Od naseljavanja do definitivnog gubitka svoje samostalnosti (820. godine) Slovenci su usvome političkom razvitku prošli kroz nekoliko faza. Prva faza počinje njihovim naseljavanjem u predjele istočnih Alpa do 658. godine. Druga traje od 658. do 745. godine, treća od 745. do 820.godine i četvrta od 820. pa dalje.

Slovenci su predjele istočnih Alpa (linija od izvora Drave do Dunava) naselili potkraj VI i napočetku VII stoljeća. Po naseljavanju tih oblasti kod njih su vrlo rano morale da nastupe promjene u plemenskoj organizaciji, slične promjenama kod ostalih Južnih Slovena. One započinju postepenom teritorijalizacijom slovenskog društva u seoskoj opštini (marka). U tim okvirima pojavile su se izgleda vrlo rano uže proizvođačke grupe koje su bile u stanju da samostalno obrađuju pojedine dijelove (parcele) opštinske zemlje. To je uslovilo promjenu svojinskih odnosa na zemlji na čemu se pojavilo i raslojavanje društva. U Sloveniji se izgleda već u toku VII stoljeća mjesto kolektivne javlja privatna porodična svojina. Na toj osnovi su se mijenjali i društveni odnosi koji se karakterišu pojavom klasa u slovenačkom društvu.Opšti napredak u ekonomskom i društvenom razvitku Slovenaca privukao je pažnju njihovihjačih susjeda Avara koji su ih brzo počeli pljačkati. Već na prelazu u VII stoljeće Avari postaju agresivni prema slovenskim narodima uopšte. Njihov pritisak i nasilje bili su najjači u zemljama koje su bile u njihovom susjedstvu. Od naših naroda avarskom pritisku najviše su bili izloženi Slovenci.

Opisi avarskog nasilja nalaze se u tzv. Fredegarovoj hronici iz VII stoljeća. U hronici jezapisano kako su Avari, kao nekadašnji saveznici Slovena, prvo puštali Slovene u boj, koristili se njihovim uspjesima i nastupali za njima da prigrabe najveći dio ratnog plijena. Zimi su Avari zalazili u slovenska naselja, silovali (obljubljivali) njihove žene i kćeri itd. Sloveni su tada izgleda morali da Avarima plaćaju danak i da podnose druge terete. Sve je to izazvalo otpor kod slovenskih naroda, koji su bili najjače pogođeni nasiljima Avara. Otpor se razvio u pravi ustanak na čijem se čelu nalazio knez Samo.

Samov savez plemena. – Samov ustanak zahvatio je slovenska plemena na širokoj teritorijiod Labe do Jadranskog mora. Centar mu je bio u Češkoj i Moravskoj. Od naših naroda u ustanku su učestvovali Slovenci u okviru svoga posebnog saveza pod vođstvom kneza Valuka.

Samov savez plemena pojavio se kao posljedica potrebe otpora Slovena agresivnim Avarima,a trajao je do 658. godine. U ranijoj literaturi taj savez nazivan je državom. Moderna istoriografija smatra da je to pogrešno, jer u to doba kod Slovena nisu postojale razvijene unutrašnje pretpostavke za pojavu države. Sloveni tada još nisu bili jasno podvojeni na antagonističke klase, čije bi postojanje uslovilo pojavu države. Da to nije bila država, potvrđuje i činjenica da se savez raspao odmah nakon smrti Sama (658. godine), tj. u doba kada su Sloveni bili manje ugroženi od svojih susjeda. Da je u tom savezu bilo državotvornih elemenata zainteresovanih za držanje u pokornosti potčinjenih slojeva, sigurno je da se savez ne bi tako brzo raspao.Iako se Samov savez 658. godine raspao, Slovenci su, izgleda, nastavili da žive i dalje u svomsavezu koji je kasnije prerastao u samostalnu slovensku državu Karantaniju. Kao samostalna inezavisna država, Karantanija je postojala gotovo jedan vijek (od 658. do 745).U literaturi je bilo mišljenja da u tom periodu Slovenci nisu imali uopšte svoje države.Najnovija istraživanja slovenačkih istoričara, posebno istaknutog slovenačkog istoričara BogaGrafenauera, argumentima istorijskih izvora opovrgavaju takvo shvatanje. Slovenci su u tomperiodu imali svoju samostalnu državu sa ekonomskom i društveno-političkom organizacijomsličnom organizaciji ranofeudalnih država ostalih jugoslovenskih naroda.

Slovenačka država je nastala po svoj prilici na isti način na koji je nastala država uopšte, tojest unutrašnjim klasnim raslojavanjem i potrebom efikasnije odbrane slovenskog društva odnapada sa strane, potrebom jačeg okupljanja Slovenaca u početku u savez plemena koji je uosobenim istorijskim uslovima prerastao u državu.

Društvena organizacija u Karantaniji. – U državi Karantanskih Slovenaca organizacijadruštva bila je slična organizaciji u ostalim državama jugoslovenskih naroda. U periodu od 658. Do 745. godine u Sloveniji je preovladavao sloj slobodnih seljaka. Na postojanje slobodnih seljaka ukazuju podaci sačuvani u franačkim izvorima (vladarskim ispravama i sudskim dokumentima iz druge polovine VIII stoljeća). U tim izvorima pored slobodnih seljaka se spominju i zavisni ljudipod nazivom servi.Povodom pomena serva u izvorima postavilo se u literaturi pitanje o kakvom se društvenomsloju tu radi? To su izgleda bili zavisni ljudi čiji je društveni i pravni položaj bio nešto povoljniji od položaja robova u robovlasničkim državama, a nepovoljniji od položaja kasnijih kmetova. Proces je tekao pravcem postepenog izjednačavanja serva sa kmetovima. Jedan broj serva u Sloveniji izgleda vodi porijeklo od zatečenog hrišćanskog stanovništva ( kršćenica ), a drugi od ratnih zarobljenika.≫ ≪

U Sloveniji su postojale i druge kategorije stanovništva, koje su činile elemente vladajućeklase. Ti slojevi su nastajali dijelom od rodovsko-plemenskih starješina. U ispravama se spominju pod latinskim nazivima primates , principes . Ti prvaci (knezovi) postepeno≫ ≪ ≫ ≪ su se oblikovali u klasu feudalaca, posjedujući privatne posjede na kojima su bili posađeni servi kao zavisni ljudi. Posebnu kategoriju plemenitih ljudi ili feudalaca u formiranju≫ ≪ predstavljali su vladarovi družnici, koji su se zvali kosezi. Bilo ih je izgleda oko 450. Nisu uspjeli da se oforme do kraja kao dio vladajuće klase zbog toga što je razvitak slovenačke države bio naglo prekinut. Pomen kosezima se sačuvao i kasnije pod germanskom vlašću. Po svom položaju, oni su tada spadali ukategoriju slobodnih seljaka.

Državno uređenje. – U ranofeudalnoj slovenačkoj državi postojala su tri organa vlasti:vladar, vijeće i narodna skupština.

Vladar je bio vrhovni vojskovođa, glavni sudija, a obavljao je i upravnu funkciju. Ovaposljednja se poglavito sastojala u ubiranju dažbina od slobodnih seljaka, serva i kmetova. Izgleda da je u početku vladar u Sloveniji bio biran. Sredinom VIII stoljeća vladarska funkcija bila je već nasljedna u istoj porodici. Pri svem tom velikaši su zadržali, izgleda, pravo da biraju za vrhovnog kneza jednog od članova iz vladarske porodice (običaji ustoličavanja knezova na Gosposvetskom polju).

Kao drugi organ vlasti u Sloveniji je vjerovatno postojalo vijeće starješina. Istina, o vijeću senije sačuvao pomen u izvorima. Na njegovo postojanje ukazuje, međutim, činjenica da su uSloveniji postojali elementi vladajuće klase u formiranju, potencijalni feudalci (knezovi, kosezi), sakojima se vladar morao savjetovati u rješavanju važnijih državnih pitanja. Da bi svoju vlast učinio efikasnijom prema zavisnim slojevima stanovništva, da bi uspješnije vladao i da bi uspješnije branio granice svoje države, vladar je morao da se oslanja na prvom mjestu na povlašćene slojeve slovenačkog društva. Koliki je bio značaj tih slojeva, pokazuje i njihovo pravo učešća u izboru vrhovnog kneza.Najzad, u slovenačkoj državi postojala je i narodna skupština. O njenom postojanju u periodunezavisne Karantanije nisu se sačuvali podaci, ali su se sačuvale neke indicije u kasnijim izvorima na osnovu kojih se sa puno osnova može vjerovati da je takav organ postojao. To su

podaci o ustoličavanju koruških vojvoda na Gosposvetskom polju sačuvani u spisu Švapsko≫ ogledalo iz XI stoljeća i u nekim izvorima iz kasnijeg vremena.≪

Prema Švapskom ogledalu , obred ustoličavanja vršen je u blizini Krnskog grada na≫ ≪Gosposvetskom polju, i to na kamenoj stolici (knežev prijesto), gdje je ranije u Slovenačkojranofeudalnoj državi biran vladar. Glavni učesnici toga obreda bili su kosezi. Oni su birali između sebe jednog sudiju, koji je sjedao na kamenu stolicu i pitao svoje zemljake (koseze) da li je vojvoda (germanski feudalac) kome je Koruška dodijeljena u feud sposoban, pravedan i dobar. ... Ako im ne godi i čim im se da zemlji nije dobro došao i podesan, onda im država≫ mora dati drugoga gospodara i vojvodu. A ako im taj gospodar odgovara za vojvodu, i zemlji je dobro došao, koga im je dala država i kosezi, pošto ga je tu većina izabrala i rekla da ga prima po starom običaju: obuku ga u siv gunjac, opašu crvenim pojasom, dadu mu lovačku torbu i rog, obuju mu opanke, a na glavu metnu sivi slovenački klobuk . Poslije toga, posade≪ ga na nejahana konja i isprate do kamena, koji stoji kod crkve na Gosposvetskom polju.

Iz opisa u Švapskom ogledalu vidi se da su u uvođenju germanskih feudalaca u posjed≫ ≪Koruške još u XI stoljeću igrali značajnu ulogu kosezi. Međutim, iz kasnijih spisa (iz opisa Otokara u tzv. Austrijskoj hronici sa početka XIV stoljeća i iz opisa Jovana Vetrinjskog iz sredine XIVstoljeća) vidi se da je opisani obred prerastao u praznu simboliku, jer kosezi više nisu mogli uslovljavati koji će od germanskih vojvoda ući u posjed Koruške. Najzad, obred konačno propada poslije 1414. godine, jer su Habsburgovci, koji su u međuvremenu dobili u posjed Korušku, smatrali da ovaj seljački obred unižava njihovo carsko dostojanstvo.Podaci iz Švapskog ogledala nesumnjivo svjedoče o postojanju narodne skupštine u≫ ≪slovenačkoj ranofeudalnoj državi. Taj organ imao je po svoj prilici značajnog udjela u signiranju neke ličnosti za položaj vladara, u početku, a kasnije u prihvatanju jedne ličnosti za vladara, odnosno u sankcionisanju nasljeđivanja ove funkcije u krugu jedne vladarske porodice. Nezavisna država Karantanija trajala je do 745. godine. Te godine nad Karantanijom se nadvila ponovna opasnost od Avara, pa su oni zatražili pomoć kod susjednih germanskih Bavaraca.

Bavarci su pomogli Slovencima, ali su im se istovremeno nametnuli za gospodare i uključiliih u Franačku državu u čijem su se sastavu i sami nalazili. Tako je 745. godine nestala samostalna država Karantanskih Slovenaca. Franci je tada nisu potpuno uništili. Oni su Slovencima ostavili unutrašnju samoupravu, koja se sastojala u pravu da biraju svoje knezove, da samostalno upravljaju Slovenijom i da samostalno sude. Istovremeno su im kao svojim vazalima nametnuli obavezu da plaćaju danak i da vrše vojnu obavezu. Obaveze su padale poglavito na teret slobodnih slovenačkih seljaka, koji su se ponekad protiv toga bunili.

Vazalni odnos Karantanije prema Franačkoj nije dugo trajao jer su Franci 820. godine ostatkespomenute samoupravnosti u Sloveniji potpuno uništili. Time su kaznili Slovence za njihovo učešće u ustanku Ljudevita Posavskog, koji se 819. godine digao protiv obijesnih franačkih feudalaca. To se desilo u periodu kada je Franačka država bila zahvaćena feudalnom anarhijom, koja je naročito teško pogađala slovenske oblasti u sastavu te države. Franački feudalci počeli su tada da se osamostaljuju i da nekadašnje upravne oblasti pretvaraju u svoje feude. Čineći oštar pritisak i nasilja prema nižim slojevima stanovništva, franački feudalci dolaze u sukob i sa domaćim knezovima, jer nastoje da likvidiraju njihovu posredničku ulogu kao vazala franačkog vladara. Na to se javlja otpor u prvom redu kod gornjih slojeva slovenskog društva. Otpor dostiže vrhunac ustankom Ljudevita Posavskog 819. godine. U ustanku su učestvovali i Slovenci, odnosno Kranjci. Kako se ustanak završio neuspjehom, on

je teško pogodio i Slovence jer su ih Franci kaznili potpunim uništenjem njihove državne samostalnosti.

Posljedice gubitka državne nezavisnosti Slovenaca bile su dalekosežne. U društvenoekonomskom pogledu put Slovenaca poslije 820. godine bio je put kmetstva. Najveći dio slovenačkog stanovništva sveden je na stepen kmetova koji su bili dužni da daju rentu germanskim feudalcima. Ali, svi slovenački seljaci nisu bili u istom položaju. Među njima je bilo robova i dvorskih slugu, čiji je položaj bio najteži.

Najveći broj Slovenaca bili su kmetovi. U početku su bili obavezni da kuluče u korist svojihfeudalaca (tlaka). Postojali su dalje neki praznici koji su bili dužni da daju svojim≫ ≪ feudalcima naturalnu rentu. Oni su uživali manje posjede (baštine) zbog čega je njihov položaj bio nešto povoljniji od položaja zavisnih ljudi. Najzad, izvjesno vrijeme postojao je i sasvim mali broj slobodnih seljaka.

Elementi vladajuće slovenačke klase su iščezli djelomično u klasi germanskih feudalaca(germanizirali se), a djelomično su nestali u različitim slojevima neslobodnog stanovništva.Do XV stoljeća sreće se pomen kosezima. Oni su do tada zadržali status slobodnih ljudi iučestvovali u obredu ustoličavanja koruških vojvoda na Gosposvetskom polju.

Nestanak države Karantanskih Slovenaca bio je sudbonosan za dalji državnopravni razvitakSlovenaca. Pošto su Slovenci gubitkom svoje državne samostalnosti izgubili i državotvornu klasu – feudalce, koji su se dobrim dijelom germanizirali, oni su time izgubili rukovodeću snagu u borbi za vlastitu državnost. Sudbina slovenačkog naroda odvijala se kasnije u uslovima germanskog feudalizma, jer su slovenačke oblasti postale feudi germanskih feudalaca. Oni su tim oblastima upravljali po svom, a ne po slovenačkom pravu. U administrativnom pogledu Slovenija je poslije 820. godine doživljavala razne promjene, da bi se tek sredinom XII stoljeća pojavile osnovne crte glavnim istorijskim slovenačkim pokrajinama Kranjskoj, Štajerskoj i Koruškoj, koje su predstavljale oblasti pod upravom njemačkih knezova.