kirsal kalkinma Çali ^tayi kii inma Çali ^tayn i tkdk - d8 ... · kirsal kalkinma ÇaliŞtayi...

KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ iii

GİRİŞ

1-3 Aralık 2014 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen D-8 Zirvesinde, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) ile Gelişen Sekiz Ülke Ekonomik Ortaklık Örgütü (D-8) arasında bir işbirliği Protokolü imzalanması yönünde mutabakat sağlanmıştır. Akabinde 18 Mart 2015 tarihinde Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ile D8 Sekretaryası arasında işbirliği protokolü imzalanmıştır.

Bu protokolün amacı; Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun, Avrupa Birliği adaylık sürecinde tarım ve kırsal kalkınma politika ve uygulamaları alanlarında edinmiş olduğu bilgi ve tecrübelerini, Gelişen Sekiz Ülke Ekonomik Ortaklık Örgütü (D8) vasıtasıyla D-8’e üye ülkelere aktarmasıdır.

TKDK tarafından halen uygulanmakta olan kırsal kalkınma destekleme modelleri, kırsal kalkınma politikaları hakkında D-8 ülkelerinin ilgili uzmanlarına eğitimler düzenlenecektir. Bu çerçevede, kurumsal yapılanma süreçleri, proje döngüsü yönetimi, proje hazırlama, proje değerlendirme, proje uygulamalarının yerinde kontrolü ve izlenmesi, ödeme ve muhasebeleştirme işlemleri ile ilgili bilgi ve deneyimlerin D-8 üye ülkelerine aktarılması amacıyla 14-15 Mayıs 2015 tarihleri arasında Kırsal Kalkınma Çalıştayı düzenlenmiştir.

D8’e üye ülkelerden katılacak olan uzmanlara yönelik olarak gerçekleştirilen çalıştayın birinci gününde TKDK uzmanları tarafından proje bazlı eğitim sunumları yapılmıştır. Çalıştayın ikinci gününde ise, TKDK tarafından desteklenmiş olan Ankara ilimizdeki örnek projelere teknik gezi düzenlenmiş ve katılımcıların kırsal kalkınma proje uygulamalarını yerinde görmesi sağlanmıştır.

D-8 üyesi olan ülkelerin aynı zamanda İslam İşbirliği Teşkilatına üye olmaları sebebiyle, söz konusu çalıştaya TKDK’nın işbirliği protokolü imzaladığı Kurumlardan biri olan SESRIC (İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik, Sosyal Araştırmalar ve Eğitim Merkezi) tarafından da hem sponsorluk desteği hem de teknik destek sağlanmıştır.

İsim Ünvanı Ülke

Ali Recep Nazlı TKDK Başkanı Türkiye

Mr. Seyed Ali Mohammad Moosavi D-8 Genel Sekreteri İran

Musa Kulaklıkaya SESRIC Başkanı Türkiye

Ilham Perintis D-8 Sekreteryası Endonezya

Mr. Sayed Mohammad Moosavi Tarımsal Ekonomik Planlama veKırsal Kalkınma Araştırmaları Enstitüsü Yönetim ve Planlama Grubu Başkanı

İran

Ms. Zuraizam Binti Yusoff Kırsal ve Bölgesel Kalkınma Bakanlığı Stratejik Planlama Sekreteri

Malezya

Mr. Md. Mofizul Islam Kooperatifler Genel Müdürü Bangladeş

Mr. M.A. Matin Kırsal Kalkınma Akademisi Genel Müdürü

Banglades

Dr. Zafar Iqbal Qadir. Ulusal Kırsal Kalkınma Merkezi Genel Müdürü

Pakistan

Mr. Israr Mohammad Khan Ulusal Kırsal Kalkınma Merkezi Genel Müdür Yardımcısı

Pakistan

Hazem Fawzy Mısır Büyükelçiliği Birinci Sekreteri Mısır

KATILIMCI LİSTESİ

KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ v

İÇİNDEKİLER

1. AÇILIŞ KONUŞMALARI ......................................................................11.1. Ali Recep NAZLI (TKDK Başkanı) .......................................................11.2. Seyed Ali Mohammed Mousavi (D-8 Genel Sekreteri) ...........................41.3. Musa KULAKLIKAYA (SESRIC Başkanı) ..............................................6

ÇALIŞTAY BİRİNCİ GÜNÜ ......................................................................9

2. TÜRKİYE TARIMI, TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİNDE KIRSAL KALKINMA POLİTİKALARI .................................................................9

3. TKDK ORGANİZASYONEL YAPILAR VE IPARD UYGULAMA SÜREÇLERİ ....................................................................................183.1. IPARD’ın Temel Amaçları ...........................................................183.2. IPARD Programı İçeriği ...............................................................193.3. TKDK Organizasyon Yapısı ..........................................................213.4. IPARD Programının Amacı ve Hedefleri .......................................23

3.4.1. IPARD Programının Hedef Alanları .....................................233.4.2. IPARD Fonları Kapsamında Desteklenen Sektörler ................243.4.3. Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri .......263.4.4. Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasının Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri ..............................273.4.5.Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi .. 27

4. PROJE HAZIRLAMA, PROJE DEĞERLENDİRME, PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ VE İŞ PLANI DEĞERLENDİRME .......................................30

5. YERİNDE KONTROL VE TAHAKKUK İŞLEMLERİ ...............................375.1. Sözleşme Öncesi Yerinde Kontroller ..............................................375.2. Ödeme Öncesi Yerinde Kontroller ve İdari Kontroller (Tahakkuk İşlemleri) .................................................................. 385.3. Uygulama Sonrası Yerinde Kontroller ............................................40

6. İZLEME VE RAPORLAMA İŞLEMLERİ ...............................................41

7. MUHASEBE İŞLEMLERİ ..................................................................42

8. ÖDEME İŞLEMLERİ .........................................................................45

9. İÇ DENETİM İŞLEMLERİ .................................................................46

ÇALIŞTAY İKİNCİ GÜNÜ (TEKNİK GEZİ) ...............................................54

SUNUMLAR ........................................................................................58

1. AÇILIŞ KONUŞMALARI

1.1. Ali Recep NAZLI (TKDK Başkanı)

D-8 örgütünün Genel Sekreteri sayın Musavi,

SESRIC Başkanı Büyükelçi sayın Musa KULAKLIKKAYA,

İslam ülkelerinin Türkiye’deki Büyükelçiliklerinin değerli temsilcileri,

İslam Kalkınma Bankasının değerli temsilcileri,

Ve yurtdışından gelen D-8 ülkelerinin değerli temsilcileri, delegasyonu,

Ülkem ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu adına hepinize hoş geldiniz diyorum. Ülkemize şeref verdiniz. Sizleri burada misafir etmekten büyük mutluluk duyuyoruz. Kırsal kalkınma çalıştayının hem bizler için hem D-8 ülkelerinin geneli için ve spesifik olarak da her birinizin kendi ülkesi için hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.

Öncelikle sizlere bulunduğumuz Kurumdan biraz bahsetmek istiyorum. Şu an içinde bulunduğumuz ve bugün ve yarın çalıştayı düzenleyecek olan Kurumun yapısını biraz sizlere özetlemek istiyorum. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, Avrupa Birliği ile Türkiye arasında üyelik müzakereleri çerçevesinde kurulan Türkiye’nin uluslararası boyutlu, uluslararası hedefleri olan tarım ve kırsal kalkınmayla alakalı kurulmuş kurumudur.

TKDK’nın kuruluş amacı şu şekilde ifade edilebilir;

TKDK Türkiye’deki kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına katkı yapmak ve bu anlamda kapasite oluşturmak için, Türkiye’nin bu alanda koyduğu hedefleri gerçekleştirmek için kurulmuştur. TKDK bugüne kadar sekiz bin projeyle sözleşme imzalamış, bunlar tamamlanarak hayata geçirilmiştir. Bu projeler değişik sektörleri içermektedir. Bu sektörlerin bir kısmı tarımla alakalı sektörler iken bir kısmı ise tarımla hiç ilgili olmayan fakat bununla beraber kırsal alanda kırsal kalkınmayla alakalı sektörlerdir. Tarımla alakalı sektörlerin ana konularından birincisi hayvancılık olup, bu sektörde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık ile kanatlı sektörünü; süt ve et üretimini bütün yönleriyle desteklemekteyiz. Bununla beraber bu ürünlerin işlenmesini ve pazara sunulmasını destekliyoruz. Meyve sebzecilikle ilgili kurulacak soğuk hava depolarını destekliyoruz. Birazdan arkadaşlarımız detaylı olarak neleri desteklediğimizi söyleyecek ancak ben genel bir giriş yapmak istiyorum. TKDK olarak aynı zamanda tarım dışındaki sektörleri de desteklemekteyiz. Örneğin kırsal turizm bunlardan bir tanesi, kırsal alanlarda yapılacak turizm yatırımlarını otelleri, yeme içme tesislerini, dinlenme tesislerini desteklemekteyiz. Her yörenin kendine has el sanatlarını

1KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ

KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ2

ve yerel ürünlerini desteklemekteyiz. TKDK, kültür balıkçılığından arıcılığa kadar; tıbbi aromatik bitkilerden seracılığa ve süs bitkilerine kadar tarımın bütün alanlarına destek vermekteyiz. Sizlere TKDK’nın verdiği desteklerin diğer destek mekanizmalarından farkından ve bizlerin burada kurduğumuz sistemin farkından biraz bahsetmek istiyorum.

Değerli misafirler öncelikle TKDK bugüne kadar desteklediği projelerle 32.000 kayıtlı istihdam oluşturmuştur. Yani TKDK’nın desteklediği projeler ki, bunların büyük kısmı yeni tamamlandı, bu işletmeler tam kapasiteyle çalıştıklarında hedefimiz en az 80.000 istihdam yaratmaktır. İkinci olarak, biz bütün sistemimizi bir planlama ve programlama dahilinde yapıyoruz. Sizlerle iki günlük çalıştay süresince paylaşmak istediğimiz konu budur. TKDK tarafından gerçekleştirilen bütün işlemler IPARD Programı olarak adlandırdığımız ve detaylarını bugün ve yarın konuşacağımız bir program çerçevesinde yapılmaktadır. Sistem gereğince programa tam bir bağlılık söz konusu, programdan herhangi bir nedenle sapma veya değişiklik mümkün değildir. IPARD Programı Türkiye’nin öncelikleri, ihtiyaçları ve bu konudaki hedefleri doğrultusunda hazırlanmış bir programdır. TKDK faaliyetlerini programa tam bir uyum içinde yürütmektedir. Buradaki değerli temsilcilerin ve sayın başkanların da çok iyi bildikleri gibi, İslam ülkelerinin tarım ve kırsal kalkınma alanındaki en önemli sorunu programlama ve programa bağlı olarak uygulama yapmaktır. TKDK’nın bu anlamda çok ciddi bir yeteneği ve kapasitesi mevcut. Kurumda yaklaşık 1.800 personel mevcut ve bu personelin hepsinin iyi derecede program yazma ve uygulama kapasiteleri vardır. TKDK olarak bizler, sizlerin uygun görmesi ve uygun ortamların oluşması halinde bu konudaki deneyimlerimizi paylaşmak için hazırız. Uygun ortamlar ve koşullar oluştuğunda programlama konusunda sizlere deneyimlerimizi sunabiliriz. Bu konularda ülkelerinizin ihtiyaçlarını sizlerle birlikte belirleyebiliriz. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda bir program yazabiliriz ve bu programı çok iyi bir şekilde takip edebiliriz.

Burada önemli olan ikinci konu da akreditasyondur. TKDK hem Türkiye Cumhuriyeti Hazine Müsteşarlığı tarafından hem de Avrupa Birliği Komisyonu tarafından akredite edilmiş bir kurumdur. Yani TKDK’nın bütün süreçleri, bütün işlem adımları, projelerin tamamı kısacası sistemin bütünü akreditasyona tabiidir ve akreditasyon kriterlerine göre hareket edilmektedir. Akredite bir kurum olmamız nedeniyle, ülkenin her yerinde, bütün alanlarda aynı kriterleri uygulayabilmekteyiz. İkinci olarak da kişiye özel kriterleri bertaraf edebilmekte, izleme ve değerlendirme çok verimli bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Bildiğiniz gibi proje döngüsü yönetiminin en önemli adımlarından birisi izleme ve değerlendirmedir. Fakat maalesef bizler sürekli sahadaki işlere konsantre olduğumuzdan izleme ve değerlendirmeyi ihmal etmekteyiz. Ama TKDK bu konudaki sorunları aşmış durumdadır.

KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI TKDK - D8 ÜLKELERİ 3

Bildiğiniz gibi sektörde çok ciddi fırsatlar mevcut, tarım 21. Yüzyılın sektörüdür ve dünyada tarıma yatırım yapan ülkeler, firmalar çok ciddi gelirler elde edecekler ve dünya ekonomisinde ön plana geçeceklerdir. Küçük bir örnek vermek gerekirse; kanatlı sektöründe TKDK’nın verdiği desteklerle yapılan yatırımlar sayesinde ülkenin belli bölgelerinde kümelenmeler oluştu. Kanatlı sektöründe büyük firmalar belirli bölgelerde kuluçkahaneler, yem fabrikaları kurmaktalar ve TKDK’nın destekleri ile yatırımcılar bu bölgelerde tavukçuluk işletmeleri kurmaktadırlar. TKDK bu kümes yatırımlarının hem inşaat giderlerini hem de makine ekipman alımlarını ve danışmanlık giderlerini desteklemektedir. Dolayısıyla tesisler TKDK desteğiyle kurulmakta, yatırımcımız daha sonra büyük firmalarla sözleşme imzalamakta bu sayede civciv, yem, ilaç ve veterinerlik hizmetleri gibi bütün giderlerini sözleşme imzaladığı firmadan temin etmektedir. Bundan dolayı yatırımcımız sadece üretime odaklanmakta ve 42 günlük yetiştirme sürecinin sonunda ise firmaya ürününü teslim etmektedir. Böylece yatırımcımız üretimden kar payı almaktadır. Şu anda böyle bir işletme için ülkemizdeki tavuk başına kar payı 1 TL civarındadır. TKDK’nın 50.000 kapasiteli işletmeleri desteklediği dikkate alınacak olursa yatırımcımız 50.000 TL kar payı almaktadır. Bu sistemde giderlerin de çok az olduğu düşünülecek olursa yatırımcımız fazla riske girmeden üretim yapabilmektedir. Bu sistem sayesinde Türkiye çok önemli beyaz et ihracatçılarından birisidir. Bu örneği vermemdeki amacım; çalıştay süresince konuşacağımız konuların burada kalmaması, sizlere faydalı olması ve kapasite oluşturmasıdır. Bu tip örnekleri çalıştayın ikinci günü yapacağımız işletme ziyaretleri sırasında sizler de göreceksiniz.

TKDK olarak bizler, D-8 sekreteryası ile uzun süredir görüşmeler yapmaktayız. Sayın D-8 Genel Sekreterini kurumumuzda misafir ettik ve kendileriyle bir protokol imzaladık. Geçtiğimiz yıl Tarım Bakanları toplantısına birlikte katıldık. Bu çalıştay işte bu uzun soluklu çalışmaların bir sonucudur. Çalıştayın hedefi öncelikle bir başlangıç çalıştayı olmak. Sizlere neleri verebileceğimizi, hangi konularda sizlere destek olabileceğimizi paylaşmak istiyoruz. Bunun devamında sizlerin ihtiyaçları ve talepleri olması durumunda spesifik konularda organizasyonlar, eğitimler ve programlar yapabiliriz. Dolayısıyla bu çalıştay hem bir tanışma, hem kurumsal kapasite anlamında sizlere neler verebileceğimizi sizlerle tartışma anlamında önemli bir başlangıç toplantısı olacaktır.

İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik Araştırmalar Merkezi SESRIC ile de bizim bir beş altı aylık bir çalışmamız var. Onlarla da bir protokolümüz var. Ülkeleriniz hem İslam İşbirliği Teşkilatı hem de D-8 üyesi ülkelerdir. Bu iki organizasyon da sizlere bu alanda destek olabilmek için kurumumuzla protokoller yapıyor. Çok yakın zamanda SESRIC ile de bir çalışma yapmayı planlamaktayız.

Burada sizlerle paylaşmak istediğimiz sistem Avrupa’da iyi kurgulanmış, yani tarım ve kırsal kalkınma alanında Avrupa Birliği ülkeleri güzel bir sistem kurmuş durumdalar. Avrupa birliği üyesi 28 ülkenin ödeme ajanslarının başkanları her


yıl bir araya gelmekte ve yıllık olarak yapılanlar, yapılamayanlar analiz ediliyor. Bir ülkenin eksik kaldığı konular diğer bir ülke tarafından tamamlanmakta ve böylece kapasite oluşmaktadır. TKDK da bu sistemin bir parçası olarak Türkiye’de Avrupa Komisyonunun yetkilerini kullanan tek kuruluşuz. Dolayısıyla TKDK bu sisteme entegre edilmiş bir şekilde çalışmaktadır. Bizler işte böyle bir sistemin kurulmasındaki tecrübelerimizi İslam ülkeleri ile paylaşmak ve onlara destek sağlamak istiyoruz. Çalıştayın birinci gününde uzmanlarımız tarafından teknik bilgiler içeren sunumlar yapılacaktır. İkinci gün ise işletme ziyaretleri yapılacaktır. Bu çerçevede TKDK tarafından % 50-65 oranında hibe desteği sağlanan Ankara’daki üç farklı tesis ziyaret edilecektir. Bu tesisler TKDK destekleriyle kurulmuş ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadırlar.

Sizlere katılımlarınız için teşekkür ediyorum. Ayrıca sayın Genel Sekretere ve Sayın Başkan bizimle oldukları için teşekkürlerimi sunuyorum. Çalıştayın hepimiz için faydalı olmasını diliyorum.

1.2. Seyed Ali Mohammed Mousavi (D-8 Genel Sekreteri)

Bismilllahirrahmanirrahim

Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Başkanı Sayın Ali Recep NAZLI, İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi (SESRIC) Genel Direktörü Büyükelçi Sayın Musa KULAKLIKAYA, Sayın Temsilciler, Bayanlar ve Baylar, esselamü aleyküm ve rahmetullahü ve berekatühü.

Bu çok önemli Kırsal Kalkınma Politikaları Bilgi Alışverişi Çalıştayında bulunmak benim için gurur verici. Bu toplantı koordineli ve uyumlu bir şekilde D-8 üyesi ülkelerinin kırsal kalkınma entegrasyonu ve sonrasında gıda güvenliği ve yaşam


standartlarına katkıda eşsiz bir platform oluşturmaktadır. Bu çalıştaya D8 organizasyonu adına hepinize hoşgeldiniz diyorum. Öncelikle Türkiye Cumhuriyeti hükümetine ve özellikle Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumuna, başkent Ankara`da bu harika mekanda heyetimize sağlanan bu iyi hazırlanmış çalıştay için kalbi şükranlarımı sunuyorum. Ayrıca, tüm temsilcilere ve özveri ve desteklerinden ötürü bu çalıştayın yapılmasını mümkün kılan SESRIC`e şükranlarımı ifade etmek istiyorum.

Saygıdeğer temsilciler, benden daha iyi biliyorsunuz ki, tarım ve kırsal kalkınma dünyada ve özellikle D8 ülkeleri dahil tüm gelişmekte olan ülkelerde merkezi ve stratejik bir rol oynamaktadır. Nitekim, tarım ve kırsal kalkınma, gıda güvenliğinin geliştirilmesi, yoksulluğun ortadan kaldırılması, yaşam standartlarının iyileştirilmesi ve ekonomik büyümenin temel anahtarıdır.

Saygıdeğer temsilciler, bayanlar ve baylar, D-8 `ülkeleri Kırsal Kalkınmasının artırılmasındaki ortak çabaların bir parçası olarak, TKDK Başkanı Sayın Ali Recep NAZLI`nın da belirttiği gibi, TKDK ile D8 arasında 18 Mart 2015 tarihinde bir protokol imzalanmıştır. Bu protokolün amacı, bilgi ve deneyimlerin aktarılması yoluyla, bölgesel bilgi tabanını geliştirmek, kırsal kalkınma alanında ortak çabaları teşvik etmek ve kırsal kalkınma işbirliği için genel çerçeveyi sağlamaktır. Bu bağlamda, TKDK`ya, bu yakın işbirliği için minnetlerimi sunuyorum. Bu protokol, üye ülkelerin kırsal kalkınmadaki ortak çıkarları konularında teşvik etmek ve işbirliğini kolaylaştırmak için genel bir çerçeve sunmaktadır. D8 Ülkeleri kırsal alanların değişimi, üretim sektörü ile ilgili konularda gerekli tedbirleri almalıdır. Bu amacı teşvik için, kırsalda yaşayan insanlara, kendi ekonomik, sosyal ve çevresel rollerini tam olarak yerine getirmeleri konularında yeni gelişim modellerini uygulamalarına izin verilmelidir. Bunun yanısıra, D8 ülkelerini, TKDK ile gelecekteki işbirliği için bu protokolden fayda sağlamaları konusunda cesaretlendirmek isterim. D8 ülkeleri yakın zaman içinde kapasite oluşturma, teknik destek ve proje uygulamaları konularında işbirliği yapabilirler. Bu çalıştayın çıktılarını dikkate alarak, D8 ülkeleri arasındaki kırsal kalkınma konusunda stratejik amaçlara ve işbirliğimiz konusundaki eylem planına ihtiyaç vardır. Bunu başarmak için, umu yorum ki bu çalıştay, D-8 kırsal kalkınma işbirliği için kapsamlı yaklaşımlarla kapasite geliştirme, bilgi ve bilginin unsurlarını birleştiren politika ve programları ortaya koyacaktır. Bunun için ortak yaklaşımların her aşamada dahil olması ve özel ve kamu paydaşlarının da katılımının sağlanması gerekir. Son olarak, bir kez daha D8 üye ülke temsilcilerini bu önemli toplantıya katılımlarını sağladığı için Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu`na derin şükran ve minnetlerimi sunuyor, ve bu tür girişimlerin diğer üye ülkeler tarafından da devam ettirilmesini temenni ediyorum. Çalıştayın başarılı olmasını diliyor ve beni dinlediğiniz için teşekkür ediyorum.

Esselamü aleyküm ve rahmetullah ve berekatühü.


1.3. Musa KULAKLIKAYA (SESRIC Başkanı)

Ekselansları D-8 Genel Sekreteri M. Sayed Ali Muhammed Mousavi,

TKDK Başkanı Sayın Ali Recep Nazlı, TKDK’nın,

İslam İşbirliği Teşkilatının ve D-8 üyesi ülkelerin Ankara’daki Büyükelçiliklerinin saygıdeğer temsilcileri,

Sayın bayanlar ve baylar,

esselamü aleyküm ve rahmetullahü ve berekatühü

Sizlere hoş geldiniz diyorum ve davetimizi kabul ederek, bu önemli çalıştaya katılmak üzere değerli zamanınızdan iki gün ayırdığınız için teşekkür ediyorum. Ayrıca bu eşsiz çalışmanın organizasyonundaki işbirlikleri için D-8 Genel Sekreterliğine ile Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumuna teşekkürlerimizi ve takdirlerimizi sunuyorum.

İslam İşbirliği Teşkilatının beş üye ülkesinden ve Türkiye’den temsilcilerin katılımlarıyla, üye ülkelerimizin önemli konularından birisi üzerinde tecrübelerini, uygulamalarını ve bilgilerini paylaşmak üzere bugün bir araya geldiklerini görmekten çok mutlu oldum.

İslam İşbirliği Teşkilatının ve D-8 Organizasyonun sekiz üye ülkesi arasında beş üye ülkenin toplam nüfuslarının; Bangladeş’te % 67, Mısır’da % 57, Endonezya’da % 57, Nijerya’da % 54 ve Pakistan’da % 62 olmak üzere yarısından fazlası kırsal alanlarda yaşamaktadır. Diğer üç üye ülkede ise; İran’da % 27, Malezya’da % 26 ve Türkiye’de % 28 olmak üzere kırsal alanlarda yaşayan nüfusun yüzdesi de oldukça yüksektir.


İslam İşbirliği Teşkilatı üye ülkelerinin nüfuslarının % 51,8’inin kırsal alanlarda yaşaması ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerin çayır-mera alanları dahil olmak üzere dünya tarım alanlarının % 29’una sahip olmaları nedeniyle, tarımsal faaliyetleri üye ülkelerin ekonomilerinde önemli bir rol oynamaktadır. Güncel istatistikler göstermektedir ki; İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerinde toplam nüfusun % 14,5’ini oluşturan 240 milyon insan ekonomik olarak tarım sektörüne faaliyet göstermektedirler. İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi 17 ülkede ise ekonomik olarak tarımdaki aktif nüfusun payının % 20’den fazla olması tarımsal faaliyetlerin önemini göstermektedir.

Tarım sektöründeki gelişmelerin yanında fakirliğin azaltılması kırsal kalkınma için bir diğer anahtar faktördür. Üye ülkelerin kırsal alanlarında yaşayan nüfusun önemli bir kısmı fakirlik sınırının altında bulunduğu için, fakirliğin azaltılması sürdürülebilir bir kırsal kalkınmaya ulaşmak için üye ülkelerin en önemli önceliklerinden birisidir. Bu nedenle, tarım ve fakirliğin azaltılması COMCEC (İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi) stratejisinde işbirliği alanlarından birisi olarak belirlenmiştir. Sürdürülebilir kırsal kalkınmayı sağlamak amacıyla, İslam İşbirliği Teşkilatı Tarımsal Kapasite Geliştirme Programının ve Fakirliğin Azaltılması Programının SESRIC tarafından başlatıldığını sizlere bildirmekten mutluluk duyuyorum.

Değerli Katılımcılar;

Sayın bayanlar ve baylar;

Kırsal kalkınma terimi, üye ülkeler arasında kalkınma paradigmasındaki güncel konulardan birisidir. Kırsal alanların kalkınmasının sağlanması için bu alanlardaki nüfusa istihdam olanakları açılmalıdır ve bu insanlar evlerine yakın bölgelerde iş bulabilmelidirler. Teknik ve sosyal altyapıya yönelik ulusal kalkınma projelerinin merkezileşmesi, fabrikaların, endüstrilerin, üniversitelerin ve diğer üretim şirketlerinin özellikle kırsal alanlarda kurulması bu bölgelerde tarım dışı iş olanaklarını artırabilir. Şehirler ile kırsal alanlar arasındaki bağlantıların, alt yapının, gelişmiş bilgi teknolojilerinin, kamu hizmetlerinin kalitesinin, sağlık hizmetlerinin kalitesinin ve eğitim olanaklarının geliştirilmesi gereklidir. Altyapı geliştirme projeleri esas alınarak, üye ülkelerin kırsal alanlarında çevre, atık toplama ve yönetimi, enerji temini ve kaliteli içme suyu gibi konulara yatırım yapılmalıdır. Kırsal alanlarda okuryazarlık oranının yükseltilmesi için genç kuşaklara eşit eğitim olanaklarının sağlanması amacıyla gerekli politikalar uygulanmalıdır.

Kalkınma göstergeleri bağlamında; İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkeler kırsal kalkınma açısından hala diğer gelişmiş ülkeler grubunun aşağısındadırlar. Kırsal kalkınma stratejilerine yeterince odaklanılmasındaki ve uygun politikaların geliştirilmesindeki eksiklikler nedeniyle kırsal alanlar hala kentlerin gerisinde bulunmaktadır. Umarım kırsal kalkınma politikalarına ilişkin bilgi değişimi ile


ilgili bu çalıştay, üye ülkelerin kırsal alanlarındaki güçlü yönlerin ve fırsatların tanınmasına ve bunlardan faydalanılmasına katkı sağlayacaktır.

Değerli Katılımcılar;

Sayın bayanlar ve baylar

SESRIC, üye ülkelerin kırsal kalkınma eğitim merkezleri ile yakın işbirliği içerisinde düzenlenen kapasite oluşturma ve eğitim programları, çalışma ziyaretleri ve çalıştaylar yoluyla kırsal kalkınma alanında ortak çalışmaların başlatılmasını desteklemektedir. Bu çalıştayın çıktılarının uygulanması açısından D-8, TKDK ve SESRIC işbirliği ile bireysel bir kapasite oluşturma programının başlatılması önerisi de ortaya çıkabilir. Bu çalıştay süresince gerçekleştireceğiniz görüşmelerin ve sunacağınız önerilerin çalışmalarımızın geliştirilmesi ve amaçlarımızın daha iyi belirlenmesi açısından bizlere çok katkısı olacaktır.

Sizlere verimli ve başarılı bir çalıştay ve görüşme diliyor, gösterdiğiniz nazik ilgi için teşekkür ediyorum.

Esselamü aleyküm ve rahmetullahü ve berekatühü.


ÇALIŞTAY BİRİNCİ GÜNÜ

2. TÜRKİYE TARIMI, TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİNDE KIRSAL KALKINMA POLİTİKALARI

TKDK UzmanıHakan Efendi ÖZAT

Sayın Başkanım,Sayın D-8 Genel Sekreteri

Sayın SESRIC Başkanı,

İslam ülkelerinin değerli temsilcileri,

Çalıştayın ilk oturumunda sizlerle Türk tarımı, Türk tarımının bugün bulunduğu nokta, Türk tarım sektöründe son yıllardaki gelişmeler, Türkiye’nin genel kırsal kalkınma politikası ve bu çalıştayı organize eden Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun bir Avrupa Birliği Kurumu olması nedeniyle, Avrupa Birliği kırsal kalkınma politikalarını tartışacağız.

Türkiye, insanlık tarihinde tarımsal üretimin ilk defa gerçekleştirildiği topraklara sahip bir ülkedir. Türkiye, geniş tarım alanları, büyük nüfusu ve yüksek üretim potansiyeliyle tarımsal açıdan bölgenin en önemli ülkelerinden birisidir.

Türkiye’nin toplam yüzölçümü 78 milyon hektar olup, bu alanın 24 milyon hektarı tarımsal üretimde, 14 milyon hektarı çayır ve mera olarak kullanılmaktadır. Ormanların kapladığı alan ise 21 milyon hektardır. Türkiye’de 3 milyon tarım işletmesi mevcut olup, ortalama işletme genişliği ise 6 hektardır.

Türkiye, geniş tarım alanlarını ve uygun iklim koşullarını iyi bir şekilde değerlendirmiş, tarımsal üretim değeri geçtiğimiz on yılda % 157 artarak 61 Milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye, Dünya’nın yedinci; Avrupa’nın ise en büyük tarımsal ekonomisi olmuştur. Gayrisafi yurtiçi hasıla içerisinde tarım sektörünün payı ise % 7,4’tür.

Türkiye, 18 milyar dolar tarımsal ihracatı ve yine 18 milyar dolar tarımsal ithalatı ile 36 milyar dolarlık tarımsal ticaret hacmine sahip olup, tarımsal ticaret hacmini son yılda % 370 artırmıştır. Türkiye, tarım sektöründeki tarımsal üretim ve ticaret hacmiyle 77 milyon vatandaşının ve yıllık yaklaşık 40 milyon turistin gıda ihtiyacını karşılamakta; ayrıca dünyanın 192 ülkesine 18 milyar dolar tutarında 1.681 farklı ürün ihraç etmektedir.

Bitkisel üretim açısından, Türkiye 33 milyon ton tahıl, 3,5 milyon ton yağlı tohumlu bitkiler, 18 milyon ton meyve ve 28 milyon ton sebze üretmektedir. Bu üretim değerleriyle Türkiye, yaklaşık 30 bitkisel ürünün üretiminde dünya sıralamasında ilk beşte yer almaktadır. Ama fındık, kiraz, incir, kayısı gibi bazı ürünlerde ise Türkiye dünyanın en fazla üretim yapan ülkesi konumundadır. Türkiye’nin üretimdeki potansiyeli aynı şekilde ihracatına da yansımaktadır.


Özellikle fındık, kayısı, üzüm, incir gibi ürünlerde Türkiye dünyanın en büyük ihracatçısı iken, 21 bitkisel üründe ise dünyada en fazla ihracat yapan ilk beş ülke arasında yer almaktadır.

Hayvansal üretim açısından Türkiye, 18 milyon ton süt, 1 milyon ton kırmızı et ve 2 milyon ton beyaz et üretimi ile hem kendi nüfusunun gıda ihtiyacını karşılamakta hem de ihracat gerçekleştirmektedir. Türkiye, inek sütü üretimi açısından dünyada dokuzuncu, koyun sütü üretiminde ikinci, sığır eti üretiminde on yedinci, beyaz et üretiminde dokuzuncu, bal üretiminde ise ikinci sıradadır.

Türkiye’nin gerek üretimde ve gerekse ihracattaki potansiyelinin altında yatan farklı nedenler mevcuttur. Geniş tarımsal araziler, uygun iklim koşulları, yüksek mekanizasyon düzeyi yukarıda bahsedilen üretim ve ihracat başarısını sağlamaktadır. Ayrıca Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle ihracat açısından önemli avantajlara sahiptir. Dünya haritasında Türkiye’nin çevresinde dört saatlik uçuş mesafesinde bir daire çizildiğinde görülecektir ki; bu bölgede dünya Gayri Safi Hasılasının 1/4’ü üretilmekte ve nüfusunun 1/3’ü yaşamaktadır.

Türkiye, Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren geçen 90 yıllık süreçte, kırsal alanlarını geliştirmek amacıyla sürekli olarak politikalar geliştirmiş, plan ve programlar hazırlamış ve projeler uygulamıştır.

Kırsal kalkınma politikalarının oluşturulmasında, öncelikle bu politikaların hedef kitlesinde yer alacak kırsal alanların tanımı ve sınırlaması önem taşımaktadır. Kırsal alanların belirlenmesi ve sınırlandırılması amacıyla geliştirilmiş birçok sınıflama ve tanılama yöntemi bulunmaktadır. Türkiye’de ise bu amaçla yerleşim yerlerinin nüfusları esas alınmakta ve nüfusu 20.000’den az olan yerleşim yerleri kırsal alan olarak kabul edilmektedir. Bu sınıflama yöntemine göre Türkiye nüfusunun yaklaşık % 28’i kırsal alanlarda yaşamaktadır.

Kırsal kalkınma politikaları açısından önem taşıyan bir diğer nokta da, altyapı durumudur. Bu açıdan bakıldığında, Türkiye’deki belediye düzeyindeki yerleşimlerin %99’u içme suyu şebekesine bağlı durumdadır. Yaklaşık 320.000 km olan toplam köy yollarının 140.000 kilometresi yani yarısı standartlara uygun şekilde asfaltlanmış veya stabilize hale getirilmiş durumdadır. Son yıllarda kırsal kalkınmanın göstergelerinden birisi de internete erişimdir. Türkiye nüfusunun yaklaşık yarısı kendi yerleşim yerlerinde internet erişimine sahip durumdadır.

Kırsal kalkınma Türkiye’de önemli bir politika alanıdır. Bilindiği gibi kırsal kalkınma, tarım sektörü ile yakından bağlantılı olmakla birlikte kırsal alanların ihtiyaçlarının karşılanması ve yaşam standartlarının geliştirilmesi bu sektörün dışında da birçok faaliyeti içermektedir. Bu çerçevede de Türkiye’de kırsal kalkınmanın temel politika dokümanlarının en önemli beş yıllık kalkınma planlarıdır. Türkiye 1963 yılından beri planlı kalkınma politikası uygulamaktadır. Beş yıllık periyodlarla hazırlanan kalkınma planlarında ülkenin gelecek beş


yıllık dönemde kalkınma ile ilgili amaçları, stratejik hedefleri ve yapılacak faaliyetleri belirlenmektedir. Beş yıllık kalkınma planları Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girmektedir ve bu yönüyle de kanun niteliğinde belgelerdir. Kalkınma planlarının içerisinde ülkenin kalkınması ile ilgili bütün unsurlar yer aldığı gibi doğal olarak tarım ve kırsal kalkınmaya ilişkin hedefler ve gerçekleştirilecek faaliyetler de yer almaktadır. Yukarıda da ifade edildiği gibi, beş yıllık kalkınma planları ülkenin kalkınması ile ilgili genel çerçeveyi belirlemektedir. Bu plandan yararlanılarak her yıl gerçekleştirilecek faaliyetleri içeren yıllık programlar hazırlanmaktadır.

Bu açıdan bakıldığında Türkiye’deki kırsal kalkınma politikaları ile ilgili ana doküman beş yıllık kalkınma planlarıdır. Bunun altında yer alan doküman ise Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisidir. Bu doküman kırsal kalkınmanın bütün paydaşlarının işbirliği ile hazırlanmakta ve kırsal kalkınma için genel çerçeveyi ve stratejik öncelikleri belirlemektedir. Türkiye’de şu anda 2014-2020 dönemi Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi uygulanmaktadır. Kırsal kalkınma açısından bir diğer önemli doküman ise Ulusal Kırsal Kalkınma Planıdır. Bu plan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından kırsal kalkınmanın diğer aktörleri ile işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Planda, Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisinde belirlenen hedeflere ulaşmak amacıyla gerçekleştirilecek faaliyetler ve bu faaliyetlerden sorumlu kuruluşlar tanımlanmaktadır.

Yukarıda ifade edilen üç doküman Türkiye’de kırsal kalkınma faaliyetlerinin çerçevesini belirleyen dokümanlardır. Bu dokümanlarda istifade edilerek kırsal kalkınma programları hazırlanmaktadır. Kırsal kalkınma programları farklı sektörlere yönelik ve çok bileşenli programlardır. Örneğin kırsal alanda altyapının geliştirilmesi amacıyla şu anda üç program uygulanmaktadır. Bunlarda birisi köylerin altyapısını geliştirmek için uygulanan program, diğeri beldelerin altyapılarını geliştirmek için uygulanan program ve sonuncusu ise kırsal alanlarda sosyal altyapının geliştirilmesi amacıyla uygulanan programdır. Altyapıya yönelik programların yanında bir diğer program grubu ise bölgesel kalkınma programlarıdır. Türkiye geniş topraklara sahip olması ve bölgelerinin farklı özellikler göstermesi nedeniyle bölgelerin ihtiyaçlarına göre oluşturulmuş kalkınma programları uygulanmaktadır. Türkiye’de halihazırda uygulanmakta olan bölgesel kalkınma programları Güneydoğu Anadolu Bölgesi Kalkınma Programı (GAP), Doğu Anadolu Bölgesi Kalkınma Programı (DAP), Doğu Karadeniz Kalkınma Programı (DOKAP), Yeşilırmak Havzası Kalkınma Programı (YHDP) ve Konya Ovası Kalkınma Programı (KOP).

Türkiye’de ayrıca kırsal kalkınmaya ilişkin destekleme programları da uygulanmaktadır. Bunlardan birisi Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2005 yılından beri uygulanan ve kırsal alanlardaki ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesi amacını taşıyan Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programıdır (KKYDP). Bu program bütün illerde uygulanmakta ve iki ana başlık


altında yürütülmektedir. Program kapsamında kırsal alanlarda tarımla ilgili sanayi tesislerinin kurulması, modern sulama altyapısının geliştirilmesi ve çiftçilerin tarımsal üretim için ihtiyaç duydukları makine ekipmanlar desteklenmektedir. Program çerçevesinde bugüne kadar, bir milyar TL hibe desteği sağlanarak 5.450 tarımsal işletme kurulmuş ve 46 bin kişiye istihdam sağlanmıştır.

Türkiye’de uygulanmakta olan bir diğer kırsal kalkınma destek programı ise IPARD Programıdır. Bu programın temel amacı, Türkiye’nin Avrupa Birliğine adaylık sürecinde tarım sektörünün Avrupa birliği standartlarına ulaştırılmasına katkı sağlamaktır. IPARD Programı kapsamında 874 Milyon Avro Avrupa Birliği katkısı ve 286 Milyon Avro Türkiye Cumhuriyeti katkısı olmak üzere toplam 1 Milyar 160 Milyon Avro tutarındaki kaynak kırsal alanların desteklenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Program çerçevesinde süt ve et üreten işletmeler, tarımsal ürünleri işleyen tesisler ve kırsal alanlarda ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesine yönelik projeler desteklenmektedir.

Türkiye’nin Avrupa Birliği aday ülkesi olması nedeniyle, Avrupa Birliğinin tarım ve kırsal kalkınma politikalarının takibi Türkiye açısından önem taşımaktadır. Üyelik gerçekleştiğinde kırsal kalkınma faaliyetleri Avrupa Birliği ile uyumlu hale getirilecektir.

Avrupa Birliği kırsal kalkınma politikaları Ortak Tarım Politikasının ana bileşenlerinden birisidir. Bu nedenle öncelikle Ortak Tarım Politikasının geçmişten günümüze geçirdiği değişim ve gelişmeleri kısaca ifade etmek gerekir. Ortak Tarım Politikası, Avrupa Birliğinin en eski politikasıdır ve 1962 yılından beri uygulanmaktadır. Ortak Tarım Politikasının ilk yıllardaki amacı, ikinci dünya savaşı sonrasında yaşanan gıda yetersizliği sorununa çözüm bulmak iken, sonraki yıllarda gıda maddelerindeki fazla üretimin sınırlanması ve Avrupa tarımının rekabet gücünün artırılması olmuştur. Kırsal kalkınma ise 2000’li yıllardan itibaren Ortak Tarım Politikasına dahil edilmiş ve bu dönemden sonra Ortak Tarım Politikası iki sütunlu bir yapıya kavuşmuştur. Politikanın birinci sütununda tarım sektörüne yapılan direkt ödemeler, piyasa düzenlemeleri ve ihracat desteklemeleri yer alırken; politikanın ikinci sütununu kırsal kalkınma alanındaki politikalar oluşturmaktadır. Avrupa Birliği yüzölçümünün % 92’si kırsal alan olarak tanımlanmakta, istihdamın % 53’ü kırsal alanlarda sağlanmakta ve katma değerin % 45’i yine bu bölgelerde yaratılmaktadır. Bu nedenle de kırsal kalkınma ile ilgili politikaların Ortak Tarım Politikasından ağırlığı sürekli artmaktadır.

Avrupa Birliği kırsal kalkınma politikası, dört eksenli bir politikadır. Birinci eksende kırsal alanlarda insan kaynaklarının, fiziksel kapasitenin ve tarımsal üretimin kalitesinin artırılması yoluyla rekabet gücünün yükseltilmesine yönelik politikalar yer almaktadır. İkinci sütunda tarım arazilerinin sürdürülebilir kullanımı, çevrenin korunması ve iklim değişikliği ile ilgili konular; üçüncü eksende kırsal alanlarda yaşam kalitesinin yükseltilmesi, ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi gibi konular bulunmaktadır.


Avrupa Birliği, 28 ülkenin bir araya gelmesiyle oluşmuş bir topluluktur. Birliğin bütçesi de üye ülkelerin belirlenmiş kurallara göre yaptıkları katkılardan oluşan ve ortaklaşa kullanılan bir bütçedir. Bütçe büyüklüğü yıllık yaklaşık 150 Milyar Avro olup, önemli bir kısmı üye ülkelerin gayri safi milli gelirlerinden yapılan kesintilerden oluşmaktadır. Bütçenin bir diğer önemli gelir kaynağı ise üye ülkelerin topladıkları katma değer vergilerinden Birlik bütçesine aktardıkları paralardır.

Avrupa Birliği bütçesinin yıllık olarak yaklaşık % 40’ı yani 60 Milyar Avrosu, Ortak Tarım Politikası ve kırsal kalkınma politikalarının finansmanında kullanılmaktadır. Tarım bütçesinin ise 14 milyar Avrosu yani % 24’ü kırsal kalkınma desteklemeleri için kullanılmaktadır. Kırsal kalkınma konusu Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikalarının kapsamına 2000’li yıllarda dahil edilmesine rağmen bütçeden bu amaçla ayrılan kaynak sürekli artmıştır. Ancak şunu da ifade etmek gerekir ki; Avrupa Birliği içerisinde her ülke kırsal kalkınma bütçesinden eşit miktarda pay almamaktadır. Almanya, İtalya, Fransa ve Polonya kırsal kalkınma bütçesinden en fazla payı alan ülkelerdir.

Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikasında ciddi reformlar yaparak 2014-2020 yıllarında uygulayacağı politikaları belirlemiştir. Yeni politikanın temelinde tarım sektörünün rekabet gücünün artırılması, doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi ve kırsal alanlarda istihdam yaratılarak bölgesel dengesizliklerin giderilmesi gibi konular bulunmaktadır.

Türkiye’de Avrupa Birliğinin aday ülkesi olması nedeniyle, Birliğin tarım ve kırsal kalkınma politikalarını yakından takip etmekte, uyum sağlayabilmek için gerekli yapısal ve yasal değişiklikleri gerçekleştirmektedir. IPARD Programı ve bu programı uygulayan Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu da bu çalışmaların merkezinde yer almakta ve önemli bir işlev üstlenmektedir.

SORU VE CEVAP VE KATKILAR

Ali Recep Nazlı (TKDK Başkanı)

Kırsal kalkınma politikaları açısından önemli bir konu kırsal alan tanımıdır. Çünkü bir politika oluşturuluyorsa, bu politikanın uygulanacağı alanın ve hedef kitlesinin çok iyi tespit edilmesi gereklidir. Günümüzde kırsal alanları tanımlayan birçok ifade var. Örneğin OECD belirli bir alanda yaşayan nüfus yoğunluğunu esas alarak kırsal alanları tanımlamaktadır. Birleşmiş Milletler ise daha farklı kriterleri kullanarak bir sınıflama yapmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti açısından ise yerleşim yerlerinin nüfus büyüklükleri esas alınarak bir sınıflama yapılmaktadır. Dolayısıyla kırsal kalkınma politikasının başlangıç noktası programın uygulanacağı alanın tanımlanmasından geçmektedir.


Dikkat çekmek istediğim bir diğer nokta da doğrudan destekler ile kırsal kalkınma desteklerinin etkileri arasındaki farktır. Türkiye’de Tarım Bakanlığımız 2015 yılında 10 milyar TL destekleme ödemesi yapacak. TKDK ise 1 Milyar TL kırsal kalkınma desteği kullandıracak. Kırsal kalkınma kapsamında verilen destekler, diğer tarımsal desteklerin çok üstünde bir etkiye sahiptir ve gelişmeye daha fazla katkı sağlıyor. Kırsal kalkınma destekleri ekonomik canlılık sağlarken aynı zamanda istihdam yaratmakta ve sosyal açıdan kırsalda yaşayan insanlarda yatırım isteği oluşturmaktadır. Bütün dünya ülkelerinin temel amacı kırsaldan kente göçü azaltmak ve insanların bu alanlarda yaşamaları ortam oluşturmaktır. Doğrudan desteklerle bunun sağlanması mümkün olmamaktadır. Bu nedenle de kırsal kalkınma amacıyla kullandırılan, projeye ve yatırıma verilen destekler doğrudan desteklerden çok daha etkin olmaktadır.

Tarım ve kırsal kalkınma destekleri açısından bir diğer önemli nokta da devamlılıktır. Avrupa Birliğinde olduğu gibi Türkiye’de de politikaların devamlılığına önem verilmektedir. Daha önce de ifade edildiği gibi Türkiye bugün 10. Beş Yıllık Kalkınma Planını uygulamaktadır. Her bir kalkınma planı bir önceki dönemdeki planın izleme ve değerlendirme sonuçlarına göre yapılandırılmaktadır.

Mofizul Islam (Bangladeş)

Bu güzel sunum için teşekkür ediyorum. Sunulan bilgiler ve Türkiye’nin tarım sektöründeki başarıları beni gerçekten çok etkiledi.

Bilmek istediğim; Türkiye Avrupa Birliğinin bir parçası olmamasına Türkiye neden Avrupa Birliğinin tarım sektörüne yönelik destekleri ile ilgileniyor. Bir başka ifadeyle Avrupa Birliği desteğinin Türkiye tarımına etkisi nedir.

Hakan ÖZAT (TKDK)

Daha önce de ifade edildiği gibi, Türkiye Avrupa Birliğinin aday ülkesidir ve bu çerçevede de Avrupa Birliğinden aday ülkeler için ayrılan kaynaklardan yararlanmaktadır. Aslında bu destekler sadece tarım sektörüne değil, ekonominin diğer sektörlere de veriliyor. Türkiye aday ülke statüsü nedeniyle Avrupa Birliğinden yedi yıllık dönem için bir milyar Avro destek almaktadır. Ama bu rakam Türkiye gibi geniş ve büyük bir ülke için çok fazla bir miktar değil. Ama adaylık sürecinin kazandırdığı en önemli kazanım Avrupa Birliği sisteminin ve modelinin Türkiye’de uygulama şansının bulunmasıdır. Yani açılışta sayın Başkanın da ifade ettiği gibi; sağlam, ülkenin gerçeklerine uygun ve Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmış bir kırsal kalkınma programı, devamında Avrupa Komisyonunun denetimi altında gerçekleştirilen uygulama, Avrupa Birliği standartlarında bir kurumun kurulmuş olması Avrupa Birliğinin adaylık sürecinde Türkiye’ye verdiği desteğin sağladığı en önemli katkılardır. Desteğin parasal boyutundan çok kurumsal yapının güçlendirilmesi ve böyle bir kurumun


oluşturulması adaylık sürecinin kazanımlarıdır. İşte bu nedenle de çalıştaya önem verilmektedir. Türkiye’nin Avrupa Birliği adaylık sürecinde kırsal kalkınma alanında edindiği deneyimlerin bundan sonraki çalıştaylarda İslam ülkeleri ile paylaşmak ve aktarmak bu çalışmaların en önemli amacıdır.

Dr. Zafar Iqbal Qadir (Pakistan)

Öncelikle Türkiye Cumhuriyetinin kırsal ekonomilerin gelişmesi için gerçekleştirdiği bu çalışmaları takdirle karşılıyorum. Bir konuda sizlerin açıklamasını bilmek istiyorum; kırsal ekonomiler için vermiş olduğunuz destekle karşılaştırıldığında hayvancılık işletmelerinin geliştirilmesi için verilen destek ne kadardır? Türkiye’nin tarımsal ihracatının 18 Milyar Dolar olduğunu öğrendik, Türkiye’nin en önemli pazarının Avrupa ülkeleri olduğunu tahmin ediyorum. Zira Türkiye’nin Avrupa Birliği ile gümrük birliği anlaşması var. Ayrıca burada bir konuyu da gündeme getirmek isterim. Pakistan’da üretilen mangoyu bütün kriterleri yerine getirdiğimiz için Avrupa Birliği ülkelerine ihraç ediyoruz ama Türkiye pazarına giriş için bu konudaki görüşmeler devam ediyor.


Mango konusunda gündeme getirdiğiniz konu, Bakanlığımızın başka birimlerini görev alanına girdiği için bilgimiz yok, ancak sizin için öğrenebiliriz.

İfade edildiği gibi 18 Milyar Dolar tutarında tarımsal ihracatımız var. Bu ihracatın bir kısmı Avrupa ülkelerine ama çok büyük kısmı ise Rusya, Türk Cumhuriyetleri ve İslam ülkelerine yapılmaktadır. Gümrük Birliğinin Türkiye’ye bir takım getirileri var ama doğal olarak bir takım götürüleri de var. TKDK, 2011 yılından bugüne kadar 8.000 projeyi destekledi. Bunlardan 1.800 proje hayvancılık işletmelerine yatırımla ilgili projelerdir. Destek bütçesinin önemli bir kısmı hayvancılıkla ilgili desteklere ayrılıyor. Türkiye’de 42 Milyon küçükbaş, 15 Milyon büyükbaş hayvan mevcut. Bu nedenle de hayvancılık konusundaki destekler önemli bir kalem oluşturuyor. Ancak TKDK sadece üretimi değil aynı zamanda bu ürünlerin işlendiği tesisleri de desteklemektedir. Örneğin şu anda proje kabullerinin yapıldığı son dönemde bütçenin 81 Milyon Avrosunu süt hayvancılığı işletmelerinin desteklenmesi için; 40 Milyon Avrosu ise işleme tesislerinin desteklenmesi için ayrılmış durumdadır. TKDK, bugüne kadar desteklemiş olduğu projelerle ilgili bir etki değerlendirme çalışması gerçekleştirdi. Bu çalışmanın çok enteresan bulguları oldu. Örneğin daha önce hiç kırsal alanda yaşamamış olan insanların yatırım yaparak kentlerden kırsal alanlara göç ettiklerini gördük. Desteklediğimiz 8.000 projenin 4.100 tanesi 40 yaşın altındaki genç çiftçiler tarafından gerçekleştirilmiştir. Yatırımcılarımızın % 72’sinin üniversite mezunu olduğunu tespit ettik. Bütün bunlar gösteriyor ki; uygun ortam oluşturulduğunda insanlar kırsal alanlara yatırım yapmaktadırlar. Sizlerin de bildiği gibi, 21. Yüzyılın


sektörü tarım sektörüdür. Bu nedenle de hem devletler hem de özel firmalar tarım sektörüne yatırım yapmaktadırlar. TKDK’nın temel hedefi programın sayesinde köyden kente göçün yavaşlatılması, hatta tersine göçün sağlanmasıdır. Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkileri anlamında şu nokta çok önemlidir. Bu program kapsamında Avrupa Birliğinden sağlanan 874 Milyon Avroyu Türkiye çok rahat şekilde ulusal bütçesinden de temin edebilir. Daha önce de ifade ettiğim gibi Türkiye, sadece 2015 yılında 10 milyar TL tutarındaki desteklemeyi çiftçilerine ödeyen bir ülkedir. Ama bu programın önemi, Türkiye’ye bir sistem getirmesidir. Bildiğiniz gibi Avrupa Birliği standartları yazılı ve yüksek standartlar ve Türkiye tarım işletmelerini bu standartlara yükseltiyor. TKDK tarafından desteklenen işletmelere Avrupa Birliği standartlarında üretim yapıldığına dair belge verilmektedir ve bu belge sayesinde desteklediğimiz tesisler ihracat yapabilmektedir. Bu çerçevede de Avrupa Birliğinden sağladığımız kaynağın önemi burada ortaya çıkıyor. Program çerçevesinde hem programlamada hem de üretimde hayvan sağlığı, hayvan refahı, gıda güvenilirliği, insan sağlığı, çevre koruma gibi alanlara Avrupa standartlarına ulaşılıyor. Aynı zamanda ekonomik olarak sürdürülebilir işletmeler desteklenmektedir. Böylece bir kaç hayvanla üretim yapan işletmeler yerine; örneğin süt hayvancılığında en az on, besicilikte ise en az otuz hayvana sahip işletmelerin kurulması desteklenmektedir.

Hakan ÖZAT (TKDK)

Türkiye’nin tarımsal ticareti ile ilgili olarak; 18 Milyar dolar tarımsal ihracat ve 18 Milyar dolar tarımsal ithalat söz konusudur. Fakat bu rakamların arka planının biraz daha açılması gerekirse; Türkiye’nin tarım ürünleri ithalatının içerisinde işlenmek üzere dışarıdan alınan ürünler de dahildir. Örneğin Türkiye yılda 20 Milyon ton buğday üretmektedir ve bu üretim tüketimi karşılamaktadır. Ama aynı zamanda buğday ithal etmekte ve bunu un haline getirerek ihraç etmektedir. Bu nedenle de Türkiye şu anda dünyanın en büyük un ihracatçılarından birisidir. Bu konuda bir başka örnek ise Türkiye’nin pamuk ithalatıdır. Bilindiği gibi, Türkiye tekstil sektörü çok gelişmiştir. Ülke içindeki pamuk üretimi ihtiyacı karşılamadığı durumlarda ithalat yapılarak tekstil sektörüne hammadde sağlanmakta, bu sayede üretilen daha yüksek katma değerli ürünler ihraç edilebilmektedir. Bu çerçevede de tarımsal ürün ithalatının önemli bir kısmı işlenmek üzere ithal edilen hammaddelerden oluşmaktadır.

Dr. Seyed Mohammed Moussavi (İran)

Bilgiyle dolu böyle bir sunum ve tartışmalar için çok teşekkür ediyorum. Benim üç kısa sorum olacak. Eğer doğru anladıysa 14 Milyar Avro olan Avrupa Birliği kırsal kalkınma bütçesinin dağılımında bazı problemler söz konusu acaba Türkiye bu dağılıma yoğunlaşıyor mu? Eğer bana izin verirseniz üç sorumu da bir arada sormak isterim. İkinci sorum Türkiye’deki politikaların etkileri ile ilgili olacak.


Türkiye’de çok başarılı kırsal kalkınma çalışmalarının olduğunu gördüm. Bölgeler arasında yaşam standartları açısından büyük farklılıklar var mı? Örneğin insani gelişme endeksinde, kişi başına gelirde artış söz konusu mudur? Son sorum da şu şekilde olacak; Türkiye’de fakirlik düzeyi yıllar itibariyle hangi noktadadır.

Hakan ÖZAT (TKDK)

Sunumda ifade edilen 14 milyar Avro tutarındaki bütçe, Avrupa Birliğinin sadece üye ülkeleri için kullandığı bütçedir. Türkiye henüz Avrupa Birliğinin üyesi değil bu nedenle belirttiğimiz bütçeden Türkiye’ye tahsis edilen bir miktar yoktur. Türkiye sadece aday ülke statüsü nedeniyle yedi yıllık süreç için Avrupa birliğinden yaklaşık bir milyar avro kırsal kalkınma amaçlı kaynak alıyor.

Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan insani gelişmişlik endeksine göre Türkiye 187 ülke içinde 69. Sıradadır ve yüksek gelişmiş ülkeler grubunda yer almaktadır. Türkiye’de kişi başı milli gelir şu anda 12.000 dolar seviyesindedir.

Mofizul Islam (Bangladeş)

Anladığım kadarıyla, tarımsal gelişeme ile ilgili desteklemeleriniz bir şekilde Avrupa Birliğiyle bağlantılı. Türkiye Cumhuriyeti kendi bütçesinden tarım sektörünü geliştirmek için destekleme yapıyor mu?


Daha önce de vurgulamıştım ama tekrar vurgulamakta fayda var sanırım. Türkiye’deki tarımsal destekler sadece Avrupa Birliği ile bağlantılı değil. Avrupa Birliğinden alınan bu bütçe, Türkiye’nin toplam tarımsal destekleri içerisinde çok küçük bir yer tutmaktadır. Avrupa Birliğinden alınan bu kaynağın amacı kurumsal yapının güçlendirilmesi ve standartlara ulaşımdır. Bu destekle kurulan işletmeler bölgelerindeki diğer işletmeler örnek oluyorlar. Türkiye, her yıl tarım sektörüne 10 Milyar TL destek vermektedir. Bu nedenle de Avrupa Birliğine herhangi bir şekilde bağımlılık söz konusu değildir.

Hakan ÖZAT (TKDK)

Türkiye Cumhuriyeti tarım sektörünü ulusal bütçesinden zaten desteklemektedir. Biraz önce Sayın Başkanın ifade ettiği gibi ulusal bütçemizden tarım ve kırsal kalkınma faaliyetleri için yıllık olarak yaklaşık beş milyar dolar destek verilmektedir. Bu kapsamda ulusal bütçeden çiftçilere gübre desteği, mazot desteği, prim ödemeleri, hayvancılık destekleri gibi birçok destekleme yapılmaktadır. Bunun dışında Avrupa Birliğine aday ülke olmamız nedeniyle kırsal kalkınma alanında aldığımız destek yedi yıllık süre için sadece 800 Milyon Avrodur. Bir başka ifadeyle, Türkiye Avrupa Birliğinden kırsal kalkınma amaçlı olarak yıllık sadece


100 Milyon Avro kadar bir kaynak almaktadır. Bu rakam Türkiye’nin tarımsal destek için ulusal bütçesinden ayırdığı beş milyar dolarla karşılaştırıldığında çok küçük bir tutardır. Avrupa Birliğinden alınan bu miktar ülkede örnek işletmeler kurulması amacıyla kullanılan bir kaynaktır.

3. TKDK ORGANİZASYONEL YAPILAR VE IPARD UYGULAMA SÜREÇLERİTKDK Uzmanı

Mehmet Serdar TURHAN

Avrupa Birliği (AB) aday ve potansiyel aday ülkelere destek amacıyla 1085/2006 sayılı Konsey Tüzüğü çerçevesinde Katılım Öncesi Yardım Aracı’nı (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA) oluşturmuştur. Katılım öncesi yardım aracı (IPA), Avrupa Birliğinin AB`ye katılım sürecinde aday statüsünde olan Türkiye, Makedonya ve Hırvatistan`a ve potansiyel aday ülkelere mali yardım öngörmektedir. IPA`nın temel amacı katılım sürecinde olan bu ülkeleri, kurumsal kapasite, sınır işbirlikleri, ekonomik ve sosyal kalkınma ile kırsal kalkınma alanlarında güçlendirmek amacıyla tek bir çerçeve ile yardımda bulunmaktır. Katılım öncesi yardım aracı olan IPA, AB`ye aday ve potansiyel aday olan ülkelerin kendi iç dinamikleri ve ülkesel özelliklerini de dikkate alarak, stabil olmaları konusunda ve AB`ye tam üyelik yolunda altyapılarını desteklemektedir.

IPA, tutarlı ve etkin bir yapılanma sağlamak amacıyla, ülkelerin ihtiyaçlarını ve önceliklerini de göz önünde bulundurarak 5 temel bileşenden oluşmuştur. Bunlar;

1. Kurumsal Yapılanma ve AB’ye adaylıktan tam üyeliğe geçişin desteklenmesi

2. Sınır Ötesi İşbirliği

3. Bölgesel Kalkınma

4. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ve

5. Kırsal Kalkınma - (Instrument for Pre-Accession Assistance-Rural Development: IPARD); Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması ve yönetimi için uyum hazırlıklarını ve bu kapsamda politika geliştirilmesini desteklemektedir. (TKDK bu Bileşen`nin uygulamaları içinde yer almaktadır.)

3.1. IPARD’ın Temel Amaçları

IPA’nın beşinci bileşeni olan IPARD`ın 2 temel amacı vardır. Bunlar;

1. AB Ortak Tarım Politikaları ile ilgili AB Mevzuatının uygulanmasına yardımcı olmak ve bu çerçevede çevre, hayvan sağlığı, bitki sağlığı ve gıda güvenliği gibi konularda AB standartlarının benimsenmesine destek olmak,

2. Tarım sektörü ve kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına destek sağlamak.


Bu amaçlar 3 temel eksen altında 9 farklı tedbirin uygulanması ile karşılanmaktadır:

1. Eksen: Pazar etkinliğinin güçlendirilmesi ve AB Standartlarının uygulanması

2. Eksen: Tarım-Çevre Tedbirinin uygulanması için gerekli eylem ve altyapının Hazırlıkları

3. Eksen: Kırsal Ekonominin Kalkındırılması

AB’ye aday tüm Ülkeler 7 yıllık bir IPARD Kırsal Kalkınma Programı hazırlamalı ve Akreditasyon kriterlerini sağlamış bir kurumsal yapı (IPARD Ajansı) ile bu programı uygulamak zorundadırlar.

Türkiye için IPA Kırsal Kalkınma Programı (IPARD Program) ülkenin kırsal kalkınma bağlamında katılım öncesi dönemdeki öncelikleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır.

3.2. IPARD Programı İçeriği

Herbir aday ülke tarafından hazırlanacak olan Kırsal Kalkınma Programları aşağıdaki hususları kapsamalıdır:

Farklılıkların, eksikliklerin ve kalkınma potansiyelinin ifade edildiği mevcut durumun sayısal tanımı, ikili veya çok taraflı yardım ile yürütülmüş olan önceki operasyonların ana sonuçları, kullanılan mali kaynaklar ve mevcut sonuçlara ilişkin değerlendirmeler;

Kırsal alanların mevcut durum analizine ve bağımsız uzman incelemesi dahil ilgili sektörlerin derinlemesine analizine dayanarak, teklif edilen ulusal kırsal kalkınma stratejisinin tanımı ve mevcut eğitim stratejisinin tanımı sunulmalıdır. Ulusal kırsal kalkınma stratejisi, her öncelik ekseni için uygun izleme ve değerlendirme göstergelerini belirterek, sayısal olarak ifade edilmiş hedefleri de içermelidir.

Genel stratejik yaklaşımın ve faydalanıcı ülkenin çok yıllı indikatif planlama dokümanında belirtilen sektörel stratejilerin, kırsal kalkınma bileşeni kapsamında, spesifik eylemlere nasıl dönüştüğüne dair açıklamalar yer almalıdır.

Her bir kırsal kalkınma eylemine karşılık gelen ve her bir kırsal kalkınma eylemi için genel mali tablolar;

Nihai faydalanıcıların tanımı,

Uygulamaya ilişkin coğrafi kapsam,

Faydalanıcılar için uygunluk kriterleri,

Projelerin seçimi için sıralama kriterleri,


İzleme göstergeleri,

Sayısal olarak ifade edilebilir hedef göstergeler;

Programı gerçekleştirmekten sorumlu kurumların adları;

İlgili kurum ve kuruluşların programa ilişkin değerlendirme sonuçları ve görüşleri

Program ön değerlendirmesinin sonuç ve tavsiyeleri.

1. TKDK Kuruluş Amacı, Görev ve Sorumlulukları

Kırsal kalkınmada temel amaç; kırsal alanların varlığının devam ettirilmesi, kır ile kent arasındaki farklılıkların azaltılması, doğal kaynak potansiyellerinden çevreye duyarlı bir biçimde yararlanmanın geliştirilmesi, sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimlerin katılım ve katkılarının artırılması, kentli kesime göre ekonomik ve sosyal olanakları kısıtlı olan ve esas olarak gelirinin büyük kısmını tarımdan ve tarıma dayalı faaliyetlerden sağlayan kırsal toplumun yaşam standardının iyileştirilmesi için entegre sürdürülebilir bir kırsal yaşamın sağlanması gibi geniş bir yelpazeye sahiptir.

4 Mayıs 2007 tarihinde kabul edilen 5648 sayılı “Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ulusal kalkınma plan, program ve stratejilerinde öngörülen ilke ve hedefler çerçevesinde, Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan kaynakları da kapsayacak şekilde, “Kırsal Kalkınma” programlarının uygulanmasına yönelik faaliyetleri gerçekleştirmek kurulmuş ve faaliyetlere başlamıştır. Kurum 25 Şubat 2008 tarihinde Avrupa Komisyon tarafından kabul edilen IPARD Programı’nı 29 Ağustos 2011 tarihinde alınan yetki devri (akreditasyon) ile birlikte uygulamaya başlanmıştır. Söz konusu programla; tarım sektöründe ve kırsal alanda faaliyet gösteren üreticilerimizin, özel sektörün ve potansiyel yatırımcıların Tarım ve Kırsal Kalkınma alanında desteklenmesi amacı ile uygulamaya konulmuş ve AB hibe fonları kırsal kesimde yaşayan halkımıza, çiftçilere, üretici birliklerine ve tarım sektöründe faaliyet gösteren firmalara projeler karşılığında ve sözleşmelerine uygun olarak kullandırmaya başlamıştır.

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun görev ve sorumlulukları:

(a) Proje Başvuru Çağrıları yapmak ve uygunluk şartlarını ve koşullarını ilan etmek;

(b) Kırsal Kalkınma Programlarına ilişkin kriter ve mekanizmalar ile AB ve ulusal düzeydeki ilgili kurallara uygun olarak desteklenecek olan projeleri kontrol etmek ve seçmek;

(c) Projelerin onaylanması için başvuruların başvuru ve uygunluk koşulları ile gerekli hallerde kamu alımlarına ilişkin hükümler de dahil Anlaşmalara uygunluğunun kontrollerini yapmak;


(d) Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ile nihai yararlanıcılar arasındaki sözleşme yükümlülükleri ile bu yükümlüklerinin yerine getirilmediği durumlarda uygulanacak müeyyidelere ilişkin bilgiler ve gerekli hallerde işe başlama izni verme konularını yazılı olarak ortaya koymak ;

(e) Hibe programlarının uygulanmasını düzenlemek ve sözleşme akdetmek;

(f) Nihai yararlanıcılara desteklenen projeler kapsamında tahakkuk ve ödemeleri yapmak, uluslararası normlara uygun muhasebe işlemlerini gerçekleştirmek;

(g) Başvuru şartlarına uygunluğun belirlenmesi amacıyla proje kabulünden önce ve sonra yerinde denetimler gerçekleştirmek;

(h) Beyan edilen harcamanın geçerli kurallar dahilinde yapıldığını, ürün veya hizmetlerin kabul kararına uygun olarak teslim edildiğini ve nihai yararlanıcının ödeme taleplerinin doğru olduğunu temin etmek için gerekli kontrolleri gerçekleştirmek. (Bu kontroller işlemlerin uygun idari, mali, teknik ve fiziksel yönlerini kapsar)

(i) Ödemesi gerçekleştirilen ve uygulanmakta olan projeleri 5 yıl boyunca izlemek

(j) Uygulanan tedbirlerdeki ilerlemenin göstergeler çerçevesinde raporlamak.

3.3. TKDK Organizasyon Yapısı

A. TKDK-Merkez Organizasyon Yapısı


B. İL KOORDİNATÖRLÜKLERİ ORGANİZASYON YAPISI (42 İL KOORDİNATÖRLÜĞÜ)

UYGULAMA SÜREÇLERİ


3.4. IPARD Programının Amacı ve Hedefleri

Avrupa Komisyonu tarafından 25 Şubat 2008 tarihinde onaylanan Kırsal Kalkınma (IPARD) Programının temel amacı; AB Ortak Tarım Politikası ile ilgili müktesebatın uygulanmasına ve aday ülkelerde tarım sektörü ve kırsal alanların sürdürülebilir biçimde adaptasyonu için bazı önceliklere ulaşmaya ve sorunların çözümüne katkıda bulunmaktır. TKDK, Türkiye’nin AB`ye katılım öncesi dönemdeki öncelikleri ve ihtiyaçlarını dikkate alarak, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için kapasite oluşturmayı hedeflemekte, işletmeleri AB standartlarına yükseltmeyi amaçlamaktadır.

IPARD Programının Genel Amaçları:

Tarım sektörünün sürdürülebilir modernizasyonuna katkı sağlanması,

Gıda güvenliği, veterinerlik, bitki sağlığı, çevre ve diğer standartlara ilişkin AB standartlarına ulaşmasının teşvik edilmesi,

Kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlanması,

Yerel kırsal kalkınma stratejileri ve tarım-çevre tedbirlerinin uygulanması için hazırlık faaliyetlerinin yapılmasıdır.

3.4.1. IPARD Programının Hedef Alanları

Türkiye’deki kırsal alanlar (OECD kırsal alan sınıflandırması göre); “tamamen kırsal”, “baskın kırsal” ve “orta veya önemli ölçüde kırsal” alanlar olmak üzere 3 kategoride tanımlanmaktadır. OECD sınıflandırmasının tercih edilmesinin nedeni; Türkiye’nin uluslararası bağlamda diğer ülkelerle kıyaslanma olanağını sağlamasıdır. Ayrıca kırsal alanlara yönelik gelir ve göç istatistikleri doğrultusunda analiz yapılmasına olanak sağlamaktadır. IPARD desteği için hedeflenen alanların seçiminde, OECD tanımının kullanılması yanında, daha geliştirilmiş bir yaklaşımla, IPARD müdahalelerinin nüfusu 20.000’den az olan yerleşim merkezlerinde gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Bu çerçevede aynı il içindeki kırsal ve kentsel alanların ayrımının yapılması sağlanmaktadır. IPARD Programı kapsamında desteklenen 42 İl sırasıyla, Amasya, Afyonkarahisar, Balıkesir, Çorum, Diyarbakır, Erzurum, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Kars, Konya, Malatya, Ordu, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Van ve Yozgat, Ağrı, Aksaray, Ankara, Ardahan, Aydın, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Denizli, Elazığ, Erzincan, Giresun, Karaman, Kastamonu, Kütahya, Manisa, Mardin, Mersin, Muş, Nevşehir ve Uşak olarak belirlenmiştir.


3.4.2. IPARD Fonları Kapsamında Desteklenen Sektörler

1. “Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar” tedbiri kapsamında; süt üreten tarımsal işletmelerinin ve et üreten tarımsal işletmelerinin desteklenmesi,

2. “Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasının Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar” tedbiri kapsamında; süt ve süt ürünlerinin işleme ve pazarlanmasının, et ve et ürünlerinin işleme ve pazarlanmasının, meyve ve sebzelerin işleme ve pazarlanmasının, su ürünlerinin işleme ve pazarlanmasının desteklenmesi,

3. “Üretici Gruplarının kurulmasının desteklenmesi”,

4. “Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi” tedbiri kapsamında; Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesinin Yerel ürünler ve mikro işletmelerin ekonomik gelişiminin, kırsal turizmin gelişiminin ve kültür balıkçılığının gelişiminin desteklenmesi hedeflenmiştir.

IPARD desteği özetle AB müktesebat uyumunun en fazla gerekli olduğu dört sektöre odaklanmış olup (süt, kırmızı et ve tavuk eti, balık ve meyve-sebze) sektörlere yönelik gıda zincirinin en zayıf olduğu kısımlara yönelik uygulamalara yer verilmektedir. Çevre konusunda, IPARD’ın amacı tarım-çevre uygulamalarının kompleks yapısı sebebiyle pilot seviyede tarım-çevre tedbirine hazırlık amaçlı faaliyetlerin gerçekleştirilmesidir. Diğer taraftan Eksen 1 tedbirleri kapsamında hayvan gübresi depolama, atık ve atık su yönetimi, enerji tasarrufu ve modern sulama sistemleri gibi çevresel konular önemli bir düzeyde ele alınmaktadır. Yerel kalkınma konusunda kapasite oluşturulması için yerel kırsal kalkınma stratejilerinin geliştirilmesi ve söz konusu stratejilerin kalitesi temel alınarak seçilecek Yerel Eylem Gruplarının oluşturulması amaçlanmaktadır. Kırsal ekonominin geliştirilmesi kapsamında, kırsal alanlarda arıcılık, tıbbi ve aromatik bitkiler ve süs bitkilerini içeren sektörlerde çiftlik içi ve dışı faaliyetler, yerel ürünler ve geleneksel sanatlarda mikro işletmelerin geliştirilmesi, kırsal turizm ve kültür balıkçılığı (su ürünleri yetiştiriciliği) ele alınmaktadır. IPARD Fonları kapsamında daha geniş anlamda aşağıdaki alt tedbirlerde/sektörlerde hibe desteklemeleri yapılmaktadır.

1. Süt Üreten Tarımsal İşletmeler

2. Et Üreten Tarımsal İşletmeler

3. Süt ve Süt Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması

4. Et ve Et Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması

5. Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi ve Pazarlanması

6. Su Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması


7. Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi (Arıcılık, Süs Bitkileri, Tıbbi Aromatik Bitkiler)

8. Yerel Ürünlerin ve Mikro İşletmelerin Geliştirilmesi

9. Kırsal Turizm

10. Kültür Balıkçılığının Geliştirilmesi

Destek oranı: Süt ve Et üreten tarımsal işletmelere yönelik yatırımlara %50 ile %65 arasında, Süt ve Et ürünlerinin işleme pazarlaması, meyve-sebzelerin işleme ve pazarlaması ile su ürünlerinin işleme ve pazarlamasına yönelik yatırımlara %50 hibe desteği verilecektir. Bunun yanında; Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi” kapsamında; arıcılık, seracılık, tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenmesi ve paketlenmesi ile ilgili faaliyetlere; yerel ürünler, el sanatları, kırsal turizm ve kültür balıkçılığına yönelik yatırımlara %50 hibe desteği verilecektir. Ayrıca, tarımda yapısal sorunlar içerisinde yer alan yetersiz örgütlenme düzeyinin geliştirilmesi için üretici gruplarının kurulması teşvik edilecek ve kuruluş masrafları da karşılanacaktır.

IPARD kapsamında Desteklenmesi Uygun harcamalar: Makine-ekipman alımı, yapım işleri, hizmet alımı (genel harcamalar) ve görünürlük harcamaları destek tutarının belirlenmesine esas olacak uygun harcamalardır.

IPARD kapsamında Desteklenmesi Uygun Olmayan Harcamalar:

(a) Tüm Vergiler

(b) Mülkiyetin kiracılara geçip geçmediğine bakılmaksızın arazi ve mevcut binaların alımı, kiralanması

(c) Cezalar, mali cezalar ve mahkeme giderleri;

(d) İşletme maliyetleri;

(e) İkinci el makine ve ekipman;

(f) Banka ücretleri, teminat maliyetleri ve benzer ücretler;

(g) Diğer salt mali harcamaların yanı sıra IPARD Avro hesabıyla ilgili her türlü para birimi dönüşüm masrafları, harçlar ve kur kayıpları;

(h) Ayni katkılar;

(i) Zirai üretim haklarının, hayvanlar, bitkilerin satın alınması ve bunların ekilmesi;

(j) Bakım, amortisman ve kira giderleri;

(k) Yardımın yönetimi ve uygulanmasında kamu idaresi tarafından üstlenilen masraflar, yani Program Otoritesine ait masraflar ve özellikle genel giderler, kira giderleri ve yönetim, uygulama, izleme ve kontrol faaliyetlerinde istihdam edilen personelin maaşları.


3.4.3. Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri

Bu tedbirin amaçları;

Tarım sektörünün ve kırsal alanların sürdürülebilir uyumuna katkıda bulunmak ve pazar etkinliğini artırmak,

Ortak Tarım Politikası ve AB’ye katılım sürecindeki ilgili diğer politikalar ile ilgili müktesebatın uygulanmasına yönelik Türkiye’nin hazırlığına katkı sağlamak,

Tarımsal işletmelere destek vermek suretiyle,

a. Sürdürülebilirliklerini ve birincil tarımsal ürünlerin üretiminde genel performanslarını geliştirmek,

b. İlgili AB standartlarına yükseltmek ve iyi tarım uygulamalarını yaygınlaştırmak,

c. Bölgesel kırsal gelişim dengesizliklerinin ve mevcut az gelişmiş alanlardaki göçün engellenmesine katkı sağlamaktır.

Bu tedbir iki alt tedbirden oluşmaktadır:

Süt üreten tarımsal işletmelere yatırım

Et üreten tarımsal işletmelere yatırım

Faydalanıcı tarafından bildirilen uygun harcama tutarının %50’sini Kamu Katkısı (AB ve Türkiye Cumhuriyeti Katkısı), diğer %50’sini ise Başvuru Sahibinin katkısı oluşturacaktır. Başka bir ifadeyle, uygun harcamaların %50 nispetindeki kısım için destek sağlanmaktadır. Ancak, aşağıdaki hallerde Kamu Katkısı oranları artacak, dolayısıyla başvuru sahibinin katkısı da buna bağlı olarak azalmaktadır.

Başvuru sahibi(gerçek kişi durumunda kendisi, tüzel kişiliklerde ise tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişi) başvuru sunulduğu tarihte 40 yaşın altında olan genç çiftçilerin sahip olduğu tarımsal işletmelere yatırımlar için Kamu Katkısı %55, Başvuru Sahibi katkısı %45,

Dağlık alanlardaki tarımsal işletmelere yatırımlar için Kamu Katkısı %60, Başvuru Sahibi katkısı %40

Başvuru sunulduğu tarihte 40 yaşın altında olan genç çiftçilerin(gerçek kişi durumunda kendisi, tüzel kişiliklerde ise tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişi) sahip olduğu dağlık alanlardaki tarımsal işletmelere ait yatırımlar için Kamu Katkısı %65, Başvuru Sahibi katkısı %35 olarak belirlenmiştir.


3.4.4. Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasının Yeniden Yapılandırılması ve Topluluk Standartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar Tedbiri


Ortak Tarım Politikası ve AB’ye katılım sürecine yönelik ilgili diğer politikaları ile ilgili müktesebatın uygulanması için Türkiye’nin hazırlanmasına katkıda bulunulması;

Gıda işleme sektörünün sürdürülebilir uyumuna katkıda bulunulması, yeni teknolojiler, yenilikler sunarak ve Topluluk standartlarına uyuma önem vererek tarımsal ürünler için yeni pazar fırsatları yaratarak iç pazarda daha

kolay rekabet etmelerinin sağlanması,

Gıda işleme sanayisine destek vermek suretiyle;

İlgili Topluluk Standartlarına yükseltilmesi,

Tarım ve balıkçılık ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanmasında toplam performans ve rekabet gücünün geliştirilmesi,

Bölgesel kırsal gelişme eşitsizliklerinin düzeltilmesine katkıda bulunurken bir yandan da daha az gelişmiş bölgelerde istihdam fırsatları yaratılması

amaçlanmaktadır.

Bu tedbir, dört alt tedbirden oluşmaktadır:

1. Süt ve Süt Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması

2. Et ve Et Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması

3. Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi ve Pazarlanması

4. Su Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması

3.4.5. Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi


Ortak Tarım Politikası ile AB’ye katılım sürecindeki ilgili diğer politikalara ilişkin müktesebatın uygulanmasına yönelik Türkiye’nin hazırlık sürecine katkı sağlanması.

İş faaliyetlerinin geliştirilmesi yoluyla yeni iş olanaklarının yaratılması ve mevcut istihdam olanaklarının korunması, bu sayede kırsal alanların


ekonomik faaliyet düzeylerinin artırılmasına ve kırsal nüfusun azalmasını önlemeye katkıda bulunulması.

Bölgesel kırsal kalkınma dengesizliklerinin ortadan kaldırılmasına katkıda

bulunulması amaçlanmaktadır.

Bu tedbir, dört alt-tedbirden oluşmaktadır:

1. Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi

2. Yerel Ürünler ve Mikro İşletmelerin Geliştirilmesi

3. Kırsal Turizmin Geliştirilmesi

4. Kültür Balıkçılığının Geliştirilmesi

Faydalanıcı tarafından bildirilen uygun harcama tutarının %50’sini Kamu Katkısı (AB ve Türkiye Cumhuriyeti Katkısı), diğer %50’sini ise Başvuru Sahibinin Katkısı oluşmaktadır. Başka bir ifadeyle, uygun harcamaların %50’lik kısmı için destek sağlanmaktadır.


Malezya: TKDK’nın uygulamalarında siyasilerin proje sahiplerinin belirlenmesinde girişimleri ve talepleri oluyor mu? Bunu nasıl yönetiyorsunuz?

Mehmet Turhan: Kurumumuzda, Projelerin desteklenmek üzere seçimi aşamasında, politik veya siyasi talep ve girişimlerden söz edemeyiz. Proje seçiminde kurallarımızın tümü yazlı, ve akreditasyona tabi olduğumuz için oldukça sıkı. Bu sebeple, gerçekten desteklenmesi gereken projeleri destekliyoruz. Yapılan her iş ikinci bir uzman tarafından kontrol ediliyor. Bir proje 20 den fazla uzmanın kontrolünden geçiyor. Bu sebeple bu tür siyasi talepler olmuyor.

Sn. Ali Recep Nazlı: Daha önce buna değinmiştim. Akreditasyonun temeli budur. Kurallar ve işlem adımları yazılı olduğu için herhangi bir baskı ile karşılaşmıyoruz. Dışsal bir faktör bizi etkilemiyor. Akreditasyonun zorluğu varken, kolaylığı da burada başlıyor. Yeterince proje alabiliyoruz. İyi hazırlanmış projeler bütçemizi geçmiyor. Türkiye`de mali-ekonomik sürdürülebilir olmayan tesislerin desteklenmesi mümkün değil. Akreditasyon çok önemli. Akreditasyon süreci uluslararası standartlarda olduğu için, buna ilişkin denetimler hem AB, hem de dünyanın kabul ettiği diğer bağımsız denetim kuruluşları tarafından gerçekleştiriliyor.


Bangladeş: Girişimcileriniz kimlerdir? Kalite Yönetiminden kim sorumludur?

Sn. Ali Recep Nazlı: IPARD kapsamında girişimcilerimiz kamu kuruluşları olmayan özel tüzel kişilerdir. Kamu kurumları destek kapsamımızda değildir. Yani, Çiftçiler ve işletme sahipleri girişimcilerimiz. Kamunun destek dışında olması çok önemli. Kamu desteği bizde alt yapıda verilmektedir.

Kalite Yönetim sistemi konusunda ise, Kurumun tamamı kalite yönetiminden sorumludur. Kurumsal işlemlerin her adımı kayıt altındadır, yazılıdır, yazılı kurallara uygun olmak zorundadır. Bunlar denetimlerle kontrollere tabidir. 2 farklı düzeydeki denetimlerden birincisi, ulusal düzeydeki denetimleri gerçekleştiren Hazine Müsteşarlığımız, ve ikincisi AB denetim organlarıdır. Dolayısıyla kurumumuz akreditasyondan doğan bir kalite yönetimi sistemine tabidir.

İran: Ortak bir sorum var. D-8 ülkeleri olarak bizler gelişim aşamasındayız. Türkiye`nin ise AB`ye adaylık gibi farklı bir statüsü de var. Sorum şu, bize kırsal kalkınma konularında nasıl yardımcı olabilirsiniz?

Sn. Ali Recep Nazlı: Türkiye de D-8, SESRIC`in, bir üyesi. Farkımız AB ye aday ülke olmamız. Jeopolitik konumumuz itibariyle de NATO ya da üyeyiz ve AB ye aday ülkeyiz. Nasıl aktaracağız bu deneyimimizi? Biz bu konunun analizlerini yaptık. Sizlere sistem kurma ve program oluşturma konularında yardımcı olabiliriz. İkincisi, kendi ülkelerinizin ihtiyaçlarına göre belli sektörlerde kapasite oluşturabileceğimize inanıyoruz. Dilerseniz kendi ülke perspektifinize uygunsa, kendi ülkenizin ihtiyacı noktasında bizimle örtüşen konularda gönüllük esasına dayalı yardımcı olabiliriz.

Adil fiyat belirleme mekanizmasından kimler sorumlu?

Sn. Ali Recep Nazlı: Kurumumuz IPARD programı ve kırsal kalkınma ile ilgili alanda faaliyet gösteriyor. Diğer taraftan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımız var. TKDK ise Bakanlığımızn bir ilgili kuruluşu. Bakanlığımız tarım ve kırsal kalkınma konularında politika ve stratejileri belirleyen, fiyat dahil, pazarlama, ürüne erişim, tedarik zinciri gibi konulardan da sorumlu.

Bangladeş: Kurumunuzda AB standartları ön planda ve bu ihracat konusunda olumlu bir etkiye sahip. Tarımsal ürünlerin işlenmesi konusunda ortak çalışabiliriz.

Sn. Ali Recep Nazlı: TKDK kırsal kalkınma politika ve stratejileri uygulama birimidir. Yani, Bakanlığın belirlediği stratejiyi TKDK sahada uyguluyor. İlk üretim her alanda yapılabilir, ama ikincil işleme de çok önemli, hatta 3.aşama olan pazarlama konusu da çok önemli bir yere sahip.


4. PROJE HAZIRLAMA, PROJE DEĞERLENDİRME, PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ VE İŞ PLANI DEĞERLENDİRME

TKDK UzmanıAhmet YAZAR

PROJELERİN HAZIRLANMASI DEĞERLENDİRİLMESİ VE PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ

Değerli katılımcılar

TKDK tarafından verilen destekler için sunulan projelerle ilgili olarak hibe sözleşmesinin imzalanmasına kadar dört aşamadan oluşan bir süreç gerçekleşmektedir. Bunlar sırasıyla; başvuru öncesi yapılan hazırlıklar, başvurunun yapılması, TKDK tarafından değerlendirilmesi ve projenin iş planı ve ekonomik analizinin yapılmasıdır.

Daha öncede ifade edildiği gibi, TKDK tarafından verilen destekler yatırım amaçlı desteklerdir. Bunlar hayvansal üretim, işleme ve pazarlama tesisleri ve kırsal ekonominin canlandırılmasına yönelik yatırımları içermektedir.

Süreç öncelikle, faydalanıcıda bir yatırım fikrinin oluşması ile başlamaktadır. Yatırımcının bu fikrini gerçekleştirmek için atacağı ikinci adım ön fizibilite çalışmasıdır. Bu kapsamda yatırımcının değerlendirmeye alacağı ilk konu, üretilecek ürünlerin Pazar durumları, bu pazarda yeni bir işletmenin yer bulma şansı gibi hususları dikkate alarak bir pazar araştırması yapmasıdır. Ön fizibilite çalışması sırasında faydalanıcı ikinci olarak yatırımı gerçekleştirmek için gerekli finansman kaynağını, bir başka ifadeyle öz kaynak durumunu, kredi olanaklarını, hibe kullanma olasılıklarını ve yapacağı yatırımın karlılık durumunu dikkate alarak yatırımın ön mali analizini yapar. Yatırımcı, yukarıda ifade edilen ön fizibilite ve ön mali analiz sonuçlarını dikkate alarak yatırım kararına varır.

Yatırım kararı aldıktan sonra, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundan hibe desteği almak isteyen yatırımcının yapması gereken bir başvuru paketi hazırlamaktır. Kurum için hazırlanacak başvuru paketinde yatırımla ilgili her türlü araştırma ve dokümanlar yer aldığından böyle bir paket hazırlayan yatırımcı aslında yatırımıyla ilgili her şeyi hazırlamış olacağından yeterli öz kaynağı olması durumunda hibe desteği almadan da yatırım yapmaya hazır hale gelecektir.

Yatırımıyla ilgili olarak Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundan hibe desteği almaya karar veren bir yatırımcı, başvurusuyla ilgili bütün doküman ve rehberlere Kurumun internet sayfasından ulaşabilmektedir. Bu internet sayfasından yatırımcılara yönelik olarak hazırlanan ve hibe başvurusuyla ilgili yapılması gerekenleri açıklayan başvuru çağrı rehberleri ve broşürlerin yanı sıra, iş planı hazırlama, teknik proje hazırlama gibi spesifik konularla ilgili rehberler bulunmaktadır. Bunların dışında hibe başvurusu sırasında kullanılacak dokümanlarla ilgili örnek taslaklara da bu adresten ulaşılabilmektedir.


Potansiyel yatırımcılar bu kaynaklardan faydalanarak kendileri veya da istemeleri durumunda proje danışmanları kanalıyla başvurularını hazırlayabilmektedirler.

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundan hibe desteği almak için hazırlanacak bir başvuru paketleri üç ana bölümden oluşup içinde yer alması gereken dokümanlar şunlardır:

A. Başvuru Formu ve Ekleri

- Taahhütnameler

- Resmi dokümanlar

- Harcamalara ilişkin detaylı listeler

- Seçilen ve seçilmeyen teklifler

- Teknik çizimler

B. İş planı

C. Teknik proje

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun proje başvuru sistemi gereğince, başvuru formu aslında en son aşamada, projeyle ilgili bütün hazırlıklar yapıldıktan sonra doldurulan ve projenin özet bilgilerinin yansıtıldığı özet bir formdur. Yatırımcılar başvuru formlarını Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun hazırlamış olduğu bir online sistem aracılığıyla doldurmaktadırlar.

Yatırımcılar bu sisteme istenen bilgileri girdikten sonra, sistem kendilerine girmiş oldukları bilgileri içeren özet bir dökümü kâğıt bazlı olarak vermektedir. Yatırımcı başvuru formunun ekinde bazı dokümanları sunmak zorundadır. Bu dokümanlar: başvuru ile ilgili olarak yatırımcının kuruma karşı taahhütlerini içeren taahhütnameler, diğer kurumlardan alınacak ve yatırım yapılabilmesi için zorunlu olan yasal resmi dokümanlar, yatırım kapsamında alınacak makinelerin ve inşaat işlerinin detaylı listeleri ve bu harcamalara esas olmak üzere tedarikçilerden alınan fiyat teklifleri, projeye ilişkin olarak hazırlanmış olan teknik çizimlerdir. Bu belgelerden de görüleceği gibi istenen belgeler tamamen yatırımın yapılmasına yönelik belgeler olup bunları hazırlayan bir başvuru sahibi gerçekten yatırım yapmaya karar vermiş demektir. Bütün bu belgeleri hazırladıktan sonra yatırımdan vazgeçecek kişi sayısı çok az olacaktır. Çünkü bütün bu hazırlıklar tamamlandıktan sonra yatırımcının ihtiyaç duyacağı tek şey yatırımını gerçekleştirmek için gerekli finansman kaynağının bulunması olacaktır.

Başvuru paketindeki bir diğer doküman ise iş planıdır. İş planı yatırımcının kendisini, yatırımını, üreteceği ürünleri, kullanacağı girdileri anlattığı dokümandır. Bir başka ifadeyle iş planı yatırımcının yatırım ile ilgili fikirlerini gerçekçi temellere dayandırarak yazıya döktüğü belgelerdir. İş planında yatırımcı aynı zamanda yatırımına ilişkin öngördüğü gelir ve giderleri özet mali tablolar şeklinde göstermektedir.


Başvuru paketin yer alan son doküman ise teknik projedir. Yatırımcı teknik projesinde yatırım kapsamında almayı planladığı makinelerle yapacağı inşaatların proje kapasiteleriyle uyumunu ortaya koymaktadır. Teknik projenin hazırlanmasının temel amacı proje uygulamaya geçmeden önce yanlış kapasitede makine seçimini veya proje açısından uygun olmayan inşaatların yapılmasını önlemektir.

Yukarıda ifade edilen süreçler yatırımcının projesini hazırlaması ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumuna sunması ile ilgili süreçlerdir. Bu aşamadan sonra Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun sunulan projeleri inceleme ve değerlendirme aşaması başlamaktadır.

Yatırımcı yukarıda belirtilen kurallar çerçevesinde başvuru paketini hazırladıktan sonra Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun İl Koordinatörlüklerine teslim etmektedir.

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu İl Koordinatörlükleri tarafından teslim alınan projeler bir takım kontrol ve değerlendirmelere tabi tutulmaktadır. Bu kapsamda projeler üzerinde öncelikle idari kontroller gerçekleştirilmektedir. İdari kontroller, proje başvuru paketinin tamlık kontrolleridir ve talep edilen bütün dokümanların teslim edilip edilmediği kontrol edilmektedir.

Bir sonraki aşama uygunluk kontrolleri aşamasıdır. Bu aşamada projenin ve yatırımcının desteğe ilişkin kriterleri karşılayıp karşılamadığı kontrol edilmektedir. Bu çerçevede IPARD Programında yer alan kriterler dikkate alınarak yatırımcının destek almaya uygun olup olmadığı incelenmektedir. Yatırımcının projesini fiyatlandırmakta kullandığı tekliflerin ve projesine dahil ettiği makine ve ekipmanların ve destek talep ettiği maliyetlerin piyasa fiyatlarına uygun olup olmadıklarının kontrolleri de bu aşamada yapılmaktadır. Uygunluk kontrolleri proje inceleme sürecinin en detaylı ve en çok zaman ayrılan kontrollerini oluşturmaktadır.

Başvuru paketleri üzerinde gerçekleştirilen bir diğer kontrol ise projenin teknik analizleridir. Bu kontrol de önceki kontroller gibi İl Koordinatörlüğü düzeyinde gerçekleştirilmektedir. Yatırım kapsamında alınacak makinelerin birbirleriyle uyumları, yapılacak tesisin kapasitesi açısından uygunluk durumları, inşa edilecek binaların büyüklüklerinin yatırımın ihtiyaçları ve programda belirtilen sınırlar bakımından yeterlilikleri gibi hususlar teknik analiz aşamasında kontrol edilmektedir.

İl Koordinatörlüğü düzeyinde yatırım öncesi dönemde yapılan son kontrol aşaması ise yerinde kontrol işlemleridir. Bu kontroller kapsamında; yatırımın başlayıp başlamadığı, başvuru sahibinin başvurusunda yatırım yerine ilişkin verdiği bilgilerin doğru olup olmadığına ilişkin kontroller gerçekleştirilmektedir.

Başvuruya ilişkin İl Koordinatörlüğü düzeyindeki yukarıda belirtilen kontroller tamamlandıktan sonra uygun bulunan projeler Kurum merkezine gönderilmektedir. Kurum merkezinde öncelikle projelerin mali analizleri yapılmaktadır. Mali analizler


önemli kontrol aşamalarından birisidir. Çünkü bu analizler destek verilecek projelerin karlılıklarını ve sürdürülebilirliklerini göstermektedir. Sürdürülebilir bulunmayan projeler destek kapsamına alınmamaktadır.

Kurum merkezinde gerçekleştirilen işlemlerin son aşamasında uygun bulunan projelerin sıralaması yapılmaktadır. Destek bütçesi sınırlı olduğundan uygun bulunan bütün projelerin desteklenmesi mümkün olmamaktadır. Bu nedenle de projeler IPARD Programında belirlenmiş olan sıralama kriterlerine ve mali analiz sonucunda aldıkları puanlara göre sıralanmakta ve en yüksek puanlara sahip projeler desteklenmektedir.

Bütün bu aşamaları tamamlayan ve yüksek puan alan projeler ilan edilmekte ve bu projelerin yatırımcıları ile Kurum arasında sözleşme imzalanmaktadır. Hibe sözleşmesi hukuki bir metin olarak yatırımcı ile Kurum arasındaki ilişkileri düzenlemektedir.

Proje incelemeleri açısından iş planlarının karlılık ve sürdürülebilirlik analizleri önemli kontrol aşamalarından birisidir. Başvuru sahipleri iş planlarında, projelerinin karlı ve ekonomik olarak sürdürülebilir olduğunu hem sözel olarak hem de mali tablolar ile açıklamaktadırlar. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu başvuru sahiplerine iki farklı iş planı formatı sunmaktadır. Bunlardan birisi harcama tutarı 500.000 TL’nin altında olan küçük yatırımlar için kullanılan ve nispeten daha basit olan “B-1 İş planı”, diğeri ise 500.000 TL’nin üstünde olan daha büyük yatırımlar için kullanılan ve kapsamlı olan “B-2 İş Planı”.

Başvuru sahipleri iş planlarında, yatırımcıların deneyimleri ve mesleki geçmişlerine ilişkin bilgiler, yatırımın içeriğine ilişkin bilgiler, yatırımın finansman kaynakları, yatırımın üretim ve pazarlama stratejisi gibi bilgileri vermektedirler. Bunların yanı sıra iş planlarında yatırımın gelecek on yıl için öngörülen gelir ve giderlerine ilişkin mali tablolar yer almaktadır. Yatırımcılar bu mali tablolar ile yatırımlarının karlı ve sürdürülebilir olduğunu kanıtlamaktadırlar.

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından iş planlarının değerlendirilmesinde yapılan analiz toplamda 100 puan üzerinden yapılan bir analizdir. İş planı puanları yüksek olan projeler, sürdürülebilirlik açısından güçlü projelerdir. İş planlarının değerlendirilmesi sırasında öncelikle projenin iki aşamalı bir mali değerlendirmesi yapılmaktadır. Mali değerlendirmenin ilk aşamasında yatırımcının geçmiş dönemlerdeki mali verileri incelenmektedir. İkinci aşamada yatırıma ilişkin mali değerlendirme yapılmaktadır. Bu çerçevede, projenin karlılığı, sürdürülebilirliği ve piyasadaki değişmelere karşı duyarlılığı incelenmektedir. İş planı analizleri kapsamında bunlara ilaveten yatırımcının yönetim ve teknik kapasitesi ile pazarlama kapasitesi de analiz edilmektedir. Bütün bu analizler sonucunda, iş planı incelemelerinden en az 40 puan alan ve aynı zamanda karlı ve finansal açıdan sürdürülebilir olarak belirlenen projeler destek almaya hak kazanmaktadırlar. Bu aşamada projenin karlılığını kanıtlaması önem taşımaktadır. Bir diğer nokta da yatırımın finansal açıdan sürdürülebilir olmasıdır.


Bütün bu değerlendirmelerden başarıyla geçen projeler sıralamaya tabii tutulmaktadırlar. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu projeleri IPARD Programı kapsamında kullandırdığından Projelerin sıralanması aşamasında öncelikle IPARD Programında her bir tedbir ve alt tedbir için belirlenmiş olan sıralama kriterleri dikkate alınmaktadır. Bu kriterler; yatırımcının genç olması, kadın olması, organik tarım yapıyor olması üretici örgütüne üye olması gibi kriterlerdir. Bu kriterlere göre değerlendirme yapılıp her uygun proje için IPARD Programı puanı oluşturulmakta ve sıralama yapılmaktadır. PARD sıralama puanı yüksek olan projeler öncelikle desteklenmektedir. İki projenin IPARD programı puanının eşit olması durumunda ise projelerin iş planı değerlendirmesinden aldıkları puanlar dikkate alınmakta ve iş planı puanı yüksek olan projeler desteklenmektedir. Son olarak da iş planı puanları eşit olan projelerden ise başvurusu daha erken yapılanlar öncelikli olarak desteklenmektedir.

Yukarıda anlatılan sürecin tamamına yatırımcı gözünden bir proje döngüsü olarak bakıldığında; daha önce de ifade edildiği gibi süreç yatırımcının bir fikrinin olmasıyla başlamaktadır. Yatırımcı daha sonra ön fizibilite ve ön mali analizi yaparak fikrinin uygulanabilirliğini tanımlamaktadır. Bir sonraki aşamada yatırımcı projesini somut hale getirerek bir başvuru paketi hazırlamaktadır. Başvuru paketi kapsamında iş planı, çizimler, gerekli dokümanlar, teknik proje hazırlanmaktadır. Bütün bunlar tamamlandıktan sonra, yatırımcı projesi için destek başvurusunda bulunmaktadır. Proje onaylandıktan sonra uygulama aşamasına geçilmektedir. Uygulama aşamasında yatırımcı, projesi kapsamında alımlarını yapmakta, inşaatlarını tamamlamakta ve işletmesini faaliyete geçirmektedir. Bundan sonra ise projenin izleme ve değerlendirme süreci başlamaktadır. İzleme ve değerlendirme sürecinin sonuçlarına göre yatırımcılar yeni bir proje hazırlama ve destek için tekrar başvurma kararı alabilmektedirler.



Mofidus İslam (Bangladeş)

Bu güzel sunumunuz için teşekkür ediyorum. Çok anlaşılır bir sunumdu. Benim ilk sorum; kriterleri karşılamayan faydalanıcılar desteklerden faydalanabilmek için herhangi bir yerden baskı uyguluyorlar mı? Eğer herhangi bir baskı söz konusu ise Kurum bunu nasıl önlüyor? İkinci sorum ise; kredi söz konusu ise faizler nasıl belirleniyor?

Ahmet YAZAR (TKDK)

TKDK tarafından verilen destekler kredi değil; geri ödemesi olmayan ve yatırımın %50-65’ine kadar oranlarda hibe niteliğinde desteklerdir. Dolayısıyla kredi söz konusu olmadığından bir geri ödeme yoktur. Ancak TKDK desteklediği projeleri beş yıl süresince izlemektedir. Yatırımcı izleme dönemi boyunca projesini devam ettirmek zorundadır. Herhangi bir şekilde devam ettirilmeyen veya bir başkasına devredilen projeler olursa bunlar için geri alım işlemi yapılmaktadır.

Hakan ÖZAT (TKDK)

Başvuru koşullarını sağlamayan bir başvuru sahibinin TKDK’den hibe desteği alması mümkün değildir. Daha öncede ifade edildiği gibi, başvuru sahiplerinin yerine getirmek zorunda oldukları kriterler programda net bir şekilde belirlenmiş durumdadır ve bunların tamamı bir resmi belge ile kanıtlanması gereken kriterlerdir.


Teşekkürler, Ama bu durum bizim ülkelerimizde bazen olabilmektedir. Bu tip desteklerin geri ödemesi olmadığından kişiler baskı uygulamak isteyebilmektedirler. Bu nedenle soruyu yönelttim. Sizin sisteminizde böyle bir durum kesinlikle olmamaktadır değil mi? Doğru anladım sanırım.

Hakan ÖZAT (TKDK)

Evet, kesinlikle doğru anlaşılmış. Sistemimizin uygun olmayan kişilerin destek almamasını sağlamak için bazı sigortaları var. Bunlardan birisi yukarıda bahsedilen kontroller. Bir diğeri ise projenin kabul ve kontrol aşamalarında fazla sayıda personelin görevli olmasıdır. Böylelikle herhangi bir uzmanın hata yapması durumunda kendisinden sonraki aşamadaki uzman bu hatayı fark edebiliyor. Sistemin diğer bir güvencesi ise Avrupa Komisyonu ve bağımsız denetim kuruluşlarının TKDK tarafından uygun bulunarak desteklenen projeler üzerinde


gerçekleştirdiği denetimlerdir. Bu denetimler sonucunda uygun olmayan bir kişinin projesinin TKDK tarafından desteklendiği tespit edilecek olursa TKDK’nın cezalandırılması veya gerekiyorsa faydalanıcıya verilen paranın geri alınması söz konusu olabiliyor.

Malezya

Aslında, sorudan ziyade bir yorum yapmak istiyorum. Biz de Malezya’da benzer bir kırsal kalkınma programı uygulamaktayız. Bizim programımızda başvurular sadece 40 yaşın altındaki kişilere açık, çünkü amacımız gençleri kırsal alanlara getirmek yatırım yapmalarını sağlamaktır. Bu programın altında iki kategori bulunmaktadır. İlk kategoride kırsal alanlarda mevcutta işletmesi olanlar ve geliştirmek isteyenler; ikinci kategoride ise işletmesi olmayan kişilerin desteklenmesi amaçlanıyor. Bugüne kadar bu program başarıyla uygulandı.

Ahmet YAZAR (TKDK)

Katkılarınız ve verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim. TKDK’nın hangi alanlarda destek sağlayacağı programda net bir şekilde belirlenmiş durumdadır. Bu nedenle de programda yer almayan bir fikre destek verilmesi mümkün olmamaktadır. Ama bu kapsamda sağlanan bazı ulusal destekler mevcuttur. Gençlerin kırsal alanda tutulması için de IPARD Programında bazı öncelikler tanımlanmış durumdadır. Daha önce açıklanan IPARD sıralama kriterleri çerçevesinde genç çiftçilerin ve kadınların başvurularına ilave puanlar verilerek bu projeler diğerlerine göre avantajlı hale getirilmektedir. Ayrıca hayvancılık yatırımlarında genç çiftçilere ilave % 5 hibe desteği de verilmektedir.


Çok kısa bir sorum olacak. Hibe desteği sağladığınıza göre bunun için gerekli kaynağı nasıl sağlamaktanız. Fonlar hükümetten mi yoksa başka kaynaklardan mı geliyor.

Ahmet YAZAR (TKDK)

TKDK tarafından IPARD Programı kapsamında hibe destekleri kullandırılmaktadır. Program için ayrılmış olan fonun % 75’lik kısmı Avrupa Birliğinden; % 25’lik kısmı ise Türkiye Cumhuriyeti bütçesinden karşılanmaktadır.


5. YERİNDE KONTROL VE TAHAKKUK İŞLEMLERİ

TKDK Uzmanlarıİlhan DEMİRKAN - Davut KÖKSAL

5.1. Sözleşme Öncesi Yerinde Kontroller

Tarım ve Kırsal Kalkınma Kurumu olarak gerçekleştirilen idari kontrollerin yanı sıra yerinde kontrol olarak adlandırılan saha ziyaretleri de yapılmaktadır. Sözleşme öncesi, ödeme öncesi ve uygulama sonrası yerinde kontrollerden oluşan bu üç aşamanın farklı amaçları ve kontrol kapsamında doğrulanan veriler bulunmaktadır.

Başvuru paketi kapsamında sunulan başvuru formu, iş planı ve teknik projenin değerlendirilmesinden oluşan ayrıntılı bir ofis çalışmasının ardından yerinde kontrol gerçekleştirilmektedir. Bu kontroller Kurumun arazideki gözü olmakta, ofiste kontrol edilen bilgilere ek olarak, yatırımın gerçekleştirileceği arazi, mevcut durum ve ilgili yatırımın uygulanabilirliği de ayrıca doğrulanmaktadır.

Yerinde kontroller sözleşme öncesi, ödeme öncesi ve uygulama sonrası olmak üzere üç dönemden oluşmaktadır. Sözleşme öncesi yerinde kontrollerin amacı, başvuru sahibinin, teknik proje analizi ile yatırımın uygulanabilirliği ve uygunluğunun kontrolü, başvuru paketinde sunduğu bilgi ve belgelerin yerinde doğrulanması ve projenin olası başlangıcından önce mevcut durumun yerinde kontrol edilmesidir. Saha ziyaretinden önce başvuru paketinin eki olan, teknik açıdan yatırımın uygulanabilirliğini kanıtlayan bilgilerin, mimari proje, statik proje, elektrik tesisat projesi ve makine ekipman yerleşim planları gibi teknik çizimlerin ve destekleyici dokümanların yer aldığı Teknik proje dosyası, ofis çalışmasında yerinde kontrol uzmanları tarafından değerlendirilerek; yatırımın uygulanabilirliği, teknik açıdan seçilen makine ekipmanların kapasiteye uygunluğu, iş akışları, yapıların uygunluğu kontrol edilmektedir. Yerinde kontrol sırasında kontrolü gerçekleştirilecek hususları içeren kontrol listesinde ilgili hazırlıklar gerçekleştirilerek, destekleyici dokümanlar gözden geçirilmesinin ardından sahada kullanılacak alet ekipmanların hazırlanmasıyla ofis çalışması sonlandırılmaktadır.

Yerinde kontrole gidildiğinde mevcut durumun kontrolü gerçekleştirilmektedir. Sözleşme öncesi kontrollerde yatırıma hiçbir şekilde başlanmamış olması, makine ekipmanın alınmamış ve inşaat işlerinin başlamamış olması gerekmektedir. Yatırım yeni işletme ise boş yatırım arazi, modernizasyon projesi ise modernize edilecek kısımların yatırım başlamadan önce mevcut hallerinin görülmesi ve kontrolü amaçlanmaktadır.

Teknik proje analizi kapsamında; incelenen mimari çizimler, makine ekipman yerleşim planı, kapasitelerin birbiri ile uyumu sonucunda uygun harcamalar kapsamında talep edilen makine ekipmanlardan ya da inşaat işinden azaltma yapılabilir, gerekli görüldüğünde ise yatırımda yer almayan kalemler için ek taahhütname yoluyla alımı talep edilebilir.


Sözleşme öncesi kontrollerde, başvuru paketinde yer alan GPS koordinatları, yatırım adresinde GPS ile ölçüm yapılarak doğrulanmaktadır. Yatırımın gerçekleştirileceği adres, başvuru paketinde belirtilen adres mi kontrolü gerçekleştirilir, farklı açılardan fotoğraflar çekilip kontrol listesine işlenerek, daha sonraki kontrol aşamalarına referans olması açısından denetim izi sağlanmaktadır. Böylece ödeme öncesi ve uygulama sonrası kontroller sırasında, yatırıma başlanmadan önce mevcut yatırım arazisi ve yapılan değişiklikler daha rahat bir şekilde takip edilebilmektedir. Modernizasyon projelerinde ise, mevcut işletmede var olan ve uygun harcamalar kapsamında Kurumumuzdan talep edilen aynı ve/veya benzer makine ekipmanlar ve inşaat işleri riskli varlık olarak belirlenmektedir. Yerinde kontrolde ilgili varlıkların marka, model ve teknik özellikleri kontrol edilerek, fotoğraf ve video çekimiyle kayıt altına alınmaktadır. İkinci el makine ekipman alımının destek verilmediği için, bu kontrol, ödeme öncesi yerinde kontrollerde ilgili kalemlerin daha dikkatli kontrolünün sağlanması açısından da önemli bir kontroldür. Son olarak, proje çevresinin kontrolü gerçekleştirilerek, atık deposu, ahır vb. gibi olumsuz koşullar yaratabilecek unsurlara yakınlık yada yatırımın işlerliğini tehdit edecek unsurların olup olmadığının kontrolü yapılarak, olumsuz durumlarda AB standartlarına yükseltilmesi amaçlanan işletmelerde sözleşme öncesi aşamada uyarı yapılması ve başvuru sahibinin önlem alması sağlanmaktadır.

5.2. Ödeme Öncesi Yerinde Kontroller ve İdari Kontroller (Tahakkuk İşlemleri)

Ödeme Öncesi aşama sözleşmenin imzalanmasından sonraki süreçle başlamaktadır. Sözleşme imzalandıktan sonra başvuru sahibi artık resmi manada faydalanıcı olmakta ve uygulamaya geçilmektedir.

Ödeme öncesi yerinde kontrollerde işin bütün aşamalarının kontrolü gerçekleştirilmektedir. Burada amaç genel hatlarıyla sözleşme ve ödeme talep paketi olarak adlandırılan başvuru dosyasında faydalanıcın beyan ettiği bilgilerin doğrulduğunun sahada kontrol edilmesidir. Faydalanıcı sözleşme hükümlerini ve yükümlülüklerini ödeme yapılmadan önce uygulama aşamasında yerine getirmiş mi getirmemiş mi kontrol edilir. Faydalanıcının maddi durumuna ya da zaman kısıtına göre birkaç taksit şeklinde ödeme yapılması talep edilebilmekte, yerinde kontrol sayısı bu taksit sayısına göre aşamalandırılmaktadır.

Yerinde kontrol ofis ve saha çalışması olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Ofis çalışmasında detaylı olarak faydalanıcı tarafından teslim edilen teknik projeler, metraj cetvelleri ve proje dosyası içerisinde beyan edilen diğer belgelerin kontrolü yapılmaktadır. Saha çalışması ise sahanın GPS ile doğrulanması ile başlamaktadır. Projenin uygulanması bir gün ya da bir haftada değil, bazen 3 bazen 6 ay kadar sürebilen oldukça uzun bir süreç olup, yatırım boyunca kontroller


devam etmektedir. Yatırım eğer inşaat işi içeriyorsa en başından kazı ve dolgu işlerinden başlayarak, daha sonra temelinden çatısına kadar bütün aşamalar kontrol edilmektedir. Bu süreç boyunca faydalanıcı ile iletişim içerisinde olunarak sözleşmede faydalanıcıya bildirilen belli aşamalardan önce faydalanıcının Kuruma haber vermesi ile kontroller gerçekleştirilmekte, hiçbir detay atlanmadan bütün imalatlar ayrıntılı bir biçimde yerinde kontrolde incelenmektedir. Yatırım tamamlandıktan sonra projelerimizde yüksek standartlarda hızlı bir şekilde faaliyete başlanmaktadır. İnşaat işi ya da makine ekipman alımı varsa bütün detaylarına kadar taahhütler yerine getirilmiş mi, sözleşmede yer alan bilgiler gerçekleştirilmiş mi kontrol edilmektedir. Makine ekipmanların markası, seri numarası ve teknik özellikleri ve ikinci el olup olmadığına ilişkin en ince detayına kadar kontroller gerçekleştirilmektedir. Ödeme öncesi yerinde kontrol aşamasında makine ekipmanların kullanıma hazır olması gerekmekte ve bunun kontrolü uzmanlar tarafından yapılmaktadır. İlgili kontroller son hakedişi, parayı almadan önce yapılmaktadır. Son kontrol olarak destek verilen faydalanıcının görünürlük ilkeleri doğrultusunda ilgili gereklilikleri sağlayıp sağlamadığının kontrolü yapılmaktadır. Bunun yanında, muhasebe kayıtlarının kontrolü, yatırımın mali olarak sürdürülür olup olmadığının kontrolü ve genel harcamaların hepsinin sahada kontrolü gerçekleştirilmektedir. Yerinde kontrol uzmanlarının çoğu mühendis kökenli olup, bunun yanında genel olarak yatırım konuları çok fazla ve geniş olduğu için uzman olunmayan alanlarda da eğitimlerle deneyimler arttırılmaktadır. Ayrıca uzmanların yapacakları işlerle alakalı olarak rehber kitaplar sağlanmaktadır.

Saha kısmından sonra ofiste de Ödeme Talep uzmanları tarafından beyan edilen bilgilerin ve belgelerin kağıt üstünde kontrolü gerçekleştirilmektedir. Faydalanıcı Ödeme talep paketi adı verilen, yatırımda gerçekleştirilen harcamalara ait faturaların, ödeme dokümanlarının ve sertifikaların yer aldığı dosyayı teslim etmekte ve bu belgelerin doğruluğu ve geçerliliği uzmanlar tarafından kontrol edilmektedir. Sertifika tarihleri, geçerliliği en ince ayrıntıya kadar hem İl Koordinatörlüğünde hem de Merkezde kontrol edilmektedir. İlgili kontroller sonucu uygunluk onaylanırsa faydalanıcı ödemesini alabilmektedir. Burada önemli olan bütün beyan edilen fatura ve belgeler üzerinden, sözleşmede karşılıklı imza altına alınan şartların sağlanıp sağlanmadığının kontrolüdür. Bunun yanında başvuru aşamasında faydalanıcıdan yatırımın sonunda Ulusal minimum standartlarını, AB standartlarını ve IPARD programı uygunluk kriterlerini sağlayacağına dair taahhütler alınmakta, bu standartların kontrolü de bu aşamada ilgili sertifika ve belgeler üzerinden yapılmaktadır. Son olarak bütün belgeler doğrulandıktan sonra yerinde kontrol raporunun sonuçları göz önünde bulundurularak, faydalanıcının alacağı miktar hesaplanıp faydalanıcıya ödeme yapılmaktadır.


5.3. Uygulama Sonrası Yerinde Kontroller

Uygulama sonrası dönem, fiziki kapanışın yani faydalanıcıya son ödemenin yapılması ile başlayan 5 yıllık bir izleme süreci olup, bu aşamadaki kontrollerin amacı Kurumumuz ve faydalanıcı arasında imzalanan sözleşme ve eklerindeki şartları ve yükümlülükleri yerine getirip getirmediğinin takibinin yapılması, desteklenen makine ekipman ve inşaat işlerinin işler ve amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının kontrolü, görünürlük ve sertifika kontrolünü içermektedir. İnşaat işlerinin kontrolünde, desteklenen yatırımlar mevcudiyeti, hasarsız ve amacına uygun şekilde kullanılıp kullanılmadığının kontrolü gerçekleştirilmektedir. Makine ekipmanların kontrolünde ise, marka, model, seri no kontrol edilerek, desteklenen kalemlerin işler ve amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığının doğrulaması gerçekleştirilir.

Projenin sürdürülebilirliğine ilişkin kontroller ise, ödeme öncesi döneme benzer şekilde, muhasebe kayıtlarının kontrolü gerçekleştirilerek, işletmenin faaliyette olup olmadığının kontrolü hem fiziksel açıdan hem de hammadde ve ürün alış-satış faturalarının kontrolü ile gerçekleştirilmektedir. Projenin sürdürülebilirliği ve amacına uygun kullanımının kontrolü sırasında hasar/eksiklik gibi olumsuz durumlarla karşılaşıldığında ise, nedeni sorgulanarak, destekleyici dokümanların sunulması durumunda ek süre verilerek ve ilgili hasarın/eksikliğin tamamlanıp tamamlanmadığı tekrar kontrol edilerek, yatırımın devamlılığı sağlanmaktadır.

İl Koordinatörlükleri bazında gerçekleştirilen yerinde kontrollere ek olarak, risk bazlı örnekleme kapsamında Merkez teşkilatı olarak illerin süpervizyonunu gerçekleştiren bir yapı bulunmaktadır. Uygulama sonrası dönemde gerçekleştirilen


yerinde kontrollere ek olarak, sadece mali açıdan destek sağlamanın yanında, faydalanıcılara ve potansiyel faydalanıcılara 42 İl Koordinatörlüğümüzde işletme sürdürülebilirliği eğitimleri düzenlenmekte; bu kapsamda arıcılık, tıbbi aromatik bitkiler, süt ve et üreten tarımsal işletmelere yönelik, spesifik tedbir bazında ilgili üretim teknikleri ve talep edilen konulara ilişkin eğitimler gerçekleştirilmektedir. Bu eğitimler, tanıtım açısından da sadece mali destek vermeyen, her aşamada faydalanıcıları destekleyen bir Kurum olduğumuzun da göstergesi olmaktadır.

6. İZLEME VE RAPORLAMA İŞLEMLERİ

TKDK UzmanıYasemin GÜLEÇ

Meslektaşlarım tarafından şu ana kadar aktarılan tüm teknik uygulamaların yansıtıldığı İzleme verileri hususunda bilgi vermek istiyorum. Kurumumuzda izleme faaliyeti Proje Hizmetleri Genel Koordinatörlüğü altında yer alan Proje İzleme ve Kontrol Koordinatörlüğünde izleme uzmanlarınca yerine getirilmektedir. İzleme faaliyeti; IPARD programının değerlendirilmesi ve de program uygulamalarına ilişkin etkin veri sağlama fonksiyonu açısından büyük önem taşımaktadır. IPARD kapsamında da bu amaçla oluşturulan izleme sistemi yapısı, IPARD İzleme Komitesi ile birlikte Bakanlığımız bünyesinde faaliyet gösteren Yönetim Otoritesi ve Kurumumuz IPARD Ajansından oluşan bir yapıdır. IPARD İzleme Komitesi Yönetim Otoritesi ile birlikte IPARD Programının gerçekleşme ve uygulamalarının kalitesinin etkin bir şekilde izlenmesi amacıyla oluşturulmuş bir yapıdır. Avrupa Komisyonu temsilcilerinin de katılım sağladığı ve yılda iki kez ülkemizde gerçekleştirilen toplantılar düzenlenmektedir. Bu toplantılarda IPARD kapsamında uygulanmakta olan tedbirlerin ilerlemesi, fiziki gerçekleşmeler ve de sektör temsilcilerinin de katılımı ile sektörel sorunlara ilişkin görüşmeler yapılmaktadır. Kurumumuz tüm bu faaliyetler içerisinde program uygulamalarına ilişkin temel veri sağlayıcı taraf olarak kilit rol üstlenmektedir. Söz konusu veri sağlama faaliyetini yerine getirebilmek amacıyla da Komisyon tarafından onaylanan ve aday/üye ülkelerde de benzerleri kullanılan IPARD Program İzleme Tabloları kullanılmaktadır. IPARD İzleme Komitesi tarafından da ilerlemelerin takibinin ve değerlendirmenin yapılabilmesini sağlayan bu tablolar AB ve Kamu katkısı da dahil göstergeler temelinde tüm gerçekleşmeleri yansıtmaktadır. Kurumumuz veri izleme faaliyetini sektör bazında olduğu kadar başvurusu alınan her bir proje temelinde yürütmektedir. IPARD Programının en başından itibaren kümülatif gerçekleşme verilerini içeren söz konusu tablolar Bakanlığımız bünyesinde yer alan Yönetim Otoritesine imzalanmış olan ikili Mutabakat Zaptı kapsamında belirlenen raporlama dönemlerinde raporlanmaktadır. Her bir proje aşamasında izleme verisi demekle başvurusu alınan proje bilgisinden itibaren sözleşme imzalanan, ödeme yapılan ve son ödemesi yapılarak fiziki kapanışı gerçekleştirilen proje sayıları bahsedilmektedir. Söz konusu veriler IPARD Programının uygulanmaya başladığı tarihten itibaren günümüze kadar olan tüm başvuru dönemlerini içermektedir. Daha önce bahsi


geçen Yönetim Otoritesi ile Kurumumuz arasında imzalanan Mutabakat Zaptında belirlenen raporlama dönemleri kapsamında, yılın 3. Ayı sonunda, 8. Ayı sonunda ve yıl sonunda yapmakta olduğumuz raporlamalar mevcuttur. Bunların yanı sıra yine gerçekleşmeleri yansıttığımız ve iki ayda bir yapmış olduğumuz raporlamalar da mevcuttur. Tüm bu sayısal verileri içeren tabloların yanı sıra IPARD Yıllık Uygulama Raporu ile de sektörel sorunlar, mevzuat iyileştirmeleri, kontrol sonuçları gibi gelecek dönem uygulamalarımıza ışık tutacak yıllık rapor da Yönetim Otoritesi’ne raporlanmaktadır. Kurumumuz tarafından yapılan tüm bu raporlamalar Yönetim Otoritesince İzleme Komitesi ve Avrupa Komisyonuna yapılan raporlamalara girdi teşkil etmekte, tüm bu veriler ışığında da Komisyon, ülkemizde uygulanan IPARD Programı gerçekleşmelerini takip edebilmekte ve değerlendirebilmektedir.

7. MUHASEBE İŞLEMLERİ

TKDK UzmanlarıAdem DUMAN – Özgür KURUÇAYLIOĞLU

Değerli katılımcılar şimdi vermiş olduğumuz hibelerin ne şekilde muhasebeleştirildiğine dair yapılan sunuma geçiyoruz.

Benim ismim Adem DUMAN Muhasebe Koordinatörlüğünde Kıdemli Uzman olarak çalışmaktayım. Bütün katılımcılara ve misafirlerimize hoş geldiniz diyorum.

Şimdi bizim koordinatörlüğümüz yapılan bütün sözleşmelerin, ödemelerin tahakkukların ve oluşması durumunda da borçların ve geri alımların kaydını yapmakla sorumludur. Bu kayıtlar sonrasında da gerekli raporlamaları mutabakatları yapıp ilgili birimlerle ilişki içerisinde bu görevi sürdürmek durumundadır. Muhasebe kayıt düzeninde temel aldığımız prensip IPSAS kurallarıdır. Bu kurallar uluslar arası genel kabul görmüş muhasebe standartlarına göre oluşturulmuştur. Muhasebe sisteminde yaptığımız kayıtlar hem Euro hemde TL bazında tutulmaktadır. Temel aldığımız esaslar çift taraflı, analitik ve tahakkuk esaslı kayıt olarak sistemimize ilgili kayıtları yapmaktayız.

Muhasebe dönemimiz de 1 Ocakla 31 Aralık dönemlerini kapsamaktadır. Muhasebede yapılan temel işlemleri özetlemek istersek de, bunlar diğer birimlerden gelen sözleşmeler, ödemeler, tahakkuklar ve borç kayıtları diyebiliriz. Bunların kayıtlarını yapmaktayız ve bunlara ilişkinde gerekli kontroller yapılmaktadır. Daha sonrasında bu kayıtlardan sonra gerekli raporları oluşturup bu raporlarımız da çeyrek bazlı ve yıllık bazlı olmaktadır. Gelir ve giderlerin deklarasyonu ve yıllık hesapların deklarasyonu şeklindedir. Komisyona gönderilmesi için Ulusal Fon dairesine bu raporları sunmaktayız. Bunun sonrasında diğer birimlerle periyodik olarak aylık ve üç aylık bazda mutabakatlarımız bulunmaktadır. Diğer birimlerden kastımız kurum içerisinde kurum içinde Proje Yönetimi Koordinatörlüğü, Tahakkuk Koordinatörlüğü, Ödeme Koordinatörlüğü ve HK ile ilgili gerekli mutabakatları yapmak durumundayız.


Muhasebenin diğer yaptığı bir işlemde bütçe izlemektir. Bütçe izlemede IPARD bütçesi esas alınarak imzalanan sözleşmeler, yapılan ödemeler bu bütçeden düşülerek herhangi bir çağrı öncesinde veya talep edilmesi durumunda ne kadar bütçemiz kaldığını göstermek amaçlı yapılan bir işlemdir. Bu bütçe izleme tablomuz yıl esasına ve tedbir koduna göre sınıflandırılmaktadır. Daha sonra herhangi bir borç oluşumu durumunda MK olarak Borçlu defterini tutmaktayız. Bu borçlu defterine borçların fonksiyonuna, koduna göre bir ayrım yaparak kayıt yapmaktayız. Bu ayrımda ne olabilir usulsüzlük, fazla ödeme hatalı ödeme veya faydalanıcının sözleşmeyi fesih etmesinden kaynaklı herhangi bir borcu varsa bu kayıtları yapmak durumundayız. Yine bu borç yönetimine istinaden borç yönetimi yatay prosedüründen Muhasebe Koordinatörlüğü olarak sorumluyuz.

Muhasebe Koordinatörlüğü’nün ilişkili olduğu birimlerin bir şemasını görmektesiniz. MK sözleşmenin imzalanma aşamasından itibaren bütün birimlerle bir ilişki içerisindedir. Yani sözleşme imzalandığında ilgili evrak Muhasebeye gelmekte, herhangi bir tahakkuk oluştuğunda ilgili evrak Muhasebeye gelmekte ödeme olması, fon talebi fon onayı olması durumunda veya herhangi bir borç kaydında ilgili evraklar Muhasebe Koordinatörlüğüne gelmekte, bunlar muhasebeleştirilip ilgili raporlar oluşturulmaktadır. Oluşturulan bu raporlarda UF dairesine raporlanmakta, ona göre çeyrek bazlı ve yıllık olarak kurumumuzdan ne kadar hangi tedbirden harcama yapılmış bunları görebilmekteyiz. Bu gönderdiğimiz raporlarda zaten hem Türkiye Cumhuriyeti Sayıştayı için olsun hem Avrupa Sayıştayı, Denetim Otoritesi ve Komisyon tarafından yapılan denetimler için referans olmakta temel kaynak olmaktadır. Muhasebe kayıtlarımızı yaparken belli bir hesap koduna göre kayıtlar yapmaktayız. Bu hesap kodlarını gösteren bu hesap kodlarının şekillendiği hesap planımız bulunmaktadır. Bu hesap planın da da bilanço hesapları bilanço hesapların içerisinde varlık ve yükümlülük hesapları gelir tablosu hesapları olarak gelirlerimiz giderlerimiz sonrasında da net dönem karının gösteren hesaplarımız bulunmaktadır.

Ayrıca nazım hesaplarımız bulunmakta, bu hesaplarda henüz ödemesi yapılmamış ama sözleşmesi imzalanmış veya fon talebi yapılmış işlemlere ilişkin bilgi amaçlı tutulan hesaplardır.

Muhasebe sisteminde yaptığımız kayıtlar sözleşme kayıtları, tahakkuk kayıtları ve ödeme kayıtları olsun kırılımlı olarak yani tedbiri alt tedbiri bütçe kalemi hangi ilde olduğu faydalanıcı ismine kadar göstermektedir. Yaptığımız kayıtlar TL cinsinden tutulmakta, ancak komisyon tarafından yayınlanan ülkemiz için aylık bazlı kur tablosuna göre o ayın kuruyla otomatik olarak çevrilmektedir. Ancak bizim için temel alınan para birimi TL dir. Muhasebe Koordinatörlüğü’nün hazırladığı tablolardan bahsetmek istiyorum. Bunlar Finansal tablolar olarak Bilanço, Gelir Tablosu, Net Akış Tablosu, Net Varlıklarda Değişim Tablosu ve bunların açıklamasına yönelikte dip notlarımızı bunların içerisinde bulundurmaktayız. Yine bu tablolar genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre hazırlanmaktadır.


Bunun haricinde raporladığımız tablolar geri alımların özetlendiği bir tablomuz var, fazla ödemeye ilişkin bir tablomuz var silinmiş borçlara ilişkin bir tablo ve borç ve geri alımlara ilişkin tablomuz var. Bunları biz Ulusa Fona raporlamaktayız.

Çeyrek bazlı olarak ta aynı zamanda yıllık bazlı olarak da yapıyoruz bu raporlamayı. Gelirlerin ve giderlerin deklarasyonu üç aylık dönem itibariyle yapılmakta bu raporlamalarda kurum olarak ne kadar fon kullandırmışız ve herhangi bir borç oluşmuş mu, ne kadar borç oluşmuş ne kadar geri alım yapmışız bunları raporluyoruz. Tüm bu dört dönem sonrasında da yıllık olarak hesapların deklarasyonunu yine UF ye gönderiyoruz. Daha sonra yaptığımız kayıtların doğruluğunu kontrol edebilmek için ilgili birimlerle mutabakat yapmak durumundayız. Bize evrak gelen birimlerle mutabakat yapmak durumdayız ki komisyona gönderdiğimiz tutarlarda rakamlarda herhangi bir yanlışlık olmasın. Çünkü herhangi bir yanlışlık olması durumunda bu bize ceza olarak yansıyabilir. Banka ile mutabakat yapmak durumundayız banka ekstreleri hesap özetleriyle. Sonra tuttuğumuz borçlu defteri ile aynı zamanda muhasebe yazılımı kayıtları arasında bir mutabakat yapmak durumundayız ve sözleşme birimiyle tahakkuk birimiyle ödeme birimiyle ve borç birimiyle de ilgili mutabakatları aylık olarak yapmak durumundayız. En sonunda da UF ile yaptığımız harcamalar üzerinden bir mutabakat yapmak durumundayız. Sonra 3 aylık dönemlerde gönderdiğimiz D-1 ile bunların toplamı yıllık olarak birbiri arasındaki uyumu göstermesi açısından mutabakat yapmak durumundayız. Yani 4 dönemin toplamı D-2 yi tutmak zorundadır. Bakanlığımızla da mutabakat yapmak durumundayız. Borçlu defterinden bahsetmiştik. Herhangi bir borç oluşması durumunda ilgili birim tarafından MK gönderilmekte, MK Borçlu defterine kaydedip UF ye bunu bildirmek zorundadır. Borçlu defterinde bütün borçlar kendi türüne göre kodlandırılmaktadır. Hangi sebepten dolayı bu borçlar oluşmuşsa bunları sınıflandırmaktayız. Mutabakat zaptına uygun olarak ta bir de aldığımız geri alımların yıllık olarak özetlenip UF ye sunulması gerekmektedir. Bu de D-2 nin ekinde bulunmaktadır. Bunlarda borcun türüne göre 3 ile 5 gün içinde gönderilmek zorundadır. Veya bir fazla ödeme durumu oluştuğunda fark edildiğinde biz bunu 3 gün içinde komisyona gönderip bu fazla ödemeye ilişkin tutarı da komisyonun hesaplarına iade etmek zorundayız. Son olarak ta bütçe izlemekten bahsetmek istiyorum. Kurum yeni bir çağrıya çıkmak istediğinde veya ne kaldığını öğrenmek istediğinde Muhasebe Koordinatörlüğü’nden bilgi talep etmektedir. Muhasebe Koordinatörlüğü IPARD bütçesi bilgisi dahilinde yapılan sözleşmeler yapılan ödemeler dikkate alınarak hangi yılda hangi tedbirde ne kadar bütçe kalmış bunları ilgili koordinatörlüğe raporlayıp yeni bir çağrı için net bütçe rakamlarının oluşmasını sağlamaktadır. Buna göre de yeni bir çağrıya çıkılmaktadır.


8. ÖDEME İŞLEMLERİ

TKDK UzmanıNurdan KIZILIRMAK YÜKSEL

Ödeme Koordinatörlüğü tarafından gerçekleştirilen ödeme işlemlerinde yer alan taraflar; Ulusal Katkının temini konusunda Maliye Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Tarım Reformu Genel Müdürlüğü); AB katkısının temini konusunda Avrupa Komisyonu Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Dış Ekonomik İlişkiler Ulusal Fon Dairesi Başkanlığı; her iki katkının kamu katkısı olarak transferini yapan TKDK ve ödeme yaptığımız faydalanıcılardır.

TKDK tarafından ödemeler yetkili imzalarca yalnızca faydalanıcıların banka hesabına yapılmakta, nakit ödeme yapılmamaktadır. Faydalanıcıya ödenecek tutarı gösteren onaylı tahakkuk formlarının alınmasını müteakip, Ulusal Fon dairesine AB katkısının temini için fon talebi yapılmaktadır. Fon talebinin onaylanmasını müteakip ödeme emirleri bankaya iletilmektedir. Tüm ödeme emirleri, bankanın toplu ödeme sistemi aracılığı ile yapılmakta ve kontrol edilmektedir.

IPARD ile ilgili tüm hesaplar Ulusal Fon tarafından açılmakta bazı hesapların kullanım yetkisi TKDK’ya verilmektedir.

Avrupa Komisyonu Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü AB katkısı tutarını Ulusal Fon IPARD Avro hesabına göndermektedir. TKDK Fon Talebi yaptıkça Ulusal Fon Dairesi bahsi geçen Avro hesabından AB katkısı tutarının TL’ye çevrilmesi için bankaya talimat göndermektedir. Kur farkı oluşması durumunda aradaki fark (kazanç/kayıp) Ulusal Fon IPARD TL hesabı kullanılarak yönetilmektedir. Her bir fon talebi onaylandığında TKDK bankaya yazılı olarak gönderdiği (aynı zamanda toplu ödeme sistemine yüklediği) ödeme emri talimatı ile Ulusal Fon Transfer hesabından AB katkısı tutarını, IPARD Ulusal Eş finansman hesabından Ulusal Katkı tutarını IPARD Ödeme Hesabına aktarmakta aynı anda tek tek faydalanıcıların hesabına kendileri için tahakkuk eden tutar aktarılmaktadır.

Ödeme Aşamasında Ulusal Katkının Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bütçesi içerisinde yer alması için bütçe işlemleri yapılmaktadır. AB katkısının ihtiyaçlarımıza göre temini için Nakit akış tahmini yapılmaktadır. Ödeme işlemlerinin gerçekleştirilmesi için fon talebi ve ödeme emri işlemleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, Ulusal Mevzuata uygun olarak geri alım işlemleri ve prosedüre bağlı diğer işlemler ödeme aşamasında gerçekleşmektedir.

Ödeme aşamasında Ulusal ve AB mevzuatına bağlı olarak uygulanan kurallar ve kontrol noktaları şöyledir:

Ödemeler ulusal para cinsinden (TL) yapılmaktadır.

Faydalanıcıların IBAN hesaplarına yapılmaktadır.


Ödemeye esas belgelerin faydalanıcı tarafından Kuruma teslim edilmesinden itibaren en geç 3 ay içerisinde ödemesi yapılmaktadır.

Ödeme emirleri genel bir kural olarak 3 iş gününde gerçekleşmektedir.

Ödeme emirlerinde yetkili çift imza bulunmaktadır.

Tüm belgeler 2 farklı kişi tarafından imzalanmaktadır.

Denetim izi için kontrol listeleri kullanılmaktadır.

Her bir ödeme işlemi gerçekleştikten sonra kontrol edilmektedir.

TKDK tarafından ödeme işlemlerinin sağlıklı yapılabilmesi için aşağıdaki protokoller imzalanmıştır:

1. Potansiyel faydalanıcıların TKDK’ya proje sunması aşamasında öz kaynakları projeyi gerçekleştirmek için yetersiz ise ön finansman sağlayabilmeleri için 17 banka ve Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ile protokoller imzalanmıştır.

2. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü ve IPARD Uygulama Birimleri (TKDK ve Yönetim Otoritesi) arasında IPARD ödemelerinin yapılmasına ilişkin genel olarak uygulanacak usul ve esasları belirleyen Mutabakat Zaptı bulunmaktadır.

3. Ulusal Bütçede Ulusal Katkının yer alması için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü ile TKDK arasında Bütçe protokolü imzalanmıştır.

4. TKDK Ödemeleri T. Vakıflar Bankası T.A.O aracılığı ile yapmaktadır. Hazine Müsteşarlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü Ulusal Fon Dairesi, Banka ve TKDK arasında protokol imzalanmıştır.

9. İÇ DENETİM İŞLEMLERİ

İç Denetim Koordinatörlüğü Zikri BAYTAR

Denetçi

Merhabalar öncelikle hoş geldiniz diyorum. Sizleri burada görmek bizim için ayrı bir mutluluk. Çünkü biz burada çok insanı ağırladık. Ama hep Avrupa Birliğinden misafirleri ağırladık, sizleri de görmek bizim için mutluluk verici. Öğleden önce daha makro konuları konuşuldu. Öğleden sonra da TKDK prosedürlerindeki çok ince mikro konuları konuşuldu. Ben biraz daha mezo düzeyi ele alacağım. Ben TKDK iç denetim biriminde Denetçi olarak görev yapıyorum. TKDK’nın tek bir denetim birimi var.

Esas olarak sizin açınızdan bu toplantıya baktığımızda iki tane temel soru var. Birincisi bu tanıtımını gördüğünüz TKDK nedir, çerçevesi nedir, ne iş yapar ve bunu nasıl yapar. İkinci olarak da kendi ülkenize TKDK örneğinin katkısı ne


olabilir. Ana sorular bunlar. Şimdi değişik ülkelerden, değişik yapılardan, değişik uygulamalardan ve değişik mesleklerden gelen kişiler burada bulunduğundan daha çok genel ve kavramsal bir çerçevede durmaya çalışacağım.

Burada ana konu kırsal kalkınma, temeli insan olan ve insanın refahını gelişmişliğini, hizmete ulaşımını ve kaliteli yaşamı amaç edinen bir kavramdır. Buradaki katılımcı ülkelerin yaklaşık %27 ile %78 gibi bir oranla değişen kırsal toplumu olduğundan bahsettik. Bu Türkiye için yaklaşık yirmi beş milyon kişi yapıyor. Dolayısı ile bizim kırsal kalkınma konusunda Türkiye için hitap ettiğimiz yirmi beş milyon kişi. Yirmi beş milyon kişiyi yani yaklaşık nüfusun dörtte birini kapsayan bir grubu tek bir kavramla kırsal kalkınma ile özdeşleştirmek çok kolay değil. Bu kırsal kalkınma kavramının altında başka kavramlarda aramak gerekiyor. Bunlardan biri tarımsal kalkınma, biri yerel kaynaklar, bir diğeri kırsal sanayi diğeri de tarım politikası. Kırsal kalkınmaya daha detaylı baktığımızda içinde tarımın, ormancılığın, balıkçılığın, sağlık, küçük girişimcilik, eğitim altyapı hizmetleri, teknoloji kullanımı, çocuklar, kadınlar, dezavantajlı gruplar, mikro kredi, topraksızların istihdamı gibi çok sayıda alt kavramın olduğunu görüyoruz. Fakat temel ilke burada kendi kendine yardım edebilmektir. Bu dışarıdan sağlanan bir yardımın sürdürülebilir olması açısından önemlidir.

TKDK açılımına baktığımızda Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’dur. Ama kırsal kalkınmadan sorumlu tek kuruluş değildir. Yukarıdaki açıklamalar neticesinde bu kırsal alanda yaşayanlar ile ilgili olarak Tarım Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Kültür Bakanlığı, yerel yönetimler, Devlet Su İşleri, Valilikler, İçişleri Bakanlığı gibi pek çok kamu kuruluşu görev yapmaktadır. Kırsal Kalkınma konusunda önemli sorumlulardan bir tanesi özellikle planlama ve eşgüdüm açısından Tarım Bakanlığıdır. Avrupa Birliğinden gelen maddi kaynağı belirlenen kurallara uygun olarak çiftçiye, kırsal alanda yaşayanlara aktaran kurum TKDK dır. TKDK Tarım Bakanlığı’nın bir ilgili kuruluşu olarak görev yapar. TKDK kamu kurumları içinde özellikle son iki yıldır parladı, çok hızlı bir şekilde göz önünde tutuldu. Demek ki TKDK şimdiye kadar yapılanlardan, bir şeyleri farklı yaptı. 1960’lardan itibaren Türkiye’de değişik kırsal kalkınma yaklaşımları uygulandı. İlk defa bu kadar hızlı ve bu kadar parlak bir şekilde yükselen bir kurum oldu. TKDK’nın Avrupa Birliği fonlarını dağıtmaya başlaması üç sene öncesine dayanmaktadır. Bu kadar az zamanda önemli bir başarı sağlanması dikkat çekicidir.

Bu durumda sorulması gereken soru, TKDK’nın uygulamalarını farklı kılan husus nedir?

Birincisi TKDK’nın AB tarafından akredite edilmiş bir sistemimi var. Kısaca orijinal dilinde EDIS olarak ifade edilen yapı ile akreditasyon gerçekleştirilmiştir. Bu değişik akreditasyon modelleri içerisinde en ileri düzeyde ortaklığı ifade eden modeldir. Bu şekilde Akreditasyona tabi tutulan TKDK yönetim ve


kontrol sisteminin en temelinde İyi Mali Yönetim İlkeleri (SFM-Sound Financial Management) vardır. Yani kaynağın etkili, ekonomik ve verimli kullanımını sağlamaya yönelik temel içerir. Bu şu açıdan önemlidir. Eminim katılımcıların her birinin ülkesinde kırsal ya da tarımsal kalkınmaya ayrılan kaynaklar-fonlar vardır. Bu fonlara ilişkin katılımcıların soruları vardı. Bunların ilki bu fonların dağıtımına ilişkin kararları nasıl veriyorsunuz? ikincisi ise bürokratik olarak bu kararları verirken siyaset ile dengeyi nasıl kurmaktasınız? Şeklinde iki temel soruydu. Bu soruların temeli hem bürokrasi hem de siyaset açısından bir klasik haline gelen siyaset-bürokrasi dengesini tekrar bu ortama taşımıştır. Bu kararların optimal olarak verilmemesi soncu bu karar mekanizmasının aşamalarının birer kayıp noktası haline dönüşebilme riski vardır. TKDK’nın akredite edilmiş sistemi bu riski bir şekilde aşmıştır. Nasıl aştığı konusunu ileride detaylı olarak ele alacağız.

İkincisi TKDK’nın işi desteklenecek proje başvurularını alıp, bunları seçmek, desteklemek ve devamında 5 yıl süre ile izlemektir. Şu anda 7000 den fazla sözleşme imzalanmıştır. Çok kapsamlı ve detaylı projelerin hazırlanmasının yanında izin ruhsat gibi konularda kanuni gerekliliklere uyum en üst seviyededir. Bu sözleşmeler sayesinde desteklenen işletmeler ulusal ve AB standartlarını karşılamaktadır. Desteklenen tüm projelerin çalışma konularında ulusal ve AB standartlarını karşılaması çok önemlidir.

Siz katılımcılar açısından daha farklı önem kazandığını düşündüğüm üçüncü husus Yeni Kamu Yönetimi anlayışıdır. Dünyada, Kamu Yönetimi ile ilgili olarak ortaya çıkan ve entegrasyonu hedefleyen Yeni Kamu Yönetimi anlayışı (New Public Management) ülkeler arasında giderek artan bir şekilde hız kazanmaktadır. Kökeni Anglosakson olup devamında Amerika’nın ve AB ülkelerinin de uyguladığı bir sistemdir. Bu sisteme ülke olarak 5018 Sayılı Kanun ile son 6-7 yıldır geçmeye çalışıyoruz. Bu sistem Amerika, Kanada, AB, İngiltere, Güney Afrika Cum., Avusturalya gibi pek çok ülkede kamu da ve özel sektörde uygulanan bir sistemdir. Temelinde İç kontrol modellerinin içerir. Belki duymuşsunuzdur COSO, COCO gibi modelleri. TKDK bu iç kontrol modellerine uygun yapıyı oluşturarak uygulamaya geçiren bir kurumdur. TKDK Küçük bir kurum olması sayesinde de bu modelleri başından sonuna kadar rahat bir şekilde uygulayabilmektedir. Bu yeni kamu yönetimi anlayışı içinde stratejik planlamayı, risk yönetimini, çok yıllı bütçelemeyi, performans programını, iç kontrol sistemini, iç denetimi barındırmaktadır. Bu pek çok yeni kavramın belli bir ahenk içinde uygulanması için pek çok alt mekanizmanın uyum içinde çalışması gerekir. Bu bakımdan yöneticilere ayrı bir görev düşmektedir. Çünkü bu yeni anlayışa göre oluşan dinamikleri yönetmek için bu konuda belli bir deneyim ve tecrübe gerekmektedir. Eski klasik yöneticilerin zorlanacağı bir kurumsal yapı söz konusudur.

TKDK hem yeni bir destekleme modeli yaratmıştır. Hem de bu destekleme işini yeni bir yapı ve mekanizmaları işleterek yapmaktadır. Bu karışım örnek gösterilecek yeni bir yaklaşımdır. TKDK bu dönüşümü hem küçük olmanın avantajı ile hem de akreditasyon gereği olduğu için çok hızlı bir şekilde sağladı.


Katılımcılar için ilgi çekici bir örnektir diye düşünüyorum.

Bu sistem sayesinde Türkiye olarak kazanımlarımız neler oldu diye baktığımızda; öncelikle ülkeye ulusal ve AB standartlarını karşılayan, kapasiteleri belli bir düzeyde modern pek çok tarımsal işletmesi kazandırıldı. Bu gün herhangi bir ilden herhangi bir ile seyahat ettiğinizde mutlaka TKDK’dan destek almış güzel bir işletme ile karşılaşıyorsunuz, hatta birkaç defa karşılaşıyorsunuz. Daha öncede pek çok kaynağımız vardı. Halen Tarım alanında ciddi desteklemeler verilmektedir. Fakat sonucu bu şekilde hızlı ve düzenli olarak ortaya çıkan gözle görülür bir sayıda ülkede kendinden söz ettiren bir uygulama ile ilk defa karşılaştık.

TKDK neyi farklı yaptı kısmına tekrar dönersek, ilk karşımız çıkan şey 5000 sayfa prosedürümüz olduğudur. Sunumlarla uzmanlarımız detaylı olarak size anlatmaya çalıştılar. Bunlar prosedürlerimizin çok az bir kısmıdır. Bu prosedürler hangi zamanda kimin hangi işi ne şekilde yapacağını da düzenlemektedir. Bu kadar fazla prosedürün yanında AB tüzük ve yönetmelikleri var. Bunlardan başka Sektörel ve çerçeve anlaşmalarımız var. Sektörel anlaşma IPA ülkelerinin Kırsal Kalkınma ile ilgili olarak AB ile imzaladıkları ve birbirine paralellik içeren anlaşmalardır.

Bunların yanında görünmeyen de çok şey kazandık. Örneğin Türkiye’de TKDK sayesinde proje kültürü çok gelişti. TKDK başvuru dosyaları projeli, onaylı, izinli, ruhsatlı, kanuni gereklilikleri içeren dosyalar olması nedeniyle başlangıçta hazırlanmasının zor olduğu konusunda epey tepki ile karşılaşıldı. Başvuru sahiplerinin haklı olduğu konularda vardı bu zorluklar konusunda. Daha sonra bu konuda TKDK olarak epey çalışmalar sonrasında, diğer Kurumlar ile sağlanan ortak bir bakış açısı sayesinde kartopu gibi katlanarak proje sayımız arttı. Çünkü başlangıçta zor olarak algılanan proje hazırlama ve belgelendirme konuları zamanla rutin uygulama haline dönmeye başladı. Çünkü yasal zorunluluğu olmayan ve gereksiz belge istemiyoruz. Danışmanlar bu projeleri hazırlamaya başladıkça zamanla onlarda bu işi öğrendiler. Bu aşamada akredite olduğumuz için bizim kolaylaştırma yapmamız esneklik sağlamamız çok zordu. Ancak bu konuda da TKDK olarak çok emek verilerek hem komisyonla hem ülkedeki Kurumlar ile pek çok konuda orta yolu bularak ana amaçları etkilemeden uygulama kolaylığı sağlamaya çalıştık.

İkinci kazanımımız; TKDK’da 1800 kadar personel çalışmaktadır ve bunun 1400 kadarı uzmandır. TKDK’dan önce kırsal kalkınma konusunda ya da proje uzmanlığı konusunda AB ülkelerindeki bu sistemden haberdar olan, buna hakim uzman sayısı yok denecek kadar azdı. Bu yüzden her şey sıfırdan ve yeni baştan kuruldu. Bu başlangıç aşamasında emeği geçen pek çok arkadaşımız gerçekten çok büyük emek sarf etmişlerdir. Çok zor bir dönemdi bu dönem. Tüm bu uzman arkadaşlarımızın emeği sonucunda kurulan bu sistem de şu an 1400 uzman arkadaşımız sistemi işletmektedirler. Bu 1400 uzmandan herhangi 4 tanesini rastgele seçtiğinizde herhangi bir ülkede bu sistemi ince ayrıntıları ile kurabilecek bilgi ve donanımları mevcuttur. Tüm uzmanlarımız bu düzeyde ve yeterliliktedir.


Üçüncü kazanımımız; TKDK kurulduğunda ülkedeki danışman kapasitesi yeterli değildi. Çünkü proje kültürü de gelişmiş değildi. Danışmanlık daha çok kişisel olarak algılanıyordu. Bu TKDK sayesinde çok gelişti. Çünkü fonların destek kalemlerinden biri de Danışmanlık faaliyetleri idi. Destek oranlarını uzmanlar size önceki sunumda belirttiler. Şu an TKDK’ya proje hazırlayan pek çok kurumsal firma oluştu. Zamanla bunlar başka konularda da proje hazırlamaya başladılar.

Bir diğer faktör olarak dördüncü kazanımımız; makine üreticileri için oluşan hızlı bir Pazar artışı sonucu bu sektör gelişti. Özellikle tarımsal makine üreticileri artan talep karşısında önce fiyat artışı ile karşılık verdiler ancak bu durum küçük firmaları da üretimin içine daha fazla soktu. Böylece fazla sayıda firma büyüyen pazarda rekabet etmeye başlayınca kaliteli üretim yapan fiyatları da makul olan firmalar tercih edilmeye başladı. Böylece tarımsal makine üreten firmalar da gelişti, kalite arttı, rekabet gelişti.

Son olarak da tüm projeler izlenmektedir. Son ödeme tarihinden sonra 5 yıl süre ile projeler izlenmektedir. Yapılan sözleşmeler gereği geri alıma kadar gidebilecek durumlar için izlenmektedir. Proje deneyimi olanlar proje yürütenler bilir ki bir projenin en sıkıntılı aşaması izleme aşasıdır. Böylece izleme kültürü de gelişmiş oldu.

Sonuçta bir başarı var. Bu başarının anahtar kavramı ne diye soracak olursak, cevap “düzenli denetimdir”. Ben İç denetim birimindeyim. İç Denetim biriminin iç ve dış denetim konusunda koordinasyon/kontak noktası olmak gibi bir görevi vardır. TKDK da denetim-süpervizyon nasıl işliyor. Bunu hızlı bir şekilde anlatmaya çalışacağım. Başvurular il Koordinatörlüklerinde alınıyor. Kontrol gerektiren herhangi bir olay önce İllerde görevli uzmanlar tarafından kontrol ediliyor. Sonrasında da dört göz ilkesi gereği uzmanın kıdemlisi veya birim amiri tarafından yapılan işlemler tekrar gözden geçiriliyor. Dosya üzerinde işlemler öncelikle il Koordinatörlüklerimiz tarafından gerçekleştirilmektedir. İkinci süreçte ise İl Koordinatörlüklerinin yaptıkları işlemleri Merkez Koordinatörlükleri tarafından süpervize edilerek ilde yapılan tüm işlemler örnekleme yapılarak belli bir oranda Merkez Koordinatörlüklerce tekrar incelemektedirler. Bu süreçte merkez Koordinatörlükleri farklı illerde yapılmakta olan farklı uygulamaları da karşılaştırmakta ve Kurumsal uygulamalarda tekdüzelik ve yeknesaklık oluşturmaktadırlar. Bu iki halkadan sonra üçüncü halkada da iç denetim koordinatörlüğü ve NOA ile Denetim otoritesi adlı ikili yapı da TKDK’ya sunulan projeleri denetlemektedirler. Bütün bu işlemler rapor haline getirilmektedir.

Bu aşamalardan sonra Avrupa Birliği denetim süreci gelir. Bu süreçte de Avrupa Sayıştayı, OLAF, AB Komisyonunun J4 ve J5 Birimlerinden oluşan denetim mekanizmaları devreye girer. AB J4 Birimi her yıl harcamalar tamamlandıktan sonra TKDK tarafından harcanan yıllık tutarlar için Denetlemeye gelir. Tüm bu süreçler ve denetim mekanizmalarının tespit ettiği bulgular tek elde toplanır. Bunun sonucunda ise varsa usulsüz durum ya da yeterli düzeyde işletilmemiş kontrol mekanizmaları Komisyon tarafından bu kolaylıkla tespit edilebilir.


Komisyon Türkiye’de bu yönde yaptığı denetimlerde yıllık bütçenin kullanımına göre bir il koordinatörlüğü ve belli sayıda proje seçerek bunlar üzerinde denetim gerçekleştirmektedir. Tespit edilen harcamalardaki usulsüzlükler, hatalar, yanlışlar sonrasında ise bu bulgularını TKDK tarafından o yıl yapılan tüm destek tutarı için belli bir oranda (%5, %10 %15, %20 vs. gibi) genişletme yaparak o dönem için tüm AB katkısı üzerinden ülkemize tahsis edilen fonlarda kesinti yapmaktadır.

Yöneltilen ana soru tüm bu yapı içerisinde siyaset gibi güçlü karar mekanizmalarının kaynakların dağıtımına ilişkin pozisyonunun ne olduğu ile ilgiliydi. Tüm bu süreç içerisinde akredite olmuş bu yapının düzgün işlememesi nedeniyle, duruma göre AB komisyonunun akreditasyonu askıya alması veya Komisyon tarafından yüzde bazlı genişletilmiş kesintiler nedeniyle tüm ödenen fonların bir kısmının yada tamamının geri istenmesi gibi yaptırımlarla muhatap olunmaktadır. Bu noktada yüksek kesinti riski kurumsal bir başarısızlık olsa da bunun siyaseti etkileyen yönleri de vardır. Bu nedenle siyasi makamlarca da bu bilindiğinden dolayı ülke çıkarı öncelikli durum olduğu için bu konularda daha hassas davranılması söz konusudur. Diğer taraftan TKDK sisteminde gerçekleştirilen iş ve işlemlerde denetim izi ilkesi ile sürekli kayıt altına alınmaktadır. AB Denetçilerinin uzun süredir sistematik bir şekilde denetim işini yapmaktalar. Denetçilerin bu işle ilgili uzmanlıkları, tecrübeleri ve yeterlilikleri üst düzeydedir. TKDK Sisteminde akredite olmuş mevcut yapının işleyişini olumsuz yönde değiştirmeye veya bozmaya yönelik herhangi bir etkide bulunulduğunda bunun tespiti denetçilerce çok kolay yapılmaktadır.

Tüm bunların ötesinde TKDK’da yaklaşık 5000 sayfalık prosedürler ile oluşturulan sistemde bir dosyanın sunulması ile faydalanıcıya nihai ödemenin yapılması süreçlerinde yaklaşık 35 adet uzmanın sırayla inceleme ve kontrol işlemleri yapması söz konusudur. Dolayısı ile mevcut sistemi bozacak bir etkiye sahip karar-hata-yanlış durumunda bile bu uzun kontrol süreçlerinde prosedürlere aykırı durumun ortaya çıkması ihtimali iyice azalmaktadır. Mevcut sistem içerisinde bahsettiğim gibi bir dosyanın 35 uzmanın inceleme ve kontrolünden geçmesi ve AB ve Ulusal düzeyde 9 faklı denetim biriminin (TKDK İç Denetim, Tarım Bakanlığı Teftiş Kurulu-İç Denetim Birimi, Türkiye Sayıştayı, NAO, Denetim Otoritesi, AB Sayıştayı, AB OLAF, AB J4, AB J5) sürekli denetimi altında bulunması sistemi etkileyecek düzeyde hata ve yanlışlık ortaya çıkmasını önlemeye yöneliktir.

TKDK’da sitem denetim odaklı olarak hesap verilebilirlik üzerinden yürütülmekte ve denetim izi kapsamında yapılan tüm işlemler kayıt altına alınmaktadır. Sistem bu temeller üzerinde ayakta durmaktadır. Böyle bir sistemin kurulmasında hesap verilebilirliğin hem ulusal hem de uluslararası bir merciye karşı yerine getirilmesinin zorlukları olduğu kadar avantajları da söz konusudur.


Katılımcılar arasında denetim kökenli birisi bulunmadığından dolayı denetimin teknik kısımlarına girmeyeceğim. TKDK’da denetim birimi olarak İç Denetim Koordinatörlüğü yer almaktadır. İç Denetim teftişten farklı özelliktedir. Teftiş daha çok olaylar/vakalar/usulsüzlükler olduktan sonra devreye girip inceleme ve soruşturma faaliyetini yaparak sorumlu bulmaya yönelik faaliyettir. Ancak İç denetim sistemin içerisinde yer almakta, yönetime yardımcı olarak bahsedilen usulsüzlükler/vakalar ortaya çıkmadan önce bunları tespit etmeye yönelik bir metodoloji ile çalışmaktadır. Bunu başardığı ölçüde sisteme katma değer sağlamaktadır. Ana fark burada oluşmaktadır. İç denetim belli standartlarda ve belli bir düzen içerisinde dünyada uygulanmaktadır. Uluslararası İç Denetim Enstitüsü IIA tarafından uygulama rehberleri ile birlikte uluslararası iç denetim standartları yayınlanmaktadır ve dünyada iç denetim faaliyetleri bu uluslararası standartlar kapsamında yapılmaktadır. Yine bahsedilen enstitü tarafından CIA, CGAP, CCSA, CRMA vb gibi uluslararası sertifikalar yapılan sınavlar sonucunda verilmektedir. TKDK İç Denetim Koordinatörlüğünde bahsedilen uluslararası sertifikalardan 10 kadarı mevcuttur. Daha önce bu sayı daha fazla idi. Ancak ayrılan arkadaşlarımız diğer kamu kurumlarına geçtiler. TKDK’da edindikleri özellikle yeni kurulan sistemle ilgili tecrübelerini gittikleri kurumlara aktardılar. Benim söyleyeceklerim bunlar. Sorunuz var ise alabilirim.

Soru: Fonlardaki ülke katkısı nedir, kesintiyi nasıl yapılıyor. Sistemde önemli yolsuzluklar oluyor mu?

Bizde bir söz var, parayı veren düdüğü çalar diye. Fonun AB katkısı %75 ülke katkısı %25. Dolayısı ile AB yaptığı katkıyı vatandaşlarından sağladığı için verilen kaynağın anlaşmalara göre kullanılıp kullanılmadığını değerlendirmektedir. Amaca uygun şekilde harcanmayan tutarları genişletme etkisi yaparak geri almaktadır. Bunu yaparken bizim yaptığımız her türlü işlemi sorgulamaktadırlar, sahaya gitmektedirler, işletme ziyareti yapmaktadırlar, bütün ödeme kalemlerini tek tek incelemektedirler. Bizim yapmamız gereken kontrolleri zamanında ve uygun kalitede yapıp yapmadığımızı sorguluyorlar. Bunlardan tespit ettikleri eksiklik ve yanlışları belli bir yüzde ile kesiyorlar. Çünkü fona üç kat fazla katkı yapıyorlar.

Sistemde önemli yolsuzluklar oluyor mu sorusu için şöyle bir cevap verebiliriz. Biz ödemeyi tesis yada yatırım tamamlandıktan ve işletmeye alındıktan sonra veriyoruz. Dolayısı ile ilk olarak biz bir unsuru destekliyorsak bu mutlaka alınmış ve bunun tespiti bizim tarafımızdan yapılmıştır. Uzmanlarımız bu harcama kalemini görür ve çalışabildiğini tespit ederler. Bazen bir işletme yatırım yaparken uzmanlarımız 14-15 defa yatırım yerine sahaya gitmektedirler. Tüm aşamalarda kontrollerimizi fazlasıyla yapıyoruz. Eğer yerinde görülmeyen bir harcama konusu var ise ödeme yapmıyoruz.


Sorun genelde faydalanıcının işletmeyi yürütemediği zaman ortaya çıkıyor. Genel olarak bize 5 yıllık süre için işletmeyi çalıştırma zorunluluğu olduğu için bunu yerine getiremiyor. Bu yüzden kesinti yada geri alım durumu oluyor. Bu şekilde birkaç işletme var. Bunlardan da geri alım başlatıldı. Biz canlı hayvan desteği yapmıyoruz. Bu AB ile yapılan anlaşmalardan kaynaklanıyor. Önce faydalanıcı tesisi kuracak sonra inşaat müteahhidine ve makine satın aldığı kişiye ödemeyi banka kanalı ile yapacak şekilde sistem tasarlanmıştır. Bu aşamadan sonra ödemeye esas belgelerini getirmektedir.

Meral ÖZKAN Kurumuz tarafından desteklenen projeler için faydalanıcılara yönelik işletme sürdürülebilirliği eğitimleri sağlanmaktadır. Ayrıca, işletmelerin sürdürülebilmesi kapsamında protokolümüz olan 17 banka ve Tarım Kredi Kooperatifleriyle yapılan protokol çerçevesinde faydalanıcılarımızın kredi imkanlarına erişimleri arttırılmıştır.”

Soru: Komisyon denetçileri TKDK iç denetimini denetleyebilir mi? İç denetimin denetimi ne şekilde yapılıyor?

Komisyon denetçileri TKDK iç denetimini denetleyebilir. Buna hakları var. İç denetim koordinatörlüğünün ürettiği her rapora ulaşabilirler. 5000 SAYFALIK prosedürlerde iç denetimin de prosedürleri yer almaktadır. Ayrıca iç denetim açısından 5 yıllık süre ile kalite güvence değerlendirme sistemi dahilinde de yine CIA gibi sertifikalı bir denetçi tarafından denetlenmesi gerekiyor.

Sistemde ki en önemli unsuru konuşmadık. Biz içinde yer aldığımız için görüp konuşamadık. Türkiye’de üniversite mezunları içinde mesleklere göre sıralama sınavı yapılıyor. Bu sınav sonucunda en yukarıda olanlar bize başvuru yapabiliyor. Onlar içinden de TKDK kurumunun yaptığı sınavlarda en yüksek puanı alanlarla çalışıyoruz. Kurum uzmanlarını burada görüyorsunuz, yaş ortalaması çok genç


çalışanlar. Yabancı dil şartı da aranmaktadır. Sistem esas olarak insanlar üzerinden yürümektedir. TKDK’nın kaliteli bir insan kaynağı var. Sistemi ayakta tutan insanlar-çalışanlar-uzmanlar-yöneticiler. Bu yüzden çalışan kalitesi çok önemlidir.

ÇALIŞTAY İKİNCİ GÜNÜ (TEKNİK GEZİ)

Teknik gezi programı SESRİC ve D8 ülkelerinden katılımcılarla birlikte gerçekleştirilmiştir. Merkez ve Ankara İl Koordinatörlüğü personeli ile birlikte 19 kişi katılmıştır.

Gezi programı kapsamında ilk önce Beypazarı Dikmen Köyü’nde bulunan 50.000 Kapasiteli Broyler Üretim Tesisi-Buse ÇELİK projesi ziyaret edilmiştir. Bu proje 11. Çağrı döneminde başvuru yapmış olup Mart 2013’te yatırıma başlamıştır. Ağustos 2014’te yatırım faaliyetlerini tamamlamış olan proje toplam 1.344.756,00 TL’ye mal olmuştur. Bu tutarın 818.053,00 TL’si kurumumuz tarafından desteklenmiştir.


Biyo-güvenlik önlemleri kapsamında tek kullanımlık tulumlar ve galoş giyilerek; tesisin yatırım aşamaları, fiziki ve teknik özellikleri yerinde incelenmiş olup, üretilen broylerin satıldığı Beypiliç firmasında gelen 3 veteriner üretim süreci hakkında detaylı bilgi vermiştir.

İkinci olarak Bala’nın Karahamzalı Köyü’nde bulunan 120 Büyükbaş Süt Üreten Çiftlik-Mat Grup Hayvancılık Projesi ziyaret edilmiştir. Adı geçen proje yine 11. Çağrı döneminde başvurarak yatırım faaliyetlerine Nisan 2014’te başlamıştır. Ekim 2014 itibariyle yatırımını 2.827.537,00 TL tutar ile tamamlayan projenin 1.798.160,00 TL’lik kısmı kurum tarafından ödenmiştir.

Burada da yine daimi olarak tesiste görevli olan veteriner ve yatırım sahibi eşliğinde hayvan bakımı ve hayvan refahı, yatırımın aşamaları incelenmiştir. Modern süt sağım üniteleri ve sütün güvenli bir şekilde depolandığı üniteler hakkında bilgi verilmiştir.


SUNUMLAR

TÜRKİYE TARIMI, TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİNDE KIRSAL KALKINMA POLİTİKALARI

MAY 2015 ANKARA

Turkish Agriculture &Rural Development Policies

in EU and Turkey

2

AGRICULTURE IN TURKEY



PRESENTATION PLAN

• POSITION OF TURKISH AGRICULTURE IN THE WORLD

• RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN EU

• RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN TURKEY

4


TURKISH AGRICULTURE



AGRICULTURE SHARE of GDP %7,4

In terms of Agricultural GDP, TURKEY;• was 11th rank in the world and 4th in the Europe in 2002,• has risen to 7th rank in the World and first in Europe since 2008

according to the World Bank and OECD Reports.

TURKISH AGRICULTURE SECTOR;is growing for 9 out of last 10 years

% 157(2002-2013)

AGRICULTURAL GDP(Billion $)

AGRICULTURAL GDP


AGRICULTURAL TRADE VOLUME(Billion $)

FOOD TRADE VOLUME(Billion $)

Turkish Agricultural Sector meets the food requirement of 77

million Turkish citizens and 39,8 million tourists; also exporting

1.681 products to 192 countries which accounts 18,8 billion $

AGRICULTURAL TRADE



IMPROVEMENTS IN CROP PRODUCTIONPL

ANT

PRO

UDUC

TS

IN AGRICULTURALPRODUCTION

IN AGRICULTURAL EXPORT

Hazelnut, Apricot, Cherry, Fig, Poppy seed and QuinceTHE FIRST

In top 5 more than 30 products

Hazelnut, Dried Apricot and Dried Grape, Fig and Dried Fig, and CherryTHE FIRST

In top 5 more than 21 products

ANIMAL PRODUCTION

ANIM

AL P

RODU

CTS

IN ANIMAL PRODUCTIONAN MAL PRODUCTS WORLD TURKEY RANK

Milk Production (Cow) 625.753.801 15.997.837 9

Milk Production (Sheep) 10.122.522 1.010.007 2

Red meat production (Cattle) 62.737.255 664.284 17

Red Meat Production (Sheep) 8.480.864 248.840 7Poultry meat 92.730.419 1.723.904 9

Honey 1.592.701 88.162 2

Source: FAO (2012)


9

TURKEY IN WORLD AND REGION

EUROPE Ag. GDP: $ 260 billionImports: $6,5 trillionPopulation: 670 million

RUSSIAAg. GDP: $ 68 billionImports: $335 billionPopulation: 142 million

MENAAg. GDP: $ 179 billionImports: $1 trillionPopulation: 675 million

CENTRAL ASIA & CAUCASIA

Ag. GDP: $ 920 billionImports: $100 billionPopulation: 82 million

the heart of the regionTURKEY

Taking Turkey as a center and a circling of a 4-hour-flight distance on a world map covers;1/4 the world’s GDP and 1/3 of the the world population …

RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN TURKEY


DEFINITION OF RURAL AREASA population of 20,000 is set as a threshold to distinguish rural areas from urban.According to this definition, 27.7% of Turkey’s total population live in rural areas.

There are 34,292 villages in Turkey and 11,883,500 people are living in villages.There are 1,977 counties in Turkey with a total county population of 5,294,616Out of 892 districts, 590 district centers are in the coverage of rural areas.4,058,130 people are living in rural district centers.

12

INFRASTRUCTURE IN RURAL AREAS

RoadsThere is a total of 320,000 km ofvillage roads. Of these, 141,000 kmhave either asphalt or concretesealing, which is the standard that isconsidered adequate.

Potable waterIn Turkey, 99% of the

population in municipalitiesare connected to watersupply systems.

Internet Access47 % of population have a chanceto use the internet in theirneighbourhood.


13

THE KEY POLICY DOCUMENTS FOR RURAL DEVELOPMENT

The development plans are being prepared by the State PlanningOrganisation since 1963 setting the national framework for socialand economic development of the country including the prioritiesand targets for all sectors in the long term. In this framework, theyare also represented as the basic policy documents fordevelopment activities including agriculture and rural development.

The Development Plans (2014-2018)

The National Rural Development Strategy (2014-2020)

The National Rural Development Strategy (NRDS) sets acomprehensive policy framework for rural development policiesIt also establishes the basis for the national “RuralDevelopment Plan” (nRDP),

The National Rural Development Plan (2010-2013)

The National Rural Development Plan is prepared by theMinistry of Agriculture. It describes priorities and targets alsoactions to be taken.

14

THE MAIN RURAL DEVELOPMENT PROGRAMS

Rural Infrastructure Programs

Village infrastructure support programme(KOYDES) programme supports infrastructureconstruction investments in villages. It has beenimplemented since 2005.

Infrastructure support for municipalities(BELDES) is for the improvement of qualitywater supply network around Turkey.

Social Support Programme (SODES) has beenimplemented since 2008 by the Ministry ofDevelopment. Within the programme, financialsupport is provided to projects on social,recreational and cultural facilities.


15


Regional Development ProgramsThe Eastern Anatolia DevelopmentProgramme (EADP-DAKP) is a regionaldevelopment Programme that aims atcapacity building for sustainabledevelopment through the implementationof innovative and participatory regionalpolicy and planning approaches

South-eastern Anatolia Project (GAP)covers about 10% of surface area andpopulation of Turkey. It is based on thedevelopment of land and water resourcesas well as general socio-economicaldevelopment and integrated sustainablehuman resource development.

Other Regional Development ProgramsKOPDOKAPYHDP


Rural Development Investments Support Programme

Rural Development Investments Support Programme is a grant scheme for improvingthe income and social standards in rural areas, ensuring integration between agricultureand industry, It is implemented by communiques which are drafted by MoFAL every yearand enter into force after being published in Official Gazette.

The Rural Development Investments Support Programme covers all 81 provinces of Turkey and it is implemented under two headings:

Economic InvestmentsSupports

Machinery and Equipment supports



RURAL DEVELOPMENT INVESTMENTS SUPPORT PROGRAMME Initiated in 2006 for the investments on,

•Processing, •Packing and•Storing the agricultural products•Purchasing machinery and•equipments•Pressizde irrigation systems

WITH 50% GRANT INVESTMENTS HAVE BEEN

ACCELERATED

WITH THIS SUPPORTS

• 5.450 agricultural establishment instructed

• 1,1 Billion TL grant was given• 46 Thousand staff were employed

• 261.149 machinery and equipment were supported

• 993 Million TL grant was given


IPARD PROGRAMUnder the pre-accession support of European Union in the period of 2007-2013,totally 874 Million Euros has been allocated to Turkey to support ruraldevelopment.By summing up the national contribution which has been 286 Million Euros, totally1 Billion 160 Million Euros of public contribution has been allocated to support thedevelopment of rural areas.The rural development funds have been used in line with the Rural DevelopmentProgram (IPARD Program)The sectors targeted by the Programme are;

Milk and Meat Producing Holdingsprocessing and marketing of agricultural productsDiversification of rural development activities

The Programme has been designed for implementation totally in 42 provinces out of81 provinces of Turkey


RURAL DEVELOPMENT POLICIES IN EU

20

COMMON AGRICULTURAL POLICY OF EU (CAP)

The CAP (Agricultural Common Policy) is the first and most important commonpolicy of EU. It has been in force since 1962. It is also a policy that has beenreformed on many occasions, in particular during the past decade and a half


COMMON AGRICULTURAL POLICY OF EU (CAP)

food production environment rural developmentMultifunctionalagriculture

1st pillar:

- Market organisations (sugar, wine, olive oil)- Direct payments (decoupled from production)- Cross Compliance Standards

2. pillar:Rural

development policy

Modu-lation

Common Agricultural Policy (CAP)

RURAL DEVELOPMENT POLICY OF EU

Predominantly and significantly rural areas make up:

•92 % of surface area of the EU

•53 % of employment

•45 % or cross value creation

Land

Agriculture

Food

Environment

Rural heritage

Ruralcommunities


RURAL DEVELOPMENT POLICY OF EU

RuralDevelopment

« LEADER » Axis 4 Local capacities for diversification and employment

Strategic Priorities

Axis 1Human capital

Physical capital

Quality of agriculturalproduction and

Axis 2• Sustainable use

of agricultural land

• Sustainable use of forestry land: Climate Change

Axis 3Quality of life

Economicdiversification

Training skills acquisition and animation

RREVENUES OF EU BUDGET

RuralDevelopment

VAT-based own resource 14.019,7GNI-based own resource 110.194,6Traditional own resources (TOR) 15.365,3Surplus from previous year 1.053,6Other revenue 8.706,4TOTAL REVENUE 149.503,7

REVENUES OF EU BUDGET (MILLION €)


EXPEND TURE OF EU BUDGET

RuralDevelopment

Expenditures of the Year 2014 (Mil.€)Competitiveness for growth and jobs 16,484.00

Economic, social and territorial cohesion 47,502.30

Sustainable growth: natural resources 59,190.90

Security and citizenship 2,172.00

Global Europe 8,325.00

Administrations 8,404.50

Compensations 28.60

Other special instruments 582.90

TOTAL 141,900.30

EXPEND TURE OF EU BUDGET

RuralDevelopment

DISRTRUBUTION OF CAP EXPENDITURES (Mil.€)Sustainable growth: natural resources 59,190.90

European Agricultural Guarantee Fund (EAGF) — Market related expenditure and direct payments 43,778.10

European Agricultural Fund for Rural Development (EAFRD) 13,991.00

European Maritime and Fisheries Fund (EMFF) 941.00

Environment and climate action (LIFE) 480,80

Actions financed under the prerogatives of the Commission 7.30

Pilot projects and preparatory actions 18.50

Decentralized agencies 50.40


27

EXPENDITURES OF COMMON AGRICULTURAL POLICY(CAP)

EXPEND TURES OF RURAL DEVELOPMENT POLICY

RuralDevelopment


FUTURE OF COMMON AGRICULTURE POLICY

RuralDevelopment

CAP REFORM 2014-2020For more than twenty years, starting in 1992, the CAP has been through successive reforms. The new policy (2014-2020) will continue along this reform path, moving from product to producer support.

STRATEGIC OBJECTIVES OF RD POLICYfostering the competitiveness of agriculture;ensuring the sustainable management of natural resources, and climate action;achieving a balanced territorial development of rural economies and communities including the creation and maintenance of employment.

30


IPARD PROGRAMUnder the pre-accession support of European Union in the period of 2007-2013,totally 874 Million Euros has been allocated to Turkey to support ruraldevelopment.By summing up the national contribution which has been 286 Million Euros, totally1 Billion 160 Million Euros of public contribution has been allocated to support thedevelopment of rural areas.The rural development funds have been used in line with the Rural DevelopmentProgram (IPARD Program)The sectors targeted by the Programme are;

Milk and Meat Producing Holdingsprocessing and marketing of agricultural productsDiversification of rural development activities

The Programme has been designed for implementation totally in 42 provinces out of81 provinces of Turkey


31

THANK YOU……

HAKAN OZATEXPERT [email protected]

TKDK ORGANİZASYONEL YAPILAR VE IPARD UYGULAMA SÜREÇLERİ

MAY 2015 ANKARA

Organizational Structure andImplementation Process of ARDSI



CONTENT OF THE PRESENTATION

1- What is Instrument for Pre-Accession (IPA) and IPA-RD ?

2- Objectives of IPARD

3- Content of the IPARD Programme and the sectors supported

4- Agriculture and Rural Development Institution (ARDSI) and its organizational structure

5- Implementation Processes of RD programme

6- Some figures regarding supports

7- Few examples of the investments supported by ARDSI

What is EU`s Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) ?

• The Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) offersassistance to countries(the former Yugoslav Republic ofMacedonia, Croatia, Turkey) engaged in the accessionprocess to the European Union (EU) for the period 2007-2013.

• The aim of the IPA is to enhance the efficiency andcoherence of aid by means of a single framework in orderto strengthen institutional capacity, cross-bordercooperation, economic and social development and ruraldevelopment.

• Pre-accession assistance supports the stabilization andassociation process of EU candidate countries andpotential candidate countries while respecting theirspecific features and the processes in which they areengaged.


What is Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) ?

European Union Pre-Accession Policies:IPA & IPARD;To ensure targeted, effective and coherent action, the IPA is made up of five components, each covering priorities defined according to the needs of the beneficiary countries. Two components concern all beneficiary countries:

• the “support for transition and institution-building” • the “cross-border cooperation”(Potential Candidates: Albania, Bosnia and Herzegovina, Iceland, Montenegro, Serbia including Kosovo)

The other three components are aimed at candidate countries only:

• the “regional development” • the “human resources development” • the “Rural Development”(IPA-RD) component, which

concerns preparation for the common agricultural policy and related policies (We are here!)

What are the objectives of IPARD ?

The objective of IPARD are:1. to provide assistance for the implementation of the acquis concerning the EU Common

Agricultural Policy, to encourage the alignment to EU standards in the fields of food security, animal health, plant health and environment

2. to contribute to the sustainable adaptation of the agricultural sector and rural areas.

These objectives are to be met by implementation of 9 different measures under 3 priority axes: (IPARD Programme is a must!)

Axis 1 - Improving Market Efficiency and Implementing Community Standards,Axis 2 - Preparatory actions for implementation of the agri-environmental measures,Axis 3 - Development of the Rural Economy.

All Candidate Countries must prepare an IPARD Programme covering 7 yearperiod and it must be implemented by an accredited IPARD Agency


Content of the IPARD Programme in General

The IPARD Programme mustcover exactly the

issues below(1) a description of the current

situation, SWOT and identification of needs, by providing a quantified description of the current situation showing disparities, shortcomings

and potential for development;

(2) SWOT analyses (strengths, weaknesses, opportunities and

threats) focussing on a few specific areas;

(3) an overview of main results of previous intervention, by national

funds, Union assistance or multilateral assistance;

(4) a description of the existing national rural development

strategy;

(5) an indicative overall financial table;

(6) a description of each of the measures selected,

including, national minimum standards, national legislation relevant to the programme,

evidence of targeting, confirmation that verifiability

and controllability of measures have been ensured.

Content of the IPARD Programme in General-con`t

(7) summary description of management and control

structure;

(8) a description of the results of consultations on programming and

provisions to involve relevant authorities and bodies as well as appropriate economic, social and

environmental partners;

(9) the results and recommendations of the ex-ante

evaluation of the programme;

(10) a description of actions foreseen in the context of publicity, visibility and transparency in accordance with

IPA legislation, to inform potential beneficiaries, professional organisations, economic, social and

environmental partners, bodies involved in promoting equality between men and women and NGOs about possibilities offered by the programme and rules of

gaining access to funding;

(11) a description of provisions linked to the equality between

men and women and non-discrimination promoted at

various stages of programme(design, implementation,

monitoring and evaluation);

(12) a description of the actions taken to ensure the

availability of sufficient technical and advisory capacity for the proper implementation

of the programme.


Soul of the IPARD: 9 different measures under 3 priority axes:

Axis 1 - Improving Market Efficiency and Implementing EU StandardsMeasures:

1.Investments in agricultural holdings to restructure and upgrade to the EU standards2.Investments in processing and marketing of agriculture and fishery products to restructure and upgrade to the EU standards3.Supporting the setting up of producer groups

Axis 2 - Preparatory actions for implementation of the agri-environmental measuresMeasures:

4.Preparation for implementation of actions relating to environment and the countryside5.Preparation and implementation of local rural development strategies

Axis 3 - Development of the Rural EconomyMeasures:

6.Improvement and development of rural infrastructure7.Development and diversification of rural economic activities8.Training9.Technical assistance

9

WHO ARE WE? WHAT IS OUR MISSION?


Who are we?

Agriculture and Rural Development Support Institution

• Established by law No. 5648

• Public Legal Entity

• Administrative and financial autonomy

• Special budgeted administration

• Related Institution of Ministry of Food, Agriculture and Livestock

Establishment of ARDSI :18th May 2007ARDSI Conferral of Management :29th August 2011

Who are we?

AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT SUPPORTINSTITUTION(ARDSI)

Objective: Implementation of IPARD Programme in order to help Agriculturalholdings to reach EU Standards and helpdevelopment of rural areas in Turkey.

An Accredited Institution by EuropeanUnion


IPARD PROGRAMME in TURKEY

ARDSI currently implements the IPARD Programme:

• An Agriculture and Rural Development Programme (2007-2013), prepared by MFAH,• Approved by European Commission in 2008 • After accreditation (Conferral of Management Powers) of ARDSI by EU, the programme

is started to be implemented in August 2011, in 42 Provinces of Turkey.

The strategic objectives to be pursued by IPARD Programme are: • to contribute to the modernisation of the agriculture sector (including processing)

through targeted investments while at the same time• encouraging the improvement of EU acquis related food safety, veterinary, phyto-

sanitary, environmental or other standards • to contribute to the sustainable development of rural areas.• preparatory action for implementation of the agri-environmental measures and local

rural development strategies.

ARDSI

Rural Areas

50% fixed, upto 65%

Public GrantSupport

EU Standards

Farmers

Sustainable RuralDevelopment

Support opportunityto all citizens exceptpublic legal entities

Modernization


ARDSI-ORGANIZATION

PRESIDENT

1) Internal Audit

2- Financial Units

2) Legal Advisory Department

1) Support Services

MAIN SERVICES UNITADVISORY AND AUDIT

UNITSSUPPORT SERVICES

UNITS

1-Project Services

ARDSI-HEADQUARTERS

-Human Resources&Admin.Affairs

-Informat on Systems

-Payment Authorization-Payment-Accounting

-Project Management-Project Monitoringand Control

ARDSI ACCREDITATION STUDIES

ARDSI PRESIDENT

PROJECT APPLICATION MANAGEMENT UNIT

PROJECT APPLICATION MANAGEMENT UNIT

- Mid-Level Manager - Application Handling Expert (S, J)- Application Registration Officer

PCU COORDINATOR

03 June 2013

SUPPORT SERVICES UNIT

SUPPORT SERVICES UNIT

ON THE SPOT CONTROL UNITON THE SPOT

CONTROL UNITPAYMENT CLAIM PROCESSING UNITPAYMENT CLAIM PROCESSING UNIT

- Mid-Level Manager-On The Spot Control Expert (S, J)

- Mid-Level Manager- Payment Claim Expert (S, J)- Payment Claim Registration Officer

- Support Services Expert- Administrative Support Officer- Archiving Officer- Administrative Assistant- Communication Expert

ORGANIZATIONAL STRUCTURE

PROVINCIAL COORDINATION UNITS



PAYMENT CLAIM PROCESSING UNITPAYMENT CLAIM PROCESSING UNIT

- Mid-Level Manager- Payment Claim Expert (S, J)- Payment Claim Registration Officer




INFROMATION AND PUBLICITY

APPLICANTS

REGISTRATION OF APPLICATIONS

ADMINISTRATIVE CHECKSELIGIBILITY CHECKSON THE SPOT CONTROLS

(Before contracting)

APPLICATION PACKAGE

SAMPLING + SECONDARY CHECKS

BUSINESS PLAN FINANCIAL ANALYSIS

SCORING SELECTIONCONTRACTING

ProvinceLevel

HQ Level

BENEFICIARY REALIZE PROJECT/ALL PAID BY

BENEFICIARY

REGISTRY OF PAYMENT CLAIMSCHECKS FOR DOCUMENT AND

INVOICEPRE-AUTHORIZATIONON THE SPOT CONTROLS

(Before payment)

Province

PAYMENT CLAIM PACKAGE

SAMPLING + SECONDARY CHECKSPAYMENT AUTHORIZATIONPAYMENTACCOUNTING

HQ

IMPLEMENTATION PROCESS

MONITORING PROCESS STARTS (5 YEARS)

ON THE SPOT CONTROLS (After implementation)

HQ

Main control points within the CUPM operational flows of ARDSI for good financial managementpractices is as below:

ARDSI ACCREDITATION STUDIESIMPLEMENTING PRINCIPLES OF ARDSI : MAIN CONTROL POINTS

03 June 2013

Main Control Points Objective of the Controls

Administrative Controls (completeness and eligibility checks) of the Application Packages by using CKLs: 1101-1111 /per sub-measure

Determination of existence and validity of the documents and certificates required based on IPARD Program and Sectoral Agreement.

Completeness and Eligibility controls of the offers collected by the applicants within the scope of expenditures of the project.-(Docs. 1124 ve 1117)

Conformation of the validity of the offers (min. 3 offersfor the expenditures above 10.000 Euro)

Checking each expenditure foreseen in the project whether they are eligible or not within IPARD and control of their prices as well. (Doc.1120 and 1128)

Conformation of all expenditures in the projects according to LEEs and comparison of the prices in offers with the market prices.

Control of financial sustainability and economical profitability of the project.- Analysis of the Business plans of the projects-(Doc.2102)

Determination of the financial sustainability and economical profitability of the projects within 10 years projection.

Controls of the Application Packages whether they are copied or manipulated.(Doc.2002 and annexes)

To ensure the genuineness, fair competition conditions and transparency of applications in scope of IPARD programme and to prevent intentional activities and manipulations which damage above mentioned conditions and to provide requirements of “sound financial management principles” and in this context to take necessary measurements and create control mechanisms.



03 June 2013


Assessment of the technical project of the designedsystem within the scope of the project

Assessment of the applicability of the investment andeligibility of the expenditures within the scope of thesubmitted project and list of eligible expenditures

Calculation of financial sustainability risk and control ofsustainability

Assessment of sustainability status and sustainabilityrisk of the investment in ex-post period.

Eligibility control of the expenditures and payments Eligibility control of the supported items within thescope of investment in the ex-post period

Main control points with the CUPMC – On-the-spot Control operational flows of ARDSI for goodfinancial management practices is as below:

IMPLEMENTING PRINCIPLES OF ARDSI : MAIN CONTROL POINTS

Main control points within the CUPA – Administrative Control operational flows of ARDSI for goodfinancial management practices is as below:



Continuity control of eligibility of the Beneficiary It is aimed to enable the eligibility of the Beneficiary tothe IPARD criteria.

Compatibility control to the ContractIt is aimed to control the compatibility of theexpenditures realized by the Beneficiary to theContract awarded with ARDSI and other legislations.

Eligibility control of the expenditures and paymentsIt is aimed to enable the eligibility of the expendituresand payment documents within the frame of theproject of the Beneficiary.

Control of financial thresholds It is aimed to control whether the thresholds stated inIPARD programme has been exceeded or not.



Main control points within the CUPA – On the Spot Control operational flows of ARDSI for goodfinancial management practices is as below:


03 June 2013



FINANCIAL RESOURCES OF IPARD

TOTAL1.165.200.000 EURO

EU CONTRIBUTION873.900.000 EURO

TR CONTRIBUTION291.300.000 EURO

EU CONTRIBUTION% 37.5

IPARD RESOURCES


THE SECTORS SUPPORTED UNDER IPARD-I IN TURKEY

Rate of Support% 50 - %65

Rate of Support% 50

Development and diversification of rural economic

activities

•Milk and Meat ProducingAgricultural Holdings

Investments in processing

and marketing of agriculture

and fishery products

•Processing and marketing of Milk, Meat, Fruit&Vegetable and aquacultureproducts

Investments in agricultural holdings to

restructure and upgrade to the EU

standards

•-Diversification and development of on-farm activities

•-Local products and micro enterprise development

•-Rural Tourism•-Aquaculture development

ELIGIBLE INVESTMENTS UNDER IPARD

4 INVESTMENT AREAS CONSTRUCTION/RENOVATION OF

BUILDINGSMACHINERY & EQUIPMENT GENERAL COSTS VISIBILITY

COSTS

Construction/ extension/modernization of open,semi-open and closedstables/ barns, processingenterprises, rural tourismbuildings…..

-silage handling equipment and machinery, on-farm animal feed preparation, handling, distribution systems and storage,-milking rooms facilities, milk cooling and storage as well as on-farm milk transportation equipment, -investments made for manure handling, storage and treatment facilities, -animal handling equipment and facilities (e.g. weighing, disinfection,), -watering systems, -purchase of specialized technological equipment including IT and software -the purchase of new machinery and equipmentincluding computer software related toprocessing of milk, meat , aquaculture products….

General costs such as architects’, engineers’ and other consultation fees, feasibility studies.

Sign-boards


FIGURES OF SUPPORT

SECTOR SUPPORTED NUMBER OF PROJECTS SUPPORTED SO FAR

GRANT AMOUNT SO FAR(EURO)

MILK PRODUCING HOLDINGS 451 129.305.274,6RED MEAT PRODUCING HOLDINGS 335 78.715.519,9POULTRY MEAT 535 122.608.676,4PROCESSING OF MILK AND MILK PRODUCTS 69 27.578.690,7PROCESSING OF MEAT AND MEAT PRODUCTS 44 17.813.418,2PROCESSING OF FRUIT AND VEGETABLES 55 196.27.363,7PROCESSING OF AQUACULTURE 12 4.795.563,4

BEE KEEPING AND GREENHOUSE 5505 76.684.197,9LOCAL PRODUCTS AND HANDYCRAFTS 101 10.404.471,6RURAL TOURISM 89 9.847.294,2AQUACULTURE 8 437.625,6

TOTAL 7204 497.818.096,7

SECTOR THE NUMBER OF MACHINERY EQUIPMENT SUPPORTED

MILK PRODUCING HOLDINGS 109.230RED MEAT PRODUCING HOLDINGS 136.831PROCESSING OF MILK AND MILK PRODUCTS 36.975PROCESSING OF MEAT AND MEAT PRODUCTS 13.337PROCESSING OF FRUIT AND VEGETABLES 3.663PROCESSING OF AQUACULTURE 8.399BEE KEEPING AND GREENHOUSE 213.526LOCAL PRODUCTS AND HANDYCRAFTS 1.774RURAL TOURISM 31.671AQUACULTURE 9.794

TOTAL 565.200

THE NUMBER OF MACHINERY EQUIPMENT SUPPORTED


IPARD FIGURES AS OF TODAY

Number of Contracted Projects : 7876

Total Investment Amount : 1.232.865.211 EURO

Total Grant Amount to be given : 709.847.577,6 EURO

Granted Amount so far : 497.818.096,7 EURO

Number of Machinery Equipment : 565.200

Total Employment : 32.361

Direct Employment : 14.356

II. IPARD PROGRAM

IPARD II (2014-2020)IPARD II PROGRAMME WILL BE IMPLEMENETED BETWEEN 2014-2020

THE PROGRAMME WILL BE IMPLEMENTED IN 42 PROVINCES AGAIN

TOTAL EU CONTRIBUTION IS PLANNED TO BE ABOUT 800 MILLION EURO

SECTORS TO BE SUPPORTED UNDER IPARD-II101 / 103 / 302AGRI-ENVIRONMENT-ORGANIC FARMINGRURAL INFRASTRUCTURETECHNICAL ASSISTANCE


II. IPARD PROGRAMI

TOTAL1.068.000.000 EURO

EU801.000.000 EURO

TURKEY267.000.000 EURO

IPARD II (2014-2020)

EU CONTRIBUTION% 37.5

29

FEW EXAMPLES OF INVESTMENTS SUPPORTED BY ARDSI


MILK PROCESSING

INVESTMENT IN AGRICULTURAL HOLDINGS


PROCESSING ENTERPRISE

RURAL TOURISM


INVESTMENT IN MILKING ENTERPRISES

MEKE SÜT - KONYA


POULTRY MEAT

BEE KEEPING


RURAL TOURISM

PROCESSING OF AQUACULTURE


AFROD T –RURAL TOURISM

RURAL TOURISM


42

MILK PROCESSING

YILDIRIM KESK N-U AK


INVESTMENT IN MILKING ENTERPRISES

MUÇUO LU - S VAS


Diversification and development of on-farm activities

RURAL TOURISM


PROVINCIAL COORDINATION UNIT OF BURDUR

CONTRACTS WITH NEW BENEFICIARIES

TRABZONFANUS GIDAFARM ACTIVITIES & HONEY PRODUCTION


HATAYMEHMET DURANLOCAL PRODUCTS KAHKE PRODUCTION

BURDUR AYHAN ATALAY

BEEKEEPING


ANLIURFAGÜLLÜO LUMILK & MILK PRODUCTS PROCESSING AND MARKETING

ÇANAKKALETEK NLER

MILK & MILK PRODUCTS PROCESSING & MARKETING


TRABZON H.C.

MEAT & MEAT PRODUCTS PROCESSING & MARKETING

KÜTAHYAGÜLTEK N ÇAKSAZ

AQUACULTURE DEVELOPMENT


ISPARTAARISÜTMILK PRODUCTION

ELAZIB NAP

FRUITS & VEGETABLES PROCESSING AND MARKETING


NEV EH RSÜTKAMILK PRODUCTION

U AK URZ YE KANDEM R

POULTRY CULTURE RAISING


G RESUNSENA OTELC L KRURAL TOURISM

BEFORE

KAHRAMANMARAMAYET

MILK PRODUCING


AFTER IPARDBEFORE IPARD

THANK YOU

[email protected]: 0(312) 409 14 00/5521


PROJE HAZIRLAMA, PROJE DEĞERLENDİRME, PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ VE İŞ PLANI DEĞERLENDİRME

May 2015, ANKARA

Preparation and Evaluation of Projects & PCM

CONTENT OF THE PRESENTATION

• BEFORE APPLICATION PROCESS

• APPLICATION FOR GRANT SUPPORT

• EVALUATION OF PROJECTS

• BUSINESS PLAN & ECONOMIC ANALYSIS

• PCM


BEFORE APPLICATION PROCESS


Project Idea

PreFeasibilityStudy

InvestmentDecision

Preparation of Application Package



Project Idea

PreFeasibilityStudy

InvestmentDecision



Project Idea

PreFeasibilityStudy

InvestmentDecision


Potential Customers

Accessibility to The Market

MARKET ATTRACTIVENESS

Competition

Market Growth

Profit & Loss Projection

Start-Up Costs

FINANCIAL ANALYSIS

Available Capital

IPARD Support



Project Idea

PreFeasibilityStudy

InvestmentDecision



Project Idea

PreFeasibilityStudy

InvestmentDecision



APPLICATION FOR GRANT SUPPORT

ARDSI WEB SITE

www.TKDK.gov.trwww.ARDSI.gov.tr


ARDSI WEB SITE

Call forApplication Guidelines

Brochures

Specific Guidelines fordifferent subjects

Document Templates

Sample Documents

www.TKDK.gov.trwww.ARDSI.gov.tr

APPLICATION PACKAGE

A – Application Form & Annexes

DeclarationsOffical DocumentsDetailed List of Expenditure ItemsSelected & Unselected OffersTechnical Drawings

B – Business Plan

C – Technical Project


APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan


Online Application

Printout

APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan



APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan


Land RegistrationSocial Security RecordsOccupational SkillsSpecimen of Signatureetc…

APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan


Online Application Printout


APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan


3 Offer RuleInvitation LettersTechnical SpecificationsOffers

APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan


Architectural DrawingsMechanical Installation ProjectsElectrical Installation ProjectsStatic Project


APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan


A document that includes;Backgrund information of the applicantWhat is planned to do by the applicantHow the applicant will achieve his/her goalsSummary of financial projection

APPLICATION PACKAGE



B – Business Plan


A detailed document that shows;Justifications for machinery to be purchasedJustifications for constructions to be built


EVALUATION OF PROJECTS


Ranking & Selection of Projects

Economic Analysis

On the Spot Controls

Technical Analysis

Eligibility Controls

Administrative Controls




Economic Analysis


Technical Analysis




Economic Analysis


Technical Analysis



Is there any missing document in the Application Package?





Economic Analysis


Technical Analysis


Does the Applicant meet eligibility conditions?Are the documents in the App. Package eligible?Are the 3 offers independent? Are expenditure items eligible in scope of LEE?Are the prices of investment items reasonable?


Market Research Team (HQ)




Economic Analysis



• Are the investment items applicable?• Do the machinery to be purchased and construction works to

be built meet the technical requirements?• Is the capacity of the investment eligible?

Technical Analysis




Technical Analysis


Economic Analysis


Is the investment already started?Is the investment area appropriate?





Technical Analysis



Is the Project sustainable?

Economic Analysis


Economic Analysis



Technical Analysis



Is the support budget sufficient for all eligible projects?



Economic Analysis



Technical Analysis



30


BUSINESS PLAN &ECONOMIC ANALYSIS

BUSINESS PLAN TEMPLATES

B1 Business Plan : For smallscale investments (If eligibleexpenditure amount is lessthan 500.000 TL)

32

B2 Business Plan: For largescale investments (If eligibleexpenditure amount ismore than 500.000 TL)


CONTENT OF BUSINESS PLAN

BUSI

NES

S PL

AN (

B1 &

B2)

1 INFORMATION ABOUT THE ENTERPRISE / AGRICULTURAL HOLDING

2 INVESTMENT INFORMATION

3 INVESTMENT BUDGET AND FINANCING

4 PRODUCTION AND MARKETING STRATEGY

5 FINANCIAL ASSESMENT (INCOME - EXPENSES)

6 FORECASTED INCOME-EXPENSE AND CASH FLOW STATEMENTS

BUSINESS PLAN ASSESSMENT

BUSINESS PLAN ASSESSMENT(100 Pts)

Financial Assessment

Assessment of the Applicant’s Present

Situation

Assessment of the Applicant’s Project

Financial SustainabilityAssessment of the Project

Profitability Assessment of theProject

Sensitivity Analysis of theProject

Assessment of Applicant’sManagement and Technical Capacity

Management and Organization Capacity of the

Applicant

Technical Structure of the Enterprise

Assessment of Marketing Capacity

Competitiveness

Market Share


BUSINESS PLAN ASSESSMENT

BUSINESS PLAN ASSESSMENT(100 Pts)

Financial Assessment

Assessment of the Applicant’s Present

Situation

Assessment of the Applicant’s Project

Financial SustainabilityAssessment of the Project

Profitability Assessment of theProject

Sensitivity Analysis of theProject

Assessment of Applicant’sManagement and Technical Capacity

Management and Organization Capacity of the

Applicant

Technical Structure of the Enterprise

Assessment of Marketing Capacity

Competitiveness

Market Share

RANKING THE APPLICATIONS

IPARD Ranking Criteria• Higher Score Higher Rank

IPARD Ranking Criteria• Higher Score Higher Rank

Business Plan Score• Higher Score Higher Rank

Business Plan Score• Higher Score Higher Rank

Submission Date/Hour of Application• Earlier Submitted Higher Rank

Submission Date/Hour of Application• Earlier Submitted Higher Rank


PROJECT CYCLE

PROJECT CYCLE

Idea

Define

DesignImplement

Analyze

Pre-Feasibility Study


• Business Plan• Technical Studies

etc..+IPARD Support

Monitoring

Apply Again?

ARDSI Approval


Thank You

Ahmet [email protected]

YERİNDE KONTROL VE TAHAKKUK İŞLEMLERİ

Agriculture and Rural Development Support Institution


Workshop on Exchange of Information on Rural Development Policies between D-8 Countries and ARDSI and SESRIC

14 May 2015, Ankara


ARDSI ACCREDITATION STUDIESOUTLINE

D ER KONUYA GEÇI. PART: BEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS


ARDSI ACCREDITATION STUDIESON THE SPOT CONTROLS

ON THE SPOT

CONTROLS

Ex-ante On theSpot Controls

Ex-Post On theSpot Controls

ARDSI ACCREDITATION STUDIESON THE SPOT CONTROLS

ON THE SPOT CONTROLS

Ex-ante On theSpot Controls

BeforeContracting On

the Spot Controls

Before PaymentOn the Spot

Controls



ARDSI ACCREDITATION STUDIESBEFORE CONTRACTING ON THE SPOT CONTROLS

Control of the eligibility and applicability of the investment by technical analyses

Verifying the information and documents presented in the application, the project is started

or not and the current situation on the spot

Aim of the Before Contracting On the Spot Controls


Before Contracting – How to Approach

• Technical Project Analysis• Review of all supporting documents and

preparation of checklists

Office Work

• Verification of current situation• Verification of non-existence of the

projectHow we do on the spot ?



Technical Project Analysis


Current Situation

GPS Control



Current Situation

Control of Risky/Similar Assets


Current Situation

Control of Project Surrounding


D ER KONUYA GEÇII. PART: BEFORE PAYMENT ON THE SPOT CONTROLS

Tahakkuk Koordinatörlü ü-Yerinde Kontrol Ünitesi

On-The-Spot Controls are done in 3 different stages

On-The-Spot Control

BeforeContract

On-The-Spot Control

BeforePayment

On-The-Spot Control

Ex-postOn-The-Spot

Control



Before Payment On-The-Spot Control

Before PaymentOn-The-Spot Control

The aim of before payment on the spot control is the verification of

the data stated in the contract and the payment claim package,

checking whether the commitments and obligations of

the beneficiary have been performed, before payment and during the implementation period

of investment.


• On-The-Spot Controls includes 2 steps


Office Work

On-The-Spot



Office Work

Before going on-the-spot experts study the investment with all aspects

Technical drawings

Bill of Quantities

Project dossiers etc.


Verification of Investment Adress by using GPS.

1250 Doküman I. K s m Hakk nda Genel Bilgiler

On-The-Spot Stage

What is controlled during on-the-spot control?



Constuction Works is controlled from beginning…


Excavation and Filling Works


All phases are controlled with all details.(Beneficiaries notice ARDSI about construction stages and experts perform interim OSCs)


Foundation Formwork, Concrete Steel and Concrete Works



All phases are controlled with all details


Wall works


Our projects are quickly begin activity with high standards.




Machinery and Equipment Control

Brands,

Serial numbers,

Technical Specifications ,

are all controlled in detail.



Second hand control.




“Ready to use or not” control.


Visibility

Visibility should be controlled!!!

Tahakkuk Koordinatörlü ü-Yerinde Kontrol ÜnitesiWhat is controlled during on-the-spot control?

25



Accounting Records Control and Financial Sustainability Analysis of Beneficiary

General Expenditures Control



Most of our OSC experts are engineer.




With the trainings experts become more experienced.We have also guide books for experts.


General Coordination Unit for Finance

Coordination Unit for Payment Authorization

Payment Authorization Unit


After signing the contract, Beneficiary starts to realize his investment.

COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION

Upon the completion of the investment,

Beneficiary constitutes payment claim

package which includes invoices, payment

documents, certificates etc. and applies to

payment claim processing unit in related

provincial coordination unit for his payment

claim.




Fundamental duty of Payment Claim Processing Unit at province level and

Payment Authorization Unit at headquarter level is analysing payment

claims and authorizing the amount to be paid to the beneficiary.

For this purpose; Whether

the beneficiary has

performed the conditions

stated in the Contract is

controlled by invoices,

payment documents and

documents needed for

payment.



COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION UNIT

In addition, whether the beneficiary has fulfilled

the commitments given at the application stage

is controlled. For this;

- whether EU standards has been met,

- whether the national minimum standards has

been met,

- whether IPARD eligibility criteria has been met

or not

is controlled by certificates and documents

received from related technical institutions.

COORDINATION UNIT FOR PAYMENT AUTHORIZATION UNIT

Finally, the authorization is completed by taking

into consideration the result of on the spot

control.


D ER KONUYA GEÇII. PART: EX-POST ON THE SPOT CONTROLS

EX-POST ON THE SPOT CONTROLS

ON THE SPOT CONTROLS

Ex-Ante On theSpot Controls

Before ContractingOn the Spot

Controls

Before Payment On the Spot Controls




May 2015


After the physical closing of the projects, checkingwhether the conditions and obligations laid down inthe contract and its annexes that is signed by thebeneficiary and ARDSI are still continuing

Control of the supported machinery-equipment,construction works, visibility costs and certificateswithin the scope of investment during ex-post period(during 5 year)

Aim of the Before Contracting On the Spot Controls


4 May 2015


Construction Works


Machinery & Equipment


Sustainability of Project


Control of Accounting Records & Continuity of Operating Activities


Sustainability of Project


Any questions?


TE EKKÜRLERThank you for your attention.


İZLEME VE RAPORLAMA İŞLEMLERİ

Monitoring & Reporting Activities by ARDSI

14 May 2015, Ankara

Organizational Structure

PRESIDENCY OF ARDSI

GENERAL COORDINATION UNIT FOR PROJECT SERVICES

COORDINATION UNIT FOR PROJECT MONITORING AND CONTROL

MONITORING

EXPERTS

ON THE SPOT

CONTROL

EXPERTS

Monitoring activities at different phases performed by Coordination Unit forProject Monitoring and Control (CUPMC) within General Coordination Unit forProject Services (GCUPS) at Agriculture and Rural Development SupportInstitute (ARDSI):


IPARD Monitoring Committee organized throughout the execution ofIPARD Programme to monitor effectiveness and quality of theimplementation at programme level together with Managing Authority.

Monitoring&Reporting

Monitoring constitutes great importance for on-going assessment ofIPARD Programme and provides data for timely adjustment ofprogramme implementation.

For this purpose a monitoring system has been established at IPARDlevel, including;

The IPARD Monitoring Committeeand the monitoring procedures of both Operational Structures:

The Managing Authority and the IPARD Agency – ARDSI.

In this context, the progress of the measures on the basis of monitoringindicators has been reported to IPA Monitoring Committee andEuropean Commission by these bodies.


ARDSI has constituted the key role acting as the main dataprovider for programme implementation.

In this context, at ARDSI level further monitoring has beenoperated on sectors as well as at project level. In accordancewith this aim; ARDSI has continously followed and periodicallyreported on the progress of measures being implemented againstProgramme indicators.

IPARD Programme Monitoring Tables, which basically showsthe progress achieved in terms of public expenditure andoutput indicators together with other monitoring documentsand is the main document on which the IPARD MonitoringCommittee follows up the progress and evaluations are made.


Cumulatively registered IPARD Programme Monitoring Tables whichhave been previously approved by European Commission;are reported periodically to the Managing Authority in line with thereporting periods as specified by the Memorandum ofUnderstanding between both bodies.


ProjectApplication

Rejection

Approval

Payment

Physical Closure

IPARD ProgrammeMonitoringTables are cumulativelyregistered.

Phases for Monitoring

Within the scope of IPARD implementation bythe beginning of Call for Applications until the end of ex-post period, data of the projects are periodicallycollected.

Project Phases


Reporting Periods

First period (Jan, Feb, Mar)

Periodical reporting of IPARD ProgrammeMonitoring Tablesand Bi-MonthlyTables providecumulative input for Programmemonitoring and evaluation.

Reporting Periods by ARDSI to MA

Periodical reporting of IPARD ProgrammeMonitoring Tables and Bi-MonthlyTables by ARDSI to MA.

Second Period (Jan, Feb, Mar, Apr, May, Jun,

Jul, Aug)

Annual

Bi-Monthly

Reporting Periods

“Annual Report forImplementationof IPARD Programme”prepared by ARDSI for the annual reports and final report to be prepared by MA.

Reporting Periods by ARDSI to MA

Reporting on data and information other than IPARD ProgrammeMonitoring Tables through “AnnualReport for Implementation of IPARD Programme” to the Managing Authorityby ARDSI are finalized and sent annually.

Annual


Reporting Flow Chart

Monitoring and reporting by ARDSI

Monitoring and consolidatingdata of the projects throughIPARD Programme MonitoringTables and Bi-Monthly Tables.

Annual ImplementationReport of IPARD ProgrammePrepared and Reported by ARDSI

European Commission IPA

MonitoringCommittee

IPARD Monitoring Committee

Monitoring of Programmeon progress of measuresbased on indicators

Managing Authority

Monitoring of Programme on progress of measuresbased on indicators

Repo

rtin

gAn

nual

and

Fina

l

REPORTINGPeriodically

First period (Jan, Feb, Mar)

Second period (Jan, Feb, Mar, Apr, May,Jun,Jul,Aug)

Annual

Bi-Monthly

Repo

rtin

gAn

nual

an

d Fi

nal

Repo

rtin

gAn

nual

an

d Fi

nal

TE EKKÜRLER

Thank you foryour attention!!

Yasemin GÜLEÇSenior Expert

[email protected]


MUHASEBE İŞLEMLERİ

COORDINATION UNIT FOR ACCOUNTING

2015

GENERAL INFORMATION


The accounting procedures of the ARDSI are designed based onthe International Public Sector Accounting Standards (IPSAS) andrelevant requirements of Sectoral Agreement.

The accounting system is operated both in Euro and Turkish Lira.

The accounting of transactions at the ARDSI is based on doubleentry, analytical and accrual basis accounting system

The financial year starts on January 1 and ends on December 31

Main Functions Of Accounting

Accounting for the transactions and related controls;

Preparation of the declarations of the expenditure and annualaccounts, financial reports and periodical reconciliations ;

Budget monitoring;

Keeping a debtors' ledger.

CUAc is also responsible for the Debt Management

Main Functions Of Accounting


Carries out the accounting record processes related to supportgranted under IPARD Programme.

Preparing the reconciliation forms and submitting to the relevantinstitutions.

Preparing all reports related to CUAc and submission of thesereports to the relevant institutions.

Monitoring the budget of supports under IPARD Programme.

Making records and other necessary transactions related to theDebtors’ Ledger.

Basic Duties of Accounting Experts

Operational Flows for Accounting


CHART OF ACCOUNT

The accounts are classified into the following groups:

Balance sheet asset accounts (cash, receivables, advancepayments),

Balance sheet liability accounts (payables, receivedprepayments),

Revenue accounts (subsidies received, interest earnedfrom bank accounts),

Chart of Account


The accounts are classified into the following groups:

Expense accounts (subsidies paid, interest costs)

Net asset accounts (accumulated surpluses and deficits)

Off-balance-sheet accounts (contractual liabilities andreceivables; submitted but non-authorised requests for funds;receivables and liabilities arising from the Multi-annualFinancing Agreement, etc.).

Chart of Account

•Accounting procedures of ARDSI shall ensure that theaccounting system shows total costs, total expenditureundertaken as a commitment, payments of instalments and finalaccounts both in EUR and national currency for each RegionalOffice and for each project, contract, measure or sub-measure.

•All the transactions occur in TRY.

•The IPARD Agency keeps the accounting records in 2currencies – in Turkish Lira and euro, the Turkish lira being thefunctional currency.

Chart of Account


a

ARDSI ACCOUNTING SYSTEM PREPARED FOR:Multi-Annual Financing Agreement

Record of contract

Record of payment authorization

Fund request and approval

Record of payment

Record of debt and recovery

Chart of Account

Reports Prepared by CUAC


•Financial Tables prepared by CUAc

-Balance Sheet-Economic Outturn Account-Statement of Changes in Net Assets-Notes on Accounts

Financial tables prepared in accordance with Sectoral Agreement andInternational General Accepted Accounting Principles.


•Also, debt reports including are prepared by CUAc.

-Summary Report on Recoveries,-Overpayment Report,-Proposal for Writing-off Debts,-Debt and Recoveries Report

•Quarterly/Annual declarations prepared by CUAc

-Declaration of Expenditure and Revenue (D-1)-Annual Declaration of Accounts from ARDSI to the NAO (D-2)



Reconciliations prepared by CUAc-Monthly Reconciliations

•Reconciliations between Bank Statements and ARDSIRecords•Reconciliation between Debtors’ Ledger and IrregularityRecords•Reconciliation between Debtors’ Ledger and ARDSIRecords•Reconciliation Between Departments•Reconciliation Between ARDSI and National Fund

-Quarterly Reconciliations/Annual Reconciliations•Reconciliation Related to Quarterly/Annual Declarations•Reconciliations Related to the Clearance of Accounts•Reconciliations between ARDSI and MARA


DEBTORS’ LEDGER AND REPORTING OF DEBTS


Coordination Unit of Accounting records debts with Debtors’Ledger and prepares debts reports through Debtors’ Ledger.

All debst records to Debtors’ Ledger according to debt code.This form is uptated by debts changes.

Debtors’ Ledger

In accordance with MoU, the reports to be sent to NF preparedby the ARDSI are the following:

Debtors’ Ledger : submitted to NF by CUAc monthly.CUAc sends the copy of the Debtors’ Ledger to NF by theday of each month.

Summary Report on Recoveries : Includes details ondebts and recoveries related to irregularities. This reportsent to NF with D2- Annual Declaration of Accounts forFinancial Year.

Report of Debts


In accordance with MoU, the reports to be sent to NF preparedby the ARDSI are the following:

Debt and Recovery Report: showing receivables ofARDSI on debtors basis, prepared by CUAc is submittedto NF in 5 days after recognition of debt and resubmittedfor updates for recoveries in 3 days.

Overpayment Report: the identification of anyoverpayment and related transfer on the NF IPARD Euroaccount within 3 working days after the detection ofoverpayment.

Report of Debts

BUDGET MONITORING


Considering signed contracts and payments, ARDSI budgetreported to Project Management Coordination Unit based onyears and measures.

Project Management Coordination Unit launces the call forapllication with budget count.

BUDGET MONITORING


ÖDEME İŞLEMLERİ

MAY 2015 ANKARA

Agriculture and RuralDevelopment Support Institution

Payment Activities


ARDSI «PAYMENTS»

Payments to IPARD Beneficiaries



PRESENTATION PLAN

• Actors in Payment Process

• How does ARDSI Pay Money?

• Control Points and Rules

• Relevant Protocols


ACTORS IN PAYMENT PROCESS

PAYMENTS TO BENEFICIARIES

• National Fund (Treasury Undersecretary ofTURKEY)

• DG AGRI

EU CONTRIBUTION (EUROPEAN COMMISSSION)

• Ministry of Food Agriculture and Livestock (MoFAL)General Directorate of Agricultural Reform (DGAR)

• Ministry of Finance

NATIONAL CONTRIBUTION(TURKEY)

The Agriculture and Rural Development Support Institution

(ARDSI) as IPARD Agency



HOW DOES ARDSI PAY MONEY?

• Authorization Forms

• Funds requested by National Fund

• After approval of National Fund, payment ordersare given to bank

• Payment orders also are loaded on the computersystem of the bank

• Transfers controlled by Experts via bank system

AGRICULTURE IN

TURKEY

HOW DOES ARDSI PAY MONEY?EC

DG AGRI

NF IPARD EURO ACCOUNT

NF IPARD TL ACCOUNT

NF IPARD TRANSFER ACCOUNT

IPARD NATIONAL CO-FINANCING

ACCOUNT

IPARD PAYMENT ACCOUNT

BENEFICIARY

1 Payment from the European Commission

2 The tasks relating to availability of the EU contribution

3 The tasks relating to availability of the EU contribution and National Co-financing Amount inter alia transferring the public contribution to the beneficiary simultaneously

* The tasks relating to exchange losses/gains by Bank

1

2

3

*

*



HOW DOES ARDSI PAY MONEY?

OPERATIONAL ACTIVITIES REGARDING PAYMENT

• Budgeting

• Cash Flow Forecast

• Fund Request

• Money Transactions

• Recovery Process

• Performing of other tasks in line with procedures.


CONTROL POINTS and RULES

• Made in national currency

• Made only to the beneficiaries’ bank accounts

• The payable order(s) shall be issued within 3 working days

• The duration between receipt of the supporting documents needed to make the payment and execution of the transfer shall not exceed 3months.



CONTROL POINTS and RULES

• Made by double joint signature

• “four eye principle” used in order to minimize risks

• Checklists used for audit trail.

• Control of each transaction


RELEVANT PROTOCOLS

• Memorandum of Understanding between the National Authorizing Officer (NAO) and the IPARD Operating Structures

National Authorising Officer (NAO)

As the head of the National Fund

Ministry of Food Agriculture and Livestock (MoFAL) as Managing Authority (MA) for

the IPARD Programme

The Agriculture and Rural Development Support Institution

(ARDSI) as IPARD Agency

IPARD Operating Structures



RELEVANT PROTOCOLS

• Bank Protocol between ARDSI, National Fund (NF) and The Bank

National Authorising Officer (NAO)

As the head of the National Fund

Türkiye Vak flarBankas T.A.O.

The Agriculture and Rural Development Support Institution (ARDSI) as IPARD

Agency


RELEVANT PROTOCOLS

• Budget Protocol between ARDSI and MoFAL DGAR

Ministry of Food Agriculture and Livestock (MoFAL) General Directorate of Agricultural Reform (DGAR)

The Agriculture and Rural Development Support Institution (ARDSI) as IPARD

Agency



RELEVANT PROTOCOLS

• Protocols signed by banksand Cooperatives

1. DEN ZBANK ANON M RKET

2. EKERBANK TÜRK ANON M RKET

3. T.C. Z RAAT BANKASI A. .

4. TÜRK EKONOM BANKASI A. .

5. KUVEYT TÜRK KATILIM BANKASI A. .

7. TÜRK YE GARANT BANKASI A. .

8. TÜRK YE BANKASI T.A.O.

9. TÜRK YE VAKIFLAR BANKASI T.A.O.


RELEVANT PROTOCOLS

10. YAPI VE KRED BANKASI A. .

11. ALTERNAT F BANK A. .

12. BURGAN BANK A. .

13. F NANSBANK A. .

14. ALBARAKA TÜRK KATILIM BANKASI A. .

15. TÜRK YE F NANS KATILIM BANKASI A. .

16. ANADOLUBANK A. .

17. F BABANK A. .

18. AGRICULTURAL CREDIT COOPERATIVES


MAY 2015 ANKARA15

THANK YOU.NURDAN KIZILIRMAK YÜKSELEXPERT [email protected]