karbon fiyatlandırmasının washington dc durumu ve...
TRANSCRIPT
DÜNYA BANKASI GRUBU 88284 İklim Değişikliği
Karbon Fiyatlandırmasının Washington DC
Durumu ve Eğilimler Mayıs 2014
2014
ECOFYS
Karbon Fiyatlandırmasının Washington DC
Durumu ve Eğilimler Mayıs 2014
2014
Dünya Bankası ekibinin liderliğini Alexandre Kossoy yapmıştır. Ekipte aynı zamanda, bu raporun projelendirmesini yapan Klaus Oppermann, Alexandrina Plat nova-Oquab ve Suphachol Suphachalasai de yer almaktadır. Niklas Hohne, Noemie Klein, Alyssa Gilbert, Long Lam, Gemma Toop, Qian Wu, Markus Hagemann, Carlos Casanova-Allende, Lina Li, Bram Borkent, Carsten Warnecke ve Lindee Wong’dan oluşan bir Ecofys ekibi, Dünya Bankası ile birlikte bu raporu hazırlamıştır.
DÜNYA BANKASI GRUBU ECOFYS İklim Değişikliği
2
© 2014 Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası 1818 H Street NW, Washington DC 20433 Telefon: 202-473-1000; Internet: www.worldbank.org Bazı hakları saklıdır. 1 2 3 4 17 16 15 14 Bu çalışma, harici katkılarla Dünya Bankası kadrosunun bir eseridir. Bulgular, yorumlar ve ifade edilen kanaatler, Dünya Bankasının, Yetkili Direktörler Kurulu veya temsil etmekte olduğu hükümetlerin görüşlerini yansıtıyor olarak varsayılmamalıdır. Dünya Bankası, bu çalışmada yer alan verilerin doğruluğunu garanti etmemektedir. Bu çalışmadaki herhangi bir harita üzerinde gösterilen sınırlar, renkler veya diğer bilgiler, herhangi bir bölgenin yasal statüsüne dair Dünya Bankasının herhangi bir muhakemesi ya da bu sınırları kabul ettiği veya onayladığı anlamına gelmemektedir. Burada yer alan hiçbir şey, Dünya Bankasının imtiyazları ve dokunulmazlıkları üzerine getirilen bir sınırlama ya da bunlardan feragat edilmesi niteliğini taşımayacak ya da bu şekilde yorumlanmayacaktır; zira bahsi geçen imtiyazlar ve dokunulmazlıklar özel olarak saklıdır. Haklar ve İzinler
Bu çalışmaya, Creative Commons Attribution 3.0 IGO lisansı (CC BY 3.0 IGO) altında erişilebilmektedir http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/igo. Creative Commons Attribution lisansı altında, aşağıdaki koşullar uyarınca, ticari amaçlar da dahil olmak üzere bu çalışmayı özgürce kopyalayabilir, dağıtabilir, aktarabilir ve uyarlayabilirsiniz: Atıf – Lütfen bu çalışmaya aşağıdaki şekilde atıfta bulununuz: “Kossoy, Alexandre; Oppermann, Klaus; Platonova-Oquab, Alexandrina; Suphachalasai, Suphachol; Höhne, Niklas; Klein, Noémie; Gilbert, Alyssa; Lam, Long; Toop, Gemma; Wu, Qian; Hagemann, Markus; Casanova-Allende, Carlos; Li, Lina; Borkent, Bram; Warnecke, Carsten; Wong, Lindee. 2014. State and Trends of Carbon Pricing 2014 (Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri). Washington, DC: Dünya Bankası. © World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/18415 License: CC BY 3.0 IGO.” DOI: 10.1596/978-1-4648-0268-3 Lisans: Creative Commons Attribution CC BY 3.0 Lisans: Creative Commons Attribution CC BY 3.0 IGO
Çeviriler – Bu çalışmanın çevirisi, PMR Türkiye Projesinin desteği ile T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılmıştır. Bu çeviri, Dünya Bankası tarafından yapılmamış olup, resmi bir Dünya Bankası çevirisi olarak addedilmemelidir. Dünya Bankası bu çevirideki herhangi içerik veya hatadan mesul olmayacaktır. Uyarlamalar – Eğer bu çalışmadan bir uyarlama yaratırsanız, lütfen atıfla beraber şu feragatnameyi ekleyiniz: Bu, Dünya Bankası tarafından hazırlanan orijinal bir çalışmanın uyarlamasıdır. Uyarlamada ifade edilen görüşler ve fikirlere ait sorumluluk sadece uyarlamanın yazar veya yazarlarına ait olup Dünya Bankası tarafından bir tasdike tabi tutulmamıştır. Üçüncü şahıs içeriği – Dünya Bankası çalışma içinde yer alan içeriğin her bir bileşenine sahip olmayabilir. Bu nedenle Dünya Bankası, çalışmada yer alan herhangi üçüncü şahsa ait ferdi bileşen veya bölümün, adı geçen üçüncü şahısların haklarını ihlal etmeyeceğini garanti etmemektedir. Böylesi ihlallerden kaynaklı istemlerin riski sadece size aittir. Çalışmadaki bir bileşeni yeniden kullanmak istiyorsanız, bu yeniden kullanım için iznin gerekli olup olmadığını belirlemek ve telif hakkı sahibinden izin almak sizin sorumluluğunuzdadır. Bu bileşenlere örnek olarak tablolar, şekiller veya görüntüler verilebilir ancak bunlarla sınırlı olmak zorunda değildir. Haklar ve lisanslara ilişkin tüm sorular için: Yayın ve Bilgi Bölümü (Publishing and Knowledge Division), Dünya Bankası (The World Bank), 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, ABD; faks: 202-522-2625; e-mail: [email protected] . ISBN (elektronik): 978-1-4648-0268-3 DOI: 10.1596/978-1-4648-0268-3 Fotoğraf tanıtım bilgileri: başlık, sayfa 20, 76: Thinkstock, geri kalanı: Shutterstock Baskı: Westland Yazıcıları
3
Bu rapor, dünya çapında karbon fiyatlandırmasının evrimini takip etmektedir. Geçen yılın raporu, başlıca karbon fiyatlandırma inisiyatiflerinin haritasını çıkartmıştır. Bu yılki rapor, bu gelişmekte olan inisiyatiflerin her birinin durumunu sunmakta ve karbon fiyatlandırmasında yeni çıkan eğilimleri irdelemektedir. Dünya çapında yakın zamana ait dikkat çekici durumlar ve gittikçe artan deneyimlerden alınabilecek anahtar derslere odaklanılmaktadır. Rapor, kalitesi ve netliğini sağlayan, karbon piyasasındaki şu meslektaşlarımızın kıymetli yazılı katkıları ve perspektiflerinden büyük ölçüde faydalanmıştır: Gilbert E. Metcalf, Sarah Moyer, Ian Parry, Robert Stowe, Massimo Tavoni ve David Weisbach. Ayrıca, bu raporun geliştirilmesi sırasında işbirlikleri ve anlayışlarını bize sunanlara da teşekkürlerimizi iletmeyi borç biliriz: Jose Andreu, David Antonioli, Cesar Arreola, Ismael Aznar-Cano, Richard Baron, Valentin Bellassen, Pablo Cesar Benitez, Carter J. Brandon, British Columbia Maliye Bakanlığı, Jason Brown, Scott Cantor, Benjamin Coleman, Claude Cote, Nina Doetinchem, Jane Olga Ebinger, Pablo Fernandez de Mello e Souza, Rob Fowler, Pierre Guigon, Stephane Hallegatte, Anthea Harris, Noriko Hase, Sabine Henders, Takashi Hongo, Aya Hosono, Ted Jamieson, Sam Johnson-Hill, Frank Jotzo, Grant Kirkman, Benoit Leguet, Mike McKensey, Frank Melum, Megan Meyer, Craig Milne, Eva Murray, John O’Brien, Grzegorz Peszko, Molly Peters-Stanley, Gareth Philipps, Brice Jean Marie Quesnel, Lasse Ringius, Igor Shishlov, Nicole Spears, Lisbeth Strandmark, Gray Taylor, George Waldburg-Wolfegg, Xueman Wang, Simon Whitehouse ve Shuang Zheng.
4
KISALTMALAR VE AKRONİMLERİN LİSTESİ
°C Santigrat Derece
A AAU Tahsis Edilmiş Birim AB Avrupa Birliği AB ETS Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi ABD Amerika Birleşik Devletleri ACCU Avustralya Karbon Kredi Birimi ACR Amerikan Karbon Sicili ADB Asya Kalkınma Bankası ADP Güçlendirilmiş Eylemler için Durban Platformunda Geçici Çalışma Grubu ARB Hava Kaynakları Kurulu ANREU Avustralya Ulusal Emisyon Birimleri Sicili
B BAU Referans Senaryo
BOCM Çift Taraflı Denkleştirme Kredi Mekanizması BM Birleşmiş Milletler
C CCB İklim, Toplum ve Biyoçeşitlilik CCER Çin Onaylı Emisyon Azaltımı CCR Maliyet Çevreleme Rezervi CCS Karbon Yakalama ve Depolama CDM Temiz Kalkınma Mekanizması CER Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltımı CFI Karbon Çiftçiliği İnisiyatifi CH4 Metan Ci-Dev Kalkınma için Karbon İnisiyatifi CITSS Uygunluk Aracı İzleme Sistem Hizmeti CMP Kyoto Protokolü Taraflarının Toplantısı olarak görev gören Taraflar Konferansı CO2 Karbon Dioksit CO2e Karbon Dioksit Eşdeğeri COP Taraflar Konferansı CPM Karbon Fiyatlandırma Mekanizması
5
D DNA Yetkilendirilmiş Ulusal Makam DOE Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetim Kuruluşu DRC Kalkınma ve Reform Komisyonu
E EB İcra Kurulu EBRD Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası EC Avrupa Komisyonu EEA Avrupa Ekonomik Alanı EPC Emisyon Performans Kredileri ERPA Karbon Emisyon Azaltımı Satım Sözleşmesi ERU Emisyon Azaltım Birimi ETS Emisyon Ticaret Sistemi EUA Avrupa Birliği Emisyon Tahsisi
F FCPF Orman Karbon Ortaklığı Fonu FVA Çeşitli Yaklaşımlara yönelik Çerçeve
G GCF Yeşil İklim Fonu GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit
(Alman Teknik İşbirliği Teşkilatı) GtCO2e Gigaton Karbon Dioksit Eşdeğeri
H HFC Hidroflorokarbon HFC-23 Triflorometan hidroflorokarbon 23
I IBRD Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ICAO Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı ICAP Uluslararası Karbon Eylem Ortaklığı ICE Kıtalar arası Borsa IEA Uluslararası Enerji Kurumu IET Uluslararası Emisyon Ticareti IETA Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği IGES Küresel Çevre Stratejileri Enstitüsü IMF Uluslararası Para Fonu IPCC Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli ISO Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı ITL Uluslararası İşlemler Kayıt Kütüğü
6
J J-CDM Japonya Yurtiçi Temiz Kalkınma Mekanizması
JCM Ortak Kredilendirme Mekanizması JCOS Japonya Karbon Denkleştirme Sistemi JI Ortak Uygulama JISC Ortak Uygulama Gözetim Komitesi JNR Yetki Alanına ait ve İç içe REDD+ J-VER Japonya Doğrulanmış Emisyon Azaltım Sistemi JVETS Japonya Gönüllü Emisyon Ticaret Sistemi
K KAZ ETS Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi
KP Kyoto Protokolü KP1 Kyoto Protokolü altındaki İlk Taahhüt Dönemi KP2 Kyoto Protokolü altındaki İkinci Taahhüt Dönemi ktCO2e Kiloton karbon dioksit eşdeğeri
L LAC Latin Amerika ve Karayipler
LDC En Az Gelişmiş Ülke LEPID Yükümlü Tüzel Kuruluşlar Kamu Bilgileri Veritabanı LULUCF Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık
M MOEJ Japonya Çevre Bakanlığı
MOTCC Madeni Yağ Vergisi: Karbon Ücreti MRP Pazara Hazırlık Teklifi MRV Ölçüm, Raporlama ve Doğrulama MtCO2e Megaton Karbon Dioksit Eşdeğeri Mt Megaton MW Megawatt
N N2O Nitröz Oksit
NAM Ulusal İmalatçılar Birliği NAMA Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri NDRC Çin’in Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu NGCT Doğal Gaz Karbon Vergisi NGER Ulusal Sera ve Enerji Raporlaması NICFI Norveç Uluslararası İklim ve Orman İnisiyatifi NIM Ulusal Uygulama Ölçütü NMM Yeni Piyasa Temelli Mekanizma NZ ETS Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi NZ EUR Yeni Zelanda Emisyon Birim Sicili
O OECD Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı OPR Denkleştirme Proje Sicili
P PFC Perflorokarbon
PMR Pazara Hazırlık için Ortaklık PoA Faaliyetler Programı ppm Milyonda bir parçacık
7
R RBF Sonuçlara dayalı Finansman
REDD Ormansızlaşma ve Orman Alanlarının Bozulmasından Kaynaklanan Emisyonların Azaltılması
REDD+ Ormanların Korunması, Sürdürülebilir Orman Yönetiminin Rolü ve Orman Karbon Stoklarının Arttırılmasını Dahil Ederek REDD’in Genişletilmesi
RGGI Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi RMU (Karbon) Giderme Birimi
S SBI Uygulama Yardımcı Organı
SBSTA Bilimsel ve Teknolojik Danışma Yardımcı Organı sCER İkincil Sertifilandırılmış Emisyon Azaltımı SF6 Kükürt hekzaflorür SGE Sera Gazı Emisyonu SGER Belirlenmiş Gaz Yayıcılar Yönetmeliği
T t Ton (unutmayınız ki, aksi belirtilmediği sürece bu raporda “ton”, 1 metrik ton’a, yani 1.000 kg’a tekabül etmektedir)
tCO2 Ton Karbon Dioksit tCO2e Ton Karbon Dioksit Eşdeğeri
U UK Birleşik Krallık
UNDP Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNEP Birleşmiş Milletler Çevre Programı UNFCCC Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi USEPA Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı
V VCS Doğrulanmış Gönüllü Karbon Standardı
VCU Gönüllü Karbon Birimleri
W WB Dünya Bankası
WCI Batı İklim İnisiyatifi
Y y Yıl
y/y Yıllarca
8
İÇİNDEKİLER
Kısaltmalar ve Akronimlerin Listesi 4
Yönetici Özeti 14
1 / Giriş 20
2 / Karbon fiyatlandırma araçları:
genel bakış, yeni eğilimler ve edinilen dersler 24 2.1. Karbon fiyatlandırma araçlarına küresel bakış 25 2.2. Karbon fiyatlandırma araçlarında yeni eğilimler 27 2.3. Mevcut deneyimlerden elde edilen politika tasarım dersleri 33
3 / Uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımları 36 3.1. Uluslararası iklim müzakerelerinin durumu 37 3.2. Kyoto Protokolü altındaki mekanizmalar 38 3.2.1. Kyoto kredileri için arz ve talep durumu 38 3.2.2. Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) 38 3.2.3. Ortak Uygulama (JI) 40 3.2.4. Uluslararası Emisyon Ticareti (IET) 41 3.3. UNFCCC altında piyasa araçlarına dönük yeni yaklaşımlar: Yeni Piyasa Temelli Mekanizma (NMM) ve Çeşitli Yaklaşımlar için Çerçeve (FVA) 41
9
3.4. Diğer uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımları 42 3.4.1. Sonuçlara dayalı finansman (RBF) 42 3.4.2. Ağaç Kesme ve Orman Bozulmasından Kaynaklı Emisyonların Azaltılması, Ormanların Korunması, Sürdürülebilir Yönetiminin Rolü ve Orman karbon Stoklarının Arttırılması (REDD+) 42 3.4.3. Özel sektör gönüllü piyasası 43 3.5. Uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımlarına tarihsel bakış: uluslararası emisyon ticareti ve CDM 44 3.5.1. Kyoto Protokolü altında uluslararası emisyon ticareti 44 3.5.2. Uluslararası denkleştirme mekanizması: CDM 44
4 / Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon
ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları 48 4.1. Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret planlarına (ETS) ve kredilendirme yaklaşımlarına genel bakış 49 4.2. Mevcut emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları 54 4.2.1. Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi (AB ETS) 54 4.2.2. İsviçre Emisyon Ticaret Sistemi 56 4.2.3. Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı (ABD) 57 4.2.4. Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi (RGGI) 58 4.2.5. Alberta Sera Gazı Azaltım Programı (Kanada) 58 4.2.6. Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi (Kanada) 59 4.2.7. Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi 59 4.2.8. Avustralya Karbon Fiyatlandırma Mekanizması (CPM) 61 4.2.9. Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi (NZ ETS) 61 4.2.10. Japonya (çeşitli sistemler) 62 4.2.11. Çin Emisyon Ticaret Sistemleri (Pekin, Guangdong, Hubei, Şanghay, Shenzhen ve Tianjin) 64
4.3. Geliştirilmekte olan emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları 67
4.3.1. Çin Emisyon Ticaret Sistemleri (ulusal ve Chongqing) 67 4.3.2. Kore Cumhuriyeti Emisyon Ticaret Sistemi 68 4.3.3. Brezilya, Şili, Kosta Rika, Meksika, Kuzey Amerika Pasifik Sahili, Rusya, Tayland, Türkiye ve Ukrayna’daki diğer potansiyel sistemler 69 4.4. Tesis düzeyi emisyon ticaretine tarihsel bakış: AB ETS ve NZ ETS 70 4.4.1. AB ETS 70 4.4.2. Yeni Zelanda ( üst sınır olmaksızın) ETS 73
10
5 / Ulusal ve ülke içi bölgesel karbon vergileri 76 5.1. Karbon vergilerine genel bakış 76 5.2. Mevcut karbon vergileri 78 5.2.1. Avustralya 78 5.2.2. British Columbia 78 5.2.3. Danimarka 79 5.2.4. Finlandiya 79 5.2.5. Fransa 80 5.2.6. İzlanda 80 5.2.7. İrlanda 80 5.2.8. Japonya 80 5.2.9. Meksika 81 5.2.10. Norveç 81 5.2.11. İsveç 82 5.2.12. İsviçre 82 5.2.13 Birleşik Krallık 83 5.3. Geliştirilmekte olan karbon vergileri 83 5.3.1. Güney Afrika 83 5.3.2. Brezilya, Şili, Oregon ve Kore Cumhuriyetindeki diğer olası vergiler 84 5.4. Karbon vergilerine tarihsel bakış: Danimarka ve
British Columbia örnekleri 84 5.4.1. Danimarka karbon vergisi 84 5.4.2. British Columbia’nın hazine gelirlerine etkisiz karbon vergisi 86
6 / Uluslararası iklim işbirliğinde karbon fiyatlandırması 88
Ek I – Uluslararası karbon fiyatlandırma yaklaşımlarına dair
tespitler ve rakamlar 98 I Kyoto kredilerine yönelik talep durumuna bakış 98 II CDM 99 III NMM ve FVA 103 IV RBF 103 V REDD+ 104 VI İklim bonoları 105
11
Ek II – Emisyon ticaret sistemlerine ilişkin detaylı
Güncel bilgiler 106 VII AB ETS 106 VIII Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı 114 IX RGGI 117 X Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi 117 XI Avustralya CPM 118 XII JCM 121 XIII Çin (mevcut ve geliştirilmekte olan) 122
Ek III – Döviz kurları 128
Dizin 129
Tablolar 1 Emisyon ticaret sistemleri ve karbon vergilerine hızlıca bakış (mevcut ve geliştirilmekte olanlar) 25 2 CER ve ERU için arta kalan talep ve bunların muhtemel piyasaya sürülmeleri (2014–2020) 38 3 CDM tasarımının evrimi 45 4 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: tahsisat yaklaşımları 53 5 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: 2013’teki ilerleme alanları 54 6 Japonya’daki karbon fiyatlandırma araçları 63 7 Çin’de faaliyet halindeki pilot ETS’lere genel bakış 65 8 2020’ye yönelik emisyon azaltım hedefleri 90 9 2020 ve 2050’ye kadar küresel emisyon rotaları 92 10 CDM projesi, PoA kayıtları ve CER’in piyasaya sürülmesi 100 11 CDM’yi desteklemeye yönelik inisiyatif örnekleri 101 12 NMM ve FVA’nın rolü ve teknik tasarımına ilişkin başlıca irdelenen hususların özeti 103
12
13 AB düzeyindeki en alakalı karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların AB ETS ile bağlantıları 113 14 ABD’de ulusal düzeydeki en alakalı karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı 116 15 Esnek fiyat döneminin ilk beş yılına yönelik CPM senaryoları için önerilen üst emisyon sınırı 120 16 Çin’deki pilot ETS’lerin anahtar nitelikleri 122 17 Çin’de faaliyet halindeki pilot ETS’ler için tahsisat yaklaşımları 124 18 Çin’de ulusal düzeydeki en alakalı karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı 127 19 31 Aralık 2013 itibariyle döviz kurları 128
Şekiller 1 Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve ülke içi karbon fiyatlandırma sistemlerinin (ETS ve vergi) özet haritası 16 2 Mevcut karbon fiyatlandırma sistemlerindeki fiyatlar 17 3 Ülke bazında sera gazı emisyonları 19 4 Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve
ülke içi bölgesel karbon fiyatlandırma araçlarının(ETS ve vergi) özet haritası 26
5 Mevcut karbon fiyatlandırma sistemlerindeki fiyatlar 32 6 CER ve ERU’ların piyasaya sürülmesi (2005-2013) 39 7 Proje ve PoA kayıtları (2004–2013) 39 8 Sayılarla CDM 45 9 Ülke ve teknoloji bazında kayıtlı CDM projelerinin dağılımı 46 10 CDM projelerinin ülke ve teknoloji bazında dağılımını belirleyen faktörler 47 11 Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel emisyon ticaret sistemlerinin haritası 50 12 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsam dahilindeki küresel emisyonların payı 51 13 Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsam 52 14 Depor teklif sürecindeki anahtar gelişmelere göre etiketlenmiş AB tahsisleri fiyat gelişimi 56 15 Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programındaki birincil piyasada açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri 57 16 RGGI’da açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri 58 17 Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sisteminde açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri 59
13
18 Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerinin özellikleri 66 19 Çin pilot ETS’lerinde bugüne dek fiyatlar 67 20 Uluslararası kredi kullanımını etkileyen olaylarla etiketlenmiş olan NZ$ cinsinden ikincil CER fiyatına kıyasla NZU fiyatındaki gelişme 74 21 Taahhütlere uyum yılı bazında NZ ETS’de uyum için tedavülden kaldırılan birimlerin payı 75 22 Ormancılık, enerji ve sanayi, ve sıvı fosil yakıt sektörlerinin NZ ETS’si altındaki emisyonlar 75 23 Dünya çapında karbon vergileri ve yetkili alanlarında kapsanan SGE’lerin tahmini payı 78 24 İki farklı çaba paylaşım sisteminin 2030 yılındaki SGE emisyon izinlerinin bölgesel ticaret akışları ve 2
oC küresel hedef (pozitif = satış, negatif = alış) 96
25 Piyasadan çıkış 99 26 Aylık CER ve ERU’ların piyasaya sürülmesi, projeler ve PoA kayıtları, 2012 ve 2013 yılında onaya sunulan yeni başvurular 100 27 CDM’e tarihsel bakış: beklentiler ve sonuçlar 102 28 Çin pilot ETS’lerinde spot piyasada işlem gören hacimler 125
Kutular 1 Karbon fiyatlandırma araçları için tercih edilen tasarım nitelikleri 30 2 Özet: Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerin özellikleri 65 3 Farklı yapıdaki mevzuata dayalı sistemlerin birbirleri ile ilişkilendirilmesi 93 4 2
oC için bir karbon piyasası 95
5 İklim bonoları 105 6 AB ETS ve uluslararası hava taşımacılığı 106 7 Avrupa’nın güçlü iklim hedefleri: Bu açıdan AB ETS 113 8 İlgili açıdan ABD karbon fiyatlandırma araçları 116 9 Çin’in güçlü iklim hedefleri: Bu açıdan pilot ETS’ler 127
14
Yönetici Özeti
Süregelen uluslararası iklim
müzakerelerinin çetin devam etmesine
rağmen, iklim değişikliği politikalarına
yönelik artan bir yoğunlaşma söz
konusudur ve birçok ekonomi, ulusal
azaltım eylemlerini planlamakta,
uygulamakta veya iyileştirmektedir. Bu
faaliyetler, geçmişteki deneyimleri
dikkatlice hesaba katmakta, başarıları
tekrarlamanın yoluna gitmekte ve zayıf
yönlerin üzerine eğilmektedir.
Uluslararası düzeyde Kyoto Protokolünün ikinci
taahhüt dönemi (KP2), küresel sera gazı (SGE)
emisyonlarının sadece %121’sini kapsamaktadır.
Günümüze dek onay veren sadece dokuz ülke
olduğundan2
tüm dikkatler, Paris’te
gerçekleştirilecek olan Birleşmiş Milletler İklim
Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) 2015
Taraflar Konferansı’na (COP) çevrilmiştir, zira bu
konferans uluslararası iklim eylemlerinin bir araya
gelmesi için bir fırsat teşkil etmektedir. Tüm
ülkelerin üzerinde uzlaştığı ve sağlam uluslararası
bir çözüm, özel sektörün karbon piyasalarına
yatırım yapma konusundaki güvenini yeniden
canlandırabilir zira özel sektör, yakın zamanda
ciddi kayıplar yaşamış olduğundan, müdahil
olmak konusunda isteksiz olmaya devam
etmektedir.
Uluslararası piyasanın belirsiz olduğu bir
dönemde, bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel
düzeylerde devam eden güçlü eylemler gelecek
için bir miktar da olsa ümit vaat etmektedir (bkz.
Şekil 1). Ulusal düzeydeki eylemler, hedefe odaklı
düşük karbon yatırımlarını bölgesel ve ulusal çapta
teşvik ederek, uluslararası yasal boşlukları kolektif
olarak aşma potansiyeline sahiptir. Günümüzde,
yaklaşık 40 ülke ve 20’nin üzerinde ülke içi
bölgesel yetkili merci, karbona bir fiyat
biçmektedir. Toplamda, tüm bu karbon
fiyatlandırma araçları ile sağlanan azaltım
neredeyse 6 gigaton karbon dioksit eşdeğeri
(GtCO2e) ya da yıllık küresel SGE’lerin
yaklaşık %12’sini kapsamaktadır. 3,
4
Karbon fiyatlandırması, farklı şekillerde
karşımıza çıkabilmektedir. SGE azaltımlarının
ölçeğinin büyütülmesi ve azaltım maliyetinin
düşürülmesi, iklim değişikliği ile mücadele
açısından son derece önemlidir. İklim
değişikliğinin boyutu ve müdahalenin aciliyeti
düşünüldüğünde, her türde karbon fiyatlandırma
yaklaşımı gerekli olacaktır. Karbon vergileri,
emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme
mekanizmaları gibi karbon fiyatlandırma araçları,
mümkün olan en geniş yelpazede ekonomik
kararların verilmesine imkan kılmaktadır. Ayrıca,
temiz kalkınmaya yönelik ekonomik teşviklerin
belirlenmesine dönük iklim değişikliğinin neden
olduğu dışsal maliyetlerin içselleştirilmesi
açısından büyük önem taşımaktadır. 14
1 Ukrayna, Kazakistan ve Beyaz Rusya dahil. Ancak bu ülkeler henüz KP’yi onaylayıp onaylamayacaklarına karar vermemişlerdir.
2 1 Mayıs 2014 itibariyle. Bangladeş, Barbados, Honduras, Kenya, Mauritius, Mikronezya (Federal Devletleri), Monako, Sudan ve Birleşik Arap
Emirlikleri. COP 18’de, KP2, Kyoto Protokolüne Doha tadili biçiminde kabul edilmiştir. Bu tadilin yürürlüğe girmesi için 144 Tarafça onanması gerekmektedir ancak Taraflar COP 18’de bu tadili 1 Ocak 2013 itibariyle geçici olarak uygulamak konusunda mutabakata varmışlardır ve bu da tadilin yürürlüğe girmesini askıya almıştır. 3 Ulusal emisyonlar için Kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi/PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, EDGAR Versiyonu
4.2 FT2010, 2012, http://edgar.jrc.ec.europa.eu/index.php. İki anlamlı haneye yuvarlanmıştır. 4 Bu hesaplama, AB Gayret Paylaşımı Kararı ile kapsanan SGE’lerini ve ayrıca KP2 ile kapsanan emisyonları içermemektedir. Eğer bu iki
mekanizma da dikkate alınırsa, bu sayılar neredeyse 9 GtCO2e’ye veya küresel emisyonların %17,5’ine ulaşmaktadır (yani, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Kazakistan, bu raporun hazırlanma tarihi itibariyle hâlâ KP2’nin onanmasını bekletmektedir ve onların SGE’lerini hesaplamaya dahil edilmemiştir).
15
» Yaklaşık 40 ulusal ve 20’nin üzerinde
ülke içi bölgesel yetkili merci, karbonu fiyatlandırmaktadır.
Toplamda, tüm bu karbon fiyatlandırma araçları ile planlanan
azaltım neredeyse 6 GtCO2e veya yıllık küresel sera gazı
emisyonlarının yaklaşık %12’sini kapsamaktadır. «
Var olan sınırlı sayıdaki kamu kaynakları
düşünüldüğünde, karbon fiyatlandırma araçları,
iklim sorunu ile belli bir ölçüde mücadele
edebilmek ve tamamlayıcı nitelikte özel sektör
yatırımlarının teşvik edilmesi ve gelir
kaynaklarının arttırılması kabiliyetleri açısından
da gerekmektedir.
Farklı karbon fiyatlandırma yaklaşımları
düşünüldüğünde; karbon vergisi bir yandan
ekonomik sistemde karbon fiyatını garanti
ederken, diğer yandan bir emisyon ticaret sistemi,
emisyon üst sınırı sayesinde çevresel etki
açısından bir kesinlik sağlarken fiyat esnek kalır.
Ekonomik parametrelerdeki ani ve beklenmedik
değişiklikler zararlı olabilir, piyasanın temel
işleyişini bozar: Avrupa Birliği Emisyon Ticareti
Sisteminde (AB ETS) hâlihazırda aşılmaya
çalışılan sorunlardan biri budur.
Azaltım faaliyetlerinin tetiklenmesi açısından, bu
araçlar arasında seçim yapılması, tasarım
detaylarının doğru belirlenmesinden daha az önem
arz etmektedir. Her iki araç da, karbona bir fiyat
biçilmesi yoluyla ekonomik karar verme sürecini
etkiler ve her ikisi de gelirlerin artmasını sağlar.
Özellikle vergiler ve emisyon ticaret
sistemlerindeki açık arttırmalar geliri doğrudan
arttırır. Gelir akışının dikkatli kullanımı, politika
aracının etkinliğini arttırabilir.
Karbon fiyatlandırmasının erişim alanı
düze n l i ş ek i l de a r tmak tad ı r . Ka rbon
fiyatlandırma sistemleri artık Amerika Birleşik
Devletlerinin (ABD) ve Çin’in ülke içi bölgesel
yetkil i mercilerinde işler hale geçmiştir .
Her ne kadar ABD ve Çin’de ulusal çaptaki genel
ilerleme biraz zaman alacaksa da, dünyanın en
büyük iki emisyon üreticisinin artık karbon
fiyatlandırma araçlarına ev sahipliği yapıyor
olması dikkat çekicidir. Buna ek olarak, bu iki ülke
arasındaki görüşmelerin yoğunlaşması da, küresel
açıdan bir ümit ışığı olmaktadır.
» Dünyanın en büyük iki
emisyon üreticisi artık karbon
fiyatlandırma araçlarına ev
sahipliği yapmaktadır. «
Dünya çapındaki ilerleme aynı hızla devam
etmektedir. Sadece 2013 yılında, toplamda sekiz
adet yeni karbon piyasası5
faaliyete başlamıştır. Bu
yeni katılımcılarla, dünyanın emisyon ticaret
sistemlerinin ederi yaklaşık 30 milyar ABD
dolarını bulmaktadır.6
Çin artık dünyanın en büyük
ikinci karbon piyasasına ev sahipliği yapmakta
olup, 2013 yılındaki 2,084 MtCO2e emisyon üst
sınır değeri il7
, 1,115 megaton karbon dioksit
eşdeğerini (MtCO2e)8
kapsamaktadır. Karbon
vergilendirmesi de daha fazla ön plana
çıkmaktadır. Geçtiğimiz yıl, Meksika ve Fransa’da
yeni karbon vergileri yürürlüğe girmiştir. Kuzey
Amerika’da, Oregon ve Washington, doğru karbon
fiyatlandırma seçeneklerinin arayışındadır;
böylece, iklim değişikliği ile baş etmek amacıyla
işbirlikçi çabalar sergileyerek ilk harekete geçen
Kaliforniya, Québec ve British Columbia’ya
katılmıştır.
Şekil 1. Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel karbon fiyatlandırma araçlarının (ETS ve vergi) özet haritası
5 Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı, Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi, Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi ve beş adet
pilot Çin emisyon ticaret sistemi (Shenzhen, Şanghay, Pekin, Guangdong ve Tianjin). 6 Bu, bir emisyon üst sınırının belirlendiği ulusal, bölgesel ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri ile ilgilidir. Kyoto Protokolü uluslararası
emisyon ticaretini içermemektedir. 2013 emisyon üst sınırının 31 Aralık 2013 tarihindeki veya bu tarihten önce en yakın zamanda var olan tahsis fiyatı ile çarpım sonucuna dayalı olarak hesaplanmıştır. 7 Havacılık hariç.
8 1 Mayıs 2014 itibariyle işler hale geçmiş olan altı adet pilot Çin emisyon ticaret sistemi için emisyon üst sınır değeri (Pekin, Guangdong, Hubei,
Şanghay, Shenzhen ve Tianjin).
16
ETS uygulanıyor veya uygulanması planlanmış
Karbon vergisi uygulanıyor veya uygulanması planlanmış
ETS veya karbon vergisi düşünülüyor
Karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış, ETS düşünülüyor
ETS ve karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış
İki adım ileri, bir adım geri. Her ne kadar bazı
milletler, karbon fiyatlandırması konusunda somut
adımlar atıyorsa da diğerlerinde görülen son
gelişmeler gerilemeye işaret etmektedir.
Avustralya hükümeti, Karbon Fiyatlandırma
Mekanizma mevzuatını yürürlükten kaldırmayı
planlamaktadır ve en fazla emisyon salanlar
arasında ilk üçte yer alan Japonya, Yeni Zelanda
ve Rusya,9
Kyoto Protokolü’nün ikinci taahhüt
döneminde resmen geri çekilmiştir.
Buna ilaveten, Kyoto Protokolü altındaki piyasaya
dayalı mekanizmaların yarattığı altyapı dağılmaya
devam etmektedir zira mali kuruluşlar,
özel sektör aracı lar ı ve bir leşt i r ic i ler ve
Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetçi Kuruluşlar
(DOE’ler) dahil olmak üzere birçok aktör ya
piyasadan çıkmıştır ya da faaliyetlerini ciddi
ölçüde azaltmıştır. Mevcut ve yeni çıkan
inisiyatiflerden kısa vadede toparlanmayı işaret
eden uluslararası kredi talebinin oluşmayışı, son
iki yılda özel sektör aktörlerinin yoğun bir şekilde
piyasadan ayrılmasına yol açmıştır. Temiz
Kalkınma Mekanizması (CDM) piyasa altyapısının
dağılmasına dönük endişeler, oluşan kurumsal
hafızaya ciddi ölçüde zarar verebilmekle beraber
olumlu politika sinyallerinin verilmesi halinde ve
verildiği zaman piyasanın toparlanmasını
geciktirebilir.
9 Buna ek olarak Kanada, ilk taahhüt döneminde Kyoto Protokolünden çekilmiştir.
17
Şekil 2. Mevcut karbon fiyatlandırma sistemlerindeki fiyatlar
İsveç karbon vergisi
Tokyo Üst Sınır Emisyon Ticareti
Norveç karbon vergisi (tavan değer) İsviçre karbon vergisi
Finlandiya karbon vergisi 10
11
Danimarka karbon vergi Fransa karbon vergisi, İzlanda karbon vergisi, Kaliforniya CaT, British Columbia karbon vergisi Guangdong Pilot ETS, Shenzhen Pilot ETS İrlanda karbon vergisi Québec CaT
Avustralya CPM Pekin Pilot ETS / AB ETS
UK karbon fiyat taban değeri
Meksika karbon vergisi (tavan), Güney Afrika karbon vergisi,
Tianjin Pilot ETS, Şanghay Pilot ETS Norveç karbon vergisi (taban)
Japonya karbon vergisi
Meksika karbon vergisi (taban), Yeni Zelanda ETS
10
EUA’ların 2011’deki ortalama fiyatı. Kaynak: Kıtalar Arası Borsa, EUA Gündelik Gelecekler, 20 Mart 2014. 11
İkincil CER’lerin 2013’teki ortalama fiyatı. Nisan 2013, rekor düşük fiyat olarak €0.03 gözlenmiştir. Kaynak: aynısı.
AB ETS’ye olan güven sert bir darbe almıştır zira
tasarlanan mekanizma, ciddi ekonomik darboğaz ile
baş edememiştir. AB ETS’deki fiyatlar, son yıl
içerisinde yaklaşık US$5-9 (€4-7) ile durgun bir
aralıkta kalmış, üç yıl önce gözlemlenen US$18
(€13)’a kıyasla oldukça büyük bir tezat
oluşturmuştur.10
AB ETS tesislerinden gelen talep
olmayınca, Kyoto kredi fiyatları da 2013 ve 2014
yılında tarihi taban değerlerine ulaşmış,
Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltımları (CER’ler),
sadece US$0.51 (€0.37) değerine ulaşabilmiştir.11
Şu an ve 2020 arası dönemde Kyoto kredileri için
arta kalan talebin çok az olması ve ciddi sertifika
üretme potansiyeline sahip mevcut proje portföyü
arasındaki dengesizlik, toparlanma için pek bir ümit
vaat etmemektedir.
Fiyat sinyalleri çok çeşitlilik göstermektedir. Geçici
dalgalanmalar dışında, sistemler arasında karbon
fiyatları, Meksika karbon vergisinde
US$1/tCO2’nin daha altında kalan değerden
İsveç’teki US$168/tCO2 değerindeki karbon
vergisine kadar geniş bir aralıkta değişim
göstermektedir. Şekil 2, emisyon ticaret
sistemlerindeki fiyatların daha düşük olma
eğiliminde olduğunu, ağırlıklı US$12/tCO2’nin
altında toplandığını göstermektedir. Emisyon ticaret
sistemlerinde hâlihazırda daha düşük fiyatların
gözlemlenmesinin temel sebebi, rekabetçilik ve
karbon kaçağı sorunlarını önlemek amacıyla sıklıkla
bu vergilerin sanayiyi muaf tutup vergi yükünü özel
hanelere yüklemesinden kaynaklanmaktadır. Bu
emisyon ticaret sistemlerinde daha iddialı hedeflerin
alınması, fiyatların artmasına yol açabilir. Tokyo
Üst Sınır Emisyon Ticareti Programının
US$95/tCO2 ile çok daha yüksek düzeyde fiyat
sinyaline sahip olması dikkat çekicidir. Bunun
sebebi de, çok az miktarda azaltımın ticaretinin
yapıldığı likit olmayan bir piyasanın olmasıdır. Bu
yüzden fiyatlar, olgun bir piyasanın ekonomik
temellerini pek de yansıtmamaktadır.
18
Karbon vergilendirme sistemlerinde fiyatlar
bellidir ve bu yüzden de çeşitli siyasi gerçeklikleri
ve hedefleri yansıtırlar; ülkeler arasındaki
farklılıkların sebebi de budur. Ancak, mevcut
sistemlerdeki fiyatların çoğunluğu, günceli bir
gölge fiyat tahmini olan $35/tCO2’nin altındadır.12
Fiyatlar prensipte, düşük karbonlu yatırımları belli
bir ölçüde teşvik etmeye yetmeli ve iklim
sorununa ile mücadele etmek için gereken
dönüşümü destekler şekilde azaltımı azamiye
çıkartmalıdır.
Yerleşik aktörler yeni ve iyileştirilmiş
tasarımlarla yenilikler yapmaktadır. Karbon
fiyatlandırması ile deneyim arttıkça, sistem
tasarımı olgunluk kazanıp daha incelikli hâle
gelmektedir. Dolayısıyla kilit zorluklarla baş
etmek için yenilikçi nitelikler sunulmaktadır.
Diğer hususların yanı sıra ekonomik darboğaz,
AB ETS’de ciddi oranda tahsis fazlasına sebep
olmuş, arzda yaşanan kıtlığı azaltmış ve fiyatları
aşağı çekmiştir. Mevcut şartlar altında gelecekte
piyasaların toparlanması için fazla bir şansın
olmadığını fark eden AB paydaşları, Avrupa
Komisyonunun (EC) liderliğinde, AB ETS’ye
destek çıkmak için bir plan tasarlamıştır. Kısa
vadede “depor”13
, uzun vadede önerilen piyasa
kararlılık rezervi kurulu bu sistemin üst sınır
değerine bir miktar esneklik getirecektir. Bu plan,
AB ETS’nin ekonomik koşullardaki
öngörülemeyen değişikliklerle daha iyi başa
çıkabilmesine imkân sağlayacaktır. Bölgesel Sera
Gazı İnisiyatifinde (RGGI) katılımcı devletler,
asıl plana kıyasla 2013’te üst sınır değerini %45
oranında geriye ölçekleyerek hedef değer
düzeylerini arttırmışlar, tahsis başına fiyatın iki
katına çıkmasını tetiklemişlerdir.
Danimarka karbon vergisi, özel sektörde emisyon
azaltımlarını teşvik etmiştir ancak ilave gelirlerle,
hükümet sübvansiyonları vergiden gelen sinyali
pekiştirmiş ve azaltım eylemlerinin
yaygınlaşmasını sağlamıştır. Böylesi tamamlayıcı
politika özellikleri, bir karbon vergisinin
etkinliğini güçlendirmeye yardımcı olmaktadır.
Uluslararası düzeyde CDM tasarımı, edinilen
dersleri entegre edecek şekilde evrimleşmiştir;
böylece dinamik, aynı zamanda da sürekli değişen
bir mekanizma haline gelmiştir. Bu raporda daha
detaylı irdelendiği gibi, söz konusu durumun bu
mekanizmadan kaynaklı işlem maliyetleri üzerinde
olumlu olduğu kadar olumsuz etkileri de olmuştur.
Karbon vergilendirmesi ve emisyon ticaret
yaklaşımlarının birbirleri ile uyumlaştırılması
gittikçe daha popüler olmaktadır. Birçok bölge
artık vergilendirme, emisyon ticaret sistemleri ve
denkleştirme sertifikalandırmasından unsurlar
içeren karbon fiyatlandırma seçeneklerini tecrübe
etmektedir. Örneğin; Güney Afrika ve Meksika’da
vergiler, denkleştirme kredileri ile birlikte
düzenlenmiştir.
Yeni tasarımların, piyasa araçlarının etkinliğini
azamiye çıkartmak, geçmişi temel alarak üzerine
sağlam bir şekilde geleceği inşa etmek, fakat aynı
zamanda da daha uygun araçları konuşlandırmak
için bir yol bulması gerekmektedir. Özellikle,
yüksek düzeyde riskler içeren ticari çevrelerde yer
alan pek çok düşük karbonlu teknolojilerin, yüz
yüze kaldıkları yığınla sektörel ve bölgesel yatırım
engellerini aşabilmeleri için farklı kaldıraçlar
gerekmektedir.
En önemlisi, işbirliği, başarı için hâlâ anahtar
özelliktir. Uluslararası piyasa, bir süredir
mücadele içindedir. Ancak, günümüzdeki ülke içi
eylemlerde yoğunlaşma, bölgesel, ulusal ve ülke
içi bölgesel paydaşlar arasında artan işbirliği
sayesinde desteklenir hâle gelmiştir. Her ne kadar
tek taraflı siyasi değişiklikler, AB-Avustralya
bağını zorlamış ve bağlantıların her zamandan
basit olmadığını göstermiş olsa da, Kaliforniya ve
Québec arasındaki işbirliği, karbon piyasalarının
birbirleri arasında bağlantılar kurulması suretiyle
büyüyebileceğini göstermiştir. Gelecekte, çeşitli
işbirlikçi yaklaşımlar, karbon fiyatlandırmasını
daha da güçlendirip iklim değişikliği politikalarını
genişletebilir.
Şekil 3, dünya çapındaki ülkelerdeki toplam
SGE’leri göstermektedir. Dünya çapında ülkelerin
yurtiçi emisyonları – ve dolayısıyla, emisyon
azaltım fırsatları – arasındaki kayda değer farklar,
çok geniş aralıkta değişen yurtiçi gerçeklikler,
öncelikler ve imkânları hesaba katan bir türde
uluslararası işbirliğine ne kadar ihtiyaç
duyduğumuzun altını çizmektedir.
12
Kaynak: Amerika Birleşik Devletleri Kurumlararası Çalışma Grubu, 12866 sayılı Kararname Altında Düzenleyici Etki Analizi için Karbonun
Maliyetine yönelik Teknik Güncelleme, 2013. 13
Depor, mevcut arz-talep dengesizliğini tamir etmeye yönelik ilk adım olarak, 9000 milyon EUA’nın planlanan açık arttırmasını ilk olarak
planlanan 2014 ve sonrasından, III. Aşamanın sonuna, yani 2019 ve 2020^ye kaydırılmasını içermektedir.
19
Şekil 3. Ülke bazında sera gazı emisyonları14
>1,000 MtCO2e/yıl 100–1,000 MtCO2e/yıl <100 MtCO2e/yıl
Böylesi bir işbirliği, güçlü hedefler için bir
dayanak yaratabilir. Buna karşılık olarak bu güçlü
hedefler, maliyetin kontrol edilmesi ve hedeflere
uyum bazında esneklik sağlanması için bir araç
olarak işbirliğini güdebilir. Dikkatli işbirliği
zaman alır ve birçok farklı şekillerde
gerçekleşebilir. Karbon fiyatlandırmasının pilot
denemelerinin yapılması ve uluslararası düzeyde
ölçeğinin büyütülmesi ve piyasaya dayalı
mekanizmalar sayesinde iklim finansının
arttırılması önemli bir ilk adımdır. Bir sonraki
aşılması gereken zorluk ise, münferit inisiyatifleri
uluslararası düzeyde entegre edilmiş karbon
fiyatlandırma yaklaşımlarına dönüştürmek
suretiyle, bu münferit inisiyatiflerin toplamından
daha büyük olan bir ürün yaratmak olacaktır.
14
Ulusal emisyonlar için kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi /PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, EDGAR Versiyonu
4.2 FT2010, 2012, http://edgar.jrc.ec.europa.eu/index.php . İki anlamlı rakama yuvarlanmıştır.
21
1 / Giriş
» İklim değişikliğinin
etkilerini hâlihazırda
hissediyor olanların, bunu
inkâr etmek için zamanı
yoktur – bununla baş etmekle
uğraşıyorlardır. « Barack Obama
Küresel çapta 2013, kayıtlara geçen dördüncü en
sıcak yıl olarak yerini almıştır.15
Hükümetler arası
İklim Değişikliği Paneli (IPCC), mevcut sera gazı
(SGE) emisyon trendlerimizle devam etmemiz
halinde ortalama küresel sıcaklıkların muhtemelen
2 Santigrat dereceden (2°C) daha fazla artacağını
ve yüzyıl sonu itibariyle 4°C’yi aşan bir ısınmayı
tetikleyebileceğini teyit etmiş bulunmaktadır.16
Bu
ölçekte bir artış, insanların hayatları ve refahları
üzerine öngörülememiş tehditler getirerek,17
onlarca yıl içerisinde gelişen ekonomik
kalkınmayı geriye çekme potansiyeline sahiptir. İklim sistemleri
kırılma noktaları seviyesine itilirse, gıda, su, insan
sağlığı krizleri, ve ayrıca diğer felaket riskleri
kaçınılmaz olacaktır.
Sanayileşme öncesi seviyelere kıyasla, ortalama
küresel sıcaklık artışının 2°C altında sınırlanması
tehlikeli bir iklim değişikliğini önlemenin ön şartı
olarak genel kabul görmektedir. 2°C hedefe
ulaşılması kâğıt üzerinde hala mümkün
görünmesine rağmen, fırsatlar gittikçe
daralmaktadır. Küresel SGE’ler 2010 yılında
yaklaşık 50 giga ton karbon dioksit eşdeğerine
(GtCO2e)18
ulaşmıştır ve 2020 itibariyle 59
GtCO2e’ye tırmanacağı tahmin edilmektedir. 21nci
yüzyıl sırasında sıcaklık artışlarını 2°C’de
sınırlamak için uluslararası toplumun sera gazı
emisyonlarını 15 GtCO2e ila 44 GtCO2e19
oranında
kesmesi gerekmektedir. Her ne kadar bu ölçekte
bir değişim ulaşılamaz gözükse de, teknik olarak
mümkündür. Toplamda teknik olarak emisyon
azaltım potansiyeli, 2020 yılında 14 ila 20 GtCO2e
aralığında tahmin edilmektedir.20
Pratikte bu, 2°C
hedefini ulaşılabilir kılmak için, tüm ülkelerdeki
emisyon azaltım potansiyelinin seferber edilmesi
gerektiği anlamına gelmektedir.
15
Kaynak: Ulusal İklim Veri Merkezi (NOAA), Küresel Analiz – Yıllık 2013, en son erişim tarihi: 24 Mart 2014,
http://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/2013/13. 16
Kaynak: IPCC, Politika Yapıcılar için Özet. Alınan Yer: İklim değişikliği 2013: Fiziksel Bilim Temeli. I. Çalışma Grubunun Hükümetlerarası İklim
Değişikliği Panelinin n Beşinci Değerlendirme Raporuna katkısı, 2013. 17
Kaynak: IPCC, Politika Yapıcılar için Özet. Alınan Yer: İklim Değişikliğine Uyumu Geliştirmek için Aşırı Hava Olayları ve Afetlerin Risklerinin
Yönetilmesi. Hükümetler Arası İklim Değişikliği I ve II. Çalışma Grupları Özel Raporu, 2012. 18
Bu rakam, 2010 yılında 45,6–54,6 GtCO2e %95 ihtimal aralığında, EDGAR veritabanına dayanmaktadır. Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı
Raporu 2013, 2013. 19
En az %66 oranında 2oC sınırına ulaşma şansı olabilmesi için bu gereklidir ve şu Kaynak’ta geliştirilmiş olan en az maliyet azaltım yoluna
dayalıdır: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 2013. 2oC dünya beklentisini uzun vadede canlı tutmak için, küresel yıllık SGE’lerini 2030 itibariyle
35 GtCO2e’ye, 2050 itibariyle de 22 GtCO2e’ye geriletilmesi gerekmektedir. 20
Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013.
22
Bu potansiyelden tam olarak faydalanabilmek için
küresel ekonominin dönüşmesi gerekmektedir.
Geleceğe dönük bakarsak, mümkün olan
azaltımların %70’inin üzeri, gelişmekte olan
ekonomiler ve geçiş dönemindeki ekonomilere
aittir.21
Yeni emisyon senaryoları
düşünüldüğünde, ortak bir hedefe yönelik
çalışmak için sağlam bir uluslararası işbirliği
gerekecektir. Yeşil teknolojilere yapılacak kamu
ve özel yatırımlar sayesinde ciddi gayret sarf
edilmeli, piyasa başarısızlıklarını düzeltmek ve
doğru teşvikleri sunmak için açık ve inanılır
politikalar ortaya konmalıdır. Sadece enerji
sektöründe, 2°C senaryosu ile tutarlı olan gerekli
ilave yatırımın 2010-2050 sırasında yılda 910
milyar ABD$ olduğu tahmin edilmektedir.22
Bu
rakam, 2012 yılında azaltım amaçları için bütün
iklim finans akışı olan 337 milyar ABD$’nın üç
katını temsil etmektedir.23
» 2°C hedefini ulaşılabilir
kılmak için, tüm ülkelerdeki
emisyon azaltım
potansiyelinin seferber
edilmesi gerekmektedir. «
Her ne kadar ülkeler sorunla mücadele için
adımlar atıyorsa da, günümüze kadar
gerçekleştirilen eylemler, belli bir ölçüde gereken
etkiyi yaratmaktan çok uzak olup gerekli olan
kaynakların sadece küçük bir oranını
kapsamaktadır. Ayrıca, Kyoto Protokolü’nün
ikinci taahhüt dönemine katılan ülkeler, küresel
SGE’lerin sadece %12’sini temsil etmektedir.24
Mevcut emisyon hedeflerinin,25
tümüyle hayata
geçirilmesi durumunda 2020 yılında ortalama
5 GtCO2e mertebesinde azaltım sağlamaları
beklenmektedir ve halen10 GtCO2e’lik bir azaltım
açığı kalacaktır. Bu açık yaklaşık olarak, Avrupa
Birliği (AB), Rusya ve Hindistan toplamında
salınan yıllık SGE’lere denk düşmektedir.
Açıkça ve inkâr edilemez bir biçimde ortaya konan
emisyon hedefleri, 2°C’lik bir dünyaya ulaşmak
için gerekenin gerisinde kalmaktadır. Yine de, şu
an itibariyle sürekli, 2020 sonrasında ise daha
agresif bir şekilde peşinde olunması gereken
uluslararası düzeyde paylaşılan gayretlere yönelik
önemli bir ilk adım teşkil etmektedir. 2011 yılında,
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve
Sözleşmesinin (UNFCCC) 17nci Taraflar
Konferansında (COP) Taraflar, 2020 yılından
itibaren gerçekleştirilecek uygulamalar için, 2015
yılına kadar küresel çapta bağlayıcı olan yeni bir
anlaşma için müzakerelerin sonuçlandırılmasına
karar vermiştir. Şu anda tüm gözler, Paris’te
gerçekleştirilecek olan 2015 COP’un sonuçlarına
çevrilmiştir, zira bu konferans, çok ihtiyaç duyulan
uluslararası ortaklıklar için sahneyi oluşturacaktır.
Emisyon azaltımlarının ölçeğinin büyütülmesi ve
maliyetlerinin düşürülmesi, iklim değişikliği ile
mücadele açısından elzemdir. Bu, diğer önemli
hususların yanı sıra, hedefli politikaların,
metodolojilerin ve düzenleyici çerçevelerin
desteğini gerektirmektedir. İklim sorununun
boyutu ve dayattığı aciliyet düşünülürse, her
türden çeşitli politikalar gerekecektir ve politika
yapıcıların, bu araçların uyum içinde beraberce
varlıklarını sürdürmelerini ve birbirlerini etkili bir
şekilde tamamlamalarını sağlamak durumunda
olacaklardır. Politikalar, günümüzde mali açıdan
daha düşük bir canlılığı olan düşük karbonlu
teknolojilerin konuşlanmasını destekleyen bir
ticareti mümkün kılan ortam yaratmalı ve daha
verimli olanların geliştirilmesini desteklemelidir.
21
Kaynak: IEA, Dünya Enerjisine Bakış 2012, 2012. 22
Kaynak: IEA, Enerji Teknolojisi Perspektifleri, 2012. 23
Kaynak: İklim Politikası İnisiyatifi, İklim Finansında Küresel Manzara, 2013. 24
Ukrayna, Kazakistan ve Beyaz Rusya dahildir ancak, bu ülkeler henüz KP2’yi onaylayıp onaylamama konusunda karar vermemişlerdir. 25
Çeşitli kaynaklara göre, ülkeler mevcut emisyon hedeflerini tuttursalar bile, küresel ortalama sıcaklığın 2100 yılına kadar, endüstriyel öncesi
düzeye kıyasla 3 ila 4oC arasında yükselmesi beklenmektedir. Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013; İklim Eylem Takipçisi, en son erişim
tarihi: 17 Mart 2014, www.climateactiontracker.org ; Dünya Bankası, Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması 2013, Gelişmeler ve Beklentiler, Mayıs 2013.
23
Büyük ölçekte sorunla baş edilmesi için gereken
kayda değer ilave finansmanın ve mevcut olan
sınırlı kamu kaynakları göz önünde
bulundurulduğunda, karbon fiyatlandırma araçları
ciddi bir öneme sahip olmaktadır. En çok ihtiyaç
duyulan tamamlayıcı özel sektör yatırımlarını
pekiştirmek için kendine özgü bir kapasitesi
vardır. Bu raporun amacı için karbon
fiyatlandırması, SGE’ler üzerine açık bir fiyat
getiren inisiyatiflere atıfta bulunmaktadır. Bu,
emisyon ticaret sistemlerini, denkleştirme
mekanizmalarını, karbon vergilerini ve sonuçlara
dayalı finansmanı içermektedir. Bu inisiyatifler –
bu raporda detaylı şekilde tartışılacaktır –
uluslararası, bölgesel, ulusal ve ayrıca ülke içi
bölgesel düzeylerde planlanmakta ve hayata
geçirilmektedir. Dolaylı bir şekilde SGE’lere fiyat
biçen diğer politikalar, örneğin fosil yakıt
sübvansiyonlarının kaldırılması, yakıt
vergilendirmesi, yenilenebilir enerji desteği ve
enerji verimlilik sertifikası ticareti de gereklidir,26
ancak bu rapor sadece, emisyonlar üzerine açık
bir fiyat koymayı hedefleyen politikalara
odaklanmaktadır.
Bu raporun amacı, dünya çapındaki mevcut ve
geliştirilmekte olan karbon fiyatlandırma
inisiyatifleri konusunda okuyuculara bilgi vermek,
deneyimlerden şimdiye dek edinilen başlıca
dersleri sergilemek ve mevcut zorluklar
bağlamında karbon fiyatlandırması için muhtemel
bir rol önermektir. 2. Bölüm ilk olarak dünya
çapındaki karbon fiyatlandırma yaklaşımlarına
ilişkin genel bir görünüm sunmakta, küresel
inisiyatifler arasındaki ortak yönleri araştırmakta
ve geçmiş deneyimlerden edinilen derslerin yeni
eğilimleri şekillendirmeye nasıl yardımcı
olduğuna dair ipuçları vermektedir. 3, 4 ve 5.
Bölümler aynı yapıyı takip etmektedir. 3. Bölüm,
uluslararası karbon fiyatlandırma inisiyatiflerinin
mevcut durumunu değerlendirmekte ve iki mevcut
inisiyatifi analiz etmektedir. Amacı da, edinilen
dersleri çıkartmak ve verimlilikleri
değerlendirmektedir. 4 ve 5. Bölümler, sırasıyla,
emisyon ticaret sistemleri ile kredilendirme
yaklaşımlarına ve karbon vergilerine
yoğunlaşmaktadır. Bu üç bölüm, geçen yılın
raporuna kıyasla başlıca güncel gelişmelere vurgu
yapmaktadır; detaylı bilgilere Ek I ve II’den
ulaşabilinir. ? İşareti, Eklerde daha fazla
bilginin bulunabileceği sayfa numarasını ifade
etmektedir. Raporun ana metni, 6. bölümde yer
verilen2°C seviyesinde kalabilme çabası dâhilinde,
uluslararası işbirliğinin önemi ve piyasa araçlarının
potansiyel rolü ile son bulmaktadır.
26
Kaynak: IPCC WGIII, Politika Yapıcılar için Özel, Nihai Taslak, 13 Nisan 2014; IPCC WGIII, İklim Değişikliği 2007, İklim Değişikliğinin
Azaltılması, 2007.
25
2 /
Karbon fiyatlandırma araçları:
genel bakış, yeni eğilimler ve
edinilen dersler
2.1 KARBON FİYATLANDIRMA
ARAÇLARINA KÜRESEL BAKIŞ
Yaklaşık 40 adet ulusal ve 20’nin üzerinde ülke
içi bölgesel uygulamalar aracılığıyla karbona bir
fiyat biçilmektedir. Karbon fiyatlandırma araçları
özelinde, yıllık küresel SGE’lerin yaklaşık 6
GtCO2e’sini ya da yaklaşık %12’sini
kapsamaktadır.27
Bu karbon fiyatlandırma araçları çok çeşitli
olabilir; diğerlerinin yanı sıra karbon vergileri,
emisyon ticaret sistemlerini, denkleştirmeleri ve
sonuçlara dayalı finansmanı bünyesine katabilir.
Tablo 1, iki en önde gelen karbon fiyatlandırma
aracı olan emisyon ticaret sistemleri ve karbon
vergilerini uygulayan ulusal ve ülke içi bölgesel
yetkili mercilerin sayısını vermektedir.28
Şekil 4, hangi yetkili mercilerin bu karbon
fiyatlandırma araçlarını geliştirmekte olduğunu
göstermektedir. Bazıları özel olarak bir emisyon
ticaret sistemi veya vergiyi seçmekte; diğerleri ise
iki yaklaşımı birleştirmekte ya da politika
seçeneklerini açık tutmaktadır.
Tablo 1. Emisyon ticaret sistemleri ve karbon vergilerinin mevcut durumu (mevcut ve gelişmekte olan)
Araç Durum Bölgesel Ulusal Ülke içi Bölgesel
Toplam
ETS Uygulanıyor 1 (31 ülke)
4 13 18
Uygulanması planlanmış
1 1 2
Düşünülüyor 8 3 11
Vergi Uygulanıyor 11 1 12
Uygulanması planlanmış
1 1
Düşünülüyor 2 2
Henüz seçilmemiş
11 3 14
27
Bu hesaplama, KP2 kapsamında yer alan emisyonları ve ayrıca AB Çaba Paylaşım Kararı kapsamında yer alan SGE’lerini içermemektedir.
Eğer bu iki mekanizma da dikkate alınırsa, bu rakamlar, neredeyse 9 GtCO2e’ye ya da küresel emisyonların %17,5’ine ulaşır (yani, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Kazakistan, bu raporun basım tarihi itibariyle hâlâ KP2’nin onanmasını bekletmektedir ve onların SGE’leri hesaplamaya dahil edilmemiştir). 28
ETS – uygulanıyor olanlar: Bölgesel ETS: AB ETS; Ulusal ETS: Avustralya, Kazakistan, Yeni Zelanda, İsviçre; ülke içi bölgesel ETS: Alberta,
Kaliforniya, altı pilot Çin ETS, üç Japonya planı, Québec, RGGI. / ETS – uygulanması planlananlar: Ulusal ETS: Kore Cumhuriyeti; ülke içi bölgesel ETS: Chongqing. / ETS – düşünülme aşamasında olanlar: Ulusal ETS: Brezilya, Şili, Çin, Japonya, Meksika, Tayland, Türkiye, Ukrayna; ülke içi bölgesel ETS: Rio de Janeiro, Sao Paulo, Washington Eyaleti. / Vergi – uygulanıyor olanlar: Ulusal vergi: Danimarka, Finlandiya, Fransa, İzlanda, İrlanda, Japonya, Meksika, Norveç, İsveç, İsviçre, Birleşik Krallık; ülke içi bölgesel vergi: British Columbia. / Vergi – uygulanması planlananlar: Ulusal vergi: Güney Afrika. / Vergi – değerlendirmekte olanlar: Şili, Kore Cumhuriyeti. / Karbon fiyatlandırma aracı henüz seçilmemiş: Ulusal: Kolombiya, Kosta Rika, Hindistan, Endonezya, Iran, Ürdün, Fas, Peru, Rusya, Tunus, Vietnam. ülke içi bölgesel: Manitoba, Ontario, Oregon.
26
Şekil 4. Mevcut, geliştirilmekte olan ve potansiyel bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel karbon fiyatlandırma araçları (ETS ve vergi)
ETS uygulanıyor veya uygulanması planlanmış
Karbon vergisi uygulanıyor veya uygulanması planlanmış
ETS veya karbon vergisi düşünülüyor
Karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış, ETS düşünülüyor
ETS ve karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış
Not 1: Düşünülmekte olan karbon fiyatlandırma araçları (turuncu renkli olanlar), emisyon ticaret sistemlerine atıfta bulunmaktadır. Ancak sadece Oregon’da, hangi türde inisiyatifin kullanılacağına dair görüşmeler sürmektedir.
Not 2: Emisyon ticaret sistemleri hakkında daha fazla bilgi için Şekil 11’e bakınız. Karbon vergileri hakkında daha fazla bilgi için Şekil 23’e bakınız.
27
2.2
KARBON FİYATLANDIRMA ARAÇLARINDA YENİ EĞİLİMLER
Bu raporun karbon fiyatlandırmasındaki
gelişmeler konusunda yürüttüğü envanter sayımı,
uluslararası iklim müzakerelerinin bir miktar
gerilim altında olmasına rağmen karbon
fiyatlandırmasına ilişkin deneyimlerin büyümekte
olduğunu ve fiyat bilgilerinin gittikçe daha yaygın
bir şekilde erişilebilir hale geldiğini göstermiştir.
Geçmişten edinilen derslere dayalı yenilikçi
çözümler, yeni sistemlerin geliştirilmesinde ve var
olanların sürekli iyileştirmelerinde dikkate
alınmaktadır. Başlıca yeni eğilimler bu noktada
devreye girmektedir.
Uluslararası yükümlülükleri düzenleyici
ortam belirsizliğini korumaktadır Uluslararası
düzeyde ilerlemelerin yavaş kaldığı bir yılı daha
geride bırakmış bulunmaktayız. Diyalogların,
2015’te güçlü ve kayda değer uluslararası iklim
değişikliği anlaşmasının oluşturulmasına
odaklanmaya devam etmesine rağmen, 2020
öncesi hedefleri hâlâ düşük kalmakta ve iklim
rejiminin geleceğine ilişkin belirsizlik devam
etmektedir.
Genel olarak hâkim olan bu ortam, uluslararası
karbon piyasalarının gerilemesini daha fazla
tetiklemiş ve Kyoto kredileri için talep tarafında
kayda değer bir artış olmazsa, proje temelli yeni
kredilerin oluşması için pek de bir cazibe
yaratmayacaktır. Bu senaryo ayrıca, ülke içi
karbon fiyatlandırma araçlarının teşvik edilmesine
dönük eğilime de katkı sağlamaktadır.
Tüm bunlara ek olarak, mevcut uluslararası
çerçeve, sonuçlara dayalı finansman (RBF)
yaklaşımının öne çıkmaya başlamasının
sebeplerinden biri olmaktadır. RBF, somut
sonuçlara ulaşıp, diğer yandan tüm piyasa ve
piyasa dışı seçenekleri geleceğe yönelik olarak
açık bırakma potansiyeline sahiptir.
Ulusal düzeyde ilerlemeler, temkinli bir hızla
da olsa devam etmektedir Artan ulusal veya
bölgesel düzeyde karbon fiyatlandırma
sistemlerine doğru eğilim, 2013’te de sabit bir
hızda devam etmiştir. Sadece 2013 yılında,
toplamda sekiz adet yeni karbon piyasası29
faaliyete geçmiş, 2014 yılında da Hubei’de ilave
bir piyasa açılmıştır. Bu yeni katılımcılarla
dünyanın emisyon ticaret sistemleri, yaklaşık 30
milyar ABD$ etmektedir.30
Çin, artık dünyadaki en
büyük ikinci karbon piyasasına ev sahipliği
yapmaktadır, bu piyasa: AB ETS sonrasında 1.115
MtCO2e’yi31
kapsamakta olup 2013 yılındaki üst
sınır değeri 2.084 MtCO2e olmuştur.32
Hâlihazırda planları olan ülkeler ve bölgeler, ilgili
politikalarını bu yıl içinde daha da
detaylandırmaya başlamış bulunmaktadır:33
Brezilya, Şili, Tayland, Endonezya ve Güney
Afrika gibi. Meksika’da bir karbon vergisinin
getirilmesi ve enerji sektöründe olası bir ETS’nin
kurulacağı haberi, küresel karbon fiyatlandırma
tablosuna bariz bir ekleme olacağı anlamına
gelmektedir. Diğer ülkeler ve bölgeler, (Tunus ve
Rusya gibi) karbon fiyatlandırma konusunda ilgi
düzeylerine göre ileriye dönük gelişmeler
sergilemiştir34
ve Rusya, uzun vadede kendisini
ETS’ye giden bir yola götürebilecek bir Başkanlık
kararnamesi çıkartmıştır. Hükümet inisiyatiflerine
ek olarak Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü
(ICAO), 2020 itibariyle havacılık için piyasaya
dayalı bir mekanizma için potansiyeli
değerlendirmiştir.
» Sadece 2013’te, sekiz adet
yeni karbon piyasası
açılmıştır. «
Karbona fiyat konulmasına doğru kararlı ve
süregelen eğilime rağmen, aksi yönde de bazı
adımlar gözlenmiştir. Geçen yıl öngörülmüş olsa
dahi, Avustralya hükümetinin Karbon
Fiyatlandırma Mekanizmasını (CPM) kaldırmaya
yönelik önergesi, Japonya’nın emisyon azaltım
hedefini düşürmesine dair beyanları, ve Japonya,
Yeni Zelanda ve Rusya’nın Kyoto Protokolü’nün
ikinci taahhüt döneminden resmi olarak geri
çekilmeleri ciddi birer gerilemedir.
29
Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı, Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi, Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi ve beş adet
pilot Çin emisyon ticaret sistemi(Shenzhen, Şanghay, Pekin, Guangdong ve Tianjin). 30
Bu, bir üst sınır değerinin tanımlı olduğu ulusal, bölgesel ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri içindir. Kyoto Protokolü uluslararası
emisyon ticaretini içermemektedir. 2013 yılı üst sınır değeri ile 31 Aralık 2013’teki tahsis fiyatının, ya da bu tarihten önce en yakın mevcut olan fiyat verisi ile çarpımı sonucunda hesaplanır. 31
Çalışır haldeki altı pilot Çin emisyon ticaret sistemi için üst sınır değeri (Pekin, Guangdong, Hubei, Şanghay, Shenzhen ve Tianjin). 32
Havacılık hariç. 33
Piyasa Hazırlık Ortaklığı (PMR) ülkelerinin çoğu dâhil. 34
Tunus, Piyasa Hazırlık Ortaklığı (PMR) Mart 2014’te katılmıştır.
28
Ulusal şartlar, önemli bir rol oynamaya devam
etmektedir. Avustralya, Japonya ve Meksika’da
gözlenenler gibi önemli değişikliklerin altında
yatan sebepler çok değişkenlik göstermektedir.
Siyasi beyanlar ve konumlandırma önemlidir,
ancak enerji fiyatları, ekonomik büyüme ve
rekabetçilik algıları gibi daha geniş politik
hususlar ve yerel nüfusun tavırları da oldukça
önem arz etmektedir. Karbon fiyatlandırma
kararlarının, ulusal çerçeve ve stratejik önceliklere
ve ayrıca bahsi geçen bu diğer baskılara özgü
kalmaya devam etmesi beklenmektedir.
Önemli olan, mevcut ve planlanan karbon
fiyatlandırma inisiyatiflerinin coğrafi dağılımının,
Tayland, Çin ve Avustralya’dan Kuzey ve Güney
Amerika’ya ve Avrupa’nın içlerine kadar, geniş
kalmaya devam etmesidir. Ancak, fiili
uygulamaya geçişin dağılımı eşit değildir. Birçok
ülke, sıklıkla Temiz Kalkınma Mekanizması
(CDM) veya Ortak Uygulamanın (JI) ev sahipleri
olarak kendi deneyimlerini dikkate almakta ve
etkili olduklarından emin olana dek yeni bir
inisiyatife kendilerini bağlamak konusunda
isteksiz davranmaktadırlar.
Hızlı gelişmekte olan bazı yeni ekonomilerde,
kuruluşlar ve mevcut mevzuat temelinin hazır
olmasından daha ziyade, ekonomik büyüme daha
hızlı bir şekilde iklim değişikliği politikalarının
gelişiminde belirleyici etken olabilir. Fas,
Kazakistan, Türkiye ve Tunus gibi ülkeler,
günümüzde (Kazakistan örneğinde olduğu gibi)
ve gelecekte, karbon fiyatlandırma araçlarının
hayata geçirilmesine imkân sağlayacak kurumsal
ve yasal çerçevelerinin geliştirilmesinde
kendilerine yardımcı olan çeşitli donör finanslı
programlardan faydalanmaktadır. Diğerlerinin
yanı sıra GIZ, EuropeAid, Dünya Bankası (WB),
USAID ve NORAD tarafından yürütülen çeşitli
programlar sayesinde, karbon fiyatlandırma
araçları gittikçe artan bir şekilde söz konusu
ülkelerin genişleyen iklim değişikliği azaltım
gündemlerine taahhütleri ya da gönüllü emisyon
azaltım hedefleri aracılığıyla entegre edilmektedir.
Meksika ve Çin gibi gelişmekte olan ülkelerin
hükümetleri, kendi çerçevelerine uyarlanmış olan
araçlar geliştirmek için CDM’de edindikleri
deneyimlerinin üzerine çıkarak hareket
etmektedirler. Mevcut projeleri veya
metodolojileri doğrudan kullanabilmekteler. Aynı
zamanda bu ülkeler, örneğin eş faydalara değer
biçilmesi ve yerel kalkınmaya katkı sayesinde
iklim endişelerini, kalkınma öncelikleri ve kısıtları
ile birleştirmeye de çalışabilirler. Bu pro-aktif
birleşim, Kyoto mekanizmalarının iklim ve
kalkınma gündemleri arasındaki etkileşimleri
yakalayıp bunlara uygun şekilde cevap verme
konusundaki sınırlı kabiliyetinin ötesine
geçilmesinde de yardımcı olacaktır.
Ekonomik büyümeyi desteklemeye yönelik
tasarımlar Yurtiçinde avantajlar sunup aynı
zamanda küresel iklim değişikliği hedeflerini de
sağlayan sistemlerin kurulmasına dönük
odaklanma, çok net bir şekilde devam etmektedir.
Hem bazı vergi uygulayan ülkelerde (örneğin,
Danimarka) hem de, elektriği yoğun olarak
kullanan sanayiler için sistemin elektrik fiyatları
üzerindeki dolaylı etkisine yönelik bu yıl telafi
mekanizmaları getirmiş olan AB ETS’de
rekabetçilik önlemlerinde bir artış gözlenmiştir. Bu
türde önlemler, her ne kadar ekonomi için önemli
ise de, bir aracın temel amacında karşı çıkma riski
taşımayacak şekilde tasarlanması gerekmektedir.
Bazı analistler, Birleşik Krallık(UK)’ın tek taraflı
olarak bir karbon fiyat tabanını uygulamaya
geçirmesini, bir yandan Birleşik Krallık’ın yoğun
2050 emisyon azaltım hedefine dönük yolundan
sapmamasına yardımcı olmak açısından önemli
kabul etmekte, diğer yandan da bunun, Birleşik
Krallık’ın SGE’leri azaltırken, EUA’lar için
toplam talebi gerileterek nihai olarak Avrupa
Birliği Tahsis (EUA) fiyatını, dönüşüm
düzeylerinin aşağısına çekebileceğini ileri
sürmektedirler. Sözkonusu durum, potansiyel
olarak diğer AB ekonomilerinde emisyonların
arttırılması pahasına UK emisyonlarını
azaltacaktır.
Buna ek olarak, yeni karbon fiyatlandırma
araçlarının çoğu, örneğin Meksika vergisi gibi,
ülke içi denkleştirme programlarını içermekte, bu
da kaynakların ilgili yetki mercilere geri
döndürülmesini sağlamaktadır. Bu denkleştirme
sistemleri, ulusal ekonomiyi desteklemeye yönelik
bir talebin olduğunu göstermekle birlikte, CDM ve
gönüllü piyasalardan edinilen bir miktar
deneyimlerin olduğuna da işaret etmektedir.
29
Hazırlık aşamalarında “no-lose (cezasız)”
önlemler üzerine yaygın bir odaklanma söz
konusudur Uluslararası karbon piyasalarının
geleceğine dair endişeler ve ihtiyatlı bir
yaklaşımın tercih edilmesi, bazı ülkelerdeki
faaliyetleri sıfır-pişmanlık önlemleriyle
kısıtlamaktadır. Ülkelerin gelecekte olabilecekler
konusunda esnek ve iyi hazırlıklı olmasına olanak
tanımak üzere, Türkiye örneğinde olduğu gibi,
hazırlıkların yürütülmesi ve temel altyapıların
geliştirilmesine; örneğin, veri yönetimi ve izleme,
raporlama ve doğrulamanın (MRV) yerleştirilmesi
hususuna ağırlık verilmektedir.
Bu, yavaş ancak kararlı yaklaşım, muhtemelen
doğru zaman geldiğinde gelecekteki ulusal ve
ülke içi bölgesel sistemlerin tasarımı ve işler hale
geçirilmesini hızlandıracaktır. Bu yaklaşım
özellikle günümüzde krediler için uluslararası
talebe dayanan ve yurtiçi talep üretecek sistemler
yaratmak için henüz hazır olmayan ülkeler için
çok uygundur. Buna paralel olarak, bu hazırlık
aşamasında elde edilen deneyimler, uluslararası
mekanizmaların oluşturulmasına destek olacaktır.
İşbirliği devam etmekle birlikte, sistemlerin
birbirine resmen bağlanması daha yavaş
ilerlemektedir. Québec–Kaliforniya bağlantısı,
2013 yılında pekişmiş, 2014’ün başı itibariyle
resmiyet kazanmıştır. Bu, karbon piyasalarının
bütünleşmesine yönelik ileriye dönük önemli bir
adımdır ve ilk başta tasarımın eş hizaya
getirilmesinin, planların birbirine bağlanmasını
nasıl kolaylaştırabileceğini göstermektedir. Ancak
2013 yılında başka bir bağlantı faaliyeti
gözlenmemiştir ve bir anlamda bu, daha önceki
yıllarda beklenene göre daha yavaş bir ilerleme
anlamına gelmektedir. Ayrıca, Avustralya’da
yakın zamanda yaşanan değişiklikler, Avustralya–
AB ETS bağlantısının oluşma ihtimaline şüphe
düşürmektedir. Diğer yandan İsviçre ile AB ETS
arasında bağlantı kurulması da geçici olarak hız
kesmiştir.
Yeni oluşmaya başlayan yurtiçi karbon piyasaları
arasında bağlantı oluşturulması, politik açıdan zor
gözükmektedir ve çoğu yetki alanı için şu anda bir
öncelik teşkil etmemektedir. Ancak, ülkelerin
etkili karbon fiyatlandırma araçları yaratması için
tek ya da doğru çözüm her zaman bağlantı
kurulması olmayabilir.
Diğer yandan, güçlü uluslararası işbirliği, karbon
fiyatlandırma araçlarının gelişimine bilgi
sağlamaya devam etmektedir; hem politik hem de
teknik düzeyde ve özel sektör ile kamu sektörü
aktörleri arasında gelişmeler hakkında diyaloglar
artmaktadır. Avustralya, Çin’le bir Muhtıra
Anlaşması imzalamıştır, ABD ve Çin hedeflerin
birbirine yakınlaştırılmasına yönelik ümit vaat
edici görüşmelere girişmiştir ve AB de hâlihazırda
aktif bir şekilde Çin’le deneyimlerini paylaşma
sürecindedir. Donör programları, Güney–Güney ve
Güney–Kuzey diyalogları için fırsat yaratmaktadır.
Buna ek olarak, daha önceden CDM faaliyetleriyle
deneyimlenen birçok özel sektör pratisyeni, artık
teknik bilgilerini yeni karbon fiyatlandırma
araçlarına taşımaktadır. Bu işbirliği, karbon
fiyatlandırma konusundaki birikim ve deneyimin
yayılmasını sağlar, bu da, CDM ve JI piyasaları
tarafından günümüzde yaşanmakta olan “beyin
göçü” riskinin giderilmesine yardımcı olur.
Karbon vergi ile ETS kıyaslama tartışmaları
sönmektedir. Karbon vergileri ve emisyon ticaret
sistemleri, en yaygın karbon fiyatlandırma
seçenekleri arasında yer almaktadır. Daha fazla
ülke, karbon fiyatlandırmasına ilişkin sorunlarla
baş ettikçe, bir karbon vergisi ve bir ETS arasında
algılanan seçim yapma zorunluluğu daha az
sıkıntılı hale gelmektedir. Kutu 1, bu araçların
ilgili hedeflerine ulaşması için gerekli olan başlıca
nitelikleri ana hatları ile vermektedir.
Karbon vergisi bir yandan sistemdeki karbon
fiyatını garantilemektedir. Diğer yandan, bir
emisyon ticaret sistemi, üst sınır değer sayesinde
çevresel etki konusunda kesinlik sağlamakta ancak
fiyatlar esnek kalmaktadır. Ekonomik
parametrelerdeki ani ve beklenmedik değişiklikler,
piyasanın temel işleyişini bozucu ve sistem için
zararlı olabilir.
30
Kutu 1. Karbon fiyatlandırma araçları için tercih edilen tasarım nitelikleri
Hazırlayan: Ian Parry Çevre Para Politikaları Baş Uzmanı, Parasal İşler Bölümü, Uluslararası Para Fonu (IMF) Ekonomik verimlilik perspektifinden, karbon fiyatlandırma sistemleri için tercih edilen tasarım nitelikleri arasında aşağıdakiler yer almaktadır:
35
–– Emisyonların geniş kapsamlı bir şekilde kapsanması: Bu niteliğe, karbon içeriğine orantılı olarak fiyatlandırmanın petrol ürünleri, kömür ve doğal gaz tedariki üzerine tatbik edilmesiyle ulaşılabilir. Alternatif olarak, bazı sektörler için (örneğin elektrik), ücretler, yakıtın yakılması noktasında uygulanabilir, ancak idare daha fazla müdahil olabilir (ve küçük ölçekli emisyon salıcılar sıklıkla hariç tutulmaktadır). –– Tüm emisyonlar için homojen bir fiyatın uygulanması, uygun olacaktır çünkü hangi yakıttan gelirse gelsin ya da yakıtı kim kullanıyor olursa olsun, ton emisyon başına verilen zarar aynıdır. –– Kararlı ve tahmin edilebilir emisyon fiyatları, zaman içerisinde farklı noktalarda adımlı artan giderme maliyetlerini eşitleyerek maliyete etkinliği arttırır ve temiz teknoloji yatırımlarının yaygınlaştırılması için gereken uzun vadeli sinyallerin yerleştirilmesine yardımcı olur. Diğer azaltım önlemleriyle (örneğin yenilenebilir enerji için teşvikler) tutarlılığın iyileştirilmesi için, fiyatların azalmasını önleyici provizyonlar da gereklidir. –– Emisyon fiyatlarının çevresel zararlarla veya iklimin stabilizasyonu hedefleri ile uyarlanması. Gelecekteki iklim değişikliği zararlarına yönelik tahminler, CO2‘nin ton başına $35 düzeyinde fiyatlandırılması gerektiğini öngörmektedir,
36 ancak zarar değerlendirmeleri fazlasıyla tartışmalıdır.
Alternatif olarak, örneğin, 2020 yılında ton başına yaklaşık $30 (cari dolar cinsinden) ile başlatan ve yılda yaklaşık %5 artan bir küresel CO2 fiyatı, kabaca, nihai olarak ortalama tahmin edilen ısınmanın en azından fiyat bazında 2,5°C ile sınırlanması amacına uygun olacaktır
37
–– Mali temettünün azamiye çıkartılması, gelirlerin arttırılması ve gelirlerin verimli şekilde kullanılması, özellikle de ekonomiyi bozan daha geniş vergilerin yarattığı yükün azaltılması ve sosyal olarak tercih edilebilir (iklimle ilgili veya diğer) harcamaların finanse edilmesi anlamına gelmektedir. Mali temettüden faydalanılamaması, karbon fiyatlandırmaya yönelik tercihin, maliyete etkinlik sebeplerinden ötürü düzenleyici yaklaşımlar karşısında baltalanmasına yol açabilir.
38
–– Hassas haneler ve firmalar için dikkatli şekilde hedeflenmiş telafi planları. Aşırı telafi, kamu bütçesinden fonların yönlendirilmesi açısından yüksek bir maliyete sahiptir. Ticari açıdan korunmasız firmalar açısından, uluslararası fiyat tabanı anlaşmaları (AB’de katma değer ve tüketim vergilerine tatbik edilenlerle benzer anlaşmalar), rekabetçilikteki kayıplara karşı bir miktar koruma sağlar, bir yandan da ferdi olarak ülkelere emisyonları daha agresif bir şekilde fiyatlandırma esnekliği sağlar (örneğin, mali veya yan çevre faydaları, ya da yeşil tercihler nedeniyle).
35
Kaynak: Uluslararası Para Fonu, İklim değişikliğini Azaltmak için Parasal Politikalar: Politika Yapıcılar için bir Rehber (Washington DC, 2012). 36
Kaynak: Amerika Birleşik Devletleri Kurumlar Arası Çalışma Grubu. 12866 sayılı Kararname altında Düzenleyici Etki Analizi için Karbonun
Sosyal Maliyeti konusunda Teknik Güncelleme, 2013. 37
Kaynak: Nordhaus, W.D., İklim Kumarhanesi: Isınan bir Dünya için Risk, Belirsizlik ve Ekonomik Değerler (New Haven, Connecticut: Yale
Üniversitesi Baskısı, 2013). 38
Kaynak: Parry, I. ve Williams, R.C., ABD İklim Politikasının İleri Götürülmesi: Karbon Vergi Kaydırmaları İyi olan Tek Alternatif midir? (İklim
Değişikliği ve Sağduyu: Tom Schelling’in anısına hazırlanan Raporlar, Oxford Üniversitesi Baskısı, 2012).
31
Prensipte, ya karbon vergileri ya da emisyon ticaret sistemleri yukarıdaki kriterleri sağlayabilmektedir, ve bu yönden, yapılacak seçim, uygulanan hangi tür araçta, tasarım detaylarının en doğru yapılabileceği noktasına gelmektedir. Örneğin ticaret sistemleri, gelirleri ve fiyat kararlılık koşullarını yükseltmek için tahsislerin açık arttırmalarını içerebilir (örneğin, fiyatların belli bir hedef düzeyin altına inmesini önlemek için gerektikçe tahsislerin piyasadan geri çekildiği fiyat taban değerleri). Diğer yandan, bir karbon vergisi, önemli muafiyetler olmadan, genel olarak kabul görev ve kolayca tatbik edilen mevcut yakıt tüketim vergilerinin ve diğer çevresel zararlar için ceza bedellerinin daha doğal bir uzantısı olabilir (en önemlisi kömürden kaynaklı hava kirliliği de anı zamanda vergilendirilebilir). Ayrıca, vergi tahsilinde maliye bakanlıkları sorumlu olduğundan bu gelirler, çalışma gayreti ve anapara birikimi üzerine uygulanan daha geniş vergilerin azaltılması için kullanılma ihtimali daha yüksek olabilecektir. -------------------------------- Burada ifade edilen görüşler, yazarlara ait olup, IMF, İcra Kurulu ya da onun yönetimine atfedilmemelidir.
Azaltım faaliyetini tetiklemek açısından tasarım
detaylarının doğru seçilmesi, bu araçlar arasında
bir seçim yapılmasından daha önemlidir.
Özellikle, vergiler gelirleri doğrudan yükseltir;
benzer şekilde bir emisyon ticaret planında da
açık arttırmalar aynı görevi görür. Bu gelirlerin
dikkatlin şekilde kullanılması, politika aracının
etkinliğinin sağlanmasına yardımcı olabilir.
Araç seçiminde çeşitli öncelikler ve koşullar
belirleyici olacaktır. Bir karbon vergisinin
uygulamaya geçirilmesi, özellikle bir piyasa
yaklaşımını pek de uygun olmayabilecek
sektörlerde örneğin az aktörün olduğu, işlevsel bir
ticarete imkân veremeyecek olan sektörlerde,
çoğunlukla daha kolay ve daha hızlı olabilir. Bir
ETS, özel sektörle bir diyalogun başlatılması,
uygunluk yaklaşımlarında esnekliğe imkân
verilmesi ve önceden belirlenmiş bir çevresel
sonucu olması dâhil olmak üzere farklı avantajlar
sunabilir. Gittikçe artan sayıda politika yapıcı,
yaklaşımlarını optimize etmek için iki araçtan
aldıkları niteliklerin bir karışımını tatbik
etmektedir.
Kuzey Amerika’daki Pasifik Kuzeybatıda, birçok
eyalet karbon fiyatlandırmasını ön planda
tutmaktadır ve araçlarının tasarımı konusunda
(vergi benzeri veya ETS benzeri olacak şekilde)
seçim yapma aşamasındadır. Brezilya’da,
potansiyel bir ETS yol haritasına yönelik
araştırmaya, karbon vergilerinin derinlemesine bir
çalışması eşlik etmiştir. Ayrıca, ETS uygulamayı
planlayan Şili hükümeti, yakın bir zamanda, bir
karbon vergisi uygulamayı düşünebileceğini
belirtmiştir. Vergilendirme sisteminde
denkleştirmeler içeren Güney Afrika, ETS’lerinde
bir maliyet çevreleme unsuru içeren ve böylece
nitelik itibariyle daha bir vergi benzeri olan
Kaliforniya ve Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi
(RGGI) gibi, birçok bölge hibrit yaklaşımlar
uygulamaktadır. Avustralya’daki CPM, bir vergi
olarak başlamıştır, ancak ileride bir ETS’ye
dönüşecek şekilde aşamalı olarak gelişmesi
planlanmaktadır.
Bu raporda karbon fiyatlandırması, karbon vergisi
ve ETS şeklinde ayrı kategoriler altında
incelenmektedir ancak bu ayrım, pek de siyah
beyaz benzeri bir ayrım değildir.
32
Şekil 5. Mevcut karbon fiyatlandırma mekanizmalarındaki fiyatlar
İsveç karbon vergisi
Tokyo Üst Sınır Emisyon Ticareti
Norveç karbon vergisi (tavan değer) İsviçre karbon vergisi
Finlandiya karbon vergisi
Danimarka karbon vergi Fransa karbon vergisi, İzlanda karbon vergisi, Kaliforniya CaT, British Columbia karbon vergisi Guangdong Pilot ETS, Shenzhen Pilot ETS İrlanda karbon vergisi Québec CaT
Avustralya CPM Pekin Pilot ETS / AB ETS
UK karbon fiyat taban değeri
Meksika karbon vergisi (tavan), Güney Afrika karbon vergisi,
Tianjin Pilot ETS, Şanghay Pilot ETS Norveç karbon vergisi (taban)
Japonya karbon vergisi
Meksika karbon vergisi (taban), Yeni Zelanda ETS
Karbon fiyatlandırması gittikçe daha sofistike ve
çok yönlü bir hâl almaktadır. Yerleşik olan aktörler,
RGGI’da %45 üst sınır azaltımının uygulamaya
geçirilmesi ve depor sayesinde AB ETS’deki tahsis
fazlasıyla baş etmeye yönelik bir yaklaşım konusunda
mutabakata varılması gibi, önemli değişikliklerle öne
geçmiştir. AB ETS için bir piyasa kararlılık rezervinin
getirilmesine dair yeni önergeler, geçmişten edinilen
derslerin, bu karbon piyasalarının etkinliğini
iyileştirmek yönünde bir eyleme dönüşmekte olduğunu
göstermektedir.
Daha yeni planlar da, diğerleri için örnek teşkil etmekte
ve kendi içlerinde düzeltme amaçlı tekrarlamalar
(iterasyonlar) yapmaktadır. Örneğin Kazakistan, ilk
çalışma yılından sonra piyasanın daha iyi işlemesine
yardımcı olmak için MRV ve sicile kayıt unsurları
konusunda iyileştirmeleri yürürlüğe sokacaktır. Bazı
vakalarda yeni ulusal inisiyatifler, CDM üzerine inşa
olurlar. Nasıl ki Meksika projelerinden gelen Tasdikli
Emisyon Azaltımları (CER’ler), Meksika’nın planlarına
öne çıkmaktaysa, Çin’de de Çin CER’lerinin
(CCER’ler) kullanılması planlanmaktadır.
Mevcut sistemlerdeki bu iyileştirmelerin yanı sıra,
karbon fiyatlandırma araçları ulaştıkları alanları
genişletip arttırmaktadır. Karbon fiyatlandırma
yaklaşımları, gittikçe artan bir şekilde, uluslararası mali
destek sağlanması için sonuçlara dayalı bir araç olarak,
örneğin Ağaç Kesme, Orman Bozulmasından kaynaklı
Emisyonların Azaltılması için ve kimi karbon
fiyatlandırma unsurlarının aslen karbonu, iklim finans
transferlerini yönlendirmek için bir ölçü olarak
kullanan ormanların korunumu, sürdürülebilir yönetimi
ve orman karbon stoklarının arttırılmasının (REDD+)
rolü için kullanılmaktadır.
33
Piyasa, gittikçe daha fazla fiyat bilgisini
açıklamaktadır. Kaliforniya, Québec, Kazakistan
ve yedi Çin bölgesinin altısına ait emisyon ticaret
sistemleri, 2013 ve 2014’ün başlarında işlemeye
başlamıştır; böylece bu dönem, fiili karbon
piyasası kalkınması ve fiyat keşfi açısından
önemli bir dönem olmuştur. Fiyatlar planlar
arasında ciddi farklılıklar göstermektedir; Québec
ve Kaliforniya programlarında ise fiyatlar, asgari
açık arttırma fiyatının biraz üzerinde
seyretmektedir.
Geçici dalgalanmaların dışında, planlar arası
karbon fiyatları, Meksika karbon vergisinde 1
ABD$/tCO2‘den İsveç karbon vergisindeki 168
ABD$/tCO2’ye kadar ciddi bir aralığı işgal
etmektedir. Şekil 5, mevcut emisyon ticaret
sistemlerindeki fiyatların, vergilerden daha düşük
olma eğilimde olduğu ve 12 ABD$/tCO2 altında
toplaştığını göstermektedir. Emisyon ticaret
sistemlerinde günümüzde görülen düşük
fiyatlarının temel sebebi, vergilerin genelde
sanayiyi muaf tutup vergi yükünü özel hane
halkları üzerine yıkması ve böylece rekabetçilik
ve karbon kaçağı sorunlarından kaçınması gibi
gözükmektedir.
Bu sistemlerde şevkin artması, fiyatların
artmasına yol açabilir. Üst sınır değerinin
sıkılaştırılması sonrasında RGGI’de yakın zaman
öncesinde görülen fiyat artışı, planlar olgunlaşıp
rafine hale geldikçe fiyatların artma potansiyelini
gözler önüne sermektedir.
Tokyo Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı, 95
ABD$/tCO2 ile, çoğu emisyon ticaret planından
daha yüksek bir fiyat sinyaline sahip olmasıyla
dikkat çekicidir. Bu da, çok az azaltımın takas
edildiği likit olmayan bir piyasa ile
açıklanmaktadır. Dolayısıyla, fiyatlar her
zamandan, olgun bir piyasanın ekonomik
temellerin yansıtmayabilmektedir.
Karbon vergilendirme planlarında fiyatlar sabittir,
bu yüzden çeşitli politik gerçeklikler ve gayeleri
yansıtırlar: ülkeler arasındaki büyük farklılıkların
sebebi de budur. Mevcut fiyatlandırma araçların
çoğunluğu, karbonun uygun bir gölge fiyatının
yakın zamanlı makul bir tahmini olan 35
ABD$/tCO2 altında karbon fiyatları
üretmektedir.39
Kutu 1’de açıklandığı üzere,
fiyatın doğru belirlenmesi, karbon fiyatlandırma
aracının anahtar unsurlarından biridir.
2.3 MEVCUT DENEYİMLERDEN ELDE
EDİLEN POLİTİKA TASARIM DERSLERİ
En uzun süredir işleyen bir takım karbon
fiyatlandırma araçlarına daha detaylı bakıldığında,
çıktılar, piyasa işleyişi ve söz konusu araçların
politika tasarımına dair daha fazla bir anlayış
edinilebilir. Bu rapor, birçok böylesi araca daha
yakından bakmaktadır: Kyoto Protokolü altındaki
uluslararası emisyon ticareti, CDM, AB ETS, NZ
ETS, ve Danimarka ve British Columbia’ya ait
karbon vergileri. Temel bulgular aşağıda
sunulmuştur.
Karbon fiyatlandırma araçları işe yarar: ancak
her zaman istenen şekilde ya da istenen ölçüde
değil. Yukarıda listelenen araçların tümü, emisyon
azaltımlarını tetiklemiştir ve iklim değişikliği
azaltımına yönelik öyle ya da böyle bir yol kat
etmiştir. Ancak sonuçların tümü, Danimarka
karbon vergisi gönüllü anlaşmalarında olduğu gibi,
istenen ölçekte olmamaktadır: bahsi geçen
anlaşmalar neticesinde elde edilen emisyon
azaltımları, ilk başta tahmin edilenin altında
olmuştur.
Emisyon azaltımları her zaman istenen şekilde
dağılmaz. NZ ETS, yurtiçinde emisyon
azaltımlarını öngörülen hızda tetiklememiştir ve
CDM deneyimi, ülkeler ve teknolojiler arasında
eşitsiz bir dağılım sergilemiştir. Bir karbon
fiyatlandırma aracını devreye koyarken, baştaki
politika hedeflerine bağlı olarak, sonuçların
dağılımları açısından bir miktar esneklik kabul
edilebilir ve beklenmelidir.
39
Kaynak: Amerika Birleşik Devletleri Kurumlar Arası Çalışma Grubu, 12866 sayılı Kararname altında Düzenleyici Etki Analizi için Karbonun
Sosyal Maliyeti konusunda Teknik Güncelleme, 2013.
34
Çoğunlukla, temel bir karbon fiyatlandırma
aracına ek olarak tamamlayıcı önlemler gerekli
olmaktadır. Örneğin Danimarkalı vergi
durumunda, enerji verimliliğini tetiklemek için
ilave politikalar hâlâ gerekmektedir. CDM’de,
projelere yapılan yatırımlara, bir ekonomide
dönüşümsel bir değişimi yaratmak üzere diğer
tasarım özelikleri veya araçların eşlik etmesi
gerekmektedir. AB ETS, İskandinav ülkelerinde
tamamlayıcı bir şekilde karbon vergileriyle bir
arada uygulanma eğilimindedir; bu da, sıklıkla tek
bir araç veya politika desteğinden daha fazlasının
gerekli olduğunu göstermektedir.
Burada araştırılan emisyon ticaret sistemleri ve
denkleştirme sistemleri, mali sektör için çekici
olan, bağımsız işleyebilen ve sofistike piyasalar
yaratma gücüne sahip olmuş, geniş aralıktaki
piyasa katılımcısının müdahil olmasıyla
sonuçlanmıştır. AB ETS ve özellikle CDM ile
ilgili mali altyapı, fırsatlara hızlı şekilde cevap
verebilmiş, bazen piyasaya önemli bir likidite
getirmiş, fakat bazı zamanlar da, nihayetinde uzun
vadeli azaltım hedefleri ile çelişen kısa vadeli
sinyallerin peşinden gitme mecburiyetinde
bırakılmıştır.
Buna ek olarak, ve niyetin de bu olduğu
düşünüldüğünde, piyasaya dayalı mekanizmalar
sayesinde elde edilen emisyon azaltımları
çoğunlukla en az maliyeti olan giderme
seçenekleriyle olmuştur, fakat bu yüzden de,
CDM örneğinde olduğu gibi, azaltım gayretlerinin
çok az sayıda sektöre dar bir şekilde
odaklanmasına yol açmıştır. Ayrıca, her ne kadar
düşük fiyatlar iyi politika tasarımının bir
göstergesi olarak algılanabilse de, AB’deki
politika yapıcılar, bazıları tarafından, daha pahalı
uzun vadeli ve geniş aralıktaki yatırımları, örneğin
yenilenebilir enerji yatırımlarını desteklemesi pek
de mümkün olmayan, gereğinden düşük fiyatlar
sunan bir sistem tasarladıkları yönünde
eleştirilmiştir.
Araçlar, daha maliyete etkin ve esnek olacak
şekilde tasarlanabilir. Daha düşük uygulamaya
geçirme maliyetleri, her bir aracın maliyete
etkinliğini azamiye çıkartmaya yardımcı
olabilecektir. CDM altındaki işlem maliyetleri,
MRV ve yasal masraflar dâhil, daha ziyade,
mekanizmayı kanıtlanmış temiz teknolojilerdeki
düşük riskli yatırımlara odaklamıştır. Bu gözlem,
gelecekte yine de bütünlüğü önemli ölçüde
tehlikeye düşürmeyen, daha fazla yönlendirilmiş
ve basitleştirilmiş yaklaşımlara destek verilmesine
yardımcı olabilir.
Piyasa unsurları olan araçlar, makroekonomik
koşullardaki değişikliklere adapte olacak şekilde
tasarlanmamıştır. Bu, düşük talebin olduğu bir
senaryoda, karbon tahsislerinin ve kredilerinin arz
fazlasına yol açmıştır. İlk baştaki esnek olmama
durumu nedeniyle AB ETS, şu anda bir fazlalık
sorunu yaşamaktadır. Bu, neticede CDM
piyasasını da etkilemiştir. Ayrıca uluslararası
bağlamda genel kapsamlı talep eksikliği CDM
piyasasını etkilemiştir; bu da NZ ETS üzerinde bir
domino etkisi yaratmıştır.
Kararlılık ve kesinlik yaratmak üzere karbon
fiyatlandırma araçlarına, AB ETS’de olduğu gibi,
gittikçe artan bir şekilde daha fazla kural
eklenmektedir. Bu kuralların tasarımında,
gereğinden fazla karmaşık olmayacak, diğer
yandan planlarda yeterli ölçüde tahmin edilebilirlik
sağlayacak şekilde, dikkatli ayarlar yapılması
gerekmektedir.
Sistemler arasında bağlantı kurma işlemi,
piyasalara hem olumlu hem de olumsuz etki
ederek sonuçlanabilir. Bu deneyimler ayrıca,
doğrudan ya da dolaylı olarak, piyasalar arasında
bir bağlantı oluşturulmasının, güçlü ve etkili
olduğunu da göstermektedir. NZ ETS’deki fiyatlar
sonunda, bütünüyle CDM piyasası tarafından
belirlenmiştir ve CER fiyatları, yoğun bir şekilde
AB ETS’ye bağımlı olmuştur. Bu bağlar, güçlü
talep olduğunda CDM piyasasını ayağa kaldırıp
işler hale getirmek ve Yeni Zelanda’da potansiyel
yüksek maliyetlerin aşağı çekilmesi gibi olumlu
olduğu kadar, bir piyasada oluşan sorunların zincir
boyunca her bir aktöre aktarılmasından ötürü,
olumsuz sonuçlar da doğurmuştur.
35
Özel sektörde işe yarayan araçlar, devlet
düzeyinde genelde istenen sonucu
vermeyebilmektedir. Kyoto Protokolü
kapsamındaki Atanan Miktar Birimi (AAU)
ticaretinin deneyimi, bağımsız devletleri ve özel
sektörü çalıştırmaya yönelik teşvik edici
faktörlerin farklı olduğunu göstermektedir ve bu
yüzden de, bu farklı türdeki aktörün devreye
alınması için çeşitli türden politika yaklaşımlarına
ihtiyaç vardır. Ancak bu deneyim aynı zamanda,
özel ve kamu sektör kuruluşlarının birbirini
tamamlayabileceğini ve farklı rolleri (projelerin
tanıtımı, risk alıcı, hakem, vb.) üstlendiğini de
gözler önüne sermektedir.
Özel sektörün emisyon azaltımı elde etmedeki
rolü güçlü olmuş ve iyi karşılanmıştır. Özel
finansın sağladığı bu destek ve ayrıca yetiler,
iklim azaltım politikasının nihai başarısı açısından
önem arz etmektedir. Ancak, özel sektörün
liderliğini yaptığı gayretlere dayanma durumu –
CDM kapsamında olduğu gibi – en sahibi
ülkelerin daha geniş kapsamdaki iklim değişikliği
stratejilerine, emisyon azaltım faaliyetlerinin
entegrasyonunu sınırlı tutabilir.
Politika tasarımcıları, örtüşmeleri ve
etkileşimleri dikkate almalıdır. Daha önemlisi,
bu örneklerin her biri, diğer politikalarla
etkileşimin karmaşık ve tümüyle tahmin
edilmesinin zor olduğunu göstermektedir. Bu
etkileşimler, yenilenebilir enerji ve enerji
verimliliği politikalarının etkilerinin uygun
şekilde hesaba katılmamış olduğu AB ETS
örneğinde olduğu gibi, yurtiçi politikalarıyla
olabilir veya Kyoto esnek mekanizmalarıyla açık
bağlantının tam etkisinin öngörülememiş olduğu
NZ ETS örneğinde olduğu gibi, diğer uluslararası
politikalarla olabilir.
Bu dersler, karbon fiyatlandırma araçlarını
uygulamaya geçiren politika yapıcıların, hangi
politika örtüşmelerinin ilk baştan itibaren önemli
olduğunu daha net bir şekilde tahmin etmesine
yardımcı olmalıdır. Buna ek olarak, politikaları
gözden geçirmek ve beklentiler ile teslim
arasındaki eşleşmeme durumları için hesap vermek
amacıyla mekanizmalara sahip olma ihtiyacı sonuç
elde etmek ve hem kamu hem de özel sektör
tarafındaki tüm aktörleri devrede tutmak açısından
önemlidir.
Daha derin araştırmalar, daha iyi politika
seçimlerini yönlendirmeye yardımcı olacaktır. Karbon fiyatlandırma yaklaşımların altında yatan
ekonomik teorinin ne ölçüde gerçekliğe dönüştüğü,
belli bir ulusal bağlamda azaltımı sağlayan karbon
fiyatlandırma araçlarının geliştirilmesine yardımcı
olacaktır. Mevcut planların daha da yakından
irdelenmesi faydalı olacak ve gelecekteki bu
eğilimlere yön gösterecektir.
37
3 /
Uluslararası karbon
fiyatlandırma yaklaşımları
3.1 ULUSLARARASI İKLİM
MÜZAKERELERİNİN DURUMU
COP 19, Kasım 2013’te Varşova Polonya’da
gerçekleşmiştir ve yeni 2020 sonrası iklim
anlaşması için dört yıllık müzakere penceresinin
orta noktasını teşkil etmiştir. Yeni bir anlaşma
akdetmeden önce, taraflar arasındaki keskin
ayrımların çözümlenmesi gerekmektedir. Yeni
çıkan ekonomiler arasında yer alan büyük
emisyon yayıcılar, gelişmiş ülkeler eğer hedef
düzeylerini arttırmazlarsa, 2020 sonrası bağlayıcı
emisyon azaltım hedeflerini kabul
etmeyeceklerini açıkça ifade etmişlerdir. Peru,
Lima’da gerçekleşmesi planlanan COP 20
sonrasındaki amaç, Mayıs 2015’e kadar bir
müzakere metninin hazır edilmesidir.40
Taraflar,
COP 21’den önce, 2015’in ilk üç aylık dönemine
kadar, 2020 sonrası ulusal azaltım “katkı
paylarını” sunmaya davet edilmiştir.
2020 öncesi için azaltım hedefinin eksik oluşu,
mevcut ve yeni uluslararası piyasaya dayalı
mekanizmalar konusundaki görüşmeleri
yavaşlatmaya devam etmiştir.41
Kyoto
Protokolünün ikinci taahhüt dönemine (KP2) –
2013’ten 2020’ye kadar – katılımda bulunan
taraflar, küresel emisyonların sadece %12’sini
temsil etmektedir ve Tarafların KP2 için ortaya
koymuş olduğu emisyon azaltma hedeflerini içeren
Doha Tadil metni henüz yürürlüğe girmemiştir.
COP, 2020 öncesi hedef değer açığını kapatmak
için bir katkı sağlamak üzere, çift sayım olmadan,
CER’lerin gönüllü iptalini yaygınlaştırmaya
yönelik olarak Taraflara bir davet ortaya
koymuştur. Arttırılmış Faaliyet için Durban
Platformunda Özel Amaçlı Çalışma Grubu (ADP)
altında COP, Tarafları 2020 için mevcut emisyon
azaltım hedeflerini genişletmek, arttırmak ve
hayata geçirmek konusunda baskı yapmış, ve
emisyon hedeflerini henüz sunmamış olan
Tarafları emisyon hedeflerini sunmaya davet
etmiştir.42
Varşova, yerel ve ülke içi bölgesel hükümetlerin
uluslararası iklim müzakerelerine bütünleşmesi
açısından bir kilometre taşı olmuştur. Görüşmeler
daha ziyade kentleşme, özel olarak binalar ve
ulaştırma, yerel hükümetlerin yerel düzeyde
eylemler sayesinde küresel azaltım gayretlerini
geliştirmedeki rolüne odaklanmıştır.43
40
Kaynak: UNFCCC, Karar no. 1/CP.19, Durban Platformunun Daha İleriye Götürülmesi, 31 Ocak 2014. 41
Mevcut Olanlar: Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) ve Ortak Uygulama (JI) için Bölüm 3.2.2 ve 3.2.3’e bakınız. Yeniler: Yeni Piyasaya
dayalı Mekanizma (NMM) ve Çeşitli Yaklaşımlar için Çerçeve (FVA) için Bölüm 3.3’e bakınız. 42
Kaynak: UNFCCC, Karar no. 1/CP.19, Durban Platformunun Daha İleriye Götürülmesi, 31 Ocak 2014. 43
Kaynak: 2020 öncesi Hedefe Dair Çalıştay: Kentleşme ve Şehirlerde İklim Eylemine Kolaylık Sağlamada Hükümetlerin Rolü, 14 Kasım 2013,
http://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/adp/application/pdf/adp2.3_urbanization_workshop_agenda_.pdf.
38
3.2 KYOTO PROTOKOLÜ ALTINDAKİ
MEKANİZMALAR
3.2.1
Kyoto kredileri için
arz ve talep durumu
Talep. Ülkelerin UNFCCC altındaki hedef
değerlerinde bir artış olmaması nedeniyle Kyoto
kredileri (CER’ler ve Emisyon Azaltım Birimleri
– ERU’lar) için talep düşük kalmaktadır. Büyük
emisyon üreticiler, Kyoto Protokolünden
çekilmektedir ve Avustralya’nın CPM’sini
sorgulamaya geçmesi, hâlihazırda sınırlı olan
talebi daha da baskılamaktadır. Maksimum kalan
talep, 1.120 ila 1.230 megaton karbon dioksit
eşdeğeri (MtCO2e) civarı olarak tahmin edilmekte
olup bunun çoğunluğu AB ETS’den ve Çaba
Paylaşım Kararından gelmektedir (Tablo 2’ye
bakınız). AB üye devletlerinin Çaba Paylaşım
Kararı altında hedeflere yönelik ilerlemeleri
düşünülürse, muhtemelen olduğundan fazla
öngörülmüş bir değerdir. Piyasa analistleri,
hâlihazırdaki düşük fiyat, Avrupa Birliği
Tahsislerindeki (EUA’lar) yayılımı ve 2020
sonrasında Kyoto kredilerinin uygunluğu
konusundaki belirsizliği dikkate alarak, AB ETS
tesislerinin Kyoto kredi sınırlarının çoğunu, 2020
son tarihinden altı yıl önce, önümüzdeki birkaç yıl
içinde kullanmasının yüksek bir ihtimal olduğunu
öngörmektedir.44
Bu, Kyoto kredilerini tarihsel en
büyük alıcılarından yoksun bırakacaktır.
Arz. Mevcut CDM ve JI portföyünün, talep
olması halinde 2014-2020 için 3.500 ila 5.400
MtCO2e piyasaya sürme potansiyeli olacağı
tahmin edilmektedir (Tablo 2’ye bakınız). Bu,
beklenen kalan talebin üç ila beş katı etmektedir.
Bu dengenin, 2020’ye kadar bozulması
beklenmemektedir. Kredilerin fiili arzı, talebe
doğru aşağı inişe devam edecektir.
Arz-talep dengesizliğinin üzerine gidilmesi. Geliştirilmekte olan çeşitli inisiyatifler, 2020
öncesinde uluslararası krediler için ilave talep
yaratabilir. Birkaç hükümet yakın zamanda CER
alımı için ihaleye çıkmıştır (bkz. Bölüm 3.2.2), ve
yeni Meksika vergisi (bkz. Bölüm 5.2.9) ve Çin
pilot emisyon ticaret sistemleri (bkz. Bölüm 4.3.1)
gibi bazı yurtiçi planlar, ülkede yer alan CDM
projeleri tarafından piyasaya sürülen CER’lerin
kullanımına olanak tanımaktadır. Bu inisiyatiflerin
etkisinin ne olacağı şu aşamada belli değildir, fakat
hedef değer açığını kapatıp piyasayı yeniden
canlandırmak için yeterli olmayacaktır.
3.2.2
Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM)
Piyasa güncellemesi. 2012’ini ikinci yarısından
bu yana, CDM piyasasında talebin doygunluğa
ulaştığı yönünde gittikçe artan bir his hâkim
olmuştur. Kayda değer bir toparlanma için pek bir
beklenti olmadığından, en büyük aktörler,
becerileri ve uzmanlıkları ile birlikte piyasadan
çekilmeye başlamıştır. İlk dalgada, yatırım
bankaları ve ticaret birlikleri ayrılmıştır. Buna
paralel olarak proje geliştiricileri birleşmeye,
karbon işletmelerini azaltmaya ve faaliyetlerini
farklı alanlara yönlendirmeye devam etmiştir.
Şubat 2014’te, CDM’nin kararlı gerilemesine dair
ilave bir işaret olarak, bir zamanların en büyük
DOE olan DNV GL, tasdik ve doğrulama hizmeti
işlerinden çekildiğini duyurmuş; Martta ise onu
JCI takip etmiştir.
Bu piyasadan çıkış, son 15 yıldır biriktirilmiş olan
bilgi ve teknik deneyimleri seyreltmektedir. Ayrıca
özel sektör aktörlerinin ve kamunun özel olarak
CDM’ye, genel olarak da karbon piyasalarına karşı
güvenini baltalamaktadır. Birçok özel sektör
öncüsü tarafından maruz kalınan şiddetli zararlar
Tablo 2. CER ve ERU için kalan talep ve bunların muhtemel piyasaya sürülmeleri (2014–2020)
2014–2020 için kalan talep
(MtCO2e)
2014–2020 için piyasaya sürmeye ilişkin tam potansiyel (MtCO2e)
Rakamlar, kayıtlı portföye dayalı olup, talebin piyasaya sürme düzeyleri üzerindeki etkisi dikkate alınmamıştır
CER’ler ve ERU’lar
AB ETS: 400–500 Çaba Paylaşım Kararı: < 700 NZ ETS: 20–30
3.500–5.400
Toplam: < 1.120–1.230
Kaynak: Kendi hesaplamalarımız, Thomson Reuters Noktasal Karbon, 19 Aralık 2013 ve CDC Climat, Aralık 2013.
44
2030 emisyon azaltım hedefleri için mevcut AB önergesi altında, 2020 sonrası için uluslararası kredilerde herhangi bir talep planı
bulunmamaktadır.
39
sonrasında – üstlenilen CDM maliyetlerinin bazı
tahminleri, 66 milyar ABD$ nominal aktif değer
azaltımı kadar yüksektir45
– piyasanın
toparlanabilmesi için hem güvenin hem de
becerilerin yeniden oluşturulması gerekmektedir.
Yerdeki CDM projelerindeki faaliyet düzeyi,
Şekil 6 ve 7’de gösterildiği üzere piyasanın girdiği
darboğazı aynen yansıtmaktadır. 2013 yılında
ortalaması €0.37 ($US0.51) olan CER fiyatı46
ve
yakın gelecekte bir fiyat toparlanmasının
öngörülmediği düşünüldüğünde, bütün CDM
stoku, tasdik başlangıcından piyasaya sürülmeye
kadar, 2013’de ciddi bir azalmaya şahit olmuştur:
–– Tasdik için yapılan başvurularda 2012’ye
kıyasla %88 bir azalma gözlenmiştir: 2013’te tasdik için 226 adet proje ve faaliyet
programı (PoA) sunulmuştur – 2012 için bu
rakam: 1.891. 2013’te toplamda, sadece
Nisan 2012’ye kıyasla dahi %30 daha az
proje tasdik işlemine başlamıştır. Nisan
2012, CDM tarihindeki en yüksek yeni
tasdik sayısına şahit olmuştur.47
–– 2012’ye kıyasla 2013’te on kat daha az
proje ve PoA kaydı yapıldı: 2012’deki
3.428’e kıyasla 2013’te 338 kayıt yapılmıştır
(bkz. Şekil 7). Ayrıca 2013 kayıtlarının
bazıları, geliştiricilerini AB ETS’nin III.
Aşamasına CER’lerin kabul edilmesi için 31
Aralık 2012 son tarihine yetişmesini ümit
ettikleri ertelenen proje yüküne aittir. Bu
nedenle, 2014’teki kayıt sayısının daha bile
düşük olması beklenmektedir. Buna paralel
olarak, mevcut projeler için kredilendirme
dönemlerinin yenilenme oranı da düşüştedir.
–– Mart 2014, son üç yıl içerisinde en düşük
aylık CER piyasaya sürümünü
sergilemiştir: Mart 2014’te 6 MtCO2e’nin
biraz altında piyasaya sürüm gerçekleşmiştir;
bu rakam, 2012’de her ay piyasaya sürülen
ortalama 28 MtCO2e’ye kıyasla %75 daha
düşük bir değerdir. 2013’teki piyasaya
sürümler, 2012’ye nazaran %22 azalmıştır
(bkz. Şekil 6). 2013’te toplamda 265 MtCO2e
piyasaya sürülmüştür ve bunun %58’i48
, AB
ETS’deki bazı endüstriyel gaz projelerinden
gelen CER’lere ilişkin 30 Nisan’daki yasağın
yürürlüğe girmesinden önce olmuştur.49
Günümüzdeki karbon fiyatı, tCO2e başına
€0,20 ile €1’in üzeri arası olarak tahmin
edilen MRV maliyetini zar zor
karşılamaktadır.50
Bu MRV faaliyetini daha
fazla projenin durdurması beklenmektedir ve
bazıları sera gazlarını atmosfere salarak,
emisyon azaltımını tümden durdurma
riskindedir. 2014’te yaklaşık 161 MtCO2e’nin
piyasaya sürülmesi beklenmektedir ki bu,
2013’e kıyasla %40’lık bir azalmayı temsil
etmektedir.51
Şekil 6. CER ve ERU’nun piyasaya sürülmesi (2005-2013) Şekil 7. Proje ve PoA kayıtları (2004–2013)
Yıllık CER piyasaya sürümü Yıllık proje ve PoA kayıtları
Yıllık ERU piyasaya sürümü Kümülatif proje ve PoA kayıtları
Kümülatif CER piyasaya sürümü
Kümülatif ERU piyasaya sürümü Kaynak: UNFCCC Kaynak: UNFCCC
45
Kaynak: Philp, L., Temiz Kalkınma Mekanizmasının Sona Ermesinden Ötürü Üstlenilen Maliyetler, Mayıs 2013,
http://www.co2spain.com/strandedcostpaper.php . 46
2013’te ikincil CER’lerin ortalama fiyatı. Kaynak: Kıtalar Arası Borsa, CER’lerin Gündelik Geleceği. 47
Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 6 Mayıs 2014. 48
Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014; UNFCCC, Kişisel İletişim, 6 Mayıs 2014. 49
Adipik asit üretiminden kaynaklı triflorometan hidroflorokarbon 23 (HFC-23) bir nitröz oksit (N2O) emisyonlarının yok edilmesini içeren
projelerden gelen CER’ler. 50
Kaynak: Ecofys, CDM Piyasa Desteği Çalışması, 10 Mayıs 2013; Warnecke, C., Bir Yandan Çevresel Bütünlüğü Korurken Bir Yandan CDM
İzleme Gereksinimleri Azaltılabilir mi?, İklim Politikası, 2014. 51
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasasına Bakış 2014–2016 … Kararlılık Bu İşi Çözer…, Karbon Piyasa Analisti, 26
Şubat 2014.
Ha
cim
(M
tCO
2e)
Pro
je v
e P
oA
sayıs
ı
40
Analistler, 2013’e kıyasla %38’lik bir düşüşle,
2014’te birincil CER piyasasında yaklaşık 125
MtCO2e’nin işlem göreceğini tahmin etmektedir.
Tahminlere göre değerler 2015 yılında 70
MtCO2e’ye, 2016’da ise 30 MtCO2e’ye
gerileyecektir. İkincil CER (sCER) piyasasında
2013 yılında 527 MtCO2e’nin işlem gördüğü
tahmin edilmektedir ve bu 2012’ye
kıyasla %76’lık bir düşüş anlamına gelmektedir.
sCER piyasa değerinin, 2014 yılında 236 milyon
€’ya ulaşması beklenmektedir.52
CDM İcra Kurulu (EB), özel sektör ve kamu
sektörü kurumsal yatırımcıları, karbon piyasasını
canlandırmak için finansman ve politika araçların
arayışına girmiştir: örneğin CER için bir taban
fiyatın oluşturulması, CER’lerin iptali, yeni talep
kaynaklarının devreye alınması, satın alma
faaliyetleri ve sonuçlara dayalı finansman
(RBF).53
Bu inisiyatiflerin, tarafların hedef değer
açığına eğilmesi ihtiyacını denkleştirmesi pek
muhtemel gözükmemektedir. CDM’nin
başlangıcında aktif olan büyük kamu sektörü
kurumsal yatırımcılar, altyapının tasfiyesini
yavaşlatmak, RBF sunmak üzere CDM’nin
kullanımını imkânlı kılmak ve piyasaya dayalı
mekanizmalara yönelik yeni yaklaşımları test
etmek için yine daha önemli bir rol oynamaktadır.
Politika güncellemesi. CDM’nin tasarımının
iyileştirilmesi ve doğru yönlendirmesine yönelik
çabalar sürmektedir. Bunlar, CDM’yi, talep
arttığında işler bir araç olarak konumlandırmayı
ve RBF üzerinden dâhil olmak üzere uygunsuzluk
kullanımı için çekici yapmayı amaçlamaktadır.
Ancak bunlar, baskı yaratan talep eksikliği ve
piyasa altyapısının zayıflaması sorunları üzerine
eğilmemektedir.
CDM altındaki ilk dört standardize referans
değer54
2013’te onaylanmıştır. PoA’lar için
prosedürlerin düzgün yönlendirilmesi ve
metodolojilerin yukarıdan aşağıya gelişiminin
desteklenmesi çalışmaları da devam etmiştir.
Bölgesel işbirliği merkezleri, hâlihazırda CDM’de
olması gerektiğinden az temsil edilen bölgelerde
proje gelişimi için kapasite oluşumu ve doğrudan
desteği sağlamıştır.55
Mevcut piyasa şartları ve beklentiler düşünülürse,
COP 19’da CDM reformuna ilişkin müzakereler
ümit vaat edici olmuştur. Şu anda reform için
dikkate alınan alanlar eskileridir yani: idare,
prosedürlerin düzgün yönlendirilmesi ve çevresel
bütünlük.56
CDM yöntemlerinin ve prosedürlerinin
revizyonu ertelenmiş olup, buna ilişkin bir
tavsiyenin COP 20’de görülmesi beklenmektedir.57
3.2.3.
Ortak Uygulama (JI)
Piyasa güncellemesi. JI, hem hedef değer
eksikliği hem de ERU’ların piyasaya sürümü için
gelecekteki düzenleyici altyapı konusundaki
belirsizlik olmak üzere iki yönlü bir zorlukla karşı
karşıyadır. 2012’de ERU’ların piyasaya sürümü,
2005’te piyasaya girişten beri görülen eğilimi
tersine çevirerek, CER’lerden daha yüksek
gerçekleşmiştir (bkz. Şekil 6). Rusya ve Ukrayna,
Kyoto Protokolünün ilk taahhüt döneminin (KP1)
sonundan önce ve en büyük alıcıları (AB ETS
tesisleri) için yeni uygunluk kuralları devreye
girmeden önce o yıl toplam 526 milyon ERU’nun
492 milyonunu piyasaya sürmüştür. 2013 yılında
kayda değer bir şekilde 184 milyon ERU’nun
piyasaya sürümü gözlenmiştir. ERU’ların çoğu,
Ortak Uygulama Gözetim Komitesinin (JISC)
denetimi olmadan 1. Hattan çıkmıştır
(2013’te %97, 2012’de %98), bu da tatbik edilen
sıkı koşulların düzeyi konusunda bazı
spekülasyonları tetiklemiştir.
2012 yılındaki 229’a göre dokuz kat azalma ile
2013 yılında 26 adet yeni JI projesi UNFCCC
stokuna girmiştir. 2013 yılında sadece beş yeni
proje listeye alınmıştır ve bu, hedef değerlerin
bariz şekilde az olduğunun net bir göstergesi
olarak, 2012’ye göre %98’lik bir azalmayı temsil
etmektedir.58
52
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasasına Bakış 2014–2016 … Kararlılık Bu İşi Çözer…, Karbon Piyasa Analisti, 26
Şubat 2014. 53
Kaynak: Ecofys, CDM Piyasa Destek Çalışması, 10 Mayıs 2013. 54
İki şebeke emisyon faktörü (Güney Afrika Enerji Havuzu ve Özbekistan Cumhuriyeti), Uganda’da kok kömürü üretimi için bir referans değer ve
Kamboçya’daki pirinç fabrikalarında teknoloji değişimi için bir referans değeri. Kaynak: UNFCCC, Standardize Referans Değerler, son erişim tarihi: 17 Şubat 2014, https://cdm.unfccc.int/methodologies/standard_base/new/sb7_index.html . 55
Özellikle Afrika, Karayipler ve Latin Amerika’daki bazı ülkeler. 56
İdare: EB’nin üyeliği ve bileşimi, atanmış ulusal kurumun (DNA) rolü, DOE’lerin mesuliyeti. Prosedürlerin düzenli yönlendirilmesi: PoA’lar için
provizyonlar, kredilendirme döneminin süresi, belli proje kategorileri için proje döngüsünün basitleştirilmesi. Çevresel bütünlük: Yeni değer yaratma özelliği gösterimi. 57
Kaynak: UNFCCC, Karar -/CMP.9 Temiz Kalkınma Mekanizması için Modaliteler ve Prosedürlerin İncelenmesi, 2013.
41
Politika güncellemesi. 2012 sonrası azaltımlar
için ERU’ların, KP2 için Atanan Miktar Birimleri
(AAU’lar) piyasaya sürülünceye kadar
yaratılamayacak olması nedeniyle 2013 ERU
piyasaya sürümleri, 2012 öncesi emisyon
azaltımlarına tekabül etmektedir. 2012 sonrası
emisyon azaltımları için ERU’ların piyasaya
sürülmesine imkân vermek üzere JISC, COP’tan,
JI ev sahibi Taraflarına AAU’ların önceden
piyasaya sürümünü üstlenmeye yönelik bir hedef
belirlemesi için müsaade etmesini rica etmiştir.
Varşova’da bir karar alınmadığından, bu husus
aynen beklemektedir.59
JISC, mekanizma üzerinde
acil bir reform talebinde bulunduysa da, JI kılavuz
bilgilerinin incelenmesi ertelenmiştir. Görüşmeler
bu yıl devam edecektir ve müzakereciler, COP
20’de bir kararın alınmasını amaçlamaktadır.
3.2.4
Uluslararası Emisyon Ticareti
(IET)
AAU’ların KP1’den KP2’ye taşınmasına ilişkin
Doha 2012’den bu yana bir karar alınmamıştır.
Taraflar hâlâ, KP1’den AAU’ları alıp satmaktadır
zira 2015’in ilk yarısında hedeflerine eşdeğer
AAU’yu tedavülden kaldırması gerekmektedir.
Dünya Bankası, 2011 yılsonu itibariyle AAU ve
Giderme Birimlerinin (RMU’lar) toplu alımlarını
277 MtCO2e olarak tahmin etmiştir.60
2012 ve
2013’te ilave bilinen AAU alımları yaklaşık 121,6
MtCO2e etmektedir. 2014 boyunca ticarete hâlâ
izin veriliyorsa da, bu noktadan itibaren çok az
AAU alımı öngörülmektedir; İspanya ve
Lüksemburg’dan planlanan potansiyel ilave
alımların toplamı 14 MtCO2e’dir.61
3.3 UNFCCC ALTINDA PİYASA ARAÇLARINA DÖNÜK YENİ
YAKLAŞIMLAR: YENİ PİYASA TEMELLİ MEKANİZMA (NMM) VE ÇEŞİTLİ YAKLAŞIMLAR
İÇİN ÇERÇEVE (FVA)
Yukarıdan aşağıya yeni piyasaya dayalı
mekanizma (NMM) ve Çeşitli Yaklaşımlar için
Çerçeve (FVA), son iki yıldır görüşülmektedir.
Doha’daki COP 18’de, Bilimsel ve Teknolojik
Tavsiye için Yan Kurum (SBSTA), bu iki
mekanizmanın rolü ve bunların teknik tasarımı
üzerinde çalışmak için görevlendirilmiştir.62
63
Ancak, artan sayıda gelişmekte olan ülke, gelişmiş
ülkeler hedef değer düzeylerini arttırıncaya kadar
yeni araçların tartışılmasının gereğini sorgular hâle
gelmiştir. Bunun neticesi olarak, NMM ve FVA’yı
çevreleyen müzakereler, 2013’te yavaş bir hızda
ilerlemiş ve SBSTA bir fikir birliğine
ulaşamamıştır. Varşova’da müzakereler, azaltım
gereci olarak piyasaların kullanımı ve FVA’nın
2015 anlaşmasında muhasebe kurallarına yönelik
temeli oluşturmadaki muhtemel rolü konusunda
daha geniş tartışmalarla geçmiştir. FVA’nın bilgi
paylaşım platformu olarak rolüne ilişkin bir tür
fikir birliği ortaya çıkmıştır ancak nihayetinde
müzakereler kesilmiş ve bir karara ulaşılamamıştır.
Görüşmelerin, Haziran 2014’teki bir sonraki
SBSTA toplantısında devam etmesi
beklenmektedir.
Uluslararası müzakerelere paralel olarak piyasaya
dayalı mekanizmalara yönelik yeni yaklaşımları
test etmek ve sonuçlarını müzakerelere iletmek
için artan sayıda inisiyatif başlatılmıştır.
58
Kaynak: UNEP Risoe, JI Stoku, 1 Mart 2014, http://cdmpipeline.org/publications/JiPipeline.xlsx . 59
Kaynak: UNFCCC, FCCC/KP/CMP/2013/4, Ortak Uygulama Gözetim Komitesinin, Kyoto Protokolü Taraflarının Toplantısı Görevini Gören
Taraflar Konferansı için hazırladığı Yıllık Rapor, 21 Ekim 2013. 60
Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012. 61
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasasına Bakış 2014–2016 … Kararlılık Bu İşi Çözer …, 26 Şubat 2014. 62
Kaynak: UNFCCC, FCCC/TP/2013/6, Yeni Piyasaya Dayalı Mekanizma üzerinde Teknik Sentez, 22 Ekim 2013. Kaynak: UNFCCC,
FCCC/TP/2013/5, Çeşitli Yaklaşımlar için Çerçeve üzerinde Teknik Sentez, 22 Ekim 2013. 63
Ülkelerin iklim değişikliğiyle baş etmek için hem piyasaya hem de piyasa dışına dayalı yaklaşımlardan oluşan bir karışıma ihtiyaç duyduğunun
farkına vararak, Piyasa dışına dayalı yaklaşımlara (NMA’lar) ilişkin üçüncü çalışma programını başlatmak için Doha’da SBSTA şart koşulmuştur. Görüşmeler sürmektedir, fakat NMA’lar henüz tanımlanmamıştır, ve bunların NMM ve FVA ile ilişkisi de henüz belirsizdir.
42
3.4 DİĞER ULUSLARARASI KARBON
FİYATLANDIRMA YAKLAŞIMLARINA TARİHSEL BAKIŞ
3.4.1
Sonuçlara Dayalı Finansman
(RBF)
Sonuçlara dayalı finansman64
(RBF), kalkınma
hedeflerini ve ülke içi politika çabalarını
desteklemek için gittikçe yaygın bir şekilde tatbik
edilen bir finansman yaklaşımıdır. Tanımlayıcı
unsur, ödemelerin, önceden tanımlanmış,
doğrulanmış sonuçlara erişilmesi durumunda
yapılmasıdır. RBF ilk olarak sağlık sektöründe
çığır açmıştır ancak, Yeşil İklim Fonu (GCF)65
dâhil olmak üzere gittikçe artan bir şekilde, düşük
karbonlu kalkınma patikalarının ve SGE
kesintilerinin benimsenmesini finanse etmek için
bir yöntem olarak kabul görmektedir.
İklim finansı açısından doğrulanmış sonuçlar için
ödeme yapılması, MRV’nin gereksinimlerine ve
özel sektör azaltım faaliyetlerini teşvik etme
amacına son derece uygundur. RBF, emisyon
azaltımları veya önlenen emisyonlar dahil olmak
üzere ödeme için farklı ölçüler kullanabilir.
Karbon ölçüsünü kullanırken, doğrudan karbon
fiyatlandırma aracına dönüşür ve mevcut piyasa
araçlarının altyapısı üzerine inşa olabilir. Bu
nitelik, UNFCCC altında kabul edilmektedir.
2020 öncesi hedef değerlerini arttırmak için ve
Çerçeve Anlaşma altında mümkün olan en yüksek
azaltım çabasını temin etmek için COP Tarafları,
CER’lerin gönüllü iptalini yaygınlaştırmaya
çağırmaktadır (bkz. Bölüm 3.1).
RBF ile çeşitli iklim finans inisiyatifleri ve
emisyon azaltımlarının iptali de düşünülmektedir.
Örneğin, 2012 sonlarına doğru G8’in talebi
üzerine oluşturulmuş metan finansına ilişkin bir
çalışma grubu, metan giderimi sağlamak için bir
araç olarak RBF’nin karbon ölçüsünü
kullanmasını tavsiye etmiştir. Bu, CDM altyapısı
ve diğer karbon denkleştirme standartlarından
faydalanarak ve bir açık arttırma yaklaşımı
kullanarak gerçekleştirilebilir.66
Çalışma grubu
sayesinde, Yeşil İklim Fonu da dâhil olmak üzere,
performans için öde iklim finans yaklaşımlarının
ölçeğinin büyütülmesine yönelik bilgi sağlamak
üzere metan ve iklim azaltımı için özel tahsis
edilmiş pilot açık arttırma imkânı tasarlanmaktadır.
Örneğin Ci-Dev inisiyatifi altında, yüksek
kalkınma avantajları olan azaltım faaliyetleri için
RBF’nin uygulanmasına yönelik de artan bir ilgi
söz konusudur.
3.4.2
Ağaç Kesme ve Orman Bozulmasından
Kaynaklı Emisyonların Azaltılması ve
Ormanların Korunması, Sürdürülebilir
Yönetiminin Rolü ve Orman Karbon
Stoklarının Arttırılması
(REDD+)
2012 sonrası iklim değişikliği anlaşmasının bir
parçası olarak ormanlarla bağlantılı resmi bir
azaltım mekanizması geliştirmek için bir fırsat
yaratan REDD+, Bali’deki 2007 COP’ta önemli
bir müzakere konusu olmuştur (orman kaybından
ötürü ortaya çıkan yıllık emisyonlar küresel olarak
yaklaşık 3.000 MtCO2e’dir).67
Kasım 2013’te COP 19’da, finans konusunda yedi
karar, kurumsal düzenlemeler ve metodolojik
konuları içeren Varşova REDD+ çerçevesinin68
kabulü ile REDD+ konusunda önemli ilerleme
kaydedilmiştir. 2007 ve 2012 arasında alınan eski
COP kararları ile birlikte bunlar, REDD+’nın yapı
taşlarını oluşturmaktadır. Özellikle REDD+’in
finansmanı konusunda Varşova’da, REDD+ için
RBF’nin piyasalar ve kamu kaynakları dâhil çeşitli
kaynaklardan gelebileceği yeniden teyit edilmiştir.
GCF, REDD+ finansmanı konusunda “kilit rol”
oynuyor olarak kabul edilmiştir.
REDD+ için büyük emisyon azaltım
programlarının geliştirilmesi şimdiye kadar bir
yükümlülüklere uyum mekanizması olmadan
gerçekleşmektedir. Fonların önemli bir kısmı,
Orman Karbon Ortaklık Fonu (FCPF) ve
Sürdürülebilir Orman Peyzajları için yeni Biyo-
64
Birçok terim günümüzde, önceden tanımlı olan sonuçların onaylı şekilde teslimi üzerine ödemenin yapıldığı finansman yaklaşımlarını tarif
etmek için kullanılmaktadır. Bu rapor, bu şekilde çalışan finansman araçlarının tüm portföyünü kapsayan bir şemsiye terim olarak RBF’yi kullanmaktadır. 65
“Fon, özellikle azaltım eylemlerinin teşvik edilmesi, uygun olduğu yerde onaylı sonuçlar için ödeme yapılması dahil sonuçlara dayalı
finansman yaklaşımlarını tatbik edebilir.”, Kaynak: Yeşil İklim Fonu Yeşil İklim Fonu için Yönetici Araç, 2011. 66
Kaynak: Metan Finansı Çalışma Grubu, Metan Finansı Çalışma Grubunun Raporu, Nisan 2013. 67
Kaynak: Harris, N., Brown, S., Hagen, S. C., Baccini, A., Houghton, R., Tropik Ağaç Kesiminden Karbon Emisyonu konusunda bir Fikir
Birliğine doğru Kaydedilen İlerleme, Kasım 2012. 68
Kaynak: UNFCCC, Tarafların Konferansının On Dokuzuncu Oturumuna ait Rapor, Varşova’da 11 ile 23 Kasım 2013 tarihlerinde
gerçekleştirilmiştir, Birinci Bölüm: Bildiri Kitapçığı, Gelişmiş Versiyon, Paragraf 44, 31 Ocak 2014.
43
Karbon Fonu İnisiyatifi gibi ikili ve çok taraflı
finansmanlardan gelmektedir. Farklı inisiyatifler
için fiyatlandırma yaklaşımları, program
ölçeğinde bulunan sınırlı sayıda diğer REDD+
RBF planları arasında bölünmüş durumdadır.
Bunun bir örneği Norveç’in Uluslararası İklim ve
Orman İnisiyatifidir: burada hem Brezilya
Amazon Fonu hem de Guyana REDD+ Yatırım
Fonu için 5 ABD$/tCO2e ödeme düzeyi
kullanılmıştır.69
Ulusal veya yetki alanı düzeyinde
öngörülen REDD+ programlarının aksine orman
karbon piyasalarında emisyon azaltımları, proje
seviyesindeki faaliyetlerle üretilmektedir.
2012’de, ormancılık denkleştirmeleri için
ortalama fiyat biraz düşerek 7,8 ABD$/tCO2e
olmuştur.70
Fiyatlar, sınırlı talep ve artan arz
yüzünden düşmektedir. 2014’ün başlarında,
piyasaya sürülen krediler için ortalama ihale ve
teklif 5–6 ABD$/tCO2e olmuştur.71
Neredeyse
tüm proje seviyesindeki REDD+ emisyon
azaltımları günümüzde gönüllü karbon
piyasasında işlem görmektedir fakat talep
heterojenliği, yüksek fiyat değişkenliği ve şeffaf
olmayışı ile nitelenmektedir.
Özel sektör ve piyasalara destek sağlanması
genelde, daha büyük bir REDD+ emisyon azaltım
payının kapsanması ve azatlımın genel maliyete
etkinliğini arttırmak için yeterli REDD+
finansman seviyesini elde etmek açısından elzem
kabul edilmektedir. Ancak, uluslararası düzeyde
karbon kredisi için mevcut talep eksikliği
düşünülürse, bu ön koşullara ulaşılması zor
gözükmektedir.
3.4.3
Özel sektör gönüllü piyasası72
Gönüllü karbon denkleştirmesi için talep tarafı,
olası kanuni yaptırımlara uyum sağlanması
dışında belli başlı motivasyonlara bağlı
bulunmaktadır. Yine de uluslararası politika
eylem ve sinyallerinin, gönüllü denkleştirme arz
ve talep dengesinde – iyi ya da kötü yönde – etkisi
bulunmaktadır. Gönüllü denkleştirme talebinde
sadece hafif değişikliklerin olduğu uzun yıllar
sonrasında denkleştirme tedarikçileri 2013 yılında
hem piyasa boyutunda hem de ortalama fiyatta bir
düşüş rapor etmiştir. Orman Eğilimleri Ekosistem
Piyasası tarafından yayınlanan ön araştırma
sonuçlarına göre tedarikçiler, 2012 yılındaki 101
MtCO2e’den sonra, 2013’te en az 67 MtCO2e ile
işlem yapmıştır. Küresel ortalama denkleştirme
fiyatı da, yaklaşık %17 gerileyerek 4,9
ABD$/tCO2e’ye ulaşmıştır.
Bu gelişmeler, Kaliforniya’nın bir uyum
denkleştirme piyasası olarak başlatılması ve
karbon fiyatlandırmasını yakın zamana dek
sınırlayan belirsizliğin ortaya çıkmasıyla,
Avustralya menşeli denkleştirmelere yönelik
talebin hızının kesilmesinde olduğu gibi
politikaların büyük ölçekli etkilerini
sergilemektedir.73
Piyasanın nispeten daha düşük fiyatta seyretmesi,
hem zorunlu piyasalardaki durgun devam eden
denkleştirme fiyatlarına, hem de aşırı arz ile karşı
karşıya olan denkleştirme tedarikçileri arasında
gittikçe artan rekabetçi baskılara dayanmaktadır.
Tüm bunlara ilaveten, ormancılık ve temiz pişirme
ocakları (cookstove) alanlarında geliştirilen ve
tümüyle gönüllü denkleştirme projelerinden gelen
yeni kredilerin piyasaya sürülmeye devam
edilmesi de fiyatlara etki etmektedir. 2013 yılında
başarılı şekilde denkleştirmelerin ticaretini yapan
tedarikçiler; alıcıların, emisyon azaltım amacının
ötesine geçerek çevresel ve sosyal “eş faydaları”
sunabilen ve ölçebilen proje ve metodolojilere
dayalı denkleştirme projelerine odaklanmaya
devam ettiklerini ifade etmiştir.
Ulusal düzeyde, Japonya’da birçok gönüllü karbon
piyasası bulunmaktadır (bkz. Bölüm 4.2.10). Şirket
düzeyinde, zorunlu rejimlerin dışında dahi karbonu
ciddiye alan şirketlerin olduğu bilinmektedir.
ABD’de 29 şirket, 6 ile 60 ABD$/tCO2e arasında
değişen, bir türde “dâhili” karbon fiyatı getirmiştir.
Bu, asıl işine bağlı olarak karbonu yoğun kullanan
hizmet ve enerji sektör şirketlerinde (BP ve
Exxon-Mobil gibi) yaygındır, fakat karbon
fiyatlandırması tüm sektörlerde de
görülebilmektedir (Google, Microsoft, Disney,
Walmart ve Delta Havayolları tarafından
kullanılanlar gibi).74
69
Kaynak: Norveç Hükümeti, Ara Performans Göstergelerine Dayalı olarak Guyana’ya 2012’de yapılan Performansa Dayalı Ödemeler, 2012,
http://www.regjeringen.no/upload/MD/2012/Nyheter/Technical_note_payments.pdf . 70
Kaynak: Peters-Stanley, M. Ve ark., Yeni Konuların İncelenmesi, Orman Karbon Piyasalarının 2013’teki Durumu, 2013. 71
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Mart 2014 REDD fiyat raporu, 16 Nisan 2014. 72
Bu bölüm büyük ölçüde Orman Eğilimleri Ekosistem Pazarının nazik katkılarından fazlasıyla faydalanmıştır. Burada yer alan ifadeler, Orman
Eğilimleri Ekosistem Pazarı tarafından derlenen verilerle desteklenmekte ve bu raporla eş zaman çerçevesinde yayınlanmaktadır. 73
Dolayısıyla işlemler artık Orman Eğilimleri Ekosistem Pazarının bu yıllık araştırmasında takip edilmemektedir. Kaliforniya’nın program
geliştirmeleri için uygunluk öncesi hazırlıkları, daha önceki yıllarda işlem gören yaklaşık 10 MtCO2e/yıl’ı teşkil etmektedir. 74
Örnekler: Delphi Automotive Plc., Walt Disney Company, ConAgra Foods, Inc., Wal-Mart Stores, Inc., Apache Corporation, BP, Chevron
Corporation, ConocoPhillips, Devon Energy Corporation, Exxon Mobil Corporation, Hess Corporation, Royal Dutch Shell, Total, Wells Fargo & Company, Cummins Inc., Delta Air Lines, General Electric Company, Google Inc., Jabil Circuit Inc., Microsoft corporation, E.I. du Pont de
44
3.5 ULUSLARARASI KARBON
FİYATLANDIRMA YAKLAŞIMLARINA TARİHSEL BAKIŞ:
ULUSLARARASI EMİSYON TİCARETİ VE CDM
3.5.1
Kyoto Protokolü altında uluslararası
emisyon ticareti
AAU ticaret deneyimi, bir karbon piyasasından
neyin beklenebileceğine dair bazı anlayışlar
sunmaktadır. Edinilen bazı kilit dersler aşağıda
sunulmaktadır:
Uluslararası mimaride ticaretin merkeze
konması, maliyete etkinliği iyileştirmeyebilir. AAU piyasası, yükümlülükleri olan ülkelerin bu
asgari maliyete ulaşmasına imkân verme niyetiyle
kurulmuştur. Bazı yorumcular, ilk baştan itibaren,
ticaret varken dahi, ulusal politikaların
heterojenliğinin, AAU ticaretinin asgari maliyet
sonucuna ulaşamayacağı anlamına geldiğini
gözlemlemiştir. Bağımsız ülkeler yine başka
önceliklere ve kendi ulusal bağlamlarına göre
politik kararlar alacak, sadece karbon fiyatına
dayalı olarak muhtemelen etkili kılmayacaktır.75
AAU sistemi, çevresel çıktıları konusunda
belirsizlik olması nedeniyle aksamış, bağımsız
alıcıları için çekiciliği olumsuz etkilenmiştir76
.
Kyoto Protokolünün imzalanmasından kısa süre
sonra Doğu bloğu ülkelerinin çöküşü ile AAU
arzı, çevresel faydalarına dair net bir delil
olmadan anında piyasaya çıkmıştır. Yeşil Yatırım
Planlarının (GIS) geliştirilmesi, istendiği gibi
AAU alımlarının çevresel dürüstlüğünü
sağlamamıştır. Hükümetler de, hedeflere ulaşma
maliyetini asgariye indirecek şekilde pek alım
yapmamış, erken bir ticaret stratejisini
benimsemeyi seçmeden önce başka faktörlere
odaklanmışlardır.
Buna ek olarak, şeffaf prosedürlerin olmayışı,
yasadışı faaliyet iddialarına yol açmıştır (Ukrayna
AAU’larının Japonya alımlarından fonların
kullanımı gibi) ve alıcı ülkeler için bir itibar riski
getirmiştir. Herhangi gelecek yapının transferleri
daha da kamuya açık yapması gerekebilecektir.
AAU alımlarına dair veriler, çok sınırlı aralıkta
alıcı olduğunu göstermektedir. Çoğu satın alma
faaliyeti Japonya’daki özel sektör alıcıları, İspanya
ve Avusturya’daki bağımsız alıcılar ve – karbon
fonları için emanetçi olarak hareket eden – Dünya
Bankasından kaynaklanmaktadır; bunların çoğu,
yukarıda bahsedilenlerle aynıdır.77
Ticaret yapmayı
seçen ülkeler, AAU’ların en büyük dezavantajını
muhtemelen öngörmüş olan ve bu yüzden önceden
provizyonlarını almış olanlardır. Satıcıların
perspektifinden, tahsislerin satışı, önceden satış
yaparak gelecekte kendileri için bir karbon kısıntısı
yaratabileceği ya da GIS gibi tamamlayıcı
kuralların yerleşik hale getirilmemiş olması
yönünde endişeler yüzünden bekletilmiş olabilir.
Bağımsız aktörlerin bir Pazar alanı kullanacağı
varsayılamaz. Ticaret faaliyeti aslen özel sektör
aktörleri tarafından güdülmektedir. Eğer AAU
piyasası gibi bir piyasa etkili kılınacaksa, özel
sektör için bariz bir rolün olması gerekebilir.
3.5.2
Uluslararası denkleştirme mekanizması:
CDM
CDM, on yılı aşkın bir süredir işlemektedir. En
fazla sayıda – gelişmekte olan ve gelişmiş – ülkeyi
müdahil eden, SGE’lerini azaltma çabasıyla
piyasaya dayalı mekanizma olmuştur. Geriye
dönüp CDM’nin kilit sonuçlarına ve beklentilerle
uyuşup uyuşmadığına bakılması, denkleştirme
mekanizmalarının işleyişi konusunda önemli
anlayışlar sağlar.
CDM, gelişmekte olan ülkelere ciddi emisyon
azaltımını ve mali akışları mümkün kılan bir
ölçeğe kadar büyümüştür. CDM’nin içinde
işlemekte olduğu piyasadaki art arda
olumsuzluklara rağmen, analistler tarafından 2001
öncesinde öngörülen kadar iyi iş görmüştür. 2011
sonu itibariyle, birincil piyasada 2.400 milyon
2013 öncesi CER sözleşmesi yapılmış ve 2012
sonu itibariyle 1.155 milyar CER piyasaya
Nemours and Company ve çeşitli tesisler. Kaynak: Karbon Açıklama Projesi, Dahili Karbon Fiyatının Şirketler tarafından Teşvik ve Stratejik Planlama Aracı olarak Kullanılması: CDP 2013 Açıklamasından alınan Bulguların İncelemesi, Aralık 2013. 75
Kaynak: Stavins, R., Hahn, R., Kyoto Ne Yaptı? Uluslararası Ticareti Yapılabilir İzin Piyasalarının Gerçek Mimarisi, Mart 1999. 76
Kaynak: Aldrich, E., Korner, C., Aranmış Miktar Birimi (AAU) Ticaretlerine Açıklık Getirilmesi: Mevcut Piyasa Etkileri ve Gelecek için
Beklentiler, Mart 2012. 77
Kaynak: Ranson, M., Stavins, R., Sera Gazı Emisyon Ticaret Sistemlerinin Bağlantıları: Deneyimlerden Ders Alınması, Kasım 2013.
45
sürülmüştür. 2012 itibariyle, 28 milyar
ABD$ ederinde 2013 öncesi CER için ileriye
dönük olarak sözleşme yapılmış ve CDM, SGE
azaltıcı faaliyetlere 130 milyar ABD$ yatırımını
harekete geçirmiştir.78
Sadece 2012’de – proje hacmi ve CER piyasaya
sürümü açısından CDM’nin tavan yılı – 3.403
proje ve PoA kaydı yapılmış, 339 MtCO2e
piyasaya sürülmüştür (bkz. Şekil 8). Toplamda,
piyasaya sürülen CER’lerin %90’ı, 2008-2012
ortalama piyasa fiyatı olan 13 ABD$’nın altında
bir maliyette üretilmiştir.79
Bu, kredilendirme
mekanizmalarının sermayeyi, maliyete etkin
düşük karbonlu yatırımlara etkili bir şekilde
seferber etme kapasitesi olduğunu teyit
etmektedir.
CDM’nin yaparak öğrenme becerisi,
başarısındaki kilit faktörlerden biridir ancak,
aynı zamanda büyümesini sınırlayan
faktörlerden de biridir. Tablo 3’e özetlendiği
üzere CDM’deki değişiklikler, mekanizmanın kilit
güçlü yönlerden birine ışık tutmaktadır: yaparak
öğrenme becerisi. Ancak bu, karmaşıklığına ve
yüksek işlem maliyetlerine de katkı yapmaktadır.
Ayrıca mekanizmanın deneyimini, CDM’ye
odaklanan danışmanlıklar gibi uzmanlaşmış
teşkilatlara yoğunlaştırmakta, mekanizmanın
erişilebilirliği ve kapsamasını sınırlamaktadır.
Şekil 8. Sayılarla CDM
TOPLAM 2012 GÖRÜNÜMÜ (CDM tavan değeri)
1.400+ MtCO2e azaltım = Japonya’nın yıllık emisyonları
339 MtCO2e azaltım =
790 milyon varil tüketilen petrol
emisyonu
10 yıldan az bir süre içerisinde 7.700+ proje ve PoA kayıt yaptırdı =
Günde ortalama 2’den fazla proje
SGE azaltım faaliyetlerine yaklaşık 130 milyar ABD$ yatırım >
2011’deki toplam yıllık ODA akışı
CER alımları sayesinde 2008’den 2012’ye kadar olan AB ETS tesisleri tarafından 4–20 milyar € (6–28 milyar ABD$) tasarruf edildi
3.400+ proje ve PoA kayıt yaptırdı
= Günde ortalama
9’dan fazla proje
Yaklaşık 200 GW kurulu yenilenebilir enerji kapasitesi =
Birleşik Krallık’ta kurulu olan toplam kapasitenin iki katından
fazla
CDM’ye müdahil olan 150 ülke = Dünyadaki ülkelerin ¾’ünden
fazlası
Not 1: Proje ve ülke rakamları için kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014, ve kendi hesaplamalarımız. Not 2: Ulusal emisyonlar için Kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi/PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, EDGAR
Versiyonu 4.2 FT2010, 2012. Not 3: Yatırım rakamları için Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012. Toplam ODA akışı:
2011’de 125 milyar ABD$; kaynak: OECD, OECD Değerler Kitabı 2013: Ekonomik, Çevresel ve Sosyal İstatistikler, 2013. Not 4: AB ETS tesisleri tarafından tasarruflar için Kaynak: CDC Climat Araştırması, İklim Raporu No. 43, Ocak 2014. Not 5: UK’deki toplam kurulu kapasite: 2012’de 89 GW; kaynak: Enerji & İklim Değişikliği Departmanı, Elektrik: Bölüm 5, Birleşik Krallık Enerji
İstatistikleri Özetleri (DUKES), Temmuz 2013. CDM altında toplam kurulu kapasite: 2012’de 110 GW; kaynak: Kirkman, G.A., Haites, E., Seres, S., Spalding-Fecher, R., Temiz Kalkınma Mekanizmasının Faydaları 2012, UNFCCC, 2012. O zamandan bu yana kabaca iki katına çıktığı tahmin edilmektedir; kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014.
Tablo 3. CDM tasarımının evrimi
Belirlenen sorunlar
Getirilen veya getirilmek üzere olan reformlardan örnekler
Karmaşık prosedürler, bunların yüksek işlem maliyetlerine yol açması Kaçırılan düşük maliyetli azaltım fırsatları CDM’nin maliyete etkinliği üzerinde etki
–– Standardize referans değerlerin getirilmesi –– Kuralların konsolide edilmesi, örneğin Tasdik ve Doğrulama Standardı –– Gereklilik kavramının getirilmesi –– Olumlu listelerin kullanımı –– Piyasa katılımcıları ile iletişimin artması
İlave olmayan projelerin kaydedilmesi Kumar (örneğin, HFC-23) Olağan ticari projeler ve emisyon azaltımları, mekanizmanın çevresel dürüstlüğü üzerine olumsuz etki yapmıştır, çok fazla emisyon azaltımı iddia edilmektedir
–– Katma değer sağladığını kanıtlamak üzere aracın sürekli revizyonu –– Metodolojilerin revizyonu –– CDM’nin önceden dikkate alınmış olduğunu göstermeye yönelik prosedürlerin getirilmesi –– Harici uzman danışmanlığı
CDM’nin faydaları, bir takımyıldız ülkeye odaklanmıştır Ek I dışı emisyonların çoğunu ele almaktadır ancak mekanizmanın en az gelişmiş olan ülkeler açısından alakası üzerine şüphe düşürmektedir
–– PoA’ların getirilmesi –– Baskılanmış talep kavramının dahil edilmesi –– Bölgesel işbirliği merkezlerinin oluşturulması
78
Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012. 79
Kaynak: CDC Climat Araştırması, CDM’den “Çeşitli Yaklaşımlara” Geçiş, 2014, http://www.cdcclimat.com/Climate-Brief-no34-Moving-from-
the.html.
46
Özel sektör, CDM piyasasından gelen olumlu
– fakat ayrıca olumsuz sinyallere hızlı tepki
vermektedir. Proje tabanlı yaklaşımı ile CDM,
özel sektörü projelere doğrudan müdahil etmiştir.
Bu, gelişmekte olan ülkelere ciddi mali akışlara
imkân vermektedir. Ancak 3.2.2 Bölümünde de
ele alındığı üzere, koşullar kötüleştiğinde özel
sektör katılımcıları piyasadan ayrılmaktadır.
Kurumsal kapasite oluşturulmasına olanak
sağlamak üzere, özel sektör oyuncularına
dayanma ile ev sahibi hükümetlerin proaktif bir
rolünün sağlanması arasında bir dengenin
kurulması gerekmektedir.
CDM, özellikle düşük yatırım engellerinin
olduğu bir senaryoda azaltım fırsatları etkili bir
arama motoru olduğunu kanıtlamıştır80
. CDM
projeleri, Şekil 9’da vurgulandığı üzere bir
takımyıldız ülkeler ve teknolojilerde
yoğunlaşmaktadır.
CER’lerin satışından gelen gelirlerin zamanlaması
ve bu gelirlerin büyüklüğü açısından kesinlik
düzeyi gibi CDM’nin bazı merkezi özelliklerinin
incelenmesinden, CDM tasarımının belli bazı
projeleri tercih ettiğini göstermektedir (Şekil 10).
Şekil 9. Kayıtlı CDM projelerinin ülke ve teknolojiye göre dağılımı
Çin %50 Rüzgar Hidro Hindistan %20 Metan önleme Brezilya %4 Biyokütle
enerjisi
Diğer %3 (1)* Diğer (2)*
0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 0 500 1.000 1.500 2.000 2.500
Ev sahibi ülke itibariyle kayıtlı proje % Teknoloji itibariyle kayıtlı proje sayısı
(1)* Diğer ev sahibi ülkelerden kayıtlı projelerin (2)* Diğer proje türlerinin her biri her birinin sayısı toplamın ≤ %3’üne < 400 kayda sahiptir. tekabül etmektedir.
Kaynak: UNFCCC, UNEP Risoe Merkezi
80
Şu Kaynakta vurgulandığı gibi: Kossoy, A., Ambrosi, P., 2010 Karbon Piyasasındaki Durum ve Eğilimler, 2010.
47
Şekil 10. CDM projelerinin ülke ve teknoloji dağılımındaki belirleyici etkenler
Brezilya, Çin ve Hindistan’daki endüstriyel gaz
giderimi ve yenilenebilir enerji projeleri özellikle
tercih edilmektedir ve kayıtlı CDM
projelerinin %61’ini temsil etmektedir.
Bu ülke dağılımı, sürdürülebilir enerjiye genel
yatırımlarla ve gelişmekte olan ülkelerin
emisyonlarının dağılımıyla tutarlıdır: Çin,
Brezilya ve Hindistan, 2012 yılında yenilenebilir
enerjiye yatırım yapan yeni çıkan ekonomiler
arasında ilk üç sırada yer almaktadır81
ve aynı
zamanda bunlar, en çok emisyon üreten
gelişmekte olan ülkeler arasında da ilk üç sırayı
almaktadır. Bu, CDM’nin marjinal kârlılık oranı
olan kanıtlanmış teknolojilere yapılan nispi olarak
düşük riskli yatırımları daha çekici ve kârlı
kıldığına, geliştirilme ve işletimde kalma
ihtimallerini arttırdığına işaret etmektedir.82
CDM örneğinin yapılanmış bir şekilde yeni
nesil araçlar için hazırlanmak amacıyla
kullanılması, konuşlanmalarını hızlandırmaya
yardımcı olacak ve düşük karbon
teknolojilerine yatırımı maksimize edecektir. Yeni kredilendirme mekanizmaları, yani,
reformdan geçmiş CDM, ya da NMM için, on
yıllık CDM deneyiminden faydalanılabilir. En yeni
inisiyatifler, araçların başlangıcı öncesinde ve/veya
piyasaya çıkışlarında yoğun hazırlık faaliyetlerini
dâhil ederek bu konuyu çözümlemeye
çalışmaktadır. İyileştirmelere imkân verilmesi ve
çevresel dürüstlüğün, katılımcılar için yeterli
basitlik ve kararlılıkla sağlanması için, esnekliğin
dengelenmesine ihtiyaç vardır. Bu konu, CDM
yöntemi ve prosedürlerinin incelenmesi (bkz.
Bölüm 3.2.2), NMM tanımı (bkz. Bölüm 3.3) ve
PMR gibi UNFCCC müzakereleri dışındaki
inisiyatiflerin incelenmesinin bir parçası olarak
değerlendirilmektedir.
81
Kaynak: UNEP, Yenilenebilir Enerji Yatırımında Küresel Eğilimler 2013, 2013. 82
Şu Kaynakta vurgulandığı gibi: Kossoy, A., Ambrosi, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2010, 2010.
GELİRLERİN ZAMANLAMASI:
Karbon finansı çoğunluk CERlerin teslimine kadar
Çok az ön ödeme mevcut
Proje finansında ERPAlar Kabul edilmiyor
GELİRLERİN BOYUTUNA İLİŞKİN KESİNLİK:
CER fiyatlarında belirsizlik
Karbon gelirlerinin süresine dair belirsizlik
AŞAĞIDAKİ PROJELER TERCİH EDİLİR:
Sınırlı sayıda tesisde yoğunlaşmış yüksek emisyon azaltımı / CER hacimleri potansiyeli olanlar
Düşük sermaye yatırımı ve hızlı getiri (örneğin kısa inşaat süresi; HFC gibi)
CER dışında gelirler (örneğin yenilenebilir elektrik)
ERPAların müzakere edilebilmesi
AŞAĞIDAKİ ÜLKELER TERCİH EDİLİR:
Düşük maliyetli azaltımlar için büyük potansiyel / güçlü endüstriyel faaliyet
Tercih edilen yatırım ortamı
Kurumsal kapasite
Endüstriyel gaz azaltım projeler, yenilenebilir enerji projeleri
Çin, Brezilya ve Hindistan’da
Kayıtlı CDM projelerinin
> %61’i Düzenlenen CERlerin
> %67’si
48
Bölüm 4 /
Bölgesel, ulusal ve
ülke içi bölgesel emisyon
ticaret sistemleri ve
kredilendirme yaklaşımları
49
Bölüm 4 /
Bölgesel, ulusal ve
ülke içi emisyon ticaret sistemleri
ve kredilendirme yaklaşımları
4.1 BÖLGESEL, ULUSAL VE ÜLKE İÇİ
EMİSYON TİCARET SİSTEMLERİNE (ETS) VE KREDİLENDİRME
YAKLAŞIMLARINA GENEL BAKIŞ
Bölgesel, ulusal, ve ülke içi bölgesel emisyon
ticaret sistemleri ve kredilendirme yaklaşımları,
uluslararası karbon piyasasının sıkıntılı durumuna
rağmen belli bir hızda gelişmeye devam
etmektedir. Bu bölüm ilk olarak, başlıca
sistemlerin ana özelliklerini sunmaktadır (Şekil 12
ila Şekil 14 ve Tablo 4) ve sonra, geçtiğimiz yıl
içerisinde her birinde görülen kayda değer
gelişmelerin detaylarına girmektedir.83
Bazı planlar
için (AB ETS, Kaliforniya’nın Üst Sınır Emisyon
Ticareti Programı, RGGI, Québec, Avustralya ve
Çin), Ek II’deki ilgili detaylı güncelleme
dosyasında, ilave bilgiler sunulmaktadır.
» Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri
ve kredilendirme yaklaşımları, uluslararası karbon piyasasının
sıkıntılı durumuna rağmen belli bir hızda gelişmeye devam
etmektedir. «
83
Ocak 2013'ten Nisan 2014'e.
50
ORTAK BİR EMİSYON TiCARET SİSTEMİ MÜMKÜN MÜ? Mevcut, gelişmekte olan ve potansiyel emisyon ticaret sistemleri
Uygulanma Durumu Uygulanıyor (belirlenmiş kurallarla yürürlükte) Uygulama planlanıyor (Direktif mutabakat edildi, Başlangıç tarihi bildirildi, kurallar hazırlanıyor)
Düşünülüyor*** (hükümet, bir ETS’nin geliştirilmesi İçin kamuya sinyal vermiş)
Ulusal Ülke içi bölgesel
Denkleştirme Bağlantı Kurulması CDM ve JI kredileri Planlanan bağlantı
İki taraflı denkleştirme Bağlantı
Yurtiçi denkleştirme * WCI – Batı İklim İnisiyatifi. Katılan yetki bölgeleri, Not 1: Dairelerin boyutu, planların boyutunu
British Columbia, Kaliforniya, Manitoba, Ontario ve Québec temsil etmemektedir. ** RGGI – Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi Not 2: Alberta’da, emisyon yoğunluğuna dayalı bir *** Düşünülmekte olan planlar, süreçte farklı aşamalardadır. plan uygulanmaktadır.
Daha fazla detay için Bölüm 4.3.3’e bakınız. (Alberta Sera Gazı Azaltım Programı).
KAYNAK: Kossoy, Alexandre; Oppermann, Klaus; Platonova-Oquab, Alexandrina; Suphachalasai, Suphachol; Höhne, Niklas; Klein, Noémie; Gilbert, Alyssa; Lam, Long; Toop, Gemma; Wu, Qian; Hagemann, Markus; Casanova-Allende, Carlos; Li, Lina; Borkent, Bram; Warnecke, Carsten; Wong, Lindee. 2014. State and Trends of Carbon Pricing 2014 (Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri). Washington, DC: Dünya Bankası. © World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/18415 License: CC BY 3.0 IGO.
51
Şekil 12. Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsanan küresel emisyonların payı84
%10 %9
Québec CaT: 2015’te kapsamanın %30’dan %85’e artması
%8 Kaliforniya CaT: 2015’te kapsamanın %35’ten %85’e artması
AB ETS: 2013’te kapsamanın %40’tan %45’e artması %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 0
Kore ETS
Chongqing Pilot ETS
Hubei Pilot ETS
Kazakistan ETS
Guangdong Pilot ETS
Şanghay Pilot ETS
Tianjin Pilot ETS
Pekin Pilot ETS
Shenzhen Pilot ETS
Québec CaT
Avustralya CPM
Kaliforniya CaT
Kyoto ETS
Saitama ETS
Tokyo CaT
RGGI
Yeni Zelanda ETS
İsviçre ETS
Alberta SGER
AB ETS
84
Sadece bir ETS’nin getirilmesi veya kaldırılması gösterilmektedir. Emisyonlar, 2010’daki küresel emisyonların yüzdesi olarak gösterilmektedir.
Küresel, bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel SGE’lerdeki yıllık değişimler grafikte gösterilmemektedir.
Kü
rese
l e
mis
yo
nla
rda
ki p
ayla
r
52
Şekil 13. Bölgesel, ulusal, ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsam
AB ETS %45 Kore ETS %60 Avustralya CPM %60 Guangdong Pilot ETS %42 Kaliforniya CaT %35
RGGI %20 Hubei Pilot ETS %35 Kazakistan ETS %50
Şanghay Pilot ETS %50 Alberta SGER %50
Chongqing Pilot ETS %38 Tianjin Pilot ETS %60 Pekin Pilot ETS %50 Shenzhen Pilot ETS %38 Québec CaT %30
Yeni Zelanda ETS %50 İsviçreli ETS %10 Tokyo CaT %20
Saitama ETS %16 Kyoto ETS
Emisyonlar (MtCO2e) ETS ile kapsanan Endüstri İnşaat emisyonlar Ormancılık Atık Kapsanmayan emisyonlar Havacılık Tarım
Ulaştırma
Tahmini kapsamı Enerji Not 1: Semboller, kapsanan sektörleri temsil etmektedir. Mavi çubuklar, emisyonları temsil etmektedir. Turuncu çubuklar, toplam emisyonların
ne kadarının ETS ile kapsandığını göstermektedir. Bazı planlar, sorumlu tüzel kuruluşların tanımlanma yönteminden ötürü, şekilde gösterilenden daha fazla sektörü kapsıyor olabilir. Kyoto ETS ile kapsanan toplam emisyonlar gösterilmemiştir çünkü bunlar gönüllü ETS kategorisindedir.
53
Tablo 4. Bölgesel, ulusal, ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: tahsisat yaklaşımları
Yetki alanı Serbest tahsisat Alım tahsisleri Diğer mekanizmalar ve yorumlar
Kıy
asla
ma
Tari
hse
l
tah
sis
Açı
k
artı
rma
Sab
it
AB ETS
Sadece proses emisyonları için kazanılmış hakların korunumu (tahsislerin < %1’i) Geri kalanı kıyaslama
İsveç ETS
Sadece proses emisyonları için kazanılmış hakların korunumu. Geri kalanı kıyaslama
Kaliforniya CaT
Tahsislerin yeniden açık arttırmada
satılması gerekmektedir.
RGGI
Alberta SGER
Başka mekanizma: kredilendirme
(azaltımlar yapıldıktan sonra emisyon tahsislerinin kazanılması)
Québec CaT
KAZ ETS
Avustralya CPM
NZ ETS
Tokyo, Saitama ve Kyoto CaT
Başka mekanizma: kredilendirme
(azaltımlar yapıldıktan sonra emisyon tahsislerinin kazanılması)
Pekin Pilot ETS
Chongqing Pilot ETS Şu anda bilgi mevcut değildir.
Guangdong Pilot ETS
Hubei Pilot ETS
Şanghay Pilot ETS
Shenzhen Pilot ETS
Tianjin Pilot ETS
Kore ETS
Not: Bu tablo, tahsislerin her bir ETS içerisindeki dağılımını göstermektedir.
Bu rapor, emisyon ticaret sistemlerinden her
birini, bazı kilit başlıklarla ilişkileri açısından
incelemektedir: kapsam, tahsisat yaklaşımları,
rekabetçilik hususları, denkleştirme kullanımı,
fiyat dengeleme mekanizmaları, performans ve
etkililik, MRV ve kayıt, ve diğer planlarla bağlantı.
Tablo 5, 2013’te hangi başlıklar için gelişmelerin
olduğunu göstermektedir. Raporun takip eden
bölümleri, bu gelişme alanlarına odaklanmaktadır.
54
Tablo 5. Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: 2013’teki gelişim alanları
2013 yılındaki gelişim alanları
Kap
sam
Tah
sisa
t
yakl
aşım
ları
Re
kab
etç
ilik
hu
susl
arı
De
nkl
eşt
irm
e
kulla
nım
ı
Fiya
t d
en
gele
me
me
kan
izm
alar
ı
Pe
rfo
rman
s ve
veri
mlil
ik
MR
V v
e k
ayıt
Diğ
er
sist
em
lerl
e
bağ
lan
tı
AB ETS
İsviçre ETS Kaliforniya CaT RGGI
Alberta SGER
Québec CaT KAZ ETS
Avustralya CPM
NZ ETS
Japonya (çeşitli) Çin pilot sistemler
Kore ETS
Not: Turuncu noktalar, geçtiğimiz yıl içinde söz konusu alanda kayda değer bir gelişmenin gözlendiğini ifade etmektedir. Takip eden
bölümlerde sadece bu alanlar kapsanmaktadır. İlave temel bilgiler, 2013 raporu: Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması, Gelişmeler ve Beklentiler’den edinilebilir.
85
4.2 MEVCUT EMİSYON TİCARET
SİSTEMLERİ VE KREDİLENDİRME YAKLAŞIMLARI
4.2.1
Avrupa Birliği Emisyon Ticaret
Sistemi (AB ETS)
AB ETS, Avrupa’nın mecburi Üst Sınır Emisyon
Ticareti planıdır ve 2005’ten beri yürürlüktedir.
Planın III. Aşaması 2013’te başlamıştır. Bu yıl,
katılımcılar için birçok belirsizliğin bulunduğu ve
Depor için resmi bir onay dâhil olmak üzere
planın gelecekteki iş leyiş ine dair öneml i
kararların alındığı bir yıl olmuştur. Planın kapsamı
da, III. Aşamadan itibaren Hırvatistan ve yeni
sektörler ve yeni gazları içerecek şekilde
genişletilmiştir. 2013 yılında, AB ETS’de sabit
tesisler için yeni üst sınır 2.084 milyon tahsis olup
2012’de bu değer 1.977 milyon tahsis olarak
gerçekleşmiştir.86
Havacılık için “Saati Durdur”
tadili, Mart 2014’te Avrupa Parlamentosu
tarafından lehine alınan umumi oylama ve Nisan
2014’te Avrupa Konseyi tarafından onaylama
sonrasında, 2016’ya kadar uzatılmıştır. Bu, sadece
Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) içindeki uçuşların
kapsanacağı ve dolayısıyla, geçici 201 milyon
tahsisinden daha düşük bir havacılık üst sınırı
anlamına gelmektedir.87
85
Kaynak: Dünya Bankası, Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması 2013, Gelişmeler ve Beklentiler, Mayıs 2013. 86
Bir tahsis, bir metrik ton CO2e’ye eşittir. 87
210 milyon tahsis üst sınırı, EEA’da yer alan tüm ülkelere gidiş ve dönüş uçuşlarının dahil edileceğini varsaymaktadır. Kaynak: Avrupa
Komisyonu, Tahsisler ve Üst Sınırlar, en son erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/index_en.htm.
55
AB ETS’de 2013’teki kilit gelişmeler aşağıda
özetlenmiştir ve Ek II’de yer alan detaylı
güncelleme dosyasından ilave bilgiler edinilebilir.
Kapsam. III. Aşamanın başında Hırvatistan’ın
AB ETS’ye katılması.
AB ETS’nin “Saati durdur” tadilinin 1 Mayıs
2014’te yürürlüğe girecek şekilde uzatılması.
Tahsisat yaklaşımları. III. Aşamanın
başlangıcında tahsisat yaklaşımlarındaki
değişiklikler: tesisatlarda elektrik üretimi
için %100 açık arttırma,88
onların ısı üretimi ve
endüstriyel katılımcıları için kıyaslama yoluyla bir
miktar serbest tahsisler.
Rekabetçilik hususları. Doğrudan emisyonlar:
Karbon kaçağı riskini hafifletmek için ilave
serbest tahsise hak kazanmış olan sektörlerin
2015–2019 için listesi: 2014’te yenilenmesi
beklenmektedir. Mayıs 2014’te taslak bir liste
yayınlanmıştır.89
Dolaylı emisyonlar: Almanya, Birleşik Krallık,
Hollanda, İspanya ve Belçika’da (Flandra)
2013’ten devlet yardım telafisi.
Denkleştirmelerin kullanılması. Kyoto kredileri
için 2008–2020’ye yönelik tanınan hakların
yaklaşık dörtte üçü, AB ETS işletmecileri
tarafından kullanılmıştır.
Mevcut CER fiyatları ve CER–EUA yayılımı
düşünülürse, kalan sınırın çoğunun, önümüzdeki
birkaç yıl içerisinde kullanılması beklenmektedir.
III. Aşamada, kayıt yönetmeliklerinde yapılan bir
değişiklik sonrasında, Kyoto kredilerinin artık
tedavülden kaldırılmadan önce EUA için takas
edilmesi gerekmektedir.
Fiyat dengeleme mekanizması. Aylar süren
yeniden tekrarlamalar (reiteration) ve
belirsizlikler sonrasında, Depor teklifi Şubat
2014’te mevzuata dahil edilmiştir.
2013’te EUA fiyatlarında, Depor kararları ve
duyurularına yol açan evrimleşen beklentiler
baskın gelmiştir (bkz. Şekil 14).
Performans ve verimlilik. Artık miktar olarak
anılan miktara dair tartışmalar, bu yıl da devam
etmiştir. III. Aşamada kurulan NER300 fonu,
yenilikçi yenilenebilir enerji teknolojilerinde ve
karbon tutma ve depolama konularındaki demo
projelerini hedeflemiştir, Yeni Girenler
Rezervinden (NER) 300 milyon işaretli EUA’nın
açık arttırmasından elde edilen gelirleri
kullanmıştır. Bu EUA’lar için açık arttırma, Nisan
2014’te tamamlanmıştır.
MRV ve kayıtlar. İzleme & Raporlama
Yönetmeliği (MRR) ile Akreditasyon ve
Doğrulama Yönetmeliği (AVR) konusundaki yeni
mevzuat, 2013’te yürürlüğe girmiştir. Kayıt / sicil
yönetmelikleri, uluslararası kredilerin AB ETS’de
uyum için tedavülden kaldırılma yöntemini
değiştirmek üzere Mayıs 2013’te tadil edilmiştir
(yukarıdaki “Denkleştirmelerin Kullanılması”na
bakınız).
Diğer planlarla bağlantılar. İsviçre planı ile AB
ETS arasında bağlantı kurulması için müzakereler
devam etmektedir.
Avustralya CPM’si ile bağlantı kurmaya ilişkilen
gelişmeler, Avustralya planının geleceğine dair
belirsizliklerden ötürü hâlihazırda beklemeye
alınmıştır.
Geleceğe bakış. 2030’a kadar iklim ve enerjiye
dair Avrupa çerçevesi Ocak 2014’te
yayınlanmıştır. Önergeler arasında şunlar yer
almaktadır: Bütün olarak AB için 1990 düzeylerine
nazaran %40 SGE azaltım hedefi, AB ETS üst
sınırının yıllık doğrusal azaltımında artış, 2020 ve
sonrası için tüm emisyon azaltımlarına AB içinde
riayet edilmesi, IV. Aşama ve sonrası için AB ETS
altında piyasa kararlılık rezervinin getirilmesi.
88
Elektrik santrallerini modernleştirmek için bazı Doğu Avrupa üye devletlerine verilen bazı geçici serbest tahsisler hariç. 89
Kaynak: Avrupa Komisyonu – DG İklim Kanunu. Haber Başlığı: Komisyon, 2015-2019 için önerilen karbon kaçağı listesini sunmuştur. En son
erişim tarihi: 7 Mayıs 2014, http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014050501_en.htm.
56
Şekil 14. Depor teklif sürecindeki kilit gelişmelerle etiketlenmiş AB tahsis fiyatı gelişimi
AB Parlamentosu çevre komitesi AB Parlamentosu ve Konseyi Hızlandırılmış depor depor lehine oy kullandı depor desteğini onayladı mevzuata dahil edildi AB Parlamentosu tarafından depora karşı olumsuz oy
AB Parlamentosu tarafından depora karşı olumsuz oy AB Parlamentosu çevre komitesi, deporu AB Parlamentosu sanayi komitesi AB Parlamentosu çevre komitesi düzeltilmiş hızlandırmak için depora karşı oy verdi depor lehine oy verdi takibe başladı Ocak 13 Nisan 13 Temmuz 13 Ekim 13 Ocak 14 Nisan 14
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon
4.2.2
İsviçre Emisyon
Ticaret Planı
İsviçre Emisyon Ticaret Planı, 25 faaliyet
kategorisinden 55 şirketi kapsamaktadır. 2013’ten
bu yana plan, yüksek enerji kullanan sanayiler
için mecburi hale getirilmiştir (>20MW termal
girdi ve diğer özel eşik değerleri). Orta ölçekli
sanayiler, gönüllülük esasına dayalı olarak bu
plana katılmayı seçebilirler (>10MW).90
2013–
2020 aşamasında, ETS katılımcıları CO2
vergisinden muaf tutulacaktır. İsviçre ETS’nin
üzerine 2010 emisyonlarına kıyasla
yılsa %1,74’lük bir toplam azaltım patikası
uygulanmaktadır.
Tahsisat yaklaşımları. Mecburi aşama (2013-
2020) sırasında, AB ETS’ye benzer şekilde,
endüstri kıyaslarına dayalı olarak ücretsiz tahsisat.
Karbon kaçağı riski olan sektörlere Kıyas
değerinin %100’ü atanmaktadır. Diğer sanayi
sektörleri, ücretsiz tahsislerden doğrusal olarak
azalan bir pay almaktadır (2013’te ücretsiz
tahsisatın %80’i, 2020’de %30’a düşmektedir).
Elektrik sektörü için ücretsiz tahsisat yoktur.
Kıyaslanan tahsisat, genel emisyon üst sınırını
aşarsa, düzeltme faktörü uygulanmaktadır.
Tahsislerin %5’i, Yeni Girenler Rezervinde bir
kenara ayrılmaktadır.91
Diğer planlarla bağlantılar. AB ETS ile bağlantı
konusunda müzakereler, yavaş da olsa devam
etmektedir (bkz. Bölüm 4.2.1). Anlaşma, havacılık
ve sabit tesisleri kapsamalıdır.
90
Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Emisyon Ticaret Planına Katılım ve Son Kayıt Tarihleri, en son erişim tarihi: 22 Ocak 2014,
http://www.bafu.admin.ch/emissionshandel/05545/12432/index.html?lang=en. 91
Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Ücretsiz Piyasaya Sürülen Emisyon Tahsisleri (Kıyaslamalı Yaklaşım), en son erişim tarihi: 22 Ocak
2014, http://www.bafu.admin.ch/emissionshandel/05545/12434/index.html?lang=en.
Dec
sö
zleş
me
fiya
tı (
€)
57
4.2.3
Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti
Programı (ABD)
Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı,
2012 yılında başlamış ve 1 Ocak 2013’ten itibaren
ilk uyum dönemine girmiştir. Kaliforniya Hava
Kaynakları Kurulunun (ARB) İklim Değişikliği
Kapsama Alma Planı Güncellemesi, son beş yıl
boyunca oluşan gelişmeleri ve 2020’ye kadar
Genel Görünümü özetlemektedir. Program,
eyaletin iklim değişikliği planlarının merkezi bir
kısmını teşkil etmekte, hem emisyon azaltımlarını
teşvik etmekte hem de, diğer iklim değişikliğiyle
ilgili faaliyetler için açık arttırmalar yoluyla gelir
elde etmektedir.92
2013 yılına ait Kaliforniya Üst Sınır Emisyon
Ticareti Programındaki kilit gelişmeler aşağıda
özetlenmiştir ve Ek II’de yer alan detaylı
güncelleme dosyasından ilave bilgiler edinilebilir.
Tahsisat yaklaşımları. Yatırım planı, açık
arttırmadan elde edilen getirilerin kullanımı
konusunda Mayıs 2013’te93
onaylanmıştır.
Ağustos 2013’te Programda açık arttırma
kullanılmasıyla ilgili olarak yasal kararlar94
ARB’nin lehine karar vermiştir.
Rekabetçilik hususları. Karbon kaçağı
değerlendirmeleri sürmektedir.
ARB, çimento sektöründe sınır karbon
ayarlamalarını kullanmayı düşünmektedir,
Temmuz 2014’te detaylı bir önerge
beklenmektedir.95
Denkleştirmelerin kullanılması. İki yeni
protokol hazırlanmaktadır. Nisan 2014 itibariyle
yedi buçuk milyon üzeri uyum ve erken eylem
denkleştirmesi.96
Performans ve verimlilik. Birincil tahsis
piyasasında fiyatlar kararlıdır. Şekil 15, günümüze
dek Kaliforniya birincil piyasasındaki fiyatları
göstermektedir.97
Diğer planlarla bağlantılar. Ocak 2014’te
Québec ile resmi bağlantı başlangıcı.
Geleceğe bakış. Genel kapsamlı mevzuata dair
önerilen tadiller arasında tahsisat kuralları, piyasa
program uygulaması ve denkleştirme programı
uygulaması yer almaktadır.98
Devam eden işbirlikçi inisiyatifler arasında İklim
ve Enerjiye dair Pasifik Kıyıları Eylem Planı ve
Çin ile bir Anlaşma Muhtırası yer almaktadır.99
Şekil 15. Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programındaki birincil piyasada açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri100
Kas 12 Şub 13 May 13 Ağu 13 Kas 13 Şub 14
2013-4 model hacim 2015-7 model hacim
2013-4 model fiyatlar 2015-7 model fiyatlar
92
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, İklim Değişikliği Kapsama Alma Planı İlk Güncellemesi, 1 Ekim 2013. 93
Kaynak:Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Üst Sınır Emisyon Ticareti Açık Arttırma Getirileri Yatırım Planı: 2013–14 ila 2015–16 Mali Yılları,
14 Mayıs 2013. 94
Kaynak: Kaliforniya Üst Mahkemesi, Sacremento Vilayeti, Sunulan Konulara İlişkin Ortak Karar. Dava No: 34-2012-80001313 ve İlgili Dava
No: 34-2013-80001464, 28 Ağustos 2013. 95
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı: Çimento Sektörü için Potansiyel Sınır Karbon
Ayarlaması, 5 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/020514/border-carbon-adjustment.pdf. 96
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya’nın Uyum Denkleştirme Programı, 19 Şubat 2014. 97
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu Üç Aylık Açık Arttırma 6 Şubat 2014, Özet Sonuçlar Raporu,
24 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/february-2014/results.pdf. 98
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı için Önerilen Değişiklikler Duyurusu ve Özeti, en
son erişim tarihi: 25 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/071813/ctnotice0713.pdf. 99
Kaynak: Pasifik Kıyısı İşbirliği, en son erişim tarihi: 28 Mart 2014, http://www.pacificcoastcollaborative.org/Pages/Welcome.aspx. 100
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Açık Arttırma Bilgileri, en son erişim tarihi: 21 Mart 2014,
http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/auction.htm.
Tica
ret
hac
mi (
MtC
O2e
)
Fiya
t (A
BD
$)
58
4.2.4
Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi
(RGGI)
RGGI, ABD’nin dokuz Kuzeydoğu ve Orta
Atlantik eyaletindeki elektrik santrallerinden
gelen CO2 emisyonlarını kapsayan piyasaya dayalı
bir SGE azaltım programıdır. Ocak 2014’te,
Eyalet CO2 Bütçe Ticaret Programlarındaki
revizyonları tamamladıktan sonra, RGGI üst sınırı
azaltılmıştır. Yeni 2014 üst sınırı sadece 91
milyon ton CO2 olup, bir önceki üst sınıra
göre %45’lik bir azaltımı temsil etmektedir.101
RGGI üst sınırı, 2015’ten 2020’ye kadar her
yıl %2,5 daha düşürülecektir.
RGGI’de 2013’teki kilit gelişmeler aşağıda
özetlenmiştir.
Kapsam. 2013’te kapsam değişikliği olmamıştır,
ancak New Jersey’de bazı paydaşlar, eyaletin
yeniden RGGI’ye katılması için baskılarını
sürdürmektedir.
Performans ve verimlilik. 2013’ün üçüncü
çeyreğinde birincil ve ikincil piyasa fiyatları 3
ABD$ ile birbirine yakın olmuştur (bkz. Şekil
16).102
RGGI’nin maliyet çevreleme rezervi
(CCR) ilk olarak Mart 2014’te tetiklenmiştir.103
Geleceğe bakış. RGGI eyaletler, Temiz Hava
Kanununa dair yorumlarını USEPA’ya
bildirmişler, eski aktörlerin ödüllendirilmesi ve
karbon kirliliği hakkındaki kurallara nasıl
uyacakları konusunda eyaletlere esneklik
getirilmesi, diğer mekanizmaların yanı sıra
piyasaya dayalı bir yaklaşımın kullanma
seçeneğinin sunulması gerektiğini
vurgulamışlardır.104
4.2.5
Alberta Sera Gazı Azaltım Programı
(Kanada)
1 Temmuz 2007’den beri Alberta’da yılda 0,1
MtCO2e’nin üzerinde emisyon salan tesislerin,
Belirlenen Gaz Emisyon Üreticileri Yönetmeliği
(SGER) uyarınca emisyon yoğunluklarını (yani
üretim birimi başına emisyon), 2003–2005’teki
ortalama emisyon yoğunluğuna nazaran %12
oranında azaltması gerekmektedir.105
2012’de 120
MtCO2e, SGER’in Sera Gazı Azaltım Programı
kapsamında yer almıştır ve bu yaklaşık olarak
Alberta’daki toplam SGE’lerin %50’sine denk
düşmektedir.106
Yeni tesisler, işletmelerinin
dördüncü yılından başlayarak %2’lik bir azaltım
hedefini tutturmalıdır ve bu oran, her yıl %2
artarak %12’ye ulaşmaktadır.107
Şekil 16. RGGI’de açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve ticaret hacimleri108
Ticaret hacmi (mevcut dönem) Fiyat (mevcut dönem) Ticaret hacmi (gelecek dönem)
Fiyat (gelecek dönem) Eyl08 Mar09 Eyl09 Mar10 Eyl10 Mar11 Eyl11 Mar12 Eyl12 Mar13 Eyl13 Mar14
101
Kaynak: Regional Greenhouse Gas Initiative, Inc., RGGI Eyaletleri Elektrik Santrallerinden Çıkan Sera Gazı Emisyonlarında Önemli
Kesintiler Yapmaktadır, 13 Ocak 2014, http://www.rggi.org/docs/PressReleases/PR011314_AuctionNotice23.pdf. 102
Kaynak: Potomac Economics, RGGI CO2 Tahsisleri için İkincil Piyasa Raporu: 2013 Dördüncü Çeyreği, Şubat 2014. 103
Kaynak: RGGI Inc., Açık Arttırma Sonuçları, http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results/auction-23, son erişim: 25 Nisan 2014. 104
Kaynak: Esty, D.C. ve ark., Yönetici McCarthy’e Mektup, 2 Aralık 2013,
http://www.rggi.org/docs/RGGI_States_111d_Letter_Comments.pdf. 105
Bu yoğunluk azaltımı, her uyum dönemi için geçerlidir ve kademelideğişim etkisi olmadan, referans değer yoğunluğunun %12’sinde sabit
kalır. Yeni kabul edilen tesisler için gerek görülen yüzde azaltım farklıdır. 106
Kaynak: Alberta Hükümeti, Belirlenen Gaz Emisyon Üreticileri Yönetmeliği Yıllık Özeti: 2009, 29 Şubat 2012; Alberta Çevre ve
Sürdürülebilir Kaynak Gelişimi, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014. 107
Kaynak: Alberta Hükümeti, Belirlenen Gaz Referans Değer Emisyon Yoğunluğu Uygulamalarının Tamamlanmasına Yönelik Teknik
Rehber, Versiyon 4.0, Temmuz 2012. 108
Kaynak: Potomac Economics, RGGI CO2 Tahsisleri için İkincil Piyasa Raporu: 2013 Üçüncü Çeyreği, Kasım 2013; Regional Greenhouse
Gas Initiative, Inc., Açık Arttırma Sonuçları, son erişim tarihi: 21 Mart 2014, http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results.
Tica
ret
hac
mi (
MtC
O2e
)
59
Kapsam, Denkleştirmelerin kullanılması, Ödül
dengeleme mekanizması. Tesisler
yükümlülüklerini ya SGE performansını
iyileştirerek ya da aşağıdaki üç seçenekten biriyle
emisyonlarını denkleştirerek sağlayabilirler:
–– Hükümet Emisyon Performans Kredilerine
(EPC) teslim ederek: bu, %12 emisyon
yoğunluk azaltımının üzerine çıkarak
kazanılabilir. EPC’ler ya gelecekteki uyum
için bankada saklanabilir ya da diğer tesislere
satılabilir.109
–– Alberta hükümeti tarafından onaylanan
protokolleri kullanarak Alberta’da yaratılan
Hükümet Denkleştirme Kredilerine teslim
ederek.110
Günümüzde 34 protokol
onaylanmıştır ve birçoğu da gelişim
aşamasındadır.
–– Mecburi hedefin üzerinde 15 KAN$/tCO2e (14
ABD$/tCO2e) tutarında İklim Değişikliği ve
Emisyon Yönetimi Fonuna katkı yaparak.111
Fona ne kadar katkı yapılabileceğine dair bir
sınır olmadığından bu, EPC’ler ve
denkleştirmeler için fiyat tavanı görevini
görür. Fon, başlangıçtan bu yana 398 milyon
KAN$ (374 milyon ABD$) toplamıştır ve
bu, iklim dostu teknolojiler ve projelerin
finansmanında kullanılmaktadır.
Geleceğe bakış. Alberta, Eylül 2014’te sona
erecek olan İklim Değişikliği Stratejisi ve SGER’i
yenileme sürecindedir. Mevcut Sera Gazı Azaltım
Programının detaylarının değişebileceğine dair
bazı spekülasyonlar söz konusudur.
4.2.6
Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti
Sistemi (Kanada)
Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi, Ocak
2013’te hizmete girmiş ve Québec’in iklim
değişikliği politikası açısından merkezi olmaya
devam etmektedir. Sistem, hem emisyon azaltımı
sağlamak açısından hem de sistemin diğer
bölümlerini finanse etmek için bir gelir kaynağı
olarak eyaletin 2013–2020 İklim Değişikliği
Eylem Planının kilit bir unsuru olarak
tanımlanmaktadır.112
Québec Sisteminde 2013’teki kilit gelişmeler
aşağıda özetlenmiştir ve Ek II’de yer alan detaylı
güncelleme dosyasından ilave bilgiler edinilebilir.
Performans ve verimlilik. Sistemdeki birinci açık
arttırma sonuçlarına dair bilgiler Şekil 17’de yer
almaktadır.
Diğer planlarla bağlantılar. Québec ve
Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti
programları resmi olarak 1 Ocak 2014’te birbirine
bağlanmıştır.113
Şekil 17. Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sisteminde açık arttırmaya çıkartılan tahsislerin fiyatı ve açık arttırma hacimleri114
Aralık 13 Mart 14 2013-4 model 2016-7 model Fiyat tahsisler tahsisler
4.2.7
Kazakistan Emisyon
Ticaret Sistemi
Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi (KAZ ETS),
CO2 emisyonlarını kapsayan mecburi bir plan
olarak 2013’te bir pilot aşamayla başlamıştır.
Sistemin içerik, emisyon kapsamı ve üst sınır
belirlemesi gibi temel teknik nitelikleri
belirlenmiştir. Ancak aslen, tesis düzeyinde kesin
doğrulanmış emisyon verilerinin toplanmasıyla
ilgili olarak çözülmesi gereken bazı sorunlar hâlâ
mevcuttur.115
109
Kaynak: Alberta Hükümeti, Sera Gazı Azaltım Programı, son erişim tarihi: 31 Ocak 2014, http://environment.alberta.ca/01838.html. 110
Kaynak: Alberta Hükümeti, Denkleştirme Kredi Sistem Protokolleri, erişim tarihi: 31 Ocak 2014, http://environment.alberta.ca/02275.html. 111
Kaynak: Alberta Hükümeti, İklim Değişikliği ve Emisyon Yönetimi Vakfı, erişim tarihi: 31 Ocak 2014,
http://environment.alberta.ca/02486.html. 112
Kaynak: Québec Hükümeti, 2013–2020 İklim Değişikliği Eylem Planı 1. Aşama, 2012. 113
Kaynak: Québec Hükümeti, Gazette Officielle Du Québec, Cilt 145, No 49, 4 Aralık 2013. 114
Kaynak: Québec Hükümeti, Québec Sera Gazı Emisyon Birimlerinin 3 Aralık 2013’teki Açık Arttırması, Özet Rapor Sonuçları, 2013;
Québec Hükümeti, Québec Sera Gazı Emisyon Birimlerinin 4 Mart 2014’teki Açık Arttırması, Özet Rapor Sonuçları, 2014. 115
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Mevcut Emisyon Ticaret Sistemleri – Karşılaştırmalı Analiz, PETER Projesi için
hazırlanmıştır, Şubat 2013.
Tica
ret
hac
mi (
MtC
O2e
)
Fiya
t (K
AN
$)
60
Kapsam. 2013’te CO2 emisyonlarını kapsamaktadır,
sadece metan (CH4) ve N2O izlenmektedir. CH4
denkleştirme projelerine dâhil edilmiştir.116
Uyum
noktası, detaylı tesis düzeyinde verilerin olmaması
nedeniyle işletmeci düzeyine yerleştirilmiştir: 166
işletmeci 20.000 tCO2e/y’nin üzerine emisyon
üretmektedir.117
Enerji, madencilik ve metalürji,
kimyasallar, çimento ve elektrik sektörü dâhildir.118
İlk başta mevzuat, tarım ve ulaştırmayı da
içermesine rağmen artık pek muhtemel
gözükmemektedir.
Tahsisat yaklaşımları. İlk üç yıl için (2013-2015)
tarihsel emisyonların tarihsel tahsisine dayalı
ücretsiz tahsisat. 2013 için referans değer: 2010’dan
alınan doğrulanmamış emisyonlar. 2014 ve 2015
için: sırasıyla 2011 ve 2012’den alınan doğrulanmış
emisyonlar. 2014 için tahsisat, referans değer ile
aynıdır ve 2015 için %1,5 azaltılır.119
Pilot aşaması
sırasında derlenen doğrulanmış emisyon verilerine
dayalı açık arttırma ve kıyaslamalar, 2016 ve
sonrasında kullanılabilir.120
, 121
Denkleştirmelerin kullanılması. Projelerin yurtiçi
denkleştirmesi için tercih edilen sektörler:
madencilik ve metalürji; tarım; konut ve halk
hizmetleri; ormancılık; arazi bozulmasının
önlenmesi; yenilenebilirler; belediye atığının
işlenmesi; ulaştırma ve enerji verimliliğine sahip
inşaat. Diğer sektörlerden kredi kullanımına getirilen
resmi bir sınırlama bulunmamaktadır.122
Uluslararası kredilerin (CER, ERU) kullanımı teorik
olarak mümkündür fakat kaydın Uluslararası İşletme
Kütüğüne (ITL) bağlanmasını gerektirir.123
KAZ
ETS için net bir fiyat sinyali yoktur, bu yüzden de,
uluslararası krediler için talebin değerlendirilmesi
mümkün değildir.
Fiyat dengeleme mekanizması. Fiyat koridoru,
borsayla yönetilmekte, tam fiyat düzeylerinin
belirlenmesi gerekmektedir. Rezerv hem tahsisleri
hem de bunları satın almaya yönelik parayı
içermektedir.
Performans ve verimlilik. KAZ ETS’nin birinci
aşamasında veri sıkıntıları bulunmaktaydı. Tahsisat
planı detayları dâhil olmak üzere mevzuat paketinde
değişiklikler öngörülmektedir. Onaylı SGE raporu
sunacak şirketler için ilk uyum noktası olarak Mayıs
tarihi yürürlüğe konmuştur. İkinci uyum noktası,
tahsislerin tedavülden kaldırılması; veri ve kayıt
sorunları nedeniyle yürürlüğe konamamıştır. Tam
yürürlüğe girme dönemi 2014-2015 olarak
planlanmaktadır.
MRV ve kayıtlar. Kazakistan sicili oluşturulmuştur
fakat bazı güvenlik iyileştirmelerine ihtiyaç
duymaktadır ve mevcut çalışmaların temelinde bu
vardır. Tahsisler sadece borsa üzerinden alınıp
satılabilmektedir. MRV sistemi, güncellenmekte olup
buna mevzuat, raporlama formatları, detaylı
metodoloji şablonlarının ve izleme planlarının
sunulması, ve doğrulayıcılar için daha net
gereksinimler dahildir.124
Diğer planlarla bağlantılar. Resmi bir çalışma
bulunmamaktadır ancak gelecekte bağlantı
beklenmektedir. KAZ ETS büyük ölçüde MRV ve
tahsisat kurallarını AB ETS’ninkilerle hizalamıştır.
Geleceğe bakış. Kazakistan hükümeti, diğer teknik
detaylı hususlarına yanı sıra, ulusal mevzuatta
değişiklikler yapmayı planlamakta, gelecekteki
tahsisat planları için sektörel kıyas noktaları
geliştirme potansiyelini ve daha fazla doğrulayıcı için
gereklilik olup olmadığını araştırmaktadır. KAZ
ETS’de çok çeşitli donörler faaliyetleri finanse
etmektedir.125
126
127
116
Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi, 23 Ekim 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan_Update_October%202013.pdf. 117
Kaynak: Kazakistan Hükümeti, 2014–2015 için Ulusal Tahsisat Planı. Kazakistan Hükümetinin 1536 sayılı Kararnamesi, 31 Aralık 2013,
http://www.eco.gov.kz/files/pprk-20-01-2014-1-rus.htm. 118
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Mevcut Emisyon Ticaret Sistemleri – Karşılaştırmalı Analiz, PETER Projesi için
Hazırlanmıştır, Şubat 2013. 119
Kaynak: Kazakistan Hükümeti, 2014–2015 için Ulusal Tahsisat Planı. Kazakistan Hükümetinin 1536 sayılı Kararnamesi, 31 Aralık 2013,
http://www.eco.gov.kz/files/pprk-20-01-2014-1-rus.htm. 120
Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi,23 Ekim 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan_Update_October%202013.pdf. 121
Kaynak: Sergazina, G., Tanayev, E. ve Baigunakova, D., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi, 27 Mayıs 2013,
https://www.thepmr.org/system/files/documents/PA6_Info_Sharing_Kazakhstan_May_22.pdf. 122
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Mevcut Emisyon Ticaret Sistemleri – Karşılaştırmalı Analiz, PETER Projesi için
hazırlanmıştır, Şubat 2013. 123
Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi 23 Ekim 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan_Update_October%202013.pdf. 124
Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi, 23 Ekim 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan_Update_October%202013.pdf. 125
Kaynak: PETER Projesi, PETER EBRD Bölgesinde Emisyon Ticareti için Hazırlık, erişim tarihi: 18 Şubat 2014,
http://www.ebrdpeter.info/EngNews.html. 126
Kaynak: Sergazina, G. ve Khakimzhanova, B., Kazakistan’ın Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi, 23 Ekim 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan_Update_October%202013.pdf. 127
Kaynak: Vassilyev, S., Kazakistan’ın PMR Hedefli Teknik Destek için Önergesi, 4 Mart 2014,
https://www.thepmr.org/system/files/documents/Kazakhstan%27s%20Proposal%20for%20Targeted%20Technical%20Support_0.pdf.
62
4.2.8
Avustralya Karbon Fiyatlandırma
Mekanizması (CPM)
Avustralya Karbon Fiyatlandırma Mekanizması
(CPM), Temmuz 2012’de hizmete girmiştir. İki
adımı bulunmaktadır: 2012’den 2015’e kadar
sabit fiyat dönemi ve 2015’te başlaması planlanan
esnek fiyat dönemi. 2013’te Avustralya
hükümetinin değişmesi, bu politikalar üzerinde
önemli etki yapmıştır ve CPM’nin durumu
belirsizdir. Mevcut idare, CPM’yi yürürlükten
kaldırıp Doğrudan Eylem Planını hayata
geçirmeyi önermektedir.128
Yenilenebilir Enerji
Hedefi ile birlikte Doğrudan Eylem Planının,
2020 yılında 2000 emisyonlarının %5 altındaki
mevcut minimum emisyon azaltım hedefini
tutturmak konusunda Avustralya’ya destek olması
amaçlanmaktadır.129
CPM’nin temel unsurları, eğer planlandığı gibi
devam ettirilirse, aşağıda yer almaktadır ve
Avustralya’daki muhtemel değişikliklere dair
daha fazla detay, Ek II’de yer alan detaylı
güncelleme dosyasında yer almaktadır.
Kapsam. 2012–2013 yılında CPM, 348 üzeri
kuruluş için en az 285 MtCO2e’yi kapsamıştır.
İklim Değişikliği Kurumu, Avustralya’nın 2020
hedefinin, 2000 emisyonlarına nazaran %5’ten
asgari %15 altına düşürülmesi şeklinde
değiştirilmesi tavsiyesinde bulunmuş ve buna
istinaden yeni CPM üst sınırları teklif etmiştir.
Rekabetçilik hususları. Piyasaya sürülen ilk 104
milyon birim, rekabetçilik telafisiyle bağlantılı
olarak piyasaya sürülmüştür;130
ikinci yıl için
şimdiye dek 84 milyon birim piyasaya
sürülmüştür.131
Denkleştirmelerin kullanılması. İlk yıl için 281
milyon karbon birimi ve 2,6 milyon Avustralya
Karbon Kredi Birimi (ACCU) tedavülden
kaldırılmıştır. Sabit fiyat döneminde uluslararası
krediler uyum için seçilemezler.
Performans ve verimlilik. Sektörlerden gelen
CPM tarafından kapsanan SGE’ler, çoğunlukla
elektrik üretim sektöründeki azalmalar nedeniyle
ilk yılda %1,5 gerilemiştir.
Diğer planlarla bağlantılar. CPM’nin geleceği
belirsiz olduğundan, AB ETS bağlantı konusu
askıya alınmıştır.
Geleceğe bakış. Doğrudan Eylem Planının
merkezi unsuru, Emisyon Azaltım Fonudur.132
Hükümet, açık eksiltmelerle düşük maliyetli
emisyon azaltımları için mali teşvikler
vermektedir. Fon, 2,55 milyar A$ (2,3 milyar
ABD$) başlangıç ile 1 Temmuz 2014’ten 202’ye
kadar çalışacak şekilde düzenlenmiştir.133
Emisyon
Azaltım Fonu altında firmalar, tarihsel BAU
emisyonlarına eşit oranda emisyonlarını
azaltmaları yönünde teşvik edilecektir. Bir
‘koruma’ mekanizması, firmaları referans değer
emisyonlarının altında kalmaları için teşvik
edecektir. Yakın tarihli Beyaz Rapor, yaklaşıma
dair daha fazla detay sunmaktadır.134
4.2.9
Yeni Zelanda Emisyon
Ticaret Planı (NZ ETS)
Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi (NZ ETS),
2008’de başlamış olup 2009 ve 2012’de mevzuat
düzeltmeleri yapılmıştır. Sistem zorunludur ve bazı
gönüllü tercihleri içermektedir. Tahsislere Yeni
Zelanda Birimi (NZU) adı verilmektedir.
Kapsam Tarımdan kaynaklı biyolojik
emisyonların uyum yükümlülüğü süresiz olarak
ertelenmiştir.135
128
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Karbon Fiyatlandırma Mekanizması, erişim tarihi: 21 Ocak, 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Pages/default.aspx. 129
Koşullu %5-25’lik bir hedef aralığı durmaktadır. 130
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, 2012-13 Mali Yılında Piyasaya Sürülen Birimler, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/units-issued-in-2012-13.aspx. 131
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Ücretsiz Karbon Birimlerinin Piyasaya Sürümü, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/default.aspx. 132
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/emissions-reduction-fund. 133
Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Beyaz Raporu, Nisan 2014. 134
Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Beyaz Raporu, Nisan 2014. 135
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemindeki (NZ ETS) Mevzuat Değişiklikleri, erişim tarihi: 20
Ocak 2014, http://www.climatechange.govt.nz/emissions-trading-scheme/ets-amendments/index.html.
63
Tahsisat yaklaşımları. Mevcut geçici önlemler
uzatılmıştır, yani ormancılık dışı sektörlerde iki
ton CO2 başına bir emisyon biriminin tedavülden
kaldırılması ve hükümete NZ$25/tCO2e
(US$21/tCO2e) ödeyerek yükümlülükleri
karşılamak için sabit fiyat seçeneği getirilmiştir.
1990 öncesi orman arazi sahipleri için ücretsiz
tahsis provizyonları tamamlanmıştır. 1990 öncesi
ormancılık için denkleştirme provizyonu, diğer
arazi kullanım kalanlarına dönüştürülmüştür.
Toplam üst sınır içerisinde açık arttırma ile
hükümet NZU’ların arzını arttırabilmiştir.
Denkleştirmelerin kullanılması Hâlihazırda NZ
ETS’de uyum için uluslararası krediler üzerinde
kullanılabilecek nicel bir sınır bulunmamaktadır.
Yeni Zelanda tüzelliklerinin KP2 kredisi üreten
yeni CDM projelerine katılmalarını engelleyen bir
dondurma süreci yürürlüktedir.135
KP1’den gelen uluslararası krediler uyum için 31
Mayıs 2015’e kadar kullanılabilir.136
Bu tarihten
sonra katılımcıların NZU’ları tedavülden
kaldırmaları veya Yeni Zelanda kökenli AAU’ları
uyum için KP1’den bankaya yatırmaları
gerekmektedir. 1990 öncesi orman sahiplerinin
de, Yeni Zelanda’da başka bir yerde doğrudan
emisyon eşdeğeri bir ormanı dikerek denkleştirme
yapma seçeneği bulunmaktadır. UNFCCC
tarafından uluslararası nakil işlemi getirildiğinde,
NZ-AAU’ların dışında, kamu harici hesaplardaki
tüm uluslararası krediler iptal edilecektir.137
Performans ve verimlilik. NZ ETS, KP1
taahhüdüne erişmek suretiyle Yeni Zelanda’da
merkezi bir rol oynamaktadır. 2012’de uyum için
27 milyon birim tedavülden kaldırılmıştır; %95
uluslararası birimi etmektedir.138
NZU fiyatları
2012’de, uluslararası kredilerin yaygın fiyatını
takip ederek, NZ$8’den NZ$2,5’a gerilemiştir
(US$6,5’tan US$2’a). Hiçbir katılımcı, emisyon
birimi başına NZ $25 (US$ 21) sabit fiyat
seçeneğini kullanmamıştır. Bu uluslararası
krediler ile birlikte NZ ETS’nin ağaç kesimi
üzerinde caydırıcı etkisini kaybetmesinin
neticesinde, Nisan 2014’te KP1 uyumu için net 90
milyon birim artığı oluşmuştur, hükümet
tarafından da asgari alım gerçekleşmiştir.139
Ocak 2014’te bir NZU’nun fiyatı, bir yıl önceki
NZ$2’den (US$1,5) 140
NZ$3,50 (US$3) civarına
artış göstermiştir.141
2015’ten sonra KP1
kredilerinin artık piyasaya sunulmayacak oluşu ve
Yeni Zelanda’nın KP2 altında herhangi bir hedef
belirlememesine bağlı olarak KP2 kredilerine
erişimin kısıtlanması sonucu NZU için talebin
artması beklenmektedir.
Geleceğe bakış. Ağustos 2013’te hükümet,
2009’da bildirdikleri 2020 itibariyle 1990
değerlerinin %10-20 altında koşullu hedeflerine ek
olarak, 2020’de 1990 düzeylerinin %5 altında
koşulsuz emisyon azaltım hedefi belirlemiştir.142
NZ ETS’nin 2015 yılından gözden geçirilmesi
beklenmektedir.
4.2.10
Japonya (çeşitli planlar)
Varşova’daki COP 19 sırasında Japonya, 1990’a
göre %3,1’lik bir artışa tekabül edecek şekilde,
2020 emisyon azaltım hedeflerini 2005 mali yıl
düzeylerinin %3,8 altına çekeceğini
duyurmuştur.143
Buna ilişkin temel gösterilen
neden, 2011’deki Fukushima kazası sonrasında
Japonya’da nükleer enerjinin kapatılmış olmasıdır.
Japonya, enerji politikasını gözden geçirdikten
sonra bu yaklaşım revize edilebilir.144
Ortak
Kredilendirme Mekanizması (JCM) altında
üretilen denkleştirmeler ve orman korunumu dâhil
olmak üzere bu hedefe yurtiçi azaltım ile
ulaşılması düşünülmektedir.
Hedefin revize edilmesine rağmen Japonya, hem
ülke içi bölgesel hem de uluslararası düzeyde çok
çeşitli türde ticaret ve kredilendirme planı ile
deneylerine devam etmektedir (bkz. Tablo 6).
136
Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti, Kyoto Protokolü Emisyon Birimlerine Dair Kararlar, erişim tarihi: 20 Ocak 2014,
http://www.beehive.govt.nz/release/decisions-kyoto-protokol-emission-units. 137
Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti, 2015 sonrasına Aktarmalar ve Kyoto Piyasalarına Erişim Hakkında Duyuru, erişim tarihi: 20 Ocak 2014,
http://www.eur.govt.nz/how-to/guides-hmtl/guides-pdf/Post%202015%20announcement%20factsheet.pdf. 138
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, ETS 2012 – Gerçekler ve Rakamlar, Eylül 2013. 139
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda’nın Kyoto Protokolü altındaki Net Konumu, erişim tarihi: 2 Mayıs 2014,
http://www.mfe.govt.nz/issues/climate/greenhouse-gas-emissions/net-position/index.html. 140
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasa Avustralya-Yeni Zelanda Cilt 6 Sayı 8, 16 Ağustos 2013. 141
Kaynak: Karbon Eşleştirmesi, Karbon Eşleştirmesi, erişim tarihi: 20 Ocak 2014, http://www.carbonmatch.co.nz/. 142
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması, erişim tarihi: 20 Ocak 2014,
http://www.mfe.govt.nz/issues/climate/policies-initiatives/. 143
Kaynak: Ecofys, İklim Analitikleri ve Potsdam İklim Etki Araştırması Enstitüsü, Japonya: Önde Gidenden Geride Kalana, 15 Kasım 2013,
http://climateactiontracker.org/assets/publications/briefing_papers/CAT_Policy_brief_Japan-Nov15-2011.pdf. 144
Kaynak: Ishihara, N., Japonya Çevre Bakanı Nobuteru Ishihara’dan Açıklama, COP19/CMP9, erişim tarihi: 22 Ocak 2014,
http://unfccc.int/files/meetings/Warsaw_nov_2013/statements/application/pdf/cop19_hls_Japan.pdf.
64
Tablo 6. Japonya’daki karbon fiyatlandırma araçları
Düzey Araç Türü Adı Ülke içi bölgesel (Tokyo) ETS Tokyo Emisyon Üst Sınırı ve Ticaret Programı
Ülke içi bölgesel (Saitama) ETS Saitama’daki Hedef Belirleme Emisyon Ticaret Programı
Ülke içi bölgesel (Kyoto) Gönüllü ETS Kyoto ETS
Ülke içi bölgesel (çeşitli bölgeler)
Denkleştirme planları Çeşitli denkleştirme planları
Ulusal (düşünülme aşamasındadır)145
ETS Düşünülme aşamasındadır
Ulusal (2012’de sona ermiştir) Gönüllü ETS Japon Gönüllü Emisyon Ticaret Planı (JVETS)
Ulusal Gönüllü kredilendirme J-Kredi Planı (eski adıyla Japonya Yurtiçi Kredi Planı (J-CDM) ve Denkleştirme Kredisi (J-VER) Planı)
Ulusal (2013’te sona ermiştir) Denkleştirmeyle gönüllü anlaşma Keidanren Gönüllü Eylem Planı
Ulusal Denkleştirmeyle gönüllü anlaşma Keidarnen’in Düşük Karbon Toplumuna Bağlılığı
Ulusal Karbon vergisi İklim Değişikliği Azaltım Vergisi
Uluslararası Gönüllü kredilendirme Ortak kredilendirme mekanizması (JCM)
Ülke içi bölgesel düzeyler (Tokyo, Saitama ve
Kyoto). Bu planlar, Japonya’daki karbon
fiyatlandırmasında küçük fakat önemli bir rol
oynamaya devam etmekte ve Japonya’daki toplam
SGE’lerin %8’ini kapsamaktadır.146
Tüm planlar aynı şekilde işlemektedir: belli bir yıl
için emisyon azaltım hedeflerini aşmış olan
tesisler fazla olan azaltımları ya takip eden yıllar
için kullanabilirler ya da diğer tesislere satılmak
üzere fazla azaltım kredisi olarak piyasaya
sürülebilirler.147
Tokyo ve Saitama planları
mecburidir ve Kyoto, bağlayıcı hedefleri olmayıp
gönüllü olandır. Üç planın ilk uyum dönemi, 2014
mali yılının sonuna kadardır.
Kasım 2013’te Tokyo planındaki fiyat ¥8,000-
10,000/tCO2e (76-95 ABD$/tCO2e) olarak tahmin
edilmektedir.148
2012’de sadece altı, 2013’te ise 11
ticari işlem yapılmıştır.149
Dünyanın geri kalanına
kıyasla nispi olarak yüksek olan fiyat, ikinci uyum
dönemine kadar fazla azaltım kredilerini satma
konusundaki tereddüde atfedilebilir.150
İkinci uyum
döneminde, birinci uyum döneminden kredilerin
Saitama ve Tokyo planları arasındaki takası
mümkün olacaktır.
145
Çevre Bakanlığı, ulusal bir ETS getirmenin zorluklarını araştırmaktadır fakat Mart 2012’den bu yana, bu konudaki ilerlemeye dair bir
açıklama yapılmamıştır. Kaynak: Çevre Bakanlığı, Japonya Hükümeti, Yurtiçi Emisyon Ticaret Planı (Üst Sınır Emisyon Ticareti), erişim tarihi: 12 Mart 2014, https://www.env.go.jp/earth/ondanka/det/capandtrade.html. 146
Kendi hesaplamalarımız. Kaynak: Tokyo Büyükşehir Çevre Bürosu, Tokyo’daki Sera Gazı Emisyonları, erişim tarihi: 30 Ocak 2014,
http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/other/emissions_tokyo.html ; Saitama Bölgesi, Saitama Bölgesindeki Sera Gazı Emisyonlarının Durumu, 22 Mayıs 2013, http://www.pref.saitama.lg.jp/page/ontaico2.html ; Kyoto bölgesi Web sitesi, Kyoto Sera Gazı Emisyonları (2011 Mali yılı için Ön Rakamlar), 23 Temmuz 2013, http://www.pref.kyoto.jp/tikyu/news/press/2013/haishuturyou.html ; Çevre Bakanlığı, Japonya Hükümeti, 2011 Mali Yılı için Japonya’nın Ulusal Sera Gazı Emisyonları (Nihai Rakamlar), 12 Nisan 2013, http://www.env.go.jp/en/headline/headline.php?serial=1935. 147
Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaret Planındaki Toplam Azaltım Yükümlülükleri – Emisyon Ticareti İşletme Kılavuz
Bilgileri, 30 Nisan 2013; Saitama Bölgesi Hükümeti, Saitama Bölgesi Sistemindeki Çeşitli Krediler, erişim tarihi: 30 Ocak 2014, http://www.pref.saitama.lg.jp/page/saitamacredit.html; Kyoto Çevre Eylem Tanıtım Konseyi, Kyoto’nun CO2 Emisyon Ticaret Planı Versiyonu, erişim tarihi: 30 Ocak 2014, http://www.kyoto-ets.com/kyoto_co2_toha.html. 148
Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaret Planındaki Toplam Azaltım Yükümlülükleri – İşlem Fiyatı için Değerlendirme
Sonucu, Aralık 2013, http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/kakakusatei_201312.pdf. 149
Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaretine İlişkin Bilgiler (2012 Mali Yılı), erişim tarihi: 31 Mart 2014,
http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/torihiki_kouhyou_201303.pdf ; Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Emisyon Ticaretine İlişkin Bilgiler (Şubat 2014), erişim tarihi: 31 Mart 2014, http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/attachement/torihiki_kouhyou_201402.pdf. 150
Kaynak: Tokyo Büyükşehir Hükümeti, Tokyo’da Emisyon Ticaret Planına ilişkin Anket – Kilit Bulgular, 25 Aralık 2013,
http://www.kankyo.metro.tokyo.jp/climate/large_scale/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%82%B1%E3%83%BC%E3%83%88_131224.pdf.
65
Ulusal düzey (J-Kredi Planı). 2013’te iki adet
ulusal yurtiçi gönüllü kredilendirme planı:
Japonya Yurtiçi Kredi Planı (J-CDM)151
ve
Denkleştirme Kredisi (J-VER) Planı152
merkezi
hükümet tarafından yönetilen yeni J-Kredi Planı
içinde birleştirilmiştir.153
Üretilen krediler çeşitli
amaçlar için kullanılabilmektedir (Keidarnen’in
bir Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü altında
yükümlülüğün sağlanması,154
gönüllü karbon
denkleştirmesi). Planın 31 Mart 2021’de
sonlandırılması planlanmaktadır. Bu tarih sonrası
için şimdiye kadar bir plan sunulmamıştır.
Uluslararası düzey (JCM). Japon hükümeti,
2014 mali yılından itibaren JCM kredilerinin
denkleştirmede kullanılmasına müsaade etmeyi
planlamaktadır ve hâlihazırda gereken sicil
altyapısını oluşturmak için çalışmaktadır.
Japonya, JCM altında 11 ülke ile çift taraflı
anlaşma imzalamıştır: Moğolistan, Bangladeş,
Etiyopya, Kenya, Maldivler, Vietnam, Lao PDR,
Endonezya ve Kosta Rika (hepsi 2013’te
katılmıştır), ve Palau ve Kamboçya (2014).155
Aralık 2013’te JCM Tanıtım Planı altında
finansman için on proje seçilmiştir156
:
Endonezya’da beş proje, Vietnam’da iki,
Kamboçya’da bir, Moğolistan’da bir ve
Bangladeş’te bir adet.157
4.2.11
Çin Emisyon Ticaret Sistemi
(Pekin, Guangdong, Hubei, Şanghay,
Shenzhen ve Tianjin)
Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu (NDRC),
2011 yılında yedi adet resmi pilot ETS programı
geliştirme planını açıklamıştır (Pekin, Şanghay,
Tianjin, Chongqing, Guangdong, Hubei ve
Shenzhen).158
Bu plan 2013’ten itibaren iş
yapmaya başlamıştır. Nisan 2014’e gelindiğinde,
yedi pilot plandan altısı159
ticarete başlamıştır (bkz.
Tablo 7), geriye kalan – Chongqing – ise 2014’te
başlayacaktır. Chongqing ETS pilot programı ve
ulusal ETS planları hakkında daha fazla bilgi için
Bölüm 4.3.1’e bakınız.
Karbon piyasaları artık resmi olarak Çin’de
ticarete açılmıştır. Bu altı pilot planın toplam 2013
tahsisatı 1.115 MtCO2e etmiştir ve bu da Çin’i AB
ETS’den sonra, dünyadaki en büyük ikinci karbon
piyasası yapmaktadır. Guangdong ETS, Çin pilot
ETS’lerinin en büyüğü, kendi başına 2013’te 388
MtCO2e’yi kapsamaktadır,160
(Fransa’nın 2012
emisyonlarının boyutuna eşdeğerdir161
).
Pilotların her biri kendine özgü niteliklere sahiptir;
karbon piyasaların ne yöne gelişeceği, politika
yapıcıların ulusal bağlama uygulanabilecek dersler
edinmesine yardımcı olacaktır. Kutu 2 ve Şekil 18,
dikkat çekici bazı niteliklerin bir resmini
çizmektedir.
151
Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı (METI), Çevre Bakanlığı (MOE) ve Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Bakanlığı (MAFF) tarafından
yönetilmektedir. 152
MOE tarafından yönetilmektedir. 153
Kaynak: J-Kredi Planı, Kasım 2013, http://Japancredit.go.jp/pdf/english/credit_english_001_2.pdf. 154
Keidanren’in Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü, “emisyon hedefi ve incelemesi” sistemidir ve Keidanren’in takipçisi Gönüllü Eylem
Planı, 2012 Mali yılında sona ermiştir. Keidanren’in Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü hakkında daha fazla bilgi için Keidanren’in Düşük Karbon Toplumuna Taahhüdü, 17 Ocak 2013, http://www.keidanren.or.jp/en/policy/2013/003_commitment.pdf. 155
Kaynak: Japonya Hükümeti, Ortak Kredilendirme Mekanizmasındaki (JCM) Yakın Tarihli Gelişmeler, Ocak 2014,
http://www.mmechanisms.org/document/20140122_JCM_goj.pdf. 156
Denkleştirme alımını ve yatırım finansını içermektedir. 157
JCM Tanıtım Planı, bir projenin yatırım maliyetlerinin yarısına kadarını finanse etmektedir ve buna karşılık, piyasaya sürülecek olan JCM
kredilerinin yarısı, Japonya Hükümetine teslim edilecektir. Kaynak: Bannai, O., JCM Finansman Programı ve Çalışma Programı, 12 Kasım 2013, http://www.mmechanisms.org/document/cop19_sideevents/unfccc/6_GEC.pdf. 158
Kaynak: Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Pilot Karbon Emisyon Ticaret Sistemleri Bildirisi, 29 Ekim 2011. 159
Shenzhen, Şanghay, Pekin, Guangdong Tianjin ve Hubei 160
Kaynak: SinoCarbon, 2013 Karbon Piyasaları Yıllık Raporu, Ocak 2014. 161
Kaynak: PBL Hollanda Çevre Değerlendirme Kurumu, Küresel CO2 Emisyonları Hâlâ Yükseliyor Mu?, n.d.,
http://infographics.pbl.nl/website/globalco2/.
66
Tablo 7. Çin’de faaliyet halindeki pilot ETS’lere genel bakış
Shenzhen Şanghay Pekin Guangdong Tianjin Hubei
Başlangıç tarihi 18 Haziran 2013162
26 Kasım 2013163
28 Kasım 2013164
18 Aralık 2013165
26 Aralık 2013166
2 Nisan 2014167
Ticaret hacmi (ktCO2e)168
0,250 0,239 0,096 0,126 0,140 1,608
Ortalama fiyat (CNY) [ABD$]169
75,2 [12,4]
31,4 [5,2]
52,6 [8,7]
61,8 [10,2]
34,7 [5,7]
24,7 [4,1]
Kutu 2. Özet: Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerin özellikleri
Shenzhen, hizmete giren ilk Çin pilot ETS’sidir ve bu yüzden en uzun fiyat geçmişine sahiptir (bkz. Şekil 19). Shenzhen’in sanayi tabanı hafif imalat, örneğin yarı iletken ve araba parçası üretimini içermektedir. Bu nedenle, likidite sağlamaya yetecek kadar emisyonu olan bir piyasa yaratmak için Shenzhen’in 635 işletmeyi kapsaması gerekmektedir. Özel Ekonomik Bölge (SEZ) statüsüne sahip tek pilot plan olarak Shenzhen, ETS uygulamasını desteklemek için bir yasa tasarısı geçirmeye dair mevzuat gücüne sahip olmuştur. Şanghay, Çin’in finans merkezidir ve bu sebeple de bölge, planın likiditesini arttırıcı yenilikçi mali imkânları araştırmak için planlarını açıklamıştır. Şanghay, bir miktar ağır sanayi ve hafif sanayi içeren bir şehir olup plan, havacılık ve limanlar dâhil olmak üzere çok geniş aralıktaki sektörleri kapsamaktadır. Şanghay, birçok çok uluslu şirkete ev sahipliği yapmaktadır ve bunların çoğu, dünyanın diğer kısımlarında hâlihazırda ETS uyum deneyimlerine sahiptir: ki bu, sanayi katılımcılarıyla kurulacak ilişkilerde yardımcı olabilir. Pekin, başkent olup yüksek bir profile sahiptir. Bu nedenle bu pilottan edinilecek derslerin çoğu doğrudan ulusal plana besleme sağlayacaktır. 2008 Olimpiyat Oyunları öncesinde, elektrik, çelik ve çimento dâhil ağır sanayiler, Pekin’in dışına taşınmaya mecbur bırakılmıştır, bu da komşu bölgelerdeki (Tianjin ve Hubei) enerji kullanımı ve emisyonları arttırmıştır. Bu yüzden Pekin’in ETS’si, azaltılmış bir elektrik sektörünü kapsamaktadır ve şehre hizmet verenlerin tümünü içermemektedir. Guangdong, güney Çin’deki endüstriyel elektrik santrali mekânlarından biridir ve en büyük emisyon hacminin kapsandığı ETS’dir. Guangdong ayrıca planın tasarımına açık arttırmayı dahil eden ilk pilot ETS’dir. Mevcut kurallar, tahsislerin kalan %97’siyle işlem yapılabilmesi için katılımcıların birincil piyasalarda toplam tahsisatlarının asgari %3’ünü CNY60 (US$10) rezerv fiyatından satın almasını şart koşmaktadır. Tianjin, güçlü bir sanayi tabanına sahip bir liman şehridir. Tianjin, ciddi hava kirliliğinden mustarip olan Pekin-Tianjin-Hubei alanının bir parçasıdır. Emisyonları kesmek için Tianjin ETS’si, rekabetçilik konusunda ciddi endişeler yaratarak birçok kilit sanayiyi kapsamaktadır (elektrik ve ısı, demir çelik, kimyasal, petrokimyasallar, petrol ve doğalgaz arama). Hubei, orta Çin’in göbeğinde yer almaktadır ve ortalama ekonomik büyümenin üzerinde büyüme sergileyen bir ulaştırma merkezidir. Demir çelik üretimi, emisyonların önemli bir yüzdesini teşkil etmektedir. Hubei ETS, diğer pilotların kapsamında yer almayan eczacılık, yiyecek ve içecek dahil olmak üzere 12 sektörü kapsamaktadır. Hubei, açık arttırma ve tahsisatta bazı yeniliklere sahiptir.
Not: Planlar, hizmete girme sırasıyla sunulmuştur.
162
Kaynak: Çin Shenzhen Emisyon Borsası, Shenzhen Pilot Emisyon Ticareti Piyasaya Çıkışı Resmi Basın Açıklaması, erişim tarihi: 10
Mart 2014, http://www.cerx.cn/cn/trade_details.aspx?ArticleID=274. 163
Kaynak: Şanghay Enerji ve Çevre Borsası, Şanghay Pilotunun Başlatılması Resmi Basın Açıklaması, 26 Kasım 2013,
http://www.cneeex.com/xwdt/tpxw/383432.shtml. 164
Kaynak: Çin Haberleri, Pekin Pilot Sisteminin Piyasaya Çıkışı, Yıl içerisinde Başka Piyasaya Çıkışlar Beklenmektedir, 28 Kasım 2013,
http://finance.Chinanews.com/ny/2013/11-28/5559428.shtml. 165
Kaynak: Çin İklim Değişikliği Info-Net, Guangdong Emisyon Ticareti Hizmete Girdi, 20 Aralık 2013,
http://www.ccchina.gov.cn/Detail.aspx?newsId=42530&TId=57. 166
Kaynak: Tianjin İklim Borsası, Tianjin Pilotu Hizmete Giriş Basın Açıklaması, 27 Aralık 2013,
http://www.chinatcx.com.cn/tcxweb/pages/news/news_info.jsp?article_id=2136. 167
Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, Hubei ETS Hizmete Girdi, 8 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxdtXwzx/1079_1.shtml. 168
Planın başlangıcından itibaren 18 Nisan 2014’e kadar ikincil piyasada işlem gören hacim. Shenzhen, Pekin, Şanghay, Guangdong,
Tianjin ve Hubei’deki Çin emisyon borsalarına ilişkim kaynaklardan yapılan analiz. 169
Aynı kaynaktan alınmıştır.
67
Şekil 18. Faaliyet halindeki Çin pilot ETS’lerinin özellikleri
4 sektör toplamda Açık arttırma ve tahsisat Gelişmiş mevzuat ve Havacılık ve limanlar 388 MtCO2 etmektedir, konusunda yenilikleriyle En büyük sayıda katılımcıya dahil geniş aralıktaki Çin ETS’sindeki Çin’deki en büyük sahip pilot sistem sektörler en büyük değer ikinci ETS SHENZHEN ŞANGHAY GUANGDONG HUBEI 18 Haziran 13 26 Kasım 13 18 Aralık 13 2 Nisan 14 PEKİN TIANJIN 28 Kasım 13 26 Aralık 13 Enerji temini aslen Tüm önde gelen şehrin dışından ağır sanayileri sağlanmakta olup barındıran şehir Çin’in başkentidir
2013’ün başından bu yana sistemi tasarımında
kayda değer ilerleme kaydedilmiştir. Pilotların
tümü, özel tasarım hususlarını tanımlayan kilit
doküman olan ETS Uygulama Planlarını
yayınlamışlardır. Bazı pilotlar, Karbon Emisyon
Tahsisat Planlarını ve ETS Pilot Yönetim
Yöntemlerini çıkartmışlardır. Ancak detayların
çoğu daha fazla açıklama gerektirmektedir ya da
kamuya açık değildir ve bunların önümüzdeki
yılda çözümlenmesi beklenmektedir.
Kilit gelişmeler aşağıda tarif edilmekte olup, daha
fazla bilgi Ek II’de yer alan detaylı güncelleme
dosyasından edinilebilir.
Kapsam Çoğu pilot ETS’de mutlak bir üst sınır
varken Shenzhen’de yoğunluğa dayalı bir üst sınır
bulunmaktadır. Bu yüzden, Çin’in 2020
itibariyle %40-45 karbon yoğunluk azaltım
hedefine paralel olarak, genel anlamda pilotların
büyüyen bir üst sınırı bulunmaktadır.
Tahsisat yaklaşımları Çoğu pilot ETS tarihsel
yoğunluk veya emisyona dayalı ücretsiz tahsisat
kullanmaktadır. Guangdong, açık arttırmayı ilk
kullanan olmuştur.170
Dinamik tahsisat,
Shenzhen,171
Tianjin,172
ve Şanghay173
için ETS
Uygulama Planlarına dâhil edilmiştir. Elektrik
sektörü için tahsisat, farklı üretim teknolojileri ve
kurulum kapasiteleri için kıyas noktalarına dayalı
olarak pilotlar arasında benzerlik
göstermektedir.174
Denkleştirmelerin kullanılması Nisan 2014’te,
CDM metodolojilerine dayalı 178 CCER
metodolojisi yayınlanmıştır. NDRC tarafından
yaklaşık 200 proje onaylanmıştır.175
Fiyat dengeleme mekanizması Shenzhen,
Guangdong ve Hubei, fiyat dalgalanmalarını idare
etmek üzere bir kenara rezerv tahsisler
ayırmışlardır.
170
Kaynak: Guangdong Kalkınma ve Reform Komisyonu, Guangdong ETS Tahsisat ve Açık Arttırma Duyurusu, 10 Aralık 2013,
http://www.gddpc.gov.cn/xxgk/tztg/201312/t20131210_232286.htm. 171
Kaynak: Shenzhen Belediye Hükümeti, Shenzhen ETS Uygulama Planı (Taslak), 29 Ekim, 2013,
http://fzj.sz.gov.cn:8080/cms/fzbDetails.action?-siteName=fzb&pageId=4443. 172
Kaynak: Tianjin Hükümeti, Tianjin Belediye Hükümet Bürosunun Tianjin’deki Karbon Emisyon Ticaretine ilişkin Ara Önlemleri, 20 Aralık
2013, http://www.tj.gov.cn/zwgk/wjgz/szfbgtwj/201312/t20131224_227448.htm. 173
Kaynak: Şanghay Belediye Hükümeti, Şanghay Karbon Piyasası Uygulama Planı, 18 Kasım 2013,
http://www.Shanghai.gov.cn/Shanghai/node2314/node2319/node12344/u26ai37414.html. 174
Kaynak: Ecofys, Tianjin’in ETS Tasarımı için Öneriler, 8 Kasım 2013. 175
Kaynak: Çin’in Tasdikli Emisyon Azaltım Borsası Bilgi Platformu, n.d., http://203.207.195.145:92/zylist.aspx?clmId=162.
68
Performans ve verimlilik Pilot sistemlerde
günümüze kadarki karbon fiyatları Shenzhen’de
yaklaşık CNY120/tCO2e
(US$20)’den,176
Hubei’de CNY22/tCO2e
(US$3,6)’ye kadar değişmektedir (bkz. Şekil
19).177
MRV ve kayıtlar SGE hesaplama metodolojileri,
10 sektör için yayınlanmıştır.178
Daha küçük
tesislerdeki emisyonların izlenmesine yönelik
rehber de sunulmuştur.
Diğer planlarla bağlantılar Hubei’nin
Guangdong ile bağlanması muhtemeldir ancak
resmi bir ilerleme veya detay açıklaması yoktur.
Geleceğe bakış İlk pilot aşamasının Haziran
2016’da bitmesi planlanmakta ve ulusal ETS için
dersler sağlaması beklenmektedir. Pilot sistemler
ile ulusal ETS arasında nasıl bir ilişki olacağına
dair henüz bir açıklama bulunmamaktadır.179
Ulusal ETS’ye dair daha fazla bilgi için Bölüm
4.3.1’e bakınız.
4.3 YENİ ÇIKAN EMİSYON
TİCARET PLANLARI VE KREDİLENDİRME YAKLAŞIMLARI
4.3.1
Çin Emisyon Ticaret sistemleri
(ulusal ve Chongqing)
Ulusal Çin ETS’nin 13ncü Beş Yıl Planı (2016–
2020) sırasında başlaması beklenmektedir. Bazı
hazırlıklara başlanmıştır ancak 2014 sonuna kadar
daha fazla detay beklenmektedir.180
Bu arada
yedinci pilot ETS programının – Chongqing –
2014’te başlaması beklenmektedir. Hâlihazırda
hizmette olan altı pilot ETS programının detayları
için Bölüm 4.2.11’e bakınız.181
Şekil 19. Çin pilot ETS’lerinde bugüne dek fiyatlar
Shenzhen
Tianjin
Pekin
Şanghay
Guangdong
Hubei Eyl 13 Eki 13 Kas 13 Ara 13 Oca 14 Şub 14 Mar 14 Nis 14 May 14 Kaynak: Birleşik Crystal karbon bilgisi, Çin Emisyon borsaları web sitesi, 18 Nisan 2014 itibariyle.
176
Shenzhen İklim Borsası, Çin Emisyon Borsası Web Sitesi sayesinde fiyatlandırma verilerini günlük bazda güncellemektedir. Kaynak: Çin
Emisyon Borsası, Çin Emisyon Borsası, erişim tarihi: 24 Ocak 2014, http://www.szets.com/Portal/home.seam. 177
Kaynak: Çin Hubei Emisyon Borsası, Tahsis Ticareti Günlük Raporu, 2 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxggXxpl/1075_1.shtml. 178
Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, 10 Endüstri için SGE Hesaplama Metodolojileri ve Raporlama Rehberliği, 2013,
http://www.ndrc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/2013tz/t20131101_565313.htm. 179
Kaynak: Bo, K. ve Freeman, C., Çin’deki Karbon Piyasa Gelişiminden Anlam Çıkartılması, Karbon ve İklim Kanunu İncelemesi, Sayı 3,
2013. 180
Kaynak: Çin Enerji Gazetesi, Ulusal Karbon Tahsisler Hükümet Tarafından Piyasaya Sürülecektir, 20 Nisan 2014,
http://energy.people.com.cn/n/2014/0420/c71661-24918882.html. 181
Buna ek olarak, Tayvan, Çin, erken eylem kredilendirme ve denkleştirme programı için kurallarını 2013’te oluşturmuştur. İlk erken eylem
kredileri 2013’te piyasaya sürülmüştür ve Mart 2013’te 16 MtCO2 piyasaya sürülmüştür. Bu, yurtiçi karbon piyasası oluşturmaya yönelik ilk adımdır ve bu daha ileriki bir aşamada bir ETS’yi de içerebilir. Kaynak: Tayvan SGE Azaltım Yönetim Ofisi Çevre Koruma İdaresi, Tayvan’ın MRV Sistemi ve Karbon Piyasası Gelişimi, 18 Nisan 2014.
Fiya
t (R
MB
/tC
O2e
))
69
4.3.2
Kore Cumhuriyeti Emisyon
Ticaret Sistemi
ETS’nin Ocak 2015’te başlayıp, üç aşama halinde
2025’e kadar devam etmesi beklenmektedir. Kore
Cumhuriyeti (Kore), 2020 itibariyle sera gazı
emisyonlarında %30’luk bir kesinti hedefini (233
MtCO2e) sağlamak açısından doğru yoldadır ve
Kore Çevre Bakanlığı, 2014’ün başında yeni Ulusal
Sera Gazları Emisyon Azaltım Yol Haritası 2020’yi
yayınlamıştır.182
183
Kapsam. ETS sektörleri için genel kapsamlı ve
sektörel emisyon üst sınırının dayanağı artık
mevcuttur.184
Endüstri, elektrik ve inşaat sektörleri,
2020 itibariyle Kore’nin emisyon
azaltımının %80’inin üzerini (190 MtCO2e)
paylaşacaktır.185
Tahsisat yaklaşımları. Ücretsiz tahsisat için mevcut
tesislere yönelik olarak tarihsel tahsis, yeni piyasaya
girenler için ise kıyaslama kullanılmaktadır.186
Ücretsiz tahsisat, 2018’den itibaren azalacaktır.187
Rekabetçilik hususları. “Üretim Maliyet Oluşma
Oranı” 188
%5’ten fazlaysa veya Ticaret
Yoğunluğu189
%10’u aşıyorsa, ya da ETS
uygulaması neticesinde bu iki orandan herhangi
biri %30’dan fazla ise ilgili sanayi %100 ücretsiz
tahsisata hak kazanır.
Denkleştirmelerin kullanılması. Toplam
tahsisin %10’luk bir sınırına kadar denkleştirmelere
izin verilmektedir. Uluslararası denkleştirmelere
sadece birinci ve ikinci aşamadan (2015–2020)
sonra müsaade edilecektir ve ticaret hacmi, her
uyum yılı için kullanılan yurtiçi denkleştirme
sayısını aşamaz.
Fiyat dengeleme mekanizması. Ticaret fiyatı veya
hacmi ciddi şekilde dalgalanırsa dengeleme önlemleri
tetiklenecektir. ETS altında ticarete ev sahipliğini
Kore Borsası yapacaktır.190
Performans ve verimlilik. Birinci ve ikinci aşama
sırasında ticaret yapmak için sadece ETS
katılımcılarına Kore Endüstri Bankasına, Kore
İhracat-İthalat Bankasına ve Kore Kuruluşuna
müsaade edilecektir.
Tahsislerin tedavülden kaldırılmaması durumu için
uyum yılı sırasında ortalama tahsis fiyatının üç katına
eşit bir ceza uygulanacaktır. Maksimum ceza:
KRW100.000/tCO2e (US$90/tCO2e).191
MRV ve kayıtlar. Ulusal Çevre Araştırma Enstitüsü,
ETS’de kullanılmak üzere SGE ve enerji emisyon
doğrulamasına yönelik 25 yeni yöntem
geliştirmiştir.192
Geleceğe bakış Kontrole tabi kuruluşlar ve gönüllü
katılımcılarla görüşmeler sonrasında Ulusal Tahsisat
Planının özel tahsisat kuralları ve kriterleri ile
Haziran 2014’te yayınlanması beklenmektedir. Plan
tarafından kapsanan kuruluşların listesi de ardından
gelecektir. İşletme deneyimi elde etmek üzere ETS
ticaret simülasyon fikri ortaya atılmıştır. ETS
politikasının hedef yönetim sistemi ile koordinasyonu
konusunda daha hâlâ bazı çalışmaların yapılması
gerekmektedir.
182
Kaynak: İklim Değişikliğine Cevap Verilmesi, Güney Kore 2020 itibariyle % 30 Karbon Azaltım Hedefini Teyit Etmiştir, 31 Ocak 2014,
http://www.rtcc.org/2014/01/31/south-korea-confirms-30-carbon-reduction-target-by-2020/ 183
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Ulusal Sera Gazı Emisyonları Azaltım Yol Haritası 2020, 28 Ocak 2014,
http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?menuId=21&boardMasterId=522&boardId=339283. 184
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Ulusal Sera Gazı Emisyonları Azaltım Yol Haritası 2020, 28 Ocak 2014,
http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?menuId=21&boardMasterId=522&boardId=339283. 185
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Ulusal Sera Gazı Emisyonları Azaltım Yol Haritası 2020, 28 Ocak 2014,
http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?menuId=21&boardMasterId=522&boardId=339283. 186
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Emisyon Ticaret Planı Kararnamesi Madde15, 15 Kasım 2012. 187
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Emisyon Ticaret Planı Kararnamesi Madde13, 14, 15 Kasım 2012. 188
Üretim Maliyeti Oluşma Oranı: (Geçerli sanayinin referans değerı dönemindeki ortalama toplam SGE, x Referans değer döneminin
ortalama tahsis fiyatı) / Geçerli sanayinin referans değerı dönemindeki ortalama toplam üretilen katma değer. 189
Ticaret Yoğunluğu: Geçerli sanayinin referans değer dönemindeki ortalama yıllık ticaret tutarı / (Geçerli sanayinin referans değer
dönemindeki ortalama yıllık satış + Geçerli sanayinin referans değer dönemindeki ortalama yıllık gelir). 190
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Kore Borsasının Emisyon İzin Borsası olarak Atanması, 15 Ocak 2014,
http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?pagerOffset=10&maxPageItems=10&maxIndexPages=10&searchKey=&searchValue=&menuId=21&orgCd=&boardId=338102&boardMasterId=522&boardCategoryId=&decorator=. 191
Bir sonraki uygulama yılının başlangıcından 6 ay önce. 192
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore, Sera Gazı Emisyon Doğrulamalarının Daha Yüksek Düzeye Çıkartılması, 31 Aralık 2013,
http://eng.me.go.kr/eng/web/board/read.do?pagerOffset=10&maxPageItems=10&maxIndexPages=10&searchKey=&searchValue=&menuId=21&orgCd=&boardId=336822&boardMasterId=522&boardCategoryId=&decorator=.
70
4.3.3
Brezilya, Şili, Kosta Rika, Meksika,
Kuzey Amerika Pasifik Kıyıları, Rusya,
Tayland, Türkiye ve Ukrayna’daki diğer
potansiyel sistemler
Birçok diğer ülke, karbon fiyatlandırma araçları
konusunda bir ilerleme kaydetmektedir. Bazıları
açıkça bir ETS’ye doğru gitmek için çalışıyorsa da,
başkaları seçeneklerini açık tutmakta, çeşitli araçları
değerlendirmekte ve uygulamalarının potansiyel
etkilerini irdelemektedir. Bu bölüm, bir ETS
konusunda ilgilerini belirtmiş olan ülkelerdeki
ilerlemeleri özetlemektedir.
Brezilya. Brezilya’nın ulusal ETS planları
konusunda kayda değer bir ilerleme elde
edilmemiştir. Bölgesel düzeyde, Rio de Janeiro
ETS’sinin hizmete girmesine karşı sanayiden
muhalefet sürmektedir193
ve Sao Paulo için ETS
planları konusunda da bir ilerleme kaydedilmemiştir.
Ancak bazı şirketler, kendi perspektiflerini
oluşturmak üzere bir ETS’de pratik deneyim
kazanma yönünde ilgilerini göstermiştir. Bu, İklim
Platformu İşletmelerinin Emisyon Ticaret Planının
(SCE EPC) hizmete girmesine yol açmıştır ve
tahsislerin ilk açık arttırması Mart 2014’tedir. SCE
EPC, 2012 yılında toplamda 22 MtCO2eemisyon
üretmiş olan 22 büyük ölçekli şirketin yer aldığı
simüle edilmiş bir ETS’dir194
ve Kasım 2014’ün
sonuna kadar çalışması planlanmıştır.195
Tahsisler,
BV Trade borsa platformu üzerinden işlem
görebilmektedir. 21 Mart 2014’te tahsisler
R$35,00’ten (US$14,83) teklif edilmiş ve
R$24,15’ten (US$10,24) kabul görmüştür. En son
gerçekleşen işlem R$25,00 (US$10,60) üzerinden
olmuştur.196
Şili, enerji sektöründe muhtemel bir ETS hazırlıkları
yapmaktadır. PMR, düzenleyici, ekonomik ve
kurumsal analizleri ve ayrıca MRV ve kayıt
sistemlerinin tasarımı ile uygulamaya geçirilmesini
finanse ederek bu gayretlere destek vermektedir.197
Kosta Rika. Eylül 2013’te Kosta Rika’nın
Cumhurbaşkanı, yurtiçi karbon piyasasının
düzenlenmesi ve işletilmesi için bir Kararname
imzalamıştır. Ekim 2013’te yurtiçi karbon birimleri
(Kosta Rika Karbon Birimleri) için bir karbon borsası
olan BANCO2 yaratılmıştır.198
PMR, yurtiçi karbon
piyasasını oluşturup işletmesi için Kosta Rika’yı
desteklemektedir.199
Aralık 2013’te Kosta Rika,
Japonya JCM’sine katılmak için iki taraflı bir
anlaşma imzalamış, JCM’ye katılan ülke sayısını
dokuza çıkarmıştır (JCM hakkında daha fazla detay
için Bölüm 4.2.9’a bakınız).200
Meksika. Şubat 2014’te Enerji Bakanlığı, enerji
sektöründe muhtemel bir ETS’nin geliştirilmesinden
bahsetmiştir.201
Kısa süre önce getirilen Meksika
karbon vergisi Bölüm 5.2.9’da irdelenmektedir.
Kuzey Amerika Pasifik Kıyıları.202
28 Ekim 2013’te
Kaliforniya, Washington, Oregon ve British
Columbia eyaletleri, SGE’leri azaltmaya yönelik
politikaları eş hizaya getirmek üzere bölgesel bir
anlaşma olan Pasifik Kıyısı İklim ve Enerji Eylem
Planını imzalamıştır. İşbirliği, karbon fiyatlandırması
ve SGE azaltım hedefleri çevresindeki faaliyetleri
içerecektir. Bu pakt, Oregon ve Washington’ı karbon
fiyatlandırma konusunda harekete geçmek için
görevlendirmektedir. Oregon, bir ETS ve karbon
vergisi (vergi için Bölüm 5.3.2’ye bakınız) dahil
olmak üzere emisyonları için bir fiyat belirleme
seçeneklerini araştırmaktadır; Washington ise bir üst
193
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Brezilya Bakanı, Yerel Karbon Piyasasını Tıkadığı için Sanayiyi Eleştiriyor, 28 Ağustos
2013, http://www.pointcarbon.com/news/1.2540889?date=20130828&sdtc=1. 194
Simülasyona katılan şirketler arasında Banco do Brasil, CCR, Braskem, Camargo Correa, Anglo American, Citibank, Duratex, EDP,
Furnas, Grupo Abril, Klabin, Raizen ve TAM yer almaktadır. 195
Kaynak: Thomson Reuters Eikon, Vale, Braskem Brezilya’da r Üst Sınır Emisyon Ticareti Simülasyonuna katılacaktır - RTRS, 13 Mart
2014, http://www.bvrio.org/site/images/pressreleases/katerva-reuters.pdf. 196
Kaynak: BV Trade, BV Ticaret Platformu, erişim tarihi: 21 Mart 2014,
http://www.bvtrade.org/login/homepage.do?notices=carbono.somente.habilitados. 197
Kaynak: Fernandez, I., MRP Uygulama Aşamasına ilişkin Şili Güncellemesi, Ekim 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/PA%26_Chile%20MRP%20update%20PMR%20Marrakech%20Oct%202013.pdf. Şili, Piyasa Hazırlık Önergesinin uygulamaya geçirilmesi için Mart 2013’te PMR’den uygulama finansmanı alan ilk grup ülkeler arasında yer almaktadır. 198
Kaynak: BanCO2, BanCO2, erişim tarihi: 17 Mart 2014, http://www.banco2.com/BCO2_WEB/ ; Thomson Reuters Noktasal Karbon,
Kosta Rika’nın Karbon Kredi Ticaretini Yönetecek Yeni Banka, 23 Ekim 2013, http://www.pointcarbon.com/news/1.2675033?date=20131023&sdtc=1. 199
Kaynak: Kosta Rika PMR Güncellemesi, Ekim 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/Costa%20Rica_MRP%20Implementation%20Update%20Oct%2013.pdf. Kosta Rika da, Mart 2013’te PMR’den uygulama finansmanı alan ilk grup ülkeler arasında yer almaktadır. 200
Kaynak: Japonya Tarafı ve Kosta Rika Tarafı arasında Düşük Karbonlu Büyüme İşbirliği Muhtırası, erişim tarihi: 12 Şubat 2014,
http://www.mmechanisms.org/document/JCM/costarica/JCM_CR_bilateral_document.pdf. Erişim tarihi: 12 Şubat 2014. 201
Kaynak: Meksika Enerji Bakanlığı, Enerji Reformu Temiz Enerjiyi Tetikleyecektir, 26 Şubat 2014,
http://energia.gob.mx/portal/Default.aspx?id=2762. 202
Kaynak: Valilik, Edmund G. Brown Jr., Vali Brown, İklim Değişikliğiyle Mücadele için Oregon, Washington, British Columbia Liderleriyle
Buluşuyor, 28 Ekim 2013, http://gov.ca.gov/news.php?id=18284.
71
sınır emisyon ticareti planını düşünmektedir.203
British Columbia ve Kaliforniya, mevcut karbon
fiyatlandırma programlarını sürdürecektir. Pakt,
mümkün oldukça planlar arasında bağlantı
kurulmasının dikkate alınması gerektiğini ifade
etmektedir.
Rusya. 2011’de Rusya, Kyoto Protokolünün
KP2’sine katılmayacağını duyurmuş ancak Durban
Eylem Planına yönelik taahhütte bulunmuştur. Nisan
2014’te Rusya hükümeti, 2020’ye kadar 1990
düzeylerine kıyasla %25 emisyon azaltım hedefi
belirlemiştir.204
Hükümet bu hedeflere ulaşmak için
bir eylem planı geliştirmiştir. Bu plan, 2014’te bir
ulusal sivil ve MRV çerçevesinin geliştirilmesini ve
2015’te sektör düzeyinde emisyon azaltım
göstergelerinin oluşturulmasını içermektedir. İlk
başta şirketler, zorunlu MRV gereksinimleriyle karşı
karşıya kalabilirler. Bir sonraki adım olarak,
emisyon azaltımları için JI benzeri sonuçlara dayalı
ödemeler sunmak amacıyla hükümet fonları devreye
sokulabilir. Taslak eylem planı, 2020’den önce ve
2030’a yönelik olarak SGE’lerin azaltılması için
başka politika tedbirlerinin geliştirilmesine yönelik
potansiyeli barındırmaktadır. Bu politika tedbirleri,
piyasaya dayalı mekanizmaları içerebilir ancak son
karar henüz verilmemiştir. Plan ayrıca, diğer
ülkelerde düzenleyici emisyon azaltım sistemleri ile
bağlantı kurulması ve uluslararası finansal
kuruluşlarla işbirliğine gidilmesi potansiyelini de
öngörmektedir. Rusya hükümeti bu politika
fikirlerini, Rusya ticaret ve sanayisi ile yakın
konsültasyon içerisinde geliştirmektedir.
Tayland, bir ETS’ye dönüştürmek amacıyla enerji
sektöründeki enerji tüketimi ve SGE’leri azaltmak
için bir yurtiçi piyasaya dayalı mekanizma
tasarlamaktadır. Mart 2014’te Tayland’a bu işe
yardımcı olması için PMR’den 3 milyon
ABD$ tahsis edilmiştir. Çalışmaların birinci
aşaması, bir Enerji Performans Sertifika Planının
(EPC) tasarlanmasına ve veri toplama ile MRV
sisteminin altyapısının hazırlanmasına
odaklanacaktır.205
Potansiyel bir ETS için muhtemel
yasal çerçeveye dair bir çalışma da yapılacaktır.
Çalışmaların ikinci aşaması, EPC’nin hayata
geçirilmesine odaklanacaktır.
Türkiye, 2012 yılında MRV mevzuatını kabul
etmiştir. Kapsamda yer alan tesislerin, Haziran
2014’e kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına izleme
planlarını sunmaları gerekmektedir. Uygun piyasaya
dayalı mekanizmaların analizi ve seçimi, elektrik
sektöründe muhtemel bir ETS dahil olmak üzere
PMR mevcut mevzuatın uygulamaya geçirilmesini
desteklemektedir.206
Ukrayna, Birleşmiş Milletler Çevre Programı
(UNEP), Ukrayna’da bir karbon piyasası yaklaşımı
geliştirme potansiyeli üzerinde çalışmaktadır, diğer
yandan EBRD, karbon vergileri ve diğer destekleri
içerebilecek tamamlayıcı bir yaklaşım konusunda
Ukrayna’ya destek vermektedir. PMR, Ukrayna’nın
potansiyel bir ETS’ye yönelik ilk adım olarak bir
SGE MRV sistemini geliştirmesini destekleyecektir.
Bu inisiyatifler Ukrayna’nın karbon fiyatlandırması
konusunda uygun bir yaklaşımda karar vermesine
yardımcı olacaktır.
Kolombiya, Hindistan, Endonezya, Ürdün, Fas,
Peru, Tunus ve Sosyalist Vietnam Cumhuriyeti
(Vietnam) da, PMR altında karbon fiyatlandırma
araçlarını araştırmaktadır; İran da, potansiyel bir
ETS için çalışmalarını yürütmektedir.207
4.4
TESİS DÜZEYİNDEKİ EMİSYON TİCARETİNE TARİHSEL BAKIŞ:
AB ETS VE NZ ETS
4.4.1
AB ETS
AB ETS, o zamanın Avrupa Birliği üye devletleri
arasında yoğun müzakerelerin neticesinde 2005’te
kurulmuştur. Birçok yıl sonra, karbon fiyatı, Kyoto
kredilerinin kullanımı ve rolü ve piyasanın ne şekilde
işletildiği gibi temel belirleyiciler açısından beklenen
çıktılar ile elde edilen sonuçları
karşılaştırabilmektedir.
203
Kaynak: Washington Eyaleti, Valilik, Resmi Kararname 14-04, Washington karbon kirliliği azaltımı ve temiz enerji kanunu, 29 Nisan 2014.
http://governor.wa.gov/office/execorders/documents/14-04.pdf. 204
Kaynak: Rusya Federasyonu Hükümeti, Başkanlık Kararnamesi 504p, 2 Nisan 2014; Rusya Federasyonu Hükümeti, Başkanlık
Kararnamesi 752, 20 Eylül 2013. 205
Kaynak: Piyasa Hazırlığı için Ortaklık, Tayland’a Uygulama Aşaması Finansmanı Tahsisatı, Mart 2014,
https://www.thepmr.org/system/files/documents/PMR%20Resolution%20PA%202014_2_Allocation_Implementation%20Funding_Thailand.pdf. 206
Kaynak: Ozkal, S. ve Ecer, M., Türkiye Nihai Piyasa Hazırlık Önergesi, 27 Mayıs 2013,
http://www.thepmr.org/system/files/documents/Final-MRP-Presentation_Turkey_v3.pdf. Türkiye, Mayıs 2013’te PMR’den3 milyon ABD$ almıştır. 207
PMR altında ülke faaliyetleri için daha fazla bilgi: www.thepmr.org. İran için bkz: Shana, Karbon Borsası Öngörülmektedir, 16 Şubat 2014.
72
» Esnek olmayan, önceden tanımlanmış tahsis arzı,
öngörülemeyen makro-ekonomik değişiklikleri dikkate alamaz,
diğer yandan talep kendi kendini ayarlar. «
Karbon fiyatı ve belirleyicileri. Avrupa
Komisyonunun (EC) 2008’deki beklentisi –
planın II. Aşamasının başında – “AB’de karbon
fiyatının €30/tCO2e’den (US$41/tCO2e) daha
yüksek olmayacak şekilde uluslararası kredilerin
yükselmesine müsaade edeceği”dir.208
Diğer
senaryolar, fiyatların çoğunlukla €30 ile
€40/tCO2e (US$41 ile US$55/tCO2e) arasında
olacağını göstermiştir. EC’nin uluslararası
kredilere sınırsız erişimi olan asıl modelleme
senaryosunda €4/tCO2e’lik (US$5,5/tCO2e) bir
karbon fiyatından bahsedilmiştir. Yenilenebilir
hedefinin ve uluslararası kredilerinin kullanımının
etkisi irdelenmiştir ancak modellerin hiçbirinde
ekonomik kriz öngörülmemiştir.
Gerçekte karbon fiyatı 2009’dan beri
€30/tCO2e’nin (US$41/tCO2e) altında olmuş,
2013’te €4/tCO2e’ye (US$5,5/tCO2e) gerilemiştir.
AB ETS kapsamındaki emisyonlarda ciddi
azalmalar, tahmin edilenden daha yüksek tahsis
arzına yol açmış, böylece fiyat da ilk öngörülene
göre daha düşük gerçekleşmiştir. EC, AB ETS’de
elde edilen emisyon azaltımlarının temel nedeni
olarak uluslararası ekonomik krizini
göstermektedir.209
Bazı analistlere göre düşük
karbon fiyatı aslen yenilenebilir enerjilerin büyük
ölçekte alınmasından kaynaklanmaktadır: olağan
ticari işlere kıyasla yenilenebilir enerjiler,
emisyon azaltımlarının yaklaşık %60’ına tekabül
etmektedir, diğer yandan ekonomik gerileme
sadece %30 civarına denk düşmektedir.210
Bunun
aksine başkaları, yenilenebilir enerjiler için yakın
zamana ait ve geleceğe yönelik tahmin edilen
büyüme yolunun, AB ETS üst sınırını belirleme
kullanılan varsayımlara son derece uygun
düştüğünü ifade etmektedir. Bu yüzden onlar, EC
ile paralel olarak, arz-talep dengesizliğinin temel
sebebini ekonomik durgunluk olarak
göstermektedir.211
Sistemde azaltılan emisyonlar bir arz-talep
dengesizliğine yol açmış, piyasaya sürülmüş ancak
henüz ihtiyaç duyulmamış olan fazla tahsislerin
birikimine yol açmıştır. AB ETS’den çıkartılacak
temel ders, piyasa kararlılık rezervi için önergede
açıkça belirtilmiştir. Mekanizma, esnek olmayan,
önceden tanımlanmış tahsis arzının,
öngörülemeyen makro-ekonomik değişiklikleri
dikkate alamadığı, diğer yandan talebin kendi
kendini ayarladığını deneyimle öğrenmiştir. Teklif
edilen rezerv, hem mevcut fazla/artık arzla baş
etmeli hem de gelecekteki tahsis arzını, değişen
ekonomik koşullar karşısında daha esnek
kılmalıdır. Tümüyle ekonomik bakış açısından
soru, önerilen piyasa kararlılık rezervinin AB
karbon fiyatını yukarı güdüp güdemeyeceğidir:
toplam tahsis arzı azaltılmaz, fakat tahsisler geçici
olarak rezervde “park ettirilir” ve daha sonra
erişime açılırsa, bu deporun altında yatan fikrin bir
yansımasıdır. Ancak depor müzakereleri sayesinde
şahit olunan mevcut piyasa deneyimi, karbon
fiyatının belli ölçüde de olsa, konuyla ilgili her tür
habere tepki verdiğine işaret etmektedir. Bu tepki,
cari fiyatların, belli ölçüde, daha kısa vadeli
öncelikleri yansıttığı anlamına gelebilir ve bu
tahsislerin nihayetinde iptal edileceği yönünde bir
beklentiyi de yansıtıyor olabilir.
208
Kaynak: Avrupa Toplulukları Komisyonu, Etki Değerlendirmesine Ek, 2020 için AB’nin İklim Değişikliği ve Yenilenebilir Enerji
Konusundaki Amaçları için Uygulama Önlemleri Paketine Eşlik Eden Doküman, SEC (2008) 85, Cilt. II, 27 Şubat 2008. 209
Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2012’de Avrupa Karbon Piyasasının Durumu, COM (2012) 652 Final, 14 Kasım 2012. 210
Kaynak: CDC Climat Araştırması, İklim Özeti No. 32, Ekim 2013. 211
Kaynak: Oko-Institut, Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Planının Güçlendirilmesi ve İklim Hedeflerinin Arttırılması, Haziran 2012.
73
Kyoto kredilerinin kullanımı. AB ETS’deki
tesislerin 2008-2020 döneminde EUA’lara ek
olarak 1.600 ila 1.700 milyon Kyoto kredisini
(CER’ler ve ERU’lar) tedavülden kaldırmasına
müsaade etmektedir. EC’nin 2008 etki
değerlendirmesi212
, AB ETS’nin II ve III.
Aşamalarında uluslararası kredilere erişimin AB
düzeyinde doğrudan maliyetleri 2020 yılında AB
GSYİH’nin %0,61 ila %0,45’i oranında
düşüreceğini öngörmüştür ve bu yaklaşık 25
milyar € civarında bir maliyet avantajı anlamına
gelmektedir.213
Buna karşılık, uluslararası
kredilerin kullanıldığı senaryoda karbon fiyatının
€43/tCO2e’den €30/tCO2e’ye (US$59/tCO2e’den
US$41/tCO2e’ye) düşmesi beklenmektedir. Daha
düşük bir karbon fiyatı, üye devletler için açık
arttırmalardan gelecek gelirlerin düşmesine yol
açacak, dolayısıyla, yenilenebilir enerji
hedeflerini sağlamak için daha fazla destek
gerekecektir; ancak nicel bir etki tahmini
yapılmamıştır. Uluslararası kredilerin
kullanılmasıyla, yurtiçi CO2 azaltımlarının 1900’a
kıyasla 2020 yılında %20 tasarruftan %14
tasarrufa gerileyeceği tahmin edilmektedir.
2008–2012 döneminde (II. Aşama), işletmeciler
hâlihazırda 1.059 milyon uluslararası kredi
kullanmıştır (%64 CER ve %36 ERU). 2008-
2012’de CER ve ERU’ların kullanımı, AB ETS
tesisleri için 4 ila 20 milyar € (6 ila 28 milyar
ABD$) tahmini maliyet tasarrufuna yol
açmıştır.214
Bu tasarruflar hem uluslararası
krediler ile EUA’lar arasındaki fiyat farkı hem de
EUA’ların düşük olan fiyatı sayesinde elde
edilmiştir. Uluslararası kredilerin çok düşük olan
fiyatı, uyum maliyetlerini asgariye indirmek
amacıyla, fazla EUA’sı olan tesisler dahil olmak
üzere AB ETS tesislerinin %70’inin EUA’lar
yerine söz konusu kredileri tedavülden kaldırma
yoluna gitmelerine sebep olmuştur. Düşük karbon
fiyatları, üye devletlerin yenilenebilir enerjiyi
desteklemek ve yenilenebilir enerji hedeflerine
ulaşmak için ilave masraflara maruz kalmasına
sebep olması muhtemeldir ancak bu konuda
hazırda veriler elimizde bulunmamaktadır. Şunu
belirtmek gerekir ki, AB ETS’deki artık/fazla adı
verilen miktarın mevcut tahmini olan yaklaşık 2
milyar tahsisin, şimdiye kadar kullanılan
uluslararası tahsislerden ciddi oranda daha
yüksektir ve dolayısıyla uluslararası krediler
olmasa dahi, bir miktar artık tahsis kalacaktır.215
AB tarafından sunulan güncel teklifler/önergeler,
2020 sonrasında AB ETS’de uluslararası krediler
için çok daha az bir rol ileri sürmektedir (bkz.
Bölüm 4.2.1).
EUA piyasasının çok yönlülüğü. Yukarıdaki
bölümler, karbon fiyatını belirleyen temel politika
hususlarını ana hatlarıyla vermektedir; ancak
günlük fiyatlar, piyasadaki aktörler tarafından
belirlenmektedir. EUA piyasası hızlı bir şekilde
yüksek düzeyde çok yönlülüğe ulaşmış, sofistike
olmuştur. Bu durum başlangıçta açıkça öngörülen
bir durum değildir. Özel sektör piyasa aktörleri
teşviklere hızlı tepki vermiş ve karmaşık finansal
yapıları devreye sokmuştur.
2009’da ekonomik gerileme sırasında AB ETS’de
nakit sıkıntısı çeken endüstriyel katılımcılar,
kredilere sınırlı erişimin olduğu bir zamanda nakit
elde etmek için karbon aktiflerini çok düşük
fiyatlardan satmıştır. Aynı zamanda, AB ETS’nin
II. Aşama sonu yakın olduğundan, birçok tüzellik,
özellikle tesisat kuruluşları, 2012 sonrasında
ücretsiz tahsisatı artık alamayacakları ve bu
yüzden III. Aşamaya açılımlarını sınırlamaları
gerekeceği varsayımı ile EUA modellerini
(vintage) alma peşine düşmüştür. Bunun neticesi
olarak EUA fiyat eğrisi ciddi şekilde repor
(contango) şeklinde dikleşmiştir. Aksine CDM
fiyat eğrisi de bir depor eğrisine doğru
bükülmüştür.216
212
Kaynak: Avrupa Toplulukları Komisyonu, Etki Değerlendirmesine Ek, 2020 için AB’nin İklim Değişikliği ve Yenilenebilir Enerji
Konusundaki Amaçları için Uygulama Önlemleri Paketine Eşlik Eden Doküman, SEC (2008) 85, Cilt. II, 27 Şubat 2008. 213
Referans verilen örnek, maliyete etkin referans seçeneği + dağıtılmış ETS dışı hedefler’dir. 214
Kaynak: CDC Climat Araştırması, İklim Raporu No. 43, Ocak 2014. 215
Analiz, şu Kaynağa dayanmaktadır: Avrupa Çevre Kurumu, AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) veri görüntüleyicisi, erişim tarihi: 2 Mayıs
2014, http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/data-viewers/emissions-trading-viewer. 216
Repor: ileri eğimli bir eğri, yani gelecekteki fiyat, ilgili emtianın anlık fiyatından daha yüksektir. Depor: belli piyasa şartlarına cevaben
gelecekteki fiyat, anlık fiyattan daha düşüktür: burada gereğinden az teslimat, daha önceki satış taahhütlerini yerine getirmek üzere satıcıların piyasadaki anlık CER üzerine bir prim ödemesine yol açar.
74
Bir arada ele alındığında bu iki faktör, mali
sektörün, bu işe girmekten kâr elde etmesi için bir
fırsat yaratmıştır. Bazıları hâlihazırda enerji
sektörü için ticaret stratejileriyle ilgili olarak
müdahil durumda olmasına rağmen bu yeni
arbitraj rolü, ilave bir müdahiliyet olmuştur. Bu
eğri ancak, likidite artıp finansman maliyeti
azaldığında, 2009’un ikinci yarısı sırasında
düzleşmeye başlamıştır.217
AB ETS, daha geniş Kyoto piyasaları üzerinde de
bir etki yapmıştır. Birincil piyasalarda Kyoto
kredilerinin alımlarına ait veriler, sistemdeki
baskın talep kaynağının, her zamandan (aslen AB
ETS tarafından güdümlenen) Avrupa olduğunu
göstermektedir.218
AB ETS’deki özel sektör
katılımcıları, 2008-2011 (iki yıl da dahil) dönemi
boyunca işlem gören 24.061 milyon tahsis ile
piyasa likiditesini arttırmıştır. Aynı dönemdeki
kümülatif üst sınır, 7.437 milyon tahsis olarak
gerçekleşmiştir. Bu artışın sebebi, bütün döneme
ait hedefleri olan Kyoto Protokolünün aksine,
yıllık uyum hedeflerinin hızlı eylemi
tetiklemesidir.
AAU ticareti nasıl ki hükümetlerin piyasa
katılımcıları kadar donanımlı olmadığını
göstermekteyse, EUA ve CER piyasalarının çok
yönlülüğü de, özel sektörün piyasa şartlarına daha
hızlı tepki verme kabiliyetine sahip olduğunu
göstermektedir. Bu fırsatçı tavırlar dengeli
olmayıp şartların değişmesi halinde tersine
dönebilirler. Her ne kadar piyasaya dayalı
mekanizmada kilit imkân sağlayıcı aracı özel
sektörse de, bu kısa vadeli stratejiler, iklim
değişikliği ile baş etmek için ihtiyaç duyulan uzun
vadeli perspektifle çelişmektedir. Bu risklerin
giderilmesi için bazı tedbirler artarak uygulamaya
geçirilmektedir (örneğin fiyat dengeleme
mekanizmaları) fakat mali sektörün özünde yer
alan esneklik ve çok yönlülük, piyasanın bu türde
değişikliklere nasıl tepki vereceğini öngörmeyi
zorlaştırmaktadır.
4.4.2
Yeni Zelanda
(üst sınırsız) ETS
NZ ETS, yumuşak emisyon üst sınırı ile
tanımlanmakta ve bu da, Yeni Zelanda’nın
uluslararası taahhüdü ile bağlantılı durumdadır. Bu
nedenle NZ ETS, sınırsız şekilde denkleştirme
kullanımına müsaade eden bir mekanizma
hakkında fikir vermektedir. Ağustos 2013’te
hüküm, 2020 itibariyle 1990 düzeylerinin net %5
altında koşulsuz bir hedefin benimsendiğini
duyurmuştur.219
Mevcut politikalar ve önlemler,
yurtiçinde bu hedefin sağlanması için yeterli
değildir.220
NZ ETS’de uluslararası kredilerin
sınırsız kullanımı ve beraberinde bu uluslararası
kredilerin rekor düşük fiyatı, yetersiz yurtiçi
azaltımlara yol açmıştır ancak bu sonuç, yurtiçi ve
uluslararası emisyon azaltımını birbirine denk
kabul eden bir ETS’ye uygun olmaktadır. Diğer
yandan NZ ETS ormanların kesilmesi ve ağaç
kesilmesinin caydırılması üzerinde olumlu etki
yapmıştır ancak düşük NZU fiyatı nedeniyle bu
etki beklenenden düşük olmuştur çünkü Yeni
Zelanda, CER’ler veya ERU’lar olmadan dahi KP1
taahhüdünü tutturmaktadır.221
Orman kesimlerinin
azalacağı öngörülmekte ve Yeni Zelanda’nın 2020
hedefini sağlamak için KP1 fazlasına ve
uluslararası karbon piyasalarına dayanması
gerekecektir.222
Uluslararası denkleştirmeler üzerinde
sınırsızca kurulan sistemler arası bağlantıların
karbon fiyatı üzerindeki etkisi. Sınırsız
denkleştirme kullanımına müsaade edilmesinin
amacı, piyasa likiditesini desteklemek ve aksi
durumda küçük kalacak bir piyasadaki fazla
dalgalanmaları azaltıp, piyasayı uluslararası
fiyatlarla hizalamaktır.223
Yeni Zelanda’da şirketler
böylece çevre hedeflerini daha düşük maliyetle
sağlayabileceklerdir.
217
Şu Kaynakta vurgulandığı gibi: Kossoy, A., Ambrosi, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2010, 2010. 218
Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012. 219
Kaynak: Groser, T., Bayan Christiana Figueres’e Mektup, 29 Ağustos 2013,
http://unfccc.int/files/documentation/submissions_from_parties/application/pdf/13-1620.pdf. 220
Kaynak: İklim Eylem İzleyicisi, Yeni Zelanda, erişim tarihi: 13 Şubat 2014, http://climateactiontracker.org/countries/newzealand. 221
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda’nın Sera Gazı Envanteri 1990–2012, erişim tarihi: 2 Mayıs 2014,
http://www.mfe.govt.nz/publications/climate/greenhouse-gas-inventory-2014/index.html. 222
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, UNFCCC ve Kyoto Protokolü altında Yeni Zelanda’nın Altıncı Ulusal Bildirisi, Aralık 2013. 223
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Planında Likidite ve Fiyatlar – Hükümetin Rolü, erişim tarihi: 13
Şubat 2014, https://www.mfe.govt.nz/publications/climate/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07/liquidity-prices-nz-ets-role-government-dec07.html.
75
Şekil 20. Uluslararası kredi kullanımını etkileyen olaylarla etiketlenmiş olarak NZ$ cinsinden ikincil CER fiyatına kıyasla NZU fiyatındaki gelişme224
Uluslararası kredi 2012 ETS düzeltme Yeni Zelanda’nın KP2 için Uluslararası kredi fiyatlarının çöküşü ve tasarısında uluslararası katılmayı reddetmesi, NZU kullanımının %50 ile NZU fiyatı eşleşmesi kredi kullanımının %50 ile fiyatının tümden ayrılması sınırlanmasına yönelik tasarı
sınırlanması
Şub 11 Haz 11 Eki 11 Şub 12 Haz 12 Eki 12 Şub 13 Haz 13 Eki 13 Şub 14
NZU İkincil CER Kaynak: NZU fiyatları için Westpac Kurumsal Banka,
İkincil CER fiyatları Thomson Reuters Noktasal Karbon
Uluslararası kredilerin fiyatları ciddi ölçüde
düşmeye başladığında, NZ ETS katılımcıları,
NZU’lar yerine CER ve ERU almaya
başlamışlardır. CER ve ERU fiyatları, NZU
fiyatını belirler hale gelmiş ve bu fiyatların
düşmesine neden olmuştur. (Şekil 20). 2015’te
uluslararası kredilerin kullanılamama riski,
sonraki yıllarda NZU fiyatının tümden
ayrılmasına yol açmış ancak NZU fiyatları düşük
seyretmeye devam etmiştir.
NZ ETS ve yurtiçi azaltım eylemi. NZU’lar ve
uluslararası krediler arasındaki ciddi fiyat farkında
ötürü NZ ETS katılımcıları, 2012 uyum yılı için
NZU’lardan ziyade, neredeyse münhasır olarak
uluslararası krediler alıp tedavülden
kaldırmışlardır (Şekil 21).
Enerji, sanayi ve sıvı fosil yakıt sektörlerinden
gelen emisyonlar, NZ ETS’ye katılmış oldukları üç
yılda azalmamıştır (Şekil 22). Enerji ve sanayi
sektöründeki emisyon artışı büyük ölçüde
2012’den bu yana yeni sektörlerin dahil
edilmesiyle ilgilidir. Bununla birlikte diğer
sektörlerden kaynaklı emisyonlar kararlı düzeyde
kalmıştır. Uluslararası kredilere sınırsız erişim,
karbon fiyatını düşürmüş ve NZ katılımcılarına
emisyon azaltımları, temiz teknolojiye ve
yenilenebilir elektrik üretimine yatırım yapmaları
ve ağaç dikmeleri için çok sınırlı bir mali teşvik
sağlamıştır.225
224
Ağustos 2013’te uluslararası kredi kullanımını %50 ile sınırlamak için yeniden bir yasa tasarısı önerilmiştir fakat bu konu henüz mecliste
tartışılmamıştır. Fiyatlar, Mart 2014’ün başına kadar gösterilmektedir. Kaynak: Yeni Zelanda Meclisi, İklim Değişikliği Cevabı (Uluslararası Birimlerin Sınırlanması) Düzeltme Tasarısı, 5 Ağustos 2013, http://www.parliament.nz/en-nz/pb/legislation/proposed-bills/50HOH_MEMBILL223_1/climate-change-response-restriction-of-international-units. 225
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Yeni Zelanda, Neden NZ ETS’miz Var?, erişim tarihi: 13 Şubat 2014,
https://www.climatechange.govt.nz/emissions-trading-scheme/about/why.html.
Fiya
t (Y
Z$/b
irim
)
76
Orman kesimi ve ekin biçmeden kaynaklı
emisyonlar 2011’den 2012’ye ciddi artış
göstermiştir. Ormanlarda ekin biçerken, arazi
sahiplerinin NZU’ları veya uluslararası kredileri
tedavülden kaldırmaları gerekmektedir. Orman
sahiplerine NZ ETS altında NZU’lar verilir ve
bunlar, bu yükümlülüğün yerine getirilmesi için
kullanılır. NZU’lar ve uluslararası kredilerindeki
düşük fiyatlar, orman sahipleri için ormanlarını
başka arazi kullanımlarına dönüştürmeyi ve
yükümlülüklerini karşılamak için daha ucuz olan
uluslararası kredileri tedavülden kaldırmayı daha
çekici kılmış olabilir.226
Halihazırda elde bulunan
NZU’lar sonra kullanım için bankaya yatırılır
veya ileriki bir zamanda satılabilir. Orman
sahipleri emisyonlarını 2008-2012 uyum dönemi
için ister yıllık olarak isterlerse de bahsi geçen
dönemin sonunda 2012’de rapor etmek konusunda
özgür olduklarından, emisyonlardaki artışın
kısmen açıklaması bu da olabilir. Emisyonlardaki
artışın bir diğer sebebi de, 1989 sonrası orman
sahiplerinin beklenmedik kârlar elde etmelerine
imkân veren, NZ ETS’deki bir açık kapıdır.227
Bağlantı kurulmasına dair alınan bir ders. Yeni Zelanda’daki deneyim, yumuşak bir üst
sınırın, emisyonları yurtiçinde azaltmaya yönelik
mali teşviki tehlikeye düşürebileceği ve daha
büyük piyasalara bağlantının, daha küçük piyasalar
üzerinde ciddi etkiler doğurabileceğidir. Bu
deneyim, bağlantı kurma konusunda tüm
hususların dikkate alınması gerektiğini, her iki
aktör için de muhtemel çıktıların iyi
değerlendirilmesinin önemli olduğunu
vurgulamaktadır.
Şekil 21. Yükümlülük yılı başına NZ ETS’de uyum için Şekil 22. Ormancılık, enerji ve sanayi ve sıvı fosil tedavülden kaldırılan birimlerin payı yakıt sektörlerinin NZ ETS altındaki emisyonları
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
Ormancılık NZU RMU Enerji & Sanayi
Diğer NZU ERU Sıvı fosil yakıtlar
NZ AAU CER
Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti Kaynak: Yeni Zelanda Hükümeti
226
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, Karbon Piyasası Avustralya–Yeni Zelanda Cilt 6 Sayı 8, 16 Ağustos 2013. 227
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, CO2 Fiyatlarının Çökmesi ile NZ Ormancılar Hasadı Kârlarının Gerilemesi, 8 Şubat 2013,
http://www.pointcarbon.com/news/1.2175692.
Emis
yon
(M
tCO
2)
YZ$25 Sabit Fiyat seçeneği
Ormancılık (ağaç kesimi, ekin biçme ve ETS’den giderme)
78
5 / Ulusal ve ülke içi bölgesel
karbon vergileri
5.1 KARBON VERGİLERİNE GENEL
BAKIŞ
Bu raporun amacına yönelik olarak karbon
vergileri, açıkça karbon üzerine bir fiyat getiren
veya karbona dayalı bir metrik/ölçü kullanan
vergiler olarak tanımlanmıştır (yani, tCO2e başına
fiyat). Bazı yetkili mercilerde, kısmen yakıtın
karbon içeriğine dayalı enerji vergileri
bulunmaktadır ve bazıları hedef olarak SGE
azaltımını belirlemiş olan vergileri uygulamaya
geçirmişlerdir: bunların her ikisi de bu rapor
kapsamında yer almamaktadır. Bu raporda
kapsanan vergiler Şekil 23’te gösterilmektedir.
Bu bölüm, temel vergilerin kilit özelliklerini
sunmakta ve son yıl içerisinde her birinde
gözlemlenen önemli değişikliklerin detaylarına
girmektedir.228
Bu rapor, her bir vergiyi, oranı ve
gelir geri dönüşümü ve rekabetçilik hususları
dahil diğer ilgi çekici nitelikleriyle bağlantılı
olarak araştırmaktadır.
Karbon vergilerinin tümü, temel amacı SGE’leri
azaltmak olarak çevresel dayanaklarla getirilmiştir
ancak hepsinin bağlamı farklıdır. İskandinav
ülkelerinde karbon vergileri doksanlı yıllardan
beri uygulanmaktadır ve çevresel hedefler
değiştikçe evrimleşmiştir. Bazı ülkelerde
(örneğin, İsveç) karbon vergisi, zaten mevcut olan
bir enerji vergisinin üzerine getirilmiştir,
diğerlerinde ise (örneğin, Danimarka ve
Finlandiya), toplam vergi yükünü sabit tutmak
için enerji veya gelir vergisi düşürülmüştür.229
AB
ETS’nin getirilmesiyle, çifte karbon fiyatlandırma
yüküne maruz kalacak ve bu yüzden de
rekabetçiliğini kaybetme riskinde olan kuruluşlara
kademeli olarak karbon vergisi üzerinden
muafiyetler getirilmiştir.
Mevcut karbon fiyatlandırmasının yanı sıra
getirilen karbon vergileri, zaten karbon
fiyatlandırma aracı kapsamında olmayan
emisyonları kapsamak amacını taşımaktadır;
İrlanda ve Fransa’da olduğu gibi. Buna bir istisna
Birleşik Krallık’tır: burada karbon vergisinin
getirilmesinin nedeni, mevcut düzenleyici aracın
fazla zayıf kabul edilmesiydi. Bir ticaret sistemi
kapsamına girebilecek emisyon üreticilerinin
sınırlı sayısı nedeniyle Afrika, ETS yerine karbon
vergisini tercih etmiştir. Ancak bu, gelecekte
Güney Afrika’nın bir ETS’yi yürürlüğe koyması
ihtimalini ortadan kaldırmamaktadır.
Karbon vergilerinin tasarımı, emisyonları azaltmak
için daha fazla esneklik sağlayacak şekilde
gelişmiştir. Kuruluşlar, örneğin enerji verimliliğini
arttırmaya yönelik gönüllü anlaşmalara katılarak
(Danimarka) veya bir emisyon azaltım hedefini
benimseyerek (İsviçre) kısmen veya tümden
karbon vergisinden muaf tutulabilmektedir. Güney
Afrika ve Meksika’daki daha yeni sistemlerdeki
kuruluşların, bir karbon vergisi altında
sorumluluklarını yerine getirmek için
denkleştirmeler kullanmalarına müsaade
edilecektir. Meksika’da sadece ülke içi CDM
projelerinden gelen kredilere müsaade
edilmektedir ve bunun da, yerel denkleştirme
piyasası için kaldıraç etkisi göstermesi
beklenmektedir.
228
Ocak 2013’ten Nisan 2014’e kadar. 229
Kaynak: Speck, S. ve ark., İskandinav ve Baltık Çevre Politikasında Ekonomik Araçların Kullanımı 2001–2005, 2006.
79
Şekil 23. Dünya çapında karbon vergileri ve yetkili merci alanlarında kapsanan SGE’lerin tahmini payı
Denkleştirmelerin kullanılması ile karbon vergisi/ Not 1: Güney Afrika’daki karbon vergisinin Ocak 2016’da hizmete fiyat oranı azaltılabilmektedir girmesi beklenmektedir. Not 2: Avustralya’nın CPM’si bir karbon vergisi değildir, ancak sabit fiyat
döneminde, bir karbon vergisine benziyor olarak kabul edilebilir.
5.2 MEVCUT KARBON VERGİLERİ
5.2.1
Avustralya
Avustralya’nın CPM’si, toplam
SGE’lerin %60’ına denk gelecek şekilde sanayi
sektörlerinden, büyük doğal gaz tüketicilerinden
atık deponi tesislerine kadar tüm büyük emisyon
üreticilerini kapsayarak Temmuz 2012’de
başlamıştır. CPM, teknik olarak bir ETS’dir
ancak, şu anda sabit fiyatla çalışmaktadır, böylece
etkin bir karbon vergisi gibi işlemektedir.
Vergi oran. A$24.15/tCO2e (US$21.54/tCO2e).
Vergi oranı, 1 Temmuz 2013’e aittir.230
İlgi çekici özellikler En güncel gelişmeler için
Bölüm 4.2.8’e bakınız.
230
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Sabit Fiyat 2012–2015, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/About-the-Mechanism/Fixed-Price-2012-15/Pages/default.aspx.
80
5.2.2
British Columbia
British Columbia’nın sabit gelirli karbon vergisi
2008 yılında hizmete girmiştir.Isı veya enerji için
yakıt, turba kömürü veya lastik yakan tüm
tüketicileri kapsamaktadır ve bu tüm
SGE’lerinyaklaşık %70’ine tekabül etmektedir.231
İhraç edilen yakıtlar ve havacılık ile denizcilik
tarafından British Columbia dışına seyahat eden
hava-deniz taşıtlarının yakıt tüketimleri, karbon
vergisi kapsamında yer almamaktadır. Endüstriyel
işlem emisyonları gibi yanmadan kaynaklı
olmayan SGE’ler, kaçak ve uçucu emisyonlar da
kapsam dışıdır. Geliri getirisi olmayan
vergilendirme, çeşitli gelir vergisi azaltmaları ve
vergi kredileri sayesinde elde edilmektedir.
Vergi oranı. CAN$30/tCO2e232
(US$28/tCO2e).
Vergi oranı, 2012’den bu yana dondurulmuştur.
Isıtma için doğal gaz ve propan kullananlar ve
sera yetiştiricileri için CO2 üretiminde karbon
vergisine %80 muafiyet bulunmaktadır. Ocak
2014’ten itibaren çiftçiler tarafından satın alınan
boyalı benzin ve boyalı dizel için de muafiyet
uygulanmaktadır.
İlgili çekici özellikler Karbon vergisi, hizmete
girdiğinden bu yana gelirle ters orantılı (gelir-
negatif) işlemektedir, yani vergi kesintileri ve
krediler geliri aşmaktadır. Bütçe tahminlerine
göre bu durum 2016/17 dönemine kadar bu
şekilde kalacaktır.
5.2.3
Danimarka
Danimarka, CO2-afgiftsloven (CO2 vergi
kanununu) 1992’de getirmiştir ve bu petrol,
doğalgaz, kömür ve elektrik için geçerlidir;
SGE’lerin yaklaşık %45’ini kapsamaktadır.233
AB
ETS’ye tabi olan sanayiler
genelde, proses ve güç üretimi için yakıtlarda CO2
vergisinden muaf tutulmaktadır. Ancak bölgesel
ısıtma santralleri AB ETS’de yer alıyorsa dahi,
bölgesel ısıtma üretimi için yakıtlar CO2 vergisine
tabi tutulmaktadır. AB ETS’ye dahil olmayıp
yoğun enerji kullanan sektörlere, AB ETS’deki
ücretsiz tahsislere benzer şekilde karbon vergisi
muafiyetleri tanınmaktadır. 2013’ten itibaren atık
yakma tesisleri de AB ETS’ye dahil edilmiştir ve
dolayıyla çifte düzenlemeye tabidir.
Vergi oran. Dkr.167/tCO2 (US$31/tCO2). 2014’e
ait vergi oranı. 2008 ile 2015 arasında yıllık %1,8
artış.
İlgi çekici özellikler 2014’ten önce, zaten AB
ETS kapsamında yer alan yoğun enerji kullanan
sektörler, bir gönüllü anlaşma sayesinde elektriğe
uygulanan enerji tasarruf vergisinden (elektrik
kullanımı için eski CO2 vergisi) muaf
tutulabilmekteydi. 2013’te hükümet bu kullanıcılar
için enerji tasarruf vergisini yürürlükten kaldırdı ve
gönüllü anlaşma planını da feshetti.234
5.2.4
Finlandiya
1990 yılında Finlandiya Hiilidioksidivero (CO2
vergisini) hizmete sokmuş ve böylece bir karbon
vergisi getiren ilk ülke olmuştur. Karbon vergisi,
elektrik üretimine, ticari havacılığa ve ticari yat
işletmeye yönelik yakıtlar hariç olmak üzere tüm
fosil yakıt tüketicilerini kapsamaktadır. SGE’lerin
yaklaşık %15’i kapsanmaktadır.235
Vergi oranı Isıtma amaçlı yakıtlar için vergi oranı
2013’te €30/tCO2 (US$41/tCO2)’den €35/tCO2
(US$48/tCO2)’ye yükselmiştir.236
Sıvı trafik
yakıtları için oran €60/tCO2 (US$83/tCO2) olarak
değişmeden kalmıştır.237
231
Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Karbon Vergisi hakkında Mitler ve Gerçekler, 28 Nisan 2013,
http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/A6.htm. 232
Kaynak: British Columbia Hükümeti, Karbon Vergi İncelemesi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/Carbon_Tax_Review_Topic_Box.pdf. 233
Kaynak: Yazarın hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,
Haziran 2013, http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 234
Kaynak: Danimarka Hükümeti, Atık ve Ham Maddeler Vergi Kanununu Tadil Eden Yasa, Belli Enerji Ürünlerine Uygulanan Karbon
Dioksit Vergisi, Elektrik Vergisi, KDV Kanunu ve Çeşitli Diğer Kanunlar, erişim tarihi: 21 Ocak 2014, https://www.retsinformation.dk/Forms/r0710.aspx?id=152727. 235
Kaynak: Yazarın hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,
Haziran 2013, http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 236
Kaynak: Finlandiya Hükümeti Adalet Bakanlığı, Akaryakıtlar Yasa Tasarısı ve Elektrik ile Belli Yakıtlar Yasa Tasarısı, 21 Ocak 2014,
http://www.finlex.fi/fi/esitykset/he/2012/20120091. 237
Kaynak: Finlandiya Hükümeti, Devlet Bütçe Önergeleri, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://budjetti.vm.fi/indox/sisalto.jsp?year=2014&lang=fi&maindoc=/2014/tae/hallituksenEsitys/hallituksenEsitys.xml&id=/2014/tae/hallituksenEsitys/YksityiskohtaisetPerustelut/11/08/07/07.html.
81
5.2.5
Fransa
Aralık 2013’te Fransız Meclisi, Taxe intérieure de
consommation sur les produits énergétiques (Enerji
ürünlerine uygulanan yurtiçi tüketim vergisi)’ne bir
CO2 bileşenini eklenmesini onaylamıştır. 1 Nisan
2014’te yürürlüğe giren bu vergi, AB ETS
kapsamında yer almayan doğal gaz, ağır akaryakıt
ve kömür kullanımına uygulanmaktadır ve tüm
SGE’lerin yaklaşık %35’ini kapsamaktadır.238
2015’ten itibaren karbon vergisi ulaşım yakıtları ve
kalorifer yakıtını da kapsayacak şekilde
genişletilecektir.239
Vergi oranı. €7/tCO2 (US$10/tCO2). 2015’te
€14,5/tCO2 (US$20/tCO2), 2016’da ise €22/tCO2
(US$30/tCO2)’ye yükselmesi planlanmıştır.240
5.2.6
İzlanda
2010’da İzlanda, Kolefnisgjald á kolefni af
jarğefnauppruna (Fosil kökenli karbona ilişkin
karbon vergisi)’ni getirmiştir. Karbon vergisi,
akaryakıt, dizel, benzin, ağır mazot, petrol gazı ve
diğer gaz halindeki hidrokarbonların kullanımını
kapsamaktadır ve tüm SGE’lerin yaklaşık %50’sini
içermektedir.241
Karbon vergisi tüm ithal edilen veya
yurtiçinde üretilen veya işlenen yakıtlar için
geçerlidir ancak yurtdışına gidecek taşıtlar, karbon
vergisini geri alabilirler. İlk başta vergi sadece sıvı
fosil yakıtlar için geçerliydi ve 2012 sonunda
kaldırılması planlanıyordu, fakat sonrasında süresiz
olarak uzatılmıştır. AB ETS’ye dahil olan firmalar,
bu vergiden muaf tutulmaktadır.
Vergi oranı 2014’te Íkr1120/tCO2 (US$10/tCO2).
Bu oran, AB ETS’nin ton karbon başına Íkr4000
referans fiyatına veya Íkr1090/tCO2’ye dayalıdır.242
2010’daki karbon vergisi, AB ETS referans
fiyatının %50’si olarak hesaplanmıştır,
2011’de %75’e yükselmiş ve 2012’de %100’e
ulaşmıştır. 2013’te karbon vergisinin %3 veya
2014’teki enflasyonla orantılı olarak artmasına karar
verilmiştir.243
5.2.7
İrlanda
İrlanda Cumhuriyetinde karbon vergisi 2010’da,
Doğal Gaz Karbon Vergisi altında tüm doğal gaz
tüketicileri için, Madeni Yağ Vergisi altında madeni
yağ tüketicileri için getirilmiştir. Karbon
ücretlendirmesi tüm SGE’lerin yaklaşık %40’ını
kapsamaktadır.244
2013’te, Katı Yakıt Karbon Vergisi
altında katı fosil yakıtlar için de bir karbon vergisi
getirilmiştir. AB ETS’ye dahil olan işletmeciler, bu
vergilerden muaf tutulmaktadır.
Vergi oranı Mayıs 2014’te tüm fosil yakıtlar için
€20/tCO2 (US$28/tCO2). Doğal gaz ve madeni yağ
üzerindeki vergi oranı 2012’den beri aynıdır,245
ve
katı yakıta uygulanan vergi oranı €10/tCO2
(US$14/tCO2)’den Mayıs 2014’te €20/tCO2’ye
çıkmıştır.246
5.2.8
Japonya
Japonya’da İklim Değişikliği Azaltım Vergisi
2012’den beri geçerlidir ve tarım, ulaştırma, sanayi
ve elektrik üretim sektörlerinin bazı kısımları hariç
tüm fosil yakıt kullanımını kapsamaktadır. Karbon
vergisi, toplam SGE’lerin yaklaşık %70’ini
kapsamaktadır.247
238
Kaynak: Yazarın hesaplaması, Fransa Hükümeti, Finans Yasa Tasarısı 2014, erişim tarihi: 21 Ocak 2014, http://www.assemblee-
nationale.fr/14/projets/pl1395.asp. 239
Kaynak: Ekoloji, Sürdürülebilir Kalkınma ve Enerji Bakanlığı, Fransa, 2014 için Geçerli Enerji Ürünleri Vergilendirmesi, erişim tarihi: 21
Ocak 2014, http://www.developpement-durable.gouv.fr/La-fiscalite-des-produits,11221.html. 240
Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanlığı, Fransa, 2014 Mali Mevzuat altında Enerji ve Çevre Vergilendirmesine dair Açıklama Getirilmesi,
12 Mart, 2014, http://circulaire.legifrance.gouv.fr/pdf/2014/03/cir_38051.pdf ; Fransa Hükümeti, 29 Aralık 2013 tarih ve 2013-1278 sayılı 2014 Finans Kanunu, 30 Aralık 2013, http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do;jsessionid=C112ACA602EF0580353CFCAEDCFFDE56.tpdjo09v_1?cidTexte=JORFTEXT000028399511&categorieLien=id. 241
Kaynak: Yazarın hesaplaması ve İzlanda Hükümeti, 2014 için Çeşitli Temel Taslak Bütçeler Kanunu (Fiyat vb.), erişim tarihi: 21 Ocak
2014, http://www.althingi.is/altext/143/s/0471.html. 242
Kaynak: İzlanda Hükümeti, Çevre ve Kaynak Vergileri Yasa Tasarısı, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.althingi.is/altext/138/s/0293.html. 243
Kaynak: İzlanda Hükümeti, 2014 için Çeşitli Temel Taslak Bütçeler Kanunu (Fiyat vb.), erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.althingi.is/altext/143/s/0471.html. 244
Katı yakıtlara ait karbon vergisi ile kapsanan SGE’lerini içermemektedir. Kaynak: Convery, F.J., Dunne, L., Joyce, D., İrlanda’nın Karbon
Vergisi ve Mali Krizi. Parasal Düzenleme, Çevresel Etkinlik, Rekabetçilik, Kaçak/Sızıntı ve Öz Sermaye Getirilerine Dair Konular, OECD Çevre Çalışma Makaleleri, 3 Ekim 2013. 245
Kaynak: İrlanda Gelir ve Gümrük Vergileri, Doğal Gaz Karbon Vergisi Rehberi, Kasım 2013. 246
Kaynak: İrlanda Gelir ve Gümrük Vergileri, Katı Yakıt Karbon Vergisi Rehberi, Aralık 2013. 247
Kaynak: Yazarın hesaplamaları, Çevre Bakanlığı, Japonya, Karbon Vergisi Detayları (İklim Değişikliği Azaltım için Vergi), erişim tarihi: 21
Ocak 2014, http://www.env.go.jp/en/policy/tax/env-tax/20121001a_dct.pdf.
82
Vergi oranı 1 Nisan 2014’te ¥192/tCO2
(US$2/tCO2). 3,5 yıl içerisinde aşamalı bir şekilde
¥289/tCO2 (US$3/tCO2)’ye yükselmesi
planlanmaktadır.248
Ekim 2012’de bu vergi
getirildiğinde, ta verginin üçte biri mecburi
kılınmıştır. Nisan 2014’te bu iki katına çıkmıştır
ve tam vergi oranı Nisan 2016’dan itibaren
uygulanacaktır.
İlgi çekici özellikler Karbon vergisinden gelen
gelirler, enerjiyle ilişkili CO2 emisyonlarını
azaltmaya yönelik tedbirler için kullanılacaktır:
örneğin, düşük karbon teknolojisindeki yenilikler,
küçük ve orta ölçekli işletmelerde enerji tasarrufu
yapan cihazların yaygınlaştırılması ve
yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılması.249
5.2.9
Meksika
Ley del impuesto especial sobre producción y
servicios (üretim ve hizmetlere uygulanan özel
vergi) altında hükümet, fosil yakıtın satışları ve
imalatçılar, üreticiler ve ithalatçılar tarafından
ithalat üzerine bir karbon vergisi getirmiştir.
2014’ten beri yürürlükte olan bu vergi, toplam
SGE’lerin yaklaşık %40’ını kapsamaktadır.250
Bu,
yakıtların tam karbon içeriğinden ziyade doğal
gaza kıyasala sebep olunan ilave emisyonlara
getirilen bir vergidir. Bu nedenle, doğal gaz
karbon vergisine tabi değildir ancak gelecekteki
bir düzenlemede durum değişebilir. Günümüzde,
gazın hariç tutulması, mümkün olan yerde yakıt
dönüşümünün yapılmasını da desteklemektedir.
Vergi oranı 2014 rakamları Mex$10–50/tCO2
(US$1–4/tCO2). Yakıt türüne göre değişmektedir.
Üst sınır, yakıtın satış fiyatının %3’üdür.
İlgi çekici özellikler Karbon vergisini ödemekle
yükümlü şirketler, vergiyi ödeme zamanında
kredilerin piyasa değerine eşdeğer olarak
Meksika’da geliştirilen CDM projelerinden
kredilerle ödeme yapmayı tercih edebilirler.251
Karbon vergisini ödemek için CER’leri
kullanmanın tam detayları Maliye Bakanlığı
tarafından belirtilecektir.
5.2.10
Norveç
Norveç CO2 avgift (CO2 vergisi)’ni 1991’de
yürürlüğe koymuştur. Vergi, her türde madeni yağ,
benzin ve doğal gaz tüketimi için geçerlidir.
Karbon vergisi, toplam SGE’lerin
yaklaşık %50’sini kapsamaktadır.252
AB ETS’ye
dahil olan işletmeciler, açık deniz petrol sanayi
hariç olmak üzere karbon vergisinden (kısmen)
muaf tutulmaktadır.
Vergi oranı 2014 rakamları Nkr.25–419/tCO2
(US$4–69/tCO2). Yakıt türü ve kullanıma bağlıdır.
Madeni yağ, doğal gaz ve ayrıca yurtiçi
havacılıktaki yakıt kullanımı için 2013’te
arttırılmıştır.253
Yurtiçi havacılıkta karbon
vergisinin arttırılmasının amacı, EUA
fiyatlarındaki azalışın dengelenmesidir.
İlgi çekici özellikler Açık deniz petrol sektörü,
AB ETS altında kapsanıyor olmasına rağmen en
yüksek vergi oranlarını ödemektedir. Bunun
amacı, petrol platformlarında üretilen elektrik
yerine neredeyse tümüyle hidroelektrik santraller
üzerinden karada üretilen elektrik kullanımının
teşvik edilmesidir.253
248
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Japonya, Karbon Vergisi Detayları (İklim Değişikliği Azaltım için Vergi), erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.env.go.jp/en/policy/tax/env-tax/20121001a_dct.pdf. 249
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Japonya, İklim Değişikliği Azaltımı için Verginin Getirilmesi, 28 Nisan 2014,
http://www.env.go.jp/policy/tax/about.html. 250
İlk başta karbon vergisi altında kapsanan ancak nihai yasa tasarısında hariç tutulan doğal gazı da içermektedir. Kaynak: Yazarların
hesaplamaları; Meksika Federal Hükümeti, 2014 Mali Yıl için Federal Gelirlere dair bir Kanun için İnisiyatif, 1 Ocak 2014, http://www.diputados.gob.mx/PEF2014/ingresos/01_lif_2014.pdf; Meksika Federal Hükümeti, Katma Değer Vergisi Kanununa, Üretim ve Hizmet Özel Vergisi Kanununa ve Federal Parasal Tüzüğüne dair Çeşitli Düzenlemeleri Reforme Eden, Eklemeler ve Düzeltmeler Yapan bir Kararname için İnisiyatif, 1 Ocak 2014, http://www.diputados.gob.mx/PEF2014/ingresos/03_liva.pdf. 251
Kaynak: Üretim ve Hizmet Özel Vergisi Kanunu, 11 Aralık 2013, http://www.normateca.gob.mx/Archivos/66_D_3629_13-01-2014.pdf. 252
Kaynak: Yazarların hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,
Haziran 2013, http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 253
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Norveç, Vergiler ve Gümrük Vergileri 2014, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.regjeringen.no/nb/dep/fin/dok/regpubl/prop/2013-2014/prop-1-ls-20132014/7.html?id=741130.
83
5.2.11
İsveç
1991’de İsveç, ısıtma ve motor yakıtları için
kullanılan tüm fosil yakıtları kapsayan (SGE’lerin
yaklaşık %25’ini kapsayan) Koldioxidskatt (CO2
vergisi)’ni getirmiştir.254
Konut ve hizmet
sektörleri, karbon vergisi tarafından tümüyle
kapsanmaktadır ancak, ETS dışı sanayi ve tarım
kısmen muaftır. AB ETS tesisleri tarafından fosil
yakıt kullanımı, eğer imalat amaçları için
kullanılıyorsa tümden, diğer amaçlar için ise
kısmen muaftır.
Vergi oranı 1 Ocak 2014 rakamları
Skr.1076/tCO2 (US$168/tCO2). Çoğu yakıtlar için
2013’ten 2014’e geçişte rakamlar ya hafif azalmış
ya da aynı kalmıştır.255
İlgi çekici özellikler AB ETS altında kapsanan
tüm SGE’lerin doğrudan muafiyet sağlamak
yerine karbon vergisi muafiyetleri yıllar içerisinde
aşamalı olarak artmıştır.256
AB ETS’ye katılan
bölgesel ısıtma santralleri ve AB ETS
santrallerinde imalat amaçları için kullanılmayan
ısı için 2014 öncesindeki %94’e kıyasla şu anda
vergi oranının %80’ini ödemeleri
gerekmektedir.257
5.2.12
İsviçre
2008’den beri İsviçre, ısıtma ve aydınlatma
amaçları, termal tesislerde elektrik üretimi ve ısı ve
elektrik kombine santrallerinin işletimi için
kullanılan fosil yakıtlar üzerine CO2 vergisi
uygulamaktadır. Motor yakıtları dahil değildir.
Karbon vergisinin kapsamı, toplam SGE’lerin
yaklaşık %30’una tekabül etmektedir.258
İsviçreli
ETS tesisleri bu vergiden muaftır.
Vergi oranı 2014 değeri SFr.60/tCO2
(US$68/tCO2). Belli emisyon azaltım hedeflerine
ulaşılamazsa SFr.120/tCO2 (US$135/tCO2)’ye
yükseltilebilir. İsviçre’nin 2012 için CO2 emisyon
azaltım hedefini tutturamayacağı anlaşıldıktan
sonra Temmuz 2013’te vergi oranı
SFr.36/tCO2’den SFr.60/tCO2’ye (US$41/tCO2’den
US$68/tCO2’ye) yükseltilmiştir.259
İsviçre
hükümeti, 2016 ve 2018’de karbon vergisinde
başka düzenlemelerin yapılabileceğini
belirtmiştir.260
İlgi çekici özellikler Yoğun enerji kullanan,
İsviçre ETS’sine dahil olmayan şirketler, göreceli
olarak yüksek karbon vergi yükü olan ve rekabetin
yüksek olduğu sanayi sektörlerinden geliyorlarsa
karbon vergisinden muaf tutulabilirler. Buna
karşılık bir emisyon azaltım hedefi üstlenmeleri
gerekmektedir.261
Hedefler bağımsız olarak,
ekonomik açıdan geçerli SGE tedbirlerine göre
belirlenmektedir ve 2013’ten 2020’ye kadar
senelik olarak azalmaktadır. Elde edilen başarılar
2021 taahhüt döneminin sonunda değerlendirilecek
ve uygunsuz olan sonuçlar cezaya çarptırılacaktır.
254
Kaynak: IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri, Haziran 2013,
http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 255
Kaynak: İsveç Vergi Kurumu, Enerji, Karbon Dioksit ve Kükürt Vergileri, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter.4.18e1b10334ebe8bc8000843.html. 256
Kaynak: İsveç Vergi Kurumu, ETS ile Kapsanan Tesiste Kullanılan Yakıtlara ilişkin Azaltılmış Karbon Vergisi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter/utslappsratter.4.121b82f011a74172e5880006846.html. 257
Kaynak: İsveç Vergi Kurumu, Belli Isılar için Azaltılmış Karbon Vergisi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.skatteverket.se/foretagorganisationer/skatter/punktskatter/energiskatter/sanktkoldioxidskattforvissvarmeproduktion.4.8dcbbe4142d38302d71373.html. 258
Kaynak: Yazarların hesaplamaları ve IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri,
Haziran 2013, http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 259
Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, 2012 CO2 Hedefine Ulaşılamadı: Yakıtlara Uygulanan CO2 Vergisi 2014’te Arttırılacaktır, 3
Temmuz 2013, http://www.bafu.admin.ch/dokumentation/medieninformation/00962/index.html?lang=de&msg-id=49576. 260
Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Yakıtlara Uygulanan CO2 Vergisi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014, http://www.bafu.admin.ch/co2-
abgabe/12357/index.html?lang=de. 261
Kaynak: Çevre Federal Bürosu, İsviçre, Yakıtlara Uygulanan CO2 Vergisi, erişim tarihi: 29 Nisan 2014, http://www.bafu.admin.ch/co2-
abgabe/12357/index.html?lang=de.
84
5.2.13
Birleşik Krallık
Birleşik Krallık, 2013’ten beri Karbon Fiyat
Tabanını uygulamakta ve bu uygulama, elektrik
üretimi için kullanılan fosil yakıtlar için
geçerlidir. Coğrafi kapsama Büyük Britanya ile
sınırlıdır (Kuzey İrlanda dahil değildir), böylece
karbon vergisinin kapsamı, toplam SGE’lerin
yaklaşık %25’i olmaktadır.262
Verginin gayesi,
kasıtlı olarak AB ETS tarafından kapsanan
elektrik üretim sektörünü hedefleyerek, dalgalı
EUA fiyatlarının ışığında kararlı bir karbon fiyat
sinyali sunmaktır.
Vergi oranı 1 Nisan 2014 fiyatı: £9,55/tCO2
(US$15,75/tCO2) olarak belirlenmiştir. Yıllık
olarak güncellenir ve EUA fiyatı ile yıllık Karbon
Fiyat tabanı hedefi arasındaki fark olarak
hesaplanır: 2013’te £16/tCO2 ile başlayıp doğrusal
olarak 2020’de £30/tCO2’ye yükselecektir. 19
Mart 2014’te hükümet, 1 Nisan 2016’dan 31 Mart
20202’ye kadarki dönemde vergi oranı üst sınırını
£18/tCO2 (US$30/tCO2) olarak açıklamıştır.
Böylece vergi oranı esas olarak, 2015–2016
düzeyleri olan £18,08/tCO2 (US$29,93/tCO2)
civarında dondurulacaktır.263
İlgi çekici özellikler Hükümet, sahada
kullanılmak üzere kaliteli elektrik üreten kombine
ısı ve elektrik santralarında kullanılan fosil
yakıtlar için vergiye yönelik olarak 1 Nisan
2015’ten itibaren bir muafiyet getirmeyi
planlamaktadır.264
5.3 GELİŞTİRİLMEKTE OLAN KARBON
VERGİLERİ
5.3.1
Güney Afrika
26 Şubat 2014’te Hazine, karbon vergisinin
hizmete girişinin bir yıl daha ertelenerek 2016’ya
bırakıldığını, bu süreçte vergi tasarımının teknik
analizinin yapılıp potansiyel etkilerinin
değerlendirileceğini duyurmuştur. Verginin orta
vadede GSYİH üzerinde nötre yakın bir etki
yaratması beklenmektedir.265
Hükümet Mayıs
2013’te karbon vergisine dair bir makale
yayınlamış,266
yakıtın karbon içeriğine dayalı bir
yakıt girdi vergisi önerisinde bulunmuştur. Karbon
vergisi, hem yakıt yanmasından hem de enerji
harici endüstriyel proses emisyonlarından gelen
tüm sabit doğrudan SGE’leri kapsayacaktır: bu da
toplam SGE’lerin %80’ine denk düşmektedir.267
Vergi oranı 2016’da R120/tCO2 (US$12/tCO2)
olması, 2019’un sonuna kadar her yıl %10
arttırılması düşünülmektedir. Sonraki döneme ait
yıllık artış, gözden geçirmeye tabi olacaktır. 2016–
2019 geçiş döneminde, tüm sektörler için temel bir
vergisiz eşik değeri getirilecek, maksimum etkin
vergi oranı R48/tCO2 (US$5/tCO2)’ye çekilecektir.
İlgi çekici özellikler Tamamlayıcı bir
denkleştirme planı da teklif edilmiştir ancak,
parametreleri henüz nihai halini almamıştır.
Meksika’da olduğu gibi kuruluşlar, vergi
yükümlülüklerinin bir kısmını (şu anki teklif %5-
10’dur) karbon denkleştirmeleriyle
sağlayabilecektir. Ticarete açık sektörlere dair
rekabetçilik endişeleri göz önünde bulunduran
Güney Afrika, vergiyi 10-15 yıllık bir dönemde
aşamalara yaymak ve vergi tahsisleri dahil olmak
üzere çeşitli tedbirleri dikkate almaktadır.
262
Kaynak: Yazarların hesaplamaları ve Aether & Ricardo-AEA, İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda için Sera Gazı Envanterleri:
1990–2011, 31 Mayıs 2013. 263
Kaynak: HM Gelirler & Gümrük, Karbon Fiyat Tabanı: Reform ve Diğer Teknik Tadiller, erişim tarihi: 24 Mart 2014,
https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/293849/TIIN_6002_7047_carbon_price_floor_and_other_technical_amendments.pdf. 264
Kaynak: HM Gelirler & Gümrük, Karbon Fiyat Tabanı, erişim tarihi: 29 Nisan 2014, http://www.hmrc.gov.uk/climate-change-levy/carbon-
pf.htm. 265
Kaynak: Gordhan, P., Bütçe Konuşması, 26 Şubat 2014,
http://www.treasury.gov.za/documents/national%20budget/2014/speech/speech.pdf. 266
Kaynak: Ulusal Hazine, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güncellenmiş Karbon Vergisi Politika Makalesi: Kamu Görüşünün Talep Edilmesi, 2
Mayıs 2013, http://www.treasury.gov.za/public%20comments/Press%20Release%20-%20Carbon%20Tax%20Policy%20Paper%202013.pdf. 267
Yazarların hesaplamaları, 2000 yılı için sektör başına bölünmüş en güncel SGE’leri kullanmaktadır.
85
5.3.2
Brezilya, Şili, Oregon ve Kore
Cumhuriyetindeki diğer muhtemel
vergiler
Brezilya Hükümet, bir karbon vergisi dahil çeşitli
karbon fiyatlandırma araçlarını araştırmaktadır.268
2013’te Brezilya, çeşitli araçların etkilerine dair
bir ekonomik değerlendirme ve PMR altındaki
karbon verileriyle uluslararası deneyime dair bir
çalışma yürütmüştür.
Şili Şili’nin yeni seçilen hükümeti bir karbon
vergisini yürürlüğe koymayı planlamaktadır ve bu
planlama, büyük ölçüde kömüre dayalı olan
elektrik sektörü üzerinde büyük bir etki
yaratacaktır. Yasa tasarısı kongreden geçerse,
termal kapasitesi 50 MW ve üzerinde olan kazan
veya türbinleri olan işletmeciler US$5/tCO2
düzeyinde karbon vergisine tabi olacaktır.269
Karbon vergisi, yeşil vergilerde bir artışa tanık
olacak bir vergi reformunun parçasını
oluşturmaktadır.
Oregon Oregon eyaleti, bir karbon vergisinin
ekonomi ve SGEler üzerindeki etkisini ve
fizibilitesini araştırmaktadır. Çalışmanın 15
Kasım 2014’ten önce sonuçlanması
beklenmektedir.270
Tasarım seçenekleri arasında,
British Columbia’daki karbon vergisine benzer
şekilde gelir geri dönüşümü olan bir karbon
vergisi yer almaktadır.
Kore Cumhuriyeti Kore, Ocak 2015’ten itibaren
taşıtlara yönelik bir karbon vergisi getirmeyi
düşünmektedir.271
Hükümet, muhtemel karbon
vergisini Kore ETS, hedef yönetim sistemi ve
elektrik sektörü için 6nci Temel Plan ile koordine
etmek üzerine çalışmaktadır.
5.4 KARBON VERGİLERİNE TARİHSEL BAKIŞ: DANİMARKA VE BRITISH
COLUMBIA ÖRNEKLERİ
5.4.1
Danimarka karbon vergisi
20 yılı aşkın deneyim İskandinav ülkeleri karbon
vergilerini ilk 90lı yıllarda getirmişler, Finlandiya
karbon vergisini 1990 yılında yürürlüğe koymuş,
İsveç ve Norveç 1991’de ve Danimarka ise
1992’de hizmete sokmuştur. Bu vergi planlarının
performans verileri karışıktır. Ülkelerin tümü 1990
ile 2006 arasında enerji yoğunluğu açısından bir
gelişme göstermiş, en büyük düşüşü Danimarka
sergilemiş ve enerji yoğunluğunda çok kısıtlı bir
azalma da Norveç’te görülmüştür.272
Ancak bunun
ne ölçüde karbon vergilerine atfedilebileceği pek
net değildir. Danimarka karbon vergisinin amacı,
iklim değişikliği profilini arttırmak ve yüksek
karbon içerikli kaynaklardan daha az enerji
tüketilmesi için ekonomik bir teşvik
sağlamaktır.273
Aşamalı olarak daha büyük bir
çevre vergisi paketinin bir parçası olarak
getirilmiştir. Söz konusu çevre vergisi, enerji
vergileri ve bir kükürt vergisini ve ayrıca yeşil
yatırımlar için sübvansiyonları içermektedir.
Amaç genel vergi yükünü arttırmak değildir, bu
yüzden enerji vergisi, karbon vergisinin getirilmesi
ile düşürülmüştür.274
Danimarka karbon vergisi tüm fosil yakıtların
(doğal gaz, petrol, kömür ve yakıt olarak
kullanılan biyolojik olarak bozulabilir olmayan
atık) tüketimini içermekte olup AB ETS
kapsamında yer alan sektörler için (kısmi)
muafiyet ve para iade hükümleri bulunmaktadır
(bkz. bölüm 5.2.3).275
268
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Brezilya, Düşük Karbonlu bir Ekonomi için Vergi ve Finansal Mekanizmalar, Ağustos 2013,
http://www19.senado.gov.br/sdleg-getter/public/getDocument?docverid=2f586209-8d54-4ba3-ad16-cdea14fca104;1.1. 269
Kaynak: Şili Hükümeti, Vergi Reformu – Başkanlık Mesajı No. 24-362, 1 Nisan 2014, http://reformatributaria.gob.cl/Proyecto.pdf. 270
Kaynak: Oregon Hükümeti, Senato Yasa Tasarısı 306, erişim tarihi: 1 Mayıs 2014, http://gov.oregonlive.com/bill/2013/SB306/. 271
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Kore Cumhuriyeti, Karbon Vergisinin Gözden Geçirilmesi. Yerli Araçlara Karşı Ayrım Yapılması Kararından
Geri Dönülmeyecektir, erişim tarihi: 30 Nisan 2014, http://www.me.go.kr/home/web/board/read.do?boardMasterId=1&boardId=342566&menuId=286. 272
Kaynak: Prasad, M., Bir Yönetmelik Aracı olarak Vergilendirme: Avrupa’daki Çevre Vergilerinden Edinilen Dersler, 2009. 273
Kaynak: Speck, S. ve ark., 2001-2005 İskandinav ve Baltık Çevre Politikasında Ekonomik Araçların Kullanımı, 2006. 274
Kaynak: Çevre ve Ekonomi Çalışma Grubu, 1999–2001 İskandinav Çevre Politikasında Ekonomik Araçların Kullanımı, 2002. 275
Kaynak: SKAT, CO2 Vergisinin Tarihi, Yasal Rehberlik 2014-1, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.skat.dk/SKAT.aspx?oID=2060515&chk=209219.
86
Etkili tasarım ve olanak sunan bir ortamın
birleşimi Birincil enerji yoğunluğu 1990’dan
2010’a %26 azalmış ve 1993 ile 2000 arasında her
bir üretilen birin başına CO2 emisyonları %25
oranında azaltılmıştır. Bu büyük ölçüde, karbon
vergisi dahil olmak üzere çevre vergilerinin, enerji
verimliliği ve rüzgar enerjisi için sübvansiyonlarla
birleşimi nedeniyle olmuştur.276
Kömüre fazlasıyla
dayanılıyor olması ve 1990lı yıllarda yenilenebilir
enerjinin kısıtlı gelişiminin, emisyon azaltımı için
ciddi bir potansiyel oluşturduğu ve karbon
vergisinin başarısına katkıda bulunduğu ileri
sürülmektedir.277
GSYİH ve istihdam üzerindeki
etkileri de genel anlamda olumlu olmuştur zira
diğerlerinin yanı sıra gelir vergisi üzerine etki
eden birçok tedbir, karbon vergisi ile beraber
yürürlüğe konmuştur.
Buna ek olarak Danimarka karbon vergisi,
sanayinin rekabetçiliği üzerindeki etkileri asgariye
indirecek şekilde tasarlanmıştır. Vergi aşamalı
olarak uygulamaya geçirilmiş ve enerji
kullanımları arasında fark gözetilmiştir. 1992’de
hizmete konduğunda şirketler, karbon vergisine
dair tam para iadesi alabiliyorlardı. Bu para iadesi
1993’ten itibaren %50’ye indirilmiş, rekabetçilik
kaybı yaşamış olan imalatçı şirketler için ilave
hükümler getirilmiştir. 1996’dan itibaren sadece
yoğun enerji kullanan, verginin katma değerleri
üzerinde büyük etkisi olduğu şirketler, Danimarka
Enerji Kurumu ile bir gönüllü anlaşma imzalamak
suretiyle karbon vergilerinin iadesini alabilmeye
başlamıştır. Bahsi geçen anlaşma, katılımcıları
için, enerji verimliliği ve yönetim tedbirlerini
hayata geçirmelerini şart koşmaktadır.278
Danimarka hükümeti, bu gönüllü anlaşmaların
toplamda 400 ktCO2 tasarruf edeceğini
öngörmüştür. Fiili olarak 1996 ile 2004 arasında
230 ktCO2 tasarruf ettikleri tahmin
edilmektedir.279
Anlaşmanın katılımcıları inisiyatif
hakkında genelde olumlu görüş bildirmekle
birlikte, sürekli enerji verimliliği iyileştirmeleri
yapmanın zorluğuna dikkat çekmişlerdir. Bu da,
ilk başta tahmin edilen emisyon azaltımlarına
ulaşılmasının oldukça zor olacağı anlamına
gelmektedir.
2010’da Danimarka gönüllü anlaşması, AB ETS
altında kapsanan emisyonları karbon vergisinden
muaf tutacak ve anlaşmayı elektrik tüketimi ve
ağır sanayi için alan ısıtmasıyla sınırlandıracak
şekilde değiştirilmiştir. 2014’ten itibaren gönüllü
anlaşma, zaten AB ETS tarafından kapsanıyor
olduğundan elektriğe uygulanan vergiyi (enerji
tasarruf vergisini) yürürlükten kaldıran bir elektrik
vergi reformu kapsamında sona erdirilmiştir.280
Karbon vergisi ve AB ETS: “mükerrer
vergilendirmenin önlenmesi. Danimarka, AB
ETS’ye katılmaktadır. CO2 emisyonlarına ilişkin
“mükerrer vergilendirme”yi önlemek amacıyla,
sanayinin önemli bir kısmı karbon vergisinden
muaftır. Sadece AB ETS’ye katılmayan şirketler
tarafından kullanılan yakıtlar vergiye tabidir.
Ancak bölgesel ısıtma ve 2013’ten itibaren atık
yakma AB ETS’ye dâhil edilmiş ve çifte
düzenlemeye tabi olmuştur. EUA fiyatı, karbon
vergi oranından çok daha düşük olduğundan, bu
durum gönüllü olarak AB ETS’ye katılmak için bir
teşvik oluşturabilir. Yine de firmaların AB ETS’ye
katılmayı seçmeleri yeterli değildir; ilave
sektörlerin dahil edilmesi konusunun üye devlet
tarafından önerilmesi ve EC tarafından
onaylanması gerekmektedir. Ayrıca yoğun enerji
kullanan, AB ETS’de yer almayan sanayiler, AB
ETS sektörleri için ücretsiz tahsislere benzer
şekilde karbon vergisinden bir indirim almaktadır.
Tasarım itibariyle AB ETS’deki göreli olarak
düşük karbon fiyatı, karbon vergisinin gelecekteki
işletimi üzerinde sınırlı bir etkiye sahip olacaktır.
276
Kaynak: IRENA, Danimarka: Piyasaya Genel Bakış, erişim tarihi: 28 Mart 2014,
https://www.irena.org/DocumentDownloads/Publications/GWEC_Denmark.pdf. 277
Kaynak: Avrupa Çevre Politikası Enstitüsü, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler, Nihai Rapora Ekler, 21
Haziran 2013, http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 278
Kaynak: Danimarka Enerji Kurumu, Enerji Verimliliğine dair Gönüllü Sanayi Anlaşmaları, erişim tarihi: 19 Şubat 2014,
http://www.ens.dk/en/consumption-savings/energy-consumption-production-industries/voluntary-agreements-industry-energy. 279
Kaynak: Ericsson, K., Sanayi ve Ticarette Danimarka’daki Enerji Verimliliğine dair Gönüllü Anlaşmaların Değerlendirilmesi, 13 Nisan
2006, http://www.ens.dk/sites/ens.dk/files/forbrug-besparelser/indsats-virksomheder-0/tilskud-energispareafgift-aftale-energieffektivisering/evaluation%20of%20the%20danish%20voluntary%20agreements%20april%202006.pdf. 280
Kaynak: Danimarka Vergilendirme Bakanlığı, Danimarka Büyüme Planının Parasal Unsurlarına Genel Bakış, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.skm.dk/media/11864/faktaark_vaekst.pdf.
87
5.4.2
British Columbia’nın hazine gelirlerine
etkisiz karbon vergisi
British Columbia geliri etkilemeyen karbon vergisi
(BC karbon vergisi) 2008 yılında, Kuzey
Amerika’da önemli bir karbon fiyatına sahip ilk
karbon fiyatlandırma aracı olarak getirilmiştir. BC
karbon vergisi, British Columbia’nın SGE’lerini
2020 yılında 2007 düzeylerinin %33 altına
indirmeye yönelik İklim Eylem Planının kilit
araçlarından biridir.281
2012 yılında BC karbon
vergisi için büyük ölçekli bir gözden geçirme
gerçekleştirilmiş fakat kilit nitelikleri getirilmesinde
bu yana büyük ölçüde aynen kalmıştır.
Bir takım temel tasarım prensipleri BC karbon
vergisinin birincil gayesi, toplamda vergi yükünü
arttırmadan düşük karbonlu gelişmeyi teşvik
etmektir. BC karbon vergisi, aşağıdaki prensiplere
uymaktadır:282
–– Vergi, olabilecek en geniş mükellef tabanına
sahiptir. Aynı BC karbon vergisinin, tüm yakıt
tüketicileri ve ısı veya enerji için yakılan turba
kömürü ve lastik kullanıcıları tarafından
ödenmesi gerekmektedir,283
bu da toplam
SGE’lerin yaklaşık %70’ine tekabül etmektedir
(bkz Bölüm 5.2.2).
–– Vergi oranı düşük başlayıp aşamalı olarak
artmıştır. Başlangıçtaki karbon vergi oranı
CAN$10/tCO2e olup yılda CAN$5/tCO2e
artarak 2012’de CAN$30/tCO2e’ye ulaşmıştır.
British Columbia hükümeti, beş yıl boyunca
vergi oranını dondurma kararı almıştır ancak,
özellikle Kuzey Amerika’daki eğer diğer
yetkili merciler, benzer karbon fiyatlandırma
araçlarını getirirse, bu karar revize edilebilir.
–– Tüm karbon vergisi gelirler, vergi indirimleri
üzerinden geri dönüştürülmektedir. Her yıl,
Maliye Bakanının yıllık bütçe ve parasal planda
gelecek üç yıl için bir plan hazırlaması ve bu
planda, karbon vergisi gelirlerinin vergi
mükelleflerine vergi indirimleri sayesinde nasıl
geri dönüştürüleceğinin ana hatlarını açıklaması
gerekmektedir. Hazine gelirlerinin
etkilenmemesini sağlamaya dönük alınan
önlemlerin yetersiz olması halinde, Bakanın
maaşı %15 oranında düşürülecektir.
–– Düşük gelirli bireyler ve aileler gözetilmektedir.
Gelir geri dönüştürme mekanizması, düşük
gelirli hane halkları için, onların karbon vergisi
yükümlülüklerini denkleştirmek üzere çeşitli
vergi indirimleri ve kredileri içermektedir.
–– Vergi, diğer önlemlerle entegre edilecektir.
British Columbia hükümeti, başka araçlar
tasarlanıp uygulamaya geçirildiği zaman karbon
vergisini Üst Sınır Emisyon Ticareti programı
diğer araçlarla entegre etmeyi planlamaktadır.
BC karbon vergisi, kapalı kapılar ardındaki fikir
alışverişleri ve akademik uzmanların katkıları ile
tasarlanmış fakat bir lobicilik veya medyaya açık bir
tartışma olmamıştır.284
Karbon vergisi, motorlu taşıt
yakıt vergisi ile aynı şekilde tahsil edilmekte, aynı
idari altyapı kullanılmaktadır; sadece doğal gaz
perakende düzeyinde tahsil edilmektedir.285
Bu
faktörler, verginin hızlı bir şekilde getirilebilmesini
sağlamıştır.
Sabit gelire odaklanılmış olmasına rağmen verginin
etkisi üzerine tartışma. British Columbia hükümeti,
verginin geliri etkilememesine fazlasıyla önem
vermektedir. Gelir, kişisel ve kurumsal gelir
vergilerinde indirimler ve vergi kredileri ile iade
edilmektedir.286
BC karbon vergisi aslında geliri
olumlu yönde etkiler olmuştur zira vergi indirimleri
ve krediler, vergiden elde edilen gelirlerin üzerine
çıkmıştır ve durumun bu şekilde kalması
beklenmektedir.287
281
2008 Planındaki diğer inisiyatifler, Sera Gazı Azaltım Hedefleri Kanunu, bir ETS’nin oluşturulmasına imkân sağlayan Sera Gazı Azaltım
(Üst Sınır Emisyon Ticareti) Kanunu, taşıt emisyonları standartları, çöp deponi gazını düzenlemek üzere emisyon standartları, düşük karbonlu enerji üretim projeleri için teşvikler, yenilenebilir ve düşük karbonlu yakıt gereksinimleri ve yeşil toplumların geliştirilmesini içermektedir. Daha fazla detay için: http://www.gov.bc.ca/premier/attachments/climate_action_plan.pdf 282
Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Karbon Vergisi Nedir?, erişim tarihi:28 Nisan 2014,
http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/A1.htm. 283
Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Yakıtlara Uygulanan Vergiler, Haziran 2013,
http://www.sbr.gov.bc.ca/documents_library/bulletins/mft-ct_005.pdf. 284
Kaynak: Jaccard, M., Karbon Vergilerinin Politik Kabul Edilebilirliği: British Columbia’dan Elde Edilen Dersler, Çevre Vergilendirmesine
Dair Araştırma El Kitabı (Edgar Elgar Publishing, Aralık 2012). 285
British Columbia Maliye Bakanlığı, Karbon Vergisi Nasıl Çalışır, erişim tarihi: 28 Nisan 2014,
http://www.fin.gov.bc.ca/tbs/tp/climate/A4.htm 286
Kaynak: IEEP, Çevre Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi: Uluslararası Deneyimler - Nihai Raporun Ekleri, Haziran 2013,
http://www.ieep.eu/assets/1282/ETR_study_by_IEEP_for_the_Swiss_Government_-_Annexes_-_21_June_2013.pdf. 287
Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Plan – 2014/15 ile 2016/17 arası Karbon Vergi Raporu ve Planı, Şubat 2014.
88
Halk, 2008’de BC karbon vergisinin getirilmesine
geniş anlamda olumlu tepki vermiştir.288
Geliri
etkilememe özelliği halkın desteğini güvenceye
almak açısından kilit husus olmuştur ve ticari
toplum dahi vergiyi hafif ölçüde de olsa
desteklemiştir. Ancak verginin getirilmesinden
kısa süre sonra yakıt fiyatları sıçramış, bu da
verginin eleştirilmesine yol açmıştır. Buna
rağmen, verginin fiyat tırmanışının
sadece %6’sından sorumlu olduğu tahmin
edilmektedir.289
2009, vergiden kurtulup yerine bir
Üst Sınır Emisyon Ticareti planı getirmeye
yönelik kampanyalar olmuştur. Ancak belediye
seçimi sonrasında vergi olduğu gibi kalmıştır.
» Verginin getirildiği
2008’den 2011’e kadar
British Columbia, karbon
vergisine tabi kaynaklardan
kişi başına SGE’lerini
toplamda %10 oranında
azaltmıştır.«
Çeşitli menfaat grupları, karbon vergisine ilişkin
endişelerini ifade etmeye devam etmekte, düşük
gelirli hanelerin, yüksek gelirli hanelerden gittikçe
daha sert bir şekilde etkilenmekte olduğunu
savunmaktadırlar.290
Yıllar içerisinde hükümet,
hibeler ve muafiyetlerle çeşitli menfaat grupları
için çeşitli imtiyazlar sağlamıştır; bunun en yenisi,
2012 karbon vergisinin gözden geçirilmesi
sonrasında, sera yetiştiricileri için sağlanan kısmi
hibeler ve çiftçiler için boyalı benzin ve dizel
kullanımı için muafiyetlerdir. 291
Diğer karbon
fiyatlandırma araçlarının aksine, yoğun enerji
kullanan sanayi için herhangi özel bir imtiyaz
sağlanmamıştır.
Verginin ekonomik etkisi, 2012 incelemesinin
odak konularından birisidr ve eyaletteki gayrı safi
yurtiçi hasıla üzerinde küçük bir olumsuz etkiyi
belirtmiştir.291
British Columbia’daki ekonomik
büyümenin, verginin yürürlüğe konmasından bu
yana Kanada’nın geri kalanı ile aynı düzeyde
olduğu tahmin edilmektedir.292
BC karbon
vergisinin, ciddi bir çevresel etkisi olmuştur.
Verginin getirildiği 2008’den 2011’e kadar British
Columbia, karbon vergisine tabi kaynaklardan kişi
başına SGE’lerin toplamda %10 oranında azaltmış,
bu sürede Kanada’nın geri kalanı, aynı türdeki
kaynaklardan gelen emisyonlarını sadece %1
oranında azaltmıştır.292
Yakıt tüketimindeki azalma
daha güçlü olmuştur. BC karbon vergisine tabi
olan yakıtların kişi başı tüketimi, bu dört yıllık
sürede Kanada’nın geri kalanına kıyasla yaklaşık
olarak %19 düzeyinde gerilemiştir. Bu durum,
ülkenin geri kalanına kıyasla yılda %5’lik bir
tüketim azalmasına eşdeğerdir ve böylece
Kanada’nın geri kalanıyla aynı hizada olan tarihsel
yakıt tüketimi eğiliminden uzaklaşılma
sağlanmıştır. Azaltımın yaklaşık %80’i, normal
fiyat tırmanışına kıyasla karbon vergisinin
normalde güçlü talep etkisi yüzünden olmuştur.293
Hidro-elektriğe fazlasıyla erişimin sağlanması da,
British Columbia’da SGE azaltımlarına katkıda
bulunmuştur.289
BC karbon vergisi, British Columbia’nın mali
politikasının ayrılmaz bir parçası olmuş ve bütçe
gittikçe artan bir şekilde karbon vergisi gelirlerine
dayanır hale gelmiştir. Böylece, mevcut karbon
vergisini kaldırmaktansa korumak politik olarak
daha kolay bir hal almıştır.289
BC karbon vergisinin
yürürlüğe girmesinden bu yana başarılı olup iş
dünyası ve halk tarafından genel anlamda destek
görüyor olmasına rağmen, gelecekte de bu
başarısını sürdürüp sürdüremeyeceği sorusu önem
arz etmektedir. Kuzey Amerika’daki diğer yetkili
merciler karbon fiyatlandırma araçlarını
uygulamaya geçirmekte veya bunun arayışında
iken, British Columbia Kuzey Amerika’daki en
yüksek karbon fiyatına sahip olduğu sürece,
rekabetçilik endişelerinin ışığında imtiyazları
genişletmeye yönelik siyasi baskının artması
beklenmektedir.
288
Kaynak: Harrison, K., İki Verginin Hikâyesi: Çevre Vergi Reformunun Kanada’daki Seyri, Politika Araştırma ve İnceleme, Cilt. 29 (3), sf.
93-114., 2012. 289
Kaynak: Harrison, K., British Columbia’nın Karbon Vergisinin Siyasi Ekonomisi, OECD Çevre Çalışma Makaleleri, No. 63 (OECD
Publishing, 2013). 290
Kaynak: Lee, M., Adil ve Etkili Karbon Fiyatlandırması –BC’den Edinilen Dersler, Şubat 2011. 291
Kaynak: British Columbia Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Plan – 2013/14’ten 2015/16’ya kadar Karbon Vergi Raporu ve Planı, Haziran
2013 Güncellemesi, 2013. 292
Kaynak: Elgie, S. ve McClay, J., Beş Yıl Sonra BC’nin Karbon Vergisindeki Kayma: Sonuçlar – Bir Çevresel (ve Ekonomik) Başarı
Hikâyesi, Temmuz 2013. 293
Kaynak: Rivers, N. ve Schaufele, B., Karbon Vergisi Çekiciliği ve Benzin Talebi, Ottawa Üniversitesi, Ekonomi Bölümü, Çalışma Makalesi
1211E, Ağustos 2012.
90
Bölüm 6 /
Uluslararası iklim işbirliğinde
karbon fiyatlandırması
Karbon fiyatlandırması dahil, ulusal düzeyde
iklim politikasına dair gelişmeler, ülkelerin 2020
emisyon azaltım hedeflerini uygulamaya
geçirmelerini desteklemektedir (bkz. Tablo 8).
Ancak, günümüzde uygulamaya geçirilmiş olan
inisiyatiflerle, uluslararası emisyon hedefi
bildirmiş olan 22 başlıca emisyon üreticisinden
sadece 3 adedi (Hindistan, AB ve Brezilya) bu
hedefi tutturabilecek gibi gözükmektedir.294
Bu 22
ülke doğru yolda olsa dahi, mevcut emisyon
hedefleri, küresel emisyonları 2°C’lik bir sıcaklık
artışı ile sınırlamaya uygun olan bir yolda tutmak
için yeterli değildir.295
Emisyon hedefleri ve 2°C
patikası arasındaki açığın 10 GtCO2e olduğu
tahmin edilmektedir (bkz. Tablo 9).
Daha fazla eylemin gerekli olduğuna şüphe yoktur.
Önemli bir soru, karbon fiyatlandırmasının bu
adım değişikliğini sağlamada oynayabileceği rolün
ne olduğudur.
» Emisyon hedefleri ve 2°C patikası arasındaki açığın
10 GtCO2e olduğu tahmin edilmektedir. Daha fazla eylemin
gerekli olduğuna şüphe yoktur. Önemli bir soru, karbon
fiyatlandırmasının bu adım değişikliğini sağlamada
oynayabileceği rolün ne olduğudur. «
294
Kaynak: Vieweg, M. ve ark, Mevcut Sera Gazı Emisyon Eğilimlerinin Analizi, 2013,
http://climateactiontracker.org/assets/publications/publications/CAT_Trend_Report.pdf. 295
Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013; Rogelj, J. Ve ark., Copenhagen Accord Pledges Are Paltry (Kopenhag Uyum
Emisyon Hedefleri Cüzi Kalmaktadır). Nature, 464, 2010.
91
Tablo 8. 2020 için emisyon azaltım hedefleri
Ülke 2010
emisyonları (MtCO2e)296
2020 için hedeflenen
emisyon düzeyi (MtCO2e)297
2020 için mevcut gidişat
(MtCO2e)298
Emisyon hedefinin tarifi299
2020 sonrası için taahhütler300
Çin 11.182 13.445 – 13.561 12.770 – 14.765 2005 düzeylerine kıyasla GSYİH başına CO2e emisyonlarında %40-45 azalma
Yok
ABD 6.715 5.974 6.041 – 6.465 2005 düzeylerinin %17 altına inmek
2050’ye kadar 2005 düzeylerinin %83 altına inmek
AB 5.023 3.935 – 4.479 4.500 1990 düzeylerinin %20 altına inmek (koşulsuz) 1990 düzeylerinin %30 altına inmek (koşullu)
2050’ye kadar 2005 düzeylerinin %80-95 altına inmek
Hindistan 2.692 3.751 – 3.834 2.655 – 4.016 2005 düzeylerine kıyasla GSYİH başına CO2e emisyonlarında %20-25 azalma
Yok
Rusya Federasyonu
2.510 2.515 – 2.763 2.05 – 2.750 1990 düzeylerinin %15-25 altına inmek
2050’ye kadar 1990 düzeylerinin %50 altına inmek
Endonezya 1.946 1.603 – 1.820 N/A BAU düzeylerinin %26-41 altına inmek
Yok
Brezilya 1.621 1.973 – 2.068 1.500 – 2.630 BAU düzeylerinin %36-39 altına inmek
Yok
Japonya 1.379 Verilerin tarihi geçmiş
Verilerin tarihi geçmiş
2005 mali yılı düzeylerinin %3,8 aşağısına inmek – mevcut emisyon hedefi301
2050’ye kadar 2005 düzeylerinin %60-80 altına inmek
Kongo (Demokratik Cumhuriyeti)
1.113 Emisyon hedefi yok
Almanya 979 AB emisyon hedefinin bir
parçasını teşkil ediyor
Kanada 728 614 730-780 2005 düzeylerinin %17 altına inmek
2050’ye kadar 2006 düzeylerinin %60-70 altına inmek
Meksika 661 672 800-845 BAU düzeyinin %30 altına inmek
2050’ye kadar 2000 düzeylerinin %50 altına inmek
Kore Cumhuriyeti
647 543 630-675 BAU düzeyinin %30 altına inmek
Yok
296
2010’da kısa akışlı biyokütlenin yakılması hariç toplam CO2e emisyonları. Kaynak: Avrupa Komisyonu, EDGAR – Küresel Atmosferik
Araştırma için Emisyon Veritabanı, en son erişme tarihi: 17 Mart 2013, http://edgar.jrc.ec.europa.eu/. 297
Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 12 Mart 2013. 298
Bağımsız ve resmi tahminler verilmiştir. Resmi tahminler, köşeli parantez içinde belirtilmiştir. Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013,
12 Mart 2013. 299
Kaynak: İklim Eylem İzleyicisi, İklim Eylem İzleyicisi, en son erişme tarihi: 18 Aralık 2013, www.climateactiontracker.org. 300
Kaynak: İklim Eylem İzleyicisi, İklim Eylem İzleyicisi, en son erişme tarihi: 18 Aralık 2013, www.climateactiontracker.org. 301
Kopenhag emisyon hedefi, 1990 düzeylerinin %25 altına inmekti fakat Varşova’daki COP 19’da (2013) %3,8 olarak revize edildi.
92
Ülke 2010
emisyonları (MtCO2e)296
2020 için hedeflenen
emisyon düzeyi
(MtCO2e)297
2020 için mevcut gidişat
(MtCO2e)298
Emisyon hedefinin tarifi299
2020 sonrası için
taahhütler300
Avustralya 629 427 – 541 475 – 645 2000 düzeylerinin %5 altına inmek (koşulsuz) 2000 düzeylerinin %15-25 altına inmek (koşullu)
2050’ye kadar 2000 düzeylerinin %80 altına inmek
Birleşik Krallık
620 AB emisyon hedefinin bir
parçasını teşkil ediyor.
2050’ye kadar 1990 düzeylerinin %80 altına inmek (Birleşik Krallık iklim değişikliği Kanunu)
Fransa 538 AB emisyon hedefinin bir
parçasını teşkil ediyor.
İran İslam Cumhuriyeti
528 Emisyon hedefi yok
Merkezi Afrika Cumhuriyeti
512 Emisyon hedefi yok
İtalya 491 AB emisyon hedefinin bir
parçasını teşkil ediyor.
Polonya 450 AB emisyon hedefinin bir
parçasını teşkil ediyor.
Güney Afrika 422 400 - 600 560 – 690 BAU düzeyinin %34 altına inmek
2025’e kadar BAU düzeyinin %40 altına inmek Bu düzeyde sabitlenmek, 2035’ten sonra düşüşe devam etmek
Türkiye 420 Emisyon hedefi yok
Tayland 413 Emisyon hedefi yok
Ukrayna 397 1990 düzeylerinin %20 altına inmek (0,7 GtCO2e) Taban yılı emisyonlarının %14 altına inmek (koşullu)
2050’ye kadar 1992 düzeylerinin %50 altına inmek
Myanmar 362 Emisyon hedefi yok
İspanya 354 AB emisyon hedefinin bir
parçasını teşkil ediyor
Pakistan 340 Emisyon hedefi yok
Malezya 330 Emisyon hedefi yok
Kazakistan 318 1990 düzeylerinin %10 altına inmek (koşullu) – Kyoto Protokolü 1990 düzeylerinin %15 altına inmek– Kopenhag emisyon hedefidir.
2050’ye kadar 1992 düzeylerinin %25 altına inmek
93
Tablo 9. 2020 ve 2050’ye kadar küresel emisyon gidişat yolu302
2020 için değer (GtCO2e cinsinden)
2050 için değer (GtCO2e cinsinden)
Referans senaryo 59
Mevcut emisyon hedefleri için emisyon değeri (medyan değer)303 52-56
2oC’ye uygun olan emisyon değeri (medyan değer)304 44 22
Referans değer faaliyetlerine kıyasla 2oC sınır dahilinde kalmak için aradaki fark
15
Emisyon hedeflerini dikkate alarak 2oC sınır dahilinde kalmak için geriye kalan aradaki fark
10 (aralık: 8-12)
Farklı politikaların bir arada daha etkin
şekilde çalışmasını sağlamak İklim değişikliği
sorununun özellikleri düşünüldüğünde, karbon
fiyatlandırma araçları, emisyonların giderilmesi
için mali etkin bir yol olabilir. Bu araçlar, tüm
SGE, sektörler, kaynaklar ve teknolojileri
kapsayabilir, küresel ölçekte en az maliyetli
azaltım fırsatlarından faydalanabilir ve zaman
içerisinde entegre bir karar verme sürecini
destekleyebilir. Mevcut emisyon ticaret sistemleri,
sanayi (14 adet ETS305) ve elektrik (12 adet ETS),
ve düşük ölçüde, ulaştırma (5 adet ETS306
) ve yapı
(5 adet ETS307
) dahil ekonominin kilit sektörlerini
kapsamaktadır. Ancak mevcut hedef düzeylerinde
ve uluslararası düzeydeki belirsizlik ortamı
düşünüldüğünde, karbon fiyatlandırma araçlarının
çok taraflı kullanımının tasarlanması, bağlantı
kurulması ve yasal düzenlemesinin siyasi ve
kurumsal karmaşıklığı ciddi bir zorluk teşkil
etmektedir.
Karbon fiyatlandırmasının daha geniş bir
uygulamaya sahip olmasını emin kılan karbon
fiyatlandırmasının uluslararası rekabet üzerindeki
etkisi ve piyasa tasarım yaklaşımlarının şimdiye
kadar sağlam bir fiyat sinyali verme hususunda
sınırlı kalması dâhil olmak üzere bazı sorunlara ve
hususlara gerektiği şekilde eğilmek gerekmektedir.
Karbon fiyatlandırmasının diğer enerji ve
ekonomik politikalarla etkileşiminin de ele alınıp
çözümlenmesi önem arz etmektedir. Ülkelerde
yenilenebilir enerjiye destek artmakta – tüm
başlıca emisyon üreticilerin bir çeşit yenilenebilir
enerji hedefi bulunmakta – ev aletleri ve yapı
yönetmelikleri açısından yaygın verimlilik
standartları getirilmiş ve yeni araç verimlilik
standartları hayata geçirilmektedir.308
Bazıları,
politikaların birbirine bağlanmasının, mevcuttaki
çok çeşitli uluslararası politikaların
optimizasyonuna yardımcı olabileceğini ileri
sürmektedir (Kutu 3’e bakınız).
302
Kaynak: UNEP, Emisyon Açığı Raporu 2013, 2013. 303
2oC ile tutarlı olan emisyon düzeyi medyan tahminine kıyasla.
304 Küresel sıcaklık artışının 2
oC ile sınırlanması için muhtemel aralık (≥%66).
305 Chongqing dahil.
306 Avustralya için ulaştırma yakıtı gönüllü katılımı dahil.
307 Dört pilot Çin sistemi ve Tokyo.
308 Kaynak: Ecofys, İklim Analitikleri ve Potsdam İklim Etki Araştırma Enstitüsü, Mevcut Sera Gazı Emisyon Eğilimlerinin Analizi, 30 Kasım
2013.
94
Kutu 3. Farklı düzenleme yapılarına sahip sistemlerin birbiri ile ilişkilendirilmesi
Hazırlayan: Gilbert E. Metcalf, Yardımcı Akademisyen, Harvard Çevre Ekonomisi Programı, Harvard Kennedy Devlet Okulu; ve Ekonomi Profesörü, Tufts Üniversitesi Aralık 2015’te, Paris’te düzenlenecek olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflarının Yirmi Birinci Konferansında yeni bir uluslararası iklim anlaşması tamamlanacaktır. Bu anlaşma, 2020’de yürürlüğe girecektir. Çerçeve Anlaşmasına taraf olan ülkeler, hedef emisyon düzeyi ve katkı türüne (örneğin mutlak ekonomi çapında emisyon azaltımları, yoğunluk hedefleri, potansiyel olarak sayısal çıktıları olan politikalar) bağlı olarak muhtemelen geniş ölçüde farklılıklar gösteren emisyon taahhütleri sunacaktır. Ayrıca, ülkeler muhtemelen taahhütlerini nasıl yerine getirebileceklerini seçme konusunda özgür bırakılacak (büyük ihtimalle bazı, henüz belirlenmemiş olan bir gözden geçirme sürecine tabi olarak) ve yurtiçi politikalar hem piyasaya dayalı mekanizmaları hem de piyasa harici düzenlemeleri içerecektir. İklim bilimi ve entegre değerlendirme modellemelerine göre, 2020’den sonra gerekli olacağı ileri sürülen emisyon azaltım hacmine bakılırsa, münferit ulusal çabalar arasında potansiyel sinerjiler ve ölçek ekonomileri araştırmalarının yapılması makul olacaktır. Böylesi bir yaklaşım, bağlantı kurma seçeneğini içerebilir: bu tipik olarak, Üst Sınır Emisyon Ticareti sistemleri arasında izinlerin (emisyon tahsislerinin) karşılıklı tanınması anlamına gelmektedir. Bir Üst Sınır Emisyon Ticareti sisteminin temel amacı, emisyon üreticilerinin (bu durumda açık-seçik) fiyat sinyalleri sayesinde, en düşük maliyetli azaltım seçeneklerini belirleyip bunların peşinden gitmelerine imkân sağlamaktır; böylece sistem çapında marjinal azaltım maliyetleri birbirine yakınlaşacak ve sistem bir bütün olarak emisyon azaltım hedeflerine mali etkin bir şekilde ulaşabilecektir. Üst Sınır Emisyon Ticareti sistemleri arasında bağlantı kurulması, daha geniş emisyon giderme fırsatlarından oluşan bir havuz yaratarak ilişkilendirilmiş sistemler çapında mali etkinliği arttırır – böylece fiyat uyumunu geliştirir, kaçağı azaltır (maliyet uyumsuzlukları nedeniyle yoğun karbonlu üretimin taşınması), piyasa likiditesini arttırır, fiyat dalgalanmalarını azaltır ve piyasanın belli bir yerde yoğunlaşma potansiyelini düşürür. Farklı yapıdaki sistemleri – Üst Sınır Emisyon Ticareti, karbon vergisi ve piyasa dışı düzenleme sistemlerini – birbiri ile ilişkilendirerek 2020 sonrasında gerekli olarak daha büyük ölçeklerde bağlantı kurmanın faydalarını yakalamak mümkün müdür? Üst Sınır Emisyon Ticareti ve karbon vergisi sistemlerinin ilişkilendirilmesi göreceli olarak kolay olacaktır çünkü fiyat her ikisinde de belirgindir. (Bir karbon vergisi sistemi, emisyon azaltımlarının yerine karbon fiyatının sınırlandığı piyasaya dayalı bir sistem olarak da düşünülebilir.) Bir Üst Sınır Emisyon Ticareti sistemine sahip bir A Ülkesi ve bir karbon vergisi olan bir B Ülkesini ele alalım. B ülkesindeki bir firma, A ülkesi izinlerini satın alabilir ve B ülkesi buna karşılık gelecek şekilde vergi oranını hafifleterek vergi ödemelerini azaltabilir. Tam tersine B ülkesindeki bir firma, emisyonlarını aşan karbon vergisi ödemelerini, devletine verebilir ve fazla vergi ödemelerine karşılık emisyon vergi ödeme kredileri (ETPC’ler) alabilir, bunlar da, izinlere denk gelecek şekilde A ülkesindeki firmalara satılabilir.
95
Fiyatların belirgin olduğu bir Üst Sınır Emisyon Ticareti veya vergi sistemini, fiyatların belirgin olmadığı piyasa dışı bir sistem ile bağlamak ile daha zordur. Piyasa dışı sistemlerin kendileri oldukça çeşitlidir, fakat miktar standardı olan (örneğin bu durumda, bağımsız bir endüstriyel tesis veya elektrik santrali düzeyinde sabit bir emisyon üst sınırının olduğu) bir A ülkesi ve bir Üst Sınır Emisyon Ticareti sisteminin ya da bir verginin yürürlükte olduğu bir B ülkesini ele alalım. Bağlantılı olan bir sistemde eğer A ülkesindeki firmalar, B ülkesinde yer alan firmalardan satın alınmış olan izinler veya ETPC’leri sunarlarsa, bu sistem, söz konusu A ülkesi firmalarının standart üzerinde emisyon üretmesine müsaade edecektir. Eğer miktar standardı olan bir ülke, firmaların gereken azaltımının üzerinde elde ettikleri emisyon azaltımları için krediler almasına müsaade ediyorsa, bu durumda bu krediler B ülkesindeki firmalara satılabilir. Yoğunluk standartlarına (örneğin birim GSYİH başına bir miktar emisyon standardı) tabi ülkeler için benzer bağlantılar tasarlanabilir. Teknoloji standardı kullanan ülkelerle (örneğin belli türde elektrik santrallerinin, “mevcut olan en iyi teknolojiyi kullanma “zorunluluğunun olması) bağlantı kurulması daha zor olacaktır; bunun büyük ölçüde sebebi, standardın olmadığı yerde emisyon düzeyini belirtmenin zor oluşudur. Bu “katma değer yaratma özelliği” sorununun yeterli derecede ele alınması veya fazla öneme sahip olmadığının belirlenmesi (oldukça anlamlı bir varsayım) halinde, işlemin geri kalanı, diğer piyasa dışı sistemlere benzer şekilde yürüyecektir. Farklı yapıdaki sistemlerin arasında bağlantı kurulması elbette ki beraberinde bazı idari ve politik zorlukları getirmektedir. Fakat, 2020’dan önemli ölçüde daha zorlu olacak emisyon azaltımına gereksinimlerine – mali etkin ve dolayısıyla politik açıdan yapılabilir bir şekilde – ulaşma ihtimalini arttırmaktadır. Yine de, kayda değer bir ölçüde bağlantıların hayata geçirilebilmesi için daha fazla araştırma, analiz ve deneylemeler gereklidir. Daha detaylı analiz için bkz: Gilbert E. Metcalf ve David Weisbach (2010). Zevkler Farklı iken Politikalar arasında Bağlantı Kurulması: Heterojen bir Dünyada Küresel İklim Politikası. İklim Anlaşmalarına dair Harvard Projesi, Cambridge, Massachusetts, ABD. http://belfercenter.ksg.harvard.edu/publication/20264
Kısa vadede, ulusal ve ülke içi bölgesel düzeyde
karbon fiyatlandırma inisiyatiflerinin çoğalıyor
olmasına ve uluslararası iklim işbirliği tarafından
kullanılabilecek envai çeşit ve biçimde karbon
fiyatlandırma araçlarının gün geçtikçe artıyor
olmasına rağmen, koordinasyon beklentileri
sınırlıdır. Yine de, birçok münferit karbon
fiyatlandırma önceliklerikoordinasyonuna
giden yolda ciddi bir potansiyel mevcuttur (Kutu
4’e bakınız). Bu, küresel bir anlaşmanın olmadığı
yerde daha etkin bir işbirliği elde etmek amacıyla,
daha geniş ölçekteki uygulamaların sunabileceği
bazı mali etkin getiriler pahasına da olsa, gerçekçi
bir strateji halini alabilir.
96
Kutu 4. 2°C için bir karbon piyasası
Massimo Tavoni tarafından hazırlanmıştır, Fondazione Eni Enrico Mattei (FEEM) ve İklim Değişikliğine ilişkin Avrupa-Akdeniz Merkezi (CMCC) Küresel sıcaklık artışını makul bir olasılık dahilinde 2°C’nin altında tutabilmek, küresel emisyon azaltımları açısından geniş çaplı ve hırslı eylemler gerektirecektir. Son 20 yıldır uluslararası iklim müzakerelerinin yavaş ilerleyişi düşünülürse, böylesi bir geçiş muhtemelen – olursa dahi – kademeli artan aşamalar halinde gerçekleşecektir. Ancak böylesi parçalanmış politika eylemlerinin, iklim politikalarının maliyetlerini ciddi oranda arttırıp uygulanabilirliğini de düşürdüğü kanıtlanmıştır, bu da politikaların yasalaşıp hayata geçirilmesini görme şansımızı daha fazla tehlikeye düşürmektedir.
309
Politika çıkmazının ardında yatan asli sebepler, sorumluluk ve eyleme geçme ihtiyacı arasındaki doğal gerilimden gelmekte ve bu öğeler bölgeler arasında ciddi farklılıklar göstermektedir: önümüzdeki on yıllar boyunca ilave SGE’lere en fazla katkı sağlayacak olan ülkeler, geçmişte en az katkı sağlamış olanlardır. Karbon piyasaları, öz kaynak ve etkinlik hususlarını uzlaştırmak için bir fırsat sunmaktadır. Emisyon azaltımlarına kendini adamış olanlarla bu azaltımlar için para ödeyenler arasında ayrım yaparak karbon piyasaları, iklim politikasının en düşük (veya en düşüğe yakın) maliyetle yerine getirilmesini sağlamak, bir yandan da farklı öz kaynak prensiplerine imkân sağlamak potansiyeline sahiptir. Her ne kadar bu mekanizmalar teoride iyi anlaşılmışsa ve Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) sayesinde Kyoto sürecinde bir rol oynamışsa da, bunların 2°C gibi hırslı iklim stabilize politikaları bağlamında da kullanılıp kullanılamayacağını zaman gösterecektir. Yakın bir zaman öncesinde tamamlanmış olan bir araştırma projesi (LIMITS), 2°C ile tutarlı olan bir dizi iklim politikası senaryosunu işletmek üzere bir takım üstün teknolojili entegre değerlendirme modellerini tatbik ederek bu hususları irdelemiştir. Modeller, ülkelere karbon izinleri vererek ve bunların serbestçe ticaretine müsaade ederek, verimlilik ve öz kaynağın eş zamanlı bir şekilde yönetilebileceğini varsaymakta ve farklı azaltım yükü paylaşma planları dâhilinde 2°C’ye ulaşmak için 2020 sonrası küresel bir anlaşma ile ortaya çıkacak olan bir karbon piyasasını simüle etmiştir. Özellikle, yüzyılın ortasındaki kişi başı emisyon haklarının eşitlenmesine dayalı bir kaynak paylaşım planı, politika masraflarının (GSYİH’den kaybedilen % olarak ifade edilen) bölgeler çapında eşitleneceği bir çaba paylaşım planı ile karşılaştırılmıştır. 2030 yılını ilgilendiren politikanın temel sonuçları, Şekil 24’te özetlenmiştir. Çizelge, modeller ve azaltım yükü paylaşım plan türü arasında beklenen farklılıklara rağmen 2030 karbon piyasası ticareti ile ilişkili mali akışların kayda değer olacağını, Avrupa ve Kuzey Amerika gibi OECD ülkelerinin her birinin kabaca 50 milyar ABD$ eşdeğeri CO2 izni alacağını göstermektedir. Bunun sebebi, 2°C’yi tutturmaya yönelik politikalar için yüksek ticaret hacimlerinin ve karbon fiyatlarının korunmasının gerekli olacak olmasıdır. Her iki yük paylaşım planında OECD ülkeleri, izinlerin net alıcıları olacaktır. İzinlerin büyük çoğunluğu, kişi başına düşen emisyonların düşük olması ve hızla büyüyen nüfusundan ötürü Hindistan ve Afrika tarafından kişi başı tahsisat planında satılacaktır. Ve yine benzer bir gayret çerçevesinde Çin ve Orta Doğu tarafından satılacaktır. Bu, yüksek emisyon yoğunluğu ile nitelenen (Çin gibi) veya fosil yakıt ticaretine dahil olan (Orta Doğu gibi) gelişmekte olan ekonomilerin, diğer bölgelere kıyasla karbon ticareti olmayan bir iklim politikasından çok daha sert etkileneceğine ve emisyon hakları ile tazmin edilmelerinin gerekeceğine işaret etmektedir.
310
309
Kaynak: Clarke, L. Ve ark., Uluslararası İklim Politikası Mimarileri: EMF 22 Uluslararası Senaryolarına Genel Bakış, Energy Economics,
Cilt 31, Cilt Eki 2, Sayı 0, Aralık 2009; Kriegler, E. Ve ark., İklim Hedeflerinin Tutturulması veya Kaçırılması: İklim Politikası için Aşamalı Giriş Senaryolarına ilişkin AMPERE Çalışması, Technological Forecasting and Social Change’de yayınlanmak üzere kabul edilmiştir, 2014. 310
Kaynak: Stern, D.I. ve ark., Dünyanın Neresinde Karbon Emisyonlarında Kesinti Yapmak En ucuzdur? Australian Journal of Agricultural
and Resource Economics cilt 56, sayı 3, 2012; Tavoni, M. ve ark., Başlıca Ekonomilerin Durban Platformu Senaryolarındaki Çabalarının Dağılımı, Climate Change Economics’te yayınlanmak üzere kabul edilmiştir, 2014.
97
Şekil 24. İki çaba paylaşım planı için ve 2°C küresel hedef için 2030 yılındaki SGE izinlerinin bölgesel ticaret akışları (pozitif = satış, negatif = alış)
203
0’d
aki C
O2 iz
in tic
are
ti (
mily
ar
AB
D$
)
KİŞİ BAŞI EŞİT GAYRET
Kaynak: Tavoni ve ark. 2014, bölgesel tanımlar için de bu kaynağa bakınız.
Avru
pa
Ku
ze
y A
me
rika
PA
C O
EC
D
Latin A
me
rika
Asya
’nın
ka
lanı
Çin
+
Hin
dis
tan
+
Afr
ika
RE
F E
CO
N
Ort
a D
oğ
u
Avru
pa
Ku
ze
y A
me
rika
PA
C O
EC
D
Latin A
me
rika
Asya
’nın
ka
lanı
Çin
+
Hin
dis
tan
+
Afr
ika
RE
F E
CO
N
Ort
a D
oğ
u
98
Bu analiz, 2°C karbon piyasasının, CDM kredileri (CER’ler) ile elde edilen deneyimden hareketle çok daha büyük bir ölçeğe sahip olacağını ve kuruluşlar, izleme ve doğrulama, mülkiyet hakları, vb. konularında ciddi ilerlemelerin kaydedilmesini gerektireceğini göstermektedir. Ayrıca çeşitli bölgelerin ticaret konumları büyük ölçüde seçilen yükümlülük paylaşım planına dayalı olacaktır ve herkesin ihtiyaçlarını karşılayan bir plan olduğu da şüphelidir. Yine de alternatifler çok daha karamsardır: ya, şu anki sınırlı çaptaki iklim değişikliği kontrol faaliyetleri eğilimlerinin devam etmesine yol açacak ya da politikaların daha da parçalanması ile sonuçlanacaktır ve bu da ne iklim için ne de ekonomi için pek bir fayda getirmeyecektir. Emisyon azaltımları için en elverişli oldukları yerde ortak bir platform geliştirme ihtimali, iklim değişikliği ile mücadele için hâlâ en önemli fırsatımızdır. Belli başlı ülkelerde geliştirilen deneyimler ve piyasaların birbirine bağlanması (AB, Kaliforniya, gibi), ve bunların başlıca emisyon üreten ekonomileri içine alacak şekilde genişletilmesi, başlamak için en doğru yerdir.
Uluslararası işbirliğine yönelik mevcut
araçların tümden seferber edilmesi
gerekmektedir Uzun vadede, gözlemlenen bir
azaltım eylemi rotasından ve azaltım eylemi için
belli bir senaryodan bağımsız olarak, toplam
azaltım maliyetlerini mümkün olan en düşük
düzeyde tutabilmek için işbirlikçi çalışmaların
ciddi oranda arttırılması gerekecektir. Yukarıda
vurgulandığı üzere, 2°C hedefine giden yoldaki
emisyon açığını kapatmak, azaltım çabasının
kapsamı ve ölçeği açısından ciddi bir yukarı
tırmanışı, uluslararası işbirliği araçlarının çok da
eksiksiz bir şekilde seferber edilmesini
gerektirmektedir. IPCC’nin en yakın tarihli
analizi, iklim değişikliğinin gittikçe artan sayıda
forumlarda ve kuruluşlarda, uluslararası düzeyden
ülke içi bölgesele ve kamu harici ortamlara kadar
daha geniş aralıktaki ölçeklerde ele alınmakta
olduğu kanaatini ifade etmektedir. Eskiden başka
sorunlarla (ticaret, enerji, biyo-çeşitlilik ve insan
hakları) ilgilenen bazı çevrelerin artık iklim
değişikliğine eğilmeye başladığına da dikkat
çekmektedir.311
Karbon piyasalarında her seviyede artan deneyim,
daha sağlam ve daha esnek araçların
tasarlanmasına ve işbirliği ile koordinasyon için
fırsatlardan faydalanmaya yardım edecektir.
Mevcut karbon fiyatlandırma araçlarından elde
edilen kilit derslerden biri, etkili karbon
piyasalarının inşa edilmesinin zaman aldığıdır.
Hem politika yapıcıların hem de piyasa
aktörlerinin bir öğrenme eğrisinden geçmesi
gerekmektedir.
Karbon fiyatlandırmasına uluslararası düzeyde
kılavuzluk etmek ve RBF gibi piyasaya dayalı
mekanizmalar sayesinde iklim finansı sağlamak,
büyük ölçüde bağımsız gelişen ulusal ve bölgesel
karbon fiyatlandırma yaklaşımları ile uluslararası
seviyede entegre karbon fiyatlandırma yaklaşımları
arasındaki açığın zaman açısından kapatılmasına
yardımcı olabilir. Piyasay temelli olmayan işbirliği
biçimleri (örneğin iklim finansı sayesinde
doğrudan para transferleri, teknoloji transferleri ve
teknik yardım)312
da, ulusal karbon fiyatlandırma
inisiyatiflerinin gelişiminin desteklenmesi ve yeni
çıkan iyi uygulamalara geçişin teşvik edilmesinin
bir yolu olarak öne çıkmaya başlamıştır.
Daha önemlisi, küresel iklim değişikliği azaltım ve
uyum çabalarına olan gereksinimin gittikçe artan
aciliyeti ve baskı yaratan maliyetleri nedeniyle
karbon fiyatlandırma araçları, iyi işleyen bir
ekonominin diğer esaslı bileşenleriyle başa baş
sıralandırma potansiyeline sahiptir. Bu, diğer
politikalarla karbon fiyatlandırma etkileşimlerinin
dinamiklerini değiştirebilir ve siyasi kabul
edilebilirliğin ve piyasa araçlarının
uygulanmasının önündeki engelleri azaltabilir.
Artan çabanın, uluslararası karbon fiyatlandırma
yaklaşımlarıyla bağdaştırılmasının gerektiği bir
zaman gelecektir. Her ne kadar bu anın ne zaman
geleceğini tahmin etmek zorsa da, hazırlığa imkân
tanımak ve zamanında azaltım sağlamak için
erkenden harekete geçilmesi gerekmektedir.
311
Kaynak: IPCC, Çalışma Grubu III, Bölüm 13 Uluslararası İşbirliği: Anlaşmalar ve Araçlar, Nihai Taslak, 17 Aralık 2013. 312
İklim bonoları gibi, özel sektör ve kurumsal yatırımcıları bir araya getiren yenilikçi mali araçlar önem kazanmaktadır. Ek I’deki Kutu 5’e
bakınız.
99
EK I ULUSLARARASI KARBON FİYATLANDIRMA
YAKLAŞIMLARINA DAİR TESPİTLER VE RAKAMLAR
I) Kyoto kredilerine yönelik talep durumuna bakış
Kyoto kredileri (CER’ler ve Emisyon Azaltım Birimleri – ERU’lar) için artan bu talep çoğunlukla AB ETS’den ve Çaba Paylaşım Kararından gelmektedir.
313
AB ETS altında 2008-2020 için Kyoto kredilerine yönelik toplam talebin havacılık dâhil 1.600 ila 1.700 MtCO2e olduğu tahmin edilmektedir. Bunun içinden 1.192 MtCO2e’i tesisler tarafından hâlihazırda yükümlülüklere uyum amacıyla 2013’ün sonuna kadar kullanılmıştır.
314 Dolayısıyla 2020’ye kadar kullanım için müsait olan
400 ila 500 MtCO2e daha bulunmaktadır. Piyasa analistleri, şu anki düşük fiyat ve EUA’ların dağılımı ve ayrıca 2020 sonrasında Kyoto kredilerinin seçilebilirliği konusundaki belirsizlik nedeniyle AB ETS tesislerinin Kyoto kredileri limitinin çoğunu önümüzdeki birkaç yıl içerisinde, yani 2020 son tarihinden altı yıl kadar öncesinde, kullanmasının yüksek bir ihtimal olduğu görüşündedir.
315
Karar aşamasındaki maksimum talep 700 MtCO2e civarındadır. Ancak çoğu AB üye devleti, ya da en azından büyük çoğunluğu, emisyon azaltım hedefini sağlamak için doğru yoldadır ve bu yüzden Kyoto kredilerini kullanmaya ihtiyaç duymayacaktır. Talep ayrıca NZ ETS’den de gelmektedir. NZ ETS’de, 2013 sonu itibariyle yükümlülüklere uyum için yaklaşık 60–70 MtCO2e’nin kullanılmış olduğu ve 2014’te yaklaşık 20–30 MtCO2e’nin kullanılacağı tahmin edilmektedir. Uluslararası karbon kredilerine 2015’ten itibaren müsaade edilmeyecektir. Japonya’nın, Kyoto Protokolünden çekilmesiyle ve AB ETS talebinin sağlanmasıyla, aslen kamu ve ticari şirketlerden gelen Japonya’nın talebinin olsa dahi çok asgari düzeyde olacağı tahmin edilmektedir. Gönüllü sistemlerde yer alan özel sektör aktörlerinden geriye kalan diğer talebin de çok az düzeyde olması beklenmektedir.
313
Çaba Paylaşım Kararına dair daha fazla detay için AB ETS detaylı güncelleme dosyasına bakınız. 314
1.059 MtCO2e, 2012’nin sonuna kadar kullanılmış ve 132,8 MtCO2e, 2013’ün sonuna kadar EUA’lara karşılık takas edilmiştir. 2013 takas
rakamı, çoğu analistin beklediğinden çok daha düşük gerçekleşmiştir. Bunun sebebi, son takas tarihinden sadece altı hafta önce işler hale geçmiş olan yeni takas mekanizmasının piyasaya sürülmesindeki gecikmeler olabilir. Kaynak: Avrupa Komisyonu, Takas edilen uluslararası kredilerin
toplamı 13,8 milyon etmektedir, 2 Mayıs 2014, http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014050201_en.htm. 315
2030 emisyon azaltım hedefleri için güncel AB önergesi altında, 2020 sonrasında uluslararası krediler için herhangi bir talep
planlanmamıştır.
100
Avustralya’da uluslararası krediler için talep şu anda belirsizdir. Söz konusu talep, CPM’nin yürürlükten kaldırılıp kaldırılmamasına ve hükümetin Doğrudan Eylem Planının uluslararası krediler için herhangi bir rolü içerip içermeyeceğine bağlı olacaktır. Ayrıca hükümetin hedeflerine ilişkin konumundan, yani hükümetin 2020 itibariyle 2000 düzeylerine kıyasla emisyonlarını asgari %5 oranında azaltım hedefine bağlı kalmayı mı yoksa yakın bir süre öncesinde İklim Değişikliği Kurumu tarafından tavsiye edildiği üzere daha güçlü bir hedefi benimseyip benimsememesi durumuna göre de talebi etkilenecektir. Genel olarak bakıldığında mevcut gidişat, AB ETS, Çaba Paylaşım Kararı ve NZ ETS’den gelen yaklaşık 1,120 ila 1,230 MtCO2e maksimum artan talebe işaret etmektedir.
316 Fakat AB üye
devletlerinin Çaba Paylaşım Kararı altında ilerlemesi düşünülürse, muhtemelen bu durum fiiliyatta olacak değerden daha yüksek bir tahmindir.
II) CDM Şekil 25. Piyasadan çıkış
JP Morgan EcoSecurities’i sattı & karbon ticaret işlemini kapattı.
Barclays, Tricorona’yı Deutsche Bank ve Mabanaft şirketin yönetimine geri sattı. karbon ticaret işlemlerini kapattı.
Sindicatum, faaliyetlerinin Güney Kutbu, Perenia’yı satın aldı. çeşitlendirileceğini duyurdu ve DNV GL ve JCI, onaylama ve personelinin büyük bir kısmını Camco, CDM faaliyetlerini doğrulama hizmeti işinden Asya’ya taşıdı. durduracağını açıkladı. çekildiklerini açıkladılar.
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon
316
Kaliforniya’da, CER’ler ve ERU’lar yasaktır. Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Yönetmelikleri, birinci uyum döneminde REDD
kredilerinde %2, üçüncü uyum döneminde ise %4’e müsaade etmektedir ve bu da maksimum 90 MtCO2e civarı bir talebe denk gelmektedir.
101
99 Tablo 10. CDM projesi ve PoA kayıtları ve CER’in piyasaya sürümleri
Kayıtlar (Proje ve PoA
sayısı)
Piyasaya sürülenler (MtCO2e)
Günümüze dek toplam
7.740 1.451
2013’te 338. 265
2012’de 3.428 339
2011’de 1.119 320
2010’da 812 132
2009’da 686 123
2008’de 431 138
2007’de 426 77
2006’da 409 26
2005’te 62 0,1
2004’te 1 -
Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 28 Nisan 2014. Not 1: 25 Nisan 2014 itibariyle olan sayılar. Not 2: 2013’te şahit olunan kayıt sayısı, 2013 yılında kayıt için
sunulup henüz tümüyle işleme alınmamış olan projeleri içermemektedir. Bu projelerin bir kısmı, geriye dönük olarak 2013 yılında kayıt tarihli olarak girilebilir.
Şekil 26. Aylık çıkartılan CER ve ERU, projeler ve PoA kayıtları ve 2012 ile 2013’te yeni onaya sunulanlar
Kaynak: UNFCCC, Kişisel İletişim, 7 Mayıs 2014.
Oca 1
2
Mar
12
May 1
2
Haz 1
2
Eyl 12
Kas 1
2
Oca 1
3
Mar
13
May 1
3
Haz 1
3
Eyl 13
Kas 1
3
Oca 1
2
Mar
12
May 1
2
Haz 1
2
Eyl 12
Kas 1
2
Oca 1
3
Mar
13
May 1
3
Haz 1
3
Eyl 13
Kas 1
3
Oca 1
2
Mar
12
May 1
2
Haz 1
2
Eyl 12
Kas 1
2
Oca 1
3
Mar
13
May 1
3
Haz 1
3
Eyl 13
Kas 1
3
Ay b
aşın
a k
ayıt e
dile
n p
roje
ve P
oA
sayıs
ı
Çık
art
ıla
n C
ER
(m
ilyon
) A
y b
aşın
a o
nay için
sun
ula
n p
roje
ve
PoA
sayıs
ı
102
Tablo 11. CDM’yi desteklemeye yönelik inisiyatif örnekleri
Araçlar Yerleşik mi?
(muhtemel) inisiyatif örnekleri Daha fazla bilgi için bakınız
Bir CER taban fiyatının yerleştirilmesi
Önerilmiştir Taraflarca bir CER taban fiyatının oluşturulması, EB tarafından önerilmiştir.
UNFCCC, CMP Gündemine dair Taslak Metin Madde 4 (a), Temiz Kalkınma Mekanizmasına İlişkili Hususlar, Versiyon 2, Tarih 18 Kasım 2013, saat: 09:30
CER’lerin iptali
Evet CER’lerin Taraflar ve özel sektörce gönüllü iptali, EB tarafından Eylül 2012’de kabul edilen kurallarla imkânlı kılınmıştır. O zamandan bu yana, CDM Sicilindeki 790.815 CER, gönüllü olarak iptal edilmiştir. Varşova ADP kararında yer alan 2020 öncesi hedef değer açığının kapatılmasının bir yolu olarak CER’lerin gönüllü iptalinin teşvik edilmesi
UNFCCC, Temiz Kalkınma Mekanizması Yönetim Kurulu Altmış Dokuzuncu Toplantı Raporu, 13 Eylül 2012. UNFCCC, Gönüllü İptallerin Onay Listesi, 30 Nisan 2014’te kabul edilmiştir, http://cdm.unfccc.int/Registry/vc_attest/index.html. UNFCCC, Karar 1/CP.19, Durban Platformunun Daha İleriye Götürülmesi, 31 Ocak 2014.
Yeni talep kaynaklarının aktifleştirilmesi
Evet Meksika karbon vergisi, Çin’deki pilot planlar ve Kore Cumhuriyetindeki ETS gibi karbon fiyatlandırma planları, Kyoto Protokolü harici planlar altında CER’lerin denkleştirme olarak kabul edilmesi
Satın alma faaliyetleri
Evet CER satın alma fonlarının devam ettirilmesi veya bir adım yukarı çıkartılması, örneğin:
Norveç hükümeti, Norveç Karbon Satın Alma Tesisi (NorCaP) üzerinden, 2020’ye kadar hassas projelerden 30 milyona kadar CER satın almak için Kasım 2013’te ihaleye çıkmıştır
İsveç hükümeti de, henüz hizmete girmemiş olan yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve atık yönetim projelerinden ve durdurulma riski taşıyan ve/veya En az Gelişmiş Ülkelerde yer alan projelerden 10 milyona kadar CER satın almaya yönelik olarak Aralık 2013’te benzer bir ihaleye çıkmıştır.
İskandinav Çevre Finans Kuruluşu, NEFCO Norveç Karbon Satın Alma Tesisi (NorCaP) – Teklife Davet, erişim tarihi: 17 Mart 2014, http://www.nefco.org/financing/norcap_call_for_proposals İsveç Enerji Ajansı, CDM Teklifleri için Davet, 20 Aralık 2013, https://www.energimyndigheten.se/en/Cooperation/For-abetter-climate/Flexible-mechanisms-for-monitoring-green-house-gas-emissions/Swedish-CDM-and-JI-climate-programmes-/Call-for-CDM-proposals-/
RBF Evet CER’lerin RBF planlarında kullanımı, örneğin:
CER satın almak için 95 milyon ABD$’nı ayırmış olan mevcut Kalkınma için Karbon İnisiyatifi (Ci-Dev) (daha fazla detay için Bölüm 3.4.1’e bakınız)
Muhtemelen gelecekte Yeşil İklim Vakfı ve Küresel Çevre Tesisi
Afrikalı Grup, RBF sunmak açısından kullanımına imkân vermek üzere düşük gelirli ülkelerde CDM’ye erişimi arttırmak için önemli reformlar gerektiğini ileri sürmüştür.
Ci-Dev:
103
Şekil 27. CDM’ye tarihsel bakış: beklentiler ve sonuçlar
BEKLENTİLER SONUÇLAR 2001 öncesi KP1 sonu (2012)
Not 1: 2001 öncesinde Kyoto Protokolü altında emisyon
azaltımları için yıllık talebin KP1 boyunca 1.000 MtCO2e yani KP1 boyunca 5.000 MtCO2e olarak tahmin edilmekteydi. Marjinal azaltım maliyet eğrilerine dayalı olarak CDM’nin tabandan tavana tahminlere göre bu azaltımların %10 ila 58’ine katkı sağlaması beklenmekteydi.
Not 2: Analistler, çok defalar ilk baştaki 2001 öncesi
beklentilerinin, CDM kullanımı için tabandan tavana tahminlerinin muhtemel abartıldığını ve CDM’nin emisyon azaltım potansiyeline yönelik aşağıdan yukarıya tahminlerinin genelde skalanın alt ucuna daha yakın olduğunu ifade etmişlerdir. Bu büyük ölçüde siyasi kısıtlamalar, gelişmekte olan ülkelerdeki kurumsal zorluklar, mekanizmanın operasyonel altyapısını oluşturmak için gereken işlem maliyetleri ve büyük çabalar nedeniyle olmuştur.
Not 3: 2011’in sonu itibariyle, 2.400 milyon 2013 öncesi CER için birincil piyasada sözleşme yapılmış ve 2012 sonu itibariyle 1.155 milyar CER, çok rahat bir şekilde 2001 öncesi tahminler aralığında piyasaya sürülmüştür (sırasıyla, KP1 altında beklenen emisyon azaltımlarının %48 ve %23’ünü temsil etmektedir).
Not 4: Gelişmekte olan ülkelere giden mali akışlar çoğunlukla
CDM projelerine doğrudan yatırım ve birincil CER’lerin satın alınması ile gerçekleşmektedir. 2012 itibariyle 28 milyar ABD$ ederinde 2013 öncesi CER ileriye dönük olarak sözleşme kapsamında satın alınmıştır.
Not 5: 130 milyar ABD$ yatırım rakamı, tüm dayanak teşkil eden
projelerin uygulamaya geçirildiğini varsaymaktadır. Kaynak: Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012.
Kaynaklar: Grubb, M., Kyoto Protokolünün Ekonomik Değerleri, World Economics, Cilt. 4, No. 3, 2003; Kossoy, A., Guigon, P., Karbon Piyasasının Durumu ve Eğilimleri 2012, 2012; Michaelowa, A. ve Dutschke, M., Temiz Kalkınma Mekanizması sayesinde İklim ve Kalkınma Politikalarının Entegrasyonu, 21nci Yüzyılda Avrupa ve Afrika.. Yenilenmiş bir İşbirliği için Zorluklar, CD-Rom, 2002; Vrolijk, C., Temiz Kalkınma Mekanizmasının Potansiyel Boyutu, Nisan 1999; Zhang, Z.X., 12 Bölgenin Marjinal Giderim Maliyetlerine Dayalı olarak Küresel bir Model Kullanarak Kyoto Protokolünün Ekonomik Değerlendirmesi, Kasım 2001.
Potansiyel talebe dayalı tavandan tabana tahminler Potansiyel tedarike dayalı
2001 öncesi tabandan
beklenen tavana azaltımların tahminler
%10-58’si
Potansiyel talebe dayalı tavandan tabana aşağıya tahminler Potansiyel tedarike dayalı CER alımlarına tavandan tabana bağlı olarakKP1’in
12-100 milyar tahminler
ABD$ üzerinde
2001 öncesi beklenen
azaltımların
%23-48’i
CER alımlarına bağlı
olarak KP1’in
28 milyar ABD$ Üzerinde
CDM projelerine 130 milyar ABD$
yatırım
2000’lerin başı: - ABD’nin Kyoto
Protokolünden çekilmesi
- Yutaklar için kredilendirmenin dâhil edilmesi
- Rusya enerji tahminlerinin revize edilmesi
2012 ortasından itibaren: - CER talebi
doygunluğa ulaştı, çok düşük fiyatlar, piyasa gerilemesi
- Uluslararası azaltım şevkini arttırmak için fazla bir beklenti yok.
CDM’NİN TOPLAM KP
AZALTIMLARINA KATKISI
CDM ALTINDA MALİ AKIŞLAR
104
III) NMM ve FVA Tablo 12. NMM ve FVA’nın rolü ve teknik tasarımına ilişkin temel değerlendirme hususlarının özeti
NMM FVA Rolü
NMM’nin 2015 anlaşmasının tasarımında, özellikle Tarafların 2020 öncesi ve sonrası için azaltım ve mali destek açısından hedeflerini arttırmak açısından rolü
FVA, CDM, JI ve Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri (NAMA’lar) gibi diğer mekanizmalarla ilişkisi
Teknik tasarımı
COP’un NMM’deki rolü
NMM’ye katılım: sadece gelişmekte olan ülkelerle sınırlama veya gelişmiş ülkelerin muhtemel katılımı
Çevresel bütünlük sağlamak için standart çeşitleri, örneğin FVA altında tanımlanacak olan standartlar, Uluslararası Standartlar Kuruluşu (ISO) standartları, CDM ve JI altındaki uygulamalara dayalı standartlar
Referans değerlerin belirlenmesi
Net azaltım için yöntemler: kullanım veya piyasaya sürme noktasında indirim, sıkı kredilendirme eşik değerleri, ev sahibi ülke tarafından kredilerin bir tarafa ayrılması
MRV kuralları: hangi standartlardan ders alınabileceği, CDM deneyiminin en iyi şekilde nasıl kullanılabileceği
Tasarım: sektörel ticaret ve kredilendirmeye karşılık daha geniş yaklaşım kapsamları
Ekonominin daha geniş kesimlerinin tanımı
NMM birimlerinin kayıt ve takip edilme seçenekleri
Rolü
FVA’nın 2015 anlaşmasının tasarımında, özellikle Tarafların 2020 öncesi ve sonrası için azaltım ve mali destek açısından hedeflerini arttırmak açısından rolü.
FVA’nın amacı: üç seçenek ortaya çıkmıştır: 1) bir takım ortak kurallar, 2) bir takım asgari kriterler ve gözden geçirme ve 3) bilgi paylaşımı, raporlama ve değerlendirme için bir platform
FVA’nın kapsamı: sadece piyasaya dayalı yaklaşımlardan gelen karbon birimleri veya piyasa haricine dayalı yaklaşımlarından gelen faydalar; sadece UNFCCC yaklaşımları veya bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel ve iki taraflı yaklaşımlar; sadece azaltım mekanizmaları veya ilgili olanların uyarlanması. Kapsanacak olan muhtemel yaklaşımlar arasında CDM ve JI, NMM, bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel ETS, iki taraflı denkleştirme planları, REDD+, NAMA’lar, ülke içi yönetmelikler / politikalar / hedefler / vergiler, vb. yer almaktadır.
Teknik tasarımı
Teknik tasarım, FVA’nın amacı ve kapsamına bağlı olacaktır. Kapsanacak olan nitelikler arasında muhasebe standartları, MRV standartları, raporlama gereksinimleri, bağımsız doğrulama, birimlerin merkezi özellikleri, izleme altyapısı, ev sahibi ülkede sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlanması, net azaltıma yönelik yaklaşım
IV) RBF Ci-Dev inisiyatifi. Ci-Dev, Afrika’ya odaklanarak düşük gelirli ülkelerde enerjiye erişim projelerini desteklemek için CDM’yi kullanacaktır. Satın alınan CER’lerin çoğu iptal edilip fon katılımcılarının azaltım yükümlülüklerine karşı yeniden kullanılmayacaktır. Ci-Dev’in ana çabalarından biri, CDM’nin kapsamını, özellikle PoA’lar için standardize referans değerlerin geçerliliği ve ”suppressed(referans senaryoya göre emisyonları bulunmayan) demand” raporlama standartlarının oluşturulması bağlamında iyileştirmek ve genişletmektir. Ci-Dev özellikle kırsal alanlara elektrik sağlanması, hane halkı enerji erişimi ve enerji verimliliği gibi toplumun ve hane halklarının faydalanacağı alanlara yoğunlaşacaktır. Ayrıca, RBF’nin CER satın alımları sayesinde özel sektör katılımını cazip kılacak başarılı ve geçerli işletme modellerine yol açabildiğini göstermeyi de amaçlamaktadır.
105
V) REDD+ Varşova REDD+ kararları Kasım 2013’te gerçekleştirilen COP 19’da, finans, kurumsal düzenlemeler ve metodolojik hususlara dair yedi karar içeren Varşova REDD+ çerçevesinin
317 kabul edilmesi ile
REDD+ konusunda önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. 2007 ve 2012 arasında alınan daha evvelki COP kararları ile birlikte bunlar, REDD+’nın yapı taşlarını oluşturmaktadır. Özellikle REDD+’nın finansmanı konusunda, Varşova’da REDD+ için RBF’nin piyasalar ve kamu kaynakları gibi çok çeşitli kaynaklarda gelebileceği yeniden teyit edilmiştir. GCF, REDD+ finansmanın “kilit rol” oynuyor olarak kabul edilmiştir.
Varşova’da ayrıca REDD+ faaliyetleri için bir UNFCCC bilgi merkezinin oluşturulacağı konusunda da anlaşılmış, böylece 2020 sonrası bir iklim çerçevesine yönelik bir anlaşma öncesi REDD+ için RBF’nin izlenmesine giden yol döşenmeye başlanmıştır. Koruma tedbirlerine dair Cancun kararını dayanak alarak Taraflar, RBF almanın, uluslar iletişimler ile aynı raporlama düzenini takip ederek koruma tedbirlerinin rapor edilmesine bağlı olması gerektiği konusunda mutabakata vardılar.
Metodolojik hususlarda,318
orman referans emisyon seviyeleri ve orman referans seviyelerinin incelenmesi ve teknik değerlendirilmesine yönelik kılavuz bilgiler ve prosedürler konusunda anlaşılmıştır. REDD+ faaliyetlerine ilişkin izleme ve raporlama, bir ulusal orman izleme sistemine dayalı olmalı ve mevcut sistemler üzerine inşa edilmesi beklenmektedir. İzleme ayrıca REDD+ için aşamalı yaklaşımı, yani ülke içi bölgesel düzeyden başlayıp ulusal düzeye çıkacak şekilde ölçeğin büyütülmesini de yansıtmalıdır.
REDD+ fonları Genel anlamda Varşova REDD+ çerçevesinin kabul edilmesi, REDD+ gündemi için ivmeyi yenilemiştir. Daha öncesinde REDD+ finansmanı için temel kaynak, hazırlık faaliyetlerine yönlendiriliyordu. Varşova’daki gelişmeler, gereken ölçekte arazi kullanma programların emisyon azaltımı için RBF’yi yönlendirmekte olan Orman Karbon Ortaklığı Fonu (FCPF) ve yeni Sürdürülebilir Orman Peyzajları için Biyo-Karbon Fonu İnisiyatifi gibi çok taraflı inisiyatiflerin donörlerinden kayda değer yeni emisyon seviyelerinin alınmasına yol açmıştır. –– FCPF, 2008’de REDD+ kapasite oluşumu ve uygulanmasını
yaygınlaştırmak için yaratılmış çok taraflı bir küresel inisiyatiftir. FCPF’nin önemli bir katkısı, UNFCCC altındaki aşamalı politika çerçevesine uygun hazırlık faaliyetleri için bir işletme çerçevesinin geliştirilmesi olmuştur. FCPF’nin Karbon Fonu 2011’den beri çalışmakta olan, gereken ölçekte REDD+ RBF’yi yönlendirmek içim çok taraflı bir finansman mekanizmasıdır. Mevcut sermaye miktarı 465 milyon ABD$ civarı olan Karbon Fonu, yetki alanı (örneğin vilayet) veya ulusal ölçekte birkaç (tam olarak altı) büyük program tarafından sağlanan emisyon azaltımları için ödeme amacıyla oluşturulmuştur. Örnekleme yapmak gerekirse, varsayımsal US$5–10/tCO2e düzeyinde bir fiyat, orman kesiminden gelen mevcut emisyonların %2’sini yani toplam yıllık 3.000 MtCO2e emisyonlarından 60 MtCO2e’yi kapsayabilir.
317
Kaynak: UNFCCC, On Dokuzuncu Oturumda Tarafların Konferansına dair Rapor, 11 ile 23 Kasım 2013 tarihleri arasında Varşova’da
gerçekleştirilmiştir. Bölüm Bir: Toplantı Tutanakları, Gelişmiş Versiyon, Paragraf 44, 31 Ocak 2014. 318
Kaynak: UNFCCC, 9 ila 15/CP.19 Kararları, 31 Ocak 2014.
106
–– Sürdürülebilir Orman Peyzajları için Biyo-Karbon Fonu İnisiyatifi (ISFL), donör hükümetler tarafından desteklenen ve Dünya Bankası tarafından yönetilen yeni çok taraflı bir fondur. Kasım 2013’te devreye alınmış olan ISFL, arazi sektörü, REDD+ ve sürdürülebilir tarımdan kaynaklı emisyon azaltımlarını arttırmanın ve ayrıca daha akıllı arazi kullanım planlaması, ilgili politikalar ve uygulamaların peşindedir. Mevcut finansman düzeyiyle (309 milyon ABD$), BioCF ISFL, 4-6 yetki alanı programından oluşan bir portföy yaratacaktır.
VI) İklim bonoları
Kutu 5. İklim bonoları
İklim değişikliğinin sebep olduğu gittikçe artan riskler, dünyanın en hızlı büyüyen şehirleri ve gelişmekte olan ülkeler için kalkınma maliyetlerini yükseltmektedir. Tek başına devlet fonları, aşırı hava şartlarına karşı direnç oluşturmak ve enerji, su ve gıda kaynaklarına karşı tehditlerle baş etmek için kesinlikle yeterli olmayacaktır. Özel sektör ve kurumsal yatırımcıların müdahil edilmesi gerekmektedir. Yeşil bonolar, yatırımcılara yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve diğer düşük karbonlu projeleri desteklemek için bir giriş noktası sağlayan bir yeniliğe örnek teşkil etmektedir. Bu, desteklenen projelerinin ömür sürelerinden bağımsız olarak ülkelerin kendi seçtikleri para birimi ve vadede likit, ticareti yapılabilir bir araç sayesinde iklim değişikliğine uyum sağlamaları ve gidermeleri için yardımcı olabilir. Bonolar, en büyük tek başına sermaye havuzunu temsil etmektedir (80 trilyon ABD$’na karşılık öz sermayede 53 trilyon ABD$) ve teminat piyasasının seferber edilmesi, iklim finans hedeflerinin sağlanmasında kilit bir rol üstlenmektedir.
319
Her ne kadar teminatlar on yıllardır düşük karbonlu altyapı, özellikle demiryolları için finans kaynağı toplamak için çıkartılıyorsa da, çok nadiren “iklim” veya “yeşil” sıfatlarıyla nitelendirilmiştir. İklim Bonoları İnisiyatifi, iklim değişikliği ile bağlantılı olan bu etiketlenmemiş piyasanın 2013 yılında 346 milyar ABD$ ederinde olduğunu tahmin etmektedir.
320 Kısa süre
öncesinden itibaren teminatlar özel olarak “yeşil” veya “iklim” sıfatlarıyla çıkartılmaktadır. Bu mali araçlar, çevre projeleri için özel sektör finansmanını seferber etmeye yardımcı olan bir yeşil bono piyasasının geliştirilmesinde ve nihayetinde sermaye piyasalarındaki iklim finans fırsatları hakkında farkındalık yaratılmasında başarılı olmuştur. 2013 yılında bu teminatları piyasaya sürenler, açıkça “yeşil bono” olarak etiketlenmiş bonolar sayesinde toplamda 11 milyar ABD$’ından fazlasını toplamışlardır.
321
Bu yeni piyasa büyüdükçe, risk spektrumu içerisinde daha fazla bono düzenleyicileri ve ürün çeşitlerini kapsayacak şekilde genişlemektedir. İklime dirençli bir ekonomi inşa etmek çok ihtiyaç duyulan ilave finansmanı sağlayabilir ve yatırımcılar ile bono düzenleyiciler arasındaki ilişkileri arttırabilir. Ayrıca, sabit gelirli yatırımcıların, mali getirilerin yanı sıra yatırımlarından olumlu bir çevresel etki elde edebileceklerini de göstermektedir.
319
Kaynak: İklim Bonoları İnisiyatifi, 20132e Genel Bakış: Yeşil Bonolar Çağının Gün Doğumu mu Geldi?, 6 Şubat 2014,
http://www.climatebonds.net/2014/02/2013-overview/. 320
Kaynak: İklim Bonoları İnisiyatifi, Bonolar ve İklim değişikliği – 2013’teki Piyasanın Durumu Haziran 2013. 321
Günümüze dek Dünya Bankası grubu toplamda 8,7 milyar ABD$ eşdeğerini piyasaya sürmüştür (60’ı aşkın sayıda, 17 para biriminde
yeşil bono işlemi sayesinde IBRD’den 5,3 milyar ABD$ eşdeğeri ve Uluslararası Finans Kuruluşundan 3,4 milyar ABD$).
107
EK II EMİSYON TİCARET PLANLARINA
İLİŞKİN DETAYLI GÜNCELLEME DOSYALARI
Aşağıdaki kısımlar, çeşitli emisyon ticaret sistemleri ve kredilendirme
yaklaşımlarına dair daha fazla detay sunmakta, 4. Bölümde yer alan özeti tamamlayıcı bir nitelik taşımaktadır.
VII) AB ETS Kapsam Hırvatistan’daki en büyük kurulu tesis emisyon üreticileri, III. Aşamanın başlangıcından itibaren, Hırvatistan’ın AB’ye resmi girişinden altı ay önce, AB ETS’ye katılmıştır. 1 Ocak 2014’ten itibaren Hırvatistan’daki havacılık sektörü de AB ETS altında tümüyle kapsanmaktadır. Hırvatistan içindeki ve Hırvatistan ile EEA harici ülkeler arasındaki uçuşlardan kaynaklı emisyonların zaten Hırvatistan resmi olarak AB’ye katıldığında, 1 Temmuz 2013’ten itibaren izlenmesi ve rapor edilmesi gerekiyordu.
322
Kutu 6. AB ETS ve uluslararası hava taşımacılığı
AB-28 havalimanları ile Norveç, Liechtenstein ve İzlanda (Avrupa Ekonomik Alanı; EEA) arasındaki tüm gidiş geliş uçuşlarının Ocak 2012’den itibaren AB ETS altında kapsanması gerekiyordu. Fakat uçuşların dahil edilmesiyle ilgili olarak diğer ülkelerden çok şiddetli muhalefet olması nedeniyle, Kasım 2012’de EC, “Saati Durdur” tadilini çıkardı. Bu kanun, Ekim 2013’te gerçekleştirilen Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Genel Kurulu sırasında küresel bir piyasaya dayalı mekanizmanın geliştirilmesine yönelik bir kararın alınması için zaman tanımak üzere, tüm EEA ülkelerine gidiş ve dönüşü içeren uluslararası uçuşları, bir yıl boyunca AB ETS’den muaf tutmaktadır.
322
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Hırvatistan’ın AB ETS’nin Havacılık Kısmına Entegrasyonu, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,
http://ec.europa.eu/clima/policies/transport/aviation/croatia/index_en.htm.
108
3 Ekim 2013’te 38nci ICAO Genel Kurulu, 2020 itibariyle planı yürürlüğe koyma öngörüsü ile, ICAO’nun 2016’daki bir sonraki Genel Kuruluna kadar küresel bir piyasaya dayalı mekanizma geliştirmek konusunda anlaşmışlardır.
323 Uluslararası havacılık için hedefler, 2020’den
başlamak üzere emisyon artışlarında karbon nötrlüğüne ulaşmaktır. Uluslararası havacılık emisyonları için küresel piyasaya dayalı bir mekanizmayı tasarlama çalışması, ICAO çerçevesi dahilinde 2014’te hâlihazırda başlamıştır. Gelişmekte olan ülkeler, kendilerinin yeni veya mevcut piyasaya dayalı bir mekanizmaya dahil edilmeleri için ülkeler arasında karşılıklı bir mutabakata ulaşılması gerektiğini belirten bir tadili ICAO karar metnine dahil etmiştir.
324 AB, bu karar metnine resmi çekincesini belirtmiştir.
325
ICAO Genel Kurulunun elde ettiği sonuca cevaben ve havacılık için küresel piyasaya dayalı bir mekanizmanın başarılı şekilde yerleştirilmesine yönelik bir ivme yaratmak amacıyla EC, havacılıktan gelip AB ETS kapsamına giren emisyonları, 2014’ten 2020’ye kadar EEA’nın hava sahası ile sınırlamayı teklif etmiştir.
326 ICAO Genel Kurulunda alınan karara uygun olarak,
uluslararası sivil havacılık faaliyetlerinde küresel taşımacılık hacminin (gelir bazında ton kilometre olarak) %1’den azını teşkil eden gelişmekte ülkelere gidiş ve dönüş uçuşları, AB ETS’den muaf tutulacaktır.
327 EC ayrıca, uçak işletmecilerinin, AB ETS’nin tam kapsamına
gönüllü olarak katılması (ve dolayısıyla bunun için ücretsiz tahsis alması) seçeneğinin olmamasını da teklif etmektedir. EEA’da yer alan havalimanları arasındaki uçuşlar için AB ETS kapsamındaki yükümlülükler aynen devam etmektedir ve tam etki ile yürütülmeye devam edecektir. Müzakereler sonrasında Avrupa Konseyi ve Parlamentosu Mart 2014’te 2016’ya kadar “Saati Durdurma” planını uzatmak, 2*13’ten 2016’ya kadar AB ETS ile kapsanan havacılık emisyonlarını EEA içerisindeki uçuşlarla sınırlamak konusunda mutabakata ulaşmıştır. Avrupa Parlamentosu, 3 Nisan 2014’te bu uzatmanın lehine oy kullanmıştır ve bu uzatmanın 1 Mayıs 2014 itibariyle yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Uçak işletmecileri dahil değillerse veya tümüyle dahil değillerse, AB ETS’ye katılma seçeneğine sahip değillerdir. 2016’da, o yılki ICAO Genel Kurulunun ışığında, Komisyon tarafından yeni bir mevzuat teklifi getirilebilir.
Tahsisat yaklaşımları AB ETS’nin III. Aşamasındaki tahsisat, kamu
hizmetleri ve sanayi sektörleri için farklıdır. Kamu hizmetlerinin, ihtiyaç duyduğu tüm tahsisleri açık arttırmayla veya diğer kaynaklardan alması gerekmektedir, diğer yandan kıyas noktalarına dayalı olarak sanayi katılımcıları için müsait olan hâlâ bazı ücretsiz tahsisler bulunmaktadır.
323
Kaynak: ICAO, Karar no. A38-18, Geçici Baskı, Çevre Koruması – İklim Değişikliği ile ilişkili Devam eden ICAO Politikaları ve
Uygulamalarının Konsolide Beyanatı, Paragraf 19, Kasım 2013, 19. 324
Kaynak: ICAO, Karar no. A38-18, Geçici Baskı, Çevre Koruması – İklim Değişikliği ile ilişkili Devam eden ICAO Politikaları ve
Uygulamalarının Konsolide Beyanatı, Paragraf 16a, Kasım 2013. 325
Kaynak: ICAO, A38-18 sayılı Karara dair Çekincelerin Özet Listesi, Kasım 2013. 326
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Uluslararası Havacılık Emisyonları için Tek bir Küresel Piyasaya dayalı Önlemi uygulayan bir Uluslararası
Anlaşmanın 202’ye kadar uygulamaya geçirilmesi görüşüyle, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin, Topluluk içerisinde Sera Gazı Emisyon Tahsis
Ticareti için bir Sistem Oluşturan 2003/87/EC sayılı Direktifi tadil eden bir Direktif için Teklifi, 16 Ekim 2013. 327
Kaynak: ICAO, Karar no. A38-18, Geçici Baskı, Çevre Koruması – İklim Değişikliği ile ilişkili Devam eden ICAO Politikaları ve
Uygulamalarının Konsolide Beyanatı, Paragraf 16b, Kasım 2013.
109
2013’te üye devletler, bu ücretsiz tahsisler için ön tahsisat planlarını
(Ulusal Uygulama Ölçütleri – NIM’ler) EC’ye sunmuşlardır. EC Eylül 2013’te, sanayiye sunulan ücretsiz tahsislerin her yıl azalacak olan belli bir miktar ile sınırlanmasını temin edecek sektörler arası bir düzeltme faktörünün gerekli olduğunu tespit etmiştir.
328 329
Prensipte azaltım rotası, III. Aşamanın tümü için sabittir. Kamu hizmetleri zaten, elektrik harici emisyonlar için doğrusal bir şekilde her yıl %1,74 düzeyinde artan bir azaltım faktörüne tabi tutulmaktadırlar. Aralık 2013’te sektörler arası düzeltme faktörü için kurallar yayınlanmıştır.
330 O zamandan beri üye devletler, 2013 için tesislere
ücretsiz tahsisler tayin etmeye başlamışlardır. Ücretsiz tahsisat hâlâ ciddi kapasite değişimlerinde ve kısmi olarak faaliyetlerin durması hallerinde farklılık gösterebilmektedir. 2013 tahsislerinin tahsisatı 27 Şubat 2014’te tamamlanmıştır.
331 Bir gün sonra 2014 tahsislerinin
tahsisatı için bir kapı aralanmıştır ve artık üye devletler 2014 tahsislerini dağıtmaya başlayabilir hale gelmiştir. 2013’te sanayi ve ısı üretimi için ücretsiz tahsislerin toplamı AB-28 için 848 milyon EUA
332 etmiş, elektrik üreticileri için geçici ücretsiz
tahsislerin toplamı ise 152 milyon EUA olmuştur.333
Rekabetçilik hususları Karbon kaçağı riskine eğilimli olan sektörlerin daha fazla ücretsiz tahsis almaya hakkı vardır. Bu hak için uygun olan sektörlerin listesi 2014’te sona ermektedir ve yıl içerisinde yenilenecektir. EC’nin teklifi, €30/tCO2’lik bir referans karbon fiyatı dahil olmak üzere mevcut sektör listesi için kullanılmış olan aynı kriterleri ve varsayımları kullanmaya devam etmektir.
334
Karbon kaçağı riski altında olan sektörler için ilave ücretsiz tahsisler sadece doğrudan emisyonlarını kapsamak için verilmektedir. Elektrik tüketiminden ötürü dolaylı emisyon maliyetlerinden ötürü sektörlerin karbon kaçağının potansiyel etkisini azaltmak için EC, yoğun olarak elektrik kullanan sektörlere, devlet yardımı biçiminde mali tazminat verilmesine müsaade etmektedir.
335 Sektörlere mali tazminat verilip
verilmeyeceği, üye devletlerin takdirine bırakılmıştır. Günümüzde Almanya, Birleşik Krallık, Hollanda, İspanya ve Belçika (Flandra), EC
328
Kaynak: DG İklim Kanunu, Avrupa Komisyonu, 2013’ten 2020’ye kadar Sektörler Arası Düzeltme Faktörünün Belirlenmesi için
Hesaplamalar, 22 Ekim 2013, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/cross_sectorial_correction_factor_en.pdf. 329
Bu, tüm endüstriyel tesisler için toplam ön tahsislerin 2012’deki %100’ten 2013’te %94,3’e ve 2014’te %92,6’ya düşürüleceği, 202’de
ise %82,4’e azaltılacağı anlamına gelmektedir. Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifinin 11(3)
Maddesi uyarınca Sera Gazı Emisyon Tahsislerinin Geçici Ücretsiz Tahsisatı için Ulusal Uygulama Ölçütlerine dair 5 Eylül 2013 tarihli Komisyon Kararı (2013/448/EU) , OJ L240/27, 2013. 330
Her bir tesis için ücretsiz tahsisine yönelik nihai miktarı belirlemesi için üye devletlerden en son talep edilen kural budur. 331
Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2013 için Sanayi ve Isı Üretimine Yönelik Ücretsiz Tahsisatın Durum Tablosu, Son Güncelleme, 26 Şubat
2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/process_overview_nat_en.pdf. 332
Kaynak: Avrupa Komisyonu, 3. Aşama için Sanayi ve Isı Üretimine Yönelik Ücretsiz Tahsisatın Durum Tablosu, 2013 ve 2014 tahsisatları
için son güncelleme, 5 Mayıs 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/docs/process_overview_nat_2014_en.pdf. 333
Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2013 için Elektrik Üreticilerine Geçici Ücretsiz Tahsisatın Durum Tablosu, 28 Ocak 2014,
http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/auctioning/docs/process_overview_10c_en.pdf. 334
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifini takiben 2015 ile 2019 arasındaki dönem için
önemli ölçüde karbon kaçağı riskine maruz olduğu kabul edilen sektörler ve alt sektörlerin bir listesini belirleyen Komisyon Kararı (taslak), 2014. 335
Kaynak: Avrupa Komisyonu, 2012 Sonrasında Sera Gaz Emisyon Tahsis Ticaret Sistemi Bağlamında Belli Devlet Yardımı Önlemlerine
dair Kılavuz Bilgiler, 2012/C 158/04, 2012.
110
tarafından onaylı olan mali tazminatı vermeye karar vermiştir.336
Norveç de, yoğun elektrik kullanılan sektörlerde mali tazminat / telafi sağlamaktadır.
337
Denkleştirmelerin kullanılması. AB ETS altında işletmecilerin emisyonlarının bir kısmını kapsamak için uygun uluslararası kredileri kullanmasına müsaade edilmektedir.
338 Uluslararası kredileri
kullanmaya ilişkin minimum hak, 2008–2020 için AB ETS Direktifinin 11a Maddesinde belirtilmektedir. Kasım 2013’te EC, uluslararası kredilerin müsaade edilen maksimum değeri, mevzuatın müsaade ettiği minimum düzey olarak belirlemiş
339 ve bu değer 2008-2020 için
1.600 ila 1.700 milyon uluslararası kredi olarak tahmin edilmektedir. Toplamda işletmeciler II. Aşamada 1.059 milyon Kyoto kredisi kullanmış ve 2013 yılında 133 milyon Kyoto kredisinin takasını yapmıştır, bu da 2020’ye kadar yükümlülüklere uyum taahhütlerini sağlamak üzere 400–500 milyon uluslararası kredinin kullanımı için pay bırakmıştır.
340 Güncel CER fiyatları ve CER–EUA yayılımı
düşünülürse, uluslararası krediler için limitin çoğunun önümüzdeki birkaç yıl içerisinde kullanılması beklenmektedir. II. Aşamada uluslararası krediler uyum için doğrudan tedavülden kaldırılabilir. III. Aşamadan itibaren, yeni kayıt yönetmelikleri altında uluslararası krediler doğrudan uyum için kullanılamayacaktır ve işletmecilerin bunları tedavülden kaldırabilmek için önce bunları EUA’lara dönüştürmesi gerekecektir. AB ETS’de uyum için uygun olan uluslararası krediler “Kabul Gören Uluslararası Kredi Stokları” (ICH) olarak işaretlenecek ve sadece uygun ICH’ler EUA’lara karşı takas edilebilecektir.
341 Uluslararası kredileri dönüştürmek için son
tarihler, kredilerin dayandığı proje özelliklerine bağlı olarak Mart 2015 sonu ve Aralık 2020 sonudur.
342
Fiyat dengeleme mekanizması 2012’de EC, III. Aşamanın başından sonuna kadar 900 milyon EUA’nın açık arttırmasını ertelemek için tek seferlik bir “depor” teklifi sunmuştur. Teklifin uygulamaya geçirilebilmesi için Avrupa Parlamentosu tarafından yakından incelemeye ve AB İklim Değişikliği Komitesinin onayına tabi tutulmuştur. Parlamento ve Konseyde fikir ayrılığı bulunduğundan 2013 seyri sırasında depor teklifi birçok gecikme ve düzeltmeye tabi tutulmuştur. Bazıları, tahsis fazlasının çok olması nedeniyle EUA fiyatının herhangi düşük karbonlu teknoloji yatırımını teşvik etmek ve yoğun karbon kullanan teknolojilerin sabitlenip kalmasını önlemek için fazla düşük olduğundan endişe duymaktadır. Aşağıda “Performans ve
336
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Tarihe göre Devlet Yardım Vakaları – Son 3 Ay, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,
http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/index.cfm?fuseaction=dsp_sa_by_date. 337
Kaynak: EFTA Gözetim Kurumu, Devlet Yardımı: Norveç CO2 Tazminat Planı Onaylandı, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,
http://www.eftasurv.int/press--publications/press-releases/state-aid/nr/2082. 338
AB ETS’deki kabul gören uluslararası kredilerinin bir listesi için 2013 raporuna ve şu adrese bakınız:
http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm 339
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifini takiben Uluslararası Kredi Haklarını
Belirlemeye dair Komisyon Yönetmeliği (EU) (Taslak Mevzuat), 2013. 340
Kaynak: Dünya Bankası, Karbon Fiyatlandırma İnisiyatiflerinin Haritasının Çıkartılması 2013, Gelişmeler ve Beklentiler, Mayıs 2013;
Avrupa Komisyonu, Uluslararası Karbon Piyasası, erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/index_en.htm. 341
Kaynak: Avrupa Komisyonu, AB ETS’de Uluslararası Kredilerin Uygunluğuna dair Kuralların hayata geçirilmesine dair Sorular & Cevaplar
(07/2013), erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm. 342
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin 2003/87/EC sayılı Direktifi, Avrupa Parlamentosu ve Konseyin
280/2004/EC ve 406/2009/EC sayılı kararlarını takiben bir Birlik Sicili oluşturan ve 920/2010 ile 1193/2011 sayılı Komisyon Yönetmeliklerini (AB) yürürlükten kaldıran Komisyon Yönetmeliği (AB), 2013.
111
verimlilik”e bakınız. Başkaları, depor teklifinin AB’nin rekabetçiliği üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olacağından ve gelecekte AB ETS’de politik müdahale için bir emsal teşkil edeceğinden endişe duymaktadır. Çeşitli üye devletler ve AB komiteleri tarafından depor teklifine dair beklentiler ve duyurular büyük ölçüde EUA fiyat gelişiminde egemen olmuştur (bkz. Şekil 14).
Depor teklifi, Avrupa Parlamentosu genel oylamasına gitmeden önce çeşitli parlamento komite oylamalarından geçmiştir. Parlamentonun sanayi komitesi (ITRE) Ocak 2013’te teklifin aleyhinde oy kullanmıştır. Ancak, bu dosyanın öncülüğünü çevre komitesi (ENVI) yapmakta bu yüzden ITRE oylaması sadece tavsiye niteliğinde bir rol oynamaktadır. Şubat’ta ENVI teklif lehine oy vermiş fakat görüşmelerin şimdiden Avrupa Konseyine mi aktarılacağı yoksa tam Parlamento oylamasından sonraya mı beklenmesi gerektiği konusunda mutabakata ulaşılamamıştır. Bunun neticesinde EUA fiyatı üzerinde göreli olarak zayıf düzeyde olumlu şekilde sonuçlanmıştır.
Nisan 2013’te Parlamento, depor taslak tadilini reddetmiştir, bunun üzerine EUA fiyatı inanılmaz bir düşüşle €2,60 rekor minimum rakamına gerilemiştir
343 ve tadil de, revizyon için geri gönderilmiştir.
Haziranda ENVI, revize edilmiş depor tadilinin lehine oy kullanmıştır ve yasa tasarısı Parlamentoya Temmuzda iki adet kilit düzeltme ile yeniden sunulmuştur; bu sefer tasarı oylamadan geçmiştir. Sanayi için rekabetçilik kaybı ile sonuçlanmaması gerektiği ve bu tadilin “tek seferlik” bir tedbir olduğu şeklinde bir ön koşul eklenmiştir. Farklı üye devletlerdeki ulusal seçimlerden ötürü aylar süren belirsizlik sonrasında Aralık 2013’te Avrupa Konseyi da depor tadilini kabul etmiş ve Parlamento, desteğini teyit etmiştir. Ocak 2014’te depor, AB İklim Değişikliği Komitesi tarafından onaylanmıştır.
344
Aylar süren yeniden tekrarlamalar ve belirsizlikler neticesinde depor teklifi nihayet Şubat 2014’te mevzuata yerleştirilmiştir.
345 Bu, 2014’te
400 milyon, 2015’te 300 milyon ve 2016’da da 200 milyon EUA’nın açık arttırmalardan ayrı tutulmasının yolunu açmaktadır. Tahsisler aşamalı olarak 2019 (300 milyon EUA) ve 2020 (600 milyon EUA) yıllarında aşamalı olarak açık arttırmalarda satışa açılacaktır.
Planın IV. Aşaması için daha kalıcı bir fiyat dengeleme mekanizması planlanmaktadır (aşağıda “Geleceğe bakış”a bakınız). Teklifin bir kısmı temelde 2020’deki 600 milyon EUA’nın yeniden getirilmesinin 2021 ve 2022 boyunca yayılmasını içermektedir.
Performans ve verimlilik II. Aşamada talep, emisyonların önüne geçmiş, bu da, düşük karbon fiyatları ve neredeyse 2 milyar tahsis artığına yol açmıştır. Bu fazla miktara nasıl bir muamelenin en uygun olacağı, 2013’te yoğun tartışmaların konusu olmuştur. “NER300” vakfı III. Aşamada kurulmuştur ve hedefi, yenilikçi yenilenebilir enerji teknolojileri ve karbon tutma ve depolama konusundaki demo projelerdir. Bu fon aslında tam bir fon değildir zira parası, Yeni
343
Kaynak: Thomson Reuters Noktasal Karbon, AB Parlamentosu Karbon Piyasasını Kurtarma Düzeltmesini Reddetti, 16 Nisan 2013,
http://www.pointcarbon.com/news/1.2282756?-date=20130416&sdtc=1. 344
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Karbon Piyasasında Yapısal Karbon, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,
http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/reform/index_en.htm. 345
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Depor: 2014 Açık Arttırma Hacmi, 400 Milyon Tahsis kadar Azaltıldı, 27 Şubat 2014,
http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014022701_en.htm.
112
Girenler Rezervinden (NER) 300 milyon EUA’nın satışından gelmektedir. 2012’nin sonunda 200 milyon EUA çoktan açık arttırmaya sunulmuş, geriye kalan 100 milyon, açık arttırmaya sunulma sürecindedir.
MRV ve kayıtlar 2013’te iki adet yeni yasal olarak bağlayıcı yönetmelik yürürlüğe girmiştir: İzleme ve Raporlama Yönetmeliği ile Akreditasyon ve Doğrulama Yönetmeliğinin amacı, Avrupa üye devletleri çapında MRV’nin daha da uyumlulaştırılmasıdır. Kayıt-sicil yönetmelikleri, uluslararası kredilerin AB ETS’de uyum için tedavülden kaldırılma yöntemini değiştirmek için Mayıs 2013’te tadil edilmiştir.
346 (Yukarıda “Denkleştirmelerin kullanılması”na bakınız)
Diğer planlarla bağlantılar İsviçre planı ile AB ETS arasında bağlantı oluşturmak için müzakereler sürmektedir. Müzakerelerin dördüncü ve beşinci turları Temmuz Aralık 2013’te gerçekleştirilmiştir. Avustralya CPM’si ile bağlantı planlanlanmaktaydı ancak, Avustralya planının geleceğine dair belirsizlikler olmasından ötürü görüşmeler şu anda beklemeye alınmıştır.
Geleceğe bakış 22 Ocak 2014’te EC, 2030’a kadar iklim ve enerjiye dair bir Avrupa çerçevesi için niyetlerini açıklamıştır. Çerçeve, 2030 için ilk tekliftir ve kanuna yerleştirilmeden önce önümüzdeki yıllarda yoğun tartışmalara konu olacaktır. Yine de bu teklif, EC’nin nasıl bir geleceği yönelik çalışmakta olduğunun somut bir göstergesini teşkil etmektedir.
2030 çerçevesi, 2030’a gelindiğinde Avrupa Birliği için 1990 düzeylerinin toplamda %40 altında bir SGE azaltıma hedef önerisini içermektedir.
347 Bunun bir parçası olarak EC, 20201’de IV. Aşamanın
başlangıcından itibaren AB ETS üst sınırına ait doğrusal yıllık azaltımın %1,74’ten %2,2’ye çıkartılmasını teklif etmektedir.
Teklifte, 2020’den itibaren AB içerisinde tüm emisyon azaltımlarına uyulması gerekecektir. AB ETS’nin III. Aşamasından taşınıp getirilen tahsisler 2020’den sonra kullanılabilmekte ancak bir bütün olarak AB için emisyon azaltım yükümlülükleri, uluslararası kredilerle sağlanamamaktadır. Eğer 2015’te iklim değişikliğine dair küresel bir anlaşmaya ulaşılırsa, AB için emisyon azaltım hedefi arttırılacak ve uluslararası kredilerin kullanımı revize edilebilecektir.
AB ETS'de devam eden reformun bir parçası olarak 2030 çerçevesi, AB ETS altında IV. Aşama ve sonrası için bir piyasa kararlılık rezervi için bir önergeyi içermektedir.
348 Bu rezervin amacı, birikmiş olan
tahsis fazlasının üzerine eğilmek ve gelecekte sistemin büyük talep darbelerine karşı direncini arttırmaktır. Bu, EC veya üye devletler tarafından herhangi ihtiyari ayarlamaları önleyen açık, önceden tanımlı kurallara göre açık arttırmaya çıkartılacak olan tahsis miktarını ayarlayarak yapılmaktadır.
346
Kaynak: Avrupa Komisyonu, AB ETS’de Uluslararası Kredilerin Uygunluğuna dair Kuralların hayata geçirilmesine dair Sorular & Cevaplar
(07/2013), erişim tarihi: 28 Ocak 2014, http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/linking/faq_en.htm. 347
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Komisyon, AB ETS’in Reformu için için İkinci Adımı Yürürlüğe Koyuyor, 22 Ocak 2014,
http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014012201_en.htm. 348
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupa Karbon Piyasasında Yapısal Reform, erişim tarihi: 28 Ocak 2014,
http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/reform/index_en.htm.
113
EC tarafından önerilmiş olan piyasa kararlılık rezervi 2021’de başlayacak ve piyasadaki tahsis fazlası (EC tarafından “dolaşımdaki emisyon tahsisleri” olarak adlandırılmaktadır) önceden tanımlı bir aralık dahilinde olmadığında tetiklenecektir:
349
–– Eğer iki yıl önce kaydedilen piyasa fazlası, 833 milyon EUA’dan
fazla ise (veya 2.084 milyon ton toplam yıllık tahsisat üst sınırının yaklaşık %42’si), fazla tahsisin %12’si, açık arttırma hacimlerinden ayrılacak ve rezerve eklenecektir.
–– Eğer piyasa fazlası 400 milyon EUA’dan azsa, yıl başına önceden
tanımlı 100 milyon EUA’lık bir hacim serbest bırakılacaktır. Piyasa fazlası
350, evvelki yıllardan kalan, gelecek yıllarda uyum için
kullanılabilecek olan ve EC tarafından yıllık olarak Mayıs’ta yayınlanan tahsislerin miktarıdır. Buna ek olarak, eğer toplam fazla miktar, 400 milyon EUA’nın üzerindeyse, AB ETS Direktifinin 29a Maddesi ile de tahsislerin serbest bırakılması tetiklenebilir. Bunun anlamı, eğer gerçek EUA fiyatı, iki evvelki yıl içerisinde art arda altı ay boyunca ortalama EUA fiyatının üç katından daha fazla ise, gelecekteki açık arttırma hacimlerine 100 milyon EUA’nın (veya rezervde 100 milyondan az varsa tüm EUA’ların) ekleneceği anlamına gelmektedir. Piyasa kararlılık rezervinin gözden geçirmesi 31 Aralık 2026’da gerçekleştirilecek, tetikleme düzeylerine ve geri çekilecek ve serbest bırakılacak miktarlara odaklanılacaktır. AB ETS’nin piyasa kararlılık rezervi, dünyadaki ilk örneği olacaktır zira tahsislerin toplam fazlası ile tetikleniyor olacaktır. Kaliforniya, Québec ve Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi (RGGI) planında da bir piyasa kararlılık rezervi bulunmakta fakat bunlar, tahsis fazlası gibi niceliğe dayalı bir gösterge yerine açık arttırma hacimlerini düzenlemeye yönelik tetikleyici olarak tahsis fiyatını kullanmaktadır.
Kendi bağlamı içinde karbon fiyatlandırması Karbon fiyatlandırma araçları sıklıkla, enerji veya altyapı gibi alanlara eğilerek doğrudan veya dolaylı olarak SGE’lerin azaltılmasına katkıda bulunabilecek diğer farklı yapıdaki politikalarla bir arada var olmaktadırlar. Dolayısıyla bölgesel ve ulusal düzeyde diğer stratejik önceliklerle etkileşip birbirini tamamlayacak şekilde planlanması gerekir. AB ETS, AB iklim politikasının omurgası olmaya devam etmektedir. AB düzeyindeki diğer ilgili politikalar, aşağıdaki Kutu 7’de gösterilmektedir.
349
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Birlik Sera Gazı Emisyon Ticaret Sistemi için bir Piyasa Kararlılık Rezervinin Kurulması ve İşletimine dair ve
2003/87/EC sayılı Direktifi tadil eden Avrupa Parlamentosu ve konseyi Karar Teklifi, 2014. 350
Piyasa fazlası, 2008’den bir önceki yıla kadar kullanılan uluslararası kredilerin toplam miktarını, aynı dönem içerisinde piyasaya sürülen
toplam EUA miktarına ekleyerek, sonra da 2008’den bir önceki yıla kadar toplam emisyonları ve bir önceki yıldaki piyasa kararlılık rezervindeki tahsis sayısını çıkartarak hesaplanır.
114
Kutu 7. Avrupa’nın iklim hedefleri: İlgili Kapsamda AB ETS
AB ETS, Avrupa’daki önde gelen karbon fiyatlandırma mekanizması olarak Ocak 2005’ten beri hizmettedir. Elektrik sektörü, bazı sanayi sektörlerini ve havacılığı kapsamaktadır. Bu sistem, ETS dışında kalan sektörleri kapsayan Çaba Paylaşım Kararı ile tamamlanmaktadır. Buna ek olarak, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği gelişimi için yürürlükte olan Direktifler vardır. En önemli politikalara genel bir bakış Tablo 13’te yer almaktadır. Tablo 13. AB düzeyindeki en ilgili karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların AB ETS ile bağlantıları351
Politika SGE’ler açısından anlamı AB ETS ile bağlantı ve örtüşme Çaba Paylaşım Kararı 2013–2020 için ETS dışı sektörler için
ulusal SGE azaltım hedeflerini içerir, üye devletler arasındaki transferler gibi esneklik hükümlerini tümüyle hesaba katmaktadır.
Bir örtüşme yoktur çünkü açıkça ETS dışında kalan sektörleri kapsamaktadır. Esnek mekanizmaların kısıtlı kullanımı mümkün olmakla birlikte ETS ile ticaret bağlantısı yoktur.
Yenilenebilir Enerji Direktifi
Toplam enerji tüketiminde yenilenebilir enerji payının 2020 yılına kadar AB çapındaki hedefin %20’sine ulaşmak yönünde ulusal hedefler
Elektrik sektöründe ETS hedefine ulaşılmasına katkıda bulunduğu için örtüşme söz konusudur.
Enerji Verimliliği Direktifi
Farklı sektörlerdeki enerji verimliliğini etkilemesi beklenmektedir.
Elektrik sektöründe, talep tarafında ulaşılan enerji verimliliği ETS hedefine ulaşılmasına katkıda bulunduğu için örtüşme söz konusudur.
Binaların Enerji Performansı Direktifinin Yeniden Düzenlenmesi
Yeni bina gereksinimlerinin binaların termal bütünlüğünü ve 2020 sonrasına yeni binaların gereksinimlerini olumlu yönde etkilemesi beklenmektedir.
Eğer elektrik veya bölgesel ısıtma azaltılırsa örtüşme olur ancak bu sadece çok kısıtlı bir ölçüde mümkün olabilir.
Eko-tasarım ve Enerji Etiketlemesi Çerçeve Direktifleri
Direktif, çok geniş aralıktaki ürünler için enerji performans standartlarını belirlemektedir. Gereksinimler ve etiketleme sadece yeni ürünlerle ilgili olduğu için etki aşamalı olacaktır (2010’da marjinal seviyede; 2015’te az ve 203’da tam etkiye ulaşacak).
Elektrik sektöründe, talep tarafında ulaşılan enerji verimliliği ETS hedefine ulaşılmasına katkıda bulunduğu için örtüşme söz konusudur.
İklim kanunun kapsamlılığı. AB, iklim ve enerji paketinin bir parçası olarak 2020 için iklim ve enerji hedeflerini belirlemiştir. “20-20-20” adı verilen hedefler şu şekildedir: 1990 düzeylerine kıyasla SGE’de %20 azaltım, yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerji tüketiminin %20’ye çıkartılması ve enerji verimliliğinde %20 iyileşme. Ancak hedefler kendi içinde tutarlı değildir – eğer yenilenebilir enerji ve enerji verimlilik hedeflerine ulaşılırsa, SGE hedefinin üzerine çıkılacaktır.
352 2030’a yönelik olarak
EC’nin hazırlığı bir önerge, %40 SGE azaltım hedefi (1990 düzeylerine kıyasla) ve en az %27 yenilenebilir enerji hedefini içeren bir vizyon ortaya koymaktadır.
353 Vizyon konusunda henüz
mutabakata ulaşılmamıştır ve detayların da açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
351
Kaynak: Roelfsema, M. ve ark., Başlıca Ekonomiler 2020 için Emisyon Hedeflerini Sağlamak için Doğru Yoldalar mı? Yurtiçi İklim ve
Enerji Politikalarının Değerlendirmesi, Energy Policy, 2013. 352
Kaynak: Hohne, N. Ve ark., Politika Araçlarının Tutarlılığı: AB nasıl -%30 Sera Gazı Azaltım Hedefine Gidebilir, 2011. 353
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Rekabetçi, Güvenli ve Düşük Karbonlu AB Ekonomisi için 2030 İklim ve Enerji Hedefleri, 22 Ocak 2014,
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-14-54_en.htm.
115
VIII) Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı
Tahsisat yaklaşımları Tahsisat, dinamik ürüne dayalı kıyaslamaya göre ücretsiz tahsisat ile açık arttırmanın bir kombinasyonuna dayalıdır. Bir yatırım planı Mayıs 2013’te onaylanmıştır:
354 Bu plan, Programdan gelen
açık arttırma tahsislerinden elde edilen getirilerin nasıl kullanılacağını ortaya koymakta ve finansman önceliklerini tavsiye etmektedir. Sera Gazı Azaltım Fonu, hem tahsislerin açık arttırmasından hem de merkezi rezervden elde edilen getirilerin tümünü almaktadır. Finansmanın üç kilit alanda önceliklendirilmesi tavsiye edilmektedir: sürdürülebilir toplumlar ve temiz ulaştırma; enerji verimliliği ve temiz enerji; doğal kaynaklar ve atığın (atık depolama alanlarından) yönünün değiştirilmesi. Finansman için seçilebilirlik, ilk fikirden uygulamaya kadar her türde faaliyeti içermektedir. Finansman için başvuran kamu sektörü kurumları, takip edilecek süreçler ve paranın kullanımına dair mevzuat gereksinimlerine riayet etmelidir. Ağustos 2013’te, açık arttırmaya ilişkin iki benzer davada ARB’nin lehine alınan karar olmuştur
355. Hem Kaliforniya Ticaret Odası hem de Morning
Star Ambalaj Şirketi, Kaliforniya Programı altındaki tahsis açık arttırmalarının bir vergiye eşdeğer olduğu ve bu yüzden de yönetmelik gelişiminin uygun organlar üzerinden onay almamış olduğunu ileri sürmüşlerdir. Hakim durumun böyle olmadığı ve açık arttırmaların bir yönetmelik harcına benzer olduğu, bu yüzden de müsaade edilebilir olduğu kararını almıştır. Rekabetçilik hususları. Özellikle tarım sektörü ve gıda üreticilerinin karbon maliyetlerini tüketicilerine aktarabilme becerileri düşünülerek, karbon kaçağı değerlendirmeleri sürmektedir. Karbon kaçağı belirleyicileri ve tahsisat yaklaşımları ile ilgili olarak yönetmeliklerdeki herhangi değişikliklerin Kasım 2014’e kadar yerleştirilmesi gerekmektedir. Şubat 2014’te ARB, tüm sektörlerde karbon kaçağını ele almak üzere günümüzde kullanılan ücretsiz tahsisat yaklaşımına alternatif olarak, çimento sektöründeki karbon kaçağı sorununa eğilmek için bir sınır karbon ayarlaması ihtimalini görüşmek için bir kamu toplantısı düzenlemiştir. Temmuz 2014’de detaylı bir önerge beklenmektedir.
356
Denkleştirmelerin kullanılması. Kaliforniya denkleştirme protokolleri sadece alt 48 eyalette geçerlidir.
357 Eğer Québec tarafından piyasaya
sürülmüşse, Kanada’dan gelen denkleştirmeler de kabul edilmektedir. Kaliforniya tarafından piyasaya sürülen denkleştirmeler, onaylı bir denkleştirme protokolüne riayet etmelidir. Ormanlar, kentsel ormanlar, hayvancılık ve ozon tabakasını inceltici maddelerle ilişkili projeler için protokoller mevcuttur. Hâlihazırda iki adet yeni protokol tartışılmaktadır – madende metan yakalanması ve pirinç yetiştirme – bunlara ilişkin kararların sırasıyla İlkbahar ve Sonbahar 2014’ta alınması beklenmektedir. ARB, düzenli olarak erken eylem denkleştirme projelerini düzenli olarak listelemekte, gönüllü kredileri uyum denkleştirmelerine ve ARB’nin denkleştirme protokolü altında geliştirilmiş olan uyum denkleştirme projelerine dönüştürmektedir. ARB, Nisan 2014 itibariyle 7,5 milyon üzeri uyum ve erken eylem denkleştirmesini piyasaya sürmüştür.
358
354
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Üst Sınır Emisyon Ticareti Açık Arttırma Getirileri Yatırım Planı: 2013–14 ila 2015–16 Mali
Yılları, 14 Mayıs 2013. 355
Kaynak: Kaliforniya Üst Mahkemesi, Sacramento Vilayeti, 34-2012-80001313 sayılı Dava ve 34-2013-80001464 sayılı İlişkili Davada
İletilen Konularda Ortak Karar, 28 Ağustos 2013. 356
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı: Çimento Sektörü için Potansiyel Sınır
Karbon Ayarlaması, 5 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/020514/border-carbon-adjustment.pdf. 357
Alt 48 eyalete Alaska ve Hawaii dahil değildir. 358
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya’nın Uyum Denkleştirme Programı, 19 Şubat 2014.
116
Kabul gören sektörlere dayalı sistemlerden gelen uluslararası denkleştirmeler, birinci ve ikinci (yükümlülüğe) uyum dönemlerinde toplam uyum taahhüdünün %2’si sınırına kadar kullanılabilir (veya denkleştirmelerin kullanımı için toplam %8 sınırının %25’i) ve bu rakam, üçüncü uyum dönemi için azami %4’tür. Çerçeve, yeterli kalitedeki uluslararası programların katılımına imkân verecek şekilde ve bir bölgede sektör düzeyinde yapılandırılmaktadır. Bu çerçeve özellikle REDD+’e atıfta bulunmaktadır fakat daha fazla gelişmeye ihtiyacı vardır. Nihayetinde REDD+’dan daha geniş çaplı olarak kullanılabilir.
359
Performans ve verimlilik Açık arttırmada tahsis fiyatları kararlıdır ve Programın başında belirtilen aralıktadır. Rezerv açık arttırmaları henüz tetiklenmemiştir zira tahsis fiyatları ciddi ölçüde tetikleme fiyatı olan US$40’ın altında kalmıştır.
360
Diğer planlarla bağlantılar. Ekim 2013’te, ARB ve Québec Hükümeti, iki Üst Sınır Emisyon Ticareti programlarının birbirine bağlanması işlemine devam edileceği kararını almıştır. Bu açıklamanın ana özelliği, iki programı uyumlulaştırmak ve entegre etmek için beraber çalışmaya yönelik süreci tanımlayan açık bir anlaşma yer almış olmasıdır.
361 Resmi olarak birbirleri arasında
bağlantı kurulması Ocak 2014’te başlamıştır. İlk ortak açık arttırmaların Sonbahar 2014’te gerçekleşmesi beklenmektedir.
362 Bir
bağlantı hazırlık raporu, programların gelecekteki gelişiminin koordine edilmesi ve ortak bir açık arttırma platformuna yönelik çalışmalar dâhil daha fazla çalışmanın gerekli olduğu bazı alanları ana hatlarıyla belirtmektedir.
363 Bu iki program arasında bağlantı kurulması, iki
programın ortak gelişim güzergâhının bir sonucu olmuştur; her ikisi de Batı İklim İnisiyatifi (WCI) şablonlarını kullanmaktadır. Buna ek olarak Kaliforniya ve Québec Programlarının, bağlantı için uygun olarak değerlendirmek üzere zaten önceden tanımlı kriterleri mevcuttur. Programlar ortak bir sicil sistemini, Uyum Aracı Takip Sistem Hizmetini (CITSS) kullanacaktır.
Geleceğe bakış. Genel içerikli mevzuata dair önerilen düzeltmeler tahsisat kurallarını, piyasa programının ve denkleştirme programının hayata geçirilmesini içermektedir.
364 Tahsisat kuralları içerisinde ARB,
mevcut sektörler için desteğe geçişte değişiklikler ve yeni sektörler için tahsisatı planlamaktadır.
359
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, ARB Emisyon Ticaret Programına Genel Bakış, 21 Ocak 2011,
http://www.arb.ca.gov/cc/factsheets/emissions_trading_program.pdf. 360
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu Üç Aylık Açık Arttırma 6 Şubat 2014, Özet Sonuçlar
Raporu, 24 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/auction/february-2014/results.pdf. 361
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Bağlantı Kurulması, erişim tarihi: 6 Ocak 2014,
http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/linkage/linkage.htm. 362
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Vali Brown’a Mektup, 1 Kasım 2013,
http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/linkage/readiness_report_transmittal_final.pdf. 363
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Bağlantıya Hazırlık Raporu, 1 Kasım 2013. 364
İlave özel değişiklikler arasında şunlar yer almaktadır: kurşun asit pil geri dönüştürücülerinin eklenmesi; eşik değerlerin dahil edilmesine
açıklık getirilmesi ve atıktan enerji üretme tesislerinin arıtımındaki değişikliler; tahsisatın gerçekleşmiş olduğu ancak uyum döneminin sona ermediği yerde kapanışara nasıl muamele edileceğine karar vermek için bir yer iminineklenmesi; tahsisatların verilmesi ve sonra kuruluşların tercihli katılma yönündeki isteklerini geri çekmeleri durumunu önlemek için tercihli katılan kuruluşlara dair açıklamalar; gönüllü okuruluşlar olarak katılacak olan bireylerin veya kayıtlı katılımcıların çıkar çatışmalarının olmadığını temin etmeye yönelik piyasayı koruma hükümleri; kaynak karıştırma konusuna açıklık getirilmesi; askeri tesislerin muaf tutulmasına ilişkin bir sona erme hükmünün çıkartılması; borç almanın kısıtlı kullanımına müsaade edilmesi; kısıtlı borç almaya olanak sağlamak üzere tahsisat tarihinin 15 Ekim’den 1 Kasım’a kaydırılması; kaçak yardım faktörünün kaydırılması böylece ikinci uyum dönemi için %100’de tutulmasının sağlanması. Üçüncü uyum döneminde, yüksek kaçak sınıflandırmaları için %100, orta için %75 ve düşük için %50 olacaktır. Üçüncü uyum döneminde, kaçak sınıflandırmalarının değerlendirilmesi öngörülmektedir; akış yukarı petrol ve doğal gaz, rafineri, cam imalatı dahil birçok sektör ve diğerleri için revize edilmiş veya değiştirilmiş ürün kıyas noktaları; doğal gaz tedarikçilerine tahsisat için yeni önerge (yaklaşım, %100 ücretsiz tahsisat ile başlayacak, sonra gönderiler ve ilgili fonların kullanımı konusunda çeşitli aşamalara tabi olacaktır); düzgün çalışacak şekilde Québec ile bağlantı kurulmasına imkân verecek hükümler; denkleştirme projeleri ile ilişkili MRV kurallarına yönelik değişiklikler ve açıklamalar.
117
SGE’lerin azaltım yatırımlarını daha fazla desteklemek amacıyla, sanayiye verilecek olan tahsislerin sayısına dair önceden daha fazla uyarı verilebilmesi amaçlanmıştır.
365 Bu çerçevede, tahsislerin
tahsisini destekleyici faktörlerin azaltılmasının366
bir yükümlülük dönemi kadar geciktirilmesi yönünde bir önerge mevcuttur. Devam eden işbirlikçi inisiyatifler arasında Pasifik Kıyısı İklim ve Enerji Eylem Planı (Batı Kıyısı ABD eyaletleri ve British Columbia arasındaki 2008’deki anlaşmalar üzerine oluşturulmuştur) ve Çin ile akdedilmiş bir Anlaşma Muhtırası yer almaktadır.
367
Eyalet düzeyinde karbon fiyatlandırma çabaları, doğrudan veya dolaylı olarak SGE’lerin azaltımına katkıda bulunabilecek diğer eyalet ve federal düzeydeki politikalarla birlikte var olmaktadır. Böylesi politikalara dair bazı örnekler Kutu 8’de gösterilmektedir.
Kutu 8. İlgili bağlamda ABD karbon fiyatlandırma araçları
Başlıca SGE azaltım politikaları: Hem eyalet hem de federal düzeyde, hem ABD’nin tüm sektörlerinde çeşitli faaliyetler gerçekleşmektedir. Eyalet düzeyindeki faaliyetlerin, yerel düzeydeki faaliyetler üzerinde büyük etkisi söz konusudur. Tablo 14, federal düzey politikalar ve eyalet düzeyindeki karbon fiyatlandırma araçları arasındaki muhtemel bağlantılara ışık tutmaktadır.
Tablo 14. ABD’de eyalet düzeydeki en ilgili karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı
Politika SGE’ler açısından anlamı Karbon fiyatlandırması ile bağlantı ve örtüşme
Hafif iş taşıtı standardı, Aşama II
Çoğunlukla uzun vadeli etki (2020 sonrasında)
Eyalet düzeyinde karbon fiyatlandırması ile örtüşme, örneğin, Kaliforniya’da ulaştırma da dahil olup, bariz bir bağlantı yoktur
Yeni Kaynak Performans Standardı
Düşük doğalgaz fiyatları nedeniyle referans senaryo (BAU)da neredeyse hiç sapma yok
Eyalet düzeyinde karbon fiyatlandırma mekanizması ile örtüşme (örneğin, Kaliforniya)
Başkanın İklim Eylem Planı (CAP)
Belirlenen hedefler, ulusal emisyonların 2020’de 2005’e göre %17 oranında azaltılması şeklindeki uluslararası emisyon hedefini tutturmaya yol açacaktır, fakat henüz tam olarak uygulamaya geçmemiştir
Açıkça dahil edilen bir karbon fiyatlandırması yoktur ancak planın çeşitli unsurları, Kaliforniya programı ile örtüşebilir
İklim eyleminin kapsamlılığı. ABD’nin Kopenhag Mutabakatındaki emisyon hedefi 2020’de 2005 düzeylerine göre %17 emisyon azaltımı ve ayrıca 2050’ye yönelik bir uzun vadeli hedeftir. Obama’nın “İklim Eylem Planı”, ilişkin olarak kapsamlı bir ilave faaliyetler listesidir ve bunların çoğu henüz uygulamaya geçmemiştir. Azaltım eylemlerini tarif etmektedir ve ABD Çevre Koruma Ajansına (EPA), SGE’lerini düzenlemek için talimatları içermektedir. Ancak şu anda, karbon fiyatlandırması, emisyon ticareti ya da karbon vergilerinin bir incelemesini içermemektedir. EPA, SGE’lerini düzenlemek için Temiz Hava Kanununu kullanmanın imkânlarını araştırmakta ve bu eyaletlerin, karbon fiyatlandırma mekanizmaları dâhil olmak üzere çeşitli politikalar kullanarak yeni kurallara uyma esnekliği sağlamayı içerebilir.
365
Kaynak: Kaliforniya Hava Kaynakları Kurulu, Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti Programı için Önerilen Değişiklikler Bildirimi ve Özeti,
erişim tarihi: 25 Şubat 2014, http://www.arb.ca.gov/cc/capandtrade/meetings/071813/ctnotice0713.pdf. 366
Bu faktörler, karbon kaçak riski ile ilgilidir ve ücretsiz tahsislerin tahsisatını hesaplamak üzere tahsisat kıyaslama metodolojisi ile
bağlantılı olarak kullanılır. 367
Kaynak: Pasifik Kıyısı İşbirliği, erişim tarihi: 28 Mart 2014, http://www.pacificcoastcollaborative.org/Pages/Welcome.aspx.
118
IX RGGI
Kapsam. New Jersey’in 2011’de çekilmesi sonrasında program artık dokuz eyaletin elektrik sektörünün CO2 emisyonlarını içermektedir: Connecticut, Delaware, Maine, Maryland, Massachusetts, New Hampshire, New York, Rhode Island ve Vermont. New Jersey’de bazı paydaşlar, eyaletin RGGI’ye yeniden katılması zorlamaya devam etmektedir. 14 Aralık 2013’te Senato Çevre ve Katı Atık Komitesi, eyaletin inisiyatife katılıp katılmaması için seçmenlere sormak lehine oylama yapılması kararı almıştır. Bu eyalet kararı oylaması henüz planlanmamıştır ve birkaç yıl daha gerçekleşmeyebilir.
368 Mart 2014’te, New Jersey Üst Mahkemesi
Temyiz Kürsüsü, New Jersey idaresinin 2011’de RGGI’dan çekilirken uygun prosedürleri takip etmediği kararını almış fakat bu mahkeme kararı, eyaletin yeniden katılması gerekeceği anlamına gelmemektedir.
369
Performans ve verimlilik 2013’ün üçüncü çeyreğinde açık arttırma fiyatları, aynı dönemde ikincil piyasadaki 3 ABD$’ının biraz üzerindeki ortalama fiyatlara paralel olarak, 3 ABD$’ında kalmıştır.
370 Birincil
piyasadaki ticaret hacmi artmaktadır. RGGI’nin maliyet çevreleme rezervi (CCR) ilk olarak Mart 2014 açık arttırmasında 4 ABD$ olan tetikleme fiyatına ulaşıldığında tetiklenmiş ve ekstra 5 milyon tahsis serbest bırakılıp bu fiyattan satılmıştır.
371
Geleceğe bakış RGGI eyaletleri, Temiz Hava Kanunu altında mevcut elektrik santralleri için önerilen SGE hedefleri ile ilgili olarak beklentilerine dair yorumlarını USEPA’ya göndermişlerdir. Bu yorumlar, erken aktörleri ödüllendirme gereğini ve karbon kirliliğine dair kurallara nasıl uyulacağı konusunda eyaletlere esneklik sağlanması ve diğer mekanizmaların yanı sıra bir piyasaya dayalı yaklaşımı kullanma seçeneğinin sunulması ihtiyacını vurgulamıştır.
372
X Québec Üst Sınır Emisyon Ticareti Sistemi (Kanada)
Performans ve verimlilik Açık arttırma satışlarının tüm getirileri, enerji verimliliği, yenilenebilir enerjilerin kullanımı, toplu taşımacılık ve ulaştırmanın elektrikli hale gelmesini teşvik eden programları içeren 2013–2020 iklim değişikliği eylem planını uygulamaya geçirmeye adanmıştır. 2020’ye gelindiğinde hükümet, tümüyle SGE azaltım ve iklim değişikliğine uyum inisiyatifine yatırılacak olan en az 3 milyar CAN$ toplamayı beklemektedir. Hâlihazırda Québec’in elektrik üretiminin ve %98’i ve enerji kullanımının %50’si, çoğunlukla hidro ve rüzgâr olmak üzere yenilenebilir kaynaklardan gelmektedir.
373
368
Kaynak: Friedman, M., Senato Paneli, RGGI’ye Geri Katılmak için Chris Christie’yi Pas Geçmenin Yollarını Arıyor, 12 Aralık 2013,
http://www.nj.com/politics/index.ssf/2013/12/senate_panel_seeks_to_go_around_chris_christie_to_re-join_rggi.html ;Çevresel Finans, RGGI: Canlandırılan bir Sera Gaz İnisiyatifi, 12 Mart 2014, http://www.environmental-finance.com/content/analysis/rggi-a-revived-greenhouse-gas-initiative.html. 369
Kaynak: Sheppard, K., Court: Christie İdaresi Emisyon Programından Ayrılırken Kurallara Riayet Etmedi, 25 Mart 2014. 370
Kaynak: Potomac Economics, RGGI CO2 Tahsisleri için İkincil Piyasa Raporu: 2013 Dördüncü Çeyreği, Şubat 2014. 371
Kaynak: Regional Greenhouse Gas Initiative, Inc., Açık Arttırma Sonuçları, erişim tarihi: 25 Nisan 2014,
http://www.rggi.org/market/co2_auctions/results/auction-23. 372
Kaynak: Esty, D.C. ve ark., İdareci McCarthy’e Mektup, 2 Aralık2013, http://www.rggi.org/docs/RGGI_States_111d_Letter_Comments.pdf. 373
Kaynak: Ministere du Developpement durable, de l’Environnement, de la Faune et des Parcs, Doğrudan İletişim, 31 Mart 2014.
119
Diğer planlarla bağlantılar Québec ve Kaliforniya Üst Sınır Emisyon Ticareti programları resmi olarak 1 Ocak 2014’te birbirine bağlanmıştır.
374 2013 sırasında detaylı hazırlıklar gerçekleşmiştir
(Kaliforniya’ya ilişkin Bölüm 4.2.3’e bakınız). Anlaşmanın bir parçası olarak bağlantıyı izlemek ve koordine etmek için bir danışma komitesi oluşturulmuştur. Québec bu komitede, Sürdürülebilir Kalkınma, Çevre, Vahşi Yaşam ve Parklar Yardımcı Bakan Vekili ile, Kaliforniya ise bir ARB Üst Düzey Görevlisi ile temsil edilmektedir. Sistemlerin uyumunun devamını teminen düzenli konsültasyonlar gerçekleştirilmektedir. Québec ve Kaliforniya, bir üst sınır emisyon ticaret sistemini kurmuş olan tek WCI üyeleridir. Ancak Kurul toplantılarına Ontario ve British Columbia Kanada vilayetleri de katılmıştır.
375 Québec ve
Kaliforniya’nın sistemlerine bağlanabilecek olan benzeri sistemler oluşturmak isteyen diğer vilayetlerin ve eyaletlerin katılımı da memnuniyetle karşılanacaktır.
XI Avustralya CPM
Avustralya CPM, Temmuz 2012’de hizmete girmiştir. İki adımda gerçekleşmektedir: 2012’den 2015’e kadar bir sabit fiyat dönemi ve 2015’te başlaması planlanan bir esnek fiyat dönemi. CPM’nin durumu şu anda belirsizdir. Mevcut idare, CPM’yi yürürlükten kaldırmayı ve Doğrudan Eylem Planını uygulamaya geçirmeyi teklif etmektedir.
376
Yenilenebilir Enerji Hedefi ile birlikte Doğrudan Eylem Planının gayesi, 2020’ye gelindiğinde Avustralya’ya, 2000 emisyonlarının %5 altında kalmaya yönelik mevcut minimum emisyon azaltım hedefini tutturmada yardımcı olmaktır.
377
Doğrudan Eylem Planının amacı, tüm ekonomi çapında azaltım faaliyetlerini teşvik etmektir. Doğrudan Eylem Planının ana öğesi, Emisyon Azaltım Fonudur.
378 Hükümet, “reverse” açık arttırmalar
yapısında, düşük maliyetli emisyon azaltımları için mali teşvikler vererek fon üzerinden azaltımları “satın almayı” planlamaktadır. Fonun 1 Temmuz 2014’ten 202’ye kadar çalışması düşünülmüştür ve ilk olarak 2,55 milyar A$ (2,3 milyar ABD$) tahsisat alacaktır.
379Fon,
mevcut Karbon İşleme İnisiyatifine (CFI) dayanmaktadır. Doğrudan Eylem Planı ışığında yapılan emisyon azaltımlarına CFI altındaki ile aynı ACCU’lar verilecektir. Hükümet, Emisyon Azaltım Fonu altında sunulacak olan sözleşmelerin süresi konusunda müzakereler yapmaktadır.
380
Emisyon Azaltım Fonu altında firmalar, tarihsel BAU emisyonlarına eşit düzeyde emisyonlarını azaltmaya teşvik edilecektir. Firmaların referans değer emisyonları altında kalmaya yönelik teşvik etmek için ilave bir ‘koruma’ mekanizması geliştirilecektir. En yakın tarihli Beyaz Rapor, yaklaşıma dair daha fazla detay vermektedir.
381
374
Kaynak: Québec Hükümeti, Gazette Officielle Du Québec, Cilt 145, No 49, 4 Aralık 2013. 375
Kaynak: WCI, Inc., http://www.wci-inc.org/docs/2013-09-19_WCI%20Inc%20Board%20Minutes.pdf, Yönetim Kurulu Toplantı Tutanağı,
19 Eylül 2013. 376
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Karbon Fiyatlandırma Mekanizması, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Pages/default.aspx. 377
Koşullu %5-25 hedef aralığı hâlâ durmaktadır. 378
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/emissions-reduction-fund. 379
Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Beyaz Rapor, Nisan 2014. 380
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım Fonu Yeşil Rapor, 2013. 381
Kaynak: Avustralya Hükümeti, Emisyon Azaltım FonuBeyaz Rapor, Nisan 2014.
120
Hükümet, CPM’nin mevzuat temelini oluşturan Temiz Enerji Kanunu 2011’ü yürürlükte kaldıracak olan Temiz Enerji Mevzuatı (Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması) Yasa Tasarısı 2013’ü ve bir takım diğer yasa tasarılarını getirerek, Kasım 2013’te CPM’yi yürürlükten kaldırma sürecini başlatmıştır.
382 Yasa Tasarısında, tasarı bu tarihten
önce yasalaşmasa dahi, CPM’nin 30 Haziran 2014’te son bulacağı belirtilmiştir. Yasalaşmanın daha geç bir tarihte gerçekleşmesi halinde geriye dönük değişiklikler uygulanacaktır.
383
CPM’yi yürürlükten kaldırmak için tasarının hem Temsilciler Meclisinden hem de Senatodan geçmesi gerekmektedir. Hükümet, Temsilciler Meclisinde oy çoğunluğuna sahip olduğundan yasa tasarısı, 21 Kasım 2013’te Temsilciler Meclisinden geçmiştir.
384 Ancak
hükümet, Senatoda oy çoğunluğuna sahip değildir385
ve Senato yasa tasarısını 20 Mart 2014’te reddetmiştir.
386 Temmuz 2014’te
Senatonun bileşimi değişecektir, bu da tasarının 2014’ün daha ileriki bir tarihinde onaylanmasına neden olabilir. Bu arada Avustralya’nın CPM’si işlemlerine devam etmektedir ve ilk yıl işletimini 30 Haziran 2013’te tamamlamıştır. Planın ilk üç yılında sabit karbon fiyatı bulunmaktadır: Birinci yıl için A$23 (US$20.52) olan rakam ikinci yıl A$24.15 (US$21.54) fiyatına yükselmiştir.
387
Kapsam CPM’nin birinci ticari yılında, Yükümlü Tüzel Kuruluşlar Kamu Bilgileri Veritabanında (LEPID) yayınlandığı üzere mekanizmaya 348 kuruluş dahil edilmiştir.
388 14 Mart 2014 itibariyle
bu kuruluşlarca rapor edilen toplam yıllık emisyonlar, 285 MtCO2e olmuştur. Şubat 2014’te, Avustralya’nın emisyon azaltım hedefini gözden geçirmekle görevlendirilen İklim Değişikliği Kurumu, 2020 hedefinin 2000 emisyonlarının %5 altı yerine asgari %15 altına inilmesi şeklinde arttırmasını tavsiye etmiştir. Avustralya’nın Kyoto Protokolü KP1’i altındaki kullanılmamış tahsisler naklini hesaba katarak, İklim Değişikliği Kurumu 2020’ye kadar 2000 emisyonlarının %19 altında olacak şekilde etkin bir hedef tavsiye etmiştir. Tavsiye edilen hedef altında CPM’nin üst sınırı ve esnek fiyat dönemi Tablo 15’te gösterilmektedir.
389
382
Kaynak: Çevre Bakanlığı, Avustralya Hükümeti, Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.environment.gov.au/topics/cleaner-environment/clean-air/repealing-carbon-tax. 383
Kaynak: Avustralya Meclisi, Temiz Enerji Mevzuatı (Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması) Yasa Tasarısı 2013, erişim tarihi: 21
Ocak 2014, http://parlinfo.aph.gov.au/parlInfo/search/display/display.w3p;query=Id%3A%22legislation%2Fbills%2Fr5137_first-reps%2F0000%22. 384
Kaynak: Avustralya Meclisi, Temiz Enerji Mevzuatı (Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması) Yasa Tasarısı 2013, erişim tarihi: 21
Ocak 2014, http://www.aph.gov.au/Parliamentary_Business/Bills_Legislation/Bills_Search_Results/Result?bId=r5137. 385
Kaynak: Avustralya Meclisi, Senato Bileşimi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.aph.gov.au/Senators_and_Members/Senators/Senate_composition. 386
Kaynak: Avustralya Meclisi, Temiz Enerji Mevzuatı (Karbon Vergisinin Yürürlükten Kaldırılması) Yasa Tasarısı 2013, erişim tarihi: 21
Ocak 2014, http://parlinfo.aph.gov.au/parlInfo/search/display/display.w3p;query=Id%3A%22legislation%2Fbillhome%2Fr5137%22. 387
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Sabit Fiyat 2012–2015, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/About-the-Mechanism/Fixed-Price-2012-15/Pages/default.aspx. 388
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, 2012–13 Mali Yılı için LEPID, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Liable-Entities-Public-Information-Database/LEPID-for-2012-13-Financial-year/Pages/default.aspx. 389
Kaynak: İklim Değişikliği Kurumu, Avustralya Hükümeti, Avustralya’nın Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması – Hedefler ve İlerlemenin
Gözden Geçirilmesi, Nihai Rapor, Şubat 2014, http://climatechangeauthority.gov.au/sites/climatechangeauthority.gov.au/files/files/Target-Progress-Review/Targets%20and%20Progress%20Review%20Final%20Report.pdf.
121
Tablo 15. Esnek fiyat döneminin ilk beş yılı için CPM senaryoları için önerilen üst emisyon sınırı
Yıl 2000 düzeylerinin %15 altındaki 2020 hedefi altındaki üst sınır (MtCO2e)
2015–16 234
2016–17 229
2017–18 222
2018–19 215
2019–20 209
Rekabetçilik hususları İşler ve Rekabetçilik Programı altında, ilk
yılda toplamda bedava karbon birimi için 129 başvuru onaylanmış ve 104 milyon birim piyasaya sürülmüştür.
390 11 Mart 2014 itibariyle,
ikinci yıl için 111 başvuru onaylanmıştır ve 84 milyon birim piyasaya sürülmüştür.
391
Denkleştirmelerin kullanılması Sabit fiyat döneminin ilk yılı için 281 milyon karbon birimi ve 2,6 milyon ACCU tedavülden kaldırılmıştır. Uluslararası krediler, sabit fiyat döneminde uyum için kullanılamaz.
Performans ve verimlilik Avustralya’nın toplam emisyonları ilk CPM yılında, bir önceki yıla kıyasla sadece %0,1 gerilemiştir.
392
Ancak, sektörlerden gelen ve CPM kapsamında yer alan SGE’ler, aynı dönemde %1,5 azalmıştır. Toplam CPM emisyonlarının %50’sinden fazlasını kapsayan elektrik üretim sektöründe emisyonlar %6 oranında azalmıştır. Kaçak emisyonlar %11 artmış fakat bunlar, kapsanan emisyonların %15’ten azını temsil etmektedir.
393 CPM’nin yıllık üst sınırlarının,
Avustralya’nın 2012–2020 için emisyon azaltım hedefini tutturma ihtimalinin yüksek olmasını emin kılacak şekilde tasarlanmış olduğunu belirtmekte fayda vardır.
Diğer planlarla bağlantılar CPM’nin muhtemel yürürlükten kaldırılması ile gelecekte 2018'e kadar iki yönlü birbirleri arasında bağlantı kurulmasına dair AB ile müzakereler kesilmiştir. CPM’nin yürürlükten kaldırılması halinde, 2015’ten itibaren AB ETS ve Avustralya’nın CPM’si arasında tek yönlü bağlantı durumu da söz konusu olmayacaktır.
390
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, 2012–13 Mali Yılında Piyasaya Sürülen Birimler, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/units-issued-in-2012-13.aspx. 391
Kaynak: Temiz Enerji Düzenleyicisi, Avustralya Hükümeti, Ücretsiz Karbon Ünitelerinin Piyasaya Sürülmesi, erişim tarihi: 21 Ocak 2014,
http://www.cleanenergyregulator.gov.au/Carbon-Pricing-Mechanism/Industry-Assistance/jobs-and-competitiveness-program/free-carbon-units/Pages/default.aspx. 392
Kaynak: Hunt, G., Karbon Vergisi Altında Ülke içi Emisyonlarda Bir Değişiklik Yok, 24 Ekim 2013,
http://www.environment.gov.au/minister/hunt/2013/mr20131024.html?utm_source=mins&utm_medium=rss&utm_campaign=feed. 393
Kaynak: İklim Değişikliği Kurumu, Avustralya Hükümeti, Avustralya’nın Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması – Hedefler ve İlerlemenin
Gözden Geçirilmesi, Nihai Rapor, Şubat 2014.
122
Karbon Fiyatlandırma Mekanizması ve Doğrudan Eylem Planının Karşılaştırılması Birçok rapor, Doğrudan Eylem Planı altında teklif edilen fonlarla Avustralya’nın emisyon azaltım hedefini tutturamayacağını, hatta 2020’ye gelindiğinde 2000 emisyonlarının %8 ila 18 üzerine çıkacağını belirtmektedir.
394 Ancak
bu çalışmalar, teklif edilen fonların tam tasarım detayları olmadığından, varsayımlara dayandırılmak zorunda kalmıştır.
XII JCM
Japon hükümeti tarafından geliştirilen JCM, düşük karbonlu teknolojiler, ürünler, sistemler, hizmetler ve altyapının gelişmekte olan ülkelere transferini desteklemektedir.
395 Japonya, JCM kredilerinin
Japonya’nın emisyon azaltım hedefine yönelik kullanımına müsaade edilmesi için JCM’nin UNFCCC FVA altında uluslararası platformda tanınmasını istemektedir.
Hükümet, JCM’yi, CDM’ye yardımcı olarak görmekte, fakat KP2’yi imzalamayacak olduğu için CER’lere gelecekteki erişim, Japonya kuruluşlarının doğrudan katılımı olan CDM projelerinden elde edilen CER’lerle sınırlı olacaktır.
396 Bu nedenle 2020 öncesi JCM krediler
için talep hükümetten veya ülke içi sistemlerine katılmakta olan bazı Japon özel sektör çevrelerinden gelebilir ancak talep seviyesi oldukça büyük bir belirsizlik teşkil etmektedir.
JCM, CDM’nin uygulamaya geçirilmesinde Japonya hükümeti tarafından tespit edilen zorluklarla baş etmek için tasarlanmıştır. Bu nedenle JCM’nin yapısı, bazı değişikliklere rağmen CDM’ninkine benzemektedir.
397 Örneğin, her bir projenin varsayımsal senaryolar
karşısından getirdiği katma değerin değerlendirilmesinde JCM, SGE’lerde net bir azaltımı temin etmek için, diğerlerinin yanı sıra, pozitif listeler ve kıyas noktalarının ve standardize referans değerlerin kullanımını önermektedir.
398 Bu, JCM altında projelerin geniş olarak
kapsanmasına imkân sağlamayı amaçlamaktadır. Ayrıca, şu anda tanımlanmakta olan MRV kuralları, basit ve şeffaf olmayı hedefleyecektir. JCM altında, projelerin daha fazla kuruluşlarca onaylanıp doğrulanmasına müsaade edilmektedir (yani DOE’lerin yanı sıra ISO 140565 ile akredite edilmiş kuruluşlar). JCM yönetimi kısmen bağımsız yapıdadır: belli bir ev sahibi ülkede proje için kurallar ve rehber bilgilerin tanımlanmasında bir miktar esneklik bulunmakta ancak yine de, diğer ev sahibi ülkelerle tutarlılık sağlanmalıdır. JCM’nin aşması gereken zorluklardan biri, çevresel bütünlük ve standartlaştırılmış kuralları birleştirmesi olacaktır.
Günümüzde, JCM’nin uluslararası çerçeve altına nasıl yerleşeceği ve bunun genel anlamda yaptırımlara uyum maliyetleri üzerinde nasıl bir etki yaratacağı belirsizdir. JCM projeleri uygulamaya geçirilip, FVA etrafındaki müzakereler ilerledikçe, bu durum daha bir netlik kazanacaktır.
394
Kaynak:İklim Enstitüsü, İklim Politikası Koalisyonu ve Ulusal İklim Çıkarı, Ağustos 2013; RepuTex, Sayıların Ardında: Doğrudan Eylem
Planına Ulaşılması, 12 Eylül 2013, http://www.reputex.com/publications/behind-the-numbers-adding-up-to-the-direct-action-plan/. 395
Kaynak: Japonya Hükümeti, Ortak Kredilendirme Mekanizmasındaki (JCM) Güncel Gelişmeler, Aralık 2013,
http://www.mmechanisms.org/document/20131226_JCM_goj.pdf. 396
Kaynak: Hongo, T., Mitsui Küresel Stratejik Çalışmalar Enstitüsü, Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği, Sera Gazı Piyasası 2013, 2013. 397
Kaynak: Sterk, W., Kachi, A., ve Taenzler, D., Uluslararası Karbon Piyasası için bir Tutkal olarak CDM?, Şubat 2013,
http://www.dehst.de/SharedDocs/Downloads/EN/Publications/discussion_paper_glue_CDM.pdf?__blob=publicationFile. 398
Net SGE azaltımını temin etmek için emisyon azaltımlarının nasıl hesaplandığına dair daha fazla bilgi için bakınız: Japonya Hükümeti,
Ortak Kredilendirme Mekanizmasındaki (JCM) Güncel Gelişmeler, Aralık 2013, http://www.mmechanisms.org/document/20131226_JCM_goj.pdf.
123
XIII. Çin (mevcut ve geliştirilmekte olan)
Aşağıda yer alan Tablo 16, pilot Çin ETS’lerinin başlıca bazı özelliklerini göstermektedir. Daha detaylı açıklamalar, tablodan sonra yer almaktadır.
Tablo 16. Çin’deki pilot ETS’lerin başlıca özellikleri Shenzhen Şanghay Pekin Hubei Guangdong Tianjin Chongqing
Karbon Yoğunluğu Hedefi (2011–2015)
-%21 -%21 -%18 -%17 -%19,5 -%19 -%17
2010’da bölgenin toplam emisyonları
399
MtCO2e
83,4 230 110 306 541 155 131
Eşik değeri >20,000 tCO2e
>20,000 tCO2e
>10,000 tCO2e
>60,000 tSCE
>20,000 tCO2e
>20,000 tCO2e
>20,000 tCO2e
2013 yılında kapsamda yer alan kurumlar
400
635 191 490 138 242 114 N/A
İlk yıl tahsisleri
401
33 Mt 160 Mt 50 Mt 324 Mt402
388 Mt 160 Mt N/A
Kapsanan emisyonlar %
%38 %50 %50 %35 %42 %60 %35-%40
Tahsisat (temel yaklaşımlar)
Kıyaslama Geçmiş emisyonlar +
kıyaslama (elektrik)
Geçmiş emisyonlar +
geçmiş yoğunluk + kıyaslama
Geçmiş emisyonlar +
kıyaslama
Geçmiş emisyonlar +
kıyaslama
Geçmiş emisyonlar +
geçmiş yoğunluk + kıyaslama (elektrik)
Geçmiş emisyonlar
Cezalar 3x piyasa fiyatı
10K–100K CNY
3–5x piyasa fiyatı
3x piyasa fiyatı
3x piyasa fiyatı
N/A 2x piyasa fiyatı
Denkleştirmeler %10 %5 %5 %10 %10 %10 N/A
Kapsam Birçok emisyon ticaret sisteminden farklı olarak pilot Çin ETS’lerinde artan bir üst sınır bulunmaktadır. Üst sınır, 2005’e kıyasla 2020 için toplamda %40-45 karbon yoğunluğu azaltım hedefine uygundur (ya da 2015’e kıyasla %11,7–19 karbon yoğunluğunun azaltılması).
403
399
Kaynak: Quemin, S. ve Wang, W., Çin’de İklim Değişikliği Politikaları ve Emisyon Ticaretinin Gelişimine Genel Bakış, 20 Mart 2014,
http://www.postcarbonpathways.net.au/2014/03/21/overview-of-climate-change-policies-and-development-of-emissions-trading-in-China/#.U13Qw_mSzVU. 400
Kaynak: SinoCarbon, 2013 Karbon Piyasaları Yıllık Raporu, Ocak 2014. 401
Kaynak: 21nci Yüzyıl İşletme Habercisi, Çin Karbon Piyasası Beklentileri: Likidite, Üst Sınır ve Azaltım Potansiyeli, 21 Ocak 2014,
http://epaper.21cbh.com/html/2014-01/21/content_89329.htm?div=-1. 402 Kaynak: SinoCarbon, Hubei, Ticaret Tahsisat Planını Açıklıyor, 31 Mart 2014,
http://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MjM5NjgzMjQ2NA==&mid=200162138&idx=1&sn=ce2f4c04c48d298aa1b8d8387be22fe1. 403
Kaynak: Dünya Kaynakları Enstitüsü, Çin’in Devlet Konseyi, %40-45 Karbon Yoğunluğu Hedefini Açıklıyor. 26 Kasım 2009,
http://www.wri.org/blog/China%E2%80%99s-state-council-unveils-40-45-carbon-intensity-target.
124
Çin’deki pilot sistemlerin çoğu mutlak SGE üst sınırı belirlemişse de Shenzhen’de mecburi yoğunluk üst sınırı bulunmaktadır. Bu, her CNY10.000’lik (US$1.650) endüstriyel üretim için tCO2e olarak hesaplanmaktadır. ETS sektörlerinin daha büyük emisyon azaltım payı vardır, zira karbon yoğunluk hedefi, Shenzhen’in ortalama hedefi olan %21 azaltıma kıyasla 2011’den 2015’e %32’lik bir azalmadır (0,812 tCO2e/CNY10.000’den 0,641 tCO2e/CNY10.000’e).
404
Tahsisat yaklaşımları Tüm işler haldeki pilotlar (Shenzhen hariç), tarihsel yoğunluk veya tarihsel emisyonlara, bazen de sektör büyümesi veya verimlilik ile ilgili ilave faktörlere dayalı olarak ücretsiz tahsisat özelliğine sahiptir. Guangdong, açık arttırmayı kullanan ilk pilot ETS olmuştur.
405 Dört açık arttırmadan sonra, 10,7 milyon tahsis,
CNY60 (US$10) rezerv fiyatından satılmıştır.406
Hubei, 31 Mart 2014’teki ilk açık arttırmasında 2 milyon tahsisi CNY20 (US$3,3) fiyatından satmıştır
407 ve 2014’te 8 milyona kadar tahsisi açık
arttırmaya çıkarmayı planlamaktadır.408
Fiili üretime dayalı olarak pilot sırasında tahsisattaki değişiklikler (“dinamik tahsisat”), Shenzhen,
409 Tianjin
410 ve Şanghay
411için ETS
Uygulama Planlarına dahil edilmiştir.
Elektrik üretim sektörü için tahsisat, pilot ETS’ler çapında benzerlik göstermektedir. Farklı nesil teknolojiler ve tesis kapasitelerinden oluşan kıyas noktalarına dayanmaktadır,
412 ancak Pekin ve Tianjin’de
tarihsel yoğunluk (tCO2/kWh) kullanılmaktadır. Diğer sektörler için temel yaklaşım, tarihsel tahsistir. Tablo 17, hâlihazırda işler haldeki pilotlar için tahsisat yaklaşımlarını özetlemektedir.
413
404
Kaynak: Shenzhen Belediye Hükümeti, Shenzhen ETS Konferansı Basın Açıklaması, 21 Mayıs 2013,
http://www.sz.gov.cn/cn/xxgk/xwfyr/wqhg/20130521/. 405
Kaynak: Guangdong Kalkınma ve Reform Komisyonu, Guangdong ETS Tahsisat ve Açık Arttırma Duyurusu, 10 Aralık 2013,
http://www.gddpc.gov.cn/xxgk/tztg/201312/t20131210_232286.htm. 406
Kaynak: Guangdong Emisyon Borsası, Açık Arttırma Raporları, erişim tarihi: 20 Nisan 2014,
http://www.cnemission.com/article/news/jysgg/. 407
Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, İlk Açık Arttırma Raporu, 1 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxggXxpl/1074_1.shtml. 408 Kaynak: SinoCarbon, SinoCarbon, Hubei, Ticaret Tahsisat Planını Açıklıyor, 31 Mart 2014
http://mp.weixin.qq.com/s?__biz=MjM5NjgzMjQ2NA==&mid=200162138&idx=1&sn=ce2f4c04c48d298aa1b8d8387be22fe1 409
Kaynak: Shenzhen Belediye Hükümeti, Shenzhen ETS Uygulama Planı (Taslak), 29 Ekim 2013,
http://fzj.sz.gov.cn:8080/cms/fzbDetails.action?-siteName=fzb&pageId=4443. 410
Kaynak: Tianjin Hükümeti, Tianjin Belediye Halk Hükümeti Ofisi, Tianjin’de Karbon Emisyon Ticaretine ilişkin Ara Dönem Önlemleri, 20
Aralık 2013, http://www.tj.gov.cn/zwgk/wjgz/szfbgtwj/201312/t20131224_227448.htm. 411
Kaynak: Şanghay Belediye Hükümeti, Şanghay Karbon Piyasası Uygulama Planı, 18 Kasım 2013,
http://www.Shanghai.gov.cn/Shanghai/node2314/node2319/node12344/u26ai37414.html. 412
Kaynak: Ecofys, Tianjin ETS tasarımı için Öneriler, 8 Kasım 2013. 413
Kaynak: SinoCarbon, 2013 Karbon Piyasaları Yıllık Rapor, Ocak 2014.
125
Tablo 17. Çin’de işler durumdaki pilot ETS’ler için tahsisat yaklaşımları.
Pilot Tarihsel emisyonlar Tarihsel yoğunluk Kıyaslama
Shenzhen Hayır Elektrik üretim (azınlık) Elektrik üretim(çoğunluk), su tesisleri bina ve endüstri sektörleri
Şanghay Elektrik üretim, kamu binaları hariç endüstri sektörü
Hayır Elektrik üretim, havacılık, havalimanları, deniz limanları
Pekin Çimento, kimyasallar, diğer endüstri sektörleri
Güç/elektrik ve ısı mevcut kapasite
Yeni girenler ve genişleyen kapasite
Guangdong Eş-üretim, çimentoda madencilik, Petro-kimyasallar, demir ve çelik hurda işlemesi
Hayır Elektrik üretim, çimento, uzun işlemli demir çelik yapımı
Tianjin Çelik, kimyasallar, Petro-kimyasallar, rafine işlemleri
Güç/elektrik ve ısı mevcut kapasite
Yeni girenler ve genişleyen kapasite
Hubei414 Çelik, çimento, Petro-kimyasal, kimyasal, otomotiv ve diğer imalat, demirsiz ve diğer metaller, cam ve inşaat malzemeleri, sentetik fiber, kağıt, ecza ürünleri, yiyecek ve içecek
Hayır Elektrik üretim (%50 ön tahsisat, tarihsel emisyonlara dayalıdır, kalanı, kıyaslama noktalarına dayalıdır)
Denkleştirmelerin kullanılması CCER’ler üzerinden gönüllü ticareti teşvik etmek ve ticari faaliyetlerin uygun bir şekilde yürütülmesini temin etmek üzere Haziran 2012’de NDRC “Gönüllü Sera Gazı Emisyon Ticaretinin Yönetimi için Geçici Tedbirler”i yayınlamıştır.
415 Bu doküman ayrıca, CCER üretim projelerinin
değerlendirmesi için CDM DOE’lerine yeterlik verilmesi için sıkı personel ve sermaye gereksinimlerini de içermektedir. Nisan 2014’e gelindiğinde NDRC, 4 tur, CDM metodolojisine dayalı 178 CCER metodolojisi yayınlamıştır.
416 Yaklaşık 200 proje NDRC
tarafından onaylanmış, resmi CCER kaydını beklemekte ve bunun da 2014’ün ortalarına doğru sonuçlanması beklenmektedir.
417
Fiyat dengeleme mekanizması Ulusal sistemin bir türde fiyat dengeleme mekanizması içereceğine dair bazı görüşmeler olmuştur ancak, buna dair detaylar henüz teyit edilmemiştir.
418 Shenzhen,
Guangdong ve Hubei, dalgalanmaları yönetmek üzere bir kenara rezerv tahsisler ayırmışlardır.
Performans ve verimlilik Fazla değişiklik gösteren fiyatlar, Çin için ulusal çapta bir ETS’nin geliştirilmesi için zorluk teşkil edebilir. Pilot ETS’lerdeki karbon fiyatları günümüze dek Shenzhen’de yaklaşık CNY120/tCO2e (US$20)
419 ile Hubei’de CNY22/tCO2e (US$3,6)
arasında değişmektedir.420
414
Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, Hubei ETS Başlatıldı, erişim tarihi: 8 Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxdtXwzx/1079_1.shtml. 415
Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Gönüllü Sera Gazı Emisyon Ticaretinin Yönetimi için Geçici Tedbirler, erişim tarihi: 5
Mart 2014, http://qhs.ndrc.gov.cn/zcfg/t20120621_487133.htm. 416
Kaynak: Çin Onaylı Emisyon Azaltım Borsası Bilgi Platformu, n.d., http://203.207.195.145:92/ccer.aspx. 417
Kaynak: Reuters, Çin’in Kamu Hizmetleri, Karbon Denkleştirme Piyasasında Tercihli Kurallara Geçiyor, 8 Ocak 2014,
http://in.reuters.com/article/2014/01/08/China-carbon-idINL3N0KI2E820140108. 418
Kaynak: Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği, Çin’de Emisyon Ticareti için Kullanıcı Rehberi, Eylül 2013. 419
Shenzhen İklim Borsası, fiyatlandırma verilerini günlük bazda Çin Emisyon Borsası Web Sitesi üzerinden güncellemektedir. Kaynak: Çin
Emisyon Borsası, erişim tarihi: 24 Ocak 2014, http://www.szets.com/Portal/home.seam. 420
Kaynak: Hubei Emisyon Borsası, Tahsis Ticaret Günlük Rapor, Nisan 2014, http://www.hbets.cn/html/zxggXxpl/1075_1.shtml.
126
Piyasaların boyutuna kıyasla, işler haldeki pilot ETS’lerdeki işlem hacmi çok yüksek değildir (Şekil 28). Bunun temel sebeplerinden biri, Çin pilot ETS’lerinde sadece spot ticarete müsaade edilmesidir, bu da ikincil piyasada likidite oluşumuna engel olmaktadır. Çin pilot ETS’leri, ticareti canlandırmanın yollarını aramaktadır. Şanghay Enerji ve Çevre Borsası örneğin plandaki likiditeyi arttırmak için aktif bir şekilde mali araç ve ürün arayışındadır. Guangdong, şirketlerden, ikincil piyasaya katılmalarına müsaade etmeden önce birincil piyasadan tahsis almalarını gerek görmektedir.
Şekil 28. Çin pilot ETS’lerinin spot piyasadaki ticaret hacimleri
Hubei
Tianjin
Guangdong
Pekin
Şanghay
Shenzhen
Ticaret Hacmi (MtCO2e) Kaynak: Çeşitli Çin emisyon borsalarından toplanan veriler, 18 Nisan 2014 itibariyle
MRV ve kayıtlar. 15 Ekim 2013’te NDRC, on sektör için SGE Muhasebe Metodolojilerini ve Raporlama Rehberliğini yayınlamıştır: elektrik üretimi, elektrik dağıtımı, çimento, çelik, kimyasallar, alüminyum elektroliti, tabak camı, magnezyum eritme, seramik ve havacılık.
421 Bu kılavuz bilgiler, Çin’de Birleşmiş Milletler Kalkınma
Programı (UNDP) sayesinde Norveç hükümetinden gelen fonlar kullanılarak geliştirilmiştir.
422 Avustralya hükümeti, 10 Nisan 2013’te,
üç ilave sektör – kömür, rafine işlemleri, petrol ve doğal gaz arama – için MRV Kılavuz Bilgilerinin Geliştirilmesi konusunda çalışmak üzere NDRC ile bir MoU (Anlaşma Muhtırası) imzalamıştır.
423
421
Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, 10 Endüstri için SGE Muhasebe Metodolojileri ve Raporlama Rehberliği, 2013,
http://www.ndrc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/2013tz/t20131101_565313.htm. 422
Kaynak: Ecofys, Tianjin’in ETS Tasarımı için Öneriler, 8 Kasım 2013. 423
Kaynak: Pekin’deki Avustralya Elçiliği, Başbakan Julia Gillard’ın Çin Ziyareti, 10 Nisan 2013,
http://www.china.embassy.gov.au/files/bjng/China%20Visit%20-%20Overview%20of%20Annoucements-EN.docx.
127
Ocak 2014’te NDRC, web sitesinde 2010’da 13.000 tCO2e’den fazla emisyon üretmiş olan tüm şirketlerin başlıca altı SGE’lere yönelik gelecek yıllara dair yıllık bazda emisyonlarını rapor etmesi gerektiğini belirten bir bildiri açıklamıştır.
424
Diğer planlarla bağlantılar. 2011’de, Hubei ile Guangdong sistemlerinin birbirine bağlanmasına (linking) ilişkin görüşmeler olmuştur. Bu birleştirmenin amacı, Çin’in endüstriyel elektrik santralleri (Pearl Nehri Deltasında kıyı bölgelerinde yer alanlar) ile Batı ve Orta bölgeler arasında bir bağlantı kurma potansiyelini test etmek ve 2015 sonrasında ulusal bir piyasanın oluşturulması için önemli dersler elde etmektir. NDRC bu iki plan arasında bağlantı kurulmasını istemektedir ancak resmi olarak bu bağlantıyı henüz teyit ya da tasdik etmemiştir. Detaylar henüz teyit edilmemiştir.
Geleceğe bakış. 12nci Beş Yıllık Plana göre ulusal ETS, yedi pilot ETS’den alınan dersler üzerine inşa edilecektir. İlk olarak 2015’te geliştirileceği bildirilen ulusal sistemin uygulamaya geçirilmesinin 13ncü Beş Yıllık Plan (2016–2020) çerçevesinde ileriki yıllarda başlaması beklenmektedir. Ulusal çapta, başta ulusal sicil olmak üzere SGE envanteri, birkaç sanayi için MRV kılavuz bilgileri ve CCER metodolojileri alanlarında bir kısım hazırlıklar çoktan başlamıştır. Üst düzey NDRC görevlilerine göre ön ulusal tahsisat planı çok uzak olmayan bir zamanda geliştirilecektir.
425 Yasal çerçeve üzerinde henüz çalışılması
gerekmektedir. NDRC, pilot ETS’lerden ulusal plana nasıl bir katkı yapılabileceğini belirtmemiştir. 2015 sonrası dönem için açık bir sinyalin olmayışı (sadece Guangdong, 2020’ye kadar çıkan planların taslağını çıkartmıştır) Çin’deki karbon piyasasının geleceği hakkında bazı belirsizlikler yaratmaktadır. Ulusal planın daha ziyade tavandan tabana mı yoksa tabandan tavana bir yaklaşımla geliştirileceğini zaman gösterecektir.
426
İlk uyum dönemi, 30 Haziran 2014’te sonlanacak ve ilk pilot aşamasının Haziran 2016’ya kadar sürmesi planlanmaktadır. O zamana dek Çin, pilot ETS’lerin gelişimi ve canlılığı için hangi tasarım özelliklerinin uygun olduğunu ve yeni çıkacak ulusal plan açısından hangilerinde düzeltmeler yapılmasının gerektiğini tespit etmeye devam edecektir. Karbon fiyatlandırması, Çin’de iklim değişikliği ile mücadele için kullanılan araçlardan biridir. Kutu 9’da, doğrudan veya dolaylı olarak Çin’deki emisyonları azaltmaya yardımcı olan diğer politika örnekleri verilmektedir.
424
Kaynak: Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Çin, Büyük Şirketlerin SGE’leri Rapor Etmek üzere Örgütlemeye dair Bildirim, 13 Ocak
2014, http://www.sdpc.gov.cn/zcfb/zcfbtz/201403/t20140314_602463.html. 425
Kaynak: Çin Enerji Gazetesi, Ulusal Karbon Tahsisleri Hükümet tarafından Piyasaya Sürülecek, 20 Nisan 2014,
http://energy.people.com.cn/n/2014/0420/c71661-24918882.html. 426
Kaynak: Bo, K. ve Freeman, C., Çin’de Karbon Piyasasının Anlamlı Hale Gelmesi, Karbon ve İklim Kanunu Değerlendirmesi Sayı: 3,
2013.
128
Kutu 9. Çin’in güçlü iklim hedefleri: Kapsam dâhilindeki pilot ETS’ler
Çin, 2005’ten 2020’ye kadar karbon yoğunluğunu %40-45 oranında azaltmak için bir politika aracı olarak 12nci Beş Yıllık Planı (2011-2015) içerisinde tanımladığı ulusal ölçektebir pilot ETS geliştirmeyi amaçlamıştır. ETS’nin 13ncü Beş Yıllık Plan (2016-2020) sırasında başlaması beklenmektedir. Çin’in SGE’lere ilişkin sağlaması gereken başka ulusal hedefleri de vardır. Bunlar arasında şunlar sayılabilir: 2011 ile 2015 arasında enerji yoğunluğunu %16 azaltmak; fosil harici yakıtların birincil enerji tüketimindeki payını 2020’ye kadar yaklaşık %15’e çıkartmak, 2005’e kıyasla 2020’da orman alanlarını 40 milyon hektar kadar ve orman stok hacmini 1,3 milyar metre küp kadar arttırmak. Aşağıdaki tablo, Çin’deki önemli daha geniş azaltım politikalarının bazılarına ve bunların ETS ile bağlantısına örnekler vermektedir. Tablo 18. Çin’de ulusal ölçekteki en ilgili karbon harici fiyatlandırma politikaları ve bunların karbon fiyatlandırması ile bağlantısı427
Politika SGE’ler açısından anlamı Karbon fiyatlandırması ile bağlantı ve örtüşme
Güncellenen 12nci Beş Yıllık Plandaki yenilenebilir enerji kapasite planları
Uluslararası emisyon hedefinin altında kalan fosil dışı enerjinin hedeflenmiş payı aşılacaktır. Hedef: 2020’de 700 GW kapasite
Ülke içi bölgesel ETS planları ile örtüşme: Yenilenebilir enerji politikalarının bölgelerde elektrik sektöründe ETS hedefine ulaşılmasına katkı sağlaması muhtemeldir
İLK 10.000 işletme Uygulamaya geçirmenin Beş Yıllık
Plana uygun olması beklenmektedir Ülke içi bölgesel ETS planları ile örtüşme: İLK 10.000 işletme programı sayesinde elde edilecek enerji verimliliğinin bölgelerde elektrik sektöründe ETS hedefine ulaşılmasında katkı sağlaması muhtemeldir.
427
Kaynak: Roelfsema, M. ve ark. Başlıca Ekonomiler 2020 Emisyon Hedeflerini Sağlamak için Doğru Yoldalar mı? Ülke İçi İklim ve Enerji
Politikalarının Değerlendirmesi, Energy Policy.
129
EK III DÖVİZ KURLARI
Tablo 19. 31 Aralık 2013 itibariyle döviz kurları Döviz Birimi Sembol ABD$ eşdeğeri Avustralya Doları A$ 1,12 Brezilya Reali R$ 2,36
İngiliz Poundu £ 0,61
Kanada Doları CAN$ 1,06 Çin Yeni CNY 6,05 Danimarka Kronu Dkr 5,40 Avro € 0,72 İzlanda Kronu Ikr 115,27 Japonya Yeni ¥ 104,93 Meksika Pesosu Mex$ 13,06 Yeni Zelanda Doları NZ$ 1,22 Norveç Kronu Nkr 6,07 Güney Afrika Randı R 10,42 İsveç Kronu Skr 6,41 İsviçre Frankı SFr 0,89 Kaynak: Yahoo! Finans, Döviz Dönüştürücüsü, erişim tarihi: 3 Nisan 2014, http://finance.yahoo.com/currency-converter/#from=USD;to=EUR;amt=1.
130
TERİMLER SÖZLÜĞÜ
Özgün Katkı
Referans senaryoda (olağan durumda) meydana gelen emisyonlar ile önerilen projede meydana gelen emisyonlar arasında pozitif bir fark oluşması durumu anlamına gelir. SGE
Ek I (Taraflar)
UNFCCC Ek I’inde listelenmiş olan ve SGE sera gazı emisyonlarını 2000 yılına geldiklerinde 1990 düzeylerine indirmeyi taahhüt etmiş olan sanayileşmiş ülkeler. Bu ülkelerin mevcut haldeki listesi: Avustralya, Avusturya, Beyaz Rusya, Belçika, Bulgaristan, Kanada, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Letonya, Liechtenstein, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Monako, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Ukrayna, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve ayrıca Avrupa Birliği.
Tahsis Edilmiş Birim (AAU)
Ek I Taraflarına, onlara tahsis edilmiş olan miktar limitine kadar AAU’lar tanzim edilmektedir ve bu, Kyoto Protokolü uyarınca (Madde 3) protokolün birinci taahhüt dönemi (2008–2012) sırasında salabilecekleri SGE miktarına tekabül etmektedir. Bir AAU, bir metrik ton karbon dioksit eşdeğeri salma hakkını temsil etmektedir.
Depor
Kısa vadede AB ETS’de emisyon tahsislerinin arz ve talebini yeniden dengelemek için Avrupa Komisyonu, geçici olarak, 900 milyon tahsisin açık arttırmasını III. Aşamanın başından sonuna dek ertelemeyi teklif etmiştir. Bu tedbir, dönem içerisinde açık arttırmaların dağılımını etkileyecek fakat III. Aşama sırasında açık arttırmaya çıkartılacak toplam tahsis sayısını azaltmayacaktır. Aylar süren tekrarlayan iterasyonlar ve belirsizlikler neticesinde depor teklifi Şubat 2014’te mevzuata dahil edilmiştir.
131
Bankalama veya İleriki Döneme Taşıma
SGE’lerini sınırlamaya yönelik oluşturulan çeşitli ticaret sistemleri altındaki sisteme uyum birimleri, bir taahhüt döneminden diğerine taşınabilir ya da taşınamayabilir. Bankalama işlemi, yasal olarak mecbur tutulan kurumlar tarafından, bu kurumların o anki durumu ve gelecekteki karbon kısıtlamaları konusuna dair beklentilerine bağlı olarak erken eyleme geçişi teşvik edebilir. Buna ek olarak bankalama, piyasa sürekliliğini sağlar. AB ETS’nin I. Aşaması ile II. Aşaması arasında bankalamaya müsaade edilmemektedir; II. Aşama ve sonraki aşamalar arasında müsaade edilmektedir. Taşınabilecek olan birim miktarına dair bazı kısıtlamalar olabilir; örneğin EUA’lar sınırlama olmadan bankalanabilir ancak bir Kyoto Tarafınca taşınabilecek CER’lerin miktarı, her bir Taraf için tahsis edilen miktarın %2,5’u ile sınırlıdır.
Referans Değer
Herhangi bir politika katkısı veya proje faaliyeti olmadan oluşacak sera gazı emisyonu.
Kıyaslama (Benchmarking)
Kıyaslama, bir şirketin başka şirketlerle, sanayi ortalamasıyla veya en iyi uygulama ile karşılaştırarak, bu şirketlerin enerji verimliliğini arttırmak veya SGE’leri azaltmak için fırsatların olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Örneğin AB ETS’de ücretsiz tahsisat, SGE performansının yüksek hedefli kıyas noktalarına dayalı olarak gerçekleştirilir. Bu kıyas noktaları, düşük emisyon üreten iyi uygulamaları ödüllendirir.
Üst Sınır Emisyon Ticareti
Üst Sınır Emisyon Ticaret sistemleri, emisyonlar için istenen bir maksimum tavan (veya üst sınır) belirler ve emisyonları o üst sınırın altında tutmak için fiyatı belirlemeyi piyasaya bırakır. Emisyon hedeflerine en az maliyetle ulaşmak için düzenlemeye tabi tutulan kuruluşlar, seçeneklerin ilgili maliyetlerine bağlı olarak ya sınırları içinde azaltım tedbirlerini seçebilir veya piyasadan tahsis ya da emisyon azaltım sertifikaları temin etmeyi seçebilir.
Karbon Aktifi
Bir projenin üretip satabileceği SGE azaltım potansiyeli.
Karbon Dioksit Eşdeğeri (CO2e)
Kyoto Protokolü altında düzenlemeye tabi altı adet SGE’nin her birinin küresel ısınma potansiyelini belirtmek üzere kullanılan evrensel ölçü birimi. Karbon dioksit – fosil yakıtların ve biyokütlenin yakılmasından, arazi kullanım değişikliklerinden ve diğer endüstriyel işlemlerden elde edilen bir yan ürün olan, doğal olarak bulunan bir gaz – küresel ısınma potansiyelleri kullanılarak diğer SGE’lerin ölçümünde referans olarak kullanılan gazdır.
Karbon Finansı
Söz konusu emisyon azaltımlarının ticari işlem görmesi sonucunda SGE’lerin azaltımı sağlayan (veya sağlaması beklenen) faaliyetlere sağlanan finansal kaynaklar.
Karbon Kaçağı
CO2 emisyonlarının, sıkı azaltım faaliyetleri yürüten ülkelerden daha rahat azaltım faaliyetleri yürüten ülkelere doğru kayması.
132
Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltması (CER)
Kyoto Protokolünün Temiz Kalkınma Mekanizmasını takiben tanzim edilen ve metrik ton karbon dioksit eşdeğeri olarak ölçülen bir SGE azaltım birimi. Bir CER, bir metrik ton karbon dioksit eşdeğeri kadar SGE’lerinde azaltımı temsil etmektedir.
Çin Onaylı Emisyon Azaltımı (CCER)
NDRC, Haziran 2012’de CCER biçiminde, Çin’deki gönüllü emisyon azaltım kredileri piyasasını düzenlemek için kurallar yayınlamıştır. Bunlar, tCO2e biriminden piyasaya sürülecektir ve CO2, CH4, N2O, HFC’ler, PFCler ve SF6’yı içerecektir.
Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM)
Kyoto Protokolünün 12. Maddesi ile sunulan, Ek I Taraflarından kurum/kuruluşların sürdürülebilir kalkınmayı sağlama yönünde düşük karbon projelerine katılıp karşılığında CER almalarına müsaade eden ve bu çerçevede gelişmekte olan ülkelere destek olacak şekilde tasarlanmış mekanizma.
Taraflar Konferansı (COP)
UNFCCC’nin en üst organı. Halihazırda, UNFCCC’nin ilerlemesini gözden geçirmek için yılda bir buluşmaktadır. Buradaki “konferans” terimi, “toplantı” anlamında değil, daha ziyade “dernek / birlik” anlamındadır. Bu da “Tarafların Konferansının dördüncü oturumu” ifadesinde fazla gibi gözüken kelime sıralamasına açıklık getirmektedir.
Taraflar Toplantısı yerine geçen Taraflar Buluşması (CMP)
UNFCCC’nin en üst organı COP’tur ve bu, Kyoto Protokolü Taraflarının toplantısı görevini görür. COP ve CMP oturumları, maliyetleri azaltmak ve UNFCCC ile Kyoto Protokolü arasındaki koordinasyon arttırmak için aynı dönemde yapılır.
Boyalı yakıt
Benzin ve dizel gibi yakıtlar, uygulanacak vergi seviyesini belirtmek üzere özel bir renkle boyanırlar. Bu genelde yakıtın kullanım amacına bağlıdır. British Columbia’da, çiftçilik alanında kullanılan yakıtlar boyalıdır.
Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetim Kuruluşu (DOE)
Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetim Kuruluşu, potansiyel bir projenin CDM’ye uygunluk kriterlerinin tümünü sağlayıp sağlamadığı (onaylama) ve projenin SGE azaltımlarına ulaşıp ulaşmadığını (doğrulama ve sertifikalandırma) değerlendiren bağımsız bir denetçidir.
Çaba Paylaşım Kararı
Çaba Paylaşım Kararı, 2013-2020 dönemi için AB Üye Devletlere yönelik bağlayıcı yıllık SGE hedeflerini de ortaya koymaktadır. Bu hedefler, AB ETS kapsamında yer almayan çoğu sektörden – örneğin ulaştırma (havacılık hariç), bina / inşaat, tarım ve atık – kaynaklı emisyonları ilgilendirmektedir.
Emisyon Azaltımı
Belli bir faaliyetten ve belli bir dönem için SGE’lerin atmosfere salımında ölçülebilir azaltım
133
Karbon Emisyon Azaltımı Satım Sözleşmesi (ERPA)
Emisyon azaltımına dönük ticari işlemleri yöneten anlaşma.
Emisyon Azaltım Birimi (ERU)
Ortak Uygulamayı takiben piyasaya sürülen bir birim emisyon azaltımı. Bir ERU, bir metrik ton eşdeğer karbon dioksitin salınması hakkını temsil eder.
Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)
Bkz. Üst Sınır Emisyon Ticareti.
Avrupa Birliği Emisyon Tahsisi (EUA)
AB ETS kapsamında kullanımda olan tahsisler. Bir EUA birimi, bir metrik ton karbon dioksit eşdeğerine eşittir.
Kyoto Protokolü Birinci Taahhüt Dönemi (KP1)
Sanayileşmiş ülkelerin toplu halde SGE’lerini Kyoto Protokolü altında ortalama 1990 seviyelerine göre en az %5,2 oranında azaltmayı taahhüt ettikleri 2008’den 2012’ye kadar süren beş yıllık dönem.
Çeşitli Yaklaşımlara Yönelik Çerçeve (FVA)
Durban’daki COP 17’de tanımlanmıştır: gerçek, kalıcı ve doğrulanmış azaltım sonuçları veren, çabaların çifte sayımını önleyen ve SGE’ler açısından net bir azaltım ve/veya önleme sağlayan standartları yerine getirmesi gereken gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin farklı şartlarını göz önünde bulundurarak azaltım faaliyetlerini yaygınlaştırmak ve faaliyetlerin mali etkinliklerini arttırmak ve piyasaların kullanılması için fırsatlar dahil olmak üzere çeşitli yaklaşımlara müsaade eden, UNFCCC düzeyindeki genel çerçeve.
Sera Gazı (SGE)
Hem doğal hem de insan kaynaklı oluşan SGE, yeryüzünün atmosferinde ısıyı hapseder, sera etkisine yol açarlar. Su buharı (H2O), karbon dioksit (CO2), nitröz oksit (N2O), metan (CH4), ve ozon (O3) başlıca SGE’lerdir. İnsan faaliyetleri (örneğin fosil yakıt yakılması veya orman kesilmesi) ile meydana gelen SGE salımları ve bunların atmosferde birikimi, ilave bir baskı yaratarak iklim değişikliğine katkı yapmaktadır.
Ortak Uygulama (JI)
Kyoto Protokolünün 6. Maddesi tarafından sunulan mekanizma; bu mekanizma ile Ek I Taraflarından kurum/kuruluşlar, Ek I ülkelerinde ev sahipliği yapılan düşük karbonlu projelere katılabilir ve karşılığında Emisyon Azaltma Birimleri (ERU’lar) elde edebilirler.
Kyoto SGE’leri
Kyoto Protokolü altı adet SGE’yi düzenlemeye tabi tutmaktadır: karbon dioksit (CO2), metan (CH4), ve nitröz oksit (N20), hidroflorokarbonlar (HFC’ler), perflorokarbonlar (PFC’ler) ve kükürt hekzaflorür (SF6).
Kyoto Mekanizmaları
Kyoto Protokolünün Ek I Taraflarınca, taahhütlerini yerine getirmek için kullanılabilecek üç esneklik mekanizması. Bunlar: Ortak Uygulama (JI, Madde 6), Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM, Madde 12), ve Uluslararası Emisyon Ticaretidir (Madde 17).
134
Kyoto Protokolü
Kyoto Protokolü, UNFCCC Taraflarının Kyoto, Japonya’da, Aralık 1997’de gerçekleştirdiği üçüncü Konferansta kabul edilmiştir. Sanayileşmiş ülkelerden oluşan imza sahiplerini, toplu halde SGE’lerini 2008-2012 döneminde ortalama 1990 düzeylerine göre en az %5,2 oranında azaltmaları için taahhüt verdirmektedir. Gelişmiş ülkeler öncelikli önlemler alabilir ve gönüllü olarak emisyon azaltım ve giderme faaliyetlerine CDM üzerinden katılabilir. Kyoto Protokolü Şubat 2005 itibariyle yürürlüğe girmiştir.
İzleme Planı
Bir proje tarafından ulaşılan emisyon azaltımlarının izlenmesi ve doğrulanması için bir takım gereklilikler.
Ulusal Tahsisat Planı (NAP)
Tahsislerin miktarını ve nasıl tahsisat işleminin yapılacağını detaylandıran bir doküman. Bu doküman örneğin, ETS’deki tesislerin listesini, tahsisat kurallarını, emisyon üst sınırını, tahsisatı belirleyen kriterleri, her bir tesise tahsisatı yapılan emisyon tahsis miktarı ve her bir yıl için bu tesisler tarafından kullanılabilecek olan herhangi uluslararası kredileri içerebilir ve ayrıca, yeni girenler rezervinin hacmi, çıkan tesislere nasıl muamele edileceği, tahsisat süreci (ücretsiz tahsisat veya açık arttırma) gibi diğer özellikleri de içerebilir. NAP’lar her bir üye devlet tarafından AB ETS’nin I ve II. aşamalarına hazırlık sırasında yayınlanmış ve KAZ ETS, pilot Çin sistemleri ve Kore ETS gibi birçok yeni sistemde de kullanılmaktadır.
Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri (NAMA)
SGE’lerini azaltmayı hedefleyen ve gönüllülük esasına dayalı olarak UNFCCC’ye rapor veren gelişmekte olan bir ülkenin üstlendiği bir takım azaltım politikaları ve/veya faaliyetlerine atıfta bulunmaktadır. NAMA’lar kavramı 2007 yılında UNFCCC Bali Eylem Planında şu şekilde tanımlanmıştır: “Gelişmekte olan ülke Taraflarınca, sürdürülebilir gelişme bağlamında gerçekleştirilen, teknoloji, finansman ve kapasite oluşumu ile desteklenmiş ve ölçülebilir, raporlanabilir ve doğrulanabilir Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri.”
Yeni Girenler Rezervi (NER)
ETS’ye yeni giren tesisler veya mevcut tesislerce yapılan kapasite genişletmeleri için atanmış tahsis rezervi. Bu tahsisler ücretsiz olarak veya açık arttırma ile tahsis edilebilir.
Yeni Piyasa Temelli Mekanizma (NMM)
Durban’daki COP 17’de tanımlanmış olan yeni piyasaya dayalı mekanizma, COP’un rehberliği ve otoritesi altında işlemekte olup amacı, 1/CP.18 kararı 51. Paragraf uyarınca, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin farklı şartlarını hatırlayarak, azaltım faaliyetlerini yaygınlaştırmak ve faaliyetlerin mali etkinliklerini arttırmayı amaçlamaktadır. Gelişmiş olan ülkelerin, UNFCCC altındaki azaltım hedeflerinin bir kısmını tutturmasında yardımcı olabilir ancak Tamamlayıcı Olma Unsurunu göz önünde bulundurmalıdır.
Denkleştirme SGE azaltımı kapsamında mevzuata uyum veya kurumsal sorumluluk hedeflerini sağlamak için kullanılabilen proje bazlı faaliyetlerden meydana gelen emisyon azaltımlarını ifade eder.
135
Birincil Ticari İşlem
Karbon aktifinin asıl sahibi (veya piyasaya sürücü) ile alıcı arasındaki ticari işlem
REDD Artı (REDD+)
Orman kesimi ve ormanların bozulmasından meydana gelen emisyonları azaltan ve ormanların korunum, sürdürülebilir yönetimine ve orman karbon stoklarının arttırılmasına katkıda bulunan tüm faaliyetler.
Kayıt
CDM Yönetim Kurulu tarafından onaylı bir projenin resmi bazda CDM proje faaliyeti olarak kabul edilmesi.
Uzaklaştırma Birimi (RMU)
RMU’lar, Kyoto Protokolü Taraflarınca Kyoto Protokolünün 3(3) ve 3(4) Maddeleri kapsamında yer alan faaliyetler çerçevesinde yutaklar tarafından oluşan net SGE uzaklaştırmaları için piyasaya sürülür.
Kyoto Protokolü İkinci Taahhüt Dönemi (KP2)
Kyoto Protokolü Ek I Taraflarının SGE’lerini ortalama 1990 seviyelerine göre en az %18 oranında azaltmayı taahhüt ettikleri 2013’ten 2020’ye kadar süren sekiz yıllık dönem. İkinci taahhüt dönemindeki Tarafların kompozisyonu, birinci döneminkinden farklıdır.
İkincil Ticari İşlem
Satıcının, karbon aktifinin asıl sahibi (veya piyasaya sürücüsü) olmadığı bir ticari işlem.
Karbonun Gölge Fiyatı
Atmosferik konsantrasyona yönelik bir dengeleme hedefi verildiğinde oluşan karbonun sosyal maliyeti.
Tamamlayıcı Olma Unsuru(Supplementarity)
Marakeş Mutabakatlarını takiben, Kyoto mekanizmalarının kullanımı için, her bir Taraf ülkenin Kyoto Protokolü altında ilgili taahhüdünü gerçekleştirmek için sağlayacağı çabanın önemli bir unsuru olan ulusal eylemlere ek/tamamlayıcı nitelikte olması şartı getirilmiştir. Ancak, bu mekanizmalardan faydalanılmasına ilişkin sayısal bir sınır yoktur. Tamamlayıcı olma unsurunun, UNFCCC NMM için modaliteler ve prosedürlerin geliştirilmesinde de dikkate alınması gerekmektedir (Taslak karar -/CP.18, para 51, 28 Şubat 2013).
(Avrupa) Birlik Sicili
Ulusal sicillerden aktarılmış olan kurulu tesisler için hesapları ve ayrıca, Ocak 2012’en beri AB ETS’ye dahil edilmiş olan havacılık kuruluşlarının hesaplarını tutan internet temelli bir veri tabanı. Birlik sicili, AB üye devletlerinin ulusal sicillerinin yerini alır.
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC)
Haziran 1992’de gerçekleştirilen Rio Dünya Zirvesinde İklim değişikliği ile mücadele amacıyla kabul edilen uluslararası yasal çerçeve. Atmosferdeki sera gazı birikimlerinin, iklim sistemi üzerindeki tehlikeli insan kaynaklı etkiyi önleyecek bir düzeyde durdurulmasını başarmak amacıyla; UNFCCC, Taraflarına, ““ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar”a dayalı olarak, İlgili kabiliyetler”i çerçevesinde SGE’lerin azaltımı taahhüdünü verdirmektedir.
136
Onaylama
Onaylama, bir proje faaliyetinin bir Yetkilendirilmiş Bağımsız Denetçi Kuruluş (DOE) tarafından, CDM gereksinimlerine göre bağımsız değerlendirilmesi sürecidir. CDM gereksinimleri; CDM modalitelerini, prosedürlerini, CMP tarafından alınan güncel kararları ve CDM İcra Kurulu tarafından çıkartılan dokümanları içerir.
Doğrulama
Doğrulama, doğrulama dönemi sırasında hali hazırda kayıtlı bir CDM Projesi veya belirlenmiş bir JI projesi (veya başka bir standart altında onaylı bir proje) aracılığıyla sağlanan izlenmiş emisyon azaltımlarının bağımsız bir üçüncü şahıs tarafından gözden geçirilmesi ve faaliyet-sonrası durumun belirlenmesi işlemidir
Doğrulanmış Gönüllü Emisyon Azaltımı (VER)
Bağımsız bir denetçi tarafından doğrulanmış bir birim SGE azaltımı. Çoğunlukla bu, gönüllü piyasada işlem gören emisyon azaltım birimleri için kullanılmaktadır.
Gönüllü Karbon Piyasası
Gönüllü karbon piyasası, denkleştirmeler kullanarak karbon ayak izini azaltmaya gönüllü olarak karar veren kurumların ihtiyaçlarına hitap etmektedir. Bazı ülkelerdeki yönetmelik boşluğu ve SGE’lere ilişkin gelecekte bir mevzuat çıkmasının beklentisi de, uyum öncesi bazı faaliyetleri motive etmektedir.
Batılı İklim İnisiyatifi (WCI)
Batılı İklim İnisiyatifi, bölgesel düzeyde iklim değişikliği ile baş etmek için eyaletler ve vilayetler arasında bir işbirliğidir. Şu anda British Columbia, Kaliforniya, Ontario, Québec, ve Manitoba, kendi emisyon ticaret planı politikalarını geliştirmek ve uyumlu hale getirmek için beraberce WCI üzerinden çalışmaktadır.