krew i hematopoeza - pum.edu.pl · funkcje krwi: 1. transport tlenu i dwutlenku węgla 2. transport...
TRANSCRIPT
Funkcje krwi:
1. Transport tlenu i dwutlenku węgla
2. Transport substancji odżywczych
3. Transport produktów przemiany materii
4. Regulacja temperatury ciała
5. Utrzymanie równowagi kwasowo – zasadowej
6. Udział w procesach obronnych
7. Utrzymanie homeostazy wewnątrzustrojowej
(obejmującej gospodarkę białkami, elektrolitami, lipidami
oraz czynność hydrodynamiczną – udział w regulacji
metabolizmu tkankowego))
KREW = KOMÓRKI + OSOCZE
Krwinki czerwone (erytrocyty)
Krwinki białe (leukocyty)
Płytki krwi (trombocyty)
KREW
Krew po odwirowaniu w obecności
antykoagulantu
OSOCZE
KRWINKI BIAŁE I PŁYTKI KRWI
1%
KRWINKI CZERWONE
42 – 47 %
Tradycyjny rozmaz krwi
Metodyka tradycyjnego rozmazu
krwi obejmuje:
Rozprowadzenie kropli krwi na szkiełku
Suszenie
Barwienie
Elementy komórkowe zawierające kwasy nukleinowe wiążą
barwniki zasadochłonne i barwią się na niebiesko !
Jądra komórkowe barwią się zawsze na niebiesko
Komórki zawierające dużo rybosomów – zaangażowane w syntezę
białek - mają niebieskawą cytoplazmę
Cytoplazma komórek które posiadają niewiele rybosomów barwi się
kwasochłonnie na różowo
Krwinki czerwone – erytrocyty:
M: 5 milliony/mm3
K: 4 milliony/mm3
średnica : 7.5μm
dyskowaty kształt
nie posiadają jądra i organelli
komórkowych
wypełnione hemoglobiną
długość życia – 120 dni
funkcja – transport tlenu i dwutlenku
węgla
Błona komórkowa erytrocyta
Spektryna – element cytoszkieletu odpowiedzialny za utrzymanie
charakterystycznego kształtu i sprężystość erytrocyta
ERYTROCYTYFormy niedojrzałe - RETIKULOCYTY – stanowią ok. 1% erytrocytów
Wzrasta: W niedokrwistościach hemolitycznych
W niedokrwistościach pokrwotocznych
W okresie leczenia środkami krwiotwórczymi
Po splenektomii
W białaczkach
W przerzutach do kości
Ilość retikulocytów jest odzwierciedleniem czynności erytropoetycznej szpiku
Są pozbawione jądra
Zawierają rybosomy w postaci ziarnistości lub układające się na kształt siateczki
Ich dojrzewanie trwa 2 -4 dni
Płytki krwi - trombocyty:
150 000– 300 000 w 1 mm3 krwi
fragmenty komórkowe
pozbawione jądra
średnica – 2-3 µm
zawierają ziarnistości,
mitochondria i glikogen
długość życia –14 dni
funkcja – inicjują wykrzepianie
krwi
Typy ziarnistości trombocytów:Alpha ziarnistości – zawierają czynniki stymulujące agregację płytek i tworzenie skrzepu
Delta ziarnistości - zawierają czynniki stymulujące agregację płytek, adhezję i skurcz
naczyń
Lambda ziarnistości – (lizosomy) – zawierają enzymy hydrolityczne
Podział leukocytów
KRWINKI BIAŁE
4 -10 tyś /mm3
GRANULOCYTY AGRANULOCYTY
NEUTROFILE
60%
EOZYNOFILE
2 – 5%
BAZOFILE
1%
LIMFOCYTY
25- 35%
MONOCYTY
3 – 8%
Neutrofile
60% białych krwinek
średnica: 12 – 15 μm
segmentowane jądro
funkcja – fagocytoza, niszczenie bakterii i grzybów
(mikrofagi) – główna nieswoista linia obrony
organizmu
długość życia – 6 h we krwi 1 – 4 dni w tkankach
Neutrofile
Należą do granulocytów
Zawierają 2 typy ziarnistości:
ziarnistości swoiste – lysozym,
lactoferyna,
białko wiążące witaminę B12
kollagenaza
gelatynaza
ziarnistości nieswoiste ( azurochłonne) -
lizosomy kwaśne hydrolazy
proteinazy
mieloperoksydaza MPO
białko bakteriobójcze zwiększające przepuszczalność BPI
defenzyny
Aktywacja neutrofili
Neutrofile spoczynkowe
Neutrofile aktywowane
Marginalizacja neutrofili
Toczenie się wzdłuż ścian śródbłonka
Migracja pomiędzy komórkami
(diapedeza)
Czynność fagocytarna w tkankach
Cytokiny
Czynniki chemotaktyczne
Wzrost ekspresji
receptorów adhezyjnych
Aktywacja receptorów
integrynowych
FORMA NIEDOJRZAŁA
(pałeczkowate jądro)
•Obecne w warunkach
wzrostu zapotrzebowania
na neutrofle
FORMA DOJRZAŁA
3 –płatowe jądro
•Obecne w normalnych
warunkach
FORMA STARA
hipersegmentowane jądro
•Obecne gdy spada produkcja
neutrofili
Przesunięcie w prawoPrzesunięcie w lewo
Eozynofile:
2 – 5% krwinek białych
średnica – 10 – 15μm
dwupłatowe jądro
2 typy ziarnistości:
Ziarnistości swoiste –
białko MBP
białko kationowe eozynofilów
eozynowa peroksydaza EPO
histaminaza
arylsulfataza
Ziarnistości nieswoiste
funkcja :
a) niszczenie organizmów wielkokomórkowych - pasożyty
b) modulacja odpowiedzi immunologicznej w alergii
c) fagocytoza
Bazofile:
1% białych krwinek
średnica : 12 –15μm
płatowate jądro
2 typ ziarnistości:
ziarnistości swoiste
histamina
heparyna
czynniki chemotaktyczne
Ziarnistości nieswoiste - azurochłone
funkcja
a)Biorą udział w reakcjach anafilaktycznych i
uczuleniu
b) regulują i modulują odpowiedz immunologiczną
Monocyty:
3 –8% krwinek białych
średnica: 12 –20 µm
nerkowate jądro
należą do agranulocytów
w tkankach różnicują się w MAKROFAGI
funkcja
a) fagocytoza
b)produkcja cytokin i aktwacja odpowiedzi
immunologicznej
c) prezentacja anygenu
Układ monocytowo - makrofagowy
Różne typy makrofagów w zależności od
lokalizacji:
Histiocyty – tkanka łączna
Komórki mikrogleju – CUN
Osteoklasty – kość
Komórki Borowicza - Kupffera – wątroba
Limfocyty:
25 – 35% krwinek białych
średnica: 6 – 10μm
okrągłe jądro
Należą do agranulocytów
funkcja – generują odpowiedz immunologiczną
T limfocyty – odpowiedz komórkową
B limfocyty – odpowedz humoralną
Szpik kostny:
Szpik kostny
czerwony - aktywny
Szpik kostny żółty -
nieaktywny
Szpik kostny
Szpik żółty
Szpik
czerwony
Szpik
czerwony
Naczynia
zatokowe
Komórki
hematopoetyczne
Dojrzałe komórki
opuszczające utkanie
szpiku
Szpik kostny czerwony
Komórki hematopoetyczne
KOMÓRKI MACIERZYSTE
KOMÓRKI PROGENITOROWE
KOMÓRKI PREKURSOROWE
KOMÓRKI DOJRZAŁE
Mają ograniczoną zdolność do samoodnowy
Nie można ich rozróżnić przy użyciu
mikroskopu
Dają początek różnym liniom
hematopotycznym
Posiadają duży potencjał proliferacyjny
Nie mają zdolności do samoodnowy
Można je rozróżnić przy użyciu
mikroskopu
Nie mają zdolności podziałowej
Opuszczają środowisko szpiku
Dają początek wszystkim liniom
hematopotycznym
Mają zdolność do samoodnowy
Nie można ich rozróżnić przy
użyciu mikroskopu
Komórki macierzyste
Dają początek wszyskim
szeregom
hematopoetycznym
(multipotencjalne)
Mają zdolność do
samoodnowy
Wyglądają jak małe limfocyty
Mogą opuszczać szpik i
wędrować do krwi
obwodowej
Komórki progenitorowe
Dają początek różnym szeregom
hematopoeycznym (unipotencjalne)
Mają ograniczoną zdolność do samoodnowy
Bardzo intensywnie proliferują
Wyglądają jak małe limfocyty
- nie są określone morfologicznie
Komórki progenitorowe
Małe komórki szpiku
o morfologii małego
limfocytu
Identyfikacja komórek progenitorowych szpiku:Na podstawie receptorów obecnych na ich powierzchni
Metodami hodowli – na podstawie składu komórkowego
wytworzonych kolonii
Szpik czerwony
KRWIOTWÓRCZA
KOMÓRKA MACIERZYSTA
KRWIOTWÓRCZA
MULTIPOTENCJALNA
KOMÓRKA MACIERZYSTA
Komórki progenitorowe mieloidalne
Komórka
progenitorowa
limfoidalna
Komórki progenitorowe - CFU
Szpik żółty
Komórki progenitorowe – CFU
( colony forming units)
Komórka progenitorowa limfoidalna – CFU-L
Komórka progenitorowa mieloidalna – CFU -M
Komórka progenitorowa granulocytowo –macrofagowa –
CFU-GM
Komórka progenitorowa szeregu eozynofilów- CFU- Eo
Komórka progenitorowa szeregu bazoflów – CFU- Baz
Komórka progenitorowa megakariocytowa – CFU- Meg
Komórka progenitorowa szeregu eytrocytów – CFU-E
ErytropoezaPROERYTROBLAST
ERYTROBLAST ZASADOCHŁONY
ERYTROBLAST POLICHROMATOFILNY
ERYTROBLAST KWASOCHŁONNY
RETIKULOCYT
ERYTROCYT
Powstawanie monocytów
KRWIOTWÓRCZA KOMÓRKA
MACIERZYSTA
KOMÓRKA PROGENITOROWA
CFU
MONOBLAST
PROMONOCYT
MONOCYT
MAKROFAGI
KREW
OBWODOWA
TKANKI
TrombopoezaKRWIOTWÓRCZA KOMÓRKA
MACIERZYSTA
KOMÓRKA PROGENITOROWA
CFU-Meg
MEGAKAROBLAST
( KOMÓRKA PREKURSOROWA)
MEGAKARIOCYT
TROMBOCYTY
Trombopoeza
Megakariocyty: Największe komórki w szpiku kostnym (100µm)
Poliploidalne
Wytwarzają płytki krwi ( 1 megakariocyt = kilka tyś płytek)
Mogą opuszczać szpik i wędrować do krwi, gdzie wytwarzają trombocyty
LimfopoezaCechy charakterystyczne limfopoezy: Komórki na poszczególnych etapach rozwoju są
morfologicznie nierozpoznawalne
Podczas różnicowania się limfocytów dochodzi do ekspresji swoisych antygenów powierzchniowych i receptorów, na podstawie których oznacza się poszczególne stadia limfopoezy (antygeny CD – cluster of differentiation)
Limfopoeza rozpoczyna się w szpiku a kończy w obwodowych narządach limfopoetycznych
• Limfocyty T – szpik kostny→ grasica→ węzeł chłonny
• Limfocyty B – szpik kostny→ węzeł chłonny
Limfopoeza
Szpik kostnyGrasica Obwodowe
narządy
limfatyczne
Krwiotwórcze
komórki
macierzyste
ODPOWIEDZ
KOMÓRKOWA
ODPOWIEDZ
HUMORALNA