Książnica CieszyńskaKsiążnica Cieszyńska- centrum wiedzy o regionie- centrum wiedzy o regionie

Data założenia:1 stycznia 2004

Status:Komunalna biblioteka naukowa

Struktura organizacyjna: Dział Ochrony i Konserwacji Zbiorów Dział Zbiorów Specjalnych Dział Gromadzenia, Opracowaniai Udostępniania Zbiorów

Pesonel:14,5 etatu, w tym 11 pracwników merytorycznych (8 na stanowiskach bibliotekarskich)

Książnica CieszyńskaKsiążnica Cieszyńska

Od 2000 r. Książnica Cieszyńska mieści się w zaadaptowanej i rozbudowanej do celów bibliotecznych zabytkowej kamienicy,w XVII w. stanowiącej siedzibę mennicyksiążąt cieszyńskich.W budynku o powierzchni 3000 m2 znajdują się m.in.. nowoczesne magazyny, czytelnie ogólna i zbiorów specjalnych, galeria, sala konferencyjna oraz pracownie konserwacji zbiorów.

ZbioryZbioryZbiory Książnicy Cieszyńskiej , obejmujące kilka kolekcji książkowych wpisanych do narodowego zasobu bibliotecznego, zawierają ponad130 000 woluminów dzieł drukowanych, w tym 18 500 starych druków (51 inkunabułów), ok. 17 000 jednostek ewidencyjnych rękopisów, a ponadto dokumenty życia społecznego oraz zbiory kartograficzne i ikonograficzne.

Ze względu na swoją proweniencję, historię określaną wielowiekowym związkiem z regionem, a także zawartość, zbiory Książnicy – zarówno jako zespół kolekcji, jak i zbiór pojedynczych egzemplarzy, nierzadko cennych i unikalnych w skali uniwersalnej, stanowią najważniejszy zabytek piśmienniczej kultury Śląska Cieszyńskiego (po obu stronach polsko-czeskiej granicy) i podstawową bazę źródłową do badań nad jego przeszłością.

Księgozbiór Leopolda Jana Szersznika (1747-1814)- najstarsza i najcenniejsza kolekcja biblioteczna Książnicy Cieszyńskiej. Poza nią zachowały się tu również biblioteki cieszyńskiego Dekanatu, Czytelni

Ludowej (1848/1861-1922), Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812-1887), Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (1901), Tadeusza Regera (1872-1938), Muzeum

Miejskiego (1901-1945) oraz fragmenty wielu innych

ZadaniaZadaniaI. Ochrona i konserwacja posiadanych i nabywanych zbiorów

historycznych. II. Pełne opracowanie posiadanych kolekcji historycznych oraz

publikowanie wyników badań. III. Bieżące gromadzenie i opracowywanie zbiorów, w tym także poprzez

mikroformy, z zakresu problematyki śląskoznawczej. IV. Udostępnianie zbiorów prezencyjne i międzybiblioteczne. V. Prowadzenie działalności informacyjno-dokumentacyjnej, w tym

tworzenie bazy informacyjnej wiedzy o regionie, między innymi poprzez stworzenie centralnego katalogu historycznych księgozbiorów Śląska Cieszyńskiego i opracowywanie bibliografii regionalnych.

VI. Inspirowanie i organizowanie badań naukowych w dziedzinie kultury piśmienniczej Śląska Cieszyńskiego.

VII. Upowszechnianie wiedzy o kulturze Śląska Cieszyńskiego poprzez organizację wystaw, sesji naukowych i inne formy popularyzacji.

VIII. Współpraca z krajowymi i zagranicznymi instytucjami i organizacjami w zakresie niezbędnym do realizacji jej zadań.

IX. Współpraca ze społecznym ruchem kulturalnym. X. Stałe doskonalenie form i metod pracy, w tym wykorzystanie

nowoczesnych technik informacyjnych

OtoczenieOtoczenieArchiwum Państwowew Katowicach Oddział w Cieszyniewww.katowice.ap.gov.pl

Biblioteka i Archiwumim. Tschammera

www.biblioteka.cieszyn.org.pl

Archiwum i BibliotekaOO. Bonifratrów w Cieszynie

www.bonifratrzy-archiwum.pl

Biblioteka Naukowa Muzeum Śląska Cieszyńskiego www.muzeumcieszyn.pl

Poza Książnicą w Cieszynie znajdują sięjeszcze cztery inne instytucje sprawujące

pieczę nad zabytkowymi zbioramibibliotecznymi i/lub archiwalnymi

Centrum Wiedzy o Regionie Centrum Wiedzy o Regionie

• Założone w 1983 r. przy Zarządzie Głównym Macierzy Ziemi Cieszyńskiej Centrum Wiedzyo Regionie zajmowało się pozyskiwaniem i przechowywaniem spuścizn pozostawionych przez cieszyńskich regionalistów oraz kompletowaniem dokumentacji biograficznej („teczek”) na temat osób związanych ze Śląskiem Cieszyńskim.

• Ambicją działaczy MZC było stworzenie w ramach CWoR:

• centralnego katalogu, obejmującego zasoby cieszyńskich bibliotek i archiwów,

• faktograficznej bazy danych na temat Śląska Cieszyńskiego.

• Na mocy porozumienia zawartego 1994 r. pomiędzy ZG MZC a Książnicą Cieszyńską, ta druga zobowiązała się współdziałać przy realizacji założeń Centrum wiedzy o regionie, z czasem całkowicie przejmując jego prowadzenie oraz (w 2002 r.) pieczę nad zgromadzonymi w ramach Centrum zbiorami bibliotecznymi i archiwum biograficznym.

Baza źródłowa Baza źródłowa Zgodnie ze sformułowanymi w 1994 r. założeniami polityki gromadzenia zbiorów Książnica Cieszyńska stara się pozyskiwać wszelkie aktualnie powstające dokumenty piśmiennicze, mające związek ze Śląskiem Cieszyńskim, niezależnie od ich formy, języka oraz miejsca powstania. Gromadzone są także zbiory zabytkowe, w tym całe kolekcje, mogące uzupełnić regionalny zasób Książnicy Cieszyńskiej.

Wśród gromadzonych przez Książnicę Cieszyńską regionaliów znajduje się także lokalna prasa z obu stron Olzy.

W ostatnich latach Książnica zdołaław znaczącymstopniu uzupełnićnp. zasób dawnej prasy cieszyńskiej.Od 2010 r. kopie wielu tytułów dostępne sąw „kolekcji”Książnicyw ŚBC.

Dokumentacja katalogowa Dokumentacja katalogowa

Od 1994 r. trwa proces budowy instrumentarium katalogowego. Obecnie już niemal cały zasób Książnicy Cieszyńskiej przeszukiwać można bądź przy użyciu baz danych on-line, bądź za pośrednictwem zdigitalizowanych katalogów manualnych. Opisy katalogowe wszystkich nabytków uwzględniają rozbudowaną strukturę pól, istotnych dla badań regionalnych.

Wypracowane w Książnicy Cieszyńskiej standardy katalogowania zbiorów bibliotecznych wdrożone zostały we wszystkich cieszyńskich

bibliotekach i archiwach zabytkowych.

Od 2011 r. ich katalogowe bazy on-line przeszukiwać można za pośrednictwem uruchomionej przez Książnicę Cieszyńską

multiwyszukiwarki: www.fidkar.kc-cieszyn.pl

Dokumentacja bibliograficzna Dokumentacja bibliograficzna Od 1994 r. opracowywane są w Książnicy przedmiotowe i podmiotowe bibliografie regionalne, początkowo zestawiane w formie tradycyjnej, a od 1996 r. – elektronicznej, wykorzystującej opracowany w Książnicy format bibliograficzny w programie MAK. Bibliograficzne bazy danych umożliwiają zarówno łatwe i szybkie wyszukiwanie żądanych pozycji według różnorodnych kryteriów, jak i wykonywanie składu tradycyjnych bibliografii drukowanych.

Promocji „Bibliografii książki cieszyńskiej” towarzyszyły wystawa i targi wydawnictw regionalnych

Dokumentacja faktograficzna Dokumentacja faktograficzna Na podstawie tworzonego od 1994 r. „Przewodnika regionalnego”, pełniącego rolę kartoteki haseł wzorcowych Książnicy Cieszyńskiej, a zarazem poręcznego źródła informacji o osobach, instytucjachi imprezach związanych ze Śląskiem Cieszyńskim, w 2003 r. przystąpiono do budowy „Elektronicznego słownika biograficznego Śląska Cieszyńskiego ”. Słownik, opracowany w formie pełnotekstowej bazydanych zawierającej biogramy osób, które w sposób zauważalny zaznaczyły swoją obecność w historii lub współczesności regionu, w 2005 r. został udostępniony jako pierwsza tego rodzaju baza danych w dorobku cieszyńskiej biografistyki. Rok później współpracująca z Książnicą Cieszyńską Regionalna Bibliotekaw Karwinie   przygotowała jego edycję w języku czeskim, udostępniając ją za pośrednictwem Internetui publikując w postaci CD-ROM-u. Obie wersje językowe „Słownika“ są systematycznie poszerzane.

Projekty badawcze Projekty badawcze Obok realizacji programów związanych z tworzeniem warsztatu dokumentacyjnego do badań regionalnych, Książnica Cieszyńska prowadzi również działalność naukową, która będąc w sposób bezpośredni inspirowana charakterem i zawartością posiadanych zbiorów, w pierwszym rzędzie koncentruje się problematyce odnoszącej się do szeroko pojętej kultury piśmienniczej Śląska Cieszyńskiego. Podejmowane w tej sferze inicjatywy biblioteka stara się realizować we współpracy zarówno z regionalnymi, jak i krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi

W 1996 r. na zaproszenie Książnicy badania nad cieszyńskimi księgozbiorami historycznymi przeprowadziło sześciu polskich, czeskichi niemieckich historykówi bibliologów. Przygotowane przez nich ekspertyzy, zawierające ocenę wartości tychże zbiorów oraz możliwości ich wykorzystania w toku dalszych prac badawczych, przedstawione zostały podczas zorganizowanejw Cieszynie konferencji,a następnie ogłoszone drukiem.

W 2003 r. spełniony został jeden z postulatów sformułowanych przez ekspertów. W druku ukazał się katalog rękopisów średniowiecznych biblioteki Leopolda J. Szersznika, a także edycja XIX-repertorium całej kolekcji manuskryptów tejże biblioteki

KonferencjeKonferencjeRównież większość spośród zorganizowanych przez Książnicę Cieszyńska konferencji zorientowanabyła na problematykę regionalną.Udział w ich pracach badaczyspoza regionu gwarantował zarówno umieszczenie tematyki cieszyńskiejw szerszym kontekście, jak i włączeniejej do ponadregionalnego obiegu naukowego. Efekty prac konferencyjnych były systematycznie publikowane, ostatnio także w formie e-booków.

Bibliotheca Tessinensis Bibliotheca Tessinensis W 2004 r. Książnica Cieszyńska we współpracy z czeskocieszyńskim Ośrodkiem Dokumentacyjnym Kongresu Polakóww Republice Czeskiej uruchomiła wydawniczą serię źródłową, mającąna celu upowszechnianie nieznanych lub trudnodostępnych źródeł historycznych odnoszących się do przeszłości Śląska Cieszyńskiego, od średniowiecza po czasy najnowsze.Seria, zatytułowana „Bibliotheca Tessinensis”, ukazuje się w dwóch mutacjach, z których jedną – „Series Polonica” – wydaje Książnica Cieszyńska,a drugą – „Series Bohemica” – Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w Republice Czeskiej.

Do tej pory opublikowano cztery tomy serii „BT” (w sześciu woluminach), zawierające m.in. edycje materiałów genealogicznych i heraldycznych do dziejów szlachty cieszyńskiej, pochodzącą z pierwszej połowy XIX w. „Kronikę Cieszyna”, dokumenty dotyczące kwestii

cieszyńskiej w relacjach polsko-czechosłowackich w latach 1945-1949, a także materiały odnoszące się do relacji pomiędzy organami państwa, kościołami i związkami

wyznaniowymi oraz grupami narodowościowymi na Zaolziu w latach 1945-1953.

http://www.bt.kc-cieszyn.pl/

WystawyWystawy

Drukowane katalogi wystaw

Cyfrowe wersje

ekspozycji

Również działania popularyzacyjnei edukacyjne odnoszącesię do problematyki regionalnej mieszczą sięw koncepcji Centrum wiedzyo regionie.Kilka spośród przygotowanych przez Książnicę ekspozycji otrzymało formę cyfrowąi pozostaje dostępnych w Internecie. Kilka innych wyposażono w katalogi drukowane.

Edukacja regionalnaEdukacja regionalna

Tablica wytyczająca„Szlak cieszyńskich

archiwów i bibliotek zabytkowych”

Oprócz ekspozycji w ofercie Książnicy znajdują się także odnoszące się do regionu lekcje biblioteczne, konkursy, prezentacje, a przede wszystkim „Szlak cieszyńskich archiwów i bibliotek zabytkowych”, pozwalający na zapoznanie się z całością cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego

Przewodnik i cykl lekcji poświęconych cieszyńskiemu dziedzictwu piśmienniczemu

Jeden ze zorganizowanych przez Książnicę pokazów Pracownicy biblioteki jako Andrzej Cinciałai Paweł Stalmachw 1847 r. powracający z pieszej wyprawy po książki do Krakowa

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

www.kc-cieszyn.plwww.kc-cieszyn.pl