Wat kost (jouw bouwproject)? l What’s New?! l Hellup, crisis! l 8X de Bouwhelm l De Zitzak l Passiefhuis l Dolf & Aike l Janssen en Co l Winnen!

KEET! nummer 1- 2013

Ssstof!!! Een gevaarlijke bende!

http://www.komindebouw.nl

3

InleidingEn boenen maar!

De cover van deze KEET! laat niets te raden over. We hebben het dit keer over stof. Hoe toepasselijk, want is het niet zo dat alle oma’s vroeger rond dit tijdstip van het jaar met een stofdoek door het huis raasden? De grote voorjaarsschoonmaak, weet je nog? Dus wij dachten: laten we die traditie eens in ere herstellen. Oké, we vragen je niet om het huis flink onderhanden te nemen. Alhoewel…je scoort er vast punten mee bij het thuisfront! Nee, wij heb-ben het over de bouwplaats. Werken in stof is na-melijk levensgevaarlijk. Zelfs jaren later kun je er ontzettend ziek van worden. Tja, en dan is het wel te laat. In KEET! lees je hoe je dit voorkomt. Maar nog veel meer! Dolf & Aike zijn weer van de partij. En Branwen. En je kunt 200 euro shoppen bij de MediaMarkt winnen!

De redactie

Branwen

8X de BouwhelmJe draagt ‘m, maar wist jij dat de bouwhelm al eeuwen bestaat? KEET! onthult nog 7 weetjes!

The making of...Een Passiefhuis. Een wattus??? Een huis dat zo energievriendelijk gebouwd is, dat de energienota een lachtertje wordt!

What’s NewDolf & AikeColumnJanssen en Co & Prijsvraag

Wat kost???Het prijskaartje van de meest bijzondere bouwprojecten van ons land!

Een stoffige bendeVaak sta je er niet bij stil. Dat je van stof hééél ziek kunt worden. KEET! opent je ogen (en longen)!

De Zitzak

PrikbordDe aller leukste weetjes die je niet wilt missen.

Timmerman Sander Knook bouwt ooit z’n eigen huis. Maar eerst helpt‘ie z’n vader!

10

14

3

20

16

12

19

8

’t Is crisis!!!Er zijn bazen die de crisis letterlijk misbruiken. Maar: pik niet alles!!!

7

4

22

23

15

44

Als je in de bouw werkt, ontkom je er niet aan. Inderdaad: stof. Bijvoorbeeld als je boort of freest in steenachtig materiaal, als je zaagt in blokken of als je hout machinaal bewerkt, dan is de kans op stofhappen groot. En ja, jij wist natuurlijk al dat dit behoorlijk gevaarlijk kan zijn….voor je gezondheid dan!

Stof is een verzamelnaam voor alle soorten deeltjes die gemak-kelijk in een luchtstroom worden meegevoerd. Op elke bouw-plaats is stof aanwezig en bij iedere bouwactiviteit komt wel stof vrij. Grofweg bestaan er twee soorten stof: hinderlijke stof en schadelijke stof. De eerste soort is vooral lastig. Denk aan gipsstof, kalkstof of krijtstof. Het kan wel je ogen, huid of lucht-wegen irriteren, maar echt gevaarlijk voor je gezondheid…nee, dat is deze stof (gelukkig) niet. Maar voor de tweede moet je oppassen!

DoodgaanWanneer is stof schadelijk? Dat is wanneer er schadelijke of gif-tige bestanddelen in zitten. Voorbeelden zijn houtstof, kwarts-stof, maar ook glas- en steenwol. Van deze stof kunnen je huid en ogen gaan irriteren of ontsteken. Ook kan er eczeem door ontstaan. Maar deze gevolgen zijn nog niets, vergeleken met wat er óók kan gebeuren: je kunt er doodziek van worden en er zelfs aan doodgaan. Dat klinkt hard, maar het is wel de werkelijkheid. Dus onderschat de gevaren niet!

Van kwartshoudend stof kun je stoflongen krijgen. Dit is een ern-stige longaandoening, die ook wel ‘longfibrose’ wordt genoemd. Daarnaast kan blootstelling aan stof kanker veroorzaken. Longkanker is vaak een gevolg van werken met kwartshoudende materialen. Neuskanker kan een gevolg zijn van werken met hout. Niet ieder hout is van nature gevaarlijk, maar in ieder geval wel het hout van een berk, esdoorn, (haag)beuk, populier, iroko en mahonie. Daarnaast kan hout kankerverwekkende toevoegin-gen bevatten. Denk maar aan bepaalde lijmen en houtverduurza-mingsmiddelen. Kortom, met hout is het gewoon ook oppassen geblazen!

Stoffige bende!! !

4

De helftEn dan heb je nog asbest. Daarvan weet iedereen wel dat je er goed ziek van kunt worden en er zelfs aan kunt doodgaan. En als je niet alleen werkt met asbest, maar daarbij ook nog rookt…dan is de kans op longkanker nog vele malen groter!Ongeveer de helft van het bouwplaatspersoneel in Nederland heeft last van stof. Klachten komen het vaakst voor onder be-tonreparateurs, kitters/purders, natuursteenbewerkers, schil-ders, slopers, stukadoors en tegelzetters. Maar ook machinaal houtbewerkers, modellen makers (mallenbouwer prefab beton), timmermannen (in de nieuwbouw), timmerman-metselaars en onderhoudstimmermannen (en –vrouwen natuurlijk) behoren tot de risicogroep. Net zoals de mensen in hun directe omgeving, die aan de stof worden blootgesteld.

Fout!Vaak worden de gevaren niet serieus genomen. Fout! Het is inder-daad zo dat je er vaak niet meteen ziek van wordt. Maar stofdeel-tjes die eenmaal bij je zijn binnengekomen, kunnen maar moeilijk door de longen worden verwerkt. Soms blijft het stof zelfs in de longen achter. Het hoopt zich op, om zich vervolgens jaren later van de slechtste kant te laten zien. Oftewel: vaak worden mensen pas jaren later ziek. En tja, dan is het wel te laat om er nog iets aan te doen!

Wat kun je nu doen? Gelukkig heel veel. Het beste is om te voor-komen dat je wordt blootgesteld aan stof. Dus werk liever met minder schadelijke materialen. Als het technisch kan, moet jouw baas kiezen voor alternatieve, minder schadelijke materialen. Niet altijd is vervanging mogelijk. In dat geval moet blootstelling aan de bron worden voorkomen of worden teruggebracht tot een zo laag mogelijk niveau. Met stof afzuigen of door natmaken van het stof kan blootstelling worden voorkomen.

Stoffige bende!! !

5

Inademen kan kankerverwekkend zijn

TipsVindt de blootstelling niet via de lucht plaats? Of kan er niet goed geventileerd of afgezogen worden? Dan komen de persoonlijke beschermingsmiddelen om te hoek kijken. Maar jij kunt ook zelf het een en ander doen. Enkele tips:• Kies voor een gezonde werkmethode; bijvoorbeeld knippen in plaats van zagen.• Gebruik gereedschap met stofafzuiging.• Zorg voor voldoende ventilatie; zet bijvoorbeeld ramen en deuren open.• Maak de werkplek regelmatig en goed schoon. Veeg het stof niet op, maar gebruik een stofzuiger.• Voeg, indien mogelijk, water toe tijdens de bewerking.• Probeer de tijdsduur van het werken in stof te beperken, door bijvoorbeeld het werk af te wisselen met andere werkzaamheden.• Blijf uit de buurt van anderen die stof veroorzaken.

Wetten en regelsDe wet helpt je trouwens. De kern van de wet is dat alle kan-kerverwekkende stoffen vervangen moeten worden door minder schadelijke alternatieven. In het Arbobesluit vind je hierover heel wat informatie en bepalingen. In de Arbeidsomstandigheden- regeling is bepaald met hoeveel stof je mag werken. En dat is erg weinig! De wettelijke grenswaarde voor kwartsstof ligt op 0,075 mg/m3 bij een achturige werkdag en voor houtstof op 2 mg/m3 bij zo’n zelfde werkdag. Ook in de cao is het een en ander geregeld. Nieuwsgierig? Zoek dan eens naar artikel 70. Het moraal van dit verhaal mag duidelijk zijn. Stof een stoffige bende? Ja, dubbel en dwars. Het ademt niet alleen vervelend, het kan zelfs je leven verpesten. Heb jij dat ervoor over?!

Wist je dat… op jouw werk ‘gevarenzones’ aangeduid moeten worden? Om aan te geven dat op die plekken met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt (en dat kan ook gewoon houtstof zijn!).… je helemaal niet met zandsteen mag werken? Behalve als dit noodzakelijk is voor het behoud van een monument.… jij het recht hebt op een stofvrije ruimte, waar je zonder gevaar voor blootstelling kunt eten en drinken? Je hebt ook recht op de juiste werkkleding en op een goede was- en/of douchegelegenheid. Dit heet ook wel: hygiënische beschermingsmiddelen.

Voorkomen is beter dan…

6

Stoffige bende!! !

ErasmusbrugOpgeleverd in: 1996Waar: RotterdamBijnaam: De Zwaan Lengte: 802 meterHoogste punt: 139 meterGewicht: 6.800 tonMateriaal: Staal

Westerscheldetunnel

Opgeleverd in: 2003Waar: in Zeeland, onder de WesterscheldeLengte: 6,6 kilometerBouwperiode: 6 jaar Aantal bouwvakkers: 280 (zij werkten in de tunnelboormachine, in ploegen)

165.600.000 gulden

(75.146.000 euro)

Amsterdam ArenA

Opgeleverd in: 1996Waar: AmsterdamBijnaam: De ArenaBouwperiode: 3 jaar

Kubuswoning

Wat: 38 Kubuswoningen en onder andere bedrijfsruimtesOpgeleverd in: 1984Bijnaam: Paal- of boomwoning. Elk huis stelt een boom voor.Methode: Houtskeletbouw

96.000.000 euro

20.000.000 euro

750.000.000 euro

Wist jij dat…

…Nederlands’ duurste bouwproject ooit de Nieuwe Hollandse Waterli-nie is? Dit is een oud verdedigingsstelsel bij Utrecht. De kosten van toen zijn te vergelijken met de kosten van de HSL vandaag de dag (dat was toen natuurlijk een enorm bedrag!).

…het duurste kantoorgebouw ter wereld vast en zeker het nieuwe One World Trade Center in New York wordt (op de plek van de Twin Towers)? Waarschijnlijk zo’n 2,8 miljard euro. Dat is honderden miljoenen euro’s meer dan oorspronkelijk geraamd!

…een simpele aanbouw al gauw 30.000 tot 50.000 euro kost?

Aan alles hangt een prijskaartje. Maar heb jij enig idee hoeveel jouw werk eigenlijk kost? En welk prijskaartje hing er aan Nederlands’ mooiste bouwwerken? KEET! zocht het uit…

KASSA!!

7

Je kunt niet altijd alles weten. Ook op je werk zit je vast wel eens met een vraag, over bijvoorbeeld je contract, je loon of misschien wel de arbeidsomstandigheden. Dan is het goed om te weten dat je met die vraag altijd terecht kunt bij CNV Vakmensen. Aan de infolijn geven deskundige medewerkers je graag het antwoord. Mailen kan ook: info@cnvvakmensen.nl. In KEET! de onderwerpen waarover de meeste vragen worden gesteld. Dit keer over de crisis…. Want jammer genoeg hebben we er wél mee te maken!

8

Ik ben BBL’er, maar kom niet aan een werkplek. Nu wil mijn opleiding dat ik in de BOL verder ga. Wat betekent dat?“Als BBL’er ben je eigenlijk gewoon aan het werk. Je krijgt dus loon. Wie voor BOL kiest, gaat meer dagen naar school. Je loopt alleen nog stage. Dit betekent dat je geen loon meer ontvangt, maar een stagevergoeding. Dat is een stuk minder! Let op: niemand kan jou verplichten om van opleiding te ver-anderen. Gebeurt dat wel? Neem dan contact met ons op!”

Mijn baas zegt dat het niet goed gaat met het bedrijf. Daarom moeten we onze reisuren zelf gaan betalen en vakantieda-gen inleveren. Kan dat zomaar?“Nee! Ook al is het crisis en hebben veel bedrijven het zwaar, jouw arbeidsvoorwaarden mogen niet zomaar door jouw werk-gever veranderd worden. Dat noemen we ‘eenzijdig verande-ren’. Jouw reisuren en vakantiedagen zijn samen met veel andere zaken (zoals je loon) vastgelegd in de cao. Bij een cao maken vakbond en werkgever samen afspraken over arbeids-voorwaarden. Jouw werkgever moet zich aan deze afspraken houden, want afspraak is gewoon afspraak.”

Vroeger kregen we regelmatig nieuwe veiligheidsschoenen. Nu niet meer. Mijn baas zegt: “Omdat het crisis is.” Wat kan ik daartegen doen?“Veiligheid staat ook in crisistijd voorop. Jij hebt recht op vei-lige werkomstandigheden en goede persoonlijke bescher-mingsmiddelen (pbm’s), zoals veiligheidsschoenen. Dit mag je gerust tegen je werkgever zeggen. Vind je dat lastig, vraag het dan ons om het voor je te doen!”

9

Pik niet alles!Ik hoor steeds vaker: “De bouw heeft geen toekomst.” Onzin, denk ik dan. Ik heb best ideeën over hoe het beter of anders kan. Waar kan ik die kwijt?“Bij ons! Jouw vakbondsbestuurder hoort graag wat jij belang-rijk vindt voor de toekomst van de bouw. Je kunt jouw ideeën mailen of een berichtje sturen met de vraag of de bond contact met je opneemt. Het adres: g.lokhorst@cnvvakmensen.nl.”

Kom (ook) in de bouw!Op zoek naar werk? Misschien vind je jouw nieuwe baan op www.komindebouw.nl. Kijk op pagina 2 voor meer info!

Meer weten? www.cnvvakmensen.nl

030 - 7511007

(op werkdagen van 8.00 tot 18.00 uur)

Murat Baysal en Sanneke Lawerman zijn CNV adviseurs. Zij geven mensen telefonisch antwoord op brandende vragen over werk en werkomstandigheden.

8

10

Vind ik leuk!

Bouwvakkerdecolleté. Zo heet een

lollige Facebookpagina. ‘Behoed het

bouwvakkerdecolleté voor het uit-

sterven!’ De Cock Late Night eist

zelfs een erkenning als UNESCO

Werelderfgoed.

Zit jij op Facebook? Dan is deze

pagina zeker de moeite van het

‘liken’ waard!

Politici op stage in de bouw!Misschien komt het uiteindelijk allemaal nog goed met de bouw….(we blijven optimistisch!). Vijf Tweede Kamerleden gaan de komende maanden stage lopen bij een bouwbedrijf. Daarmee geven zij gehoor aan een uitnodiging in het kader van de campagne ‘De Bouw maakt het’. De politici krijgen zo de kans om de situatie in de sector zelf te ervaren en hun kennis over de bouwsector te vergroten. Maar belangrij-

Handige montagebroekVan de ASSENT Montagebroek Canvas 3120 kun je gerust stellen dat deze niet mag ontbreken in je kledingkast. Want de broek is van alle gemakken voorzien! Kniezakken met een opening voor kniekussens. De onderpijpen kun je afritsen. En overal, écht óveral vind je zakken. Zoals dubbele zakken voor, grote bovenbeenzakken, gereedschapzak-ken (afritsbaar!) en zelfs een hamerlus en telefoonzak. Oja, ook nog een duimstokzak (voor wie deze niet wil missen). Voor de modege-voeligen onder ons: de broek is er in antraciet/zwart, khaki/zwart en zwart. Vanaf maat 44.

Kijk maar ‘ns op www.rehamij.nl

ker: de Kamerleden horen ‘live’ van bouwvakkers zelf wat de huidige omstandigheden in de bouw voor hen betekenen. Vast en zeker, dat de Kamerleden met nieuwe inzichten weer naar het Haagse terugkeren. De Kamerleden waar het hier om gaat, zijn trouwens Johan Houwers (VVD), Ton Elias (VVD), Albert de Vries (PvdA), Carla Dik-Faber (ChristenUnie) en Roelof Bisschop (SGP). Zij kiezen zelf hun stagebedrijf uit.

Wist je dat...

9

972111

Over Tom Jones

Wist jij dat Tom Jones jarenlang als bouwvakker heeft gewerkt en ’s avonds schnabbelde als zanger? Tom Jones kennen we onder andere van de hit ‘Sex bomb’. Maar voor-dat hij deze en nog veel meer hits scoorde, probeerde hij het gewoon als muziek-beun in de avonduurtjes. Tom Jones is trouwens zijn arties-tennaam. Hij heeft er nog veel meer gehad: Tiger Tom en bijvoorbeeld Tommy Scott.

EXTRA GRIPHandschoenen waarmee je extra veel grip hebt. Die wil je toch

ook?! De nieuwe SW23 van SafeWorker is zo’n handschoen. Dank-

zij de APG knokkelcoating heb je niet alleen meer grip en een goe-

de gevoeligheid bij de vingers, maar ook bescherming tot over de

knokkels. Ook prettig: de hand-

schoen bevat geen materialen

waarvoor je allergisch kunt zijn.

Voor het wisselende weer!Nu het zonnetje nog niet volop schijnt en het ’s ochtends nog best fris is, biedt de (stukadoors)sweater 3195 van AS-SENT uitkomst. De sweater is van 60% polyester en 40% katoen. Dat draagt ideaal! Want transpireer je? De sweater slurpt het zweet gewoon op. De sweater heeft een borstzak en is er vanaf maat M (tot 2XL). Kleur: wit/grijs. Helaas, meer kleuren zijn er niet!

Ben jij actief op Twitter en Facebook? Maak dan eens reclame

voor je bedrijf! Je werkgever (en dus jij, want jij moet natuurlijk

wel werk houden) kan het maar wat goed gebruiken in deze

barre tijden. Extra voordeel: jouw werkgever kan het vast en

zeker waarderen dat jij met hem

meedenkt, wie weet wat jou dat

weer oplevert…

GOUDEN TIP! ga in de reclame

Wist je dat?

Wat is er zo leuk aan de bouw?“Het echte timmeren vind ik leuk. Met hout werken. Al zitten er natuurlijk ook weleens minder leuke klussen tussen. Nee, het weer vind ik nooit zo’n probleem. Op kou kun je je kleden. Oké, regen is niet fijn. Maar ach, dat hoort erbij.”Hoe kunnen we jongeren enthousiast maken voor de bouw?“Da’s een goeie! Ik vind eigenlijk dat iedereen z’n eigen vak moet kiezen.”Verdien je genoeg in de bouw?“Ja, dat zeker. De opleiding die ik nu doe, is goed verdienen.”Vind jij dat de bouw een imagoprobleem heeft?“Dat ligt eraan…iedereen kijkt er anders naar. Maar ik vind zelf van niet. Het is een mooi beroep.”Wat is voor jou een vakman?“Iemand die zijn werk beheerst, die weet waarover hij praat, die het kan.”Wordt jij net zo’n vakman als je vader?“Dat hoop ik wel!”Fluiten jullie weleens naar de dames?“Daar doe ik niet aan mee. En…eerlijk gezegd heb ik het ook nog nooit echt meegemaakt.”Is het gevaarlijk in de bouw?“Je moet het terrein kennen, dan is er niets aan de hand. Als ik voor het eerst op een nieuwe bouwplaats kom, is het altijd even goed op-letten. Maar verder is het niet echt gevaarlijk. Zolang je maar je vei-ligheidskleding enzo draagt.”Ook een helm?“Dat ligt eraan, wel als ik met een kraan werk.”Heb je weleens last van stof?“Tuurlijk. Als er stof in de lucht is, heb je daar last van. Maar als je een stofkapje opdoet of je erop kleedt, valt het mee.”Denk je na over je gezondheid, bijvoorbeeld als er bij je werk veel stof vrijkomt?“Ja, daar let ik wel op. Het stofmasker vergeet ik niet snel.”Werken meer familieleden van jou in de bouw?“Nee, alleen mijn vader.”Heb je respect voor je ouders?“Ja, ze zijn een voorbeeld voor mij. Het beste wat ik van ze geleerd heb? Oei, da’s een lastige vraag. Maar…het goed gemanierd zijn, de normen en waarden.”Zijn zij het altijd eens met jouw keuzes?“Meestal wel.”

Wie: Sander KnookLeeftijd: 18 jaarWoonplaats: DremptHobby: Sportschool, vroeger quad crossDroom: Een eigen huis bouwen

Timmerman Sander Knook

weet één ding zeker: doorleren, zo lang het kan. Want

hij wil net zo goed in zijn vak worden als zijn vader.

“Over een paar maanden gaan we verhuizen. Dan gaan

mijn vader en ik ons nieuwe huis helemaal verbouwen.”

Altijd al in de bouw willen werken?“Ja. Mijn vader heeft een eigen bouwbedrijf. Vroeger ging ik regel-matig met hem mee. Zo is het een beetje ontstaan.”Hoe zie jij jouw carrière voor je?“Ik wil doorleren, nog een paar niveaus hoger komen. Ik ben nu tweedejaars niveau 2. Als ik alles doe wat ik nu in mijn hoofd heb, dus tot aan niveau 4, dan ben ik nog wel vier tot vijf jaar bezig. Daarna begin ik misschien met eerst een jaar op kantoor, maar uiteindelijk werk ik het liefst met mijn handen. Ja, misschien wel bij mijn vader in het bedrijf.”Zou je meer dagen naar school willen?“Nee! Eén dag is genoeg.” Sluit de school aan op de praktijk?“De techniek leer je pas echt door het te doen, je leert het niet uit een boekje.”

12

Op de zitzak.....

19

,

17

Waar wordt jij gelukkig van?“Leuke dingen doen. Of als ik met dingen voor de toekomst bezig ben.”Ben je gek op merken?“Ik heb wel een iPhone. En als ik genoeg geld zou hebben, zou ik een leuke auto kopen. Een Bugatti!”Last van jaloezie?“Nee. Nu ja….misschien op mensen met een Bugatti, haha! Nee hoor, zij hebben het gewoon goed voor elkaar, denk ik dan.”

Wanneer ga je trouwens je eigen huisje bouwen?“Toevallig gaan we binnenkort verhui-zen. Mijn vader en ik gaan het hele huis opknappen, in de avonden en weeken-den. Mijn vader neemt er zelfs een tijdje vrij voor. Er zit ook een schuurtje naast, dat ik mag gaan gebruiken. Ja, bouwen is wel mijn passie.”

Met dank aan:Bouwbedrijf Ubbink, www.bouwbedrijfubbink.nl

’ik wil

wel een

Bugatti’

Op de zitzak.....

7

Branwen

COLUMN STOFtot nadenken

Vroeger, toen de mannen nog van staal en de schepen nog van hout waren (tegenwoordig is het in de regel andersom) deden we niet zo moeilijk over een beetje stof meer of minder.

Asbest, geliefd vanwege z’n duurzaamheid en lage prijs, werd op grote schaal gebruikt. De binnenschil-der spetterde bij iedere klus nog driftig met de peut, de timmerman tim-merde, zaagde en freesde zonder enige bescherming een half tropisch regen-woud per week aan bon-ken. Om kinderlongetjes alvast een beetje klaar te stomen voor een eventu-

ele carrière in de bouw of het schilderswezen, vond men het verjaardagsfeestje uit: een hele woonkamer vol paffende va-ders, moeders, ooms, tantes en buren, iets leukers kon je je als feestvarkentje toch niet wensen? Niemand die de kinder-bescherming op je dak stuurde, niemand die er moeilijk over deed. ‘Gevaarlijke stoffen’ en ‘het milieu’ moesten immers nog worden uitgevonden.

Inmiddels zijn we, naast een aantal jaren ouder, wel wijzer ge-worden. De prijs voor het ooit zo geroemde asbest bleek een stuk hoger dan verwacht, zij het (helaas) niet op het gebied van geld. De binnenschilder van toen zit nu met schildersziekte thuis. Onze huidige timmermannen gaan net zo driftig als hun vroegere collega’s de oerbossen te lijf, maar dan wel vanachter hun P2-filter. De kinderen van weleer stoppen nu massaal met roken, omdat ze hun kroost én zichzelf niet langer willen bloot-stellen aan sigarettenrook. Ik ben, sinds het begin van deze week, één van hen. Míjn longen moeten immers nog langer mee dan vandaag. Die van jou toch ook?

14

…al in de Middeleeuwen is uitgevonden? Je zou het niet verwachten, maar de helmen van ridders zijn de aller-eerste valhelmen ter wereld!

…niet beplakt mag worden met stickers? Want de lijm is niet goed voor de kunststof waarvan de helm is ge-maakt. Het gevolg als je toch stickers plakt: je helm is ineens een stuk korter ‘houdbaar’.

…na gebruik goed opgeborgen moet worden? Liefst op een droge, koele, donkere plek. Maar absoluut niet op de hoedenplank van je auto. De zon (UV) is namelijk niet goed voor je helm. De zon zorgt voor veroudering van de kunststof. En: als je de helm op de hoedenplank legt en je moet plotseling remmen, dan...kun je je vast wel voorstellen wat er gebeurt!

…zo’n drie tot vijf jaar meegaat? Hoe lang jouw helm precies ‘houdbaar’ is, hangt af van het soort materiaal. Bij een helm moet altijd een gebruiksaanwijzing zitten. Daarin staat hoe lang je de helm kunt dragen. Op de helm moet de datum van productie staan. Zo kun je uitrekenen wanneer jouw helm aan vervanging toe is.

…verplicht is bij álle werkzaamheden en activiteiten waarbij hoofdletsel kan ontstaan? Het dragen van een valhelm is niet gebonden aan bepaalde beroepen, maar hangt af van de risico’s op de werkplek.

…niet altijd nodig is? Soms mag je ook een stootpet dragen. Die zien er soms uit als een hippe baseballpet, maar bieden toch enige bescherming.

Je PBM’s. Als het goed is, weet jij daar alles van. Want als bouwvakker kun je niet zonder. Maar wist jij dat de valhelm (of gewoon bouwhelm)…

...ook in het roze verkrijgbaar is? Kijk maar eens op www.womenworks.nl.

…vooral goed moet passen? Er bestaan verschillende soorten valhelmen. Zoals de helm met gootje (voor het werken met chemicaliën), met verlengde achterkant (voor als je veel moet bukken en er dingen op je hoofd kunnen vallen), de helm met verkorte klep (voor als je veel omhoog moet kijken; je krijgt beter zicht) en zelfs een helm waaraan gehoorkappen (otoplastieken) beves-tigd kunnen worden (dus twee vliegen in één klap).

8X DE BOUW- HELM

15

16

Er wordt wel gezegd: “Passiefbouwen is het bouwen van de toekomst.” Maar wat maakt zo’n Passiefhuis nu zo anders en beter dan wat we doorgaans bouwen? KEET! zocht het uit.

Een PassiefhuisThe making of:

-85%

-75%huishoudstroom

ventilatie

warm tapwater

verwarming

woning-bestand Nieuw-

bouw laag-energie-huis

Passiefhuis

300

250

200

150

100

50

0

De clou van een Passiefhuis is dat er zoveel mogelijk wordt bespaard op het ouderwetse energieverbruik. Dus energie uit fossiele brand-stoffen, zoals aardgas. Een supergoede isolatie en optimaal gebruik van zonlicht (voor verwarming en verlichting) zorgen ervoor dat de vraag naar energie een stuk minder wordt. Het is dus niet zo dat een Passiefhuis zelf alle energie moet opwekken. Het gaat erom dat de vraag naar energie zoveel mogelijk wordt teruggedrongen.

De zon!Toch is het wel zo dat de energiebehoefte in een Passiefhuis voor een groot deel wordt opgevangen met (gratis) zonne-energie en met interne warmtebronnen, zoals – je gelooft het vast niet – de bewo-ners van het huis en de warmte die door huishoudelijke apparaten wordt uitgestoten. Hierdoor kan het huis in de winter bijna vanzelf warm en in de zomer koel blijven.Hoe je dat voor elkaar krijgt? Een Passiefhuis bouw je inderdaad niet zomaar. Er worden hoge eisen gesteld aan het ontwerp. Denk maar aan veel ramen aan de zuidzijde van de woning en nauwelijks (tot liever geen) ramen aan de noordkant. Sowieso is een tuin op het zuiden een must!

Kitten en purrenEn dan het bouwen zelf. Bouwvakkers moeten er alles aan doen om zogenaamde koudebruggen of tochtende kieren te voorkomen. Er moet dus eigenlijk voor een kierdichte schil worden gezorgd. Dat betekent onder meer extra veel aandacht voor de aansluiting tussen het dak en de muur en de aansluitingen van raam- en deurkozijnen op muren. Goed kitten en purren is ook belangrijk! Daarnaast vraagt het aanbrengen van de speciale isolatie om vakmanschap. Om te voorkomen dat er doorgaande kieren optreden, is het altijd noodza-kelijk om de isolatieplaten in de verschillende lagen zowel verticaal als horizontaal te laten verspringen.

EisenZoals gezegd, is supergoede isolatie absoluut noodzakelijk. Want een Passiefhuis moet voldoen aan strenge eisen. Voor het verwar-men van het huis tot 20 graden Celcius mag niet meer ‘ouderwetse’ energie worden verbruikt dan 15 kWh/m2 per jaar. Dit is ongeveer gelijk aan een jaarlijks gasverbruik van 1,5m3 gas/m2 vloeropper-vlak. Duizelen deze cijfers een beetje? Oké, deze cijfers betekenen in feite dat een haarföhn een Passiefhuis van 100m2 moet kunnen ver-warmen. Met andere woorden: voor wie in een Passiefhuis woont, is de energienota een lachertje!

Wist je dat… een Passiefhuis 4 keer minder energie verbruikt dan een nieuwbouwwoning uit 2011? … en dat dit een vermindering van de CO2-uitstoot van 54% betekent? … bewoners van een Passiefhuis gemiddeld €1,-/m2 per jaar betalen voor ruimteverwarming?… er een speciaal rekenprogramma bestaat om vooraf de voordelen (besparingen) te berekenen? Dit programma heet PHPP.… er ook ROC’s zijn die Passiefbouwen als opleiding aanbieden? … er niet alleen Passiefhuizen bestaan? Inmiddels zijn ook kantoren, ziekenhuizen en scholen volgens het concept gebouwd.… er in een Passiefhuis geen radiatoren nodig zijn?

17

Blower-Door MetingAls een huis eenmaal volgens de Passiefbouwen eisen is gebouwd, volgt als check een Blower-Door Meting. Met behulp van een venti-lator wordt onder- en overdruk in het huis gecreëerd. Een computer berekent vervolgens de hoeveelheid lucht die via gaten en kieren het huis ongehinderd kan verlaten of binnenkomen. De lekkage mag niet meer zijn dan 0,6 maal het netto volume van het huis.

Een Passiefhuis

VentilatieTot slot een onmisbaar aspect van een Passiefhuis. Hoe krijg je genoeg frisse lucht binnen, als alle gaten en kieren tot op de millimeter nauw-keurig zijn afgedicht? Om te beginnen kunnen de ramen meestal gewoon open. Vaak wordt gedacht dat in een Passiefhuis de ramen niet open kun-nen. Dat is een fabeltje! Maar veel belangrijker is de aanwezigheid van een goed ventilatiesysteem, voor de voortdurende toevoer van verse en schone lucht. Wat een Passiefhuis dus zo bijzonder maakt: een gezond en aangenaam binnenklimaat (dankzij het ventilatiesysteem) en een zeer laag energie-verbruik. En jij kunt het bouwen!

Vervolg: Bouw ‘n Passiefhuis

Oud & nieuwOok renovatieprojecten worden de laatste jaren regelmatig vol-gens het Passiefhuisconcept uitgevoerd. De eisen zijn voor re-novaties wel iets soepeler. Er mag in een gerenoveerd huis iets meer ‘ouderwets’ gas en stroom worden verbruikt dan in een nieuw Passiefhuis. Maar daar staat tegenover dat renoveren milieuvriendelijker is dan nieuw bouwen.

Niets nieuws onder de zonPassiefbouwen bestaat al sinds Socrates! Toch lijkt deze bouw-methode vooral de laatste jaren weer in opmars. Het huidige Passiefhuisconcept werd eind jaren tachtig ontwik-keld door professor Bo Adamson uit Zweden. In 2012 bestonden wereldwijd meer dan 20.000 Passiefhuizen. De meeste in Duits-land en Oostenrijk.

18

8

Koper als wapen tegen bacteriën!Oké, het is duur. Maar het is ook gezond! Waar we het over heb-ben? Koper. Want wist jij dat als je koperen handgrepen, beslag en dergelijke gebruikt, de kans op besmetting door bacteriën een stuk minder wordt dan bijvoorbeeld bij een kunststof handgreep? In ziekenhuizen wordt daarom steeds vaker met koper gewerkt. Maar ook thuis en in openbare ruimten is het absoluut zinvol. Tip: gebruik Antimicrobial Copper. Het is zelfs in allerlei kleuren ver-krijgbaar!

Nog 1X STOF!!!StofkapjeHet stofkapje of ‘snuitje’ bestaat doorgaans helemaal of groten-deels uit filtermateriaal. Het kapje bedekt de neus, mond en kin. Soms is er een kunststof rand, om te voorkomen dat het stof langs de randen toch binnenkomt. Na gebruik gooi je deze kapjes weg. Ze zijn dus voor eenmalig gebruik. Let wel op dat je kiest voor een variant met de aanduiding FFP2 of FFP3. Alleen deze bieden jou tijdens het werk genoeg bescherming!

Met verwisselbaar filterEr bestaan ook stofmaskers van een rubberachtig materiaal, met een inlegfilter of een filterbus. Je kunt kiezen uit een kwart-, half- of volgelaatmasker. Een halfmasker bedekt de mond, neus en kin. Een volgelaatmasker bedekt (bijna) het gehele gezicht. Voor in de bouw zijn deze twee het meest geschikt. Je kunt trouwens kiezen

Plafond met eigen fotoHet is ongelooflijk, je eigen foto op de plafondplaten. Maar AMF maakt het mogelijk. Kijk omhoog naar een mooie wolkenhemel. Da’s eens wat anders dan witte systeem-plafondplaten! Meer info: www.amfceilings.com.

uit een P1-, P2- of P3-filter. Hoe hoger het nummer, hoe beter het stof wordt tegengehouden. Advies: kies een P2- of P3-filter!

Met aangeblazen luchtJe kunt ook kiezen voor een masker, helm of kap met aangeblazen gefilterde lucht. De lucht wordt met een op batterijen werkende ventilator door de filter gevoerd. Je kunt daardoor de gefilterde lucht inademen, zonder dat je zelf de lucht door de filter hoeft te zuigen.

Met lucht via een slangEr bestaan ook ademhalingsbeschermingsmiddelen waarbij je schone lucht of gezuiverde perslucht via een slang binnenkrijgt. Deze draag je vooral bij erg stoffige werkzaamheden.

Meer info: www.arbouw.nl.

19

Soms ontkom je er echt niet aan: het dragen van een stofmasker/filter. Maar wanneer gebruik je welk soort? Want ja, er is genoeg keuze. Toch hoeft die keuze niet moeilijk te zijn!

WHAT’S HOT

6

D: “Je weet, puberende dochter van mij, dat ik wel eens over vrouwen praat…op podia, op de radio, in columns en anderszins in het openbaar.”

A: “Ja, en met vrij luide stem ook, vaak!”

D: “Precies, anders luisteren ze niet…”

A: “Ze…?!” D: “Ja, de eh mensen….die moet je luid toespreken. Zeker als het over moeilijke onderwerpen gaat. Maar goed, ik beweer nogal eens wat over vrouwen en vaak wordt daar door de aanwezigen keihard om gelachen, omdat ze mijn feitelijke mening dan toch weer met een grap verwarren.”

A: “Eh pap, hartstikke interessant dit allemaal, maar we zijn bezig voor KEET!… Komt er nog iets met muziek ofzo?” D: “Jazeker, en wel nu: er zijn de laatste maanden zoveel vrouwen die zoveel fijne liedjes hebben gemaakt, dat al mijn mmh grapjes over het mmh zwakke geslacht worden weggevaagd.” A: “Zwakke geslacht? Zwakke geslacht?!?! Als je luistert naar Daughter – oftewel de zangeres Elena Tonra – dan piep je wel anders hoor! Als ik naar hun liedjes luister, krijg ik kippenvel op plaatsen waarvan ik niet eens wist dat je daar kippenvel kon krij-gen! Naar mijn mening is één van de mooiste liedjes ooit gemaakt van Daughter, namelijk het liedje Youth: And if you’re still breathing, you’re the lucky ones / ‘cause most of us are heaving through cor-rupted lungs / setting fire on our insides for fun / collecting names of the lovers that went wrong – of – we are the reckless / we are the wild youth / changing visions of our futures / one day we’ll reveal the truth / that one will die before he gets there. Het debuutalbum van Daugh-ter, If you leave, is begin maart uitgekomen. Dus check it out!”

20

DOLF & AikeDolf (Jansen, je weet wel) en dochter Aike discussiëren dit keer over….vrouwen. En natuurlijk over de lekkerste songs

STERKE VROUWEN!

Daughter

D: “Over Janne Schra, over missen; I miss the ocean in this lake / I miss love in this milkshake / I miss Italy, Italy in Italian food / I miss compassion in ‘how are you’. En hoe omschrijft ze dat gevoel: I need a place to run from to call home.” A: “Ja, daar sta je dan hè, met je grapjes over vrouwen die geen kaart kunnen lezen, vrouwen die teveel chocola eten en te dik zijn, vrouwen die alleen maar mannen verbeteren. Daar sta je dan! Een andere, ontzettend powerfulle, geweldige zangeres – onze heldin eigenlijk – die ik echt nog even genoemd moet hebben, is Emeli Sandé! Maar die kennen jullie natuurlijk allemaal al hè..? Toch? Jaaa, dat dacht ik al!”

D: “En dan zou ik ‘t nog kunnen hebben over Trixie Whitley, de Vlaamse dochter van een tragische Amerikaanse singer-song-writer, of over…. Maar ik wil zeker nog wat zeggen over Karsu. Turkse, Amsterdamse, zong in het restaurant van haar ouders en heeft ondertussen in Carnegy Hall gestaan en haar eerste cd uitgebracht. Ze zingt de jazzy sterren van de hemel.”

21

‘Als we eenmaal weten wat we willen, gaan we er ook voor’

A: “Kijk, dat is nou typisch vrouwen! Oké, we zijn allemaal ontzet-tende twijfelaars, maar als we eenmaal weten wat we willen, dan gaan we er ook voor! Zo, heb je nu nog een eindzin die die van mij kan overtreffen?” D: “Weet je wat mevrouw Schra over vrouwen zegt, tegen vrou-wen: ‘Speak up / don’t hide your mouth / behind your hand / say it now / you’re allowed.’ Ik denk dat ze gelijk heeft!”

D

AAAen

Trixie Whitley

Emili Sandé

Janne Schra

22

ARBOUW

Op www.arbouw.nl vind je meer info over veiligheid op de bouwplaats. Bellen met Arbouw kan ook, via de Arbouw Infolijn: 0341 – 46 62 22 (op werkdagen van 9.00 – 17.00 uur). Of stuur een e-mail: info@arbouw.nl.

Stof, neem het niet te luchtig…Tot ongeveer twintig jaar geleden was stof in de bouw eigenlijk geen issue. Vraag het aan oudere bouwvakkers: afzuigapparatuur was er niet, laat staan volgelaatsmaskers met P3-filter, om maar wat te noemen. Jammer, want veel bouwvakkers van toen zijn er niet meer. Zij werden ziek van het jarenlange stofhappen, liepen long- of neuskanker op en kwamen uiteindelijk te overlijden.

Vandaag de dag is er veel meer mogelijk. Nu kun je bijvoorbeeld apparatuur gebruiken waarbij een fijne waternevel op het stof wordt gesproeid. Een goede oplossing, die zelfs beter is dan het dragen van een masker!

Kwartsstof Meest gevaarlijke goedje is kwarts. Dit komt voor in allerlei steenachtige ma-terialen, zoals beton, kalkzandsteen, baksteen, natuursteen en tegels. Ga je dit materiaal bewerken, zoals zagen, boren of frezen, dan komt er kwartsstof vrij. De deeltjes zijn minuscuul klein. Het stof kan daardoor diep in je longen te-rechtkomen en dat is heel gevaarlijk. De deeltjes kunnen dan moeilijk door je lichaam worden verwijderd. Uiteindelijk kun je stoflongen en zelfs longkanker krijgen.

Vanwege de schadelijkheid is de grens voor de toegestane hoeveelheid kwarts-stof heel laag. Dit mag niet meer zijn dan 0,075 milligram per kubieke meter per acht uur. Dus zijn goede maatregelen nodig. Je werkgever moet hiervoor zorgen.

Heeft je werkgever niet voor de goede spullen gezorgd? Sta je toch stof te hap-pen? Schroom dan niet om het aan te kaarten. Je longen moeten immers een leven lang mee!

Dennis Derksen Arbouw

23

Janssen en CoARBOUW

Voor welk stof moet je vooral uitkijken?A. HuisstofB. KwartsstofC. Stof op de grond

Wat is Nederlands’ duurste (historisch) bouwwerk ooit?A. EuromastB. WesterscheldetunnelC. Nieuwe Hollandse Waterlinie

Hoe lang gaat de valhelm mee?A. Eén jaarB. Drie tot vijf jaarC. Ik kan mijn helm altijd blijven dragen (tenzij ‘ie stuk gaat)

Prijswinnaar van de Sony-Playstation 3 12GB:Janke Hania uit Damwoude

Stof??? Koop dan met deze vette prijs een nieuwe stofzuiger. Of toch liever een gave tv? Geef antwoord op de vragen en maak kans!

Mail de antwoorden naar keet@cnvvakmensen.nl. Vergeet niet om ook je naam en adres te vermelden (want dat is nodig als jij deze prijs wint!). Als jij wint, stuurt KEET! je persoonlijk bericht.

200 euro shoppen bij de MediaMarkt! Prijsvraag

Redactie: Maartje KuperusVormgeving en tekst: Het Span Vormgevers Zevenaar (hetspan.nl)Fotografie: Bas van Spankeren Arnhem (basfoto.nl) Druk: Senefelder Misset DoetinchemOplage: 12.000 exemplaren

Dit is een uitgave van

CNV Vakmensen

(www.cnvvakmensen.nl)

voor jongeren tot en

met 27 jaar