kompjuter flet i pari, dhe si ata flasin në anën e tijë. Kur dy kompjutere bien dakord ata mund të flasin, ata duhet të gjejnë një mënyrë të përbashkët për të paraqitur të dhënat e tyre pra ata mund të shpërndajnë atë.

Page 42: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Uniform resource locators (URLs)

Uniform (universal) resource locator (URL)- Web adresë që përdoret për të lokalizuar një web faqe në një web server.

URL strategy – qasje e definuar për formimin e URL-ve përfshirë përdorimin e shkrimit me shkronja të mëdha dhe nën domenet për brendet e ndryshme dhe lokacionet e ndryshme.

Një URL i qartë që i përfshinë të gjitha këto synime është http://www.domain.com/folder-name/document-name.

Page 43: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Emrat e domeneve

Emri i domenit referohet në emrin e web

serverit dhe zakonisht është i selektuar të

jetë njejtë si emri i kompanisë, dhe

prapashtesa do të tregojë lloin e tijë.

Prapashtesa gjithashtu njihet si generic

top-level domain (gTLD).

Page 44: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

gTLD-të e zakonshme

.com Paraqet një kompani internacionale ose amerikane e tillë si

www.travelocity.com.

.org Nuk janë për organizatat fitimprurëse (p.sh. www.greenpeace.org)

.mobi E paraqitur në vitin 2006 për faqet e konfiguruara për telefonat mobile

.net është ofrues i rjetit i tillë si www.demon.net.

Po ashtu egzistojnë edhe kode specifike të shteteve country-code top-level domains (ccTLDs):

.co.uk Paraqet kompaninë me bazë në britanin e madhe i tillë si

www.thomascook.co.uk.

.au, .ca, .de, .es, fi, .fr, .it, nl Paraqet shtete tjera

.ac.uk është univerzitet me bazë në britanin e madhe ose instuticione tjera

edukuese (p.sh. www.cranfield.ac.uk).

.org.uk është për organizatë të bazuar në një shtet (p.sh www.mencap.org.uk).

Page 45: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Regjistrimi i emrit të domenti

Regjistrimi i emrit të domenti-

procesi i rezervimit të një web adrese

unike që mund të përdoret për tu

referuar në web faqen e kompanisë.

Page 46: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Standardet për paraqitjen e web-it

dhe shkëmbimit të të dhënave

HTML (Hypertext Markup Language)- Një standard i bazuar në formatin e prezentimit të web faqeve që përdoret për të definuar tekstin dhe kornizat e web faqes.

XML ose eXtensible Markup Language – është sdandard për trensferimin e të dhënave të strukturuara, për dallim nga HTML i cili bazohet në prezentimin e të dhënave.

Page 47: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Shembull të XML (books.xml)

Page 48: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

DTD (books.dtd)

Page 49: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

XSLT (books.xsl)

Page 50: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Rezultati në shfletues

Page 51: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Standardet e web semantik

Semantic web- Përmbajtja e ndërlidhura, duke përfshirë të dhënat me kuptim të përcaktuar, duke mundësuar shkëmbimin më të mirë të informacionit midis kompjuterave dhe në mes të njerëzve dhe kompjuterëve.

Agents- Programe softuerike të cilat mund të ndihmojnë njerëzit që automatikisht të mbledhin informacionet nga interneti apo shkëmbimin e të dhënave me agjentët e tjerë të bazuar në parametrat e ofruara nga ana e përdoruesit.

Page 52: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Imazhe grafike

(GIF, JPEG dhe fajllat PNG)

GIF (Graphics Interchange Format) Format grafik dhe algoritëm për kompresim i përdorur më së miri për grafiket e thjeshta.

JPEG (Joint Photographics Experts Group) - Format grafik dhe algoritëm për kompresim i përdorur më së miri për fotografitë.

PNG (Portable Network Graphics) Format grafik i definuar për të zavendësuar formatin GIF. Karakteristikat e tijë përfshinë kompresimin, transprencë dhe progresivitetin e ngarkesës.

Page 53: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Audio dhe video standardet

Streaming media- tinguj ose video të

cilat mund të shihen apo dëgjohen edhe

nëse i gjith klipi nuk është dawnloduar.

Page 54: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO? STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 55: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

Llojet e infrastrukturës së biznesit elektronik:

1. Infrastruktura e hardverit dhe sistemit softuerik. Kjo referohet më shumë në infrastrukturën e hardverit dhe rrjetit. Ai përfshinë sigurinë e klientit, serverëve, shërbimeve të rrjetit dhe gjithashtu sistemit sotverik i tillë si sistemi operativ dhe shfletuesi.

2. Infrastruktura e aplikacioneve. Kjo referohet në aplikacionin softuerik që përdoret për të shpërndarë shërbime te të punsuarit, konsumatorët dhe partnerët tjerë.

Page 56: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

1. Menaxhimi i infrastrukturës së

hardverit dhe sistemit softuerik.

Menaxhimi i infrastrukturës së teknologjisë kërkohet në nivelin II, III dhe IV

në figurën 3.1.

◦ Niveli II – Sistemi softuerik

◦ Niveli III – Transporti ose rrjeti

◦ Niveli IV – Depot

Page 57: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

ISP metoda e komunikimit

Dial-up connection – qasja në internet

përmes linjes telefonike duke përdorur

modem analog.

Broadband connection – qasja në

internet përmes linjes telefonike duke

përdorur mekanizmin e transferimit të të

dhënave digjitale.

Page 58: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Çështjet në menaxhimin e ISP dhe

lidhshmërijen e hostimeve

Çështja primare për bizneset në menaxhimin e ISP-ve dhe ofruesit të shërbimeve është të sigurojë kualitet të mirë të shërbimeve për një çmim të arsyeshëm.

Përderisa konsumatorët dhe partnerët e organizatës bëhen më të mvarur në web shërbimet e tyre, është e rëndësishme që të minimizohet koha kur shërbimi nuk është në funksion.

Page 59: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Shpejtsija e qasjes Një faqe ose shërbim i biznesit elektronik dështon nëse ai

dështon në shpërndarjen në një shpejtësi të pranueshme

të dawnlodimit për shfrytëzuesit.

Page 60: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Disponueshmërija

Disponueshmrija e web faqes është një

tregues se sa e lehtë është për

shfrytëzuesit të lidhen me atë.

Në teori kjo duhet të jetë 100%, por

ndonjëher, për shkaqe teknike si

dështimet në hardver ose përmirsimet në

softuer, kjo përqindje mund të bije nën

të.

Page 61: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

2. Menaxhimi i infrastrukturës së

aplikacionit të biznesit elektronik

Infrastruktura e aplikacioneve të

biznesit elektronik – Aplikacionet që

ofrojnë qasje te shërbimet dhe informatat

brënda dhe jasht një organizate.

Page 62: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 63: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 64: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 65: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO? STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 66: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Beneficionet e web shërbimeve ose SaaS

Beneficioni kryesor për biznesin nga këto sisteme është kostoja e instalimit dhe mirëmbajtjes siç janë përmirsimet jepen në mënyrë efektive.

Kursimi në kosto bëhet në të dyja anët të serverit dhe klientit, përderisa serveri i softuerit dhe databaza janë të hostuara jashtë dhe aplikacioni i klienti zakonisht shpërndahet përmes web shfletuesit ose aplikacion i thjeshtë që dawnlodohet përmes web-it.

Page 67: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Sfidat e vendosjes së SaaS

Disatvantazhi më i madhë i SaaS është varësija në palën e tretë për të ofruar shërbimet përmes web-it, i cili ka këto probleme potenciale:

Downtime ose disponueshmëri e dobët nëse lidhja e rrjetit ose serveri bije.

Performanc më e dobët se databejzi lokal. Përdorimi i Gmail ose Hotmail është më problematik sepse kanë databejz të largët kurse Outlook nuk i ka këto probleme.

Mbrojtja e të dhënave- përderi sa të dhënat e konsumatorëve mund të ruhen në lokacione të ndryshme është esenciale mbrojtja e këtyre të dhënave.

Page 68: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Figura 3.21 tregon njërën nga ofruesiin më të madh të SaaS

Salesforce.com ku konsumatorët paguajnë prej £5 deri në

£50 për çdo shfrytëzues bazuar në paisjet që i përdor.

Page 69: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Sfidat e vendosjes së SaaS [3]

Cloud computing- Përdorimi i depove

të distribuara dhe procesimi në server të

konektuar përmes internetit, zakonisht të

ofruar si softuer ose depo të të dhënave

si shërbime të abonimit të ofruara nga

kompanitë tjera.

Page 70: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Service-oriented architecture (SOA)

Service-oriented architecture –

Arkitektura e orjentuar në shërbime

është një koleksion i shërbimeve që

komunikojnë në mes veti si pjesë e

arkitekturës së sistemit të distribuar i

përbërë nga shërbime të ndryshme.

Page 71: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

EDI

Electronic data interchange (EDI)- Shkëmbimi duke përdorur mediat digjitale të informatave të strukturuara të biznesit, veçanarisht për transakcionet gjatë zbritjeve të tilla si porosija dhe faturat në mes blerësit dhe shitësit.

Financial EDI- Aspekti i mekanizmit të pagesës elektronike përfshirë transferimin e parave prej bankës së blerësit në bankën e shitësit.

Electronic funds transfer (EFT)- Transmetim digjital i automatizuar të parave në mes organizatave dhe bankave.

Internet EDI- Përdorimi i standardeve të të dhënave EDI të shpërndara përmes rrjetave IP pa pronësi.

Page 72: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Përmbledhje HYRJE

TEKNOLOGJITË E INTERNETIT

WEB TEKNOLOGJITË

APLIKACIONET SOFTUERIKE PËR QASJEN E INTERNETIT

SI PUNON AJO? STANDARDET E INTERNETIT

MENAXHIMI I INFRASTRUKTURËS SË BIZNESIT ELEKTRONIK

WEB SHËRBIMET, SaaS (Software as a service) DHE ARKITEKTURA E ORIENTUAR NË SHËRBIME (service oriented architecture) (SOA)

TREGËTIJA MOBILE

Page 73: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

TREGËTIJA MOBILE

Mobile commerce ose m-commerce

– Transakcione elektronike dhe

komunikim të zhvilluar me përdorimin e

paisjeve mobile të tilla si llaptopi, dhe

telefonat mobil dhe zakonisht me

konektim përmes wireless.

Page 74: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Srandardet e qasjes në internetin me Wireless

Wireless Application Protocol

(WAP)- WAP është standard teknik për

transferimin e informatave te paisjet me

wireless, të tillë si telefonat mobil.

i-Mode- Platformë për qasjen në paisjet

mobile që mundësonë paraqitjen e

grafikeve me ngjyra.

Page 75: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli
Page 76: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Paisjet për qasje përmes Wireless (pa tela)

Paisjet kryesore mobile për qasje përmes wireless që tregtarët dhe pronarët e faqeve duhet ti konsiderojnë dhe ti mbështesin për komunikimin me konsumatorët dhe partnerët e tyre janë:

Telefonat mobil që përdorin kodin e shkurtë për tu përgjigjur në kampanjat ose faqet intereaktive të bazuara në WAP ose përdorin metodën e streaming të mbështetur nga teknologjija e 3G.

Asistent personal digjital ose smartphones të tillë si BlackBerry dhe Windows mobile ‘Pocket PC’ phones.

Kompjuterat tradicional si llaptopi ku qaset ne web përmes Wi-Fi.

Platformat për lojra me rezolucion të ulët të ekranit i qasen web-it përmes Wi-Fi të tillë si Nintendo DS Lite ose Sony PlayStation Plus (PSP).

Page 77: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Popullariteti i aplikacioneve mobile

Quick Response (QR) code- Kodi QR është matric dy

dimenzionale bar cod. Kodi QR është shpikur në Japoni.

Page 78: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Popullariteti i aplikacioneve mobile [2]

Wi-Fi (‘wireless fidelity’)- Rrjet pa tela me shpejtsi të lartë që mundson

qasjen pa tela në internet të paisjeve mobile, shfrytëzuesve në shtëpi dhe në

zyra.

Proximity marketing Mesazhet e marketingut shpërndahen në kohë reale

sipas prezencës së konsumatorëve bazuar në teknologjinë që ata përdorin,

veshur ose kanë të përfshirë. Bluecasting është shembulli më i njohur.

Bluecasting- përfshinë

mesazhet duke u shtyrë

automatikisht në telefonin e një

konsumatori që kanë aktiv

Bluetooth ose ata mund të

tërhiqen ose të kërkoj

dawnlodimin e audiove videove

ose tekstit nga reklamat live.

Në reklamat në të ardhshmen

do të jetë në gjendje për t'iu

përgjigjur atyre që i shohin ato.

Page 79: Kapitulli 3: Infrastruktura e biznesit elektroniknaserkastrati.weebly.com/uploads/3/8/8/3/38831473/...Figura 3.2komponentat e infrastrukturës fizike dhe të rrjetit në internet (Niveli

Faleminderit!