VEDURSTOFAisLANDS

K(jNNUN A SKIPTINGU [SLANDS[

VEDURSpAsvÆDI

eftir

MARKUS A. EINARSSON

Reykjavik 1978

EFNISYFIRLIT

Bis.

INNGANG UR ................................................. l

FORSENDUR SKIPTINGAR LANDSINS f SPASVÆDI

Spapættir ................•.................................

Hvat5a spapættir rat5a skiptingu { spasvæt5i ? ...•...•..•..••.•

Spasvæt5in fyrr og nu ·0 .

GR6F SKIPTING LANDSINS f SPASVÆDI, BYGGD A KONNUNA FYLGNI SKY JAHULU MILLI VEDURSTODVA •••.•••••...•.

Tilhtigun ktinnunar

('rvl'nnslau , .

Nit5ursttit5ur

SKYJAHULA EFTIR VINDATTUM

3

3

4

5

9

9

12

17

26

Tilhtigun ktinnunar . . • . . . . . . . . . • . . . . • • • . . . . . • . . . . • • . . . • . • • . • 26

Nit5ursttit5ur .•.....•........•..• • . . . . • . . . . . . . . . . . • • . . . . . . . . . 27

FJOLDI URKOMUDAGA EFTIR VEDURLAGI .........•.•...... 34

Tilhtigun ktinnunar . • . . . . . . • . . • • • . • . . . . • . . . . • . . . . • . . . . . • • . • . 34

Nit5ursttit5ur • . • • . . . . . . • . • • . • . • . . • • • • • . . . . • . . . . • . . • . • • • . . • • . 35

TILLOGUR UM MORK VEDURSPASVÆDA 41

HEIMILDASKRA

AGRIP

.................................................................... 47

48

SUMMARY .................................................................... ~ .... 49

INNGANGUR

Markmi!! peirrar konnunar, sem h~r ver!!ur ger!! grein fyrir, er {

grundvallaratri!!um a!! nfta ve!!urathuganir fra sem flestum ve!!ursto!!v-

um a landinu til a!! nalgast svar vi!! peirri spurningu, hvar e!5lilegast

se a!! hafa mork milli ve!!urspasvæ!!a. Var pess { upphafi vænzt, a!!

sl{k rannsokn sta!!festi v{l5a pau mork, sem i gildi hafa veril5 i megin-

atri!!um { ruma haHa old, e!!a s{!!an aril5 1926, en pa matti ætla, al5

hun leiddi i ljos einhverjar otv{ræ!!ar og æskilegar breytingar. Petta

hefur hvort tveggja reynzt eiga vi!! rok a!! sty!!jast. Ma reyndar hik-

laust halda pvi fram, al5 otrulega vel hafi til tekizt {upphafi, er skipt-

ing { spasvæ!!i var akve!!in, mi!!al5 vil5 fatæklegar vel5urathuganir a peim

dma, og er ekki nema el5lilegt al5 eitthval5 purfi endursko!!unar vi!! nu,

pegar stu!!zt er vi!! athuganir 76 ve!!urstol5va.

Fyrir nokkrum arum benti sa er petta ritar a pal5 i grein { dmaritinu

Vel5ri!! (Markus Å.. Einarsson, 1969), ... "al5 allgott safn ve!!urathugana

fra sil5ustu aratugum og nutima reiknitækni ættu a!! mynda traustan

grundvoll fyrir allsherjarkonnun a pvi, hvernig skipta beri landinu i

pessu tilliti" (p. e. (spasvæl5i). Var par tali!! al5 augljosasta dæmil5

um hugsanlegar breytingar væri skipting Norl5urlands um halendi!! milli

Skagafjarl5ar og Eyjafjarl5ar. flak greinarinnar segir sva: "Vir!!ist

ekki oliklegt, atl fjolga pyrfti spasvæ!!um til notkunar vil5 akvel5nar al5-

stæl5ur, enda pott oft mætti sla samliggjandi svæ!!um saman. Enn er

sva otalitl , al5 rannsokn a bor!! vi!! pa, sem her er nefnd, myndi bæta

mjog pekkingu og a!!sto!!u ve!!urfræ!!inga til pess a!! segja fyrir um hegl5-

Un hinna ymsu ve!!urpatta a landinu".

Pess ma sva geta, al5 fyrrverandi ve!!urstofustjori let pa sko!!un { ljos

{ grein nokkru s{l5ar (Teres[a Gu!!mundsson, 1973), a!! t[mabært mætti

telja, og pott fyrr hef!!i veril5, al5 endursko!!a bæ!!i tolu spasvæl5a og

mork peirra.

2

Upphaflegar hugmyndir minar um konnun af pessu tagi hafa viti umhugs-

un tekiti allnokkrum breytingum, en i sem skemmstu mali er rannsokn

su, sem her vertiur fjallati um pripætt. [fyrsta lagi voru gertiir all-

vitiamiklir utreikningar a innbyrtiisfylgni skyjahulu milli ve15urstOl5va,

og voru i pvi skyni nota15ar allar ve15urathuganir 76 vetiursto15va arin

1970 - 1974. Gefa ni15urstOtiur pessara utreikninga grofar abendingar

um mork spasvæ15a. [o15ru lagi var til frekari rokstu15nings konnu15

skyjahula a landinu i 8 flokkum eftir rikjandi vindatt, og loks var fjoldi" ,urkomudaga a ollum vetiurstotivunum athuga15ur l nokkrum flokkum eftirve15urlagi. Allar eru pessar ni15urstOl5ur lag15ar til grundvallar viti ger15

tillogukorts um etililega skiptingu landsins i spasvæ15i. [upphafskafla er

nokkur grein ger15 fyrir forsendum skiptingar i spasvætii og par er einnig

rakin notkun spasvætia a [slandi til pes sa.

Ger15 for rita fyrir fylgniutreikninga og tofluger15 anna15ist Fri15jon Bjarna-

son kerfisfræ15ingur, og vil eg nota tækifæriti og pakka honum agæta

samvinnu. Hlynur Sigtryggsson ve15urstofustjori og Flosi H. Sigur15sson

deildarstjori lasu handrit mitt yfir og kann eg peim beztu pakkir fyrir

pati. Um efniti hef eg einnig att gagnlegar vi15ræ15ur vi15 fleiri starfs-

bræ15ur.

3

FOASENDUR SKIPTINGAR LANDSINS (SpASVÆDI

Spållættir

Svo sem kunnugt er hefjast almennar vellurspar a yfirliti mell storm-

allviirun (ef a parf all halda), lysingu j:>rystikerfa (læglla og hælla) og

almennum horfum um hitabreytingar a landinu. Hinir eiginlegu spapættir

fyrir einstiik spasvælli eru s{llan sem h~r segir, og er pa einungis

sleppt spa um mikla {singu a mi15um:

a) Vindatt

Notatiar eru atta attir (N, NA, A, SA, S, SV, V, NV) og breytileg

att. Stiiku sinnum bregllur milliattum fyrir, svo sem ANA, og

einnig er stundum spal5 vindattarbreytingu mel5 or15alagi eins og:

s ul5læg ari.

b) Ve15urhæti :

Yfirleitt eru {slenzk heiti vindstiganna notuti { almennum spam, en

vindstig { tiilum fyrir djupmiti. f spanum eru po heitin logn, andvari,kul og stinningsgola nær aldrei notu15. f stati lægstu vindstigannaer notal5 hægvitiri el5a hæg breytileg att. Kaldi gildir fyrir 4 - 5 vind-

stig.

c) SkV,iafar

f spam um skyjafar er einkum notal5: l~ttskyjati, bjartvitiri,bjart vel5ur, skyjati meti kiiflum, skyjati (ati mestu). Um breyting-

ar a skyjafari er notati: pykknar upp, l~ttir til. S~ spal5 urkomu

el5a iil5rum tilteknum ve15urfyrirbærum, er oftast ekki getil5 s~rstak

lega um skYjafar. Ma pa { flestum tilvikum reikna mel5, al5 skyjal5

eigi al5 vera. PO er pal5 ekki einhl{tt pegar spal5 er skura- el5a

~ljave15ri, enda spain pa stundum orl5u15 a pessa leil5: skurir (~ll

en bjart a milli. Å. pa frekar vill, alS skyjati se meIS kiiflum.

4

d) Vel'iurfyrirbæri:

Eftirtalin vel'iurfyrirbæri koma einkum fyrir { vel'iurspam:

rigning, slydda, snjokoma (snjomugga). suld (pokusuld), skurir

(skuraleil'iingar. fjallaskurir), slydduel, el (.oljagangur), haglel,

poka (pokuloft), pokumol'ia, mistur, prumuvel'iur.

Ekki er spal'i urkomumagni, en af orl'ialagi rna stundum ral'ia, hvort um

verulega urkomu verl'ii al'i ræl'ia el'ia ekki. sva sem: purrt al'i kalla,...c.,.. .. " .. . ".;' • ..

urkomulaust al'i mestu, vll'iast urkomulaust, urkomul1tll'i, urkomuvottur,

daHtil, l{tilshattar, nokkur, mel'i koflum, smaskurir, smael.

Urkomutegundin er nefnd { spa an frekari skyringa, ef reiknal'i er mel'i

urkomu at5 rat5i.

Orl'ialag fyrir stal'ibundna urkomu el'ia urkomu mel'i uppstyttum er:

mel'i koflum, ol'iru hverju (hvoru), a stoku stal'i, sums stal'iar, v{lIa.

Auk stal'isetningar, sem felst { skiptingu landsins {" ,naul'isynlegt al'i statifæra nanar og pa helzt mel'i PVI

fer a eftir: til hafsins. a annesjum, til landsins,

spasvætii, er oft

ortialagi, sem her~.. ..l lnnsveltum, inni a

fjortium, nortiantil. austantil, sunnantil. vestantil. vestar, vestast

o.s.frv.

HvaOa spapættlr raOa skiptingu I spasvæOI ?

Rett er ati gera ser grein

skipta landinu { spasvætii.

fyrir af hvatia astætium nautisynlegt

Helztu astætiurnar eru:

er ati

a) Å sama tfma geta veriti fleiri en ein vindatt a landinu og misji:ifn

vetiurhæti, og af peim sokum einnig mismunandi vetiurlag.

b) Å spatfmabili hreyfast vinda- og vetiurkerfi (skil,. regnsvæl'ii) yfir

landiti. Vetiur, sem spati er kemur ekki fyrir a sama tima a ollu

landinu heldur er yfirleitt um tfmamun ati rætia.

c) Enda pott svipul'i vindatt og vel'iurhæti se a ollu landinu, og ekkireiknati. meti hreyfingu vetiurkerfa yfir landiti (p. e. ekki purfi ati

5

skipta landinu i spasvætii vegna litia a) og b)), parf samt ati skipta

l andinu, par eti i somu vindatt er mismunandi skyiafar og vetiurlag

eftir landshlutum.

Ljbst er, ati vartiandi litii a) og b) her ati framan er ekki unnt ati tala

um fost mork spasvætia, par eti vindatt og vetiurhæti etia hreyfing skila

er breytileg fra einu tilviki til annars. 1>b rna nefna, ati i somu megin-.- -'" . , .- . . , ". ,.vlndatt er nokkur munur a att og vetiurhæti l einstokum landshlutum

vegna landslags og statihatta. Einnig vertiur ekki komizt hja pvi ati gera

stuIldum mun a innsveiturn og annesjum i sama spasvælli.

Af framansogllu rna ratia, ati rannsbkn a skiptingu landsins i spasvælli

vertiur fyrst og fremst all byggjast a peim vetiurpattum, sem tengdir eru

Og haMr landinu sem sliku, p. e. landslagi og statihattum (fostum mork-um). Af spapatturn hlytur slik rannsbkn pvi ati byggja einkum a skyia-

fari og vellurfyrirbærum, ser i lagi urkomu , pvi ati fyrir batia pa pætti

skapar fjalllendi oft a titium glogg vellramork. Å pessum sjonarmitium

byggist s,'i rannsokn, sem her vertiur gerti ati umtalsefni.

Spåsvæliin fyrr og nu

Allt fra stofnun Vetiurstofunnar, etia vet5urfræt5ideildar Loggildingarstof-• "t" ." .unnar ems og hun het 1 upphafl, anti 1920, voru gerll vet5urkort og

, " ,. ,. 1''''gefnar ut vet5urspar. Fyrst 1 stat5 var spat5 fyrir landit5 1 heild an

fastra spasvæt5a. Var eftir porfum og at5stætium getit5 einstakra lands-

hluta, sva sem. Nort5ur-, Sut5ur-, Vestur- og Austurlands, etia jafnvel

Nort5vesturlands, Sut5austurlands o. s. frv. Å pessu vart5 breyting 1. nbv.1926, og er skyrt fra henni a eftirfarandi hatt i arsyfirliti Vetirattunnar

1926 :

"Fra 1. nov. 1926 hefir landinu verill skift i 8 vetiurhjerut5 og er gefin

ut sjerstok spa fyrir hvert hjerati etia sama spa latin gilda fyrir fleiri

eftir astætium. Er petta areitianlega spor i rjetta att, en pyrfti ati

fjolga hjerutium ef vel væri.

NOfn hjerat5anna eru: Sut5vesturl. (fra Myrdal - Reykjaness), Faxaflbi,

Breit5afjort5ur, Vestfirtiir, Nortiurl., Nort5austurl., Austfirllir og Suti-

austurl. - Vetiurspfmum er dreift pannig ut um landiti, ati simastotivarn-

6

ar fa jafnan vel5urspa fyrir sitt hjeral5 og par al5 auki vellurspar fyrir

nagrannahjerullin til beggja handa. T. d. fa stMvar { Faxafloahjeralli

vel5urspar fyrir Sul5vesturland, Faxafloa og Breil5afjorl5".

Allalhofundur spasvæl5anna mun hafa verill Jon Eyporsson vel5urfræl5ingur.

f grein, sem hann rital5i { almanak Hins {slenzka pjot>vinafelags um arit>

1929, skyrir hann fra spasvællunum og getur pess { villbot vit5 pat5 sem

at5 framan greinir, at5 Norl5urland nai fra Strondum til Melrakkaslettu,

Norl5austurland fra Slettu all Glettinganesi og Sullausturland fra Lonsheilli

til Myrdals. S{llan segir hann: "Takmorkin milli pessara heralla eru

ekki einhl{t, nema helzt par sem breil5ir fjallgart>ar og jok1ar liggja a

milli. Ennfremur nær hvert heral5 fra sjo upp til innstu dala og ber pv{

eigi osjaldan vil5, at5 spain reynist rong {innsveitum, pott hUn se rett

vit5 sjavars{lluna". (Jon Eyporsson, 1929).

fhOiut5atrit5um hefur hin upphaflega skipting landsins { spasvæt5i haldizt

fram a pennan dag, en pa hafa nokkrar breytingar verit5 gert5ar a mork-

um svællanna, enda pott nofn peirra seu obreytt. Skal nu gerl5 nokkur

grein fyrir morkum hinna ymsu spasvælla fra upphafi.

A 1. mynd rna sja kort met5 morkum spasvælla eins og pau voru fraupphafi arill 1926 og allt til arsins 1951, en pa urt>u dalitlar breytingar

(Teres{a Gul5mundsson, 1973). A pessu korti er mil5halendit5 ekki talit5til spasvæt5a, og einnig synir brotna l{nan { vestur fra G1ettinganesi, all

mork milli spasvæl5anna Norl5austurlands og Austfjarl5a hafa fra upphafi

verit> talin o1jos.

A 2. mynd rna sja mork spasvæl5a eins og pau eru nU (heilar 1{nur) oghafa { allalatrillum verill fra 1951. Brotnar l{nur a Strondum og Sull-

austur1andi syna fravik a fslandskorti sem notat> var arin 1951-1960, og

eru pat5 einu fravikin fra peim morkum, sem nu eru {gildi. Samkvæmt

pessu voru mork milli Austfjarlla og Sullausturlands talin vera um Lons-

heit5i fyrir 1960, en s{tlar hafa pau 1egit5 um fja1l1endit5 austan Horna-

fjarllar. Serstok athygli skal vakin a stært5 spasvæt5isins Norllurland og

einnig skal a pat> bent, all bæt>i Me1rakkasletta og Herat5 eru' innan sama

svællis, p. e. Nort5austur1ands.

Ekki er ykja mikill munur a kortunum a 1. og 2. mynd. A s{t5arnefndakortinu hefur pa hiilendinu vedll skipt milli spasvællanna, og breyting er

ort5in a morkum milli Nort5austurlands og Austfjart5a.

....s:-

I\) !24 :0'3' " 'til '" ",15 \'4

00

"

"

"

il"

Veburspåsvcebin sillan 1951.18' 117' 116" IlS·

~

"20°.P'

",I"

,FAXAFLOI

"0

bO

d'-\ )

" ..... -i!I -j \~U.LAND ) ) .., / I --"'L..J O,~ -~ ( .J .

3:-

9

GROF SKIPTING LANDSINS i SpASVÆOI,BYGGO A KONNUN A FYLGNI SKYJAHULUMILLI VEOURSTOOVA

Tilhogun konnunar

Tilgangur pessarar ktinnunar er al5 finna nothæfar v{sbendingar um pal5.

hvar el5lilegast se al5 setja mtirk milli spasvæl5a. Sa vel5urpattur sem

notal5ur er er skf,jahula a 76 vel5ursttil5vum a einsttikum athugunart{mum.

alla daga arsins, fimm ara dmabilil5 1970-1974. :Pal5 rel5i nokkru um

val t{mabils, al5 vel5urathuganir pessi ar voru til { mjtig al5gengilegu

formi a segulbtindum. Listi yfir pær vel5ursttil5var, sem notal5ar voru

er { 1. ttiflu, en booM vorU notal5ar vel5urskeytasttil5var. par sem athugal5

er 4-8 sinnum a solarhring, og vel5urfarssttil5var, par sem athugal5 er

kl. 9. 15 og 21 a daginn. Skyjahula er metin { attundu hlutum himin-

hvolfsins mel5 ttilum fra o til 8, og taknar o heil5r{kju, 4 halfskyjal5anhimin o. s. frv. Ttilunni 9. sem taknar, al5 ekki sjaist til himins vegna

poku. snjokomu el5a annarra astæl5na, var breytt { ttiluna 8 fyrir alskyj-

al5 an himin.

Fyrir hverja einstaka vel5ursttil5 var mel5 framangreindum gtignum reikn-

til5 fylgni el5a fylgnistul5ull (correlation coefficient) milli skyjahulu a vil5-

komandi stal5 og skyjahulu a tillum hinum 75 sttil5vunum. Fylgni milli

tveggja stti5va byggist a5 sjalfstig5u einungis a peim athugunart{mum,sem ba5ar sta5varnar hafa. Heildarfjtildi athugana a bak vi5 hvern

fylgnistu5ul er pv{ mismunandi, allt fra u. p. b. 5.475 athugunum (3 ath.

asolarhring) upp { 14.600 athuganir (8 ath. a solarhring). :Par sem

hotal5ar eru allar athuganir { 5 ar er augljost, al5 allir flokkar vel5urlags

hljota al5 koma margoft fram og heildarbreytileiki skyjahulu pv{ einnig.

Serstl:ik athygli skal vakin a pv{ al5 nokkur munur er a mati einstakra

vel5urathugunarmanna a skYjahulu. f pessari kl:innun kemur pal5 pa ekkimjl:ig al5 stik, par el5 raunveruleg mel5algildi skyjahulu milli sttil5va eru

hvergi notul5, heldur er fylgnistul5ullinn einungis notal5ur sem mælikvarl5i

a pal5, al5 hve miklu leyti skyjahula breytist { takt milli stal5va. :Pal5 er

py{ breytileikinn sem skiptir her meginmali.

1''' , ..VetiurstOtivar, notatiar l konnun a skiptingu landsins l spasvætii

Sttitivarnafn

Reykjav{kStraumsv{kHolmurM6gilsaAkranes

HvanneyriS{tiumuliArnarstapiGufuskalarStykkisholmur

ffamraendarReykh6IarFlateyLambavatnHvallatur

Kv{gindisdalurporustatiirSutiureyriGaltarvitiÆtiey

HornbjargsvitiGjogurHlatihamarporbdds S tatiirBarkarstatiir

HjaltabakkiHraunSautiarkr6kurI"Ta.utabuHolar

Reytiara,GrlmseyAkureyriTorfufellVaglir Il

SåndurMyriReykj ahl{tiStatiarhollHusav{k

Stytt nafn

Rvk.Strm.Hlm.Mgl.Akrn.

Hvn.Sm.Arn.Gfsk.Sth.

Hmd.Rh.Fl.Lmbv.Hval.

Kvgd.Pst.Sti r.Gltv.Æti.

Hbv.Gjgr.HIh.Prst.Bark.

Hjlt.HraunSti rk.N}).

Hol. Hj.

Rtir.Gr.Ak.Trf.Vgl.

Sd.MyriRkhl.Sthl.Hvk.

Stotivarnafn

ManarbakkiGartiur I IGr{msstatiirRaufarhOfnSkoruv{k

Porvalds statiirVopnafjortiuTBruDratthalastatiirEgils statiir

Hallorms statiurSkritiuklaustu rSeytiis fjortiurDalatangiKambanes

TeigarhornHofnHolarFagurholsmyriKirkjubæjarkl.

MjrarV,kLoftsalirVestmannaeyjarSams statiir

HellaSigaIdaHveravellirBurfellJatiar

HællEyrarbakkipingvellirReyldrReykj ane sviti

,KefIavlkurfIugv.

Stytt nafn

Mnbk.Grti.Grst.Rfh.Sky.

P rvoVpn.BruDrth.Eg.

HIst.Skrk.Sf.m.Kmb.

Tgh.HOfnH6l.Fghm.Kbkl.

MjrarV,kLfts.Vm.SmsL

HellaSgld.Hvrv.Bur.Jati ar

HællEb.Pv.Rkr.Rkn.

Kvk.

10

11

Nitiurstotiur fylgniutreikninganna, sem framkvæmdir voru {tolvu, voru

settar upp {toflu, par sem lititi er a hinar 76 vetiurstotivar hverja af

annarri sem grunnstOl5, og fylgni milli skyjahulu a grunnstMinni og 011-

um otirum stotivum gefin upp. f toflunni er pv{ ati finna innbyrtiis fylgni

milli "kyjahulu a ollum stOl5vum og rna velja hvatia stoti sem er sem

grunnstoti. Vertiur pv{ nu lyst, hvernig pessi tafla er notutio

Hugsum okkur ati viti veljum vetiurstoti mitisvætiis { einhverju spasvæti-

anna sem grunnstoti. A fslandskort er skrati viti hverja vetiurstoti fylgni

skyjahulu milli hennar og grunnstotivarinnar. Stutiullinn hefur gilditi l a

sjalfri grunnstotiinni. A nalægum stotivum er hann oft a bilinu 0,6-0,8,en lækkar er fjær dregur. pegar komiti er { atira landshiuta minnkar

fylgnin ort og nalgast null etia jafnvel neikvæti gildi. Skyjahula grunn-

stotivarinnar breytist m. o. o. {takt viti skyjahulu a nalægum stotivum,

par er l~ttskyjati samt{mis etia skyjati samdrnis. f fjarlægari landshlut-

um eru breytingar skyjahulu { litlu samhengi viti breytingar a grunnstoti-

inni. Nitiurstotiur fylgniutreikninganna syna, ati milli fjarlægustu lands-

hiuta, par sem verulegt halendi er a milli, svo sem milli stotiva a

Sutiur- og Nortiurlandi etia Vestur- og Austurlandi, er fylgni skyjahulu

l{titi eitt neikvæti, oft a bilinu - O, Ol til - O, l. Gefur pati til kynna, ati

{ fylgnistutilinum komi pa l{tillega fram su tilhneiging, ati l~ttskyjati s~

{ Ol5rum landshlutanum, pegar skyjati er { hinum og tifugto Viti fyrstu

athugun heftii matt ætla, ati neikvæti fylgni af pessu tagi væri mun meiri

og stundum veruleg. Hins vegar ber pa ati hafa {huga, ati utreikning-

arnir byggja a ollum vetiurathugunum { alls konar vetiurlagi. pegar

vetiurlag motast nær eingongu af poku- og flakaskyjum etia bolstra- og

skuraskyjum, rna yfirleitt reikna meti, ati l~ttskyjati s~ { peim landshlut_

um, sem hafa landatt, en skyjati {hafattinni. Viti pær atistætiur er

greinileg neikvæti fylgni skyjahUlu milli landshiuta. f vetiurlagi, par sem

grablika og regnpykkni tengd skilum ratia dkjum er hins vegar oft a t{ti-... '. . ti' • '" ""Um skyJati samtimls um nær allt land. Shkt vetiurlag er algengt her-

lendis og gefur s{tiur en svo tilefni til neikvætirar fylgni. Oft er svo

tv{atta a landinu og samanburtiur a skyjahulu milli landshiuta pa flokinn

og ekki viti pv{ ati buast ati skyrar l{nur faist { fylgni skyj ahulu milli

landshiuta.

f pes sari konnun eru fylgnistutilar einungis notatiir par sem peir hafafremur ha jakvæti gildi, p. e. {grennd viti pa stM, sem hverju sinni er

valin sem grunnstoti. Petta er gert a eftirfarandi hatt. Reynt var ati

12

finna akvetiit5 gildi fylgnistutiulsins sem mitia mætti viti ati gæfi grofa

v{sbendingu um, hvort vetiurstBti tilheyrtii s ama spasvætii og grunnstBti

etia ekki. Pær vetiurstBtivar etia pau svætii, par sem stutiullinn væri

yfir pessum mBrkum (mikil jakvæti fylgni) teldust pa { grofum drattum

tilheyra sama spasvætii, en svætii meti lægri stutila (l{til fylgni etia

neikvæti fylgni) hlytu ati vera { Mrum spasvætium. Augljost er, ati

vinnuatiferti sem pessi getur ekki gefiti annati en grofa, en po mikilvæga

v{sbendingu, eins og s{tiar mun koma { ljos.

Til ati skera ur um, hvatia gildi a fylgnistutili væri rettlætanlegt ati nota

{pessu skyni voru valin 30 dæmi um fylgni skyjahulu milli tveggja

vetiurstBtiva, par sem hBfundur gaf ser sem forsendu, ati batiar stBtlvar

ættu { flestum tilvikum atl tilheyra sama spasvætii. Er pa byggt a pv{,

ati stærti spasvætia vertii afram svipul5 og nu er (mel5 undantekningu pol,

par sem pati er ekki markmitl pessarar kBnnunar ati skipta landinuna-

kvæmar nitiur. f 2. Wflu eru pessi 30 dæmi um fylgni milli stiltiva {sama spasvætii synd. Ma sja, ati fylgnin er yfirleitt a bilinu 0.60 til

0.80 og aldrei undir 0.60. Å. grundvelli pessarar nitiurstBtlu svo og

serstakrar athugunar, par sem fylgni viti nokkrar grunnstBtivar { Bllum

landshlutum var kBnnuti serstaklega, var akvetlitl atl mitia vil5 fvlgni 0.60

sem mBrk { peirri urvinnslu sem a eftir fylgdi og nU vertiur lyst.

Urvinnsla

Af 76 vetlurstBtivum voru nu 56 stBtlvar valdar sem grunnstBtlvar.

6 p arfi var ati -nota allar stBtivarnar sem grunnstBtivar, par eti sumsstatiar eru margar stBtlvar a fremur litlu svætli. Fyrir hverja grunn-

stBti var teiknati fslandskort, par sem viti al1ar vetiurstBtivarnar var

skratiur fylgnistutlull vitl skyjahulu a grunnstBtiinni. Dregnar voru l{nur,

sem nefna ma fylgnil{nur, a kortiti fyrir fylgni 0.8, 0.7, 0.6, 0.5 og

0.4. Å. grundvelli peirrar kBnnunar, sem getiti var { lok s{tiasta kafla

(sja 2. tBflu) var fVlgnil{na fVrir fvlgni 0.6 dregin serlega greinilega.

Er her eftir ætfti att vitl fvlgni 0.6, ]:>egar ortiiti fvlgnil{na er notati.

Pau 56 fslandskort sem a pennan hatt urtiu til eru grundvallargogn sem

s{

13

2. tafla

Dæmi um fy1gni skyj ahu1u milli vellursttit>va. sem { flesturn tilvikum

tilheyra sama spasvælli og sem æt{ll er fremur stutt a milli

Sti:\llvar Fy1gni Sti:\llvar Fy1gni

Rvk. - Kvk. 0.78 Rllr. - Gr. 0.69Kvk. - Rkn. O. 79 Gr. - Mnbk. 0.70Rvk. - Akrn. O. 83 Mnbk. - Sthl. 0.74Akrn. - Sm. 0.72 Rkhl. - Hvk. 0.67Hvn. - Sm. O. 79 Rkhl. - Grst. 0.72Gfsk. - Sth. 0.65 Prv. - Vpn. 0.75Sth. - Rh. 0.60 Eg. - H1st. 0.75Rh. - Fl. 0.61 Bru - Eg. 0.67Gltv. - Æll. o. 69 Dt. - Kmb. 0.65Gjgr. - Hj1t. 0.63 Kmb. - Tgh. 0.69Prst. - Hj1t. 0.72 Hi:\fn - Fghm. 0.66Hraun - Rllr. O. 75 Fghm. - Kbkl. 0.73Hraun - Sllrk. 0.70 Hella - Hæll O. 79Sllrk. - Nb. 0.71 Hæll - Eb. 0.69Rllr. - Ak. 0.67 Vm. - Eb. 0.69

tvær sti:\llvar um millbik Norllur1ands. eins og pall nu er skilgreint sem

spasvælli. Umhverfis Saullarkrok a svælli sem nær all fy1gnil{nunni er

fy1gni skyjahu1u vill skyjahu1u a Saullarkroki meiri en 0.6. Sama gildir

um svælli umhverfis Akureyri, en pall liggur { alla1atrillum austar.

Milli stollvanna skarast svællin og fy1gir pall svælli ballum grunnsttit>vum

nokkurn veginn jafn vel. Pott stutt se a milli sWllvanna rna pegar sja

nokkra tilhneigingu { pa att. all Saullarkrokur hefur besta fy1gni vill

vesturh1uta Norllur1ands. en Akureyri vill austurh1utann. Se .litill a

fy1gnil{nurnar sem hugsull grof mork, sem segi til um. hvalla svælli um-

hverfis grunnsti:\ll skuli te1jast { sama spasvælli. rna pegar sja parna v{s-

bendingu um. all Norllur1and ætti e. t. v. ekki all vera eitt spasvælli he1d-

ur tvO. Petta stallfestir dæmill { 4. mynd enn frekar, par sem 1jost er,

all Gjogur og Manarbakki eiga nær ekkert sameigin1egt svælli, en hins

vegar na svælli peirra saman milli Skagafjarllar og Eyjafjarllar.

14

"

..',,'

'"

,,'

,,'

'"

fylgnilinu 0.6 fyrir

grunnstollvar.

"

,.

Lega fylgnilinu 0.6 fyrir

tvær grunnstollvar.,

'"

"

O'

'"

'"

"

'""

"

"

3. MYND

4. MYND

15

Dæmin her ati framan eru a pessu stigi einungis tekin til gloggvunar a

pv{ { hverju urvinnsla atiurnefndra grunnstotivakorta er falin. Ekki ma

l{ta sva a, ati fylgnil{na fyrir einstaka grunnstati etia tvær, gefi otv{ræti

svor um heppileg mork, fjarri pv{. Hins vegar ma hagnyta fylgnil{nur

(alltaf er att viti fylgni 0.6 l allra grunnstativa a landssvæl5i, sem spann-ar a. m. k. tvo l{kleg spasvætii, til pess ati v{sa a belti, par sem etilileg-

ast er al5 leita marka milli pessara spasvætia. f framhaldi af dæmunum{ 3. og 4. mynd synir pal5 sig (sja s{tiar l, ati fylgnil{nur fyrir nær allargrunnstotivar a svætiinu fra Hornbjargsvita { vestri til Raufarhafnar {

aust ri mynda pyrpingu um mil5bik svætiisins a tiltolulega afmorkutiu belti.

Skal nu gerl5 nanari grein fyrir urvinnslu hinna 56 grunnstativakorta, par

sem fylgnil{na 0.6 fyrir hverja grunnst615 er teiknuti serstaklega inn a

kort.

Mel5 hlitisjon af legu grunnstol5va og fylgnil{na peirra a kortunum var

akvetiiti ati kanna 9 landsvætii, sem pannig eru valin, al5 fyrirfram ma

""tla, ati hvert peirra nai yfir tvo l{kleg spasvætii.

Svæl5in og grunnstotivarnar sem tilheyra hverju peirra eru sem her

segil':

SUBVESTURLAND OG FAXAFL6I: Vestmannaeyjar, Samsstal5ir, Hella,

SigaIda, Jatiar, Hæll, Eyrarbakki, pingvellir, Keflav{kurflugvollur,

Reykjav{k, Akranes, Hvanneyri, S{tiumuli, Arnarstapi.

VESTURLAND:' Keflav{kurflugvollur, Reykjav{k, Akranes, Hvanneyri,

S{15umuli, Arnarstapi, Gufuskalar, Stykkisholmur, Reykholar, Hvallatur,

Kv{gindisdalur.

BREIBAFJ(jRBUR OG VEST FIRBIR: Gufuskalar, Stykkisholmur, Reyk-,1' , #" ,

holar, Hvallatur, KVlgindisdalur, Porustal5ir, Galtarviti, Ætiey.

NORBVESTURLAND: :Porustatiir, Galtarviti, Æl5ey, Hornbjargsviti,

Gjogur, :Poroddsstal5ir, Hjaltabakki, Hraun.

NORBURLAND : Hornbjargsviti, Gjogur, :Poroddsstal5ir, Hjaltabakki,...... ". "" ". ..."Hraun, Sautiarkrokur, Nautabu, Holar l HJaltadal, Reytiara, Gnmsey,

Akureyri, Torfufell, Sandur, Myri, Reykjahl{ti, Manarbakki, Gr{msstatiir,

RaufarhOfn.

16

NORDAUSTURLAND: Akureyri, Sandur, Myri, Reykjahllti, Manarbakki,

Gr[msstatlir, Raufarhofn, Skoruv[k, l>orvaldsstatiir, Vopnafjorllur, Bru,

Drattha1astatiir, Egilsstatiir, Skritiuklaustur, Seyllisfjortiur, Dalatangi.

AUSTURLAND: l>orvaldsstatiir, Vopnafjorllur, Bru, Dratthalastallir,

Egilsstallir, Skrilluklaustur, Seytiisfjorllur, Dalatangi, Kambanes,

'I'eigarhorn, Hofn.

AUSTFIRDIR OG SUDAUSTURLAND:

Fagurholsmyri, Kirkjubæjarklaustur,

Kambanes,

-Myrar.Teigarhorn, Hofn,

SUDURLAND: Fagurholsmyri, Kirkjubæjarklaustur, Myrar, Loftsalir,

Vestmannaeyjar, Samsstallir, Hella, Sigaida, Jallar, Hæll, Eyrarbakki,

:Pingvellir.

Fyrir hvert framangreindra svælla var nu logll meginahersla a all kanna

mitibik svætiisins, par sem helst væri all leita 1[k1egra marka milli

hinna tveggja spasvætia, sem pati atti all na yfir. f pv[ skyni var fyrir

hvert svætii teiknall serstakt fslandskort, par sem sa h1uti fylgnil[nu

fyrir hverja grunnstoll, sem liggur um mitibik svællisins er teiknatiur inn.

A kortinu koma sem se saman l[nur allra grunnstollva a svællinu, parsem pær liggja um millbik pess.

Meginhugsunin mell urvinnslunni er su, all hafi fylgnil[nur allra grunn-

stotivanna tilhneigingu til ati liggja [ hnapp a afmorkutiu svætii, se pall

eindregin v[sbending um, all par seu etilileg mork milli peirra tveggja

spasvætia, sem· athugunarsvætiiti nær yfir. l>ar seu m. o. o. vetiramork,

par sem skyjahu1a breytist ofr verulega a litlu svætii. Fylgnil[nur grunn-

st6tiva, sem liggja nalægt pessum morkum gefa pa oftast til kynna, all

vitikomandi stati gæti tilheyrt hvoru spasvælli sem er, og skera pær

stollvar sig ur all pessu leyti.

Viti urvinnsluna er, auk pess ati ganga utfra pv[, sem hjarparreglu, all

fylgnil[na 0.6 syni mork milli spasvætia, gert rati fyrir pv[, ati hugtokin

annes og innsveitir vertii afram viti l[tii [vellurspanum. Sums statiar,

einkum nortianlands, er svo mikill munur a annesjum og innsveitum, all

fylgni skyjahulu par a milli getur veriti minni en 0.6, pott [ sama lands-

hiuta se. l>ar Sem ekki er ætlunin [ sl[kum tilvikum ati bua til serst6k

spasvælli fyrir innsveitirnar, vertiur [ urvinnslu all gera greinarmun a

17

mismun f fy1gni, sem annars vegar stafar af fjar1ægl5armun fra sjo, en

hins vegar af vel5ram6rkum, sva sem fjallg6rl5um.

NI~urst6~ur

A 5. - 13. mynd eru synd kort, par sem lega fylgnilfna um mil5bik hinna9 athugunarsvæl5a er synd fyrir grunnstal5var a vil5komandi svæl5um. Eru

stytt n5fn st615vanna vil5 pa lfnu, sem peim tilheyrir. Ekki eru a kortun-

um lfnur fyrir pær grunnst6l5var, sem eru stal5settar, par sem al5rar

fylgnilfnur liggja f hnapp, enda gefa fylgnilfnur slfkra stal5vaeinmitt til

kynna, al5 pær gætu of grofum drattum tilheyrt hvoru spasvæl5i sem er.

Slfkra stal5va verl5ur getil5 nanar sfl5ar f kaflanum.

Vil5 k6nnun a kortunum fer ekki a milli mala, al5 fylgnillnurnar hopast

saman um mil5bik hvers svæl5is, par sem vænta ma al5 greinilegust

vel5ram6rk seu. Er pal5 vissulega engin tilviljun, al5 nil5urstal5an skuli

vera a pessa lund, pvf al5 einmitt vil5 ve15ram6rk eins og meiri hattar

fjallgarl5a breytist fylgni skyjahulu milli vel5urst6l5va. Stal5var, sem

ba15ar eru s6mu megin markanna hafa gol5a fylgni, en st6l5var sitt hvorum

megin miklu minni.

A kortunum ma greina 9 afm6rkul5 belti, par sem el5lilegt er al5 leitamarka milli spasvæ15a. Til frekari g16ggvunar hafa ni15urst6l5ur a

5. - 13. mynd veril5 dregnar saman a einu fslandskorti a 14. mynd. par

er f fyrsta lagi fyrir hvert athugunarsvæ15i synt skyggt belti, par sem

fylgnilfnurnar liggja pettast saman, og auk pess ytri m6rk, sem afmarka

pal5 svæl5i, sem nær allar fylgnilfnurnar liggja innan vil5. Innan pessara

marka ber tvfmælalaust al5 leita endanlegra marka milli spasvæ15a.

Rett er alS lata her fylgja nokkar athugasemdir fyrir hvert peirra land-

svæl5a sem k6nnu15 voru.

Sul5vesturland og Faxafloi, (5. mynd ): Grunnstol5varnar Kefl.avfkurflug-

v6llur, Reykjavfk, pingvellir og Akranes liggja innan pess beitis, par

sem fylgnilfnur eru pettastar. f storum drattum gætu pær tilheyrt hvoru

svæl5i sem er og stal5festa fylgnilfnur peirra pal5.

Fylgnilfnur fyrir Hvanneyri og Sf15umula teygja sig a kafla nokku15 langt

18

"

'"

'"

"

'"

...

..

"

"

Lega fylgnilina milli Sub-

vesturlands og Faxafloa.

Lega fylgnilina viltSnaefellsnes.

..'

..

.'

.'

T

T

"

'""

"

"

5. MVND

-6. MVND

..

..'

"'

'"

'"

~

•

"

'"

"19

Lega fylgnilina vi~

sunnanverba Vestfirbi,

Lega fylgnilina nyrzt ei Vest-.fjorbum og ei Strondum.

,

"

..'

•

•.'

I

,

'"

,

,

"

"

7. MYND

8. MYND

..

'"

...

20

..'

..'

"

".

'"

"...

"

'"

"

Lega fylgniliria um

mi!lbik Norburlands.

Lega fylgnilina milliNorbur- og Austurlands.

'"

,

"

"

,

,

,.'9. MYND

10. MYND

I.

".

"

".

".

...,,'

"

21

"

Lega fylgnilina ummillbik Austurlands.

Lega fylgnilina milli Aust-fjar&a og Sullausturlands.

"

'"

•

'"

•.

..

"

".

".

"

"

.

11. MYND

12. MYND

22".".•.,c

,,'

Lega fylgnilina ummibbik Suburlands .

".

•

•.

,.".

""

,.

13. MYND

23

Nortivesturland (8. mynd): Hornbjargsviti og Gjogur eru nalægt mOl"kum

svæi5anna, en eiga fremur samleiti meti Nori5vesturlandi en Vestfjtjrtium.

Vestasti hluti fylgnil{na beggja pessara stativa er mei5 il. 8. mynd.

NorlSausturland (lO. mynd ): Vopnafjl:lrtiur og Porvaldsstatiir virtiast geta

tilheyrt hvoru svætii sem er. Bru er einnig nalægt morkum. Fylgnil{na

fyrir EgilsstalSi sker sig nokkui5 ~r a kafla og er ekki tekiti tillit til pess

a kortinu.

,seu

liggjaBreitiafjortiur og Vestfirtiir (7. mynd): Hvallatur og Kv{gindisdalur

a m6rkum svætianna, en eiga heldur meiri samleii5 mei5 Breitafir'oi

fylgnistutilar athugatiir nanar.

Vesturland (6. mynd ): Arnarstapi viri5ist liggja;', morkum svæ15a, en

Gufuskalar syna strax miklu meiri fylgni vii5 Breii5afjari5arsvæi5iti en

Faxafloa. Stykkisholmur er a m6rkum, en virtiist fremur eiga heima

mei5 Breitiafirtii, pratt fyrir gotia fylgni langt sui5ur a Faxafloasv",'oiO.

Nortiurland (9. mynd ): Um mii5bik Nortiur1ands er ati finna ein gleggstu

mork milli spasvæti a a landinu ollu. Hornbjargsviti og RaufarhOfn eru {

joi5rum athugunarsvæi5is sitt hvorum megin og na fylgnil{nur peirra (p. e.

fyrir fylgni 0.6) ekki saman um mii5bik svætiisins. Augljost er, ai5 pær

tilheyra ekki sama spasvælSi. Peim er sleppt a kortinu. Braun, Reyo;na, 'og Gnmsey eru allar nalægt morkum milli vestara og austara svæi5isins.

Auk pess eru pæl' allar annesjastoi5var, en einkum nortianlands kemur

glogglega {ljos, ai5 mismunur milli spasvæi5a a annesjum veri5ur æt{ti

mun ogleggri en inn til landsins, par sem fjalliendi gerir morkin skbrp.

Af pessum astæoum eru stoi5varnar prjar l{tt nothæfar til a'ti afmarka

spasvætiin.

til Sui5vesturlands og skera sig par nokkui5 ~r. Apessum lof1a hefur

ekki verii5 tekii5 tillit til peirra vii5 teiknun belta-kortsins. Mork milli

Sui5vesturlands og Faxafloa reynast ai5 morgu leyti ogrdnilegri en mork

{ oi5rum landshlutum.

Austurland (11. mynd ): Dalatangi viri5ist vera nalægt morkum svælSa.

HOfn er augljoslega { syi5ra svætiinu og reyndar { sytiri morkum pess.

Fylgnil{na peirrar stOi5var nær ekki mitibiki svæLi'isins og er pv{ ekb

meti a kortinu.

24

Austfirllir og Sullausturland (12. mynd ): Hofn er amorkum svælla.

Her eru hvall fæstar stollvar til villmillunar og nillurstOl5ur pVI oljasari

en v{llast annars stallar.

Sullurland (13. mynd ): Loftsalir reynast vera amorkum spasvælla.

A pessu athugunarsvælli eru morkin { raun mjog glOgg.

fslandskortill a 14. mynd, nillurstollur kannana sem grein er gerll fyrir

{ tveim næstu koflum, nugildandi spasvællamork sva og at,hugun a stall-

hattum og landslagi a all gera kleift all gera tillogukort um skiptingu

fslands {spasvælli, og verllur gerll grein fyrir sl{kri tillogu { lokakafla.

Til brallabirglla verllur nu stullst vill nillurstOl'iur a 14. mynd og 1andinu

skipt { samræmi vill pall [ 9 spasvælli, sem to1usett eru a kortinu og

Sem eg { bili 1eyfi mer all kalla eftirfarandi nOfnum, en all nafngiftum

verllur frekar vikill l lokakaflanum :

l. Sullvestur1and 6. Norllaustur1and

2. Faxafloi 7. Austur1and

3. Breillafjorllur 8. Austfirllir (sunnan Gerpis? )

4. Vestfirllir 9. Sullaustur1and

5. Norllvestur1and

,

_Ll

14. MYND

:1;1

25

26

SKYJAHULA EFTIR VINOATTUM

Tilhågun kånnunar

f pessari konnun er notu5 skyjahula a somu ve5urstotsvum og a5 framan

(1. tafla) og fyrir somu ar, p. e. 1970-1974. Tilgangur hennar er at>

athuga breytileika skyjahulu a 1andinu { mismunandi vindatturn og leita

at> greinilegustu vetsramorkum { hverjum landshiuta. Fæst pannig frek-

ari roks tut>ningur fyrir akvor5un et>lilegustu marka milli spasvæt> a, ank

pess sem ætla ma, ats ni5urstotsur athugunar af pessu tagi hafi almennt

notagildi fyrir vet>urfræt>inga, sem vinna vit> veliur spar. Tilhogun konn-. ", ~ ,

unarlnnar var l storum drattum sem her segir:

Fyrir hverja hinna 8 hOfu5atta (N, NA, A, SA, S, SV, V og NV ) voru

valdir 10 dagar og skrats fyrir pa skyjahula kl. 9, 15 og 21 a ol1um

vet>urstMvunum. f hverri vindatt fengust pannig 30 gildi skyjahulu og

var tekit> metsaltal af peim. Å nokkrum stotsum voru gildin po atseins 20,

par et> athuganir vantat>i fra einum athugunartfma.

Val a dogum for pannig fram, a5 skot>uts voru vet>urkort (grunnkort fyrir

Nort>ur-Atlantshaf) a 6 klst. fresti 011 arin 1970-1974. Reynt var a5

velja daga par sem vindatt var eindregin su sama a11an daginn og a ol1u

landinu. Reyndist yfirleitt aut>velt at> finna 10 sl{ka daga fyrir hverja

att, en NV -attin var po undantekning, par ets hun staldrar sjaldan lengi

vit> a hverjum stat>. Vits val daga var { oUum attum haft r{kt { huga at>

fort>ast daga m~1i miilskyja- og haskyjahulu tengda skilum, en helzt valin

tilvik meil poku- og flakaskyjum elia bolstra- og skuraskYjum. Åstætian

fyrir pessu er einfaldlega su, ati konnunin beinist eingongu at> ahrifum

landslags a skyjahulu og par mets breytileika hennar eftir landshlutum.

Sl{kra ahrifa gætir mest, pegar um lagsky er at> ræt>a, en oft getur

hins vegar veri5 alskyjats um aUt land af mitsskyjum e5a haskyjum, svo

sem regnpykkni, grabliku etla bliku og kemur pa vitaskuld ekki fram

neinn munur a landshlutum ats pessu leyti.

f hverjum hinna 8 vindattarflokka var s{tsan metsalskyjahula hinna 10 vbldu

daga reiknut> ut fyrir a11ar stOllvar og skrats a fslandskort. Af 76 vei5ur-

stot>vum voru po 7-8 sto5var yfirleitt onothæfar, par e5 athuganir v"nta15i

einmitt pa daga, sem valdir hOf5u veri5.

27

15. -, ,

syndar a

Gr(dnileguBtu mbrk TndE

1:~tt8kyjau { N-5.tt, .

Ahne:ant ffid. einnig sja ai

Brei'6rifjort> og a Vest,,,

att reyndist skyjahula 'vera n:d.kil

sy6ra.

,en a sunnanver15um Allstfjor5urn vii} Kambanes og Teigarhorn.

Nit5ursto15ur grelmngar framangreindra korta eru

h '",~ h"en pær voru l :r:neglnatrluum sem er seglr:

Ni6ursto6ur

Skyjahula {N-att (15. mynd): f pessarium allt nor'Cianverl: L,ndiu, en lettskyja'Cl

Dalatanga,

,Greinilega kemur frarn, a'0 a Bart;astr5ndinni er oft

.. ",. '"pott annars se nokku6 skyjati vill Breitiafjorti.skYjahulutolum. ao heldur er minna skyjat; vio

fjor5um en nor6anlands. Frekari alyktanir er vart unnt a'Ci draga ai

pe s su korti.

Greining hinna 8 korta for s{t5an fram a pann hatt, ati Wgll ,'ll' alhOrsla

a a'O afrnarka svæ'Oi, sem skera sig ur roet) L~lga skyjahulu og tei"k-na inna kortin brotnar markalinur, sern S}Tna nokkurn veginn hV'~ir trljOg ske,rpmork milli svæ-oa met5 ha og lag gildi skyjahulu liggja. Sums statiar

var { sta'5 einnar brotinnar l{nu afrnarkc;.'O rnei5 tveirn 'l{nurn dal{tits beltl,

sem skilur milli svæt5a. Ekki var gerti tilraun til lG teikn2. inn mbrk

sem ekki voru einhli't etia skarp, enda frekari greining kortanna vlrla

r~ttlætanleg, par eti um groft val tiltolu]ega farra tilvika er at> r",6a.

Hinar brotnu lnarkal{nur rna engan veginn taka E em Dakvæm mork heldur

sem abendingu UlTl svætii, par sem peirr~ se at) leita~

Nor6ur- og Su5urlands eru at5 vestan skannnt sunna,n Snæfellsness og UITI

ofanverl5an Borgarfjor6~ og er pai.) { sarnro=.:yni vi{) pa i:'eynslu, 2tS skyleggi { N- att nokkui5 ilu5u r yfir Borgarf] arli arhcrau. AD austan lO ru

greinileg mork einhvers sta'

hula { innsveiturn a Nor~vesturlandi (p. e. vestan Eyjafjar~ar { s ..mrærni

vi~ kortil'5 a 14. mynd) er yfirleitt nokkru minni en a annesjum { sama'

landshluta. A Vestfjor~um er skyja~ { pessari att. PO fylgja ye~ur~stol'5var SUlman Patreksfjarl'5ar Breil'5afirl'5i mun betur en Vestfjorl'5um.

Skyjahula { A-att (17. mynd): Ekki erporandi al'5 draga verulega;r alykt-

anir af pessu korti. Svol{till munur er a Norl'5vestur- og Nor~austurlandi,

en ekki unnt al'5 syna skyr mork par a milli. f storum drattum er skyja- "hula fremur l{til a Sul'5vesturlandi, vil'5 Faxafloa og Breil'5afjtlr~ og a Vest-fjor~um, en mikil { Mrum landshlutum. Mork par a milli eru po munogleggri a pessu korti en a flestum hinna.

Skfjahula { SA-att (18. mynd): Glllgg mork ma finna a nokkrum 'stMum

a pessu korti. Skyjahula er mikil a tlllu sunnanverl'5u landinll og vit5

Faxafloa og Breil'5afjorl'5. A Vestfjorl'5um og Norl'5vesturlandi er hulantalsvert minni og nokkul'5 gltlgg mork milli Breitiafjarl'5ar og Faxafloa

annars vegar og Vestfjarl'5a og Norl'5vesturlands hins vegar. A afmorkutiu,belti fra Skagafirl'5i yfir til Eyjafjarl'5ar breytist skYjahul.. miki~ og greini-

lega og eru parna skyr mork. Ennfremur eru mj og skyr mork milli

Heral'5s og Austfjarl'5a norl'5an Gerpis annars vegar og sunnanver~ra

Austfjarl'5a hins vegar. Norl'5an Gerpis fylgja bæl'5i Sey~isfjort>ul:' ;Q.g OllJ, ......',·;jC

tangi Heral'5i mjog vel, en a Kambanesi og Teigarhorni er skyjahula

mjog svipul'5 og a Sul'5austurlandi.

Skyjahula { S-att (19. mynd): f pessari att eru mJog glogg mo.),

-

,,'

29

'"

n'

~'

1~wm~":--...e:..."_---.J::..-.~~_=::~::::~__:Skk'YiahU la .'15. MVND' N·."..' " '" •"

,'" I'" .' '" ,,'

Sk' .Ylahula I' NA .-att

~'

,16. MYND

" " '"

.-

•

•

..

'"

30

,,'

".

'"

'"

i A-ått.

"

'"

'"

'"

Skyjahula i SA-ått.

'"

'"

,,'.'

\\\

\ 9',~ -----......-'''--~-

'"

"

•. lY

"

•• 1:r

'"

18. MYND

17. MYND

.'

"

31

'"

S-ått.

'"

'"

'"

i sv-ått.

..

"

",r

..'

..'.'"

"

"

"

"

"

20. MYND

19. MYND

'"

32

,,'

"

..'

V-ått.

'"

..'.'

"

"

Skyjahula NV-ått.

"

w'

'"

.'

, W'.'•

T

""

-r

"

"

"

21. MVND

22. MVND

33

Skyjahula {V-att (21. mynd): Milli Nort5vesturlands og Nort5austurlands, , ,

ma l pessu tilviki draga eina l1nu fremur en afmarka belti, svo glogg

eru morkin milli Skagafjart5ar og Eyjafjart5ar. f V-attinni kemur framtalsver15ur munur a Nort5austurlandi annars vegar og Austurlandi met5

Austfjort5um hins vegar. Vir15ast morkin liggja nokkut5 um Mot5rudals-

fjallgart5a og halendit5 par nort5austur aL Skarp mork vert5a { pessari

att a skyjahulu milli Su15vesturlands og Sutsausturlands.

SkV,iahula { NV-att (22. mynd ): At5ur var fra pv{ greint, at5 erfitt heft5i

reynst ats finna heila daga met5 NV-att um allt land. Ekki par! pa ats

efast um mork pau, sem { pessari att sjast milli Faxafloa og Sut5vestur-

lands og svo milli Nortsausturlands og Austurlands.

34

FJ(jLDI URKOMUDAGA EFTIR VEDURLAGI

Tilhogun konnunar

i kafla um forsendur skiptingar landsins { spasvæt5i var komizt at5 peirrinit5urst5t5u, at5 auk skyjahulu gæti rannsokn a markum spasvæt5a byggt a

urkomu, en bæt5i skyjahula og urkoma eru hat5 landslagi og stat5hattum,

et5a m. a. o. fastum markum a landinu. Ekki parf nema lauslega athugun

til at5 sja, at5 utilokat5 er at5 nota urkomumagn til fylgniutreikninga a

svipat5an hatt og gert var vit5 skYjahulu. Til pess er urkoman alltof

breytileg, hat5 stat5hattum innan eins og sama spasvæt5is og jafnvel milli

nagrannastat5va. Mjag mikill styrkur væri hins vegar at5 pv{ at5 fa fram

einhvern mælikvart5a a breytileika urkomu eftir landshlutum, og var pv{

gripit5 til pess rat5s at5 kanna fjalda urkomuda~ fyrir nokkra flokka

vet5urlags og leita marka milli svæt5a met5 marga og faa urkomudaga [

hverjum flokki. Ætti sl{k kannun einnig at5 hafa almennt gildi fyrir pa

sem fast vit5 ve'5urspar. Vert5ur nu gert5 grein fyrir tilhagun pessarar

kannunar.

Enn sem fyrr var fimm ara t{mabilit5 1970-1974 tekit5 til athugunar og

reynt at5 velja heila solarhringa fra kl. 9 at5 morgni til jafnlengdar næsta, "morgun, sem fellu l akvet5na flokka vet5urlags, og var petta gert met5

pv{ at5 athuga vet5urkort (grunnkort fyrir Nort5ur-Atlantshaf) a 6 klst.

fresti. Skipt var milli sOlarhringa kl. 9, pv{ at5 a peim athugunartfma" , J'.er urkoma mæld a nær allum vet5urstat5vum. A!5eins a KeflaVlkurflug-

velli fer urkomumælingin fram kl. 6 og er fjaldi urkomudaga par pv{

mit5at5ur vit5 pann t{ma. Einungis voru valdir solarhringar met5 sva til

s arna vet5urlag allan solarhringinn a allu landinu, og var pv{ ekki vit5

pv{ at5 buast, at5 um mjag marga solarhringa yrt5i at5 ræt5a { hverjum• • '" • "'. ",I'flokkl. Ekkl POttl heldur astæt5a tll at5 taka met5 daga met5 urkomu a

allu landinu et5a pa nær engaurkomu, enda verit5 at5 leita at5 mun {

fjalda urkomudaga milli landshluta. Reynt var at5 flokka vet5urlag sam-

kvæmt flokkun Markusar A. Einarssonar { bokinni Vet5urfar ~ islandi(1976), en pa var tveim flokkum sleppt, p. e flokkum met5 meginlands-

loft fra Evropu og hæt5 yfir islandi, enda ekki at5 vænta verulegrar ur-

komu { pess konar vet5urlagi. V{sast til bokarinnar um frekari lysingu

a hverjum ve!5urlagsflokki fyrir sig.

35

Flokkar vetiurlags og fjaldi solarhringa sem fekkst { hvern flokk er

sem her segir :

SA-att 30 solarhringar

SV- og V -att 30 "S-att me5 hlYindum 18 "A-att 35 "NA-att 54 "N-att 40 "

A samu vetiurst1l5vum og notatiar hafa veriti fyrr (1. tafla) voru nume rktir inn urkomudagar (urkoma ~ O. l mm) fyrir alla solarhringa

sem valdir voru. Til greina kom ati nota einnig urkomustativar Ve5ur-

stofunnar { pessum liti kannunarinnar. Horfiti var po fra pv{, par eti

flestar peirra eru a svætium, par sem ekki skortir a almennar vetiur-

stti5var. Vegna legu urkomustMvarinnar vi5 Mjolkarvirkjun var po haft

auga me5 nitiurstti5um pall an. Einnig kom til alita, hvort betra væri ati

nota annur mark urkomu en O. l mm til a5 akvar5a urkomudag, t. d.

l. O mm. Var petta reynt fyrir einn flokk vetiurlags til samanburtiar.

en reyndist ekki til bota. Fjaldi urkomudaga { hverjum flokki vetiurlags

var s{tian skratiur inn afslandskort fyrir allar vetiurst1l5varnar. Reynd-

ust 2-5 stativar af 76 onothæfar, par e5 of miki5 vantatii af urkomumæl-

ingum. Til einfaldunar var urkomudagafjaldinn skra5ur a kortunum {

hundratishlutum allra daga { hverjum flokki. Pau 6 fslandskort sem

pannig fengust voru s{5an greind meti sviputium hætti og skyjahulukortin

{ kaflanum næst aundan. Voru teiknatiar inn a kortin brotnar marka-

l{nur, sem nokkurn veginn (en ekki nakvæmlega) syna, hvar skarp mark, , ,

liggja milli svætia meti marga og faa urkomudaga. Sums statiar var l

stati einnar brotinnar l{nu afmarkati meti tveim l{num dal{titi svætii. sem

skilur milli landshiuta. Um frekari greiningu kortanna var ekki ati rætia

fremur en skYjahulukortin. Pratt fyrir ati fremur fair solarh:dngar seu

{ hverjum flokki vetiurlags, gefur kannunin mjag mikilvægar v{sbendingar,

eins og fram kemur her a eftir.

NllIurstl)lIur

Nitiursta5ur grelmngar framangreindra korta eru syndar a 23. - 28. mynd,

en pær voru { meginatri5um sem her segir :

36

Fjllldi iirkomudaga (%l - vel5urlag: SA-att (23. mynd l: Tolur a kortinueru sem fyrr sagl5i fjoldi iirkomudaga i % af heildarfjolda daga i pessumflokki vel5urlags. f SA-att eru iirkomudagar margir a Illlu Sutlur- ogVesturlandi, an pess al5 nokkurs stal5ar se par unnt al5 greina mun a

einstokum spasvætlum. Hins vegar eru strax færri iirkomudagar a Norl5-,

vesturlandi en a Vestfjorl5um og vil5 Breil5afjllrl5. Allglogg eru einnig

mork milli Norl5vesturlands og Nortlausturlands um halendil5 milli Skaga-

fjarl5ar og Eyjafjarl5ar. Loks er svo mjott belti um Austfjarl5ahalenditl

og norl5anverl5a Austfirl5i, par sem skilur mjog a milli farra iirkomudaga

norl5urundan en mjllg margra sul5urundan.

Fjoldi iirkomudaga ("/ol - vetlurlag: SV-og v -att (24. mynd l: Her gildirpal5 sama og mel5 skyjahuluna, al5 mjog greinileg mork eru um mil5bik

~ . '" ". '.'Norl5urlands, og eru l pessu vel5urlap akaflega fan urkomudagar a Norl5-austurlandi og Austurlandi mel5 Austfjorl5um. Spasvæl5il5 Sutlausturland

er eins konar millistig milli iirkomuriku og pu"rru svællanna.

Fj1l1di iirkomudaga (%l - vel5urlag: S-att mel5 hlyindum (25. mynd l:f pessu vel5urlagi eru glogg mork milli Breil5afjarllar og Vestfjarlla

. ,annars vegar og Norl5vesturlands h,ns vegar. Enn fækkar svo urkomu-

dogum a Norl5austurlandi mel5 allgreinileg mork i vestri milli Skagafjarll-

ar og Eyjafjarl5ar. Austfirllir sunnan Gerpis eru i pessu vellurlagi mel5

mun fleiri urkomudaga en Heral5 og norllanverl5ir Austfirl5ir, en miklu

færri en Sul5austurland.

Fjoldi urkomudaga (%l - vel5urlag: A-att (26. mynd l: f pessu vel5urlagieru fæstir urkomudagar a Nortlvesturlandi, einkum i innsveiturn, og vill

Breil5afjorl5. Einnig eru peir tiltlllulega fair i innsveiturn a Norl5austur-

landi. Nokkul5 glllgg mork eru svo milli Sul5austurlands og Sullvestur-

lands.

Fjoldi urkomudaga (%) - vel5urlag: NA-att (27. mynd ); f pessu tilvikieru urkomudagar langfæstir a Sutlurlandi og vil5 Faxafloa og Breil5afjorl5.

Verulegur munur er a Breil5afirl5i (asamt vel5urstollvum sunnan Patreks-

fjarl5ar) og Vestfjllrtlum. Einnig er greinilegur munur annars vegar a

innsveiturn nortlvestanlands og hins vegar a Norl5austurlandi og annesjum

a Nortlvesturlaridi. Einnig er verulegur munur a. urkomudagafj1l1da aHeratli og nortlanverl5um Austfjortlum annars vegar og sunnanverl5um

Austfjtirtlum hins vegar.

"

37,,'

".

'"•

'"

FjCildi urkomudag a (%)

Veburlag: SA-ått.

".'"

..'

".".

23. MYND

,." '" .' '" ..

Fjoldi urkomudaga ("lo )Ve~urlag: SV-og V-ått.

24. MYND

38

,,'.'li'

Fjoldi urkomudaga ('ro)Vellurlag: S-ått mell hlYindum.

,,'

•"

.' " "' '" '" '"25. MYND

"' .' • '" ,,'

'""

Fjoldi urkomudaga (%)

Vellurlag: A-ått...

•

.'

--

"26. MYND

39

"

".

'"

'"

"

"

"'

r

"

Fjlildi urkomudaga (%)

V.&urlag: N-ått.

Fji:ildi urkomudaga ('Yo)

Ve1)urlag: NA- ått.

O'

'"

.'

"

".'27. MYND

li'

28. MYND

40

Fjoldi urkomudaga (0/0) - vel5urlag: N-att (28. mynd ): Sul5urland hefur

et5lilega akaflega faa urkomudaga [ j:>essu ve15urlagi. Nokkul5 greinileg

mork rna sja milli Sul5vesturlands og Faxafloa og aftur vil5 sunnanverl5a

Vestfir15i. :Par fylgja stol5varnar sunnan Patreksfjarl5ar Breil5afjarl5ar-

svæl5inu. Loks eru, svipal5 og [NA-attinni, sunnanvert>ir Austfirt>ir

milli stig milli svæt>is mel5 faa urkomudaga a Sul5austurlandi og svætlis

met> miklu fleiri urkomudaga a nor15anvert>um Austfjorl5um, Heral5i og

Nort>austurlandi.

41

,r alS a.

TILLOGUR UM MORK VEDURSpAsVÆDA

6. NORDAUSTURLAND

7. AUSTURLAND

8. AUSTFIRDIR sunnan Gerpis.

9. SUDAUSTURLAND

1. SUDVESTURLAND

2. FAXAFL61

3. BREIDAFJ(jRDUR

4. VESTFIRDlR

5. NORDVESTURLAND

f pessum lokakafla mun eg gera tillogur um hugsanlegar breytingar askiptingu landsins { velSurspasvælSi og byggi pa a peim athugunum sem

tyst er her alS framan, fyrst og fremst a konnun a fylgni skyjahulu

milli velSurstolSva, en meginnilSurstolSur hennar eru dregnar saman a

korti a 14. mynd. Samkvæmt pv{ matti pegar skipta landinu { grofum

dratturn { n{u spasvælSi. NitiurstolSur konnunar a skyjahulu eftir vind-

attum og athugunar a fjo1da urkomudaga eftir velSurlagi eru einnig notalS-

ar til frekari rokstulSnings fyrir vali a morkum milli spasvælSa, og loks

hlytur su spasvælSaskipting sem { gildi er (2. mynd) og su reynsla sem,eg hef af henni alS vega pungt.

Hin 9 sp asvæt5i a tillogukortinu e ru :

AnnalS atrilSi, sem h1ytur alS vekja umrælSur eru nofn spasvælSanna.

, l' ' f b . ' 1 d 'Ma lta a na na reybngar a norlSan- og austanverlSu an inu sem brat5a-

birgt5atillogur, sem eg mun rokstylSja nokkru nanar a eftir.

Å 29. mynd er synt til16gukort um skiptingu landsins {spasvælSi. Vil eg

{ upphafi taka fram, alS eg l{t ekki svo a, alS pau mork sem par eru

teiknulS seu alls stalSar einhl{t, s{lSur en svo. Sums stalSar er alitama1

hvar rett er alS setja morkin og mun eg s{lSar benda a nokkur sl{k vafa-

atrilSi. Ekki rna heldur gleyma peirri stalSreynd, alS raunveruleg mork

breytast nokkulS og færast til fra degi til dags eftir velSur1agi, og verlS-

ur pv{ a1drei unnt melS pennastriki alS benda a ein einhl{t mork, sem

alltaf gilda. Rett er pa alS lata greinilegustu velSramork { hverju tilviki

Ti lIaga um skiptingu landsins i spåsvCltbi.

Nco

3:-<ZC

"

-~-

1]4'

FAXAFLOI

:13

"

'22

!21

;zr

~;,

J)'

'"

",.

!t9

"

"~

c

pB'

"

".

,,

43

Mun eg nu gera grein fyrir helztu breytingum fra nuverandi skipan mala,

rælla nokkull n1lfn spasvællanna og all lokum rekja pau atrilli, sem ralla

vali a morkum milli einstakra spasvælla.

Se tillagan a 29. mynd borin saman vill nugildandi spasvælli (2. mynd)

sest, all langsamiega veigamesta breytingin er su, all her er gerll tillaga

um all skipta Norllurlandi { tvo spasvælli, NORDVESTURLAND og NORD-

AUSTURLAND. Mork spasvællisins AUSTURLAND (nu Norllausturland)

breytast einnig nokkull og skal serstaklega bent a, all norllanverllir Aust-

firllir tilheyra AUSTURLANDI, en AUSTFIRDIR sunnan Gerpis eru ser-

stakt spasvælli. Sja ma, ati breytingar a Sullur- og Vesturlandi eru sma-

vægilegar.

pall skal tekill fram, all ekki hefur verill gerll tilraun til ati skipta ha-

lendi landsins serstaklega {spasvælli, enda vellurathuganir stopular.

VellurstOl5in a Hveravollum var po hoft; meti { pessari konnun. Synir

skyjahula par allverulega fylgni bælli vill nagrannastollvar { sullri og

norllri, en virllist po hallast heldur meir all NORDVESTURLANDI.

, ,Nillurstållur pessar syna all mmu mati, all pall vert.ur all teljast næsta

otrulegt, hversu vel hefur tekizt til, pegar landinu var skipt { spasvælli

arill 1926 (L mynd), ekki s{zt, pegar haft er {huga, hversu strjalar

vellurathuganir voru a pllim dma. Mun Jon Eyporsson vera hOfundur

peirrar. skiptingar.

Um breytingar a nafnum spasvællanna er pall all segja, all ekki er oellli-

legt all spasvællin tvo a Norllurlandi heiti NORDVEST URLAND og NORD-

AUSTURLAND til samræmis vill heitin SUDVESTURLAND og SUDAUSTUR-

LAND. Vandasamara er all velja nOfn a spasvællin tvo a Austurlandi.

ekki s{zt par elS AustfirlSir skiptast a milli svælla. Her hef eg valill

pann kost all kalla palS spasvællill sem { reynd nær yfir meirihluta lands-

hlutans AUSTURLAND, en tel ekki ur vegi all sylSra svælSilS. sem er

miklu minna nefnist AUSTFIRDIR sunnan Gerpis. enda lysir palS nakvæm-

lega afstOl5u svællisins. Ljost er po, all huga parf serstaklega alS nafn-

giftutrl verlSi breyting { pessa att gerlS a spasvællunum.

AlS lokum er rett alS draga saman helztu atrilSi ur nillurstållutrl peirra

priggja kannana, sem greint hefur verill fra { pessari ritgerlS og sem

rallill hafa vali marka milli einstakra spasvælSa.

44

SUIlVESTURLAND - FAXAFL6I: Her er ekki gertl tillaga Um atl breyta

peim morkum sem i gildi eru, enda eru pau i gol5u samræmi vitl nitlur-

stMur af fylgni skyjahulu milli vetlursto{fva (14. mynd). Samkvæmt

fylgnilinum (fyrir fylgni 0.6) rna ætla, atl Keflavikurflugvollur, Reykjavik,

pingvellir og Akranes eigi atl liggja nalægt morkum milli spasvætla.

Konnun a skyjahulu i NV-att og fjolda urkomudaga i vetiurlagi N-att,

styl5ja pessi mork.

FAXAFL61 - BREIIlAFJORIlUR: Morkin eru eins og nugildandi mork

og i samræmi vil5 konnun a fylgni skYjahulu. Samkvæmt fylgnilinum eru

Stykkisholmur og Arnarstapi nalægt morkum. Skyjahula i N- og NA-att

og fjoldi urkomudaga i vel5urlagi A-att styl5ja pessi mork.

BREIIlAFJORIlUR - VEST FIRIlIR: Morkin eru afram svipul5 nugildandi

morkum og i samræmi viti fylgni skyjahulu samkvæmt 14. mynd. pC; er

gerl5 tillaga um, al5 morkin liggi um nortianvertian Talknafjorti og al5

Patreksfjorl5ur tilheyri pvi BREIIlAFIRIl!. Enda pott fylgnilinur fyrir

Hvallatur og Kvigindisdal gefi rettilega til kynna, al5 pessar stOtivar seu

nalægt morkum milli svæl5anna, benda bæl5i skyjahula og fjoldi urkomu-

daga eindregiti til pess, al5 pær eigi mun fremur samleil5 mel5 Breil5a-

fjartlarsvæl5inu. Fyrir skyjahulu i N-, NA- og SA-att og fjolda urkomu-

daga i vel5urlagi A-att, NA-att og N-att eru greinileg mork parna.

VESTFIRIlIR - NORIlVESTURLAND: Her er gerl5 tillaga um pa breyt-

ingu, al5 Norl5ur-Strandir tilheyri NORIlVESTURLANDI en ekki VEST-

FJORIlUM, eins og nu er. Konnun synir, al5 Hornbjargsviti er nalægt

morkum, en Gj5gur a aftur a moti greinilega samleil5 mel5 NORIlVESTUR-

LAND!. Pessi mork eru i samræmi viti breytingar skyjahulu i N- og

A-att og fjolda urkomudaga i vel5urlagi SA-att og S-att meti hlYindum.

NORIlVESTURLAND - NORIlAUSTURLAND: Her er gerl5 tillaga um ny

mork milli spasvætia i samræmi vil5 nil5urstotiur allra kannana ati framan.

Er parna vafalaust um al5 ræl5a ein skyrustu vel5ramork, sem unnt er ati

benda a her a landi. Vetiurstol5varnar Hraun, Reytiara og Grimsey erU

allar nalægt morkum og fram hefur komiti, ati sem annesjastBtivar eru

pær auk pess illa fal1nar til al5 akvetia mork. Konnun a skyjahulu i

NA-, SA-, S-, SV-, v- og NV-att og fjOlda urkomudaga i vetiurlagi, "''''..'''. . '.'...SA-att, SV- og V-att, S-att meti hlYllldum, A-att og NA-att stal5festlr

pessi mBrk greinilega.

45

NORDAUSTURLAND - AUSTURLAND: Her er morkum breytt nokkull [

samræmi vill fy1gnirannsokn. Vellursttillin Bru a all vera na1ægt mork-

um, og einnig eiga J:>orva1dsstallir og VopnafjorlSur ekki alS vera fjarri

morkum, po alS fjoldi urkomudaga f velSurlagi A-att bendi til. all pær

eigi frekar alS vera fyrir austan pau. Konnun skyjahulu [ V- og NV-att

og fjolda urkomudaga [ velSurlagi A-att styllur pessi mork.

AUSTURLAND - AUSTFIRDIR sunnan Gerpis: Her er lagt til alS flytja

morkin fra G1ettinganesi sulSur all Gerpi. KortilS a 14. mynd gefur ut

af fyrir sig ekki beint tilefni til pessa. en konnun a bælli skyjahu1u og

fjo1da urkomudaga gefur til kynna, all velSursttilSvarnar Seytsisfjorllur og

Dalatangi eigi [ flesturn tilvikum samleilS melS F1jotsdalsheralli en ekki

melS sunnanverllum Austfjorllum. Serstok athugun a skyjahulu og fjolda

urkomudaga a NeskaupstalS fyrir arilS 1976 (athuganir hofust par a arinu

1975) og samanburllur vilS stolSvarnar Seyllisfjorll. Dalatanga, Kambanes

og Teigarhorn gaf til kynna. a15 NeskaupstalSur væri all morgu leyti

nalægt vellramorkum. Nu er palS mat margra a Austur1andi, all glogg

velSramork seu vill Gerpi. bælli [ S- og N-att, og varla um onnur greini-

leg vellramork all rælla fyrr en svo vill G1ettinganes. Eigi pvf all færa

mork milli spasvælSanna til sulSurs fra Glettinganesi kemur vart annall

til greina en all fara allt sulSur all Gerpi. Tel eg all pall væri mjog til". ..... ti' ..

bota, enda aberandl 1 vellurspam, hversu oft parf all tala serstaklega um

sunnanverlla elSa norlSanverlla Austfirlli. Segja ma, all konnun a skyja-, ". "'. '" I' .'hulu 1 N-, SA- og S-att og a fJolda urkomudaga 1 vellur1agl SA-att,

S-att mell hlyindum, N-att og NA-att styllji pessi mork f allalatrH5um.

AUSTFIRDIR sunnan Gerpis - SUDAUSTURLAND: f konnun a fylgniskyjahulu milli vellurstollva voru a pessu svælli einna fæstar sttillvar til

villmillunar og pvf ekki gott alS skera nakvæmlega ur um mork milli

svællanna. Hofn f Hornafirlli a po all vera nalægt morkunum. Allur

hefur komilS fram, all nokkulS hefur verilS a reiki, hvort milS a ætti vill

Lonsheilli ella Stokksnes sem mork parna a milli. Fra 1961 hefur po [

a15alatrillum verill milSalS vi15 Stokksnes. Tel eg ekki astællu til alS v[kja

fra pvf, og reyndar er fy1gni skyjahu1u a Kambanesi og Teigarhorni vill

skyjahulu a Hllfn pall golS, alS segja rna alS palS atrilSi stylSji riugildandi

mork. Konnun a skyjahulu [ NA-og SV-att og fjo1da urkomudaga [

velSurlagi SV-og V-att, S-att mell h1Y1ndum. NA-att og N-att bendir ein-

dregilS til. alS m6rk eigi all vera a.pes su svælSi. en sker vitaskuld ekki

ur um palS. hvort milla skuli vilS LonsheilSi elSa ·Stokksnes. Til pess parf

pettara net vellurstolSva eins og reyndax vfls ar.

46

SUDAUSTURLAND _ SUDVESTURLAND: Her parf ekki at> gera neinar

breytingar a mtirkum, enda eru pau mjtig gltigg. Loftsalir reynast vera

a mtirkum spasvæt>a. Ktinnun a skyjahulu [ A-, SV-og v -att og a fjtildaurkomudaga [ vet>urlagi SV- og V-att og A-att statlfestir pessi mtirk.

HEIMILDASKRA

Jon Eyporsson, 1929

Mark~s Å.. Einars son, 1969

Markus Å.. Einarsson, 1976:

Teresia Gut5mundsson, 1973:

Vet5rattan, 1926, arsyfirlit.

47

Vet5urfræt5i og vet5urspar.

Almanak Hins islenzka pjot5vinafelags

um arit5 1929, bIs. 62-83, Reykjavik.

Hugleit5ingar um vet5urspar og spasvæt5i.

Vet5rit5, 2. hefti, 14. arg., Reykjavik.

Ve15urfar a fslandi.

Illunn, Reykjav{k.

Vet5urherut5 afslandi.

Vet5ri15, 2. hefti, 18. arg., Reykjavik.

Ve15urstofa fslands, Reykjavik.

48

AGRIP

Markmill peirrar konnunar sem her er gerll grein fyrir var all nalgast

svar vill peirri spurningu, hvar elllilegast se all hafa mork milli vellur-

spasvælla a Islandi. I upphafskafla er fjallall um forsendur skiptingar

landsins { spasvælli og rakin notkun spasvælla til pessa. SjaH konnunin

var pr{pætt. I fyrsta lagi var reiknull innhyrllis fylgni skyjahulu milli

vellurstollva og voru { pv{ skyni notallar allar vei5urathuganir arin 1970-

1974 a 76 vellursttillvum a landinu. Gefa nillurstollur utreikninganna, , , I

grofa abendingu um mork spasvælla. 1l11ru lagi var til frekari rok-

stullnings konnull skyjahula a landinu { 8 flokkum eftir r{kjandi vindatt,

og loks var fjoldi urkomudaga a 1lllum stOllvunum athugallur { nokkrum

flokkum vellurlags. Allar nillurstoi5ur voru all lokum lagllar til grund-

vallar vill geri5 tillogukorts mell endurskoi5allri skiptingu landsins { spa-

svæi5i.

49

SUMMARY

The aim of this investigation is to approach an answer to the question

how Ieeland is best divided into weather fore east are as. In an initial

ehapter the premises for the division into forecast are as, and the

boundaries used unti! now are discussed. The investigation is in three

parts. Firstly the correlation coefficient for' doud cover was calculated

mutually between 76 weather stations, using all observations for the

years 1970 - 1974. The results give a first picture of boundaries

between different weather regions. Secondly doud cover for seleeted

cases in all prevailing wind directions was examined and finally the

number of days with precipitation of O. l mm or more was studied for

a few dasses of weather types. Based on the results a reviewed

division into weather forecast areas is proposed.

Konnun_a_skiptingu_1978.pdfAnnad.pdfFyrsta.pdfKonnun1978.pdfEfnisyfirlit12345678910111213

14151617181920212223242526

272829303132333435363738394041

4243444546474849