Prof Dr Zeynep Tartan

Okan Üniversitesi, Kardiyoloji ABD

KARDIYOMETABOLIK SISTEM

OBEZITE EPIDEMISI

TIP 2 DM SALGINI

HASTALIKLAR BIR KONTINIUM SURECIDIR

Sağlık Hali -----------------------Bozulan sağlık /Hastalık Durumu

Risk F

Yok

Risk F

Var

Hastalık Var

Henüz Tanısı

konulmamış

Tanı

Var

Hasar

Yok

Tanı

Var

Hasar

var

Ölüm

Önlem alınabilir Erken Teşhis Safhası İleri aşamayı

önleme-Koruma

Genetik

Çevresel Faktörler

Yaşam Şekli

METABOLIK SENDROM

MetSend

HT

Glu>100

TGL>150 HDL<40

BÇ >94 E /80 K

METABOLIK SENDROMUN KLİNİK SONLANIMLARI

METSEND-INSULIN KV RISKLER

• Hipertansiyon

• Trigliserit yüksekliği

• ky-LDL partikül artışı

• HDL-K düşüklüğü

• İnflamasyon belirteçlerinde

yükseklik

• Endotel disfonksiyonu

Adapted from materials of IFM

HİPERGLİSEMİ

PANKREAS

İskelet Kası

İskelet Kası

KARACİĞER

İNCE BARSAK

İnsülin Reseptör

bağlantısı ve

Cevabı AZALIR

Kas içine

Glukoz girişi ve

kullanımı azalır

Krom

Vanadyum

Alfa Lipoik Asit

Omega -3

Vit D

Egzersiz

Krom Magnezyum Vitamin C ve E Biotin

β hücre

harabiyeti

Antioksidan

Bozulmuş İnsülin

sekresyonu

Vitamin D3

Glukoz

yapımında

ARTMA

Lif (soluble/insoluble)

Düşük GI yiyecek

Polisakkarit

sindirimi

ANTROPOMETRIK ÖLÇÜMLER

1

•Kilo fazlalığı veya Obezite

•Tart & VKI

2

3

1

•Kilo fazlalığı veya Obezite

•Tart & VKI

2

•VAD artışı var mı?

•BÇ ve B/K oranı

3

10. Kaburganın alt ucu i

İliac kemik üst sınırını bul

Bu sınırın tam ortasından

ölçümünü

Kalça ölçümü :Büyük

torakanter

çevresinden dolanarak

BEL-KALÇA ÖLÇÜMÜ

Bel/ Kalça oranı <0,8-

0,9

BEL KALÇA ORANI

Erkek Kadın B/K Sağlık Riski

≤ 0,9 ≤ 0,8 Düşük Risk

0,9-1,0 0,81-0,85 Orta Rik

>1 >0,85 Yüksek Risk

1

•Kilo fazlalığı veya Obezite

•Tart & VKI

2

•VAD artışı var mı

•BÇ & B/K Oranı

3

•Bioempedans ölçümü

Bioempedans Ölçümleri

•Hidrasyon durumu

•Sıvının dağılımı

•Intrasellüler sıvı miktarı

•Ekstrasellüler sıvı miktarı

•Yağ kitlesi ve dağılımı

•Kas kitlesi ve dağılımı

•Bazal metabolik hız

Adapted from materials of IFM

Artmış

VKI?

Artmış BÇ? Artmış

BKO?

Artmış vücut

yağı %?

Erkek tipi

obezite

Artmış BÇ

veya BKO?

Artmış Vücut

Yağı %?

Artmış

BKO?

Metabolik

bozukluk(met

send) düşün

Metabolik obez

Olası kas kitlesi

fazla veya kemik

yapısı belirgin Kadın tipi

obezite veya

SAD

Artmış vücut

yağı %?

Artmış vücut

yağı %?

Bağırsak/

detoks/hormo

nal bozukluk

düşün

Diyet ve Yaşam

şekli değişikliği

uygulaması

Ideal

Skinny Fat or

Metabolically

Obese

Olası kas kitlesi

fazla veya

atletik vücut

Kadın tipi

obezite

veya SAD

ANTROPOMETRIK VÜCUT KOMPOZISYONU VE AKIŞ DIYAGRAMI

E E E

E

E

E

E

E E

H H

H

H

H

H

H

H

Adapted from materials of IFM

Erkek Kadın

Kilo artışı >25 >25

Obez >30 >30

Bel Çevresi

Erkek Kadın

NCEP III < 102 cm < 88 cm

Avrupa ≤ 94 cm ≤ 80 cm

Yağ Kitlesi

%

Erkek Kadın

Yaş 20-39 8-13 17-21

Yaş 40-59 11-16 19-23

Yaş 60-79 13-18 24-31

BMI<25 BMI 25-30 BMI>30

Erkek %30 %51 %71

Kadın %21 %43 %65

Toplam %26 %46 %68

LÜMENE DEĞIL DUVARA BAK

ATEROSKLEROZ BAŞLANGIÇ MEKANIZMASI

MI geçirenlerin %50’sinde lipid seviyeleri normal

LIPOPROTEIN YAPISI

31

AYNI LDL MIKTARI IÇIN FARKLI PARTIKÜL SAYISI

Diabezite sd-LDL ve HDL partikül sayısı bağlantılıdır ve KVH riski

arttırır

HDL 2b, HDL 3 ten daha etkili ve fonksiyonu yüksek

Yüksek şeker, enflamasyon ve oksidatif stres

disfonksiyonel HDL yapıyor ve TGL içeriğinin yüksek

olması ApoA1 kaybı nedeniyle HDL miktarını azaltıyor

BARSAK –KALP İLIŞKISI

LPS/PEPTIDOGLIKANLAR

• Zonulin, oklüdin, claudin-1 IEH’ri bir arada tutan

bağlantılar.

• LPS (Endotoxinler) Gram(-) örn: E.coli hücre

duvarındaki yapılar TLR-4 aracılığı ile lenfosit ve

monositlere sunulur NFkB, inflamatuvar sitokinleri

aktifler

• Dolaylı olarak kanda belirlenebilirler (LBP,sCD-14)

• Bunların emilimi hidrojenize yağ içeren diyetlerde

artıyor.

MIKROBIYAL METABOLITLER TMA-TMAO

• Kolin

• Fosfatidilkolin

• L-Karnitin

Mikrobiom TMA lyase enzim

Kolin TMA yapar

Portal dolaşımla KC gider

FMO3 ile TMAO olup sirkülasyona girer

NASH gelişimi, plak büyüklüğü ve KV olay öngördürücülüğü yüksek bulunmuş

ESANSIYEL HIPERTANSIYON

ENDOTEL DISFONKSIYONU

HT DA HERKESIN ALT YAPI SEBEBI FARKLI

RISK BELIRLEME ABCD ÖNEMLI

YIYECEKLER NASIL ETKILER

Protein Yağ Posa Mineral Vitamin Fitonutrientler

Whey EPA/DHA Physillium Potasyum D Bitter çukulata

Karnitin Zeytin

yağı

Yulaf Magnezyum E Likopen

Sardalya Susam

yağı

Glucoman

non

Kalsiyum C Yeşil çay

Kuru

fasulye

Betaglucan Çinko B2 Quarcetin

Arginin B6 Kereviz

Taurine B12 Sarımsak

Soya Metfolat Nar suyu

BESLENME

YIYECEK BIR BILGIDIR……. YIYECEK ILAÇTIR……..

Uzun ömürlü- vitaminsiz mineralsiz-ambalajlı Katkı içeren Gerçek olmayan yiyecekler

Basic Beslenme Modeli

•Temel Plan

•Temel Plan Vejeteryan

•Temel Plan Vegan

Birinci Basamak Diyet

Modeli

•Kardiyometabolik

•Eleminasyon Diyeti

İleri Diyet Modelleri

•Detoks Planı

•GI Spesifik Plan

•Mito Plan

•ReNew Plan

Fonksiyonel

Beslenme

Yiyecek …..

•Enerji

•Bilgi

•Bağlantı

•İlaç

Kişiye Özelleşmiş

Beslenme

GERÇEK: HER KALORI AYNI DEĞILDIR

FONKSIYONEL BESLENMEDE ODAKLANMAM GEREKENLER

Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 2010 Feb;17(1):50-5.

Günlük sebze, meyve, sağlıklı yağ ve balık tüketim

önerisine yüksek oranda uyulması KVH yükünü %20-30

oranında azaltmakta

Diğer bir değişle 40 yaşındaki bir erişkin için 1 ekstra yıl

yaşam demek

Programa Başlama

Hekime danışma

Duruma uygun beslenme planı

belirleme

Gerekli YTD başlatma

Protein Yağ Karb Mineral Vitamin Fitonutrient

Yaşam Tarzı ve Beslenmenin Değerlendirilmesi

PYK-MVF

Vücut Analizi

Beslenme Durumu

LDL düzeyi 130 ve üstü ise

HgA1c %5,7 ve üzeri ise

TSH değeri 2.5 ve üzeri ise

Kronik yorgunluk sendromu

varsa

Tansiyon 140 mmHg ve

üzeri ise

Ailede erken yaşta (55y)

kalp hastalığı varsa

Aşırı kıllanma veya hormon

dengesizliği düşünülüyorsa

Supplement tedavisi

başlanacaksa

BİLGİ

EN

ER

Jİ

İLAÇ

KARDIYOMETABOLIK YEMEK UNSURLARI

PEGAN

AKDENIZ DIYETI • 1950-60 larda Fast Food icat

edilmeden önce

• Zeytin yetişen Akdeniz

komşu bölgelerdeki

beslenme paterni

• Ülkelere göre değişiklikler var

Özellikleri

• Z.Yağı, taze sebze meyve,

bakliyat, nut grubu, rafine

olmayan tahıllar, balık ,

kümes hayvanı, baharatlar

• Az oranda kırmızı et ve süt

ürünü

• Ilımlı alkol daha çok şarap

AKDENIZ DIYETI VE SAĞLIK SONUÇLARI

4. 172. 412 kişi

Tüm meta-analiz sonucu

Tüm mortalitede %8 azalma

KVH riskinde %10 azalma

Neoplastik hastalıklarda %4 azalma

Sofi F, Macchi C, Abbate R Mediterranean diet and health status: an updated meta-annalysis Public Health Nutr.2014

•Bel Çevresi

•HDL düzeyi

•TGL düzeyi

•Kan basıncı

•Glukoz

MAKROLAR

Protein

• Hayvansal/bitkisel (soya *)

• %20-30

• İşlenmemiş kırmızı et

• Ω-3 zengin balık

• Orta derecede asit yükü olacak şekilde

Yağ

• %25-35

• Sat Yağ %7-10

• Trans Y <%1

• Çeşitli yağlar

• Low Karb ile değişim yok

Karb

• Düşük GI

• Düşük GL

• Yüksek Lif 25-40 gr/gün

• Şeker yok veya çok az <25 gr/gün

POSANIN FAYDALARI

• Günlük kaloride enerji dansitesini azaltır

• Mide boşalmasını yavaşlatır

• Pankreastan sindirim enzimi çıkışını arttırır

• Lipogenezi azaltır

• Safra yapımını arttırır, lipoprotein klirensini arttırır

• İnsülin duyarlılığını arttırır

• LDL kolesterolünü azaltır

• İnce barsakta safra asidini bağlar

• Kalın barsakta prebiyotik olarak fermente olur

• Fekal yolla yağ ve safra asidi atılımını arttırır

SIZMA ZEYTIN YAĞI

• Günde 2-6 yemek kaşığı kadar polifenolden zengin z.yağının

KB, endotel fonksiyonu, inflamasyon ve oksidatif stres üzerine

poziitif etkileri mevcut

sICAM

WBC, Trombosit, Lenfosit

Endotel üzerine etkileri belirgin

Eur J Nutr. 2012 Aug 8 Widmer RJ et al.

AĞAÇ KURUYEMIŞLERI (NUTS)

• Geniş populasyon çalışmalarında tüketimi %35 KV

riski azaltır

• Obez olmayan kişilerde 30-60 gr/g tüketimi LDL-K

%2-19 azaltır

TGL, LDL oksidasyonu, inflamasyon ve Apo B

düşürüler

Endotel fonksiyonunu düzeltirler

Dietary Guidelines for Americans. Curr Ateroscler Rep 2011 Dec 13(6): 499-507

• Ceviz, Şam fıstığı,

Badem Pecan,

Makademia kolesterol

düşürmede potent

olanlar

• Badem ve Pecan okside

LDL’yi azaltıyor

METABOLIK SENDROM IÇIN ÖNERILER

Eklenmesi Gerekenler • Tam sızma zeytin yağı

• Yeşil çay

• Karışık fındık ceviz badem

• Tarçın

• Omega -3 kaynakları

• Posa sebze ve bakliyat

Kaçınılması gerekenler

• İşlenmiş gıdalar

• Rafine şeker/fruktoz ve diğer karblar

• Sature yağlar/Trans yağlar

• Çok pişmiş yiyecekler

• Plastik içinde sunulan

herşey

• Meyve suları

• Büyük porsiyonlar

HIPERTANSIYONDA DIYET MODELLERI

• DASH

• Akdeniz Diyeti

• Vejeteryan Diyet

• Çiğ (Raw) Beslenme

• Gıda allerjileri

• Tuz kısıtlaması *** (5-6 gr/g 1 tatlı kaşığı)

• Kafein ve alkol kısıtlaması ***

Gaby A. Nutritional Medicine. Fritz-Perlberg; 2011

HT EKLENMESI ÖNERILEN YIYECEKLER

• Hidrolize Whey (30 gr/g)

• Baklagil (Bitkisel Protein olarak

• Soğuk deniz balığı

• L-argininden zengin besinler

(Mercimek, fındık, ceviz)

• Kakao (30 gr bitter

• Soya 30 gr/g tofu, tempeh,miso, natto

• Z. yağı, susam yağı, keten tohumu

• Blueberry (Yaban mersini)

• Yeşil yapraklı sebze (nitrat )

• Sarımsak 1-4 diş/g

• Mantar ½ c (Shitake, Maitake)

• Kereviz sapı 4 adet

• Likopen yüksek gıdalar: domates, papaya, karpuz, kırmızı greyfurt, kayısı

• Nar

• Lifi yüksek tahıllar: yulaf, çavdar

DISLIPIDEMIDE GIDALAR

Önerilenler • Balık

• Yeşil yapraklı sebzeler

• Düşük GI meyve

• Domates

• Sızma z.yağı (5 YK)

• Yeşil çay

• Bitter

• Nar

• Sarımsak (1-2 diş)

• Kırmızı şarap

• Nuts ve çekirdekler (susam)

Yasaklılar

• Sukroz

• İşlenmiş gıdalar

• Fast food

• Rafine karblar

• Trans yağlar

• Doymuş yağ oranı yüksek gıdalar (Peynir***, krema)

• Margarin

EVE MESAJLAR

• Yiyecek bir bilgidir

• Yiyecek en güçlü ilaçtır

• Diyet kişiye özel olarak şekillenmelidir

• Kardiyometabolik diyette özellikle düşük ve lifli karbohidrat

kullanımı çok temeldir

• Kişinin bazı altta yatan hastalıklarına göre hekim

konsültasyonu ile ilave fonskiyonel gıdalar veya düşük yağlı /

eleminasyon diyeti gibi modifikasyonlar gerekebilir

• Egzersiz kardiyometaboliğin vazgeçilmez bir parçasıdır

• Yavaş yeme ve yeteri kadar miktar tüketmek önemlidir

fonksiyoneltipegitimi.com

fonksiyoneltipegitimi

profdrzeyneptartan