kranİyoservİkal bİleŞke'nİn radyolojİk olarak...

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

KRANİYOSERVİKAL BİLEŞKE'NİN RADYOLOJİK

OLARAK İNCELENMESİ ve

KLİNİK ÖNEMİ

Mehmet Özerk OKUTAN

ANATOMİ ANABİLİM DALI

DOKTORA TEZİ

DANIŞMAN

Prof. Dr. Alaittin ELHAN

2009- ANKARA

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

KRANİYOSERVİKAL BİLEŞKE'NİN RADYOLOJİK

OLARAK İNCELENMESİ VE

KLİNİK ÖNEMİ

Mehmet Özerk OKUTAN

ANATOMİ ANABİLİM DALI

DOKTORA TEZİ

DANIŞMAN


2009- ANKARA

i

Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü

Klinik Anatomi Doktora Programı çerçevesinde yürütülmüş olan bu çalışma, aşağıdaki jüri tarafından

Doktora Tezi olarak kabul edilmiştir.

Tez Savunma Tarihi: 12 /02/ 2009


Ankara Üniversitesi Anatomi Anabilim Dalı Başkanı

Jüri Başkanı

Prof. Dr. S.Tuna KARAHAN Prof. Dr. İbrahim TEKDEMİR

Ankara Üniversitesi Ankara Üniversitesi

Prof. Dr. Ufuk ŞAKUL Doç. Dr. Alp Bayramoğlu

Ankara Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi

ii

İÇİNDEKİLER

Kabul ve Onay Sayfası

İçindekiler ii

Önsöz iv

Simgeler ve Kısaltmalar v

Şekiller vi

Çizelgeler ix

1.GİRİŞ 1

1.1.Kraniyoservikal bileşke ölçümleri (tarihçe) 1

1.2.Kraniyoservikal bileşke’nin anatomisi 1

1.3.Kraniyoservikal bölge’de görülen patolojiler 9

1.4.Kraniyoservikal bileşke’de radyolojik olarak tanımlanmış ölçümler 12

1.4.1. Sagittal kesitte (yan kafa grafisi) yapılan ölçümler 12

1.4.2. Ön-arka kesitte (ağzı açık odontoid grafi) yapılan ölçümler 20

1.5.Kraniyoservikal bileşke’de önerilen yeni radyolojik ölçümler 22

1.5.1. Sagittal kesitte (yan kafa grafisi) yapılan ölçümler 22 1.5.2. Ön-arka kesitte (ağzı açık odontoid grafi) yapılan ölçümler 26

1.6. Amaç 27 2. GEREÇ VE YÖNTEM 28

2.1.Örnekler 28

2.2.Gereçler 28

2.3. Yöntem 28

iii

2.3.1. Röntgen çekim tekniği 28 2.3.2. Direkt grafilerde ölçümler 29

2.4. İstatistik yöntem ve veri analizi 44

3. BULGULAR 45

4. TARTIŞMA 49

5. SONUÇ VE ÖNERİLER 56

ÖZET 57

SUMMARY 59

KAYNAKLAR 61

EKLER 64 Ek-1 Kadın olgulardaki Kraniyoservikal Bileşke ölçümlerinin detaylı dökümü 64 Ek-2 Erkek olgulardaki Kraniyoservikal Bileşke ölçümlerinin detaylı dökümü 65 ÖZGEÇMİŞ 66

iv

ÖNSÖZ

“Kraniyoservikal bileşke’nin radyolojik olarak incelenmesi ve klinik önemi”

adlı klinik anatomi tez çalışmam, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi

Anabilim Dalı’nda ve Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1. Nöroşirürji

Kliniği özel radyoloji arşivi desteği ile yapılmıştır. Bu çalışma sonuçlarının,

kraniyoservikal bileşke ve kafatabanı ile uğraşan, gerek nöroşirürjiyenlerin gerek

diş hekimlerinin, gerekse anatomi uzmanlarının görüş ve yaklaşımlarına katkılar

sağlayacağını düşünmekteyim.

Eğitim programım süresince ilgi, hoşgörü ve engin bilgilerini esirgemeyen

Anatomi Anabilim Dalı bölüm başkanı sayın Prof. Dr. Alaittin Elhan’a teşekkür

ederim. Klinik Anatomi doktora programına başlamamda destek va katkıları olan

sayın Prof. Dr. İbrahim Tekdemir’e teşekkür ederim. Çalışmamı planlama ve

uygulamam sırasında fikir ve önerileri yanında, manevi desteğini de veren Ankara

Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı bölüm başkanı sayın

Prof. Dr. Ufuk Şakul’a teşekkür ederim. Eğitim programım sırasında, eğitimimde

katkısı olan tüm Anatomi Anabilim Dalın’daki öğretim üyelerine teşekkür ederim.

Bilim adamlığı yolunda hızla ilerleyen uzman arkadaşlarım Uzm. Dr. Nihal

Apaydın’a, Uzm. Dr. Ayhan Cömert’e, Uzm. Dr. Fırat Esmer’e, Uzm. Dr. Simel

Kendir’e, Uzm. Dr. Halil İbrahim Açar’a ve Uzm. Dr. Tülin Şen’e ilgileri için çok

teşekkür ederim.

Doktora programımı sürdürebilmemde desteklerini esirgemeyen Doç. Dr.

Ethem Beşkonaklı’ya, Doç. Dr. İhsan Solaroğlu’na ve Op. Dr. Ömer Faruk

Türkoğlu’na teşekkür ederim.

Akademik eğitim sürecim sırasında destekleri ve sevgileriyle hep yanımda

olan sevgili eşim Uzm. Dr. Ebru Okutan’a ve canım kızım İpek’e sonsuz teşekkürü

borç bilirim.

v

SİMGELER VE KISALTMALAR

A: Atlas’ın tuberculum anterius’u

AL: Axis korpusunun ön sınırı

B: Basion

BT: Bilgisayarlı tomografi

C: Os occipitale’nin en alt noktası

D: Densin axis’in ön kenar noktası

H: Palatum durum’un arka ucu (spina nasalis posterior)

Hı: Palatum durum’un ön ucu (spina nasalis anterior) HT: Spina nasalis posterior ile dens axis arası mesafe TO: Dens axis ile opistion arası mesafe KSB: Kraniyoservikal bileşke Lig.: Ligamentum MMı: Fischgold’un bimastoid çizgisi M ve Mı: Processus mastoideus’ların ucu MRG: Manyetik rezonans görüntüleme NNı: Fischgold’un digastrik çizgisi, N ve Nı: Processus mastoideus’un mediali’ndeki çukurun tepe noktası, O: Opistion P: Atlas’ın arcus posterior’u PL: Axis’in korpusu’nun arka sınırı R ve Rı: Ramus mandibulae sınırı

vi

S: Condylus occipitalis’in eklem yüzü

T: Dens axis’in tepe noktası

vii

ŞEKİLLER

Şekil 1: Basis cranii externa’nın alttan görünümü.

Şekil 2: Atlas’ın (C1) üstten görünümü.

Şekil 3: Atlas’ın (C1) alttan görünümü.

Şekil 4: Axis’in (C2) üst ve yandan görünümü.

Şekil 5: Atlas ve axis arasındaki ilişki.

Şekil 6: Palatum durum’un arka ucunu opistion ile birleştiren Chamberlain çizgisi

Şekil 7: Foramen magnum’un ön ve arka kenarlarını birleştiren McRae çizgisi

Şekil 8: Palatum durum’dan os occipitale’nin en alt bölümüne uzanan McGregor

çizgisi (bazal çizgi).

Şekil 9: Ramus mandibulae temel alınarak yapılan Dublin ölçümü.

Şekil 10: Dens axis’in ön kenarı ile atlas’ın arcus anterior’unun arka kısmı

arasındaki mesafe Atlanto-dental aralık’tır. Erişkinlerde ise üst sınır 3 mm’nin

altındadır.

Şekil 11: Basion ile dens axis’in tepe noktası arası mesafe.

Şekil 12: Basion ile axis’in korpusunun arkası arasındaki mesafe.

Şekil 13: Power’s oranı 1’den küçük olmalıdır. Atlantooksipital dislokasyonda bu

oran 1’den büyüktür.

Şekil 14: Dens axis kesinlikle Fischgold’un digastrik çizgisi’nin altında kalmalıdır.

Şekil 15: Processus mastoideus’ların ucunu birleştiren çizgi.

Şekil 16: Basion-dens axis-opistion arasındaki açı.

Şekil 17: α açısı dens axis'in yukarı ya da aşağı doğru migrasyonu hakkında bilgi

verebilir.

Şekil 18: HT ve TO mesafeleri dens axis’in öne ya da arkaya olan yer

değiştirmeleri hakkında bilgi verebilir.

Şekil 19: McRae’s çizgisi ile dens axis'in tepe noktası arasındaki mesafe.

viii

Şekil 20: Fischgold’un digastrik çizgisi ile dens axis’in tepe noktası arasındaki

mesafe.

ix

ÇİZELGELER

Çizelge 1: Kraniyoservikal Bileşke’ye ait tüm ölçümler

1

1. GİRİŞ

1.1. Kraniyoservikal Bileşke Ölçümleri (tarihçe)

Kraniyoservikal bileşkenin gerek konjenital gerekse travmaya bağlı

patolojileri yüzyıllar boyu merak konusu olmuştur. KSB’nin morfolojik

bozukluklarının ilk defa 1790’da Ackerman tarafından tanımlanması ve bunu

1865’de Boogaard’ın, 1911’de de Schuller’in takip etmesi sonucunda bu bölge ile

ilgili çalışmalar artmıştır. Sendromların tanımlanması üzerine tanı için

standardize edilmiş morfolofik ölçümler gerekmiş ve bunu da ilk defa

Chamberlain, Bantu Afrikalıları üzerinde yapmıştır (Aksoy, 2005; Cronin ve ark.,

2007; Cronin ve ark., 2009; Shoda ve ark., 2004; Tassanawipas ve ark., 2005).

Radyolojik gelişmelere paralel olarak artan bu çalışmalara 1943’de Saunders,

1948’de de McGregor katkıda bulunarak KSB’nin standart morfolojik ölçümlerini

yapmışlardır. 1953’de McRae, 1979’da da Ranawat’ın yaptıkları çalışmalar ile bu

bölgenin çoğu da araştırıcıların kendi isimleri ile tanımlanan ölçümler belirlenmiş

ve günümüze kadar da bu ölçümler kullanılmaya devam etmiştir (Aksoy, 2005;

Cronin ve ark., 2007; Cronin ve ark., 2009; Shoda ve ark., 2004; Tassanawipas

ve ark., 2005).

1.2. Kraniyoservikal Bölge’nin Anatomisi

KSB anatomisi olarak özellikle bu bölgeyi oluşturan ve radyolojik

incelemelerde kullanılan bölgeler anlatılacaktır. Kranioservikal bileşkeyi 3 ana

komponent oluşturmaktadır.

1) Cranium kısmı,

2) Columna vertebralis’in üst servikal kısmı,

3) Bu bölümlerin birbirleri ile olan eklemleri.

2

KSB’nin cranium kısmını oluşturan ve columna vertebralis ile bağlantıyı

sağlayan en önemli cranium parçası os occipitale’dir.

Os occipitale: Foramen magnum’u çevreleyen pars basilaris, 2 pars

lateralis ve squama occipitalis olmak üzere 4 bölümden oluşur. Pars basilaris

foramen magnum’un ön tarafına doğru kalınlaşarak uzanır. Ön tarafda os

sphenoidale’nin korpusu ile kıkırdak aracılığı ile birleşir. Pars basilaris’in üst

yüzündeki sığ çukura clivus denir. KSB’nin ölçümlerinde önemli bir nokta olan

clivus’un alt ucuna “Basion” denir (Şekil 1). Pars lateralis’ler foramen

magnum’un her iki yanında yer alırlar. Alt yüzlerinde ve foramen magnum’un ön

yarısının yanlarında oval şekilli iki eklem bulunmaktadır ki bunlara condylus

occipitalis denir. Diğer bir bölüm olan squama occipitalis oksipital kemiğin en

büyük bölümüdür. Yan kenarları os parietalis ile birleşerek sutura lambdoidea’yı

oluşturur. Diğer bir bölüm olan squama occipitalis, oksipital kemiğin en büyük

bölümüdür. Yan kenarları os parietalis ile birleşerek sutura lambdoidea’yı

oluşturmaktadır. Yine os temporale’nin pars mastoidea’sı ile eklem yaparak

sutura occipitomastoidea’yı oluşturur.

Foramen magnum’un arka noktası “Opistion” olarak adlandırılmaktadır

(Şekil 1).

3

Şekil 1: Basis cranii externa’nın alttan görünümü.

Os temporale: Kafa iskeletinin kısmen yan, kısmen de alt bölümünün

yapısına katılmaktadır. Üç bölüm halinde incelenir. Bunlar,

-Pars squamosa

-Pars petrosa

-Pars tympanica

KSB’nin ölçümlerinde özellikle temporal kemiğin arka tarafındaki

processus mastoideus’lar önemlidir. Bu çıkıntılar 1-2 yaşına kadar bulunmaz.

Pubertede tam olarak gelişir. Processus mastoideus’un şekli ve büyüklüğü kişiler

arasında değişiklik gösterir. Processus mastoideus’un medialinde incisura

mastoidea adlı çentik bulunur. Processus mastoideus’un dişli üst kenarı ile pars

squamosa’nın oluşturduğu açıya incisura parietalis denilir. KSB ölçümlerinde

4

özellikle her iki taraf processus mastoideus’ların ucu ve incisura parietalis’lerin

açısının oluşturduğu tepe noktaları önemli adaptasyon noktalarıdır.

Os palatinum: Maxilla ve os sphenoidale’nin processus pterygoideus’u

arasında bulunur. Horizantal ve vertikal bölümleriyle L harfine benzer. Palatin

kemiğin iki laminası ve üç adet çıkıntısı mevcuttur. Lamina horizantalis,

horizontal olarak dıştan içe doğru uzanır ve karşı tarafın aynı çıkıntısı ile birlikte

palatum durum’un yani sert damağın arka ¼’ünü yapar. Lamina horizantalis’in

üst yüzüne facies nasalis, alt yüzüne ise facies palatina denilir. Lamina

horizantalis’in ön kenarı dişli olup, maxilla’nın processus palatinus’u ile eklem

yapar. Böylece KSB ölçümlerinde önemli bir parametreyi oluşturan sert damak

yapısına katılmış olur. Bu arka kenara yumuşak damak tutunur. Her iki tarafın

arka kenarlarının iç uçları, arkaya doğru uzanarak, KSB ölçümlerinde önemli bir

nokta olan spina nasalis posterior’u oluşturur (Şekil 1).

Maxilla: Yüz iskeletini oluşturan kemiklerin en büyüğüdür. İki tarafın

maxilla’sı birleşerek üst çeneyi oluşturur. Bu kemiğin KSB ölçümlerindeki önemi,

os palatinum’un lamina horizantalis’i ile birleşerek sert damak yapısına katılan

processus palatinus’u ile olmaktadır. Processus palatinus, horizontal olarak

mediale doğru uzanır. Her iki tarafın çıkıntısı palatum durum’un yani sert

damağın ön ¾’ünü oluşturur (Şekil 1).

Kraniyoservikal bileşkenin ikinci önemli komponentini columna

vertebralis’in üst servikal bölümü oluşturur. Bunlar da birinci boyun omuru olan

atlas ve ikinci boyun omuru olan axis’dir.

Atlas (C1): Birinci boyun omurudur. C1 omurunu diğer servikal

omurlardan ayıran en önemli özellikleri gövdesinin ve processus spinalis’inin

olmamasıdır. Atlas’ın eklem çıkıntılarının bulunduğu kısma massa lateralis atlantis denilir. Üstte olan eklem yüzüne facies articularis superior denilir. Bu

yüze oksipital kemiğin kondilleri oturur (Şekil 2). Birlikte oluşturduğu eklem, KSB

ölçümlerinde önemli noktalardan birini oluşturur. Axis ile eklem yapan alttaki

eklem yüzüne ise facies articularis inferior denilir (Şekil 3). Atlas’ın her iki massa

lateralis’lerini önden birbirine bağlayan kemere arcus anterior atlantis, arkadan

5

bağlayan kemere de arcus posterior atlantis denilir. Arcus anterior’un omurilik

kanalına bakan arka yüzünde fovea dentis denilen ve axis’in densi ile eklem

yapan eklem yüzü bulunur. Bu eklem yüzleri arasındaki mesafe de KSB’de

önemli yer tutar.

Şekil 2: Atlas’ın (C1) üstten görünümü.

6

Şekil 3: Atlas’ın (C1) alttan görünümü.

Axis (C2): Diğer boyun omurlarından en önemli farkı dens axis’inin

olmasıdır. Dens axis, omurun korpusunun üst kısmının ortasından yukarı doğru

uzanır. Korpusla birleştiği yerdeki dar kısmına collum dentis, tepesine de apex

dentis denilir. Dens axis’in ön tarafında bulunan facies articularis anterior, atlas’ın

arcus anterior’undaki fovea dentis ile eklem yapar. Yine, arka tarafındaki facies

articularis posterior ise KSB’nin sabit halde kalmasında nöroşirürjikal olarak

önemli bir etken olan ligamentum transversum atlantis ile eklem yapar. Axis’in

processus spinosus’u geniş ve sağlamdır (Şekil 4).

7

Şekil 4: Axis’in (C2) üst ve sağ tarafdan görünümü.

Kraniyoservikal bileşkenin ölçümlerinde kullanılan üçüncü önemli

komponent ise bu bölgenin ilgili eklemleridir.

Articulatio atlantooccipitalis: Os occipitale ile columna vertebralis

arasındaki eklemdir. Articulatio bicondiylaris grubu eklemdir. Konkav eklem

yüzlerini atlas’ın massa lateralislerinde bulunan facies articularis superior’lar,

konveks eklem yüzlerini ise os occipitale’deki condylus occipitalis’ler oluşturur

(Şekil 1). Yukarıda ve aşağıda eklem yüzü kenarlarına tutunan capsula articularis

bol ve sağlam yapılıdır. Yukarıda foramen magnum’un ön kenarına, aşağıda ise

atlas’ın arcus anterior’una tutunan membrana atlantooccipitalis anterior’un ön

yüzünün orta kısmında ligamentum atlantooccipitale anterius bulunur. Bu bağ

yukarıda os occipitale’nin tuberculum pharyngeum’una, aşağıda ise atlas’ın arcus

8

anterior’undaki tuberculum anterius’a tutunur. Bu bağ aşağıya doğru ligamentum

longitudinale anterius olarak devam eder. Membrana atlantooccipitalis

anterior’dan daha geniş ama ince yapılı olan membrana atlantooccipitalis

posterior da, yukarıda foramen magnum’un arka kenarına, aşağıda ise atlas’ın

arcus posterior’unun üst kenarına tutunur.

Bu eklemle baş, transvers eksen etrafında öne ve arkaya, sagital eksen

etrafında da sağa ve sola eğilme hareketleri yapar.

Kraniyoservikal bileşkenin önemli ölçüm kriterleri içindeki diğer grup

eklemler ise atlas ve axis arasındaki eklemlerdir.

Articulatio atlantoaxialis mediana: Articulatio trochoidea grubu

eklemdir. Konveks eklem yüzünü axis’in densi, konkav eklem yüzünü ise atlas’ın

arcus anterior’unun arka yüzündeki fovea dentis oluşturur (Şekil 5). İkinci eklem

ise, dens’in arka yüzündeki facies articularis posterior ile lig. transversum atlantis

arasında oluşur. Başın dönme ve rotasyon hareketi ligg. alaria’lar tarafından

kontrol edilir. Bu bağlar apex dentis’in yanlarından başlar, yukarı doğru çıktıkça

birbirinden uzaklaşır ve os occipitale’nin condylus occipitalis’lerinin iç taraflarına

tutunur. Yine, dens axis’in tepesinden başlayan ve foramen magnum’un ön

kenarına tutunan lig. apicis, dentis ligg. alaria’lar arasında ilerler ancak onlar

kadar kuvvetli bir bağ değildir. Haç şeklinde olan lig. cruciforme atlantis’in esas

bölümünü lig. transversum atlantis oluşturur. Bu bölüm, atlas’ın massa

lateralis’lerinin iç taraflarındaki çıkıntılar arasında transvers olarak uzanır. Bu

bağın orta kısmından vertikal yönde uzantılar çıkmakta bunlara da fasciculis

longitudinalis superior ve inferior denilir.

Articulatio atlantoaxialis lateralis: Articulatio plana grubu eklemdir.

Atlas’ın massa lateralis’inin alt yüzündeki facies articularis inferior ile axis’in

processus articularis superior’undaki eklem yüzü arasında oluşur (Şekil 5).

9

Şekil 5: Atlas ve axis arasındaki ilişki.

Bu eklemler, başın hareketlerine kayma hareketi yaparak katılır.

1.3. Kraniyoservikal Bölge’de Görülen Patolojiler

A. Konjenital Malformasyonlar

1. Oksipital kemik malformasyonları

a. Foramen magnum çevresindeki kalıntılar

b. Klivusdaki oluşum anomalileri

c. Kondiler hipoplazi

d. Baziler invajinasyon

10

e. Oksipital vertebra

2. Atlas’ın malformasyonları

a. Atlas aplazisi veya hipoplazisi

b. Atlas ve axis arasındaki füzyonlar

3. Axis’in malformasyonları

a. Atlas ve axis’in segmental gelişim bozuklukları

b. Dens displazileri

1. Os odontoideum

2. Odontoid hipoplazi veya aplazisi

B. Gelişimsel ve Edinsel Anomaliler

1. Foramen magnum anomalileri

a. Foraminal stenoz (akondroplazi, mukopolisakkoridoz)

b. Sekonder baziler invajinasyon (paget hastalığı, hiperparatiroidizm,

osteogenesis imperfekta, osteomalazi, romatoid artrit)

2. Atlantoaksiyel İnstabilite

a. Metabolizma bozuklukları

b. Enfeksiyonlar

c.Enflamasyon (romatoid artrit, rejyonel ileit, psöriazis, ankilozan spondilit)

d.Travmatik atlantoaksiyel dislokasyon ve oksipitoatlantal dislokasyon

e. Down sendromu

f. Maligniteler (kordoma, plazmositoma, nörofibromatozis)

g. Dejeneratif

Baziler İnvajinasyon: Primer gelişimsel bir bozukluk olan baziler

invajinasyon, vertebral kolonun yukarıya kaidede kafatasına doğru girmesidir.

11

(Menezes, 1987; 1995). Bazen segmentasyon bozuklukları, atlas’ın füzyon

defektleri ve bloke vertebra gibi bölgenin gelişimsel kemik anomalileri ile ilişkili

olabilir.

Baziler İmpresyon: Kafa iskeletindeki yumuşamaya sekonder ortaya

çıkan edinsel bir baziler invajinasyon formudur. Bu durum Paget hastalığı,

hiperparatiroidizm, Hurler sendromu, osteogenesis imperfecta ve benzeri

tablolarda görülür (Pozo ve ark., 1984).

Bütün bu KSB patolojileri, bu bölgede stabilitenin bozulmasına,

başağrısından motor ve duyusal bozukluklara kadar birçok klinik bulguya neden

olabilmektedir. Bu nedenle bu bölge patolojilerin daha ilk muayene ve başlangıç

tetkikleri sırasında saptanabilmesi ya da şüphenilebilmesi amacıyla KSB’de bazı

noktalar temel alınarak standardizasyonu sağlayacak ölçümler ortaya

çıkarılmıştır.

12

1.4. Kraniyoservikal Bileşke’de Radyolojik Olarak Tanımlanmış Ölçümler:

1.4.1. Sagittal kesitte (yan kafa grafisi) yapılan ölçümler

Chamberlain Çizgisi (Palatooccipital çizgi): Palatum durum’un arka ucunu,

yani spina nasalis posterior’u opistion ile birleştirir. Dens axis’in tepe noktası bu

hattın en fazla 3 mm. ya da densin uzunluğunun 1/3’ü kadar üstüne çıkabilir.

Baziler invajinasyon’da dens axis çizgiyi ortadan keser (Şekil 6), (Aksoy, 2005;

Cronin ve ark., 2007; Zileli, 2002).

Şekil 6: Palatum durum’un arka ucu olan spina nasalis posterior’u opistion ile

birleştiren Chamberlain çizgisi (Palatooccipital çizgi). (H: Spina nasalis posterior,

O: Opistion, T: Dens axis tepe noktası)

13

McRae Çizgisi (Foramen magnum çizgisi): Foramen magnum’un ön ve arka

kenarlarını birleştirir (Şekil 7). Dens axis’in tepe noktası bu çizgiyi geçmez.

Sagittal kanal çapı 20 mm’den az olduğunda nörolojik semptomlar ortaya çıkar

(Aksoy, 2005; Shoda ve ark, 2004; Zileli, 2002).


(Foramen magnum çizgisi). (B: Basion, O: Opistion, T: Dens axis’in tepe noktası)

14

McGregor Çizgisi (bazal çizgi): Palatum durum’dan os occipitale’nin en alt

bölümüne uzanır (Şekil 8). Dens axis’in tepe noktası bu çizginin üstüne 5

mm’den fazla geçmez. Ancak fleksiyon ve ekstansiyon ile çizginin pozisyonunun

değişmesi bu ölçümün değerini düşürmektedir (Cronin ve ark., 2007; Hensinger

ve ark., 1986; Hinck ve ark.,1960).


çizgisi (bazal çizgi). (H: Spina nasalis posterior, C: Os occipitale’nin en alt

noktası, T: Dens axis’in tepe noktası)

15

Dublin Ölçümü: Atlas ve axis’in yer değiştirmeleri incelenmektedir. Ramus

mandibulae temel alınarak yapılır. Atlas’ın tuberculum anterius’u ile ramus

mandibulae arasındaki mesafe 13 mm’den az olmalıdır. Yine aynı ölçümde

axis’in korpusunun ön yüzü ile ramus mandibula arası mesafe 20 mm’den az

olmalıdır (Şekil 9), (Greenberg, 1994).

Şekil 9: Ramus mandibulae temel alınarak yapılan Dublin ölçümü. (R ve Rı: Ramus mandibulae sınırı, A: Atlas’ın tuberculum anterius’u, AL: Axis

korpusunun ön sınırı)

16

Atlanto-Dental Aralık: Atlas ve dens axis arasındaki mesafeyi gösterir. Dens

axis’in ön kenarı ile atlas’ın arcus anterior’unun arka sınırı arasındaki mesafedir

(Şekil 10). Çocuklarda bu mesafenin 4 mm’den fazla olmaması gerekmektedir.

Erişkinlerde ise üst sınır 3 mm’nin altındadır. Nötral pozisyonda bu mesafedeki

az bir artış lig. transversum atlantis’e ait bir bozukluğu yani KSB’deki bir

anstabiliteyi gösterebilir. Standart ekstensiyon ve fleksiyon grafilerinin

çekilemediği akut travma durumlarında bu kriter oldukça yardımcıdır (Deliganis

ve ark., 2000; Ehara ve ark., 1992).

Şekil 10: Dens axis’in ön kenarı ile atlas’ın arcus anterior’unun arka sınırı

arasındaki mesafe Atlanto-Dental Aralık’tır. Erişkinlerde ise üst sınır 3 mm’nin

altındadır. (A: Atlas’ın arcus anterior’unun arka noktası, D: Dens axis’in ön kenar

noktası)

17

Basion-Dens Tipi Mesafesi: Basiler invajinasyon’da ve atlantooksipital

dislokasyonda üst servikal bölgenin hareketi incelenir. Bu mesafe erişkinlerde 8-

10 mm arasında olmalıdır (Şekil 11). 13 yaşından küçüklerde ise dens axis’in

gelişiminin tam tamamlanmamış olmasından dolayı önerilmez (Rojas ve ark.,

2007).

Şekil 11: Basion ile dens axis arası mesafe. (B: Basion, T: Dens axis’in tepe

noktası)

18

Basion-Posterior Çizgi Ölçümü: Basion ile axis’in korpusunun arkası

arasındaki mesafedir (Şekil 12). Bu mesafe 12 mm’den küçük olmalıdır. Özellikle

atlantooksipital ve atlantoaksiyel dislokasyonda tanısal önemi mevcuttur

(Greenberg, 1994).

Şekil 12: Basion ile axis’in korpusu’nun arkası arasındaki mesafe 12 mm’den

küçük olmalıdır. (B: Basion, PL: Axis’in korpusu’nun arka sınırı)

19

Power’s Oranı: Basion’dan atlas’ın arcus posterior’una çekilen hattın,

opistion’dan atlas’ın arcus anterior’una çekilen hattın oranına bakılmaktadır (Şekil

13). Bu oran 1’den küçük olmalıdır. Atlantooksipital dislokasyonda bu oran 1’den

büyüktür (Dziurzynski ve ark., 2005; Harris ve ark., 1994; Rojas ve ark, 2007).


oran 1’den büyüktür. (B: Basion, O: Opistion, A: Atlas arcus anterior’u, P: Atlas

arcus posterior’u)

20

1.4.2. Ön-arka kesitte (ağzı açık odontoid grafi) yapılan ölçümler

Fischgold’un Digastrik Çizgisi: Processus mastoideus’un medialinde kafa

iskeleti’nin alt yüzeyindeki çukurlar arasındaki çizgidir (Şekil 14). Bu çizgi ile

articulatio atlantooccipitalis’in condylus occipitalis’i arasındaki mesafe 10 mm’den

büyük olmalıdır. Bu mesafe basiler impresyon’da azalır. Dens axis kesinlikle bu

çizginin altında kalmalıdır (Zileli, 2002).


(N ve Nı: Processus mastoideus’un mediali’ndeki çukurun tepe noktası, NNı: Fischgold’un digastrik çizgisi, T: Dens axis’in tepe noktası, S: Condylus

occipitalis’in eklem yüzü)

21

Fischgold’un Bimastoid Çizgisi: Processus mastoideus’ların ucunu birleştiren

çizgidir (Şekil 15). Dens axis’in tepe noktası bu çizginin 2 mm üzerinde olmalıdır.

Dens axis’in yer değiştirdiği patolojilerde tanısal değeri çoktur (Zileli, 2002).

Şekil 15: Processus mastoideus’ların ucunu birleştiren çizgi. (M ve Mı: Processus mastoideus’ların ucu, MMı: Fischgold’un bimastoid çizgisi, T: Dens

axis’in tepe noktası)

22

1.5. Kraniyoservikal Bileşke’de Önerilen Yeni Radyolojik Ölçümler:


BTO açısı (�): Basion-dens axis-opistion arasındaki açı (Şekil 16). Bu açıdaki

değişiklikler dens axis’in patolojik yer değişiklikleri hakkında bilgi verecektir.

Şekil 16: Basion-dens axis-opistion arasındaki açı. (B: Basion, O: Opistion, T: Dens axis’in tepe noktası)

23

α açısı: Palatum durum’un tabanından çekilen bir hat ile spina nasalis posterior

ve dens axis’in tepe noktası arasındaki açıdır (Şekil 17). Bu açı dens axis’in

yukarı ya da aşağı doğru migrasyonu hakkında bilgi verebilir.

Şekil 17: α açısı dens axis’in yukarı ya da aşağı doğru migrasyonu hakkında bilgi

verebilir. (Hı: Spina nasalis anterior, H: Spina nasalis posterior, T: Dens axis’in

tepe noktası)

24

HT ve TO arası mesafeler: Spina nasalis posterior ve dens axis’in tepe noktası

arası mesafe ile dens axis’in tepe noktası ve opistion arası mesafelerdir (Şekil

18). Normal sınırlarının belirlenmesi dens axis’in öne ya da arkaya olan yer

değiştirmeleri hakkında bilgi verebilir.


değiştirmeleri hakkında bilgi verebilir. (H: Spina nasalis posterior, T: Dens axis’in

tepe noktası, O: Opistion)

25

BO-T mesafesi: McRae’s çizgisi ile dens axis arasındaki mesafedir (Şekil 19).

Basiler impresyon gibi dens axis’in yer değiştirdiği patolojilerde kullanılabilecek

bir ölçüm olabilir.

Şekil 19: McRae’s çizgisi ile dens axis arasındaki mesafe. (B: Basion, O: Opistion, T: Dens axis’in tepe noktası)

26


Fischgold’un digastrik çizgisi ile dens axis arasındaki mesafe: Basiler

impresyon gibi dens axis’in yukarı olan yer değişikliklerinde bu mesafenin

azalması beklenir (Şekil 20).

Şekil 20: Fischgold’un digastrik çizgisi ile dens axis arasındaki mesafe. (N ve Nı: Processus mastoideus’un mediali’ndeki çukurun tepe noktası, NNı: Fischgold’un

digastrik çizgisi, T: Dens axis’in tepe noktası, S: Condylus occipitalis’in eklem

yüzü)

27

1.6. Amaç

Kraniyoservikal bileşke içinden vasküler, nöral yapıların geçtiği önemli bir

bölgedir. Bu bölge, spinal aksın en hareketli bölgesidir. Bu bölgede oluşan bir dizi

konjenital, gelişimsel veya edinsel lezyonlar ağır nörolojik semptomlara sebebiyet

verir.

Bu bölgenin incelenmesinde gerek maliyeti gerekse kolay yapılabilir

olmasıyla ilk olarak direkt grafiler kullanılmaktadır. Halen kullanılan ve standart

sonuçları belli olan ölçümlerle ilgili büyük seri çalışmaları yoktur. Aynı zamanda

bu ölçümlerin bir kısmının direkt grafide ölçülmeleri teknik nedenlerle veya

anatomik süperpozisyonlar nedeni ile zor olabilmektedir.

Bu çalışmanın amacı, büyük seri sonuçlarını elde etmek, mevcut

ölçümlere alternatif ya da ek olabilecek yeni ölçümler tariflemektir. Ayrıca bu

ölçümlerin sonuçlarının istatistiksel olarak değerlendirilip, standardize edilerek

literatür bilgisi olarak ortaya çıkarmak ve güncel klinik pratiğine sokmaktır.

28

2. GEREÇ VE YÖNTEM

2.1. Örnekler

Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1. Nöroşirürji Kliniği’ne ait

arşivden kraniyoservikal bileşke patolojisi olmayan vaka dosyalarından 100

kadın, 100 erkek olmak üzere 200 adet ön-arka yan ve ağzı açık odontoid direkt

grafi randomize olarak seçilerek incelendi. Tüm ölçümler, iki bağımsız

araştırmacı tarafından üçer kez yapıldı. Elde edilen verilerin ortalamaları alınarak

sonuçlara ulaşıldı.

2.2. Gereçler

- 0,01 mm hassasiyetli Hassas Dijital Kumpas (Mitutoyo, Japonya),

- Açıölçer

- Cetvel

- Ölçümleri yapabilmek için ışık kaynağı olarak negatoskop (WAS, Türkiye),

- Röntgen cihazı (Shimadzu, Japonya),

- Röntgen negatifi yazıcı cihazı (Fuji, Japonya)

2.3. Yöntem

2.3.1. Röntgen Çekim Tekniği Yan kafa röntgeni: Hasta röntgen masasına yan yatar ve baş altında röntgen

kasedi olacak şekilde, röntgen tüpü başa dik şekilde 100-110 cm uzaklıkta ve 70

KW, 20-22 miliampersaniye gücünde ışın kullanılarak yapıldı.

Ön-arka (ağzı açık odontoid tekniği) kafa röntgeni: Hasta röntgen masasına

yüzüstü ve röntgen kasedine bitişik ağız açıklığı azami olacak şekilde, röntgen

29

tüpü başa 100-110 cm uzaklıkta ve 70 KW, 20 miliampersaniye gücünde ışın

kullanılarak yapıldı.

2.3.2. Direkt grafilerde ölçümler

200 olgunun yan kafa grafileri ve ön-arka (ağzı açık odontoid) grafilerinde;

Spina nasalis posterior ile opistion arasındaki çizgi (Chamberlain çizgisi-Palatooccipital çizgi) ile dens axis’in tepe noktası arasındaki mesafe ölçüldü

(Şekil 6’de HO-T mesafesi).

Şekil 6: Spina nasalis posterior’u opistion ile birleştiren Chamberlain çizgisi

(Palatooccipital çizgi). (H: Spina nasalis posterior, O: Opistion, T: Dens axis’in

tepe noktası)

30

Foramen magnum’un ön ve arka kenarlarını birleştiren McRae çizgisi’nin (Foramen magnum çizgisi) uzunluğu ölçüldü (Şekil 7’de BO mesafesi).


(Foramen magnum çizgisi). (B: Basion, O: Opistion, T: Dens axis’in tepe noktası)

31

Palatum durum’dan os occipitale’nin en alt bölümüne uzanan çizgi

McGregor çizgisi (bazal çizgi) ile dens axis’in tepe noktası arasındaki mesafe

ölçüldü (Şekil 8’de HC-T mesafesi).


çizgisi (bazal çizgi). (H: Spina nasalis posterior, C: Os occipitale’nin en alt

noktası, T: Dens axis’in tepe noktası)

32

Atlas’ın tuberculum anterius’u ile ramus mandibulae arasındaki mesafe ve

axis’in korpusu’nun ön yüzü ile ramus mandibulae arası mesafe (Dublin ölçümü) ölçüldü (Şekil 9’da R-Aı ve Rı-AL mesafeleri).

Şekil 9: Ramus mandibulae temel alınarak yapılan Dublin ölçümü. (R ve Rı: Ramus mandibulae sınırı, A: Atlas’ın tuberculum anterius’u, AL: Axis’in

korpusu’nun ön sınırı)

33

Dens axis’in ön kenarı ile atlas’ın arcus anterior’unun arka sınırı

arasındaki mesafe (Atlanto-dental aralık) ölçüldü (Şekil 10).

Şekil 10: Dens axis’in ön kenarı ile atlas’ın arcus anterior’unun arka sınırı

arasındaki mesafe Atlanto-dental aralık’tır. Erişkinlerde ise üst sınır 3 mm’nin

altındadır. (A: Atlas’ın arcus anterior’unun arka noktası, D: Dens axis’in ön kenar

noktası)

34

Basion ile dens axis’in tepe noktası ölçüldü (Şekil 11).

Şekil 11: Basion ile dens axis arasındaki mesafe. (B: Basion, T: Dens axis’in

tepe noktası)

35

Basion ile axis’in korpusunun arkası arasındaki mesafe (Basion-posterior çizgi) ölçüldü (Şekil 12’de B-PL).

Şekil 12: Basion ile axis’in korpusunun arkası arasındaki mesafe 12 mm’den

küçük olmalıdır. (B: Basion, PL: Axis’in korpusu’nun arka sınırı)

36

Basion ile atlas’ın arcus posterior’u arasındaki mesafe ile opistion ve

atlas’ın arcus anterior’u arasındaki mesafe ölçülerek, birbirlerine oranlandırıldı

(Power’s oranı), (Şekil 13’de B-P ve A-O mesafeleri).


oran 1’den büyüktür. (B: Basion, O: Opistion, A: Atlas’ın arcus anterior’u, P: Atlas’ın arcus posterior’u)

37


Processus mastoideus’un mediali’nde kafa iskeleti alt yüzeyindeki çukurlar

arasındaki çizgi (Fischgold’un digastrik çizgisi) ile articulatio

atlantooccipitalis’in condylus occipitalis’i arasındaki mesafe ölçüldü (Şekil 14’de NNı-S arası mesafe).


(N ve Nı: Processus mastoideus’un mediali’ndeki çukurun tepe noktası, NNı: Fischgold’un digastrik çizgisi, T: Dens axis’in tepe noktası, S: Condylus

occipitalis’in eklem yüzü)

38

Processus mastoideus’ların ucunu birleştiren çizgi (Fischgold’un bimastoid çizgisi) ile dens axis’in tepe noktası arasındaki mesafe ölçüldü (Şekil 15’de MMı-T arası mesafe).

Şekil 15: Processus mastoideus’ların ucunu birleştiren çizgi. (M ve Mı: Processus mastoideus’ların ucu, MMı: Fischgold’un bimastoid çizgisi, T: Dens

axis’in tepe noktası)

39

1.5. Kraniyoservikal Bileşke’de Önerilen Yeni Radyolojik Ölçümler:


Basion-dens axis-opistion arasındaki açı ölçüldü (Şekil 16’da BTO-� açısı).

Şekil 16: Basion-dens axis-opistion arasındaki açı. (B: Basion, O: Opistion, T: Dens axis’in tepe noktası)

40

Palatum durum’un tabanından çekilen bir çizgi ile spina nasalis posterior

ve dens axis’in tepe noktası çizgisi arasındaki açı (α açısı) ölçüldü (Şekil 17 ).

Şekil 17: α açısı dens axis’in yukarı ya da aşağı doğru migrasyonu hakkında bilgi

verebilir. (Hı: Spina nasalis anterior, H: Spina nasalis posterior, T: Dens axis’in

tepe noktası)

41

Spina nasalis posterior ve dens axis’in tepe noktası arası mesafe ile dens

axis’in tepe noktası ve opistion arası mesafeler ölçüldü (Şekil 18’de H-T ve T-O mesafeleri).


değiştirmeleri hakkında bilgi verebilir. (H: Spina nasalis posteior, T: Dens axis’in

tepe noktası, O: Opistion)

42

McRae’s çizgisi ile dens axis’in tepe noktası arasındaki mesafe ölçüldü

(Şekil 19’da BO-T mesafesi).

Şekil 19: McRae’s çizgisi ile dens axis’in tepe noktası arasındaki mesafe. (B: Basion, O: Opistion, T: Dens axis’in tepe noktası)

43


Processus mastoideus’un medialinde kafa tabanı alt yüzeyindeki çukurlar

arasındaki çizgi (Fishgold’un digastrik çizgisi) ile dens axis’in tepe noktası

arasındaki mesafe ölçüldü (Şekil 20’de NNı-T mesafesi).

Şekil 20: Fischgold’un digastrik çizgisi ile dens axis arasındaki mesafe. (N ve Nı: Processus mastoideus’un mediali’ndeki çukurun tepe noktası, NNı: Fischgold’un

digastrik çizgisi, T: Dens axis’in tepe noktası, S: Condylus occipitalis’in eklem

yüzü)

44

2.4. İstatistik Yöntem ve Veri Analizi

Tüm değerler ortalama ± standart hata olarak gösterilmiştir.

Değerlendirilen tüm parametrelerden elde edilen veriler istatistiksel

değerlendirme için SPSS for Windows 11.00 programına (Statistical Package for

the Social Sciences, Chicago, IL) aktarıldı. Belirli grupların parametreler

açısından ayrı ayrı değerlendirilmesinde non-parametrik bir test olan Mann-

Whitney U testi kullanıldı. Değerlendirmelerde p<0.05 istatistiksel olarak anlamlı

kabul edildi.

45

3. BULGULAR

Çizelge 1: Kraniyoservikal Bileşke’ye ait tüm ölçümler

Fischgold’un digastrik çizgisi, erkekte 5-14 mm arasında değişmekte olup,

ortalama 10,18 ± 3,06 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 6-18 mm

arasında olup, ortalama 11,23 ± 2,37 mm olarak saptandı. Genel populasyonda

ise Fischgold’un digastrik çizgisi ortalama 11,01 ± 2,53 mm olarak bulundu.

Fischgold’un bimastoid çizgisi, erkekte 3-15 mm arasında değişmekte

olup, ortalama 6,55 ± 3,62 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 2-14 mm

arasında olup, ortalama 5,71 ± 3,28 mm olarak saptandı. Genel populasyonda

ise bu değer ortalama 5,89 ± 3,33 olarak bulundu.

Chamberlain çizgisi erkekte 1-6 mm arasında olup, ortalama 2,5 ± 1,97

mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-5 mm arasında olup, ortalama 2,64

46

± 1,19 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm 1-6 mm arasında

olup, ortalama 2,57 ± 1,74 mm olarak ölçüldü.

McGregor’s çizgisi erkekte 2-4 mm arasında olup, ortalama 2,67 ± 1,03

mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-5 mm arasında olup, ortalama 3,42

± 1,28 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 2,7 ±

1,34 mm olarak bulundu.

McRae çizgisi erkekte 19-36 mm arasında olup, ortalama 31,4 ± 2,12 mm

olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 15-34 mm arasında olup, ortalama 29,98



Dublin ölçümü (RA’) erkekte 1-15 mm arasında olup, ortalama 3,55 ± 4,01

mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-11 mm arasında olup, ortalama

3,07 ± 2,56 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama

3,17 ± 2,89 mm olarak ölçüldü.

Dublin ölçümü (R’AL) erkekte 3-13 mm arasında olup, ortalama 6 ± 3,87

mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-25 mm arasında olup, ortalama


5,43 ± 4,06 mm olarak bulundu.

Power’s oranı erkekte 0,28-0,5 arasında olup, ortalama 0,36 ± 0,08 olarak

saptandı. Bu değer kadınlar için 0,43-0,7 arasında olup, ortalama 0,58 ± 0,09

olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 0,48 ± 0,08 olarak

bulundu.

Atlanto-dental aralık erkekte 1-6 mm arasında olup, ortalama 2,3 ± 0,43

mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-2 mm arasında olup, ortalama 1,3 ±

47

0,46 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 2,49 ±


Basion-dens tepe mesafesi erkekte 8-20 mm arasında olup, ortalama 12 ±

3,69 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 3-20 mm arasında olup,

ortalama 9,53 ± 3,58 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm

ortalama 10,04 ± 3,71 mm olarak bulundu.

BPL çizgisi (Basion posterior çizgisi) erkekte 2-5 mm arasında olup,

ortalama 2,3 ± 3,43 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 2-8 mm arasında

olup, ortalama 3,71 ± 1,69 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu

ölçüm ortalama 3,6 ± 1,6 mm olarak bulundu.

T-BO mesafesi erkekte 0,7-3 mm arasında olup, ortalama 1,48 ± 1,17 mm

olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 0,5-1,6 mm arasında olup, ortalama 1,02



NN’-T mesafesi erkekte 1,1-2,5 mm arasında olup, ortalama 1,61 ± 0,44

mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1,2-2,5 mm arasında olup, ortalama


1,71 ± 0,39 mm olarak bulundu.

HT mesafesi erkekte 30-38 mm arasında olup, ortalama 34,56 ± 2,51 mm




TO mesafesi erkekte 8-22 mm arasında olup, ortalama 15,67 ± 4,85 mm


48



HT/TO oranı erkekte 1,36-4,13 arasında olup, ortalama 2,44 ± 0,9 olarak

saptandı. Bu değer kadınlar için 0,44-3,17 arasında olup, ortalama 1,81 ± 0,67

olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 1,96 ± 0,76 olarak

bulundu.

HT ve HH’ arasındaki açı (α) erkekte 7-10 derece arasında olup, ortalama

8,83 ± 1,17 derece olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 3-13 derece arasında

olup, ortalama 7,46 ± 3,09 derece olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu

ölçüm ortalama 7,97 ± 2,83 derece olarak bulundu.

BTO açısı erkekte 95-120 derece arasında olup, ortalama 102,73 ± 16,33

derece olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 93-130 derece arasında olup,

ortalama 102,56 ± 13,95 derece olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu

ölçüm ortalama 102,59 ± 14,3 derece olarak bulundu.

49

4. TARTIŞMA

Kraniyoservikal bileşke, os occipitale’nin foramen magnum’u çevreleyen

kısmı, atlas ve axis’in oluşturduğu bölgedir. Bu kemik ve ligamentlerden oluşan

yapı, içinden vasküler ve nöral yapıların geçtiği bir kanal oluşturur.

Kraniyoservikal bileşke spinal aksın en hareketli bölgesidir. Bu bölgede oluşan bir

dizi konjenital, gelişimsel veya edinsel lezyonlar ağır nörolojik semptomlara

neden olabilir.

Patolojilerin çoğu da kafa tabanı yüksekliğinin azalarak basiler

invajinasyon ortaya çıkması ve primer gelişimsel ya da edinsel anomaliler nedeni

ile vertebral kolonun anormal yüksekliği ve kafa tabanına prolapsus ile olmaktadır

(Goel, 1999; Kurimoto ve ark., 1991; Smoker, 1986; Smoker, 1994). Bu bölge

patolojilerinin tedavilerinde kullanılacak olan cerrahi yaklaşımlar da anatomik

yapıların birbirleriyle olan yakın ve kompleks ilişkileri nedeni ile özel bir önem

taşımaktadır. 1970’lere kadar KSB’de ameliyat yapmaya tereddüt ediliyordu.

Ancak daha sonraları bu bölgenin anatomi, biyomekanik ve embriyoloji bilgilerinin

artması sonucunda daha başarılı girişimler yapılmaya başlanmıştır (Aksoy,

2005). Ancak literatür incelendiğinde hala bu bölgeye ait yeterli radyolojik,

morfometrik, ya da kadavra çalışmasının olmadığı görülmektedir.

Röntgenolojik incelemeler Nöroşirürji pratiğinde tanısal amaçlı olarak ilk

sırada kullanılan, maliyeti ve ulaşılabilirliği kolay olan incelemelerdir. Bu da

röntgen üzerinde yapılan tanısal ölçümlerin değerini artırmaktadır (Harris, 2001).

Bu bölgenin patolojilerinde tanısal amaçlı olarak ilk röntgenolojik çalışmaları ve

tanımlamalarını, Chamberlain 1939 yılında Bantu Afrikalıları üzerinde yapmış ve

daha sonra yenileri eklenmiştir (Aksoy, 2005; Cronin ve ark., 2007; Cronin ve

ark., 2009; Shoda ve ark., 2004; Tassanawipas ve ark., 2005).

50

Chamberlain, spina nasalis posterior’u opistion ile birleştiren hattın dens

axis ile ilişkisini incelemiş ve normal anatomide dens axis’in bu hattı 3 mm’den

daha fazla geçmediğini bildirmiştir (Aksoy, 2005; Cronin ve ark., 2007; Zileli,

2002). Daha sonra yapılmış geniş sayılı röntgen çalışmaları yoktur.

Tassanawipas ve arkadaşları’nın (2005) Tayvanlı olgularda yaptığı MRG

çalışmalarında en az 1 mm, en çok 9 mm ve ortalama 2.89 mm olarak

saptamışlardır. Cronin ve arkadaşları’nın (2009) ise Kafkasyalı olgularda yaptığı

150 vakalık BT çalışmasında dens axis’in tepe noktasının bu çizginin erkeklerde

1,8 mm, kadınlarda ise 1 mm daha aşağısında olduğunu saptamışlardır.

Çalışmamızda, dens axis’in bu çizgiyi erkeklerde 2,5 ± 1.97 mm, kadınlarda ise

2,64 ± 1,19 mm geçtiği saptanmıştır (Çizelge 1). Her iki cins arasında istatistiksel

olarak fark saptanmamıştır (p>0,05). Çalışmalar arasındaki bu farklılıkların,

çalışmanın yapıldığı populasyonla doğrudan ilişkili olduğunu düşünmekteyiz. Bu

hattın en büyük dezavantajları olarak, palatum durum’daki yüksek damak gibi

yapısal bozukluklar ve foramen magnum’un posterioru’nun yan kafa grafilerinde

yeterli görülemiyor olması olarak bildirilmiştir (Cronin ve ark., 2007;

Tassanawipas ve ark., 2005). Çalışmamızda, 200 hastanın 178’inde bu ölçüm

yapılabilmiş olup, genel olarak bildirilen sıkıntılar yaşanmamıştır.

McRae, 1953 yılında kendi adıyla tanımlanan çizgiyi tariflemiştir (Cronin

ve ark., 2007; Zileli, 2002). Mc Rae, kendi klinik gözlemleri ve hastaların röntgen

grafilerine dayandırdığı görüşünde, dens axis’in tepe noktasının foramen

magnum açıklığının altında olduğu durumlarda hastaların asemptomatik

olduğunu tanımlamıştır (Aksoy, 2005; Shoda ve ark, 2004; Zileli, 2002). Yan kafa

grafileri kullanılarak ve Chamberlain çizgisi gibi palatum durum’u kullanan

ölçümlerin her zaman uygun olmadığını belirtmiştir. McRae’ye göre, palatum

durum gerçekte kafa iskeleti’nin bir parçası değildir. Hastanın anormal fasial

yapılanmaya sahip olması veya yüksek damak seviyesi göstermesi durumunda

gerçekte kraniyoservikal bileşke anomalisi olmadan, bu yönde ölçümler elde

edilebilir (Zileli, 2002). Foramen magnum’un çapı 20 mm’den az olduğunda

nörolojik semptomlar ortaya çıkar. Çalışmamızda bu ölçüm kadınlarda 29,98 ±

51

2,50 mm, erkeklerde ise 31,40 ± 2,12 mm olarak saptanmış olup, aralarında

istatistiksel olarak fark yoktu (p>0,05), (Çizelge 1).

Mc Gregor 1948’de kendi adıyla anılan çizgiyi tariflemiştir (Zileli, 2002).

Palatum durum’un arka kenarından os occipitale’nin en kaudal noktasına

çekilerek elde edilen bu hat, rutin olarak kullanılmaktadır. Bunun da en büyük

nedeni, kullanılan işaret noktalarının standart yan kafa grafilerinde oldukça kolay

gösterilebilmesidir. Mc Gregor çizgisi, yan kafa grafilerinde opistion’un iyi

belirlenememe durumunda kullanılmak üzere oluşturulmuş bir çizgidir (Aksoy,

2005; Cronin ve ark., 2007; Cronin ve ark., 2009; Zileli, 2002). Hinck (1960) 66

normal erişkin yan kafa grafisini incelemiş ve dens axis’in tepe noktasının bu

hattı 5 mm’den daha fazla geçmediğini bildirmiştir. Cronin de (2007) dens axis’in

bu hattı 0,9 mm geçtiğini bildirmişlerdir. Bu çalışmalar sonucunda dens axis’in bu

hattı 4,5 mm’den daha fazla geçmesi baziler invajinasyon’u ya da baziler

impresyon’u gösterdiği bildirilmiştir (Aksoy, 2005; Cronin ve ark., 2007;

Hensinger ve ark., 1986; Hinck ve ark.,1960; Sawin ve Menezes, 1997; Teodroi

ve ark., 1984). Çalışmamızda bu mesafe, genel populasyonda 1-5 mm arasında

ve 2,7 ± 1,34 mm olarak bulunmuş olup mevcut literatürle uyumluydu (Çizelge 1).

Dublin ölçümü, sık kullanılan bir ölçüm olmamakla birlikte, özellikle

KSB’nin travmatik yer değiştirmelerinde kullanılabilmektedir. Bu ölçümün özellikle

ramus mandibulae’nin temel alınarak yapılması, gerek atlas’ın, gerekse axis’in

patolojik yer değiştirmelerini güvenle gösterebilmektedir (Zileli 2002). Ancak

yanlış sonuçların ortaya çıkmaması için yan kafa grafilerinin ramus

mandibulae’lar üst üste gelecek şekilde çekilmesi gerekmektedir. Bu ölçümle ilgili

erişilebilir literatürde karşılaştırma yapılabilecek bir çalışma bulunmamaktadır.

Power tarafından 1979 yılında tarif edilen Power’s oranı, atlantooksipital

dislokasyonda kullanılmaktadır. Bu oran 1’den küçük olduğu zaman normal

olarak kabul edilmektedir (Dziurzynski ve ark., 2005; Harris ve ark., 1994; Rojas

ve ark, 2007; Zileli, 2002). Bununla birlikte, bu metod sadece anterior

52

atlantooksipital dislokasyonda değerlidir. Posterior dislokasyonda ve vertikal yer

değiştirmelerde ise oran ya normal olarak bulunmakta ya da sıklıkla

ölçülememektedir. Çalışmamızda 0,48 ± 0,08 olarak saptadığımız bu oranı,

Rojas (2007) yaptığı BT çalışmasında, 0,8 olarak bulmuş ve toplumun %95’inden

fazlasında bu oranın 0,9’dan küçük olduğunu bildirmiştir. Yine Dziurzynski ve

arkadaşları (2005), 104 olguluk serilerinde bu oranı 0,87 olarak bildirmişlerdir.

Atlanto-dental aralık atlantoaksiyal ilişkiyi saptamak için kullanılmaktadır.

Hinck tarafından 1960’da tarif edilen bu ölçüm, özellikle, travmatik atlantoaksiyal

dislokasyonlarda tanısal amaçlı olarak yoğun ve güvenilir bir şekilde

kullanılmaktadır (Deliganis ve ark., 2000; Ehara ve ark., 1992; Hinck ve ark.,

1960; Rojas ve ark., 2007; Zileli, 2002). Erişkinde 3 mm, çocukta 4,5 mm’den

fazla olması indirekt olarak KSB ligamentlerinin, özellikle de lig. transversum

atlantis’in hasarını göstermektedir. (Ehara ve ark., 1992; Greenberg, 1994;

Martin ve ark., 1992; Rojas ve ark., 2007, Zileli, 2002). Çalışmamızda bu ölçüm

genel populasyonda 2,49 ± 1,54 mm olarak bulunmuştur (Çizelge 1). Rojas’ın

(2007) 200 olguluk çalışmasında da bu ölçüm 1,3 olarak bildirilmiştir.

Basion-dens tepe mesafesi ilk olarak Wholey ve arkadaşları tarafından

1958 yılında tarif edilmiştir (Rojas ve ark., 2007). Bu ölçüm, yan kafa grafilerinde

kolayca ölçülebilmesi açısından oldukça güvenli bir ölçüm olarak kabul

edilmektedir. Harris ve arkadaşları (1994) bu ölçümün sınırlarını 3,2-11,8 olarak

bildirmişler ve 12 mm’nin altındaki sonuçları normal olarak kabul etmişlerdir. Yine

aynı çalışmada bu ölçümün 12 mm’den fazla olmasının atlantooksipital

dislokasyon açısından önemli bir tanısal ölçüm olduğu da bildirilmiştir. Bizim

çalışmamızda da genel populasyonda 10,04 ± 3,71 mm olarak literatürle uyumlu

olarak bulunmuştur (Çizelge 1). Gonzales ve arkadaşları (2004) ile Lee ve

arkadaşları da (1987) benzer sonuçları bulmuşlar, ancak tek başına bu ölçümün

atlantooksipitall dislokasyondaki tanısal değerinin %50 sensitif olduğunu da

bildirmişlerdir. Ayrıca dens axis’in ucunun gelişimi nedeni ile 13 yaşından

küçüklerde bu ölçüm önerilmemiştir.

53

Atlantooksipital dislokasyonda kullanılan ölçümlerden biri olan Basion-

posterior çizgi arasındaki mesafe 12 mm’den küçük olarak bildirilmiştir

(Greenberg, 1994). Çalışmamızda 3,6 ± 1,6 mm olarak saptanan bu ölçüm

özellikle posteriora doğru olan dislokasyonlarda değerli olabilir.

Fischgold’un digastrik çizgisi ile bimastoid çizgileri özellikle KSB’nin baziler

invajinasyon ve impresyonunda önemli ölçümlerdir. Bu ölçümlerle ilgili, ulaşılabilir

literatürde geniş çalışmalar olmamakla birlikte, dens axis’in digastrik çizginin

altında olması gerektiği bilinmektedir. Bu hat ile atlantooksipital eklemin orta

noktası arasındaki mesafe 10 mm’den fazla olmalıdır (Zileli, 2002).

Çalışmamızda 11,01 ± 2,53 mm olarak saptanan bu ölçümün, baziler impresyon

ve invajinasyonda azaldığı görülebilir.

Dens axis’in tepe noktasının bimastoid çizgiyi en fazla en fazla 2 mm

geçmesi gerektiği bilinmektedir (Zileli, 2002). Çalışmamızda dens axis’in tepe

noktasının bimastoid çizgiyi 5,89 ± 3,33 mm geçmiştir.

Baziler impresyon gibi, üst servikal vertebraların, kafa tabanına doğru

yükseldiği patolojilerde Mc Rae çizgisi ile dens axis’in tepe noktası arasındaki

ilişkinin (T-BO), önemli tanısal değeri olabileceğini düşünmekteyiz. Bu mesafenin

ortalamaların üstünde azalması dens axis’in yukarı olan patolojik hareketini işaret

edecektir. Çalışmamızda, bu mesafe 0,5-3 mm olarak saptanmış olup,

ortalaması 1,04 ± 0,32 mm olarak bulunmuştur. T-BO mesafesinin, 200 olgunun

183’ünde ölçülebilmiş olması da bu ölçümün kolay yapılabilirliğini göstermektedir

(Çizelge 1).

Spina nasalis posterior ile opistion’un, dens axis’in tepesi ile arasındaki

ilişkileri, atlantoaksiyal dislokasyon gibi patolojik yer değiştirmeler hakkında bilgi

verebilir. Önemli bir özelliği de, axis’in posteriora olan yer değiştirmeleri hakkında

da bilgi vermesidir. Bu ölçümlerin, lig. transversum atlantis’deki bir hasar sonucu

54

axis’in serbestlenmesi durumunda ya da axis’in C3 üzerinden posteriora doğru

dislokasyonunda, tanısal değeri olacaktır. Çalışmamızda spina nasalis posterior

ile dens axis arası mesafe (HT) genel populasyonda 32,13 ± 4,95 mm

bulunmuştur. Bu mesafenin, bulunan ortalama değerlerinden daha fazla artması

axis’in posteriora yer değiştirmesi, azalması ise axis’in anteriora yer değiştirmesi

hakkında bilgi verecektir. Ancak, palatum durum’un yapısal bozukluları ya da

yüksek damak olması bu ölçümün dezavantajları arasında görülebilir.

Dens axis ile opistion arası mesafe (TO) 19,63 ± 4,65 mm olarak

bulunmuştur. Bu mesafenin, bulunan ortalama değerlerinden daha fazla artması

axis’in anteriora olan, azalması da posteriora olan patolojik yer değiştirmeleri

hakkında bilgi verebilir. Ancak opistionun bazen net görülememesi, bu ölçümün

dezavantajı olarak görülebilir.

Spina nasalis posterior ve dens axis arası mesafe ile dens axis ile opistion

arası mesafenin birbirine oranlanması (HT/TO), röntgenlerin çekimleri sırasında,

teknik sebeplerle olabilecek magnifikasyon değişikliklerine bağlı dezavantajları

da ortadan kaldırır. Bu da ölçümün güvenilirliğini artıracaktır. Çalışmamızda,

HT/TO oranı genel populasyonda 1,96 ± 0,76 olarak bulunmuştur. HT/TO

oranının bulunan bu değerden fazla olması, dens axis’in sabit bir nokta olan

spina nasalis posterior’dan uzaklaştığını yani posteriora doğru yer değiştirdiğini

gösterecektir. Oranın, bu değerden düşük çıkması durumunda da, dens axis’in

anteriora doğru olan patolojik yer değiştirmesi hakkında bilgi verecektir.

Palatum durum’un spina nasalis posterior ve spina nasalis anterior’ları

arasında çizilen bir çizgi ile spina nasalis posterior (HH’) ve dens axis’in tepe

noktası arasında çizilen çizginin (HT) birbirleri arasındaki açı (α), palatum durum

ile dens arasındaki ilişkiyi göstermede faydalı olabilir. Bu açının artması dens

axis’in yukarı doğru olan patolojik yer değiştirmeleri hakkında bilgi verecektir.

Genel populasyonda ortalama 7,97 ± 2,83 derece olarak ölçülen bu açının artma

derecesi, dens axis’in yukarı yer değiştirme miktarını gösterecektir. Yüksek

55

damak gibi palatum durum’daki yapısal değişikliklerin bu ölçümü etkileyebilmesi

bu ölçümün dezavantajı olarak görülebilir. Ancak açısal ölçüm olmasından

dolayı, röntgen çekimleri sırasındaki olabilecek teknik nedenlere bağlı

magnifikasyon değişikliklerinden etkilenmemesi önemli bir avantajı olacaktır.

BTO açısı (�), sabit noktalar olan basion ve opistion ile dens axis

arasındaki ilişkiyi gösterecektir. Röntgen çekimleri sırasındaki magnifikasyon

değişikliklerinden etkilenmeyecek olan bu ölçümde, açının büyümesi dens axis’in

yukarı doğru olan yer değiştirmesini gösterecektir. Genel populasyonda 102,59 ±

14,3 derece olarak ölçülen bu açının, ölçümünün de kolay olması önemli

avantajlarından birisidir. Opistionun bazen iyi saptanamaması ise dezavantajı

sayılabilir.

Fischgold’un digastrik çizgisi ile dens axis’in tepesi arasındaki mesafe

(NN’-T) de dens axis’in yukarı doğru olabilecek patolojik yer değiştirmeleri

hakkında bilgi verecektir. Genel populasyonda bu ölçüm ortalama 1,71 ± 0,39

mm olarak saptanmış olup, atlantooksipital eklemi referans alarak yapılan klasik

ölçüme göre daha kolay uygulanabilir olması avantajı sayılabilir.

56

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Çalışmamızda, kraniyoservikal bileşkenin radyolojik olarak incelenmesi ve

klinik olarak öneminin değerlendirilmesi amaçlandı. Büyük seri sonuçlarını elde

etmek, mevcut ölçümlere alternatif ya da ek olabilecek yeni ölçümler tariflemek,

bu ölçümlerin sonuçlarının standardize edilerek literatür bilgisi olarak güncel

klinik pratiğine sokarak kafa tabanı ile uğraşan, Nöroşirürji ve Diş Hekimliği gibi

bölümlerin de kullanımını sağlamak önemli amaçlardı.

Sonuç olarak, halen kullanılmakta olan ancak yeterli literatür bilgisi ya da

büyük serileri olmayan KSB ölçümleri yapıldı. Böylece hem literatüre katkıda

bulunulması amaçlanırken, yeni ölçümler de tariflendi. Bu ölçümlerin istatistiksel

olarak değerleri bulunarak, önceki ölçümlere alternatif ya da ek olabilecek

parametreler elde edildi.

57

ÖZET

Kraniyoservikal Bileşke’nin Radyolojik Olarak İncelenmesi ve Klinik Önemi

Kraniyoservikal bileşkenin içinden vasküler, nöral yapıların geçtiği önemli bir bölgedir. Bu bölgenin incelenmesinde gerek maliyeti gerekse kolay yapılabilir olmasıyla ilk olarak direkt grafiler kullanılmaktadır. Halen kullanılan ve standart sonuçları belli olan ölçümlerle ilgili büyük seri çalışmaları yoktur. Aynı zamanda bu ölçümlerin bir kısmının direkt grafide ölçülmeleri teknik nedenlerle veya anatomik süperpozisyonlar nedeni ile zor olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, büyük seri sonuçlarını elde etmek, mevcut ölçümlere alternatif ya da ek olabilecek yeni ölçümler tariflemek, bu ölçümlerin sonuçlarının standardize edilerek literatür bilgisi olarak güncel klinik pratiğine sokmaktır.

Çalışmada, kraniyoservikal bileşke patolojisi olmayan vaka dosyalarından 100 kadın, 100 erkek olmak üzere 200 adet ön-arka yan ve ağzı açık odontoid direkt grafi randomize olarak seçilerek incelendi. Dublin Ölçümü (RA’) erkekte 1-15 mm arasında olup, ortalama 3,55 ± 4,01 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-11 mm arasında olup, ortalama 3,07 ± 2,56 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 3,17 ± 2,89 mm olarak bulundu. Dublin Ölçümü (R’AL) erkekte 3-13 mm arasında olup, ortalama 6 ± 3,87 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-25 mm arasında olup, ortalama 5,29 ± 4,15 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 5,43 ± 4,06 mm olarak bulundu. Power’s Oranı erkekte 0,28-0,5 arasında olup, ortalama 0,36 ± 0,08 olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 0,43-0,7 arasında olup, ortalama 0,58 ± 0,09 olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 0,48 ± 0,08 olarak bulundu. Atlanto-Dental Aralık erkekte 1-6 mm arasında olup, ortalama 2,3 ± 0,43 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1-2 mm arasında olup, ortalama 1,3 ± 0,46 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 2,49 ± 1,54 mm olarak bulundu. Basion-Dens Tepe Mesafesi erkekte 8-20 mm arasında olup, ortalama 12 ± 3,69 mm olarak saptandı. Bu değer, kadınlar için 3-20 mm arasında olup, ortalama 9,53 ± 3,58 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 10,04 ± 3,71 mm olarak bulundu. BPL çizgisi (Basion Posterior Çizgisi) erkekte 2-5 mm arasında olup, ortalama 2,3 ± 3,43 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 2-8 mm arasında olup, ortalama 3,71 ± 1,69 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 3,6 ± 1,6 mm olarak bulundu. T-BO mesafesi erkekte 0,7-3 mm arasında olup, ortalama 1,48 ± 1,17 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 0,5-1,6 mm arasında olup, ortalama 1,02 ± 0,28 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 1,04 ± 0,32 mm olarak bulundu. NN’-T mesafesi erkekte 1,1-2,5 mm arasında olup, ortalama 1,61 ± 0,44 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 1,2-2,5 mm arasında olup, ortalama 1,71 ± 0,37 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm

58

ortalama 1,71 ± 0,39 mm olarak ölçüldü. HT mesafesi erkekte 30-38 mm arasında olup, ortalama 34,56 ± 2,51 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 17-41 mm arasında olup, ortalama 21,59 ± 5,86 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 32,13 ± 4,95 mm olarak ölçüldü. TO mesafesi erkekte 8-22 mm arasında olup, ortalama 15,67 ± 4,85 mm olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 10-24 mm arasında olup, ortalama 20,86 ± 4,26 mm olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 19,63 ± 4,65 mm olarak bulundu. HT/TO oranı erkekte 1,36-4,13 arasında olup, ortalama 2,44 ± 0,9 olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 0,44-3,17 arasında olup, ortalama 1,81 ± 0,67 olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 1,96 ± 0,76 olarak ölçüldü. HT ve HH’ arasındaki açı (α) erkekte 7-10 derece arasında olup, ortalama 8,83 ± 1,17 derece olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 3-13 derece arasında olup, ortalama 7,46 ± 3,09 derece olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 7,97 ± 2,83 derece olarak bulundu. BTO açısı erkekte 95-120 derece arasında olup, ortalama 102,73 ± 16,33 derece olarak saptandı. Bu değer kadınlar için 93-130 derece arasında olup, ortalama 102,56 ± 13,95 derece olarak saptandı. Genel populasyonda ise bu ölçüm ortalama 102,59 ± 14,3 derece olarak bulundu. Fischgold’un digastrik çizgisi ile dens axis’in tepesi arasındaki mesafe genel populasyonda ortalama 1,71 ± 0,39 mm olarak saptanmıştır. Sonuç olarak, halen kullanılmakta olan ancak yeterli literatür bilgisi ya da büyük serileri olmayan KSB ölçümleri yapıldı. Böylece hem literatüre katkıda bulunulması amaçlanırken, yeni ölçümler de tariflendi. Bu ölçümlerin istatistiksel olarak değerleri bulunarak, önceki ölçümlere alternatif ya da ek olabilecek parametreler elde edildi.

Anahtar Kelimeler: Kraniyoservikal bileşke, baziler impresyon, servikal travma, ölçüm, anatomi

59

SUMMARY

Radiological Examination and Clinical Importance of the Craniocervical Junction

The craniocervical junction is a region in which vascular and neuronal structures pass through. In examination of this region at first direct x-ray radiographs is used because of its cost and being easily performed as well. At present there is no big serial study about the measurements that are being used and of which the results are known today. Also measuring these parameters from the x-ray radiographs may be difficult because of the technical reasons and anatomical superpositions.

The aim of this study is to achieve big serial results, to define new measurements that would be an alternative or addition to the current measurements and by standardizing the results of these measurements to put them into current clinical practice as the literatural knowledge. Besides, because of the fact that obtained measurements in the former studies vary by the population which is studied on, by means of this study the craniocervical junction measurements of the Turkish population will be obtained.

In this study from the files of the patients with no craniocervical pathology, 200 (100 women and 100 men) antero-posterior lateral and open mouth odontoid x-ray radiographs are randomly chosen and examined. Dublin Measurement (RA’) is measured between 1-15 mm and mean 3,55 ± 4,01 mm in men. This value is between 1-11 mm and mean 3,07 ± 2,56 mm in women. In general population it is measured 3,17 ± 2,89 mm. Dublin Measurement (R’AL) is between 3-13 mm and mean 6 ± 3,87 mm in men. In women this value is measured between 1-25 mm and mean 5,29 ± 4,15 mm. In general population it is measured mean 5,43 ± 4,06 mm. In men Power’s Ratio is measured between 0,28-0,5 mm and mean 0,36 ± 0,08 mm. In women it is measured between 0,43-0,7 mm and mean 0,58 ± 0,59 mm. In general population it is measured mean 0,48 ± 0,74 mm. In men Atlanto-Dental space is between 1-12 mm and mean 2,3 ± 3,43 mm. In women it is measured between 1-2 mm and mean 1,3 ± 0,46 mm. In general population it is measured mean 1,49 ± 1,54 mm. Basion-Dens Tip Space is measured between 8-20 mm and mean 12 ± 3,69mm in men. In women it is measured between 3-20 mm and mean 9,53 ± 3,58 mm. In general population it is measured mean 10,04 ± 3,71 mm. Basion Posterior Line (BPL) is between 2-5 mm and mean 2,3 ± 3,43 mm in men. In women it is measured between 2-8 mm and mean 3,71 ± 1,69 mm and in general population it is measured mean 3,6 ± 1,6 mm. T-BO space is between 0,7-2 mm and mean 3,18 ± 1,17 mm in men. In women it is measured between 0,5-1,6 mm and mean 1,02 ± 0,28 mm. In general population it is measured mean 1,04 ± 0,32 mm. NN’-T space is measured between 1,2-2,5 mm and mean 1,11 ± 0,44 mm in men. In

60

women it is measured between 1,2-2,5 mm and mean 1,71 ± 0,37 mm and in general population it is measured mean 1,71 ± 0,39 mm. HT space is measured between 30-38 mm and mean 34,56 ± 2,51 mm in men. In women this value is between 17-41 mm and mean 21,59 ± 5,86 mm. and in general population it is measured mean 32,13 ± 4,85 mm. TO space is between 8-22 mm and mean 15,67 ± 4,85 mm in men. In women it is between 10-94 mm and mean 20,86 ± 15,26 mm. In general population it is measured mean 19,63 ± 13,65 mm. HT/TO Ratio is between 1,36-4,13 and mean 2,44 ± 0,9 in men. In women it is measured between 0,44-3,17 and mean 1,81 ± 0,67. In general population it is measured mean 1,96 ± 0,76. The angle between HT and HH’ (α) is measured between 7-10 degrees and mean 8,83 ± 1,17 degrees in men. In women it is measured between 3-13 degrees and mean 7,46 ± 3,09 degrees. In general population it is measured mean 7,97 ± 2,83 degrees. BTO angle is between 65-120 degrees and mean 102,73 ± 16,33 degrees in men. In women it is between 70-130 degrees and mean 102,56 ± 13,95 degrees. In general population it is measured mean 102,59 ± 14,3 degrees. The space between Fischgold’s digastric line and the tip of dens axis is measured mean 1,71 ± 0,39 mm in general population.

As a result, by measuring craniocervical junction parameters that are currently being used but about which there is less sufficient literatural knowledge and no big serial studies. We not only aimed to give help to the literature but explored the Turkish population because of the racial alterations seen in many studies as well. In addition by defining new measurements and finding their statistical values, parameters are obtained that would contribute to or be an alternative to the former studies.

Key Words: Craniocervical junction, basilar impression, cervical trauma, measurement, anatomy.

61

KAYNAKLAR

AKSOY, K. (2005). Temel Nöroşirürji. Türk Nöroşirürji Derneği Yayınları 1420-1421.

CRONIN, C.G., LOHAN, D.G., MHUİRCHEARTIGH, J.N., MEEHAN, C.P., MURPHY, J.M., ROCHE, C., (2007). MRI evaluation and measurement of the

normal odontoid peg position. Clin Radiol 62: 897-903.

CRONIN, C.G., LOHAN, D.G., MHUİRCHEARTIGH, J.N., MEEHAN, C.P., MURPHY, J.M., ROCHE, C., (2009) CT evaluation of Chamberlain’s,McGregor’s,

and McRae’s skull-base lines. Clin Radiol 64: 64-69.

DELİGANIS, A.V., BAXTER, A.B., HANSON, JA., (2000). Radiologic spectrum of craniocervical distraction injuries. Radiograghics 20: 237-250.

DZIURZYNSKI, K., ANDERSON, P.A., BEAN, D.B., CHOI, J., LEVERSON, G.E., MARİN, R.L., RESNICK, D.K., (2005). A blinded assessment of radiologic criteria

for atlanto-occipital dislocation. Spine 30: 1427-1432.

EHARA, S., EL-KHOURY, G.Y., CLARK, C.R., (1992). Radiologic evaluation of dens fracture: role of plain radiography and tomography. Spine 17: 475-479.

GOEL, A., (1999). Chiari 1 malformation redefined: clinical and radiographic findings for 364 symptomatic patients. Neurosurg 45: 1497-1499.

GONZALES, L. F., FIORELLA, D., CRAWFORD, N. R., (2004). Vertical atlantoaxial distraction injuries: radiological criteria and clinical implications. J Neurosurg Spine 1: 273-280.

GREENBERG, M.S., (1994) Handbook of Neurosurgery. HARRIS, J.H., CARSON, G.C., WAGNER, I.K., (1994). Radiologic diagnosis of

traumatic occipitocervical dissociation: 1. Normal occipitovertebral relationships on lateral radiographs of supine subjects. AJR 162: 881-886.

HARRIS, J., Jr., (2001).The cervicocranium: its radiographic assessment. Radiology 218: 337-351.

HENSINGER, R.N., (1986). Osseous anomalies of the craniovertebral junction. Spine 11: 323-332.

HINCK, V.C., HOPKINS, C.E., (1960). Measurement of the atlanto-dental interval in the adult. AJR 61: 639-644.

62

KURIMATO, M., OHARA, S., TAKAKU, A., (1991). Basilar impression in osteogenesis imperfecta tarda. Case report. J Neurosurg 74: 136-138.

LEE, C., WOODRING, J.H., GOLDSTEIN, S.J., (1987). Evaluation of traumatic atlantooccipital dislocations. AJNR 8: 19-26.

MARTIN, M.M.S., (1992). Occipital-cervical instability. Clin Orth Rel Res 283: 63-73.

MENEZES, A.H., (1987). Developmental and acquired abnormalities of the

craniovertebral junction. In: VanGilder JC, Menezes AH, Dolan KD. The craniovertebral junction and its abnormalities. NewYork: Futura: 109-158.

MENEZES, A.H., (1995). Primary craniovertebral anomalies and the hindbrain

herniation syndrome (Chiari 1): Data base analysis. Pediatr Neurosurg 23: 260-269.

POZO, J.L., JACOBSON, H.G., DUFF, B.K., (1984). Basilar impression in

osteogenesis imperfecta: a report of 3 cases in one family. J Bone Joint Surg 66B: 233-238.

ROJAS, C.A., BERTOZZI, J.C., MARTINEZ, C.R., WHITLOW, J., (2007). Reassessment of the craniocervical junction: normal values on CT. AJNR 28: 1819-1823.

SAWİN, P. D, MENEZES, A. H., (1997). Basilar invagination in osteogenesis

imperfecta and related osteochondrodysplasias: medical and surgical management. J Neurosurg 86: 950-960.

SHODA, N., TAKESHITA, K., SEICHI, A., AKUNE, T., NAKAJIMA, S. (2004). Measurement of occipitocervical angle. Spine 29: 204-208.

SMOKER, W.R., KEYES, W.D., DUNN, V.D., (1986). MRI versus conventional radiologic examinations in the evaluation of the craniovertebral and cervicomedullary junction. RadioGraphics 6: 953.

SMOKER, W.R., (1994). Craniovertebral junction: normal anatomy, craniometry, and congenital anomalies: RadioGraphics 14: 255.

TASSANAWIPAS, A., MOKKHAVESA, S., CHATCHAVONG, S., WORAWİTTAYAWONG, P., (2005) Magnetic resonance imaging study of the

craniocervical junction. J Orth Surg 13: 228-231.

TEODRI, D.B., PAINTER, M.D., (1984).Basilary impression in children. Pediatrics 74: 1097-1099.

63

ZİLELİ, M., ÖZER, A.F., (2002). Omurga ve Omurilik Cerrahisi. Meta Basım, İzmir. 457-461.

Ek-1 Kadın olgulardaki Kraniyoservikal Bileşke ölçümlerinin detaylı dökümü

OLGU YAŞ FD

(mm) FM

(mm)

BTO AÇISI

(derece) α AÇISI (derece)

CHMB (mm)

Mc GRE (mm)

HT (mm)

TO (mm) HT/TO

DUBLIN ÖLÇÜMÜ

(RA') (mm)

DUBLIN ÖLÇÜMÜ

(R'AL) (mm)

Mc RAE (mm)

POWER'S ORANI

ADA (mm)

B-DT (mm)

B-PL (mm)

T-BO (mm)

NN'-T (mm)

1 19 8 5 98 4 4 3,2 20 13,5 0,55 8,00 6,78 15,56 0,50 1,20 6,00 3,00 1,1 2,1 2 23 6,5 6 110 6 4 2,3 23 16,4 0,79 6,15 7,50 25,67 0,68 1,40 7,34 6,74 1,4 1,96 3 34 10 2,8 125 4 3,5 2,4 25 19,6 1,45 4,00 5,60 30,00 0,70 1,00 8,00 6,50 0,5 1,87 4 65 13 3,6 95 7 5 2,1 32 12,6 1,8 4,50 4,65 31,00 0,65 1,70 7,65 7,54 0,65 1,53 5 34 6,8 8,6 115 6 3 3 33,5 23,5 2,15 3,45 7,65 31,45 0,43 1,50 9,00 2,60 0,59 1,7 6 78 116 8 4,5 4,1 32,6 20 2,13 4,56 8,50 30,00 0,56 1,00 3,60 2,45 0,76 1,2 7 67 8,4 5,8 100 10 2 3,4 21,3 21,3 1,86 1,68 20,00 29,35 0,63 1,20 4,50 4,65 0,59 1,2 8 18 17 9 98 1 4,7 22,6 23 1,89 2,69 16,50 20,00 0,45 1,30 4,80 4,00 0 1,54 9 19 10 6 95 11 2,4 3,4 23,6 18 2,1 3,00 21,00 0,69 1,20 5,89 7,98 1,48 1,48

10 21 11,4 3,6 105 4 2,5 2,4 18,4 16 2,45 3,60 3,60 22,40 0,43 1,00 10,00 2,00 1,3 2 11 24 4,9 115 6 2,8 5 19,4 14,3 3 4,25 5,75 2,00 12,00 2,61 2,49 12 34 125 3 17,3 12,6 1,34 8 25 30,4 0,54 1,8 13,57 2 1,6 2,04 13 54 8,7 4,7 127 7 3,5 1,2 18 17,6 0,48 2,15 32,56 0,45 1,5 19,87 7,9 1,54 14 56 6,5 5,8 115 8 4,1 1,7 19 16 0,8 3,56 3,45 1,6 16,34 6,32 15 67 6 6,8 105 8 2,1 2,5 21 19 1,9 11 4,45 33 0,69 1,3 15,82 1,07 1,3 16 45 8,5 95 9 1,5 4,1 21,6 21 1,7 6,78 3,65 32,5 0,7 1,5 19,46 3,5 1,27 1,42 17 35 12,4 93 6 5 1,5 35,9 21,5 2,6 3,45 2,6 28,97 0,45 6 3,65 1,6 18 20 14 11 12 2,7 40 22,6 2,67 2,6 5,6 27,56 0,57 1,2 9,46 4,71 1 2,04 19 21 7 2 9 2,8 26,8 2,3 6,5 23,42 0,61 1,8 9,31 4,01 1,5 2,5 20 32 6,8 100 5 1,8 2,3 21,7 23,6 0,8 1,8 7,65 29 0,54 4,93 1,43 1,21 21 43 7,8 11 3,20 22,4 0,95 3,56 3,45 34 8,59 5,31 1,32 1,53 22 42 9 110 7 4,7 3,6 32,5 22,8 1,45 4,15 32 0,7 1,3 9,54 7,07 1,2 1,84 23 19 9,5 6,00 106 8 3,2 5 40,6 20 1,90 4,7 5,2 31,6 0,45 1,1 11,24 8,2 1,5 24 19 4,00 9 3,5 35,7 21,4 1,78 2,4 6,45 1,2 12,37 4,5 25 28 11 4,60 124 9 4,3 3,2 27,8 11,3 2,15 3,68 1 24,7 0,51 1,5 11,93 3,7 1,06 2,04 26 29 14 12,00 100 7 3,6 2,5 39,1 19,7 2,67 1 23,45 28,74 0,45 1,6 10 3,89 1,2 27 54 110 10 2,1 1,8 17 18 1,8 4,67 2,45 1,2 17 2,08 28 65 12,4 11 2,4 3,4 18,3 22 2,15 3,68 5,45 29,4 0,46 1 13,41 2,41 1,52 2,3 29 68 12,6 95 6 1,5 2 19,7 10 2,13 5,64 2 12,53 5,5 1,7 30 69 11,3 100 4 2,5 1,5 25,7 18,4 2 2,45 30 0,56 1,4 12,79 6,21 0,82 1,81 31 71 15 3,6 130 8 1,8 4,2 40,1 20,8 0,57 2,56 3,67 31,55 0,58 14,25 3,7 1 32 61 12 5,6 9 20,1 20,9 2,05 5 8,32 33 0,6 1,7 10 3,82 0,92 1,21 33 60 15,6 6,7 95 8 2,4 2,3 22 23,6 2,15 6,57 9 1,8 9,76 4,08 1,83 34 32 13 5 98 6 3 4,1 17,2 22,5 1,9 3,45 26,4 0,45 1,5 5,82 0,9 35 35 8,5 4,8 104 9 4 2,1 18 19 1,56 1,2 5,82 0,57 1,93 36 43 100 3,1 23,1 4,6 2,34 33,7 0,66 1 6,24 7,21 0,73 2 37 42 10 6,5 7 1,6 21 2,13 5,6 4,78 30 0,61 1 6,71 3,6 1 2,03 38 25 4,5 8 2,6 4,2 20,1 23,7 2,15 4,8 5,6 31,1 0,57 7,89 2,81 1,07 1,71 39 36 18 103 3 2,3 3,8 21 22 1,9 3,5 6,4 32,1 0,68 1,7 9,26 4,03 1,6 40 38 11,6 6,7 105 9 3,2 3,6 22,3 21,3 2,09 2,3 5,3 25,65 0,47 1,3 9,74 0,72 1,69 41 31 14 95 8 2,1 3,8 21,4 19,7 1,8 4,65 8,1 28,9 0,5 1,3 8,31 3,81 0,84 1,36 42 30 8 12,4 97 11 2,3 4,2 19,8 18,3 1,56 2,4 28,35 0,7 1,2 3 2,3 0,5 1,92 43 25 13 100 6 1,6 4,8 18,7 21 2,1 2,45 2,56 33 0,44 1,1 4,7 4,51 0,61 2 44 27 14,5 6,50 97 7 2 20 22,5 2,19 4,5 15,75 7 2,08 2,05 45 22 9,4 8 1 21 23 1,9 5,4 6,78 27,8 0,65 1,8 8,82 1,05 1,98 46 24 5,60 100 8 1,7 3 21,5 24 1,5 16,89 27,45 0,58 1,6 14,71 2,8 1,51 1,74 47 18 1 6,80 110 11 2,3 1,6 22 22,8 0,8 3,05 1,1 20 3,45 1,6 48 29 16 121 3,4 23,7 21,6 0,9 4,15 2,45 29,9 0,6 1,5 3,5 1,05 49 54 11 4,00 127 9 4,3 2,8 24,1 18,7 1,45 2,8 6,9 31,75 0,59 1,4 9,54 0,83 1,72 50 57 97 5 4,7 19 2,45 7,65 33,5 0,45 1,1 8,35 6,42 2,01 51 43 13,4 108 3,1 17 4,3 25,75 0,55 1 8,59 7,12 1 52 54 4,7 2,3 17,2 22,4 1,8 5,1 12,58 20 0,68 1,8 7,61 1,02 2,47 53 24 11,5 100 9 1 1,6 21,6 2,1 1,8 5,3 18,58 0,44 2 10,1 2,57 1 2,04 54 36 8,9 98 7 2,7 3,2 21,1 23 2,4 4,6 15 0,49 1,3 12 2,31 1,21 2 55 37 9 9,6 115 10 3,4 3,1 19,9 20,8 1,7 3,9 6,75 16,89 0,5 1,7 15,2 1,27 1,81 56 42 6,7 2,6 100 10 5 5 21,6 19,8 2,4 3,4 25,5 0,65 1,3 14,32 3 1,3 1,7 57 25 98 3 3,1 22 12,4 0,44 4,2 4,5 1,1 10 3,03 1 1,21 58 20 9,5 9,4 93 7 2,6 4,2 23,1 17,9 1,9 2,6 5 23,65 0,5 4,01 1,04 1,36 59 63 14 96 8 4,2 3 20 2,23 2,5 6 31,7 0,62 1 17,4 2 1,08 60 60 103 19,7 21,4 1,5 1,89 6,45 32 0,69 1 12 2,3 1,5 1,68 61 43 9 8,5 110 8 3,4 4,4 17,7 21,9 1,9 7,23 30,93 0,45 1,3 9 2,74 1,37 62 56 6,7 7 2,4 3 19,3 23 2,1 4,15 4 1,4 8,79 1,21 1,82 63 23 11 6 98 9 2,1 1,7 20,4 17 2,2 3,06 31,4 0,48 1,4 10,2 3,43 1,53 1,82 64 24 105 1,7 2,9 18,8 3,17 3,6 5,2 23,34 0,5 1,6 9,5 3,07 2,01 65 25 100 5 1,9 20 16,6 2,1 7,2 4,6 24,61 0,57 1,2 9,34 4,02 1,03 2 66 31 8,5 5,7 126 12 2,7 3,3 21,5 17,9 1,8 8,6 7,8 32,64 0,6 1,5 9,41 3,26 1 2,42 67 41 8 6 98 5 3,1 3,6 22,3 22 2,1 3,5 7,6 33 0,67 1,1 9,57 4,07 0,61 68 70 11 9 100 7 4,2 2,9 22 15,7 2 2,4 5,45 22 0,59 1 8,69 5 0,9 1,23 69 24 95 8 5 2,4 9,4 3,23 24,65 0,45 1,3 10,1 1,5 1,42 70 34 8,6 9 2,1 27,1 19,8 1,8 1,5 14,5 20 0,59 1,5 6,72 1,41 2 71 56 8,3 7,8 102 8 2,3 4 17,6 21,3 1,89 3,6 29,9 0,48 1,6 11,4 7,24 1,39 1,71 72 46 98 3,6 18,9 20,8 2,2 4,58 9,35 1,3 10 3,4 0,93 2,03 73 30 100 3,3 17,4 3,45 1,9 13 3 1 2,49 74 35 9,7 10 112 10 3,5 2,6 19,4 23,6 2,6 4,56 3,68 27,45 0,7 14,1 1,04 75 54 11,4 123 9 3,6 4,5 20,6 22,6 2,45 3 5 29 0,58 1,3 9,34 2,67 1,5 1,27 76 58 12 9,1 104 11 4,2 3,4 34 24 1,8 2,5 4,6 27,6 0,6 1,1 9,27 0,5 1,48 77 50 10,6 6 102 9 1,3 1,8 23,1 21,6 2,7 3,59 5,6 30 0,55 1,5 8 8 0,54 78 23 6,8 96 8 1,7 2,4 21 22,7 2,1 4 3,5 1,4 4,1 7,08 0,6 2,3 79 41 11 5,8 3,5 21,2 22,7 1,8 4,9 4,56 29 0,5 1,5 3,8 2,36 0,98 2,41 80 51 9,5 5,1 95 8 4,1 1,8 19,5 23,7 1,5 6,75 8,92 27,9 0,67 1,8 12,4 2 2 81 40 6,8 98 6 1,6 3 18,6 1,4 31 0,45 1,2 11,31 43 1 1,8 82 21 9,3 9,2 114 2,1 4,6 19,7 18,6 1,9 3,5 13,6 30,56 0,5 1,1 14,62 3 1,1 1,7 83 19 16,4 6 3,1 3,9 14,6 2,3 12,34 29,65 0,6 1 10,33 3,6 1,09 1,68 84 32 120 5 2,4 17,8 19,8 2,35 2,45 5,7 33 0,58 1,3 10,7 3 1,2 1,92 85 54 7,9 6,4 100 6 2,6 3,6 19,4 21 2,15 2,56 6,7 29,6 0,46 1,2 9,78 4,76 1,3 86 36 11 6,4 110 1,7 3,7 21,4 22,6 2,28 1,8 31 29,9 0,49 1,3 9,52 5,92 1,15 2,04 87 20 10,6 100 10 3,1 3,2 20 23,5 1,65 5,15 4,3 31 0,52 9,5 3,7 1,32 2,3 88 22 12,1 7,8 105 7 1,9 21 22 1,85 3,5 3,67 1,5 12,57 3,81 1 2 89 44 9,8 2,5 3,4 19,7 20,4 2,35 2,15 6,78 32 0,56 1,6 11,2 5 0,74 90 56 100 13 3,4 3,2 18,7 18,6 1,9 2,45 4,65 20 0,53 1,5 13,41 4,86 0,86 1,7 91 67 10,3 8,6 98 8 2,3 4,1 22,6 19,9 1,75 3 3,76 19,78 0,6 1,2 10 5 1,09 1 92 60 8,6 4,7 95 6 1,5 2,6 23,1 16,7 2,35 4,05 5,7 20,04 0,58 1,3 10,3 2,48 1,2 1,83 93 46 9,8 5 104 1,8 20 2 4,6 6,8 25,34 0,53 1,1 7,53 1 94 35 11,5 5 2,4 3,5 20,5 16,8 1,75 2,6 11 29 0,5 15 0,9 1,2 95 43 3,7 100 9 2,3 3,7 19,7 22,3 1,85 9 31,06 0,61 1,4 9,74 3,79 1,46 1,7 96 19 14,6 115 10 4,1 4,2 17,8 3 7,32 1,6 9,31 3,21 1,51 2 97 70 8,9 5,3 100 2,3 3,5 3,56 2,56 32 0,57 1,9 6 3,09 1,2 2,1 98 20 10 94 8 2,1 3,2 21,5 20,6 2,13 6,7 4,92 30,63 0,5 1,8 3,65 4,52 1,05 2 99 33 8,5 6,2 95 9 2 1,7 23,6 20,1 2,16 8,45 6 29 0,63 1,4 5 2,9 1 1,69

100 58 9,3 5,8 100 10 3,4 3,9 22 23,2 1,78 3,45 7,3 27,49 0,5 1,1 5,75 5 0,96 1,38

64

Ek-2 Erkek olgulardaki Kraniyoservikal Bileşke ölçümlerinin detaylı dökümü

OLGU YAŞ FD

(mm) FM

(mm)

BTO AÇISI

(derece) α AÇISI (derece)

CHMB (mm)

Mc GRE (mm)

HT (mm)

TO (mm) HT/TO

DUBLIN ÖLÇÜMÜ

(RA') (mm)

DUBLIN ÖLÇÜMÜ

(R'AL) (mm)

Mc RAE (mm)

POWER'S ORANI

ADA (mm)

B-DT (mm)

B-PL (mm)

T-BO (mm)

NN'-T (mm)

1 21 7,01 4,01 100 8 5,54 2,4 31,2 12,38 2,43 4,00 3,79 4,00 9,60 3,13 1,45 1,65 2 34 7,43 6,05 120 6 5 30 5,78 10,00 31,00 0,30 2,00 11,00 4,50 1,32 1,43 3 32 10 3 115 10 1 2,45 31 21,09 1,76 4,13 6,70 30,00 0,50 3,40 12,60 4,21 0,89 2,01 4 65 13 95 7 5 3,2 32 9 1,8 7,08 4,53 29,80 0,31 1,60 8,09 5,00 0,92 5 2 6,8 8,6 97 4 3 33,5 21,76 1,67 3,45 8,00 20,34 0,43 1,80 9,00 2,60 2 1,72 6 78 12 14,9 9 5,5 4 33,67 1,78 9,06 31,00 0,50 2,00 8,79 2,40 2,3 1,1 7 56 8,4 5,8 105 22,78 8,09 1,45 2,73 12,60 29,67 0,38 2,40 12,00 4,57 2 2,43 8 18 13,09 9,02 9 1 3,7 21,04 23 1,89 13,00 22,53 0,45 2,30 10,75 4,00 2,14 2,03 9 24 10 6 95 7 6 2 23 18 2,1 12,00 3,09 21,06 0,42 5,00 9,24 5,00 1,5

10 54 11,4 3,6 105 8 2 4 34 15,82 2,45 10,08 3,70 18,01 2,00 1,46 2 11 25 13,2 120 2,45 32 14,3 3,44 4,25 6,00 30,00 0,32 2,50 12,00 2,41 1,5 2,48 12 65 9,54 117 9 3 2,68 8 11 19,86 0,44 2,3 13,57 2 2,09 13 43 7,7 4,7 107 8 2 31,43 12,43 2,41 4,43 5,74 31,4 0,47 1,6 19,54 5 1,54 2 14 56 5 5,8 115 4,1 2,01 32,09 15 2,3 2,37 24,95 0,38 1,8 13 3,68 3 1,27 15 67 14,7 98 8 3,1 31 15,61 1,9 2,06 4,45 2 12,69 1,3 16 45 8,96 8,5 95 10 2,56 4 31,04 21 1,7 6,78 3,65 33 0,5 2,1 2,31 17 70 12 12,04 99 7 5,42 2 35,9 22 2,09 1 4,33 22 0,29 2,2 8 2,3 2,53 18 32 14 11 100 2,6 37,09 23 3,01 3,45 5,6 26,4 0,47 8,46 3,68 0,9 2,3 19 43 8,9 3,82 116 9 2,45 3,1 30 15 4,02 4,93 7,31 20 0,32 11,41 4,71 1,5 2,15 20 32 10,09 14,08 2,65 1,95 7,65 25 0,5 3 13,54 4,09 1,75 2,37 21 34 7,8 3,54 102 10 5,65 3,04 34,5 8 2,33 3,56 34,79 0,29 3,5 10 5 1,32 2,41 22 56 9 7,98 104 7 2,1 3,78 32,5 17,09 1,78 14,73 8,69 30 0,28 1 9,54 2,06 0,85 23 20 9,5 10,76 2,34 4 37,51 20 1,50 4,7 5,2 28,55 0,43 5,7 11,24 2,58 1,03 1,82 24 19 5,7 4,58 109 10 2,54 3,54 35,7 21,4 1,60 2,4 6,45 29,6 0,45 3,35 1,2 25 28 12,08 4,60 120 8 3,67 3,41 31 11,3 2,15 3,5 3,06 0,35 2,2 11 3,7 1,2 26 39 13 11,04 100 7 5 2,5 34,47 3 4,62 1,9 10 3,26 1,36 2,04 27 67 3,81 114 8 2 2 16,83 3,24 3,88 31,2 0,36 2,09 13,87 2,1 28 54 13,4 97 10 1 3,4 34,04 22 1,36 5,45 31 0,5 12,26 3 2,54 2,5 29 38 12,6 6,57 7 1,5 2,06 33,08 10,69 3,02 12,53 5,79 36 0,49 4 10 5 1,4 1,68 30 69 , 95 2,3 2,07 34,56 16,51 1,8 11 3,09 4,26 11,53 4,08 1,63 1,92 31 21 13,86 6,87 120 8 30,07 20,8 1,51 1,63 3 29 0,28 2,2 9,47 3,5 1,1 1,5 32 19 12 6,91 98 8 2,5 2,65 35,09 20,82 1,75 1,06 8,32 28,99 0,47 1,4 10 4,62 1,07 1,34 33 60 11,43 6,7 7 2,4 2,58 30 20,12 1,52 8,04 27,03 0,31 1,3 8,4 4,08 1,5 34 32 13 5 102 4 32 22 1,45 3,45 4,62 30 0,43 1,63 12 1,21 35 35 9,23 108 9 4 2,1 34,79 3 8,42 31 0,3 2,43 11 0,7 1,6 36 43 10 110 10 3,2 3,18 32 21 1,52 4 30 0,31 2,67 10,04 2,21 0,93 2 37 31 11 6,5 8 1,6 3,92 33,79 9,03 3,66 3,04 28,63 0,29 1,6 8 2,36 1 2,41 38 30 4,5 115 7 2,5 15,72 4,8 6,7 31,5 0,4 4,5 8,78 2,84 1,07 2,01 39 36 13,03 9 2 31 15,04 2,1 3,05 9 32,1 0,41 9,27 3,59 2,09 40 38 11,87 7,01 105 9 5 3,6 30 21,3 1,42 2,3 5 25,65 0,43 2,08 9,44 3 2,37 41 40 6,21 14 95 7 2,1 3,8 34,55 19,7 1,78 2,97 4,3 30 0,32 1,07 16,79 2,01 2,51 1,23 42 50 8 12,4 100 8 2,3 4 30,01 18,3 1,56 1,7 4,62 34 0,3 2,1 12,05 2,51 0,8 1,48 43 55 14,08 110 2,4 3,05 31 3 30,08 0,34 3,2 11,05 2,03 2,05 1,92 44 27 10,65 6,50 7 3 2,71 37 13,06 2,84 3,3 12 26 0,4 6 12,35 2,08 2 2,32 45 22 9,4 120 8 2 36 15,84 1,9 2,6 10,05 1,15 1,68 46 33 7,55 9 38 26,6 0,46 2,23 14,71 2 2,4 1,71 47 18 5,7 9,41 103 2,5 2 36,72 21,06 1,71 6,74 7,88 19 0,3 2,43 13,79 2,1 2,84 1,13 48 68 14 7,05 120 10 2,3 3,46 35,02 17,93 2,05 7,09 3,47 20 0,4 2,6 10 2 2,01 49 44 12,09 4,00 107 7 5,3 2,67 34 18,7 1,81 2,8 6,9 31,66 0,43 2,22 9,54 2,05 2,06 1,61 50 57 6,72 100 7 2,6 4 30,03 14,9 2,01 2,84 7,9 33 0,46 2,1 8,35 2,07 3 51 43 13,4 97 8 1 2,42 15,03 4,3 11 29,09 0,5 3 8,77 4 1 1,9 52 19 11,47 6,98 95 9 5,2 2,3 30 20,93 1,52 5,1 21 1,8 11,36 2 2,43 53 18 11,5 2,15 2 34,83 21,6 1,61 4,9 6,84 24,57 0,3 2 12,6 2,81 0,9 2,5 54 36 9 8,09 7 3,25 3,45 22 1,79 4,6 20 0,35 1,82 12,3 2,08 0,87 1,19 55 37 0,68 9,6 115 10 4 3,93 38 20,8 1,9 23 3 15,2 2,01 0,71 1,78 56 22 6,7 7,92 98 8 5 4 35,69 19,8 1,84 3,4 5,66 25,5 0,47 4,12 14,32 3 1,04 1,65 57 37 6,54 99 8 2,58 30 8,9 3,37 4,2 4,5 29,75 0,3 2,23 10 3,08 2 2,03 58 20 9,5 9,4 100 2,6 3 31,42 17,9 1,72 6,53 6 30 0,29 2,46 9,6 4,01 1,47 2,4 59 63 11,69 11,71 96 9 5,63 3,48 34 10,04 3,4 3,79 8,5 31,7 0,4 1 8,97 2 1,5 2,1 60 66 102 8 1,04 4 21,4 6,45 36 0,4 1,98 9,9 2,05 1,78 1,79 61 43 9 9,49 96 9 3,4 34,65 9,65 3,58 12,3 6,77 30,34 0,41 1,3 10,05 2 1,92 1,6 62 54 5,04 7 100 7 2,4 2,06 32,12 9,03 3,32 4,15 4 37 0,35 1,4 10 5 1,42 63 23 11 9 95 2,06 2 34,08 17 2,2 3,55 11,74 1,78 11 4,01 1,53 1,58 64 24 105 10 1,7 2,9 35 18,8 1,86 3,6 22,1 4,52 13,47 3,07 1,4 2,01 65 33 13,07 10,1 100 7 1,7 16,33 5,86 5,34 25 0,3 5,08 8,06 2,26 2,03 2 66 43 8,5 5,7 120 10 2,7 3,3 31 17,9 1,73 8,6 7,8 29 0,34 1,5 20 2 2 1,62 67 51 8 6,78 98 3,01 3,6 34,23 22 1,54 1,04 8 35,7 0,32 1,13 12,37 2,79 0,7 2,31 68 47 11 9 102 8 4,23 2,51 35,99 14,88 2,41 15 9 36 0,32 1 12,92 3,02 0,9 1,42 69 24 95 5 38 10,05 1,3 5,77 30,07 0,4 3 10 3 1,47 1,78 70 34 8,6 6,5 96 9 2,1 3,65 9 13,69 12 21 0,59 3,63 9,88 4,1 2,03 1,6 71 56 9,4 7,8 100 7 2,3 4 37,7 3,6 10,42 25,7 0,5 4,56 1,39 2 72 39 13,81 98 8 4,03 3,6 31,01 12,6 2,46 9,45 28,6 0,35 4,73 10 2,07 0,93 2,03 73 30 100 9 2,44 3,66 32 11,06 2,89 3,46 6,98 24,2 0,36 12 2,2 2 2,4 74 35 9,7 11,4 101 2,04 34 22 1,54 4,73 4,13 29 0,42 5 14,08 2,13 1,48 2,3 75 69 11,4 120 9 3,6 4 30 20,44 1,52 3 4 3,74 8,04 2,09 2,08 2,15 76 53 13,31 5,5 99 10 4,2 3,4 30,45 14,83 2,05 2,5 7,98 28 0,5 1,1 9,43 3 2,6 2,5 77 50 10,6 6 102 7 1,3 2,55 33,02 21,6 1,57 1,37 6,07 34 0,32 1,32 10 4,07 1 1,17 78 23 6,8 100 8 2,3 2,4 21 4,66 3,5 25,76 0,49 1,78 11,59 2 0,92 1,3 79 46 10,1 9,02 97 10 ,,,, 3,59 31,1 20 1,55 4,07 4,56 29 0,31 1,96 9 2,1 0,98 2,09 80 51 9,5 5,1 95 2,13 38 8,68 4,13 7,51 27,9 0,43 4 13 2,05 1,03 81 40 6,8 99 7 1,45 3 37,43 9,13 4,09 3,3 6 30 0,34 2,5 11,31 2,3 1,89 1,9 82 20 9,3 9,2 103 9 1,78 4 32,34 5,8 10,3 33 0,28 2,36 15 3,06 2,71 1,17 83 19 12,6 10 102 8 3,98 3,9 36,78 14,6 2,52 Oca.00 11,4 32,63 0,5 2,97 10,22 3,1 2,42 1,19 84 32 7,81 98 9 2,35 2,09 32 19,8 1,62 2,45 5,7 34,06 0,49 2,2 9,08 2 1,4 2,04 85 66 7,9 105 8 36,5 21 1,74 2,56 4,3 31,3 0,46 2 8,76 4,76 1,3 2 86 36 11 4,39 110 7 1,7 3,7 34,2 20,07 1,71 3,4 6,08 23 0,49 1,9 8,14 3,3 1,49 2,13 87 20 10,6 6,8 120 3,1 3,22 30 16,72 1,79 5,15 4,3 19,82 0,47 2,08 9,5 2,73 2,02 2,5 88 23 12,1 12,65 95 8 1,72 3,48 31,2 13,79 2,24 3,79 3,67 27 0,43 2,98 12,57 2 1,79 89 44 9,8 8,49 95 10 2,43 30,1 20,4 1,47 2,15 6,55 2,3 10,59 1,4 1,8 90 67 9 96 3,4 3,2 37,8 18,41 2,05 2,55 4,35 25 0,44 4 13,42 4,86 1,49 91 53 10,81 3,4 100 8 2,3 3,72 32,31 19,9 1,62 3 3,76 34 0,5 3,86 11 2 1,03 1,1 92 60 8,6 7,7 95 8 1,07 2,6 33,8 17,68 1,91 5,1 5,7 30,88 0,4 3 10,4 2,49 2 93 46 10 5 98 9 2,87 3,09 35,43 20,03 1,77 4,6 8,9 25,34 0,45 3,5 12 2,05 1,6 2,03 94 38 11,5 4,21 96 2,4 3,69 32,12 16,8 1,91 9,77 11 29 0,5 2 1,51 95 64 6,5 101 2,43 3,7 36,72 21,06 1,74 3,8 9,05 30 0,34 3,4 10,46 3,85 1,46 2,1 96 19 13 15 112 10 4,1 4 30 8 3,75 3,04 7,32 30,04 0,33 3,56 9,33 3,06 1,61 2,14 97 71 8,9 6,85 100 8 2,3 3,51 35 9,08 3,88 6,4 3,71 33 0,39 3,47 13 2,06 1,42 1,23 98 29 10 7,83 95 9 3,19 3,06 34,9 8,66 4,03 7,3 4,99 34 0,47 2 12 2,2 1,9 1,2 99 50 9,5 5,4 97 7 4,61 2,61 33,5 19,81 1,69 11,56 6,07 27,9 0,3 3 13,73 2,16 2,02 1,53

100 30 8,76 11,69 98 9 6 2,51 32,7 10,32 3,16 12,6 8 28,92 0,41 2,36 8,94 2 1,43 2,09

65

66

ÖZGEÇMİŞ

Adı Soyadı: MEHMET ÖZERK OKUTAN

Doğum Tarihi: 11 Şubat 1972

Öğrenim Durumu:

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Y. Lisans Tıp Fakültesi Osmangazi Üniversitesi 1989-1995

Tıpta Uzmanlık Nöroşirürji S.B. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi-Ankara

1998-2003

Doktora Anatomi Ankara Ünivesitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2004-

Tıpta Uzmanlık Tezi Başlığı (özeti ekte) ve Danışmanı:

Deneysel Akut Omurilik Kontüzyon Yaralanmasında Eritropoietin’in Antiapopitotik Etkisi, Ankara, 2003.

Tez Danışmanı: Doç. Dr. Etem BEŞKONAKLI

Görevler:

Görev Unvanı Görev Yeri

Yıl

Pratisyen Doktor Darende Devlet Hastanesi, Malatya 1996-1998 Dr.Araş.Görev. S.B Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1998-2003 Başasistan S.B Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2003-2006 Başasistan S.B Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2006-

Yönetilen Yüksek Lisans Tezleri:

1. Güler, A., “Deneysel Akut Omurilik Kontüzyon Yaralanmasında Amifostine’nin

Nöroprotektif Etkisi”, S. B. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi,

2005.

2. Özgün, R., “Standart Lomber Disk Cerrahisinde Faset Eklem ve Cobb

Açılarının Klinik Sonuç ile İlişkisi”, S. B. Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma

Hastanesi, 2007.

67

Yönetilen Doktora Tezleri/Sanatta Yeterlik Çalışmaları:

YOK

Projelerde Yaptığı Görevler :

Türk Nöroşirürji Derneği tarafından desteklenen, “Deneysel Akut Omurilik Yaralanmasında Granülosit Koloni Stimülan Faktörün Antiinflamatuar Etkisi,” adlı deneysel araştırma projesinde, Yönetici Araştırıcı, 2007-.

İdari Görevler:

YOK

Bilimsel Kuruluşlara Üyelikler:

1. Türk Nöroşirürji Derneği

2. Türk Nöroşirürji Derneği Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi Grubu Üyesi

3. Türk Nöroşirürji Derneği Travma ve Yoğunbakım Öğretim ve Eğitim Grubu

Üyesi

4. Türk Nöroşirürji Derneği Bülteni Editör Yardımcısı

5. Türk Nöroşirürji Derneği Biblioindeks Çalışma Grubu Üyeliği (2004-2008)-

(2009- )

6. Türk Nöroşirürji Derneği Sosyal İşler ve İlişkiler Kurulu

Ödüller:

1. Türk Nöroşirürji Derneği 2004 yılı “Dr. Yıldız Yalçınlar Bilimsel Araştırma

Ödülü” (A8). Okutan O, Kaptanoglu E, Solaroglu I, Beskonakli E, Tekdemir

E, “Determination of The Lenght of Anteromedial Screw Trajectory By

Measuring İnterforaminal Distance İn The First Sacral Vertebra”, Spine, 29,

1608-1611, (2004)’ adlı makale ile.

2. Türk Perinatoloji Derneği tarafından verilen “Poster İkincilik Ödülü” (E11)

Solaroğlu, I., A. Solaroglu, O. Okutan, E. Kaptanoglu ve H. S. Surucu,

“Magnesium sulphate exerts neuroprotective effect on germinal

68

neuroepithelium (multi-potent neural stem cells) after experimental transient

intrauterine ischemia,” 9. Ulusal Perinatoloji Kongresi, 171, Ankara, 2003”

adlı poster bildiri ile,


Ödülü” (A14). Turkoglu OF, Eroglu H, Okutan O, Burul E, Sargon MF, Ozer

N, Oner L, Beskonakli E, “The efficiency of dexamethasone sodium

phosphate-encapsulated chitosan microspheres after cold injury”, Surg

Neurol, 64 (Suppl 2),S11-6, (2005)’ adlı makale ile.

4. Türk Nöroşirürji Derneği 2006 yılı “Prof. Dr. Mahir Tevruz Bilimsel

Araştırma Ödülü” (A16). Solaroglu I, Kaptanoglu E, Okutan O, Beskonakli

E, Attar A, Kilinc K, “Magnesium sulphate treatment decreases

caspase-3 activity after experimental spinal cord injury in rats”, Surg

Neurol, 64 (Suppl 2), S17-21, (2005)’ adlı makale ile.


Ödülü” (A22). Gok B, Okutan O, Beskonakli E, Palaoglu S, Erdamar H,

Sargon MF, “Effect of Immunomodulation With Human Interferon-β

on Early Functional Recovery From Experimental Spinal Cord Injury”,

Spine, 32, 873-880, (2007)’ adlı makale ile.

6. Türk Nöroşirürji Derneği tarafından verilen “Nöroşirürji Bilimsel

Araştırma Destek Bursu 2007” “Deneysel Akut Omurilik Yaralanmasında

Granülosit Koloni Stimülan Faktörün Antiinflamatuar Etkisi,” adlı

proje ile.

69

ESERLER

A. Uluslararası hakemli dergilerde yayımlanan makaleler :

A1. Beskonakli E, Kaptanoglu E, Okutan O, Solaroglu I, Taskin Y. “Extra-Axial Cavernomas of the Cerebellopontine Angle Involving The Seventh-Eight Nerve Complex.” Neurosurg Rev, 25, 222-224 (2002). A2. Solaroglu I, Kaptanoglu E, Okutan O, Beskonakli E. “Solitary Extra-Axial Posterior Fossa Abscess Due to Neurobrucellosis: A Case Report.” J Clin Neurosci, 10, 710-712 (2003). A3. Kaptanoglu, E., E. Beskonakli, O. Okutan, S. Surucu ve Y. Taskın, “Effect of Magnesium Sulphate In Experimental Spinal Cord Injury: Evaluation With Ultrastructural Findings And Early Clinical Results,” J Clin Neurosci, 10, 329-334 (2003). A4. Ozisik, K., E. Kaptanoglu, O. Okutan, K. Dural ve E. Beskonakli, “Pott’s Disease After Heart Transplantation : A Case Report,” Transplantation Proceedings, 35, 1543-1545 (2003). A5. Kaptanoglu, E., O. Okutan, I. Tekdemir, E. Beşkonaklı ve H. Deda, “Closed posterior superior iliac spine impeding pediculocorpereal S1 screw insertion,” J Neurosurg (Spine 2), 99, 229-234 (2003). A6. Solaroglu I, Okutan O, Solaroglu A, Kaptanoglu E, Beskonakli E, Kilinc K. “Maternal Treatment With Propofol Attenuates Lipid Peroxidation After Transient Intrauterine Ischemia in the Neonatal Rat Brain.” Biol Neonate, 85, 221-224 (2004). A7. Yildirim E, Solaroglu I, Okutan O, Ozisik K, Kaptanoglu E, Sargon MF, Sakinci U. “Ultrastructural Changes in Tracheo-Bronchial Epithelia Following Experimental Traumatic Brain Injury in Rats: Protective Effect Of Erythropoietin.” J Heart Lung Transplant, 23, 1423-1429 (2004). A8. Okutan O, Kaptanoglu E, Solaroglu I, Beskonakli E, Tekdemir I. “Determination of the Length of Anteromedial Screw Trajectory by Measuring Interforaminal Distance in the First Sacral Vertebra.” Spine, 29, 1608-1611 (2004). A9. Solaroglu I, Beskonakli E, Kaptanoglu E, Okutan O, Ak F, Taskin Y. “Transcortical-Transventricular Approach in Colloid Cysts of the third Ventricle: Surgical Experience with 26 Cases.” Neurosurg Rev, 27, 89-92 (2004). A10. Kaptanoglu E, Akbiyik F, Okutan O, Solaroglu I, Kilinc A, Beskonakli E. “Correlation of Injury Severity and Tissue Evans Blue Content, Lipid Peroxidation and Clinical Evaluation in Acute Spinal Cord Injury in Rats.” J Clin Neurosci, 11, 879-885 (2004). A11. Yildirim, E., E. Kaptanoglu, K. Ozisik, E. Beskonakli, Okutan O, MF. Sargon, K. Kilinc ve U. Sakinci, “Ultrastructural changes in pneumocyte type II cells following traumatic brain injury in rats,” Eur J Cardiothorac Surg, 25, 523-529 (2004).

70

A12. Kaptanoglu E, Solaroglu I, Okutan O, Surucu HS, Akbiyik F, Beskonakli E. “Erythropoietin Exerts Neuroprotection after Acute Spinal Cord Injury in Rats: Effect On Lipid Peroxidation and Early Ultrastructural Findings.” Neurosurg Rev, 27, 113-120 (2004). A13. Solaroglu I, Okutan O, Beskonakli E. “Foraminal Migration of a Lumboperitoneal Shunt-Catheter Tip: A Case Report.” J Clin Neurosci, 12, 957-959 (2005). A14. Turkoglu, OF., H. Eroglu, O. Okutan, E. Burul, MF. Sargon, N. Ozer, L. Oner ve E. Beskonakli, “The efficiency of dexamethasone sodium phosphate-encapsulated chitosan microspheres after cold injury,” Surg Neurol, 64 (Suppl 2), S11-16 (2005). A15. Solaroglu I, Kaptanoglu E, Okutan O, Beskonakli E. “Unilateral Proptosis due to Ectopic Lacrimal Gland of the Orbit: A Case Report.” J Neurosurg, 103, 289-291 (2005). A16. Solaroglu I, Kaptanoglu E, Okutan O, Beskonakli E, Attar A, Kilinc K. “Magnesium Sulphate Treatment Decreases Caspase-3 Activity after Experimental Spinal Cord Injury in Rats.” Surg Neurol, 64, S17-21 (2005). A17. Solaroglu I, Okutan O, Kaptanoglu E, Beskonakli E, Kilinc K. “Increased Xanthine Oxidase Activity after Traumatic Brain Injury in Rats.” J Clin Neurosci, 12, 273-275 (2005). A18. Okutan O, Solaroglu I, Kaptanoglu E, Beskonakli E. “Intracranial Metastasis of the Lung Adenocarcinoma Mimicking Colloid Cyst of the Third Ventricle: A Case Report.” J Clin Neurosci, 13, 487-489 (2006). A19. Ozisik, K., E. Yildirim, M. Emir, S. Kaplan, V. Bakuy, O. Okutan, MF. Sargon, B. Kocer ve H. Aydin, “Erythropoietin exerts myocardial protection after brain injury in rats: effect on ultrastructural findings,” Chirurgia, 19, 19-23 (2006). A20. Okutan O, Solaroglu I, Beskonakli E, Taskin Y. “Recombinant Human Erythropoietin Decreases Myeloperoxidase and Caspase-3 Activity and Improves Early Functional Results After Spinal Cord Injury in Rats.” J Clin Neurosci, 14, 364-368 (2007). A21. Gok HB, Solaroglu I, Okutan O, Cimen B, Kaptanoglu E, Palaoglu S. “Metoprolol Treatment Decreases Tissue Myeloperoxidase Activity after Spinal Cord Injury in Rats.” J Clin Neurosci, 14, 138-142 (2007). A22. Gok, B., O. Okutan, E. Beskonakli, S. Palaoglu, H. Erdamar ve MF. Sargon, “Effect of Immunomodulation With Human Interferon-β on Early Functional Recovery From Experimental Spinal Cord Injury,” Spine, 32, 873-880 (2007). A23. Gok, B., O. Okutan, E. Beskonakli ve K. Kilinc, “Effects of magnesium sulphate following spinal cord injury in rats,” Chin J Physiol, 50, 93-97 (2007). A24. Turkoglu, OF., H. Eroglu, O. Okutan, MK. Tun, E. Bodur, MF. Sargon, L. Oner ve E. Beskonakli, “A comparative study of treatment for brain edema: Magnesium sulphate versus dexamethasone sodium phosphate,” J Clin Neurosci, 15, 60-65 (2008).

71

A25. Okutan, O., OF. Turkoglu, HB. Gok ve E. Beskonakli, “Neuroprotective effect of erythropoietin following experimental cold injury induced vasogenic brain edema in rats,” Surg Neurol, 70, 498-502 (2008). A26. Tun, K., RC. Celikmez, O. Okutan, O. Gurcan ve E. Beskonakli, “Dermoid tumour of the lateral wall of the cavernous sinus”, J Clin Neurosci, 15, 820-823 (2008). A27. Turkoglu, OF., H. Eroglu, O. Okutan, O. Gurcan, E. Bodur, MF. Sargon, L. Oner ve E. Beskonakli, “Atorvastatin efficiency after traumatic brain injury in rats”, Surg Neurol, Epub ahead of print (2008).

B. Uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında (Proceedings) basılan bildiriler :

B1. Solaroğlu İ, Kaptanoğlu E, Okutan Ö, Işık S, Bostancı U, Beşkonaklı E, Taşkın Y, “Posterior Fossa Meningiomas”, IV. International Congress on Meningiomas, 46, Istanbul-Turkey, 2002. B2. Yildirim, E., E. Kaptanoglu, K. Ozisik, E. Beskonakli, O. Okutan, MF. Sargon, K. Kilinc ve U. Sakinci, “Ultrastructural Changes in Pneumocyte Type II Cells Following Traumatic Brain Injury in Rats”, 2nd EACTS/ESTS Joint Meeting, 464, Vienna-Austria, 2003. B3. Okutan O, Solaroglu I, Beskonakli E, Taskin Y, “Recombinant Human Erythropoietin Decreases Myeloperoksidase and Caspase-3 Activity and Improves Early Clinical Results After Spinal Cord İnjury in Rats”, 4th. Asian-Pasific International Congress of Anatomists, 88, Kuşadası-Turkey, 2005. B4. Gök B, Solaroğlu İ, Okutan Ö, Çimen B, Kaptanoglu E, Palaoglu S, “Metoprolol treatment Decreases Tissue Myeloperoksidase Activity After Spinal Cord Injury in Rats”, Eur Spine J, 14, 299 (2005) (Abstract) B5. Kaptanoglu E, Palaoglu S, Okutan O, Solaroglu I, Kilinc K, “Effect of Melatonin and Melatonin Receptors on Caspase-3 and Myeloperoksidase Activity After Spinal Cord Injury”, Eur Spine J, 14, 301 (2005) (Abstract)

C. Yazılan uluslararası kitaplar veya kitaplarda bölümler :

YOK

D. Ulusal hakemli dergilerde yayımlanan makaleler :

D1. Akyazı, B., F. Şirin, Ö. Okutan, E. Paşaoğlu ve S. Koparal, “Poliostotik Fibröz Displazi: Direkt Grafi ve BT Bulguları,” Ankara Numune Hastanesi Tıp Dergisi, 39, 78-81 (1999-2000).

72

D2. Kaptanoğlu, E., İ. Solaroğlu, D. Uçar, O. Okutan, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “Akut Subdural Hematomlar: 73 Vakanın Retrospektif İncelenmesi”, Ulus Travma Derg, 7, 246-249 (2001). D3. Kaptan, Z., İ. Solaroğlu, E. Kaptanoğlu, U. Bostancı ve O. Okutan, “Konjenital Kalp Hastalıkları İle İlişkili Beyin Abseleri”, NM Kardioloji, 8, 467-469 (2001). D4. Kaptanoğlu, E., O. Okutan, İ. Solaroğlu, E. Beşkonaklı, A. Çakır ve Y. Taşkın, “Spontan Serebellar Hematomlarda Prognostik Faktörler”, İnsizyon, 5, 12-16 (2002). D5. Kaptanoğlu, E., Ö. Okutan ve Y. Taşkın, “Nöroşirürjide Konsültasyon,” Türk Nöroşirürji Dergisi, 12, 273-277 (2002). D6. Kaptanoğlu, E., Ö. Okutan, L. Albayrak ve E. Beşkonaklı, “Lomber Disk Herniasyonunu Taklit Eden Eozinofilik Granulom: Olgu Sunumu,” Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55, 171-174 (2002).

D7. Okutan, O., E. Kaptanoğlu, İ. Solaroğlu, E. Beşkonaklı, Y. Taşkın, A. Doğan, “Spontan Supratentorial İntraparenkimal Hematomlarda Prognostik Faktörler”, İnsizyon, 5, 206-210 (2002).

D8. Solaroğlu, İ., E. Kaptanoğlu, O. Okutan, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “The Prognostic Value of Initial Computed Tomographic Findings in Patients with Traumatic Acute Subdural Hematoma”, Turkish Neurosurgery, 12, 89-94 (2002). D9. Kaptanoğlu, E., İ. Solaroğlu, O. Okutan ve E. Beşkonaklı, “Lateral Orbital Approach to Intraorbital Lesions”, J Ankara Med School, 24, 177-182 (2002). D10. Gok, B., E. Kaptanoglu, I. Solaroglu, O. Okutan ve E. Beskonakli, “Intrasellar Arachnoid Cyst: A Case Report”, Neuroanatomy, 2, 22-24 (2003) D11. Solaroğlu, İ., E. Kaptanoğlu, O. Okutan, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “Outcome of Surgical Management of 347 Intracranial Aneurysms in 305 Cases”, Türk Serebrovasküler Hastalıklar Dergisi, 9, 57-61 (2003). D12. Kaptanoğlu, E., E. Beşkonaklı, Ö. Okutan ve Y. Taşkın, “Tethered Spinal Cord, Diastomatomyelia, and Terminal Syringomyelia in an Adult,” Turkish Neurosurgery, 13, 42-46 (2003). D13. Okutan, O., K. Tun, İ. Solaroğlu ve E. Beşkonaklı, “Persistent Primitive Trigeminal Artery Associated with Anterior Choroidal Artery Aneurysm: A Case Illustration”, Türk Serebrovasküler Hastalıklar Dergisi, 9, 93-95 (2003) D14. Okutan, O., E. Kaptanoglu, I. Solaroglu, E. Beskonakli ve I. Tekdemir, “Pedicle Morphology of the First Sacral Vertebra”, Neuroanatomy, 2, 16-19 (2003). D15. Tun, K., O. Okutan, E. Kaptanoglu, B. Gok, I. Solaroglu ve E. Beskonakli, “Inverted Hypertrophy of Occipital Condyles Associated with Atlantooccipital Fusion and Basilar Invagination: A Case Report”, Neuroanatomy, 3, 43-45 (2004). D16. Beşkonaklı, E., F. Ak, İ. Solaroğlu, O. Okutan ve E. Kaptanoğlu, “The Guillian-Barre Syndrome after Lumbar Disc Surgery: A Case Report”, Turkish Neurosurgery, 14, 109-111 (2004).

73

D17. Okutan, O., E. Kaptanoğlu, E. Göçmen, İ. Solaroğlu, E. Beşkonaklı ve M. Koç, “Metastasis of Follicular Carcinoma of the Thyroid to the Lumbar Vertebrae: A Case Report”, Turkish Neurosurgery, 15, 32-35 (2005). D18. Tun, K., ÖF. Türkoğlu, Ö. Okutan, Ş. Yeşilkılıç, E. Beşkonaklı ve Ö. Özen, “Genç Erişkin Hastada Eozinofilik Granülom: Vaka Sunumu,” J Neurol Sci (Turkish), 22, 421-424 (2005). D19. Tun, K., ÖF. Türkoğlu, O. Okutan, O. Gürcan, RC. Çelikmez ve E. Beşkonaklı, “Foot Drop as a Result of Bilateral Parasagittal Meningioma: A Case Report,” Turkish Neurosurgery, 16, 94-96 (2006). D20. Eroglu, H., OF. Turkoglu, O. Okutan, O. Gurcan, E. Bodur, MF. Sargon, E. Beskonakli ve L. Oner, “Efficiency of Chitosan Film Formulation Following Experimental Brain Edema”, FABAD J Pharma Sci, 31, 15-21 (2006). D21. Solaroğlu, İ., E. Kaptanoğlu, O. Okutan ve E. Beşkonaklı, “Multiple Isolated Spinous Process Fracture (Clay-Shoveler’s Fracture) of Cervical Spine: A Case Report”, Ulus Travma Acil Cerrahi Derg, 13, 162-164 (2007).

E. Ulusal bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitaplarında basılan bildiriler:

E1. Beşkonaklı, E., E. Kaptanoğlu, L. Albayrak, M. Baydar, Ö. Okutan ve Y. Taşkın, “Deneysel Süperior Servikal Ganglionektominin Sıçanlarda Yara İyileşmesi Üzerine Etkisi”, Türk Nöroşirürji Derneği 14. Ulusal Kongresi, 162, Antalya, 2000. E2. Tezel, K., Ö. Okay, FY. Akbay, Ö. Okutan, Y. Aslantürk, E. Kaptanoğlu ve Y. Taşkın, “İntraserebral Abseler”, Türk Nöroşirürji Derneği 14. Ulusal Kongresi, 250, Antalya, 2000. E3. Kaptanoğlu, E., İ. Solaroğlu, K. Tezel, Ö. Okutan, U. Bostancı, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “Pott Hastalığı”, Türk Nöroşirürji Derneği 15. Ulusal Kongresi, 221, Antalya, 2001. E4. Kaptanoğlu, E., S. Palaoğlu, M. Tuncel, E. Beşkonaklı ve Ö. Okutan, “Deneysel Omurilik Yaralanması Sonrası Nöronal Korumada Melatoninin Kronik Etkileri”, Türk Nöroşirürji Derneği 15. Ulusal Kongresi, 203, Antalya, 2001. E5. Kaptanoğlu, E., İ. Solaroğlu, K. Tezel, Ö. Okutan, U. Bostancı, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “Omurga ve Omurilik Tümörleri”, Türk Nöroşirürji Derneği 15. Ulusal Kongresi, 179, Antalya, 2001. E6. Kaptanoğlu, E., F. Akbıyık, Ö. Okutan, A. Kılınç, İ. Solaroğlu ve E. Beşkonaklı, “Ratlarda Dereceli Akut Omurilik Yaralanmasında Doku Evans Blue İçeriğinin Klinik Bulgular ve Doku Lipid Peroksidasyon Seviyeleri ile İlişkisi”, Türk Nöroşirürji Derneği 16. Ulusal Kongresi, 197, İstanbul, 2002. E7. Solaroğlu, İ., E. Kaptanoğlu, Ö. Okutan, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “İntrakranial Anevrizmalar”, Türk Nöroşirürji Derneği 16. Ulusal Kongresi, 207, İstanbul, 2002.

74

E8. Okutan, Ö., E. Kaptanoğlu, İ. Solaroğlu, E. Beşkonaklı ve İ. Tekdemir, “Birinci Sakral Vertebra Pedikül Morfolojisi”, Türk Nöroşirürji Derneği 17. Bilimsel Kongresi, 274, Antalya, 2003. E9. Kaptanoğlu, E., Ö. Okutan, İ. Tekdemir, E. Beşkonaklı ve H. Deda, “Kapalı Posterior İliak Ala Birinci Sakral Vertebrada Pedikülo-korporeal Vida Yerleştirilmesini Engeller: Cerrahi Anatomik Çalışma ve Bir Olgu Sunumu”, Türk Nöroşirürji Derneği 17. Bilimsel Kongresi, 275, Antalya, 2003. E10. Kaptanoğlu, E., Ş. Eren, Ö. Okutan, A. Çelikbaş, Ş. Yeşilkılıç, B. Dokuzoğuz ve Y. Taşkın, “Tüberküloz Spondilit”, Türk Nöroşirürji Derneği 17. Bilimsel Kongresi, 276, Antalya, 2003. E11. Solaroğlu, İ., A. Solaroglu, O. Okutan, E. Kaptanoglu ve H. S. Surucu, “Magnesium Sulphate Exerts Neuroprotective Effect On Germinal Neuroepithelium (multi-potent neural stem cells) After Experimental Transient Intrauterine Ischemia”, 9. Ulusal Perinatoloji Kongresi, 171, Ankara, 2003. E12. Kaptanoğlu, E., İ. Solaroğlu, Ö. Okutan, S. Sürücü, F. Akbıyık ve E. Beşkonaklı, “Deneysel Akut Omurilik Yaralanmasında Eritropoietin’in Nöroprotektif Etkisi”, Türk Nöroşirürji Derneği 17. Bilimsel Kongresi, 166, Antalya, 2003. E13. Okutan, Ö., E. Kaptanoğlu, İ. Solaroğlu, E. Beşkonaklı ve İ. Tekdemir, “Birinci Sakral Vertebra İnterforaminal Mesafesinin Ölçülmesi İle Pedikülo-Korporeal Vida Uzunluğunun Belirlenmesi”, Türk Nöroşirürji Derneği 17. Bilimsel Kongresi, 81, Antalya, 2003. E14. Tun, K., Ö. Okutan, E. Kaptanoğlu, B. Gök, İ. Solaroğlu ve E. Beşkonaklı, “Oksipital Kondil Hipertrofisine Bağlı Foramen Magnum Darlığı”, Türk Nöroşirürji Derneği 18. Bilimsel Kongresi, 213, Antalya, 2004. E15. Tun, K., İ. Solaroğlu, Ö. Okutan, ÖF. Türkoğlu, Ş. Yeşilkılıç ve E. Beşkonaklı, “Orbital Embriyonal Rabdomiyosarkom: Olgu Sunumu”, Türk Nöroşirürji Derneği 18. Bilimsel Kongresi, 226, Antalya, 2004. E16. Türkoğlu ÖF, Solaroğlu İ, Okutan Ö, Mumcuoğlu İ, Beşkonaklı E, “İntrakraniyal Hidatik Kistin Clostridium Ramosum İle İkincil Enfeksiyonu: Olgu Sunumu”, Türk Nöroşirürji Derneği 18. Bilimsel Kongresi, 230, Antalya, 2004. E17. Tun, K., R. Kapusuz, ÖF. Türkoğlu, Ö. Okutan, İ. Solaroğlu ve E. Beşkonaklı, “Orbitofrontal Fibröz Displazili Olguda Kraniyo-Orbital Rekonstrüksiyon”, Türk Nöroşirürji Derneği 18. Bilimsel Kongresi, 238, Antalya, 2004. E18. Okutan, Ö., İ. Solaroğlu, E. Kaptanoğlu, E. Beşkonaklı, K. Tun, A. G. Gürçay, K. Kılınç ve Y. Taşkın, “Deneysel Akut Omurilik Kontüzyon Yaralanmasında Eritropoietinin Nötrofil Aktivasyonu Üzerine Etkisi”, Türk Nöroşirürji Derneği 18. Bilimsel Kongresi, 153, Antalya, 2004. E19. Solaroğlu, İ., Ö. Okutan, R. Çelikmez, E. Kaptanoğlu, E. Beşkonaklı ve Taşkın Y, “Deneysel Akut Omurilik Kontüzyon Yaralanmasında Magnezyum Sülfat Nötrofil Aktivasyonunu İnhibe Etmektedir”, Türk Nöroşirürji Derneği 18. Bilimsel Kongresi, 153, Antalya, 2004.

75

E20. Tun, K., ÖF. Türkoğlu, Ö. Okutan, R. Çelikmez, O. Gürcan, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “Düşük Ayağa Sebep Olan Bilateral Parasagittal Menengioma: Olgu Sunumu”, Türk Nöroşirürji Derneği 19. Bilimsel Kongresi, 128, Antalya, 2005. E21. Gürcan, O., Ö. Okutan, K. Tun, A. Güler, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “Tek Taraflı Radyolojik Bulgu Gösteren Bilateral Kronik Subdural Hematom: Olgu Sunumu”, Türk Nöroşirürji Derneği 19. Bilimsel Kongresi, 187, Antalya, 2005. E22. Okutan, Ö., ÖF. Türkoğlu, İ. Solaroğlu, G. Ergül, E. Kaptanoğlu ve E. Beşkonaklı, “Adölesanda Primer Lomber Vertebra Hemanjioendoteliomu”, Türk Nöroşirürji Derneği 19. Bilimsel Kongresi, 279, Antalya, 2005. E23. Yıldırım, E., E. Kaptanoğlu, K. Özışık, E. Beşkonaklı, Ö. Okutan, MF. Sargon, K. Kılınç, B. Koçer ve Ü. Sakıncı, “Ratlarda Deneysel Travmatik Beyin Hasarı Sonrası Pnömosit Tip 2 Hücrelerindeki Ultrastrüktürel Değişiklikler”, Türk Göğüs Cerrahisi Derneği 3. Ulusal Göğüs Cerrahisi Kongresi, Gaziantep, 2005. E24. Kaptanoğlu, E., S. Palaoğlu, Ö. Okutan, İ. Solaroğlu ve K. Kılınç, “Deneysel Omurilik Yaralanmasında Melatonin ve Melatonin Reseptörlerinin Kaspaz-3 Bağımlı Apopitoz ve Nötrofil İnfiltrasyonu Üzerine Etkileri”, Türk Nöroşirürji Derneği 19. Bilimsel Kongresi, 23, Antalya, 2005. E25. Okutan, Ö., B. Gök, A. Güler, ÖF. Türkoğlu, O. Gürcan, İ. Solaroğlu, M. Sargon ve E. Beşkonaklı, “Amifostin Deneysel Akut Omurilik Kontüzyon Yaralanmasında Nötrofil İnfiltrasyonunu Engeller ve Hücre Yapısını Korur”, Türk Nöroşirürji Derneği 20. Bilimsel Kongresi, 55, Antalya, 2006. E26. Güler, A., Ö. Okutan, B. Gök, R. Çelikmez, K. Tun ve E. Beşkonaklı, “Deneysel Akut Omurilik Kontüzyon Yaralanmasında Amifostin’in Lipid Peroksidaz Seviyesi ve Hücre Yapısı Üzerine Etkileri”, Türk Nöroşirürji Derneği 20. Bilimsel Kongresi, 45, Antalya, 2006. E27. Okutan, Ö., B. Gök, A. Güler, A. Gürçay, İ. Solaroğlu, M. Sargon, E. Beşkonaklı ve Y. Taşkın, “Yüksek Doz İnsan Albumini Akut Omurilik Kontüzyon Yaralanmasında Etkili Bir Nöron Koruyucudur”, Türk Nöroşirürji Derneği 20. Bilimsel Kongresi, 44, Antalya, 2006. E28. Tun, K., RC. Çelikmez, O. Gürcan, Ö. Okutan, ÖF. Türkoğlu, E. Kaptanoğlu ve Y. Taşkın, “Subdural Hematom İle Karışan Meningeal Ekstramedüller Hematopoezis”, Türk Nöroşirürji Derneği 20. Bilimsel Kongresi, 130, Antalya, 2006. E29. Türkoğlu, ÖF., Ö. Okutan, K. Tun, R. Çelikmez, O. Gürcan ve Y. Taşkın, “Çocukluk Çağının Nadir Görülen Dev Tümörü”, Türk Nöroşirürji Derneği 20. Bilimsel Kongresi, 102, Antalya, 2006. E30. Okutan, Ö., M. Karakuş, R. Özgün, B. Saygılı, İ. Solaroğlu, B. Gök ve E. Beşkonaklı, “Polistemia Rubra Vera ve Vertebra Kompresyon Kırığı: Olgu Sunumu”, Türk Nöroşirürji Derneği 21. Bilimsel Kongresi, 125, Antalya, 2007. E31. Coşkun, A., F. Güven, B. Saygılı, M. Çetin, Ö. Okutan, İ. Solaroğlu ve E. Beşkonaklı, “Omurga Cerrahisi ve Ağrı Testleri”, Türk Nöroşirürji Derneği 21. Bilimsel Kongresi, 3. Nöroşirürji Hemşireliği Kongresi, 193, Antalya, 2007.

76

E32. Güven, F., A. Coşkun, M. Karakuş, K. Saç, Ö. Okutan, İ. Solaroğlu ve E. Beşkonaklı, “Lomber Disk Cerrahisinde Profilaktik Olarak Tek Doz Antibiyotik Yeterli mi?”, Türk Nöroşirürji Derneği 21. Bilimsel Kongresi, 3. Nöroşirürji Hemşireliği Kongresi, 188, Antalya, 2007.

F. Diğer yayınlar :

YOK G. Atıf Alan Yayınlar:

G1. Atıfta Bulunulan Makale

(A1) Beskonakli, E., E. Kaptanoglu, O. Okutan, I. Solaroglu ve Y. Taskin, “Extra-Axial Cavernomas of the Cerebellopontine Angle Involving The Seventh-Eight Nerve Complex,” Neurosurg Rev, 25, 222-224 (2002).

Atıfta Bulunan Makaleler:

ATIF ALAN YAYININ NUMARASI ATIF SAYISI

A1 2

A2 4

A3 8

A4 2

A5 3

A7 6

A9 12

A10 2

A11 7

A12 34

A14 1

A16 3

A17 6

A20 1

TOPLAM 91

77

G1.1 . Katoh, M., T. Aida, H. Imamura, T. Aoki, M. Yoshino, D. Kashiwazaki, H. Takei, “Calcified vestibular schwannoma in the cerebellopontine angle”, Journal of Clinical Neuroscience, 14, 1207-1209 (2007).

G1.2. Bonneville, F., J. Savatovsky, J. Chiras, “Imaging of cerebellopontine angle lesions: an update. Part 1: enhancing extra-axial lesions”, European Radiology, 17, 2472-2482 (2007).


(A2) Solaroglu, I., E. Kaptanoglu, O. Okutan ve E. Beskonakli, “Solitary Extra-Axial Posterior Fossa Abscess Due to Neurobrucellosis: A Case Report,” J Clin Neurosci, 10, 710-712 (2003).

Atıfta Bulunan Makaleler/Kitap

G2.1. Carrasco-Moro, R., E. Garcia-Navarrete, M. Pedrosa-Sanchez, J. M. Pascual-Garvi, M. Minervini-Marin, R. G. Sola, “Refractory epilepsy as the presenting symptom ofa brucellar brain abscess,” Revista De Neurologia, 43, 729-732 (2006).

G2.2. Keihani-Douste, Z., K. Daneshjou, M. Ghasemi, “Quadriplegic child with multiple brain abscesses: Case report of neurobrucellosis,” Medical Science Monitor, 12, CS119-CS122 (2006).

G2.3. Kizilkilic, O., T. Turunc, T. Yildirim, Y. Z. Demiroglu, C. Hurcan, H. Uncu, “Successful medical treatment of intracranial abscess caused by Brucella spp.,” Journal of Infection, 51, 77-80 (2005).

G2.4. Ryan, A. Eberd, Progress in Encephalitis Research, p.209, Nova Publishers, 2005.

G3. Atıfta Bulunulan Makale (A3) Kaptanoglu, E., E. Beskonakli, O. Okutan, S. Surucu ve Y. Taskın, “Effect of Magnesium Sulphate In Experimental Spinal Cord Injury: Evaluation With Ultrastructural Findings And Early Clinical Results,” J Clin Neurosci, 10, 329-334 (2003).

Atıfta Bulunan Makaleler G3.1. Turkoglu, OF., H. Eroglu, O. Okutan, MK. Tun, E. Bodur, MF. Sargon, L.

Oner, E. Beskonakli, “A comparative study of treatment for brain edema: Magnesium sulphate versus dexamethasone sodium phosphate,” Journal of Clinical Neuroscience, 15, 60-65 (2008).

78

G3.2. Ditor, DS., SM. John, J. Roy, JC. Marx, C. Kittmer, LC. Weaver, “Effects of polyethylene glycol and magnesium sulfate administration on clinically relevant neurological outcomes after spinal cord injury in the rat,” Journal of Neuroscience Research, 85, 1458-1467 (2007).

G3.3. Gok, B., O. Okutan, E. Beskonakli, K. Kilinc, “Effects of magnesium sulphate following spinal cord injury in rats,” Chinese Journal of Physiology, 50, 93-97 (2007).

G3.4. Solaroglu, I., E. Kaptanoglu, O. Okutan, E. Beskonakli, A. Attar, K. Kilinc, K, “Magnesium sulfate treatment decreases caspase-3 activity after experimental spinal cord injury in rats,” Surgical Neurology, 64, 17-21, Suppl. 2 (2005).

G3.5. Ozdemir, M., SL. Cengiz, M. Gurbilek, TC. Ogun, ME. Ustun, ME, “Effects of magnesium sulfate on spinal cord tissue lactate and malondialdehyde levels after spinal cord trauma,” Magnesium Research, 18, 170-174 (2005).

G3.6. Abad, C., S. Pinero, T. Proverbio, F. Proverbio, R. Marin, “Magnesium sulfate: A panacea?,” Interciencia, 30, 543-+ (2005).

G3.7. Peker, S., U. Abacioglu, I. Sun, D. Konya, M. Yuksel, NM. Pamir, NM, “ Prophylactic effects of magnesium and vitamin E in rat spinal cord radiation damage: evaluation based on lipid peroxidation levels,” Lifesciences, 75, 1523-1530 (2004).

G3.8. Rosenzweig, ES., JW. McDonald, JW, “Rodent models for treatment of spinal cord injury: research trends and progress toward useful repair,” Current Opinion in Neurology, 17, 121-131 (2004). G4. Atıfta Bulunulan Makale (A4) Ozisik, K., E. Kaptanoglu, O. Okutan, K. Dural ve E. Beskonakli, “Pott’s Disease After Heart Transplantation : A Case Report,” Transplantation Proceedings, 35, 1543-1545 (2003).

Atıfta Bulunan Makaleler G4.1. Haas, C., C. Le Jeunne, “Mycobacterium tuberculosis infection following

organ transplantation,” Bulletin de L Academie Nationale de Medecine, 190, 1711-1721 (2006).

G4.2. Munoz, P., C. Rodriguez, E. Bouza, “Mycobacterium tuberculosis infection in recipients of solid organ transplants,” Clinical Infections Disease, 40, 581-587 (2005).


(A5) Kaptanoglu, E., O. Okutan, I. Tekdemir, E. Beşkonaklı ve H. Deda, “Closed posterior superior iliac spine impeding pediculocorpereal S1 screw insertion,” J Neurosurg (Spine 2), 99, 229-234 (2003).

79

Atıfta Bulunan Makaleler G5.1. Ergur, I., O. Akcali, A. Kiray, C. Kosay, H. Tayefi, “Neurovascular

risks of sacral screws with bicortical purchase: an anatomical study,” European Spine Journal, 16, 1519-1523 (2007).

G5.2. Swamy, G., SH. Berven, DS. Bradford, “The selection of L5 versus S1 in long fusions for adult idiopathic scoliosis,” Neurosurgery Clinics of North America, 18, 281-+ (2007).

G5.3. Basaloglu, H., M. Turgut, FA. Taser, T. Ceylan, HK. Basaloglu, AA. Ceylan, “Morphometry of the sacrum for clinical use,” Surgical and Radiologic Anatomy, 27, 467-471 (2005).


(A7) Yildirim, E., I. Solaroglu, O. Okutan, K. Ozisik, E. Kaptanoglu, M.F. Sargon ve U. Sakinci, “Ultrastructural Changes in Tracheo-Bronchial Epithelia Following Experimental Traumatic Brain Injury in Rats: Protective Effect Of Erythropoietin,” J Heart Lung Transplant, 23, 1423-1429 (2004).


G6.1. Tascilar, O., G. K. Cakmak, I. O. Tekin, A. U. Emre, B. H. Ucan, B. Bahadir, S. Acikgoz,O. Irkorucu, K. Karakaya, H. Balbaloglu, G. Kertis, H. Ankarali, M. Comert, “Protective effects of erythropoietin against acute lung injury in a rat model of acute necrotizing pancreatitis,” World Journal of Gastroenterology, 13, 6172-6182 (2007).

G6.2. Ge, Y. L., R. Lv, W. Zhou, X. X. Ma, T. D. Zhong, M. L. Duan, “Brain damage following severe acute normovolemic hemodilution in combination with controlled hypotension in rats,” Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 51, 1331-1337 (2007).

G6.3. Gonzalvo, R., O. Marti-Sistac, L. Blanch, J. Lopez-Aguilar, “Bench-to-bedside review: Brain-lung interaction in the critically ill - a pending issue revisited,” Critical Care, 11, Art. No. 216 (2007).

G6.4. Solaroglu, I., J. Cahill, V. Jadhav, J. H. Zhang, “Developing granulocyte-colony stimulating factor for the treatment of stroke: Current status of clinical trials – Response,” Stroke, 37, 1655-1655 (2006).

G6.5. Wu, H. W., B. H. Ren, J. Q. Zhu, G. H. Dong, B. Xu, C. T. Wang, X. G. Deng, H. Jing, “Pretreatment with recombined human erythropoietin attenuates ischemia - reperfusion-induced lung injury in rats,” European Journal of Cardio-Thoracic Surgery, 29, 902-907 (2006).

80

G6.6. Yu, Y. P., Q. Q. Xu, Q. Zhang, W. P. Zhang, L. H. Zhang, E. Q. Wei, “Intranasal recombinant human erythropoietin protects rats against focal cerebral ischemia,” Neuroscience Letters, 387, 5-10 (2005).


(A9) Solaroglu, I., E. Beskonakli, E. Kaptanoglu, O. Okutan, F. Ak ve Y. Taskin, “Transcortical-Transventricular Approach in Colloid Cysts of the third Ventricle: Surgical Experience with 26 Cases,” Neurosurg Rev, 27, 89-92 (2004).


G7.1. Yamaguchi, M., V. Jadhav, A. Obenaus, A. Colohan, J. H. Zhang, “Matrix metalloproteinase inhibition attenuates brain edema in an in vivo model of surgically-induced brain injury,” Neurosurgery, 61, 1067-1075 (2007).

G7.2. Grondin, R. T., W. Hader, M. E. MacRae, M. G. Hamilton, “Endoscopic versus microsurgical resection of third ventricle colloid cysts,” Canadian Journal of Neurological Sciences, 34, 197-207 (2007).

G7.3. Horn, E. M., I. Feiz-Erfan, R. E. Bristol, G. P. Lekovic, P. W. Goslar, K. A. Smith, P. Nakaji, R. F. Spetzler, “Treatment options for third ventricular colloid cysts: Comparison of open microsurgical versus endoscopic resection,” Neurosurgery, 60, 613-618 (2007).

G7.4. Lo, W., T. Bravo, V. Jadhav, E. Titova, J. H. Zhang, J. P. Tang, “NADPH oxidase inhibition improves neurological outcomes in surgically-induced brain injury,” Neuroscience Letters, 414, 228-232 (2007).

G7.5. Jadhav, V., G. Matchett, F. P. K. Hsu, J. H. Zhang, “Inhibition of Src tyrosine kinase and effect on outcomes in a new in vivo model of surgically induced brain injury,” Journal Of Neurosurgery, 106, 680-686 (2007).

G7.6. Bergsneider, M., “Complete microsurgical resection of colloid cysts with a dual-port endoscopic technique,” Neurosurgery, 60, 33-42 (2007).

G7.7. Jadhav, V., I. Solaroglu, A. Obenaus, J. H. Zhang, “Neuroprotection against surgically induced brain injury,” Surgical Neurology, 67, 15-20 (2007).

G7.8. Matchett, G., J. Hahn, A. Obenaus, J. H. Zhang, “Surgically induced brain injury in rats: The effect of erythropoietin,” Journal of Neuroscience Methods, 158, 234-241 (2006).

G7.9. Lan, Q., J. Dong, Q. Huang, “Minimally invasive keyhole approaches for removal of tumors of the third ventricle,” Chinese Medical Journal, 119, 1444-1450 (2006).

81

G7.10. Chi, J. H., M. T. Lawton, “Posterior interhemispheric approach: Surgical technique, application to vascular lesions, and benefits of gravity retraction,” Neurosurgery, 59, 41-48 (2006).

G7.12. Okutan, O., I. Solaroglu, E. Kaptanoglu, E. Beskonakli, “Intracranial metastasis of lung adenocarcinoma mimicking colloid cyst of the third ventricle,” Journal of Clinical Neuroscience, 13, 487-489 (2006).


(A10) Kaptanoglu, E., F. Akbiyik, O. Okutan, I. Solaroglu, A. Kilinc ve E. Beskonakli, “Correlation of Injury Severity and Tissue Evans Blue Content, Lipid Peroxidation and Clinical Evaluation in Acute Spinal Cord Injury in Rats,” J Clin Neurosci, 11, 879-885 (2004).


G8.1. Huang, W. L., V. R. King, O. E. Curran, S. C. Dyall, R. E. Ward, N. Lal, J. V. Priestley, A. T. Michael-Titus, “A combination of intravenous and dietary docosahexaenoic acid significantly improves outcome after spinal cord injury,” Brain, 130, 3004-3019 (2007).

G8.2. Solaroglu, I., E. Kaptanoglu, O. Okutan, E. Beskonakli, A. Attar, K. Kilinc, “Magnesium sulfate treatment decreases caspase-3 activity after experimental spinal cord injury in rats,” Surgical Neurology, 64, 17-21 (2005).

G9. Atıfta Bulunulan Makale (A11) Yildirim, E., E. Kaptanoglu, K. Ozisik, E. Beskonakli, O. Okutan, MF. Sargon, K. Kilinc ve U. Sakinci, “Ultrastructural changes in pneumocyte type II cells following traumatic brain injury in rats,” Eur J Cardiothorac Surg, 25, 523-529 (2004).

Atıfta Bulunan Makaleler G9.1. Mascia, L., E. Zavala, K. Bosma, D. Pasero, D. Decaroli, P. Andrews, D.

Isnardi, A. Davi, MJ. Arguis, M. Berardino, A. Ducati, “High tidal volume is associated with the development of acute lung injury after severe brain injury: An international observational study,” Critical Care Medicine, 35, 1815-1820 (2007).

G9.2. Baumann, A., G. Audibert, J. McDonnell, PM. Mertes, “ Neurogenic pulmonary edema,” Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 51, 447-455 (2007).

G9.3. Mascia, L., “Ventilatory setting in severe brain injured patients: does it really matter?,” Intensive Care Medicine, 32, 1925-1927 (2006).

82

G9.4. Koutsoukou, A., H. Perraki, A. Raftopoulou, N. Koulouris, C. Sotiropoulou, A. Kotanidou, S. Orfanos, C. Roussos, “ Respiratory mechanics in brain-damaged patients,” Intensive Care Medicine, 32, 1947-1954 (2006).

G9.5. Yan, MX., YQ. Li, M. Meng, HB. Ren, Y. Kou, “ Long-term high-fat diet induces pancreatic injuries via pancreatic microcirculatory disturbances and oxidative stress in rats with hyperlipidemia,” Biochemical and Biophysical Research Communications, 347, 192-199 (2006).

G9.6. Almogy, G., Y. Mintz, G. Zamir, T. Bdolah-Abram, R. Elazary, L. Dotan, M. Faruga, AI. Rivkind, “Suicide bombing attacks - Can external signs predict internal injuries?,” Annals of Surgery, 243, 541-546 (2006).

G9.7. Lopez-Aguilar, J., A. Villagra, F. Bernabe, G. Murias, E. Piacentini, J. Real, P. Fernandez-Segoviano, PV. Romero, JR. Hotchkiss, L. Blanch, “Massive brain injury enhances lung damage in an isolated lung model of ventilator-induced lung injury,” Critical Care Medicine, 33, 1077-1083 (2005).


(A12) Kaptanoglu, E., I. Solaroglu, O. Okutan, H. S. Surucu, F. Akbiyik ve E. Beskonakli, “Erythropoietin Exerts Neuroprotection after Acute Spinal Cord Injury in Rats: Effect On Lipid Peroxidation and Early Ultrastructural Findings,” Neurosurg Rev, 27, 113-120 (2004).

Atıfta Bulunan Makaleler/Kitap

G10.1. Tascilar, O., G. K. Cakmak, I. O. Tekin, A. U. Emre, B. H. Ucan, B. Bahadir, S. Acikgoz,O. Irkorucu, K. Karakaya, H. Balbaloglu, G. Kertis, H. Ankarali, M. Comert, “Protective effects of erythropoietin against acute lung injury in a rat model of acute necrotizing pancreatitis,” World Journal of Gastroenterology, 13, 6172-6182 (2007).

G10.2. Mala, H., M. R. Castro, K. D. Jorgensen, J. Mogensen, “Effects of erythropoietin on posttraumatic place learning in fimbria-fornix transected rats after a 30-day postoperative pause,” Journal of Neurotrauma, 24, 1647-1657 (2007).

G10.3. King, V. R., S. A. Averill, D. Hewazy, J. V. Priestley, L. Torup, A. T. Michael-Titus, “Erythropoietin and carbamylated erythropoietin are neuroprotective following spinal cord hemisection in the rat,” European Journal of Neuroscience, 26, 90-100 (2007).

G10.4. Gok, B., O. Okutan, E. Beskonakli, S. Palaoglu, H. Erdamar, M. F. Sargon, “Effect of immunomodulation with human interferon-beta on early functional recovery from experimental spinal cord injury,” Spine, 32, 873-880 (2007).

G10.5. Okutan, O., I. Solaroglu, E. Beskonakli, Y. Taskin, “Recombinant human erythropoietin decreases myeloperoxidase and caspase-3 activity and

83

improves early functional results after spinal cord injury in rats,” Journal of Clinical Neuroscience, 14, 364-368 (2007).

G10.6. Solaroglu, I., V. Jadhav, J. H. Zhang, “Neuroprotective effect of granulocyte-colony stimulating factor,” Frontiers in Bioscience, 12, 712-724 (2007).

G10.7. Gok, H. B., I. Solaroglu, O. Okutan, B. Cimen, E. Kaptanoglu, S. Palaoglu, “Metoprolol treatment decreases tissue myeloperoxidase activity after spinal cord injury in rats,” Journal of Clinical Neuroscience, 14, 138-142 (2007).

G10.8. Lin, X., M. Fujita, N. Kanemitsu, Y. Kimura, K. Tambara, G. U. Premaratne, A. Nagasawa, T. Ikeda, Y. Tabata, M. Komeda, “Sustained-release erythropoietin ameliorates cardiac function in infarcted rat-heart without inducing polycythemia,” Circulation Journal, 71, 132-137 (2007)

G10.9. Akyurek, S., “The effect of erythropoietin in the prevention of radiation-induced spinal cord damage,” Medical Hypotheses, 68, 238-239 (2007).

G10.10. Matchett, G., J. Hahn, A. Obenaus, J. H. Zhang, “Surgically induced brain injury in rats: The effect of erythropoietin,” Journal of Neuroscience Methods, 158, 234-241 (2006).

G10.11. Oster, H. S., M. Hoffman, S. Prutchi-Sagiv, O. Katz, D. Neumann, M. Mittelman, “Erythropoletin in clinical practice: Current use, effect on survival, and future directions,” Israel Medical Association Journal, 8, 703-706 (2006).

G10.12. Cetin, A., K. Nas, H. Buyukbayram, A. Ceviz, G. Olmez, “The effects of systemically administered methylprednisolone and recombinant human erythropoietin after acute spinal cord compressive injury in rats,” European Spine Journal, 15, 1539-1544 (2006).

G10.13. Jie, K. E., M. C. Verhaar, M. J. M. Cramer, K. van der Putten, C. A. J. M. Gaillard, P. A. Doevendans, H. A. Koomans, J. A. Joles, B. Braam, “Erythropoietin and the cardiorenal syndrome: cellular mechanisms on the cardiorenal connectors,” American Journal of Physiology-Renal Physiology, 291, F932-F944 (2006).

G10.14. Solaroglu, I., J. Cahill, V. Jadhav, J. H. Zhang, “Developing granulocyte-colony stimulating factor for the treatment of stroke: Current status of clinical trials – Response,” Stroke, 37, 1655-1655 (2006).

G10.15. Nishiya, D., T. Omura, K. Shimada, R. Matsumoto, T. Kusuyama, S. Enomoto, H. Iwao, K. Takeuchi, J. Yoshikawa, M. Yoshiyama, “Effects of erythropoietin on cardiac remodeling after myocardial infarction,” Journal of Pharmacological Sciences, 101, 31-39 (2006).

G10.16. Zhang, F., A. P. Signore, Z. G. Zhou, S. P. Wang, G. D. Cao, J. Chen, “Erythropoietin protects CA1 neurons against global cerebral ischemia in rat: Potential signaling mechanisms,” Journal of Neuroscience Research, 83, 1241-1251 (2006).

84

G10.17. Sayan, H., V. H. Ozacmak, A. Guven, R. G. Aktas, I. D. Ozacmak, “Erythropoietin stimulates wound healing and angiogenesis in mice,” Journal of Investigative Surgery, 19, 163-173 (2006).

G10.18. Solaroglu, I., J. Cahill, V. Jadhav, J. H. Zhang, “A novel neuroprotectant granulocyte-colony stimulating factor,” Stroke, 37, 1123-1128 (2006).

G10.19. Kumral, A., K. Tugyan, S. Gonenc, K. Genc, S. Genc, U. Sonmez, O. Yilmaz, N. Duman, N. Uysal, H. Ozkan, “Protective effects of erythropoietin against ethanol-induced apoptotic neurodegenaration and oxidative stress in the developing C57BL/6 mouse brain,” Developmental Brain Research, 160, 146-156 (2005).

G10.20. Solaroglu, I., E. Kaptanoglu, O. Okutan, E. Beskonakli, A. Attar, K. Kilinc, “Magnesium sulfate treatment decreases caspase-3 activity after experimental spinal cord injury in rats,” Surgical Neurology, 64, 17-21 (2005).

G10.21. Gorio, A., L. Madaschi, B. Di Stefano, S. Carelli, A. M. Di Giulio, S. De Biasi, T. Coleman, A. Cerami, M. Brines, “Methylprednisolone neutralizes the beneficial effects of erythropoietin in experimental spinal cord injury,” Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 102, 16379-16384 (2005).

G10.22. Li, F. Q., Z. Z. Chong, K. Maiese, “Winding through the WNT pathway during cellular development and demise,” Histology and Histopathology, 21, 103-124 (2006).

G10.23. Boogaerts, M., M. Mittelman, P. Vaupel, “Beyond anaemia management: Evolving role of erythropoietin therapy in neurological disorders, multiple myeloma and tumour hypoxia models,” Oncology, 69, 22-30 (2005).

G10.24. Li, F. Q., Z. Z. Chong, K. Maiese, “Vital elements of the Wnt-frizzled signaling pathway in the nervous system,” Current Neurovascular Research, 2, 331-340 (2005).

G10.25. Kwon, B. K., C. G. Fisher, M. F. Dvorak, W. Tetzlaff, “Strategies to promote neural repair and regeneration after spinal cord injury,” Spine, 30, S3-S13 (2005).

G10.26. Bridwell, K. H., P. A. Anderson, S. D. Boden, A. R. Vaccaro, J. C. Wang, “What's new in spine surgery,” Journal of Bone and Joint Surgery-American Volume, 87A, 1892-1901 (2005).

G10.27. Chong, Z. Z., F. Q. Li, K. Maiese, “Oxidative stress in the brain: Novel cellular targets that govern survival during neurodegenerative disease,” Progress in Neurobiology, 75, 207-246 (2005).

85

G10.28. Li, F. Q., Z. Z. Chong, K. Maiese, “Erythropoietin on a tightrope: Balancing neuronal and vascular protection between intrinsic and extrinsic pathways,” Neurosignals, 13, 265-289 (2004).

G10.29. Kumral, A., S. Gonenc, O. Acikgoz, A. Sonmez, K. Genc, O. Yilmaz, N. Gokmen, N. Duman, H. Ozkan, “Erythropoietin increases glutathione peroxidase enzyme activity and decreases lipid peroxidation levels in hypoxic-ischemic brain injury in neonatal rats,” Biology of the Neonate, 87, 15-18 (2005).

G10.30. Maiese, K., F. Q. Li, Z. Z. Chong, “New avenues of exploration for erythropoietin,” JAMA-Journal of the American Medical Association, 293, 90-95 (2005).

G10.31. Keswani, S.C., G. J. Leitz, A. Hoke, “Erythropoietin is neuroprotective in models of HIV sensory neuropathy,” Neuroscience Letters, 371, 102-105 (2004).

G10.32. Maiese, K., F. Q. Li, Z. Z. Chong, “Erythropoietin in the brain: can the promise to protect be fulfilled?” Trends in Pharmacological Sciences, 25, 577-583 (2004).

G10.33. Juul, S., “Recombinant erythropoietin as a neuroprotective treatment: in vitro and in vivo models,” Clinics in Perinatology, 31, (2004).

G10.34. Gullo, A., Anaesthesia, Pain, Intensive Care, and Emergency Medicine, Springer-Verlag, Italy, 2005.

G11. Atıfta Bulunulan Makale (A14) Turkoglu, OF., H. Eroglu, O. Okutan, E. Burul, MF. Sargon, N. Ozer, L. Oner ve E. Beskonakli, “The efficiency of dexamethasone sodium phosphate-encapsulated chitosan microspheres after cold injury,” Surg Neurol, 64 (Suppl 2), S11-16 (2005).

Atıfta Bulunan Makale G11.1. Turkoglu, OF., H. Eroglu, O. Okutan, MK. Tun, E. Bodur, MF. Sargon,

L. Oner, E. Beskonakli, “A comparative study of treatment for brain edema: Magnesium sulphate versus dexamethasone sodium phosphate,” Journal of Clinical Neuroscience, 15, 60-65 (2008).


(A16) Solaroglu, I., E. Kaptanoglu, O. Okutan, E. Beskonakli, A. Attar ve K. Kilinc, “Magnesium Sulphate Treatment Decreases Caspase-3 Activity after Experimental Spinal Cord Injury in Rats,” Surg Neurol, 64, S17-21 (2005).

86


G12.1. Gok, B., O. Okutan, E. Beskonakli, S. Palaoglu, H. Erdamar, M. F. Sargon, “Effect of immunomodulation with human interferon-beta on early functional recovery from experimental spinal cord injury,” Spine, 32, 873-880 (2007).

G12.2. Gok, B., O. Okutan, E. Beskonakli, K. Kilinc, “Effects of magnesium sulphate following spinal cord injury in rats,” Chinese Journal of Physiology, 50, 93-97 (2007).

G12.3. Ditor, D. S., S. M. John, J. Roy, J. X. Marx, C. Kittmer, L. C. Weaver, “Effects of polyethylene glycol and magnesium sulfate administration on clinically relevant neurological outcomes after spinal cord injury in the rat,” Journal of Neuroscience Research, 85, 1458-1467 (2007).


(A17) Solaroglu, I., O. Okutan, E. Kaptanoglu, E. Beskonakli ve K. Kilinc, “Increased Xanthine Oxidase Activity after Traumatic Brain Injury in Rats,” J Clin Neurosci, 12, 273-275 (2005).


G13.1. Tavazzi, B., R. Vagnozzi, S. Signoretti, A. M. Amorini, A. Belli, M. Cimatti, R. Delfini, V. Di Pietro, A. Finocchiaro, G. Lazzarino, “Temporal window of metabolic brain vulnerability to concussions: Oxidative and nitrosative stresses - Part II,” Neurosurgery, 61, 390-395 (2007).

G13.2. Cejkova, J., T. Ardan, K. Jirsova, G. Jechova, J. Malec, Z. Simonova, C. Cejka, M. Filipec, D. Dotrelova, B. Brunova, “The role of conjunctival epithelial cell xanthine oxidoreductase/xanthine oxidase in oxidative reactions on the ocular surface of dry eye patients with Sjogren's syndrome,” Histology and Histopathology, 22, 997-1003 (2007).

G13.3. Yap, Y. W., M. Whiteman, N. S. Cheung, “Chlorinative stress: An under appreciated mediator of neurodegeneration?”Cellular Signalling, 19, 219-228 (2007).

G13.4. Ates, O., S. Cayli, E. Altinoz, I. Gurses, N. Yucel, M. Sener, A. Kocak, S. Yologlu, “Neuroprotection by resveratrol against traumatic brain injury in rats,” Molecular and Cellular Biochemistry, 294, 137- 144 (2007).

G13.5. Ates, O., S. Cayli, E. Altinoz, I. Gurses, N. Yucel, M. Iraz, E. Altinoz, A. Kocak, S. Yologlu, “Effect of pinealectomy and melatonin replacement on morphological and biochemical recovery after traumatic brain injury,” International Journal of Developmental Neuroscience, 24, 357-363 (2006).

87

G13.6. Pacher, P., A. Nivorozhkin, C. Szabo, “Therapeutic effects of xanthine oxidase inhibitors: Renaissance half a century after the discovery of allopurinol,” Pharmacological Reviews, 58, 87-114 (2006).


(A20) Okutan, O., I. Solaroglu, E. Beskonakli ve Y. Taskin, “Recombinant Human Erythropoietin Decreases Myeloperoxidase and Caspase-3 Activity and Improves Early Functional Results After Spinal Cord Injury in Rats,” J Clin Neurosci, 14, 364-368 (2007).


G14.1. Chen, G., J. X. Shi, C. H. Hang, W. Y. Me, J. Liu, X. M. Liu, “Inhibitory effect on cerebral inflammatory agents that accompany traumatic brain injury in a rat model: A potential neuroprotective mechanism of recombinant human erythropoietin (rhEPO),” Neuroscience Letters, 425, 177-182 (2007).

H. Yazılan ulusal kitaplar veya kitaplarda bölümler :

H1. Okutan Ö., “Minimal Girişli Transforaminal Lomber İnterbody Füzyon”, Spinal Enstrümantasyon, Editör: Doç. Dr. Sait Naderi, 293-305, Türk Nöroşirürji Derneği Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi Grubu Yayınları (Çeviri)

H2. Okutan Ö., “Periferik Sinir Sistemi Anatomisi”, Periferik Sinir Cerrahisi, Editör: Prof. Dr. Nusret Demircan, Prof. Dr. Mehmet Zileli, 7-26, Türk Nöroşirürji Derneği Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi Grubu Yayınları (2008)

I. Ulusal nitelikli toplantılarda yapılan konuşmalar:

I.1. Türk Nöroşirürji Derneği 19. Bilimsel Kongresi. “Disk Mesafesi Enfeksiyonları” konulu seminerde, “Disk Mesafesi Enfeksiyonlarında Tedavi” konu başlıklı konuşma, Antalya, 2007. I.2. Türk Nöroşirürji Derneği 21. Bilimsel Kongresi. “Türk Nöroşirürji Veri Tabanı Nasıl Oluşturulmalı?” konulu panelde, “Türk Nöroşirürji Biblioindeksi” konu başlıklı konuşma, Antalya, 2007. I.3. Türk Nöroşirürji Derneği 21. Bilimsel Kongresi. “Gergin Omurilik Sendromunda Tedavi” konulu seminerde, “Gergin Omurilik Sendromunda Radyoloji” konu başlıklı konuşma, Antalya, 2007.

88

J. Katıldığı Uluslararası Kongreler ve Sempozyumlar: J1. IVth International Congress on Cerebral Venous System and IVth International Congress on Meningiomas, June 03-08, Istanbul, Turkey, 2002. J2. IVth Asian-Pasific Imternational Congress of Anatomists, September 07-10, Kuşadası, Turkey, 2005. J3. EuroSpine 2006, October 25-28, Istanbul, Turkey, 2006. J4. The Perspectives in Central Nervous System Malignancies III, March 30-31, Warsaw, Poland, 2007. J5. World Spine IV: The Fourth Interdisciplinary Congress on Spine Care, July 29-August 01, Istanbul, Turkey, 2007. K. Katıldığı Ulusal Kongreler ve Sempozyumlar:

K1. Türk Nöroşirürji Derneği, 15. Bilimsel Kongresi, 22-26 Mayıs, Antalya, 2001. K2. Türk Nöroşirürji Derneği Spinal Cerrahi Grubu, “Spinal İnfeksiyonlar” Simpozyumu, 05-06 Ekim, Nevşehir, 2001. K3. Türk Nöroşirürji Derneği, Eğitim Kursu “Spinal Cerrahi ve Periferik Sinir Cerrahisi”, 12-17 Mart, İzmir, 2002. K4. Türk Nöroşirürji Derneği, 16. Bilimsel Kongresi, 07-08 Haziran, İstanbul, 2002.

K5. Türk Nöroşirürji Derneği, Spinal Cerrahi Grubu, “Spinal Füzyon” Simpozyumu, 03-06 Ekim, Eskişehir, 2002. K6. Türk Nöroşirürji Derneği, 17. Bilimsel Kongresi, 20-24 Mayıs, Antalya, 2003. K7. Türk Nöroşirürji Derneği, 18. Bilimsel Kongresi, 22-26 Mayıs, Antalya, 2004. K8. Türk Nöroşirürji Derneği, Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi Grubu “Spinal Enstrümentasyon Sempozyumu”, 07-10 Ekim, Antalya, 2004. K9. Türk Nöroşirürji Derneği, Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi Grubu “Omurga Cerrahisinde Güncel Yaklaşımlar Sempozyumu”, 29 Eylül-02 Ekim, İzmir, 2005. K10. Anatomi Derneği, 9. Ulusal Anatomi Kongresi, 07-09 Eylül, Kuşadası, 2005. K11. Türk Nöroşirürji Derneği, 19. Bilimsel Kongresi, 27-31 Mayıs, Antalya, 2005. K12. Türk Nöroşirürji Derneği, Nörovasküler Cerrahi Öğretim ve Eğitim Grubu “Anevrizma Cerrahisinde Ayrıntılar Sempozyumu”, 18 Şubat, İstanbul, 2006.

89

K13. Türk Nöroşirürji Derneği, 21. Bilimsel Kongresi, 20-24 Nisan, Antalya, 2007. K14. Türk Nöroşirürji Derneği, Spinal ve Periferi Sinir Cerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu “Omurga ve Omurilik Tümörleri” Sempozyumu, 18-21 Ekim, Antalya, 2007. K15. 4. Hipofiz Sempozyumu, 24-25 Kasım, Ankara, 2007.

L. Katıldığı Uluslararası Mesleki Eğitim ve Kurslar:

L1. Medtronic Midas Rex, “Pneumatic Instrumentation for Neurosurgical Procedures” Course, August 04-05, Fort Worth, Texas, USA, 2003. L2. The Balloon Kyphoplasty, Surgeon Training Program, January 27, Leiden, Holland, 2005.

M. Katıldığı Ulusal Mesleki Eğitim ve Kurslar:

M1. İyi Klinik Uygulamalar; “Tasarımdan Yayına Bilimsel Araştırmalar” Kursu, 25-26 Şubat, Ankara, 1999. M2. Florence Nightingale Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği – Omurga Cerrahisi Merkezi ve Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği, “CD Horizon Enstrümentasyonunun Omurganın Değişik Patolojilerinde Temel Kullanım ve Uygulama Prensipleri” Kursu, 28 Nisan, İstanbul, 2001. M3. Türk Nöroşirürji Derneği, Eğitim Kursu “Spinal Cerrahi ve Periferik Sinir Cerrahisi”, 12-17 Mart, İzmir, 2002. M4. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri “Epilepsi Cerrahisi Multidisipliner Bir Yaklaşım ve Subaraknoid Kanamalar” Kursu, 14 Nisan, Ankara, 2003. M5. Türk Nöroşirürji Derneği, “Stereotaktik Nöronavigasyon” Kursu, 20-24 Mayıs, Antalya, 2003. M6. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji Anabilim Dalı “6. Spinal Cerrahi Uygulamalı Kursu”, 19-21 Kasım, İzmir, 2004. M7. TC Sağlık Bakanlığı, Türk Kan Vakfı, Türkiye Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği “Kan ve Kan Ürünleri-Transfüzyon Uygulamaları Sempozyumu”, 17 Mayıs, Ankara, 2006.

M8. Türk Nöroşirürji Derneği, 1. Eğitimcilerin Eğitimi Kursu, 20 Nisan, Antalya, 2007.

90

(NÖROŞİRÜRJİ UZMANLIK TEZ ÖZETİ)

DENEYSEL AKUT OMURİLİK KONTÜZYON YARALANMASINDA ERİTROPOİETİN’İN ANTİAPOPİTOTİK ETKİSİ

Apopitotik hücre ölümünün çok sayıda merkez sinir sistemi hasarını takip

ettiği ve birçok patofizyolojik basamakların kaspaz-3 aktivasyonunu içeren tek bir biyokimyasal yola yöneldiği açıktır. Eğer doğruysa, bu gözlem, travmatik omurilik hasarını takip eden apopitozu azaltmada faydalı olabilir. Ek olarak kaspaz-3 enzim aktivasyonu basamaklarını hedefleyen stratejiler de apopitotik ölümü engellememizde bize yardımcı olacaktır.

Bu çalışmanın amacı, deneysel omurilik kontüzyon yaralanmasından sonra uygulanan rekombinant insan eritropoietinin (r-hEPO), nöronları apopitozdan etkili bir şekilde kurtardığını ve nöroprotektif etkisi olduğunu göstermektir.

Ağırlıkları 210-250 gr arasında değişen 35 adet dişi Wistar albino rat; kontrol, travma, metilprednizolon (MPSS), r-hEPO ve vehicle olmak üzere 5 gruba ayrıldı. Genel anestezi altında Allen metoduna uygun olarak 50 gm-cm standart kord travması uygulandı. 24. saatin sonunda, travma merkezi ortada kalacak şekilde 1 cmlik doku örnekleri doku kaspaz-3 aktivitesi çalışılmak üzere alındı. Doku homojenatı süpernatantlarında kaspaz-3 aktivitesi, Enzchek® Caspase-3 Assay Kit (Molecular Probes, USA) kullanılarak ölçüldü. Gruplar arasında doku kaspaz-3 enzim aktivitesinin karşılaştırılması için SPSS 11.0 ortamında tek-yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanıldı.

Gruplar arasında doku kaspaz-3 aktivitesi açısından istatistiksel olarak anlamlı

fark saptandı (p<0.05). Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, travma grubunda doku kaspaz-3 aktivitesi istatistiksel olarak anlamlı ölçüde yüksekti (p<0.05). Travma, doku kaspaz-3 aktivitesini arttırmıştır. Kontrol, MPSS ve r-hEPO grupları arasında doku kaspaz-3 aktivitesi açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). MPSS ve r-hEPO, doku kaspaz-3 aktivitesindeki artışı engellemiştir. Travma ve Vehicle grupları arasında da doku kaspaz-3 aktivitesi açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Vehicle solüsyonunun, doku kaspaz-3 aktivitesi üzerine etkisi saptanmamıştır.

Hasar sonrası r-hEPO’nun tek dozunun yüksek oranda etkili olması, bu ajanın

ya da onun analoglarının akut hasar sonrası ideal tedavi olabileceği umudunu vermektedir. Ancak, efektif tedavinin zaman ve doz penceresinin genişliğini belirleyebilmek ve r-hEPO’nun kaspaz yollarındaki etkilerini netleştirebilmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Tüm bu çalışmalarda denenen r-hEPO veya diğer ajanların muhtemel etkilerinin araştırılmasına rağmen şu anda, apopitotik programın moleküler komponentlerinin anlaşılması, hücre ölüm sürecini hedefleyen tedavilerin geliştirilmesindeki birinci basamaktır.

kranİyoservİkal bİleŞke'nİn radyolojİk olarak...

Documents