Kartografske projekcije

Openito o kartografskim projekcijama i njihovoj primjeni

Zato postoje kartografske projekcije?Koje i kakve kartografske projekcije postoje?Koju projekciju upotrijebiti za pojedine zadatke?

Zemljina povrina, geoid, rotacijski elipsoid, sfera, ravnina

Rotacijski elipsoid i sferaPlohu rotacijskog elipsoida i sferu nije mogue preslikati u ravninu bez deformacija.To preslikavanje nema jedinstveno rjeenje, zapravo postoji beskonano mnogo razliitih preslikavanja plohe rotacijskog elipsoida i sfere u ravninu.Deformacije koje nastaju pri takvim preslikavanjima dijele se na deformacije duljina, povrina i kutova.

Kartografske projekcijeIako je skup preslikavanja elipsoida i sfere u ravninu beskonaan, do sada je primjenu naao konaan broj preslikavanjaBroj poznatih kartografskih projekcija kree se oko nekoliko stotina, a uestalu primjenu ima nekoliko desetaka kartografskih projekcija.

Podjela kartografskih projekcijaPoznate kartografske projekcije mogu se podijeliti u skupine. Jedna od podjela je trojaka:po obliku geografske mreepo vrsti deformacija (elementima vjernosti)po poloaju pola normalne kartografske mreeprema nainu prenoenja geografske mree

Podjela kartografskih projekcija po obliku kartografske mreekonusneazimutalnecilindrinepseudokonusnepseudocilindrinepolikonusnekruneostale

Konusne projekcije (stoaste)meridijani u uspravnim projekcijama preslikavaju se u dijelove pravaca koji se sijeku pod kutovima proporcionalnim odgovarajuim razlikama geografskih duljina, a paralele kao lukovi koncentrinih krunica

Azimutalne projekcije (horizontalne)meridijani u uspravnim projekcijama preslikavaju se u dijelove pravaca koji se sijeku pod kutovima jednakim odgovarajuim razlikama geografskih duljina, a paralele kao koncentrine krunice sa sreditem u presjeku meridijana

Cilindrine projekcije (valjkaste)meridijani u uspravnim projekcijama preslikavaju se u dijelove paralelnih pravaca razmaknutih proporcionalno odgovarajuim razlikama geografskih duljina, a paralele kao dijelovi paralelnih pravaca okomitih na meridijane

Pseudokonusne projekcijeparalele se preslikavaju kao koncentrini kruni lukovi, a meridijani kao pramen krivulja

Pseudocilindrine projekcijeparalele se preslikavaju kao dijelovi paralelnih pravaca, a meridijani kao pramen krivulja

Polikonusne projekcijeparalele se preslikavaju kao nekoncentrini kruni lukovi kojima sredita lee na pravcu koji prolazi slikom srednjeg meridijana, a meridijani kao pramen krivulja

Krune projekcijemeridijani i paralele se preslikavaju kruni lukovi

Ostale projekcijeopenito meridijani i paralele se preslikavaju kao krivulje

Podjela kartografskih projekcija po vrsti deformacija ouvanoj vjernostikonformne (uvaju kutove i oblike)ekvivalentne (uvaju povrine)ekvidistantne (uvaju udaljenosti u nekom smjeru)uvjetne (ne uvaju niti kutove, niti udaljenosti niti povrine)

Konformne projekcijekonformna azimutalnakonformna cilindrina(Mercatorova)

Ekvivalentne projekcijeekvivalentna azimutalnaekvivalentna cilindrina

Ekvidistantne projekcijeekvidistantna azimutalna(zastava UN-a)sauvane su udaljenosti uzdumeridijanaekvidistantna cilindrinasauvane su udaljenosti uzdumeridijana

Uvjetne projekcijeAiryeva - uvjetna azimutalnaMillerova uvjetna cilindrina

Podjela kartografskih projekcija po poloaju pola normalne kartografske mreeuspravne pol normalne kartografske mree poklapa se s polom geografske mreepoprene pol normalne kartografske mree nalazi se na ekvatoru geografske mreekose pol normalne kartografske mree nije niti na polu niti ekvatoru geografske mree

uspravnapoprenakosa

Primjena kartografskih projekcijaNajvaniju skupinu projekcija ine projekcije za dravne izmjereRedovito je rije o konformnim projekcijama (mjereni kutovi na terenu mogli su se relativno lako kartirati i na temelju njih odreivati koordinate toaka u ravnini projekcije)Najea je u upotrebi poprena cilindrina konformna projekcija (poprena Mercatorova, Gau-Krgerova, Transverse Mercator, TM)

Gau-Krgerova projekcija Zadano podruje ima srednji meridijan zone (glavni) poprena konformna cilindrina p. slui za izradu dravnik izmjera i izradu topografskih karata koristi se za uska podruja uz sredinji meridijan u pravilu nemaju iscrtanu geografsku mreu nego kvadratnu vrijednosti u kilometrima zbog upotrebe u krupnim mjerilima i ouvane vjernosti kutova idealna za orijentaciju

MerkatorovaprojekcijaMeridijani paralelni pravciParalele ravne crte, poveanje razmaka prema polovima Za pomorsku navigaciju redovito se upotrebljava uspravna cilindrina konformna projekcija (Mercatorova projekcija) Loksodroma ravna crta! ogromne deformacije povrina u viim geografskim irinama!

Za politike karte i tematske karte koje prikazuju vrijednosti u odnosu na povrinu upotrebljavaju se ekvivalentne projekcije

Lambertova poprena projekcija poprena obina ekvivalentna azimutna projekcija slui za izradu karata kontinenata vjernost povrina, minimalne deformacije kuteva i duina

Za karte svijeta najvie se upotrebljavaju pseudocilindrine projekcije, ali i ostale projekcijeZa podruja na sferi smjetena blizu ekvatora upotrebljavaju se cilindrine projekcije, za podruja na srednjim irinama konusne projekcije, a za polarna podruja azimutalne projekcije.

Van der Grintenova projekcija Kruna uvjetna projekcija konvencionalna Koristi se za zidne karte Svijeta Mjerilo vrijedi samo uz ekvator Slika u uglovima se ponavlja Polarni se prostori zbog prevelikih deformacija izrezuju

Gnomonska projekcija

(centralna perspektivna azimutalna) preslikava velike krunice kao pravce, tj. najkraa udaljenost izmeu dvije toke na sferi preslikava se u duinu. Upotreba u navigaciji prilikom odreivanja kursa.Ortodroma ravna crta!

Ptolomejeva projekcija obina konusna projekcija pogodna za prikazivanje prostora u umjerenim irinama ili prostora izduenih u pravcu istok - zapad

Goodeova segmentirana projekcija ekvivalentna konvencionalna cilindrina projekcija nastala spajanjem vie isjeaka (segmenata) oko nekoliko sredinjih meridijana najvie se koristi u Americi najee prikazuje kontinente bez oceana

Primjer razlika: Merkatorova i Gnomska bitno drugaije prikazuju ortodromu i loksodromu

******************************