krimp en kracht
DESCRIPTION
Masterclass van Fenna Bolding op het LPB-congres 2013TRANSCRIPT
Welkom in de Masterclass
Krimp en Kracht
Fenna Bolding
Krimp en Kracht
Programma
1. Bevolkingsontwikkeling
Ontgroening en Vergrijzing – Feiten, cijfers en prognoses
– Verklaringen
2. Slim omgaan met Krimp
3. Burgerkracht, het Hart van de Samenleving
Wat staat ons te wachten?
Feiten, Cijfers, Prognoses
Bevolkingsontwikkeling
• Minder inwoners
• Minder huishoudens
• Andere samenstelling bevolking:
minder kinderen, meer ouderen:
vergrijzing en ontgroening
-15%
-9% +3%
-5%
-15%
-16%
-8%
-9% +16%
-12% -13%
+14%
Midden-
Drenthe
Borger-
Odoorn
Emmen Coevorden Hoogeveen
Westerveld
De Wolden Meppel
Aa en Hunze
Noordenveld
Tynaarlo
Assen
Bron: Bevolkingsprognose XVIII Provincie Drenthe, 2012
Krimp en groei per gemeente
2010-2040
Minder inwoners vanaf 2020
Bron: bevolkingsprognose XVIII, Provincie Drenthe, april 2012
450.000
455.000
460.000
465.000
470.000
475.000
480.000
485.000
490.000
495.000
500.000
2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040
Aantal inwoners
Minder huishoudens vanaf 2030
Bron: bevolkingsprognose XVIII, Provincie Drenthe, april 2012
150.000
160.000
170.000
180.000
190.000
200.000
210.000
220.000
230.000
240.000
250.000
2010 2020 2030 2040
Aantal huishoudens
Vergrijzing en ontgroening in Drenthe
Aandeel inwoners boven 65 stijgt. Tegelijkertijd krimpt de potentiële beroepsbevolking.
Bron: Prognose
Provincie Drenthe
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
2010 2020 2030 2040
%0-19
%20-64
%65+
%
Verklaringen
Vergrijzing en ontgroening
Strategieën
Bagatelliseren
Bestrijden
Begeleiden
Benutten
(Gert-Jan Hospers, Radboud Universiteit)
Bevolkingsontwikkeling raakt
alle beleidsterreinen
Wonen Voorzie-ningen
Onderwijs
Zorg
Werk en economie
Mobiliteit Ruimtelijke
kwaliteit
En ook: invloed op
financiële mogelijkheden
gemeenten, corporaties etc.
Krimp raakt alle beleidsterreinen
Wonen Voorzien
ingen Onderwijs
Zorg
Werk en economie
Mobiliteit Ruimtelijke
kwaliteit
Invloed demografische
ontwikkelingen op zorg
• Zorgvraag stijgt en verandert door demografische ontwikkelingen – Meer ouderenzorg
– Minder kindergeneeskunde
– Krimp beperkt de zorgvraaggroei maar in beperkte mate
• Zorgaanbod neemt af – Afname beroepsbevolking
– Sterker in krimpgebieden
Uit presentatie voorjaarscongres Zorg Innovatie Platform, maart 2010
Vraag naar zorg en welzijn en beroepsbevolking
Zorgkracht in Krimpgebieden
Zorgkracht in Krimpgebieden
Vraag van twee gemeenten: Aa en Hunze en Borger-Odoorn:
• Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen in dunbevolkte plattelandsgebieden ook in 2030 de zorg krijgen waar zij behoefte aan hebben?
• Ofwel: welke knelpunten leveren de bevolkingsdaling en veranderende bevolkingssamenstelling op, en hoe lossen we deze op?
Experimentgebied
Experimentgebied
Experimentgebied
• Veendorpen
• Lintbebouwing
• Grote afstanden
• Lage SES
• Obesitas
• Diabetes
• Vergrijzing
Partijen in het Zorgexperiment
Experiment Zorgkracht in Krimpgebieden
Professionele inzet
Een collectieve voorziening alleen
waar nodig
Mensen zorgen voor elkaar
Mensen zorgen voor zichzelf, gebruiken eigen sociaal netwerk
Uitgangspunten : inhoudelijk
Zorgkracht in krimpgebieden
Startfase
Convenant
Fase
Fase nadere
analyse
Ontwikkelfase
Feiten & cijfers Prognoses
Probleemverkenning Knelpunten
Oplossingsrichtingen Benodigde partijen
Verzilveren committent in
intentieverklaring
Verkenning zorgvraag en
zorgkracht
Uitwerken oplossingsrichting
Implementatie
Aanpak
Zorgvraag en Zorgkracht
in Experimentgebied
Oost-Drenthe
Keukentafelgesprekken in
22 Veendorpen
Veel zorgkracht voor elkaar.
In de dorpen wordt veel hulp, steun en zorg geboden, met name lichte en niet-structurele hulp. Bijna iedereen biedt wel eens hulp. Er is veel zorgkracht aanwezig. In veel dorpen is een hartdefibrillator aanwezig, er zijn EHBO’ers en bewoners weten wie uit het dorp in ‘de zorg’ werkt.
Grenzen bij bieden informele
zorg
• Niet structureel
• Kleinere klusjes/zorg (persoonsgebonden)
• Tijdsinvestering
• Balans moet kloppen, elkaar
kennen/vertrouwen
• Gesloten beurs
• Er niet alleen voor staan
Betere samenwerking met professionele zorgaanbieders gewenst.
De wensen van bewoners betreffen:
betere communicatie
zorg graag dichterbij – snel bereikbaar
een vast aanspreekpunt
betere coördinatie
een betere brug tussen informele en formele zorg
De kracht van ontmoeten.
Om elkaar hulp te kunnen bieden is elkaar kennen een voorwaarde. Doordat er steeds minder natuurlijke ontmoetingsplaatsen zijn, staat dit onder druk. Maar elkaar ontmoeten is niet voldoende. Je moet elkaar ook vertrouwen.
Verbinding Behoefte aan verbinding lijkt in de keukentafelgesprekken een centraal thema: verbinding tussen bewoners onderling is nodig om elkaar hulp te bieden. Maar verbinden tussen bewoners en professionals is ook nodig om tot betere afstemming te komen. Betere afstemming kan zorgen voor dat bewoners vaker iets kunnen doen, naast de professionals. Andersom kan het ook een ontlasting van de professionals betekenen.
Experiment bijna afgerond
Ebook Zorgkracht in Krimpgebieden
Coming together = a start
Keeping together = progress
Working together = succes
Zorgkracht in krimpgebieden
Krimp
en
Burgerkracht
42
Burgerkracht: Het hart van de samenleving
Burgerkracht
•Terug naar regie over het eigen leven
• Ideologie en bezuinigingen overheid
•Loslaten is anders vasthouden
•Nieuwe samenwerking
•Verdienmodellen
Burgerkracht
• Is niet: de burger informeren over een beleidsagenda
• Is niet: de burger betrekken bij besluitvorming van de overheid
• Is niet: burgerparticpatie
• Is: regie over je leven en je leefomgeving creëren
• Is: burgerkracht duurzaam maken, verdienmodellen bouwen, dorps- en wijkeconomie
• Is: de overheid faciliteert burgerinitiatieven
• Is: overheidsparticipatie
1. Aanleiding, uitdaging, urgentie
1. Aanleiding, uitdaging, urgentie
2. Kenners, Verbinders, Verkopers
Wensen:
Ontmoetingsplek
Winkel
Eens in de week een gezonde eetavond
voor dorpsbewoners
1. Aanleiding, uitdaging, urgentie
2. Kenners, Verbinders, Verkopers
3. De kracht van de context
Het beslissende moment
Malcolm Gladwell
Voorbeelden uit
binnen en buitenland
De Wolden
Aanleg afslag N48
Zwembad De Zwaoi, dorpsbedrijf
Noorden bruist al van de
initiatieven rond duurzaamheid een kleine greep…
• Duurzaam Hooghalen, Balinge, Nieuw Balinge,
Bovensmilde
• Isolatieprojecten
• Duurzaam Boer Blijven
• Duurzame recreatie
• Rechtstreeks leveren producten aan het Feithhuis in
Groningen
• MFA op aardwarmte in Valthermond
• Experimenten met biobrandstof
• Energiecoöperaties
Ervaring Engeland
Right to Bid
Right to Challenge
Cybermoor
Cumbria, Alston Moor, woongemeenschap bouwt en is eigenaar
van een glasvezelnetwerk voor snel internet
Tutbury Eco Power een groep bewoners in Tutbury, Staffordshire (tussen
Birmingham en Nottingham) bouwt een waterkrachtcentrale
The Hudswell Pub Hudswell, North Yorkshire, pub gekocht en weer open
met bewonersaandelen
The George and Dragon
Natural Food Store Headingly, Leeds, eigenaar populaire winkel gaat met
pensioen, met 200 aandelen nemen de bewoners de
winkel over
Zorgcoöperatie Hoogeloon dorpsbewoners van Hoogeloon (Brabant) stichten hun
eigen zorgbedrijf, zodat mensen die zorg nodig hebben
in het dorp kunnen blijven en om samenhang en
solidariteit te versterken
Waarin zit de kracht van
burgerinitiatieven?
Wanneer spreek je van
een goed burgerinitiatief
- Draagvlak
- Continuiteit
- Geld en inzet burgers
- Lange adem
- Lef en ambitie
- Koplopers
- Eigen verantwoordelijkheid nemen
- Bijdrage aan leefbaarheid
Nieuwe taken en rollen:
Wat betekenen al die
burgerinitiatieven voor
overheden en
maatschappelijke partners
Loslaten
Faciliteren
Open oor
Waarden en normen loslaten
Stimuleren, zonder inhoud te bepalen
Randvoorwaarden
Rol van verbinder
Actie model
Animo
Contact
Toerusting
Inbedding
Empathie
72
Burgerkracht: Het hart van de samenleving
www.stamm.nl
Tot ziens