1. TAB KAUUK (NR) a. GR Hevea Brasiliensis aacnn i kabuunda bulunan lateks, gvde de alan yarklardan aktlarak toplanr ve phtlatrlr. Molekl yapsnda ierdii ift ba doymamlk derecesini ifade eder. Doymamlk derecesi ift ban saysn ve aktivitesini ile ilgilidir. rnek olarak kkrt vulkanizasyonu ya da kauuk bozulmasna sebep olan oksijen ve ozon reaksiyonu veren bu balardr. Skim Kauuk: Konsantre lateksin santrifjlme metodu ile retimi srasnda yan rn olarak yaklak %5 skim lateks elde edilir. Kurutulur ve Skim Kauuk Skim Krep Kauuk olarak satlr. Ribbed Smoked Sheet ( RSS): Optik grnne ve temizliine gre smoked sheet 1 ile 5 numaralar aras snflandrlmaktadr. Kauuun rengi, snflandrma bakmndan bir kriter oluturmamasna ramen 1 numara smoke sheed kauuun ak renkte olmas istenir. Brown Krep: Brown (kahverengi) krep phtlam, atklardan yaplr. Temizlenerek renk homojen olana dek hamur makinesinden geirilir, kurutulur ve balyalanr. Blanket Krep: Hammaddesi, dumanlanmam levhalar ve RSS kprtlardr. Teknik Snflandrlm kauuklar: i. SMR Malezyann kauuk snflandrmas 1. SMR L Lateksten retilmitir. 2. SMR WF Lateksten retilmitir. 3. SMR LV Lateksten retilmitir. SMR LV 50 (4555) Money viskoziteli kauuk 4. SMR CV Lateksten retilmitir. SMR CV 50 (4555) Money viskoziteli kauuk SMR CV 60 (5565) Money viskoziteli kauuk SMR CV 70 (6575) Money viskoziteli kauuk ii. SIR 1. 2. 3. 4. iii. TTR iv. SSR Endonezyann Kauuk snflandrmas SIR 3L SIR 3CV SIR 3 WF SIR 5 Taylandn Kauuk snflandrmas Singapurun Kauuk snflandrmas

b. TAB KAUUUN ZELLKLER Geni bir molekl arl dalmna sahiptirler bu nedenle mkemmel ilenebilirlik zelikleri gsterirler. Zincir yaps biyolojik durumu ile ilgilidir. Tabi kauuk dzenli bir yap zelliinde olduundan yksek derecelerde kristalleme zelliine sahiptir. Kauuk gerilince ve dk scaklklarda kristalleir. Kristallemenin fiziksel zelliklere olumlu zellikleri unlardr. - Yksek derecede kopma mukavemeti. - Yksek yrtlma ve anma mukavemeti. - i hamur mukavemeti - yi dinamik zellikler. - Kolay ilenebilme - Dk kalc deformasyon deerleri ve yaylma zellikleri

Artan kristalleme zelliine bal olarak oluan olumsuzluklar ise unlardr. - Depolama srasnda sertleme - Proses srasnda yksek s oluumu ( heat build-up) : Proses yardmc maddeleri ve uygun dolgu maddesi kullanm ile bu durumun nne geilebilir. c. KARIIM ZELLKLER Dier polimerlerle karabilme

Polar olmayan yaps, tabii kauuun polar olmayan dier kauuklarla yksek oranlarda karabilmesini salamaktadr. Tabii kauua, SBR ve BR katldnda anma mukavemeti, s dayanm ve dk s zellikleri arttrlmaktadr. Tabii kauuun bu polimerlerle karmas halinde SBR ve BRnin ilenebilme, yapma ve dinamik zellikleri gelitirilebilir. Kartrma ilemi tabii kauuun iyice mastikasyon ile yumuatldktan sonra yaplmaldr. EPDM kauuun d hava artlarna dayanlkl olmas tabii kauuun zayf olan bu zelliinin gelitirmek amacyla birbirleriyle kartrlmasna olanak salar. Polar yapsndan dolay NBR ile kartrlmas daha az rastlanr. Yalara ve kimyasallara dayanm iyi olan NBR ile az da olsa da mmkndr. Molekl arl, mooney viskoziteleri ve polariteleri farkl olan elastomerlerin kartrlmas durumunda meydana gelebilecek karm zorluklarnn homojenletirici reinelerin kullanlmas ile nlenebilmektedir. Numune Numune -1-245 45 55 55 60 60 5 5 3 3 1,7 1,7 0,8 0,8 5 2 0,75 0,75 2,3 2,3

RSS 1 BR HAF N 330 AROMATK YA NKO OKST STEARK AST ANT OKSDANT HOMOJENLETRC RENE PROSES KOLAYLATIRICI MBS KKRT

Homojenletirici olarak Struktol 40MS Proses kolaylatrc Struktol WB 212 kullanlmtr. Mooney Viskozite(ML,1+4'100C) Optimum karma zaman (dak.) Ekstruzyon hz (gr/dak.) Enerji tketimi (Kw. saat) 87 4,5 138 0,52 87 2,5 147 0,26

2 numaral karmda, homojenletirici reine kullanlmas ile Mooney viskozite deerine 2,5 dak. Karm zaman ile ulalmtr. Karma zamannda %44, enerji tketiminde %50, tasarruf salanm ve %6,5 retim arttrlmtr. Koruyucu maddeler

Koruyucular oksidasyona, sya, ozona, atlak oluumuna ve ilerlemesine diren salayan zellikte olmaldr.

Aadaki tabloda Tabii kauuk iin en iyi koruma sistemleri gsterilmektedir. ZELLK OKSDASYON IPPD 6PPD DTPD TMQ IPPD 6PPD DTPD TMQ IPPD 6PPD 77PD DTPD IPPD 77PD IPPD 6PPD DDA BKF KORUYUCU N-Isopropil- N' - fenil-P- fenilendiamin N-(1,3 dimetil butil)-N'- fenil P- fenilendiamin Diaril-p-fenilendiamin karm 2.2.4-trimetil -1,2- dihidroquinolin N-Isopropil- N' - fenil-P- fenilendiamin N-(1,3 dimetil butil)-N'- fenil P- fenilendiamin Diaril-p-fenilendiamin karm 2.2.4-trimetil -1,2- dihidroquinolin N-Isopropil- N' - fenil-P- fenilendiamin N-(1,3 dimetil butil)-N'- fenil P- fenilendiamin N,N'-di (1,4 dimetilpentil)-P- fenilendiamin Diaril-p-fenilendiamin karm N-Isopropil- N' - fenil-P- fenilendiamin N,N'-di (1,4 dimetilpentil)-P- fenilendiamin N-Isopropil- N' - fenil-P- fenilendiamin N-(1,3 dimetil butil)-N'- fenil P- fenilendiamin Difenilen amin trevleri 2.2' metilen -bis-(4-metil6-tert-butil fenol) ETKS yi yi yi yi yi yi yi ok iyi ok iyi ok iyi yi yi ok iyi ok iyi yi yi yi ok iyi

ISI

YORULMA STATK OZON ATLAMASI METAL ZEHRLER KLZSYON

Ozona kar direnci salamak amacyla kullanlan koruyucu madde iin, lastik parann statik veya dinamik ortamda altnn bilinmesinde fayda vardr. Vaksn yzeye g etmesi ve koruyucu bir film tabakas oluturmas gerekir. Genel bir kural olarak, mamuln etki altnda kald azami yzey scakl dikkate alnr ve kullanlacak vaksn erime scakl bundan 20 derece zerinde olmas istenir. Eer lastik dinamik bir ortamda kullanlyorsa antiozanat olarak 23 PHR IPPD kullanlmaldr. Tabii kauuklu karmlar ozon vaks veya antiozonat ile korumann avantajlar ve dezavantajlarn aada gsterilmektedir. Tabii kauuk ozon vaks ve antioksidant etkisi AVANTAJ Dk fiyat Renk verme ya da bozma zellii yok OZON VAKS Vulkanizasyon zerinde etkisi yok Proses kolaylatrc etkisi var yi koruma etkisi alma scakl etkilemez ANTOZONANT Dinamik yorulma iin uygun Yapmay engellemez DEZAVANTAJ Dinamik yorulma altnda koruma yok Koruma parann scaklna bal olarak deiiyor Oluan film kolayca bozuluyor Kt grnt Yksek fiyat Az da olsa hzlandrc etkisi (6PPD) Yksek dereceler de renk verme

Tabii kauukta yorulma srasnda oluan atlak ve atlak bymesini nlemek iin kullanlacak en nemli kimyasallar IPPD ve ZMTI dr YKSEK PERFORMANS 2 1

IPPD TMQ

GENEL MAKSATLI 1 1

rnek olarak 3 ayr karmn reeteleri aadadr. Numune Numune Numune 1 2 3 75 75 75 25 25 25 50 50 50 8 8 8 2 2 2 5 5 5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 2 2 1 186 23,8 14,8 450 170 23,8 13,8 460 171 23,8 13,1 490

SMR 200 BR 1220 N 282 karbon siyah DUTREX 729 ( proses ya) STEARK AST NKO OKST CBS KKRT IPPD TMQ TOPLAM KOPMA MUKAVEMET (MPa) %300 MODLS (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) 85C'DA SONRA 10 GN YALANDIRMADAN

KOPMA MUKAVEMET (MPa)

10,4

15,7

16,2

-

Vulkanizasyon maddeleri

SBR ve NBR ile kyaslandnda tabii kauuk ok daha yksek konsantrasyonda kkrt (23 PHR) ve daha az oranda hzlandrc (021,0 PHR) kullanmak gerekmektedir. Tabi kauukta uzun sreli ve yksek scaklklarda yaplan vulkanizasyonlar da revizyona sebep olmaktadr. Bu durum tabi kauukta yumuama olarak gzlenir ve en iyi rheometrede tespit edilir. Tabi kauukta revizyonu nlemek iin kkrt miktarn azaltmak gerekir. Revizyona urayan rnler kt yorulma sonular vermektedir. Dk kkrt konsantrasyonlu vulkanizasyonlar da yksek miktarda hzlandrc dk miktarda kkrt ile yaplmaktadr. Bu ekilde sya dayankl mamuller yaplabilir. Yalanma ve dk kalc deformasyon da elde edilir. Yar etkili vulkanizasyon (Semi-EV)de, kkrt oran (051,5 PHR) arasndadr. Optimum mekanik ve dinamik zellikler, sya dayanm salanmaktadr. Etkin vulkanizasyon da ise kkrt ok dk oranda veya hi kullanlmaz. Yksek hzlandrc ile yksek s dayanm ve revizyona uramay engellemi oluruz. TABLO6 tabii kauuk vulkanizasyon sistemleri NORMAL YARI ETKL (Semi EV) KKRT 2,5 1,5 HIZLANDIRCI 0,6 1,2

ETKL (EV) 0 3

Ayrca PVI denilen vulkanizasyon geciktiricileri ile scorch zamann uzatabiliriz fakat pime sresini de uzatm olacaz.

TAB KAUUK NKO OKST STEARK AST TMQ FT N 880 KARBON SYAHI PROSES KOLAYLATIRICI MBTS MBT KKRT ZDEC TMTD TDEC DPTT DPTT: Dipenta metilen - thiuram-tetra (hexa) slfr FT N 880: TERMEL KARBON SYAHI VULKANZASYON: 145C - 30' SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) 100C'DE SONRA 48 SAAT YALANDIRMADAN

Numune Numune Numune 1 2 3 100 100 100 5 5 5 2 2 2 2 2 2 40 40 40 1 1 1 0,5 0,5 3 0,1 3 0,5 2

50 23,8 660

49 23,7 700

44 24,7 730

SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%)

54(+4) 14,7 460

49(+4) 22 620

44(0) 20 660

Deerler, kkrt kullanlmadan yaplan vulkanizasyon ilemleri ile sya dayankl rnler elde edilebileceini gstermektedir. Yine tabi kauuk sya dayankl ve dk kalc deformasyon deeri istenen yerlerde peroksitlerle yaplan vulkanizasyonlar tercih edilmelidir. Dolgu Maddeleri

Sentetik kauuklarn aksine tabii kauukta dolgu maddeleriyle yksek kopma mukavemeti deerine ulaabilinmektedir. Takviye edici dolgular aslnda kendiliinden mukavemetli olan kauuun, fiziksel zelliklerini daha da glendirmektedir. zellikle anma ve yrtlma mukavemetinin nem kazand durumlarda, ince taneli karbon siyahlar ve aktif silikalarn nemli etkileri vardr. Silika kullanldnda s dayankll ve yapma zellikleri de artmaktadr. MT N 990 karbon siyah ile dk kalc deformasyon eeri elde edilebilir. SRF N 770 ve GPF N 660 gibi orta takviyeci zelliklerdeki karbon siyahlar ile kaolin gibi yar aktif dolgu maddeleri ile karmn elastikiyet, ilenebilirlik zellikleri arttrlabilmektedir. Ayr ekonomik karmlar elde edilir.

TAB KAUUK STEARK AST NKO OKST ANTOKSDANT KKRT MBTS TMTD HAF N 330 MT N 990 BARYUM SLFAT KALSYUM SLFAT YUMUAK KAOLN TOPLAM VULKANZASYON: 140C 20' SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) YIRTILMA MUKAVEMET (Kg/cm) Sp. Gr. YOUNLUK (gr/cm)

Numune Numune Numune Numune Numune 1 2 3 4 5 100 100 100 100 100 2 2 2 2 2 5 5 5 5 5 1 1 1 1 1 2,75 2,75 2,75 2,75 2,75 1 1 1 1 1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 25 136,85 75 186,85 180 291,85 110 221,85 110 221,85

58 28,6 620 69 1,06

58 18,5 500 36 1,19

58 16 620 16 1,87

58 12,4 590 16 1,42

58 15,2 470 21 1,41

Yumuatclar ve proses kolaylatrclar Yumuatclar ierisinde mineral yalar en ok kullanlanlardr. Parafinik, naftinik, aromatik yalar tabi kauuk kullanm, mamulden istenen zelliklere bal olarak deiim gstermektedir. Tabi ve sentetik kauuklarda reineler, tabi kauukta dispersiyonu kolaylatrc, homojene edici zellikleri artrmaktadr. Stearik asit de bir nevi proses kolaylatrc olarak kullanlabilir. Sahip olduklar yksek Mooney viskozitelerinden dolay mastikasyon ve peptizasyon sonucu viskoziteleri azaltlmas gerekmektedir. d. TAB KAUUK ELASTOMER ZELLKLER Mekanik zellikler

i. Sertlik: Tabii kauukta 30 Shore Adan ebonite kadar tm sertlikler elde edilebilir. Ayrca vulkanizasyonda kullanlan kkrt miktar da sertlie etkisi vardr. Aada tabii kauukta 10 birim sertlik arttrmak iin kullanlmas gereken dolgu maddelerinin PHR cinsinden miktarlar verilmektedir. DOLGU CNS MT N 990 YKLEME MKTARI (PHR) 4050

SRF N 762 GPF N 660 FEF N 550 HAF N 330 PRSPTE SLKA KLLER DER BEYAZ DOLGULAR

2530 25 2025 20 20 4555 6070

ii. Kopma Mukavemeti: Ortalama tabii kauuk kopma mukavemeti 20 MPa ve zeri olmaktadr takviye dolgular ile bu deer 30 MPa ya kadar karmak mmkndr. iii. Uzama: Kopma anndaki uzama deeri, byk lde kullanlan dolgu maddesinin cinsine, miktarna ve vulkanizasyon artlarna bal deimektedir. Genellikle % 5001000 aras deimektedir. iv. Yrtlma Mukavemeti: takviye edici dolgu maddeleri kullanarak elde edilen yrtlma mukavemeti aktif olamayan dolgu maddelerinkinden ok fazladr. Aktif silikalar ile yrtlma mukavemeti deerleri arttrlabilir. v. Elastikiyet: Az miktarda veya normal inko oksit kullanm ile %70 ve zeri elastikiyet deerlerine ulalabilir. Takviye dolgu maddelerinin kullanm elastikiyet deerleri azalmaktadr. vi. Kalc Deformasyon: iyi kalc deformasyon deerlerine MT N 990 karbon siyah, etkin, yar etkin veya peroksitle yaplan vulkanizasyonlar la sya dayankl koruyucu kimyasallarn kullanlmas ile ulalmaktadr. vii. Is ve Yalanma Dayanm: tabi kauuklarn s direnci zayf olduundan dolay etkin vulkanizasyon sistemleri peroksit vulkanizasyon ve TMQ, ODPA, SDPA, MBI gibi koruyucu maddeler ile s dayanm arttrlmaktadr. En iyi yalandrma deeri TMQ ile gstermektedir.

TMQ (PHR)

-

1 26,1 440 17,2

2 27,3 450 16,8

KOPMA MUKAVEMET (MPa) 26 KOPMA ANINDA UZAMA (%) 440 %300 MODLS (MPa) 16,9 9 GN SONRA 90C SICAKLIKTA

YALANDIRMADAN

KOPMA MUKAVEMET (MPa) 7,8

12,2

16,9

Aadaki karm sya dayankl bir firen keesi sistemi iin gelitirilmitir. Formlde sya ve fren svsna dayanm salamas iin etkin vulkanizasyon sistemi seilmi ve yksek fiziksel zellikler eldi edilmitir. TAB KAUUK 100 HAF-LS N 326 60 NKO OKST 5 STEARK AST 1 TMQ 2 MBTS 1 DTDM (Slfasan R) 2 MC-Kkrt 0,5

VULKANZASYON: 153C - 15' Sp. Gr. YOUNLUK (gr/cm) SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) KALICI DEFORMASYON (70C,24 Saat)

1,16 66 30,6 520 18

100C SICAKLIKTA 100 SAAT YALANDIRMADAN SONRA FREN SIVISINDA HACM DEM(%) + 4,7 SERTLK DEM (BRM) 7 KOPMA MUKAVEMET DEM (%) 15 KOPMA ANINDA UZAMA DEM (%) 10 viii. ime zellikleri: polar olmayan yapsndan dolay tabii kauuk, polar olmayan svlarda imeye kar dk bir dayanm gstermektedir. Mineral yalarda, yaktlar ve benzende ok yksek simse deerleri verir. Bununla birlikte alkol, keton ve esterlerde daha az simse zellii gstermektedir. e. TAB KAUUK ELASTOMER GENEL ZELLKLER: SP. GR. YOUNLUK (GR/CM) KOPMA MUKAVEMET (MPA) SERTLK (SHA) ELASTKYET YIRTILMA DAYANIMI AINMA DAYANIMI KALICI DEFORMASYON ATMOSFERK YALANMA OKSDASYON DAYANIMI ISI DAYANIMI DK SICAKLIKLARA DAYANIM NEME DAYANIM GAZ GERGENL SULU AST DAYANIMI KONSANTRE AST DAYANIMI HDROKARBONLARA DAYANM YA VE YAKITLARA DAYANIM BTKSEL VE HAYVANSAL YALARA DAYANIM DELEKTRK ZELLKLER f.

0,93 > 30 30 100 MKEMMEL OK Y Y ORTA - Y ORTA - Y ORTA - Y ORTA - Y Y - OK Y ORTA - Y ORTA Y ORTA ZAYIF ZAYIF ZAYIF - Y Y - MKEMMEL

PROSES ZELLKLER - Mastikasyon: Kauuk silindirler arasndan geirilerek kauuk ba yapsnn gevemesi ve bu ekilde kauuk plastik hale dnm ve yumuam olur. Bu ileme mastikasyon denir. Eer ok yumuak rnler(snger) elde edilmek isteniyor ise mastikasyon yksek slarda yaplmaldr. Dk scaklklarda yaplan mastikasyonlarda ise kimyasallar ve dolgu maddelerinin kauua karmas hzl ve rnn mekanik zellikleri daha iyi olur. - Peptizasyon: mastikasyon srasnda bir takm yumuatc kimyasallar kullanlyor ise bunun adna da peptizasyon denmektedir. - Kartrma: i. Silindir scakl 70C ii. Silindir Aral 0,2mm ayarla iki kez geir. (1dk) iii. Silindir Araln 1,4mm ayarla kauuk mile sarsn iv. Silindir Araln 1,9mm ayarla keserek kartr. (4dk) v. Karbon siyah Silisi azar azar yedir. vi. Yars verilince karmn n kes, dier yarsn kartr. Tablaya dklenleri kartr. vii. Stearik asidi kartr. (10dk) viii. Piirici maddeleri kartr. (2dk) ix. 3 kere karm her iki taraftan keserek kartr. (2dk) x. Karm kes silindirden ayr (2dk)

xi. Silindir Araln 2,2mm ayarla hamuru plaka halinde al. - Enjeksiyon: Tabi kauuun enjeksiyon preslerde baslmas, ekonomik ve kalite asndan nemlidir. Bununla birlikte yksek scaklklarda almak tabii kauukta revizyona sebep olmaktadr. Bu nedenle tabii kauuu mastike ederek, ilenme zorluunun en aza indirgenmesi gerekir. Bu ekilde i srtnmeden dolay oluan s ykselmesinin de nne geilmi olacaktr. FEF N 550 ve proses kolaylatrclar enjeksiyon ilemini kolaylatran maddelerdir. - Ekstruzyon: kalp aznda meydana gelen imeyi nlemek iin yksek stiren reineler kullanlabilir. Genellikle tabi kauua SBR ilave ederek uygun sonular alnabilir. ti taneli karbon siyahlar ile zellikle FEF N 550 ile yzey dzgnl ve hzl ekstruzyon salanmaktadr. g. VULKANZASYON Tabi kauuk zayf s dayanm nedeniyle vulkanizasyon srasnda revizyona uramamas iin dk scaklklarda gerekletirilmeli ve pime tamamen kontrol altnda olmaldr. h. TAB KAUUK STANDART TEST FORMLASYONU ( ISO 1658 ) NR (tabi kauuk) 100 inko Oksit 6 Stearik asit 0,5 MBT 0,5 Kkrt 3,5 Vulkanizasyon 140C / 40 dak. 2mm test plakas i. TAB KAUUK KULLANIM ALANLARI Konveyr bant Hortum Ayakkab taban Kablo Vibrasyon, ses ve ok emici malzemeler (tampon, amortisr paralar, motor ve makine takozlar) Otomotiv paralar (contalar, kpkler, cam silecekleri, paspas) Yer demeleri Demiryolu destei Diyafram, membran Yapkan imalat Silindir kaplama Snger imalat Gda sanayinde contalar Salk rnleri Ebonit malzemeler Lateks retimleri ( eldiven, bebek emzikleri, balon)

2. SRREN BTADEN KAUUKLAR (SBR) a. GR Trkiyede Tpra eski pektim krfez tesislerinde srekli emlsiyon polimerizasyonu tekniiyle souk tip SBR retimi yapmaktadr. SBR kauuk, tabi kauuk gibi genel maksatl bir kauuk tr olup en byk kullanm alan ara lastii retimidir. b. SINIFLANDIRMA Numaralandrlm sisteme gre baz SBR cinslerinin retim zellikleri: POLMERZ MOONEY YOUNLUK TP VSKOZYE SP.GR 1011 SICAK 54 0,94 1502 SOUK 52 0,94 1609 SOUK 61 1,09 1712 SOUK 50 0,95 1778 SOUK 52 0,93 1808 SOUK 48 1,13

c. SBR KAUUUN ZELLKLER SBR kauuklar, ML (1+4) 100 Cde 30 ile 120 arasnda deiebilen Mooney viskozite deerine sahiptirler. Mooney deeri 50 den kk ise dk, 50 ile 65 arasnda ise orta, 65 den yksek ise yksek viskoziteli tipler olarak tanmlanr. Dk Mooney viskoziteli kauuklar, valslerde tabaka oluturmas, dolgu maddesi ve yumuatclar kabul etmesi abuk ve kolay olmaktadr. Yksek viskoziteli kauuklarda ise i hamur mukavemeti yksek ve rnde gaz geirgenlii dktr. Daha yksek dolgu maddesi ve yumuatc yklenebilir. Elastikiyet davran viskozite ile iyilemektedir. Yksek kopma mukavemeti ve kalc deformasyon istendiinde kullanlmas gerekir. d. KARIIM ZELLKLER - Dier polimerler le karabilme (Blend): Polar olmayan tm dier polimerlerle istenildii oranlarda kartrlabilir. BR(SBR) ile yaplan karmlarda anma dayanm ve srtnme direnci artmakta, s oluumu azalmakta ve dk scaklklarda elastikiyet zellikleri artmaktadr. Yaa dayanklln arttrlmas gereken durumlarda, dk akrilonitril ieren NBR kauuklar ile kartrma yaplabilir. EPDM ve Butil kauuklar ile kartrlmas tavsiye edilmez. TAB KAUUK (RRS-1) SBR 1712 SBR1500 BR 1252 NKO OKST STEARK AST ANTOKSDANT PROSES YAI FEF N 550 SRF N 762 CBS DPG KKRT VULKANZASYON: 150C - 15' Sp.Gr. YOUNLUK (gr/cm) 1,14 SERTLK (Shore A) 51 KOPMA ANINDA UZAMA (%) 510 KOPMA MUKAVEMET (MPa) 15,2 YIRTILMA MUKAVEMET (Kg/cm) 30 - Koruyucu maddeler: Dinamik yorulmaya kar IPPD, yksek scaklklara kar koruma iin TMQ veya ODPA tavsiye edilir. Gerektiinde MBI ile kartrlr MBI buhar yalandrmasna kar iyi sonular verir. SBR kauuklarda ozon etkisini engellemek iin fenilen daimin antioksidantlarla birlikte mikrokristalin vakslar bir arada kullanmak gerekir. - Vulkanizasyon Maddeleri: SBR kauuklar daha yava vulkanize olduundan karmalara daha az kkrt ve daha fazla hzlandrc ilavesi gerekir. Emniyetli bir vulkanizasyon iin CBS ve MBTS tipi hzlandrclar seilmelidir. Numune Numune Numune Numune 1 2 3 4 SBR 1500 100 100 100 100 K-STAY G 2 2 2 2 VANFRE AP-2 2 2 2 2 STEARK AST 2 2 2 2 NKO OKST 5 5 5 5 DPPD 2 2 2 2 HAF N 330 30 30 30 30 25,5 34 17 23,5 5 2 1 10 30 30 0,75 0,4 2,24

MT N 990 KKRT MBTS MBT CBS MBS TOPLAM

35 2 1,5 181,5

35 2 1,5 181,5

35 2 1,5 181,5

35 2 1,5 181,5

K-STAY G ile VANFRE AP-2 proses kolaylatrc rnleridir. Scorch T5,132C'de VULKANZASYON: 153C - 30' SERTLK (Shore A) 57 52 60 61 %300 MODLS (MPa) 5,3 2,9 11,2 12,3 KOPMA MUKAVEMET (MPa) 15,1 11,8 18,4 18,9 KOPMA ANINDA UZAMA (%) 690 900 480 470 YIRTILMA MUKAVEMET (Kg/cm) 57,2 58 34,3 29 KALICI DEFORMASYON 32 42 17 17 (22 saat, 70C) Aada kkrt ve peroksit vulkanize edilmi SBR karmn orijinal hal ve yalandrma sonucu deerleri gstermektedir. Numune 1 Numune 2 SBR 1500 100 100 HAF N 330 50 50 NKO OKST 5 5 STEARK AST 1 1 ODPA 1 1 Circosol 42 HX (Proses ya) 13 13 TBBS 1 KKRT 1,8 Di-Cup 40KE (Peroksit) 3,2 VULKANZASYON 150C - 45' 166C - 25' SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) YALANDIRMA (100C, 48saat) SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) 64 19,2 300 47 15,2 440 55 23,8 585 48 19,4 480 23 27 34 32

Sonu olarak anlalaca gibi peroksit vulkanizasyonu ile yalandrma sonras sertlik ve kopma uzamas deerleri orijinal hale olduka yakn bulunmutur. SBR vulkanizasyon sistemleri %100 SBR KULLANILAN BR KARIIMDA KKRT CBS

1,4 - 1,6 0,8 - 1,0

SBR / NR(Tabi Kauuk) KARIIMLARINDA (40/60 veya 60/40) KKRT 1,8 - 2,0 CBS 0,7 - 0,9 SBR / BR KARIIMLARINDA (70/30)

KKRT CBS TMTD veya TMTM -

1,6 - 1,8 1,2 - 1,6 0,0 - 0,15

Dolgu Maddeleri: yksen miktarda ya ve dolgu maddesi ile ekonomik bir karm elde edilebilir. Dolgu maddeleri ile birlikte ya ilavesi proses zelliklerinin artmasna neden olur.

SBR 1006: Scak Polimerize edilen bir SBR kauuktur SBR 1502: Souk Polimerize edilen bir SBR kauuktur SBR 1712: Souk Polimerize edilen bir SBR kauuktur Numune 1 100 2 5 2 1,5 1,5 0,1 2 114,1 Numune 2 100 2 5 2 1,5 1,5 0,1 2 114,1 Numune 3 100 2 5 2 1,5 1,5 0,1 2 114,1

SBR 1006 SBR 1502 SBR 1712 PROSES KOLAYLATIRICI NKO OKST STEARK AST ODPA MBTS Mumate-Methyl KKRT TOPLAM

Her karbon siyah 50 PHR eklenmitir. Vulkanizasyon 153C scaklkta 15 dak.dr.

Karbon siyahlarnn, SBR 1006 ieren 1 no'lu karma fiziksel etkileri aadaki gibidir. KOPMA SERTLK %300 KOPMA YIRTILMA KALICI ANINDA (Shore MODLS MUKAVEMET MUKAVEMET DEF. UZAMA A) (MPa) (MPa) (Kg/cm) 22h,70C (%) ISAF N 220 67 16,5 20,6 350 33,3 20 HAF N 330 66 15,2 17,3 330 43,1 20 FEF N 550 65 15 15,8 320 27,2 19 GPF N 660 62 11,9 12,9 320 29,9 21 SRF N 762 60 9,7 12,2 350 23,7 23 MT N 990 53 3,3 5,3 390 12,8 22

Karbon siyahlarnn, SBR 1502 ieren 2 no'lu karma fiziksel etkileri aadaki gibidir. KOPMA SERTLK %300 KOPMA YIRTILMA KALICI ANINDA (Shore MODLS MUKAVEMET MUKAVEMET DEF. UZAMA A) (MPa) (MPa) (Kg/cm) 22h,70C (%) ISAF N 64 13,1 23,1 450 36 16

220 HAF N 330 FEF N 550 GPF N 660 SRF N 762 MT N 990

64 63 60 58 50

12,9 10,8 7,9 7,8 2

22,5 18,4 15,9 16,4 10,3

450 500 530 550 770

36 39,6 22,8 32,5 15,8

17 18 17 16 21

Karbon siyahlarnn, SBR 1712 ieren 3 no'lu karma fiziksel etkileri aadaki gibidir. KOPMA SERTLK %300 KOPMA YIRTILMA KALICI ANINDA (Shore MODLS MUKAVEMET MUKAVEMET DEF. UZAMA A) (MPa) (MPa) (Kg/cm) 22h,70C (%) ISAF N 220 50 4,2 18,8 660 30,8 17 HAF N 330 48 4,6 16,3 620 39,9 20 FEF N 550 50 5,4 11,2 650 30,8 17 GPF N 660 47 4,2 12,8 650 26,4 16 SRF N 762 45 3,4 9,4 590 24,6 17 MT N 990 40 1,3 4,2 650 14,9 20

Sonu olarak tanecik bykl ve yzey alan byk karbon siyahlar ile daha yksek deerler elde edilmektedir. Karbon siyahlar souk polarize edilmi SBR 1502 ile daha yksek kopma mukavemeti ve yrtlma dayanm salamaktadr. Yuatclar ve proses kolaylatrclar: Numune 1 40 70 20 70 1 1,5 1 1,5 1,6 1,7 Numune 2 40 70 20 70 1 1,5 1 1,5 1,6 1,7 3 Numune 3 40 70 20 70 1 1,5 1 1,5 1,6 1,7 3 2

SBR 1719 SBR 1778 SBR 1500 ISAF N 220 STEARK AST ANTLUX 654 IPPD TMQ MOR KKRT AKTFPLAST T AFLUX 12 MOONEY VSKOZTE (ML1+4,100C) Scorch 120C,5dak. Ekstruzyon hz (cm/dak) Ekstruzyon verimi (gr/dak) VULKANZASYON: 160C - 10'

69 50,08 96 (0) 12,9 (0)

58 52,65 99(%3,1) 14,4 (%11,6)

62 54,13 111 (%15,6) 15,5 (%20,9)

SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) %300 MODLS (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%)

60 18,7 8,8 510

59 17,9 9,4 460

59 17,8 6,1 560

Grld gibi iki proses kolaylatrcy birlikte kullanlmas ile ekstuzyon hz %15,6 verimi %20,9 artmtr. SBRye yksek stiren reine ilavesi: Yksek Stiren reine ilavesi: Numune 1 100 30 5 1 1 0,5 2 Numune 2 100 30 5 1 1 0,5 2 5 Numune 3 100 30 5 1 1 0,5 2 10 Numune 4 100 30 5 1 1 0,5 2 20

SBR 1502 ALMNYUM SLKAT NKO OKST STEARK AST MBTS DGP KKRT Yksek Stiren Reine(%85) VULKANZASYON: 150C - 20' SERTLK (Shore A) %300 MODLS (MPa) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) Fenolik reine ilavesi:

60 3,3 14 750

63 4,2 14,4 660

67 5 14,9 600

74 5,4 13,5 550

SBR 1500 HAF N 330 PROSES YAI NK OKST STEARK AST ANTOKSDANT CBS KKRT FENOLK RENE H.M.T. TOPLAM SERTLK (Shore A) ELASTKYET 50C KALICI DEFORMASYON (%) (24 h,70C)

Numune 1 100 50 5 4 2 1 1,25 2 165,25 67 55 25

Numune 2 100 50 5 4 2 1 1,25 2 10 1 175,25 80 49 30

Numune 3 100 50 5 4 2 1 1,25 2 20 2 187,25 90 44 36

e. SBR ELASTOMER ZELLKLER

SP. GR. YOUNLUK (GR/CM) 0,94 KOPMA MUKAVEMET (MPA) > 21 SERTLK (SHA) 40 100 ELASTKYET Y YIRTILMA DAYANIMI Y AINMA DAYANIMI MKEMMEL KALICI DEFORMASYON ORTA Y ATMOSFERK YALANMA ZAYIF Y OKSDASYON DAYANIMI Y ISI DAYANIMI Y DK SICAKLIKLARA DAYANIM Y NEME DAYANIM Y GAZ GERGENL ORTA SULU AST DAYANIMI ORTA Y KONSANTRE AST DAYANIMI ORTA HDROKARBONLARA DAYANM ZAYIF YA VE YAKITLARA DAYANIM ZAYIF BTKSEL VE HAYVANSAL YALARA DAYANIM ZAYIF Y DELEKTRK ZELLKLER Y

f.

PROSES ZELLKLER Kartrma: i. Silindir Scakl 50C ii. Silindir aral 0,2mm, kauuu iki kez geir (1dk.) iii. Silindir aral 1,4mm, karuuu mile sardr. Yarm dk. Da bir orannda kez kartr.(10dk.) iv. Stearik asidi ekle ve kartr. (2dk.) v. Karbon siyahn yarsn ekle vi. Her iki taraftan oranannda keserek kartr. vii. Karbon siyah yedirildikten sonra dier yarsn ekle kartr. (10dk.) viii. Dier kimyasallar ekle ve kartr.(4dk.) ix. karm al silindir aral 0,8mm ayarla ve 6 kez silindirlerden geir kartr.(2dk.) x. silindir araln 2,2mm ayarla ve plaka olarak kar.

e.

SBR iin STANDART TEST FORMLASYONU: SBR HAF karbon siyah inko Oksit Stearik Asit TBBS Kkrt 100 50 5 1 1 1,75

Vulkanizasyon 145C 15 25 35 75 dakika

f.

KULLANIM ALANLARI TP SBR 1500 SBR1502 SBR1507 SBR1509 SBR1516 SBR1573 SBR1707 SBR1712 SBR1778 SBR1618 SBR1803 SBR1843 KULLANIM ALANI Srt lastii (tekerlek lastii) teknik lastik malzeme Ak renkli teknik mazeleme Ekstruzyon ve kalenderle mamulleri iin iyi ak zellikleri isteyen karmlar Kablo ve elektrik sanayi Parlak yzeyli ekstruzyon mamulleri (sterin oran yksek) Fren/debriyaj balatalar ve yaptrclar Hortum, profil, ayakkab ve yer demeleri Srt kauuu, konvektr bantlar, koyu renkli teknik paralar Ak renkli ve transparan teknik lastik paralar, taban ve yer demeleri Teknik lastik paralar, ekstruzyon mamulleri Srt kauuu, elektrik sanayi Dinamik paralar (V kay)

g.

BAZI NEML SBR RETCLER VE TCAR SMLER

AD KRYLENE KRYNOL BUNA S CARFLEX S EUROPRENE AMERPOL KER COPO SKMS PLOFLEX CAROM FNAPRENE NPOL 3. AKRILONTRL KAUUKLAR ( NBR ) a. Giri:

FRMA BAYER BAYER BAYER SHELL ENI GOODRCH CECH DSM IVO GOODRCH DANUBANA PETROCHM NPPON ZEON

Vulkanize edilmi NBR kauuklar -40C ile +135C scaklk aralarnda yaktlara yalara, yalayc maddelere ve gazlara dayankl olup yalanma, yorulma ve anmaya dayankldrlar. NBR kauuklar ierdii Akrilonitril oranna bal olarak deiik zellikler gsterirler. Akrilonitril oran (ACN) %18 51 arasnda deimektedir. Bunlarn her biri deiik zellikte olup, uygulama alanlarna gre deiiklik gstermektedir. Bu polimerleri u ekilde sralayabiliriz. Nitril / PVC karmlar, Yal nitril kauuklar apraz bal (Cross-linked grades) nitril kauuklar Scak polimerize edilmi Nitril kauuklar Hidrojene nitril kauuklar. Toz halinde nitril kauuklar. b. Kimyasal zellikleri

Nitril kauukta ham polimer zerine etki eden birok parametre mevcuttur. Bu durum mamul zelliklerine nemli etkiler yapmaktadr. Bu parametreleri aadaki gibi sralayabiliriz. Akrilonitril ierii Polimerizasyon scakl Stabilizatr Ortalama molekl arl ve Mooney viskozitesi Yumuatc ilavesi PVC ile karm c. Akrilonitril ierii: Akrilonitril konsantrasyonu vulkanizatn polar olmayan svlardaki ime zelliklerine nemli derecede etki eder. Akrilonitril oran arttka yaktlarda, ya ve greslerde ime zellikleri azalr. Aada ki ekilde NBR ile retilmi vulkanizatlarn artan ACN oranna bal olarak, deiik svlarda bekletilmesinden sonra meydana gelen arlk deiimlerini gstermektedir. - Grafikten de anlalaca gibi Akrilonitril oran arttka vulkanizatn ya ve yaktlarda arlka ime miktar azalmakta, dier bir ifade ile ya ve yakt dayankll artmaktadr. - FUEL C =sooktan / Toluen (50/50), FUEL B = sooktan / Toluen (70/30) (FUEL B ve FUEL C iin dayanma scakl 20C, daralma sresi 14 gn) - ASTM 3 nolu Ya= Aromatik / Naftinik ya, ASTM 1 nolu Ya= Arlkl Parafinik Ya (ASTM 1 ve 3 nolu Yalarda dayanma scakl 140C, daralma sresi 14 gn) - imeye kar diren Akrilonitril oran artna bal olmakla birlikte ayn zamanda dolgu maddelerinin cinsi, ykleme miktar ve apraz balanma younluu ile de ilgilidir.

Aadaki tabloda karbon siyah ile yklenmi bir NBR vulkanizaton deiik svlarda ACN artna bal olarak ime deerlerini gstermektedir. SIVI CNS DOMUZ YAI STEARK AST JET UAK YAKITI (%18 Aromatik Ya) DOKTL FTALAT (D.O.P.) OTOMOBL HDROLK SIVISI %17 ACN 18 26 60 52 8 %34 ACN -2 23 14 6 8 %37 ACN -3 -2 11 2 6

NBRda artan ACN oranna bal olarak deien zellikleri aadaki gibi sralayabiliriz.

Ya ve Yaktlara dayanm artar Shore Sertlik artar. Younluk artar Akrilonitril (ACN) Art lenebilirdik artar Pime hz artar Polar ve plastikler ve Plastikletiricilerle uyum artar Kopma mukavemeti ve moduls deeri artar

Dk scaklklara dayanm azalr Gaz geirgenlii azalr Kalc deformasyon deeri ktleir

d. Molekl arl ve Mooney viskozite: NBR kauuklarn Mooney viskozite deerleri (1+4) 100C scaklkta 25 140 arasnda deimektedir. Mooney viskozite artna bal olarak deien zelikleri yle sralayabiliriz.

dolgu ve yaptrc ykleme sresi artar. Kartrma sresi ve kartrma ss artar. Kopma mukavemeti ve modls artar. Mooney Viskozite Arttka i hamur mukavemeti artar. Ekstruzyon sresi artar. Valste tabakalama sresi artar.

Kalc deformasyon deer der Bitmi mamulde hava kabarcklar(porozite) azalr. Valste ekme ve kalenderleme zellikleri azalr. e. Karm zellikleri: - Dier polimerlerle karabilme: Nitril kauuklarn dier kauuklarla karabilme oran kartrlan kauuun polaritesi ile alakaldr. Bu yzden polar yapda NBR kauuun, polar olmayan dier kauuklarla uyumu ok iyi olmamaktadr. ime zellii nemli olmad durumlarda SBR ile yksek oranlarda kartrlmas sunucu ekonomik karmlar oluturmaktadr. Bu ekilde yaplan kartrma ilemleri mekanik zelliklerin zayflamasna neden olur. Oksidasyon ve ozona dayanklln arttrlmas istenen durumlarda, NBR kauuklar kendisi gibi polar yapda CR kauuklarla ok iyi uyum salamaktadr. NBR / PVC karmalar ile vulkanizatn ozon dayankll, ime dayanm kopma ve yrtlma mukavemeti artarken elastikiyet, dk scaklkta davranlar ve kalc deformasyon deeri bozulmaktadr. %25 orannda ACN ieren nitril kauuklar PVC ile istenilen oranlarda kartrlabilir. Vulkanizasyon Kimyasallar: - Az kkrtl veya kkrtsz sistemler: yksek sda alan paralar iin gerekli vulkanizasyon sistemidir. - Benzothiazyl dislfid veya slfenamid / kkrt sistemleri: pratikte en ok kullanlan genel amal vulkanizasyon sistemidir. - Thiuram dislfr veya monoslfr / kkrt sistemleri: kalc deformasyon zelliklerinin iyi olmas istenildii durumlarda kullanlan vulkanizasyon sistemidir. Aada tavsiye edilen NBR kauuk vulkanizasyon sistemleri grlmektedir. YUMUAK KARIIMLAR N GENEL HIZLANDIRICI SSTEM: 0,75 2,5 Kkrt f.

0,75 2,0

CBS veya MBS veya TBBS veya MBTS (tercik edilen 1- 1,5 PHR). Genellikler az miktarda TMTD, TMTM, ZDEC ile takbiye edilmelidir. DK KALICI DEFORMASYON VE YKSEK ELASTKYET ZELLKLER N: 1,5 2,0 Kkrt 1,5 2,5 CBS YARI ETKL VULKANZASYON SSTEM: 1,0 Kkrt 0,6 TMTD OK DK KALICI DEFORMASYON DEER: 1,4 di (tert butil peroksi isopropil benzen) %40 ( perkadox 14 / 40 ) ISIYA DAYANIKLI HIZLANDIRICI SSTEM: ( ETKL VULKANZASYON) 0,1 0,5 Kkrt 2,0 3,0 TMTD 0 2,0 MBTS veya TBBS veya CBS veya MBS EBONT N BR HIZLANDIRICI SSTEM: 25 65 Kkrt 1,5 5 TMTD 5 30 inko Oksit Aadaki reetede, NBR karmda deiik vulkanizasyon sistemleri denenmitir. Test sonular aada gsterilmektedir. Numune Numune Numune Numune Numune Numune 1 2 3 4 5 6 100 100 100 100 100 100 5 1 40 1,5 1,5 149 5 1 40 1,5 1,5 149 5 1 40 1,5 0,75 148,25 5 1 40 1,5 0,5 148 5 1 40 1,5 0,25 148,75 5 1 40 1,5 0,25 148,75

NBR (ACN %35) NKO OKST STEARK AST SRF KARBON SYAHI KKRT MBTS MBTS CBS TMTM TMTD DPG TOPLAM VULKANZASYON: 150C - 30'

KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) %300 MODLS (MPa) YALANDIRMA (120C, 70saat) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) KALICI DEFORMASYON (%)

Numune Numune Numune Numune Numune Numune 1 2 3 4 5 6 24,9 24,9 23,9 18,6 21,6 24,8 600 700 550 370 440 600 15,1 13,8 11,9 14,3 12,4 12,2

15,1 180 20,6

17,2 230 18,9

11,9 160 18,6

10,9 150 10,7

14,5 180 9,9

14 180 17,5

Ayn reeteyi kkrtsz veya dk kkrtle yaplan vulkanizasyon sistemlerine ait rnekler aada verilmektedir. Numune 1 Numune 2 Numune 3 Numune 4 Numune 5

NBR (ACN %35) NKO OKST STEARK AST SRF KARBON SYAHI KKRT TMTD CBS Perkadox BC 40 TET TOPLAM VULKANZASYON: 150C - 30' KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) %300 MODLS (MPa) YALANDIRMA (120C, 70saat) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) KALICI DEFORMASYON (%)

100 5 1 40 0,5 3 149,5

100 5 1 40 0,5 3 3 152,5

100 5 1 40 3 149

100 5 1 40 1 3,5 150,5

100 5 1 40 4,5 150,5

20 420 13

17,1 350 13,8

20 880 4,1

22,8 840 4,6

19,3 330 18,3

16,5 210 4,6

13,7 180 2,5

20,3 450 18,9

20,3 520 11,6

13,6 200 7,5

Kkrtsz veya az kkrtle yaplan vulkanizasyon sistemleriyle, yalanma sonras elde edilen deerlerin, kkrtle yaplan vulkanizasyon sistemlerine gre daha iyi sonular verdiini gzlenmektedir. g. Yalandrmaya kar koruyucu maddeler: Oksidasyona kar dayankll arttrmak adna TMQ, DDA, ODPA ve bu rnlerin MMBI veya ZMBBI ile bir arada kullanlmas ve kkrt verisi sistemler veya peroksitle yaplan vulkanizasyon ilemleri scak hava dayanklln arttrmak iin uygundur. Peroksit ile yaplan vulkanizasyon sistemlerinde antioksidant seimine dikkat edilmesi gerekmektedir. Normal kkrtle ve sya dayankl paralarn retimi iin yaplan vulkanizasyon ilemlerinde TMQ ve ODPA tipi antioksidantlar kullanlmaktadr. Aadaki rnekte EPDM miktarnn artna bal olarak NBRnin ozon dayanm deiimi gstermektedir. Numune 72 saat, 50PPhm ozon konsantrasyonunda, 40C scaklkta ve %20 uzuma altnda test edilmitir. NBR EPDM Ozon atlamas(Rating) 100 3 90 10 7 80 20 9 70 30 10

Rating(atlak oluumu) 0 (en kt)

10 (atlama yok)

Not: EPDM ilavesi ile yaplan ozon atlamasna kar dayankllk, yalara ve yaktlarda hacimce ime miktarnn artmasna neden olmaktadr. Numune 1 100 Numune 2 90 10 Numune 3 80 20 Numune 4 70 30

NBR EPDM

KOPMA MUKAVEMET (MPa) %100 MODLS (MPa) YALANDIRMA (100C, 72saat) KOPMA MUKAVEMET DEM(%) %100 MODLS DEM (%) KALICI DEFORMASYON (%) (22 saat 100C) HACMCE DEME (72 saat 100C ASTM 3 no'lu YADA)

15,9 2,3

13,4 2,5

12,5 2,7

10,2 2,8

+1,0 +2,7 46

+0,4 +2,5 42

-0,3 +2,7 43

+0,2 +3,2 42

0

17

47

91

NBR kauuun tavsiye edilen koruyucu sistemleri aada belirtilmektedir. Oksidasyon etkisine kar: (normal kkrt vulkanizasyonun da) 0,75 2,0 TMQ veya ODPA veya IPPD Isya dayankl mamuller: (Etkili veya yar etkili vulkanizasyon sistemleri iin) 1 3,5 TMQ veya ODPA 1 3,5 ZMMBI veya MMBI Scak yalara dayankl mamuller iin: 1,5 5 OPDA veya ODPA / ZMMBI (1 / 1 orannda) Buhara dayankl mamuller iin: 1,5 5 OPDA veya ODPA / ZMMBI (1 / 1 orannda) Dinamik yorulma altnda alan mamullerde: 12 IPPD veya 6PPD Ozon atlamasna kar: 24 77PD 24 Antiozon Vaks

h. Dolgu ve takviye edici maddeler: Karbon siyahlar, ktrlm silikalar ve fenolik reineler en uygun takviye edici zellikte maddelerdir. N 110 SAF ve N 220 SAF ile en iyi kopma mukavemeti, anma ve yrtlma mukavemeti kullanm ile salanmaktadr. lenebilme zelikleri N 550 FEF karbon siyahlarnn kullanlmasyla arttrlmaktadr. zellikle ekstruzyon ve enjeksiyon uygulamalarnda N 550 FEF karbon siyah tercih edilebilir. Fiziksel zelliklere hi tesir etmeyen veya ok az tesir eden tip dolgu maddeleri KAOLN, TALK, BART genellikle maliyet drc olarak kullanlmaktadr. Karbon siyahlarnn ve beyaz dolgularn karm ierisindeki miktarnn artmas svlar ierisindeki ime dayanmn arttrmaktadr. ktrlm silikalar ve N 990 MT karbon siyah ile nitril kauuktan sya dayankl mamuller elde edilmektedir. ktrlm kalsiyum karbonat, killer, alminyum silikat ve kalsiyum silikat gibi mineral dolgu maddeleriyle iyi kopma mukavemeti deeri ve esneme elde edilmektedir. Aleve dayankl malzemeler retimi iin ise TALK ve Alminyum Hidroksit tipi mineral dolgular kullanlmaktadr. Aada NBR iine eklenebilecek Dolgu maddelerinin kullanm oranlar verilmektedir. Takviye edici dolgu maddeleri: Yumuak karbon siyahlar: Termal karbon siyahlar: Presipite silikalar: Yumuak beyaz dolgular: i. Yumuatclar ve proses kolaylatrclar: 0 100 PHR 0 120 PHR 0 250 PHR 0 60 PHR 0 250 PHR

Yumuatclar, viskozite drme, yapkanlk arttrma ve proses zelliklerini gelitirmek amacyla kullanlr. Ayn zamanda mamuln elastikiyet, dk scaklk davranlar ve svlarda imeye kar direnlerini arttrmaktadr. NBR polar yapda olduundan kullanlan plastikletiriciler de polar yapda olmas tercih edilir. Mineral yalar ierisinde aromatik yalar NBR karmlarnda en ok kullanlandr. Aromatik yalar, kumaron, koresin reineler yapkanl arttrmakta, ekstruzyon ve kalenderleme ilemini kolaylatrmaktadr. Fenolik reineler NBR polimerine sertlik ve takviye edici zellikler kazandrmaktadr. Bu reinenin kullanlmas anma, svlarda ime dayanm ve mekanik zellikler arttrr. Yksek oranda kullanld zaman ebonite yakn sertlikler elde edilir. Kartrma scakl 120-130 C ve abuk yaplmaldr. Ar yumuatc kullanlmas fiziksel zelliklerin bozulmasna sebep olmaktadr. karmlarda genellikle 0 40 PHR aras yumuatc kullanlmas tavsiye edilir. Aadaki tabloda NBR karmnda drt ayr ester plastikletiricinin etkileri grlmektedir. Numune 1 100 10 40 5 1 1 1 1,8 25 Numune 2 100 10 40 5 1 1 1 1,8 25 Numune 3 100 10 40 5 1 1 1 1,8 25 Numune 4 100 10 40 5 1 1 1 1,8 25

NBR HAF N 330 SRF N 762 NKO OKST STEARK AST IPPD CBS KKRT DOP (Dioktilftalat) DOA (Dioktiladipat) DBP (Dibutilftalat) DOS (Dioktilsebakat) VULKANZASYON: 150C - 20' Mooney Viskozite(ML-4,100C) SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) HACM DEM (%)

54 54 12,2 610 16,1

44 52 11,5 580 17,9

50 57 10 525 13,7

46 53 9,5 520 23,5

(3 gn, 100C, 50/50 iso oktan / toluen'de yalandrma) SERTLK DEM (birim) UUCU MADDE KAYBI (%) Donma halinden sonraki yumuama noktas (C) +6 1,7 -31 +6 3,3 -34 +11 9,6 -36 +6 2,1 -30

Aada ise NBR iin kullanlabilen yumuatclarn kartrma oranlar bulunmaktadr. Ester ve eter tipleri Proses yardmclar Yapkanlk vericiler Antistatik katklar 0 40 PHR 0 10 PHR 0 20 PHR 0 15 PHR

Aadaki reetede NBR karmnda proses yardmc maddesinin ak zelliklerine etkisi grlmektedir. Numune 1 100 65 10 1,5 1,5 5 0,5 2,5 2,5 0,2 148 15,2 80 Numune 2 100 65 10 1,5 1,5 5 0,5 2,5 2,5 0,2 3 151 17,8 65

NBR FEF N 550 Vulkanol 85 TMQ MB-2 NKO OKST STEARK AST CBS TMTD KKRT AFLX-42 Ekstruzyon Hz (cm/dk) Ekstruzyon verimi (gr/dk) Viskozite ML (1+4',100C) VULKANZASYON: 160C - 15dk. SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) ELASTKYET (%) (22 saat, 70C)

70 19,1 385 29

70 13,6 445 28

j.

NBR vulkanizatlarn mekanik zellikleri: Sertlik: en dk 20 ShA ile en fazla ebonit sertliine kadar ulalabilir.

- Kopma Mukavemeti: Aktif dolgu maddeleri ile kopma mukavemeti deeri 35 MPa ya kadar ykseltilebiliri. Yksek kopma mukavemeti istenen durumlarda genellikle sertliin 70-80 ShA olmas gerekmektedir. Genel maksatl kullanm iin kpma mukavemeti 15 17 MPa olarak tespit edilir. Aada deiik dolgu maddelerinin fiziksel zelliklere etkileri grlmektedir. KOPMA MUKAVEMET (Mpa) 24 19 17,3 13,3 20,9 13,8 MODLS (Mpa) 15,5 12,1 10,7 8,4 4,2 5,3 % UZUMA 420 490 550 600 720 780

CNS HAF N 330 FEF N 550 SRF N 762 KAOLN KTRLM SLKA MT N 990

- Kalc deformasyon: Dk kalc deformasyon deerine ulamak iin dk ACN oranna sahip NBRler, orta irilikte ve aktif karbon siyahlar (FEF N 550 SRF N 762) ve etkili vulkanizasyon (dk kkrtl veya kkrt verici) sistemler seilmelidir. Peroksit kullanlmasyla da dk kalc deformasyon

deerlerine ulalabilir. Uygun plastikletiriciler ile bu sorun ortadan kaldrlabilir. Mineral yalardan kanlmaldr. - Elastikiyet zellikleri: Yksek elastikiyet deerleri elde edebilmek iin dk ACN ieren NBR tipleri, ester ve eter tipi plastikletiriciler, orta byklkte karbon siyahlar ve yksek derecelerde apraz balanma salayan vulkanizasyon sistemleri seilmelidir. - Anma ve yrtlma dayanm: Takviye edici dolgu maddeleri kullanlmadan NBR kauuklar nispeten iyi anma deerleri verirler. Aktif dolgu maddeleri ile yksek anma deerleri verilmektedir. Uygun reetelerle NRden %30, SBRden %15 daha iyi anma deeri elde edilir. En iyi anma deeri NBR / PVC karmlardr. - Is ve Oksidasyon dayanm: NBRden retilmi mamullerin sya dayankllklar tabii kauuktan retilenlerden ok daha iyi olmaktadr. uygun artlarda hazrlanm NBR reetesi 90C 100C servis artlarnda hizmet verebilmektedir. Optimum ekilde koruyucularla takviye edilmi bir NBR reetesi 120Cde 10 11 hafta servis artlar fonksiyonlarn yerine getirebilmektedir. - D hava artlarna ve ozona dayankllk: Hava artlarna dayankllk NR ve SBR gibi zellikler gsterir. Bu nedenle antioksidantlar ve ozona karo koruyucular ile takviye edilmelidir. Aada deiik koruyucular ile ozona kar direnleri gsterilmektedir. Numune 1 10 60 8 5 2 3 3 0,5 Numune 2 10 60 8 5 2 3 3 0,5 2,0 Numune 3 10 60 8 5 2 3 3 0,5 2,0 Numune 4 10 60 8 5 2 3 3 0,5 2,0 Numune 4 10 60 8 5 2 3 3 0,5 2,0 2,0

KRYNAC 34-80 SRF N 762 D.O.P. NKO OKST STEARK AST CBS TMTD KKRT IPPD 6PPD 77PD Microwaks 153

72 saat test sresi ve %20 uzama altnda Ozon Konsantrasyonu 15 pphm 25 pphm

4 3

4 4

5 4

7 6

10 8

Rating /atlama Oluumu) " 0 " (en kt) ---- 10 (atlak yok) - ime zellikleri ve kimyasal dayanm: NBR ile retilen rnler, kauuun polaritesinden dolay, polar olmayan veya az polar olan svlar iinde erime eilimi gsterirler. Genel kural olarak, NBR elastomeri ile test svsnn eriyebilirlik parametreleri arasndaki fark 1,5dan fazla ise elastomer bu svda %25den daha az iecektir denir. NBR^den retilmi mamuller kauuun yksek polaritesinden dolay, polar olmayan ya da az polar svlarda (yakt, mineral yalar, bitkisel yalar, hayvansal yalar) mkemmel dayankllk gsterirler. ACN oran arttka imeye dayanm artmaktadr. GRAFK Numune 1 100

NBR (ACN 31-64)

SRF N-762 NKO OKST ANTOKSDANT Wingstay 100 Paraplex G-25 TP-95 TMTD MBS KKRT TOPLAM

60 5 0,5 2 7 5 2 2 0,4 183,9

Paraplex G-25 : D- (butoxy-etoxy-ethyl) adipate TP-95 : Yaa ve sya dayankl plastikletirici MOONEY VSKOZTE (ML1+4,100C) T90: 193 C / 2,6 ' Sp.Gr. YOUNLUK (gr/cm) SERTLK (Shore A) %300 MODLS (MPa) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) KALICI DEFORMASYON (%) ( 70 saat / 100 C ) ( 70 saat / 121 C )

45 - 55

1,198 64 11,1 16,9 430

12,1 22,9 Scak Hava 70 saat 121 71 19,1 345 ASTM 3 ya 70 saat 121 65 18,2 390 5

Yalandrma ekli Yalandrma Sresi (saat) Yalandrma Scakl (C) SERTLK (Shore A) KOPMA MUKAVEMET (MPa) KOPMA ANINDA UZAMA (%) Hacim Deiimi (%) k. NBR Elastomer zellikleri:

Distile Su 70 saat 100 65 17,3 425 2,3

Fuel B 70 saat 23 54 8 250 28

SP. GR. YOUNLUK (GR/CM) KOPMA MUKAVEMET (MPA) SERTLK (SHA) ELASTKYET YIRTILMA DAYANIMI AINMA DAYANIMI KALICI DEFORMASYON ATMOSFERK YALANMA OKSDASYON DAYANIMI ISI DAYANIMI DK SICAKLIKLARDA ELASTKYET GERGENLK DAYANIMI ALEVE DAYANIM NEME DAYANIM SULU AST DAYANIMI KONSANTRE AST DAYANIMI HDROKARBONLARA DAYANM OKSJENE SIVILARA DAYANIM YA VE YAKITLARA DAYANIM

1,00 > 24 20 100 ORTA Y ORTA Y Y Y ORTA Y ORTA Y Y ORTA OK Y ZAYIF OK Y Y ORTA ZAYIF ZAYIF MKEMMEL

BTKSEL VE HAYVANSAL YALARA DAYANIM DELEKTRK ZELLKLER l. NBR Karmlarn proses ve Vulkanizasyon zellikleri: Kartrma: i. Valsle kartrma: 0 dak. 3 dak. 7 dak. 12 dak. 15 dak. 16 dak. 19 dak. ii. Kapal kartrma: 1. Kademe: (Sular ak ve souk, rotor hz 20 40 rpm) 0 dak. 2 dak. 4 dak. 5 dak. 2. Kademe: 0 dak. 1 dak. 1,5 dak. 2 dak.

MKEMMEL ZAYIF

NBR Kkrt, stearik asit, inko oksit ve karbon siyah Karbon siyah DOP ve Karbon siyah Hzlandrc ilavesi Sprme ve kartrma Plaka haline getirme

NBR, kkrt, inko oksit, stearik asit, Karbon siyah Yumuatc ve karbon siyah Sprme Bolatma

NBR Master Bach hamuru Hzlandrc ilavesi Sprme Boaltma

- Ekstruzyon: bu zelliklerinin Bu zeliklerinin arttrlmas orta irilikte FEF N-550 karbon siyahnn kullanlmas ile mmkndr. Renkli mamullerin retiminde silika, kaolin, kalsit tipi dolgu maddeleri arasndan biri kullanm dengesi salanabilir. Proses yardmc maddeleri ak zelliklerinin gelitirilmesini ve dzgn yzeyler olumasn salamaktadr. Ekstruzyon srasnda kovan scakl 40 65 C kafa scakl 60 70 C aras olmas gerekir. NBR /PVC karmlar termoplastik zellikleri bakmndan mkemmel ekstruzyon salamaktadr. Bununla birlikte daha fazla stlmal ve kafa scaklnn daha yksek olmas gerekir. Magnezyum oksit ve kalsiyum oksit gibi kimyasallar ile ekstruzyon srasnda oluabilecek porozite problemlerini ortadan kaldrlabilir. m. Baz NBR tipleri, zellikleri ve retici firmalar: ACN Oran Sp.Gr. Mooney Viskozite Younluk

CNS

FRMA

ok Yksek Akrilonitril ierenler (>45 %ACN ) Chemigum N 206 45 50-70 1,00 Krynac 50-75 48 75 1,00 Nipol VT 4580 45 80 1,00 Yksek Akrilonitril ierenler (38 - 44 %ACN ) Europrene N 3980 39 80 1,00 Nipol 1031 21 62 1,00 Nitrilflex N-300 39 50 1,00 Chemigum N 300 39 50-63 1,00 NY syn 40 6P 40 70 1,00 Krynac 41-80 39 80 1,00

Goodyear Bayer Nippon Zeon

ENI Nippon Zeon Nitrilflex Goodyear DSM Bayer

Orta Akrilonitril ierenler (30 - 37 %ACN ) Breon N 36 C 60 36 60 Nitrilflex N-608 33 77 NY syn 30 - 8 30 80 Krynac 34-35 33 30 Europrene N 33-45 33 45 Chemigum N 608 33 76 Nipol DN-201 33 78

0,98 0,98 0,97 0,98 0,98 0,98 0,98

Nippon Zeon Nitrilflex DSM Bayer ENI Goodyear Nippon Zeon

n. Standart Test Formlasyonu (ISO 4658 / ASTM D 3187 ) NBR inko Oksit Stearik Asit Kkrt HAF N-330 TBBS 100 5 1 1,5 40 0,7

Vulkanizasyon 150 C / 20, 30, 40, 60 dak.

o. NBR Kullanm Alanlar: Contalar : O-ringler, gaz szdrmazlk contalar, membranlar, krkler, Hortumlar : Yakt hortumlar, hidrolik hortumu, yangn hortumu, st hortumlar, havalandrma hortumlar. Silindir Kaplama : Matbaa, tekstil sanayinde sert ve yumuak silindir kaplamalar. Otomotiv : Benzin, yakt contalar ve hortumlar, fren paralar Konveyr kaylar : Yaa dayankl ve gda endstrisinde Kaplamalar : Kazan, boru ve pompalar Koruyucu giyim eyalar, lastik kae, mhr, tel kablo izolasyonu, kap pencere ve contalar, gda ile temas eden para uygulamalar.