LA ONDOde Esperanto

Decembro2007 ¹12

Planlingvaj bibliotekoj

kaj novaj teknologioj

Argentino invitis UKon!

Kongresoj, seminarioj,

renkonti•oj, kursoj…

Nur angle en Anglio

Kion eldoni en 2008?

La astrologia mapo de

Ludoviko Zamenhof

“La lasta rideto”

de Julian Modest

Rusa Antologio

La ludoj, kiujn ludas la

esperantistoj

Novaj libroj kaj revuoj

“Persone” torente

Internacia sendependa magazino en Esperanto

INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2007. ¹12 (158)

Aperas „iumonate

Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov

Refondita en 1991

Eldonas kaj administras Halina Gorecka

Redaktas Aleksander Kor±enkov

Konstantaj kunlaborantoj Tatjana Auderskaja, István Ertl,Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov,Alen Kris, Viktor Kulakov, Glebo Malcev, Floréal Martorell,Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij, Aloísio Sartorato,Serge Sire, Maria Sokolova

Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando

Telefono (4012) 656033

Elektronika po›to sezonoj@kanet.ru

Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo

Abontarifo por 2008Internacia tarifo: 32 eµrojOrienteµropa tarifo: 18 eµrojRuslanda tarifo: 390 rublojPollanda tarifo: 60 zlotojAerpo›ta aldono: 5 eµrojElektronika abono (pdf): 12 eµroj por „iuj landoj

Perantoj vidu la liston sur la pa•o 23.

Konto „e UEA avko-u

Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro,kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso.

Eldonkvanto 700 ekzempleroj

AnonctarifoPlena pa•o: 100 EUR (2000 rubloj)

Duona pa•o: 60 EUR (1200 rubloj)

Kvarona pa•o: 35 EUR (700 rubloj)

Okona pa•o: 20 EUR (400 rubloj)

Malpligrandaj: 0,50 EUR aµ 10 rubloj por 1 cm²

Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto.

Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso(ruslandaj rubloj) aµ „e nia konto “avko-u” „e UEA.

Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo deEsperanto nur kun permeso de la redakcio aµ de la aµtoro kajkun indiko de la fonto.

© La Ondo de Esperanto, 2007.

“La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2007, ¹12 (158).

Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî.

Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèèïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó-íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723.

Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð.

Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â.

Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 19 íîÿáðÿ 2007 ã.

Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 700 ýêç.

Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando.

Redakcie

‚i-jare mi prelegis en kvar landoj pri la problemoj de laEsperanta gazetaro, kaj laµ la reagoj de la aµskultintoj mikonstatis, ke la gazetaro restas grava kolono de niaj movadokaj parolkomunumo, kaj do ankaµ grava temo en La Ondo.

Mi jam skribis aliloke, ke, foliumante niajn revuojn, onividas, ke la esperantistaro estas literaturema — en la etakomunumo aperas kelkaj kulturaj revuoj, sed nur unu •ene-rala magazino Monato, kaj neniu gazeto sporta, turisma, fil-ma, teatra, muzika, erotika, neniu modrevuo, neniu revuopri komputiloj, pri aµtoj, pri •ardenoj, pri fi›ado, neniu rek-lamgazeto ktp. Tiaj gazetoj nacilingvaj kutime estas plioftaj ol unumonataj kaj ili estas a„etataj en kioskoj, sed neabonataj. Esperantistoj preferas legi pri tiaj temoj naci-lingve, ne en Esperanto. Sed ni abonas Esperanto-gazetojnpor legi tekstojn priesperantajn kaj … literaturajn.

‚u io nova en tiu sfero?La unua Beletra Almanako, vaste antaµanoncita kaj sen-

pacience atendita, ne trompis la esperojn. Nun ankaµ Espe-rantujo havas “dikan” kulturan revuon, en kiu jam aperas— apud poemoj kaj noveloj — pli ampleksaj verkoj fikciajkaj nefikciaj.

Beletra Almanako, laµ ties „efredaktoro, aperis sekve dela stagno. La stagnon provokis la paµzo de Fonto. Sed Fon-to baldaµ reaperos danke al mecenato, kaj post la renaski•o•i havos problemojn ne nur pro tio, ke BA reprenis •ian pri-vilegion publikigi verkojn premiitajn en la Belartaj Konkur-soj de UEA, sed ankaµ pro la ±usnaskita La Karavelo —literatura ret-revuo, evidente baldaµ ankaµ papera, eldonataen Portugallingvujo, la baza lingvujo de Fonto.

Nova nemovada gazeto aperos venont-jare ankaµ enPollando. Pola Esperantisto, iniciatita kiel komuna gazetopor la polaj esperantistoj, donis „iam pli da atento al la lite-raturo kaj historio, ol al la movad-organizo, pri kiu gravediver•is la konceptoj de la eldonanto (eldonejo Hejme) kajde la landa asocio (PEA). La solvo estis trovita — PEAreprenos plene Polan Esperantiston, kaj la antaµa eldonan-to kun kelkaj kunlaborantoj aperigos soci-kulturan kvaron-jaran revuon Spegulo.

Ni deziras sukcesojn al la menciitaj gazetoj, ankaµ al laplu aperantaj Literatura Foiro kaj La Gazeto.

Kaj La Ondo? ¤i restos principe tia, kia •i estas —internacia sendependa magazino en Esperanto — sed ankaµ•i ne evitos ›an•etojn. ‚i-kajere vi legos la rezulton de niaunua “ekspresa enketo” (p•. 11), kaj en januaro startos novaartikol-serio, kiu aperados „iumonate dum la tuta jaro.

Sed por decidi, kion ›an•i kaj kion restigi, ni devas sciila bezonojn de la legantaro. Kun „i tiu kajero vi ricevasdemandilon, kompilitan de Jukka Pietiläinen. Bonvoluplenigi kaj resendi •in (•i aperos ankaµ en la reto). Viajrespondoj multe helpos nin, ja ni eldonas la revuon ne porni mem, sed por vi. Helpu do fari vian revuon pli interesakaj pli vaste legata!

¤is la rerenkonto en la jaro 2008!AlKo

Sur la kovrilpa•o estas renovigita busto de Zamenhof enZaozhuang (p•. 6), kiu, same kiel la recenzo de Walter¯elazny (p•. 18) kaj la astrologia mapo el Brazilo (p•. 13)memorigas pri la Zamenhofa Tago — la Tago de la Esperanto-Libro. (Fotis Augusto Casquero)

Temo 3

Sub gvido de Herbert Mayer, ladirektoro de la Kolekto Planlingvoj enla Aμstria Nacia Biblioteko, okazis 19–20 okt 2007 en Vieno kolokvo Planlin-gvaj bibliotekoj kaj novaj teknologioj.

La historia edifico de la AμstriaNacia Biblioteko estas interne ekipitaper modernaj deponejoj, liftoj kaj pre-legejoj. La ekspozicio de Esperanto-muzeo trovi•as en la tereta•o, la prele-goj reali•is du eta•ojn pli supre. ‚iujprelegoj estis ilustritaj per lumbildoj.

Herbert Mayer (“Tradicia bibliote-ko — kaj defioj de novaj teknologioj:La Kolekto por Planlingvoj de laAμstria Nacia Biblioteko”) priskribis lahistorion de la Esperanto-muzeo ekdela fondo fare de Hugo Steiner en 1928,tra malfacila periodo de la dua mond-milito kaj postmilita revivi•o •is lanuntempa profesi-nivela prilaboradode „iu materialo. La modernaj teknolo-gioj ebligas pietatan traktadon de „iulibro, gazeto, manuskripto, foto, filmoaμ alia depona±o en klimatizitaj depo-nejoj, tial la viena muzeo estas taμgakolektejo de literaturaj hereda±oj postgravaj esperantistoj. Fine li menciisprojektojn, kiuj ebligas prezenti en lareto arkivitajn fotojn (jam 2 mil) kajinkunablojn (unuajn librojn •is la jaro1900).

Detlev Blanke (“Planlingvaj arki-voj — problemoj kaj praktikaj sper-toj”), la iniciatinto de la kolokvo, pri-skribis problemojn de planlingvajarkivoj, kiuj klopodas konservi neli-brajn materialojn, ofte unuekzemple-rajn unika±ojn, por ke ili ne perdi•upost la morto de la prizorganto, nekestu detruitaj de ›imo, putrado aμ ama-toreca traktado.

Utho Maier kaj Karl Heinz Schaef-fer (“La Germana Esperanto-Bibliote-ko Aalen hieraμ, hodiaμ kaj kio mor-gaμ?”) klarigis, kiamaniere efektivi•isenkomputiligado de la katalogo de labiblioteko en Aalen, kiu nun estas tro-vebla en la reto.

Christian Cimpa (“La daten-bankojde La Kolekto Por Planlingvoj / Skana-daj kaj digitalizaj projektoj en laAμstria Nacia Biblioteko”) prezentisprecipe la projekton de skanado defotoj, kiuj nun estas disponeblaj en lareto. ‚iun foton aμ alian objekton (ekz.insignon) oni fotas nur unufoje (la ful-mo malutilas ilin), sed poste „iuj intere-satoj povas ilin vidi sur sia ekrano kajne dama•i la raran originalon. Kiu

Planlingvaj bibliotekoj kaj novaj teknologiojdeziras pli kvalitan foton, povas a„eti•in rete.

Árpád Máthé (“Perioda±oj enbibliotekoj kaj libraroj”) klopodaskompili katalogon de „iuj perioda±oj,kiuj aperis en Esperantujo (inkluzivede „iuj klubaj bultenoj kaj informiloj)kaj eldoni •in libroforme, nekompleteankaμ komputile (por ne senvalorigi laeldonotan libron kiel varon).

Reinhard Haupenthal (“La plan-lin-gvo Volapük en arkivoj kaj biblio-tekoj”) opinias, ke necesas fari similankatalogon pri „iuj volapuka±oj. Kvan-kam Volapukon li konsideras finita afe-ro, tiu lingvo apartenas al la komencojde nia movado, do esplori •in estaskvazaμ interlingvistika arkeologio.

Miroslav Malovec (“Esperanto-bibliotekoj en ‚e†io kaj disponigo delibroj per elektroniko”) prezentis la triplej grandajn Esperanto-kolektojn en‚e†io (®eská T¸ebová, Brno, Vracov),montris, kiel estas Esperanto reprezen-tita en grandaj publikaj bibliotekoj kajfine atentigis, ke la Eμropa Komisionoen 2005 alvokis al kreado de virtualajbibliotekoj en „iuj lingvoj. Oni planasdisponigi en la reto tekstojn de milionojda libroj, do estus katastrofo por niamovado, se Esperanto ne estus repre-zentita samkvalite kiel la aliaj lingvoj.

Marek Blahuš (“Propono pri starigode interreta superkatalogo kaj ciferecaar†ivo de Esperanto-literaturo”) pri-skribis la junularan projekton Bretaro,kies unua celo estas krei superkatalo-gon de „iuj ekzistantaj Esperanto-publika±oj.

Toon Witkam (“Provlegado postSkanado — Homo kaj te†nologio”)montris per ekzemploj, kiamaniere oniskanas tekstojn, de„ifras ilin per OCR-programo, korektas la erarojn de lama›ino kaj poste klopodas imiti plejfidele la originan tekston klasike kom-postitan, por ke la elektronika versiolaμeble proskimi•u al la originalo.

Ljubomir Trifon„ovski (“La biblio-tekoj — „u nur deponejoj?”) plendis,ke kvankam en la klubaj bibliotekojofte trovi•as rara±oj, la membraro pre-skaμ ne legas kaj ne uzas ilin. La prele-go vekis viglan reagon de Mayer, ke laμlia opinio kiel arkivo de rara±oj devasservi profesiaj muzeoj, sed la klubajbibliotekoj havas alian taskon: edukilegantojn de la esperantlingva literatu-ro. Tial li rekomendas, ke la kluboj tenuaparte belajn, modernajn librojn, kiujpovas veki legemon de la klubanoj,dum la historiaj arkiva±oj restu endeponejo nur por fakaj esploraj celoj.

Barbara Pietrzak (“Sonarkivo de laEsperanto-redakcio de Pola Radio”)skizis la problemojn, kiel arkivi la son-registra±ojn, kiuj estas en la arkivo dePola Radio. Neniu materialo estas eter-na, la sonbendoj rompi•as aμ alie per-das sian kvaliton. La savon oni vidas enciferecigo de la arkivitaj materialoj.

Post la lasta prelego disvolvi•isdiskuto, en kiu estis proponite preparila prelegaron libroforme sub redakto deDetlev Blanke.

Miroslav Malovec

Inter la cent inkunabloj, konsulteblaj enla retejo de la Viena muzeo, estas rar-a±oj, ekzemple, la libro de Einstein el lajaro 1888 („i-maldekstre).

4 Eventoj

UEA kaj ILEI „e UneskoUniversala Esperanto-Asocio, kiu

havas oficialajn rilatojn kun Uneskoekde 1954, „eestis la 34an ¤eneralanKonferencon de Unesko en Parizo (16okt — 3 nov 2007) kiel observanto. Ladelegitoj de UEA estis la vicprezidantopri eksteraj rilatoj Ranieri Clerici kaj lakonstantaj reprezentantoj de UEA „e laPariza sidejo de Unesko Renée Triollekaj Barbara Despiney. La esperantistanpartoprenon en la Unesko-konferencoplifortigas ankaμ la observantoj deILEI (Internacia Ligo de EsperantistajInstruistoj) Jean-Pierre Boulet, Moni-que Arnaud kaj François Lo Jacomo.

Lige kun la ¤enerala Konferenco25 okt okazis Internacia Forumo deCivila Socio. Flanke de UEA partopre-nis Triolle kaj Despiney, flanke deILEI Boulet. La publikan demandonde Renée Triolle al la ministro pri edu-kado de Jordanio, kial la ministro paro-lis angle kaj ne en sia propra lingvo, tiu„i respondis, ke li “volis tu›i pli gran-dan publikon”, sed poste li tamen paro-lis nur arabe.

La esperantistaj delegitoj efike uti-ligis la Konferencon kaj la Forumonpor kontaktoj kun oficialuloj de Une-sko kaj reprezentantoj de aliaj NRO-j.Ili disdonis informilojn pri Esperanto.

GK UEA

Nomumoj en la Centra OficejoPer decido de la ¤enerala Direkto-

ro de UEA du laborantoj de la CentraOficejo de UEA baldaμ transprenosnovajn funkciojn. La rearan•o fari•isnecesa pro la forpaso de la longtempaoficisto Marvin H. Stanley.

Ekde 1 nov la sekretario de la CO,Ralph Schmeits laboras en la librotenafako. Schmeits, kiu estas nederlandanokaj naski•is en 1979, estas oficisto deUEA ekde novembro 2005. La poste-non de oficeja sekretario transprenos 1dec Katarzyna Marciniak, kiu ekdenovembro 2006 laboras kiel volontulode TEJO. ‹i estas el Pollando kajnaski•is en 1978.

GK UEA

IJK-64: la organizantoj laboras26 jul – 2 aμg 2007 okazos la 64a

Internacia Junulara Kongreso (IJK) enla romia hungara urbo Szombathely,proksime de la aμstria landlimo.

¤i kunligos la tradicion de la IJK— ekzemple, gravajn debatojn en ple-no kaj diskutrondojn („efe pri la „efte-mo “minoritataj rajtoj”) — kun la kuti-ma juneca etoso, en kiu brilos sportoj,akvobatalo, dancoj, ekskursoj, na•adoktp en la esperantista klimato de inter-nacia amikeco sen lingvaj problemoj.

Preskaμ urbocentre situas la stu-denta hejmaro, kiu gastigos la Kongre-son. Tie la gepartoprenantoj povos tra-nokti kontraμ la modera prezo de „. 5eμroj je nokto.

11 nov en Budape›to okazis la unuaorganiza kunveno, en kiu ni cerbumispri programeroj, decidis la tagon kaj lacelojn de la tuttaga ekskurso, disdonisdiversajn taskojn, raportis pri la •isnu-naj okazinta±oj kaj decidis dum dusemajnoj pretigi kaj dissendi la pape-ran ali•ilon.

Por pliaj informoj vidu la retpa•onhttp://esperanto.net/ijk2008, aμ ser„uinformojn en via plej ›atata Esperanto-revuo!

Acsádi Veronika

Pliaj ›an•oj en TEJOPost la eksi•o de la prezidanto, en

TEJO eksi•is ankaμ la •enerala sekre-tario. Pro personaj okupoj, ValentinaSidorova ne plu povas servi kiel •ene-rala sekretario. Feli„e, Anna-LauraWickström (vd. la foton)konsentis plenumi lataskojn •is la venontaestrara elektado. Antaμe›i estis komitatano deTEJO, estrarano de GEJ kaj komisiitode TEJO. ‹i naski•is 21 jul 1980 enSvislando. Nun ›i istruas matematikonen la universitato, kie ›i doktori•as,kromstudas politikon, socion kaj lin-gojn de Suda Azio.

Ni dankas al Kasia Marciniak pro›ia laboro dum unu jaro kaj bonvenigasJulia Noe kiel volontulon en la CO enRoterdamo! Julia Noe eklernis Espe-ranton en 1998, en 2000–2006 ›i estisestraranino por loka kaj landa agado enGermanio. Ekde 2001 ›i estas en laorganiza teamo de la Internacia Semi-nario. ‹i studis en Stuttgart bibliote-kajn rimedojn kaj metodojn kun „ef-fako rimedoj kaj komunikado •is 2005.Poste ›i studis kulturajn sciencojn enFrankfurto „e Odro, Germanio.

www.tejo.org

Bona nova±o el VilnoJuozas Imbrasas, la urbestro de la

litovia „efurbo Vilno, 9 nov 2007akceptis la prezidanton de la LitovaEsperanto-Asocio Povilas Jegorovaskaj la prezidanton de la Litova Espe-rantista ‡urnalista Asocio AudrysAntanaitis.

Ili interparolis pri atribuo de ejoj enla „efurbo por ambaμ organiza±oj kajpri aliaj aktualaj demandoj de la komu-na intereso. En la renkonti•o partopre-nis ankaμ la prezidanto de la urba kon-silia komitato pri ekonomio kajfinancoj Gediminas Rudzionis kaj vic-direktoro de departemento pri proprie-to de la urba administracio VytautasGrinius.

Estis interkonsentite, ke la ejoj,nun okupataj de la Vilna filio de laLitova Esperanto-Asocio (strato Ro-tundo 5) estos uzeblaj konstante.

Povilas Jegorovas

Esperanto en lingvotestadoKultura Centro Esperantista fari•is

“institutional affiliate” (instituciaali•into) okaze de la ±usa internaciakonferenco de ALTE (Asocio de Lin-gvoTestistoj Eμropaj), al kiu estasdeputita de la Konsilio de Eμropo laapliko de la KEFR (Komuna EμropaFramo de Referenco).

En la konferenco „e la Universitatode Vilno, Esperanton reprezentis c-anoprof. Giorgio Silfer, kiu interalie kon-tribuas al la interna laborgrupo primigrofluoj kaj lingvopolitiko.

“KCE konstante progresas en laaplikado de KEFR, malgraμ siaj limi-gitaj financaj rimedoj. Semajnon antaμla konferenco •i sukcese organizis launuan ekzamenon laμ la nivelo C1,kiun partoprenis tri kandidatoj en Svi-slando, — rimarkas prof. Silfer, laμ kiune estas ur•e peti la definitivan mem-brecon de KCE en ALTE: — iam niatingos antaμ tion, sed unuavice KCEperfektigu la tutan LingvoTestan Siste-mon de la Esperanta Civito; krome, laALTE-kotizo estas tre alta: •i egalas„iujare al la monata salajro de la •ene-rala direktoro de UEA, kaj KCE prefe-re investu tioman sumon por la espe-ranta popolo en Afriko.”

HeKo

Ne forgesureaboni!

Eventoj 5

Argentino invitis UKon por 2012!Ne valoras la penon raporti pri jar-

asembleoj de asocioj, „ar en asembleojkunvenas „iam kutimaj komitatanojkiuj raportas pri samaj aferoj antaμsamaj grupetoj de partoprenintoj.

Tiel oni povas priskribi la 66anjar-asembleon de la Argentina Esperan-to-Ligo (AEL). AEL estis fondita en lamilita jaro 1941. Partoprenis en la stari-go Tibor Sekelj, londona profesoroWilfred Goodes, kaj aliaj rifu•intojtiam lo•antaj en la lando. En 1941 oka-zis la unua landa Esperanto-kongreso,kaj poste esperantistoj kutimis „iujarekongresi kaj kunveni en jara asembleo.

13 okt 2007 en la 66a asembleokomitatanoj reviziadis la staton de lalanda movado, sia agado, novaj rondoj,ktp.

Oni dankeme menciis „eeston en lalando de Aneta Ubik, denaska esperan-tistino pola, kiu venis studi en la uni-versitato de la urbo. ‹i estas Cseh-instruistino de ILEI kaj multe helpasnun en instruado kaj disvastigo, „efeinter la junularo.

AEL sukcesis fondi EsperantanLernejon jure registritan „e la edukajinstancoj de la Argentina Registaro. Dooni atendas ke •i helpos enirigi la lin-gvon en publikajn lernejojn.

AEL prenis du gravajn decidojn:kandidati•i por organizi la 97an Uni-versalan Kongreson en Argentino en2012 kaj fari eksterordinaran Renkont-i•on 2008 en la venonta paska feriado,kun programo dedi„ita al trejnado deCseh-instruistoj.

Oni rimarkis pri la graveco profiti lareton por instruado kaj kontakto kunizolitaj esperantistoj, kun daμriga pli-bonigo de nia centra pa•aro menciita deUEA en la lasta Jara Raporto. ‚efe onipetas tre akurate atenti gelernantojn,kiuj pere de niaj tri kursoj en la retoemas rekte memstudadi.

La ‚efdelegito informis pri la novaprezidanto de UEA, d-ro ProbalDasgupta, pri la novaj estraranoj, kajpri iliaj unuaj mesa•oj dum la 92 UKJokohamo. Estis menciite, ke JoséAntonio Vergara, nova estrarano deUEA, kiu lo•as proksime de ni en‚ilio, promesis viziti nin en la venontarenkonti•o. Oni dankis la fonda±onCanuto pro senpaga ali•o de kelkajjunuloj al TEJO.

En la venonta jaro ni ali•os al UEA-centjari•a datreveno, al la Jaro de laLingvoj de UN kaj al la 7a TutamerikaKongreso de Esperanto en Kanado.

Roberto Sartor

Japeri: Kulturo per Esperanto27 okt okazis la Unua Esperanta

Posttagmezo de la urbo Japeri (elparolu‡aperi’). ¤in kunorganizis KulturaKooperativo de Esperantistoj (KKE)kaj Niterói Esperanto-klubo (NITEK).Pli ol 50 esperantistoj kaj 150 studantojpartoprenis.

En Japeri, malri„a urbeto 80 km deRio-de-‡anejro, oni malofte organizaskulturajn eventojn. Tial la prezidantode NITEK, Walter Rosa Fontes, decidismobilizi la tiean socion por realigi allo-gan Esperanto-renkonti•on kvazaμ kle-rigan foiron. La urbestro apogis la ini-ciaton kaj disponigis kvin tendojn. Ladirektorino de la publika lernejo CIEP207 permesis, ke la evento okazu tie.Lokaj religiaj aμtoritatoj publike apro-bis kaj benis la ideon.

KKE, NITEK, Esperanta Kunfra-ti•o de Okcidenta Regiono de Rio-de-‡anejro (EKOR), Legio de Bona Volo(LBV) kaj Eldonejo Lorenz okupis latendojn por ekspozicii kaj vendi librojnkaj aliajn esperanta±ojn. Okazis ankaμparoladoj kaj artaj prezentadoj.

Dum sia prelego Walter Fontesemocii•is, kiam li rememoris sian infa-necon, kiam ne ekzistis elektra lumo enJaperi kaj la po›tisto iris tien po unufojo monate. Malgraμ tio li eklernisEsperanton kaj komencis korespondadikun eksterlandanoj. Tio mirigis e„ lapo›tiston, kiu portis al li multajn lete-rojn el diversaj partoj de la mondo.

Laμ la organizintoj, la Posttagmezotrafis la celon, nome alporti kulturonkaj civitanecon pere de Esperanto al latiea komunumo. Pro la favora reago dela studantoj oni povas antaμvidi, ke larenkonti•o okazos en la venontaj jaroj.

Fabiano Henrique

En la centro de KuboPli ol kvardek esperantistoj renkon-

ti•is 5–7 okt en la „arma kuba urboCienfuegos por la 6a renkonti•o de laCentra Komisiono.

La renkonti•o allogis esperantistojnne nur el la centro de la lando, sedankaμ el Havano, per varia kaj ri„enha-va programo konsistanta el prelegoj,debatoj, praktika leciono, arta±oj kajmultaj ›ancoj por utiligi la lingvon.

La nacia estraro de Kuba Esperan-to-Asocio estis reprezentita de ties pre-zidanto Julián Hernández Angulo, kiuparolis pri la 92a UK en Jokohamo, prila nuntempo de la movado, kaj ankaμ ligvidis tre ›atatan praktikan lecionon;kaj de Norberto Díaz Guevara, sekreta-rio pri informado, kiu konsilis pri “Kialkaj kiel korespondadi en Esperanto”.

Ricardo Salazar Crespo (Cascorro,Camagüey), honora membro de KEA,prezentis sian urbon per fotoj, informojkaj vigla parolado. Roberto GarcíaMolina, gvidanto de la klubo enCascorro, ekspoziciis pri la historio deEsperanto en sia urbo. Yoandra IsabelRodríguez (Sancti Spíritus) prelegis prila lingvo de la floro. José Campos(Pedro Betancourt, Matanzas) prezen-tis sian laboron pri esperantigo debildstrioj. Albania Duthil, estraraninopri disvastigo, argumentis pri la temo“Esperanto estas ni mem”. María de losÁngeles González kaj Yoelvis Liaño, ella loka klubo, prezentis la urbon Cien-fuegos per fotoj kaj historiaj detaloj.

La organiza teamo, gvidata de Bar-bara Borrell, prezidantino de la klubo,sindoneme kaj detaleme atentis e„ plejmalgrandan eron por garantii la glatankaj sukcesan evoluon de la aran•o.

Norberto Díaz Guevara

Niaj bravaj argentinaj samideanoj invitas nin kongresi en Argentino en la jaro de la 125ajubileo de Esperanto.

6 Eventoj

La plej malgranda dum 20 jarojLa 94a Japana Esperanto-Kongreso

okazis 26–28 okt 2007 en Minakamikun la temo “Kion azianoj atendas deJapanio? Kian rolon Japanio ludu enAzio?” kaj kun memore eldonita libro“Esperanto kaj mi — eseoj de 180esperantistoj el 17 aziaj landoj”.

La unuaj du tagoj estis bedaμrindesub pluvo, sed la lasta tago estis sere-na, en intermonta distrikto, apud laklara fluo de la rivero Tone. El la 336ali•intoj 195 efektive venis en la kon-gresejon, nome la hotelon Macu-no-ikun varma fonto. Tiu „i nombro estasla plej malalta en la lastaj 20 jaroj, kre-deble „ar •i okazis post la grandegaevento, la 92a UK en aμgusto.

Dum la unua tago estis ekskursojkaj kunsido de lokaj rondoj. Oni rapor-tis, ke antaμ/post la UK, alilandaj espe-rantistoj vizitis multajn lokajn rondojn.

Dum la dua tago antaμtagmezeestis fakkunsidoj, kaj posttagmezeokazis la malfermo kun la „eesto de laurbestro de Minakami. Kaj poste estisprelegserio pri la kongresa temo:

1. Yu Tao (‚inio): Historio de Aziokaj atendo al Japanio;

2. Archana Joshi (Nepalo): Espe-ranto-movado en progresantaj landojkaj atendo al Japanio;

3. Trinh Hong Hanh (Vjetnamio):Junulara movado kaj atendo al Japa-nio;

4. Hori Jasuo (Japanio): La rolo deJapanio en Azia Esperanto-Movado.

Dum la lasta tago antaμtagmezeestis denove fakkunsidoj, el kiuj mimenciu nur du: Usui Hiroyuki prelegispri William Auld kaj aliaj poetoj, kiespecojn li deklamis; prelegserio “Gun-ma kaj Esperanto” oma•is al la esper-antaj pioniroj devenantaj/agantaj en tiu„i distrikto.

Posttagmeze en Oratora Konkursola Pokalon Yagi gajnis Amano Yayoi,kiu en la posta kunsido pri UK espri-mis esperon iam gastigi IJK-n en Japa-nio. Sekvis kunsido “UK kaj poste”, enkio la LKK-anoj de la 92a UK resumissian laboron, kaj tiu LKK estis fermita.

En la fermo oni honoris MiyosiEtsuo per Premio Ossaka pro la ener-gia disvastigo de Esperanto. La litera-tura konkurso trovis gajninton de ladua Premio, Ono Tadahito, pro lia tra-duko Promeso de Krizantemofloro ella japana klasika±o Ugetu-monogatari.La kongresa flago estis transdonita alla sekvajara loko Wakayama, kaj fineestis kongresa koruso.

Sibayama Zyun’iti

Al diverskultura komunumo13–14 okt okazis la 39a Korea

Kongreso de Esperanto en HankukUniversitato de Fremdaj Studoj, Seulo.Al la kongreso ali•is 163 personoj,inkluzive de 11 eksterlandanoj el Fran-cio, Svedio, Aμstralio, Japanio kaj‚inio. La kongresa temo estis La vojoal diverskultura komunumo.

Dum la kongreso okazis fakaj kun-sidoj: pri la Azia Kongreso en Hindio,pri la Esperanto-literaturo, la anoj deEspera Monto; funkciis rondoj dekatolikoj, kristanoj kaj μonbulismanoj.

En la kongresa universitato prele-gis d-ro Kawanishi Tetsurou (Japanio)pri la lastaj jaroj de Zamenhof kaj d-roLee Chong-Yeong pri la libro Historiopor Malfermi Estontecon — komunalernolibro pri la historio de ‚inio,Japanio kaj Koreio, eldonita en lakomuna lingvo fare de la trilandajesperantistoj en julio.

Kadre de la kongreso okazis sim-pozio pri la kongresa temo, en kiu pre-legis s-ro An ¤ong Su (Koreio) pri“Politiko en Koreio por enmigrintajnekoreaj laboristoj”, profesoro SandorHorvath (Aμstralio) pri “‚u Koreioestas stranga?” kaj profesorino BirkeDockhorn (Germanio) pri “Vivo kielfremdulo en Koreio”. Oni konkludis,ke ankoraμ ne lar•as la vojo al divers-kultura komunumo en Koreio.

Dum la kongreso d-ro ParkWha-Chong estis elektita kiel la novaprezidanto de KEA. D-ro Park, espe-rantisto de la jaro 1977, estas estro dela kliniko Espero en la urbo Pohang.

La kongreson oni rerigardas kiel tresukcesan, precipe pro la infana kurso,en kiu 22 geknaboj lernis Esperantonludante kaj kantante per la lingvo subla gvido de s-ino Bak Suhyeon.

Kim Uson

La kvara internacia en Azio¤is la pasinta jaro en Azio estis tri

internaciaj Esperanto-renkonti•oj:Komuna Seminario inter „ina, japanakaj korea junularoj; Himalaja Renkon-ti•o en Nepalo; Internacia Kurskunve-no inter Japanio kaj Koreio. Pasint-jarealdoni•is la kvara — Internacia Festi-valo de Esperanto en Zaozhuang(IFEZ), iniciatita de „inaj esperantistojkunlabore kun Seula Esperanto-Kul-turcentro el Koreio.

La dua IFEZ okazis 19–21 okt2007 en Zaozhuang (provinco Shan-dong, ‚inio). Kunvenis „. 80 esperan-tistoj el ‚inio kaj Koreio, kaj gasto elHispanio. La programo entenis foto-konkurson kun ekspozicio en la lokauniversitato, viziton de fabriko, Grana-ta ¤ardeno kaj Granda Kanalo, artajnaran•ojn kaj luksajn bankedojn.

Kadre de la kleriga programo oniaμskultis prelegojn: Muziko kaj dancopor celebri Konfuceon (prof ZouAimin, ‚inio); Studo pri normigo deVortaroj de Esperanto (docento MaYoung-tae, Koreio); Esperanto-mova-do en Azio kaj •ia estonteco (docentoLee Jung-kee, Koreio); Konciza ‚inaEsperanto-Movado (Wang Minhao,‚inio); Nacia festivalo en Hispanio(Augusto Casquero, Hispanio).

Reprezentanto de la universitatoZaozhuang diris, ke la universitatoserioze konsideros enkonduki Espe-ranton kiel lern-objekton.

‚ar la busto Zamenhof, starigita enla urba parko, pro la malalteco ofteestis difektita de buboj, okaze deIFEZ-2 oni reinaμguris •in sur pli altapostamento.

Iom post iom IFEZ gajnos neaten-ditajn fruktojn kaj povus montri nov-stilan modelon de nia movado en Azio.

Lee Jung-kee

Mem

orfo

topr

ila

39a

Kor

eaK

ongr

eso

Eventoj 7

Kulturtago 2007En la Kulturtago 2007 de la Espe-

ranto-Ligo de Malsupra Saksujo(EMAS) en salono de StadtHotelOldenburg partoprenis dudek kvar ger-manoj, du nederlandanoj kaj du hunga-roj. Estis reprezentitaj la malsupra-saksaj kluboj de Unterweser, Herzbergkaj Hameln kaj krome tiuj de Bremenkaj Groningen (Nederlando).

Unue la Herzberg-anoj Peter Zilvarkaj Zsófia Kóródy informis pri laaktuala Esperanto-agado en Herzberg:pri rilatoj kun esperantistoj en la pola•emelurbo Góra, pri Esperanto en ler-nejoj, pri kursoj kaj pri multaj aliajatinga±oj por kaj per Esperanto en Her-zberg. En „i tiu Esperanto-urbo dankeal la agado de la tieaj esperantistojEsperanto •uas la subtenon de la urb-estro kaj de „iuj partioj reprezentitaj enla urba administracio. Sekvis prelegode Uwe Joachim Moritz pri Olden-burg(i)o, t.e. pri la urbo kaj iama lando.Li ankaμ informis pri la Oldenburg(i)aEsperanto-vivo.

La partoprenantoj havis la eblonakiri bro›urojn k.s. pri Herzberg, Espe-ranto-artiklojn kaj librojn (iujn malno-vajn librojn e„ senkoste). Krome enaparta salono kelkaj kulturtag-organi-zantoj per germanlingva prelego kajekspozicitaj libroj kaj revuoj informispri Esperanto vizitantojn, kiuj pri •iinteresi•as kaj estis legintaj anoncojnpri la kulturtago en la loka gazetaro.Laμ la “e†o” oni e„ povas aμdace kon-jekti, ke en Oldenburgo estas okazontanova Esperanto-kurso! (Sed ni ne •ojutro frue.)

Post la bongusta tagman•o okazisla jar„efkunveno de EMAS. Rezultatode la elektoj: prezidanto: ThomasHeberlein; vic-prezidanto: GerhardWeber; kasisto: Peter Zilvar; asesoroj:Robert Weemeyer, Udo-Eugen Klin-genberg, d-ro Klaus Schlüter kajHeinz-Wilhelm Sprick. La aran•ofini•is per prelego de Harald Schicke,prezidanto de Internacia NaturkuracaAsocio, pri “Konsideroj de naturkura-cisto pri la trinka±oj de niaj najbaroj”.En •i li klarigis la sanajn kaj ne-sanajnecojn de akvo, kafo, teo, fruktosuko,limonado, bionado, vino kaj — plejdetale, „ar tio estas lia speciala±o —biero.

Elkoran dankon al la organizantoj,precipe al Alke Geveke, Anne Hoep-ken kaj Brigitte Kranz de Esperanto-Gruppe Unterweser kaj Thomas Heber-lein de Esperanto-Grupo Hameln.

Andreas Kück, Klaus Schlüter

Internacia Semajno „e marbordo29 sep – 6 okt okazis la 15a Interna-

cia Esperanto-Semajno de la Kulturokaj Turismo en la kataluna urbeto Tos-sa de Mar kun pli ol cent partoprenan-toj el dek landoj. La pitoreskan urbon,kun tre belaj montaraj kaj maraj pej-za•oj, dominas kastelo „e la roka mar-bordo. Vasta strando invitas al sunum-ado dum agrabla aμtuna vetero.

En la inaμguro bonvenigis ninJosep Colomer, la konsilanto pri kultu-ro, instruado kaj festoj de la urbo. Dumla du interkonaj vesperoj ni estis regali-taj per ›aμmvino kaj franda±oj. ‚iutageokazis Esperanto-kurso kiun spritegvidis Miguel Gutiérrez Adúriz. A.Marco Botella prelegis pri Eμropo enperspektivo. Li ankaμ estis honoritaper la premio Ada Sikorska-Fighierapro siaj meritoj rilate al Esperanto.D-ro Árpád Máthé el Budape›to prele-gis kaj prezentis la laboron de RondoTakácz oma•e al Luis Hernández Izalkaj Ramón Molera. Komunikada eko-logio estis temo por debato kun Wol-fgang Gunther. Kun Luis SerranoPérez oni debatis pri UEA laμ ses pro-ponitaj demandoj.

Dum urba promeno ni vizitis lokanmuzeon kaj muzeon de la lumturo „e lasupro de la kastelo. Por transdono dememortabulo pri la evento kelkaj„eestis akcepton en la urbodomo kajtostis kun la urbestrino, s-ino ImmaColom i Canal, per ›aμmvino.

La tuttaga ekskurso gvidis nin al laplej ampleksa fortreso en Eμropo —Sant Ferràn proksime al la franca land-limo. En Besalú ni rimarkis antikvanponton kaj „e la lago Banyoles ni tag-man•is. Dum ›ip-ekskurso ni laμirisrokojn kaj eniris kelkajn grotojn. Latravidebla fundo de la ›ipo ebligisobservi fi›ojn kaj aliajn marbestojn.Dum la tria ekskurso ni vizitis pre•ejonen antikva urbeto Castelló d’Ampurieskaj bus-promenis inter kanaloj enAmpuriabrava.

Vesperaj programoj koncernis kul-turon. Ni spektis filmojn kaj operon survidbendoj. Neforgesebla estis la lastafolklora vespero kun Grupo Habane-ras Montjuich, kiu gajigis kaj regalisnin per sentimentalaj kantoj. Dume onipretigis por ni bongustan speciala±on“Cremat”. Temas pri spicita kaj brul-igita rumo, kiu instigas bonhumuronkaj dancemon. Dum la semajno fun-kciis libroservo, estis tempo por inter-babilado, promenoj en la urbo kaj•uado de ties proksima pla•o kaj maro.

Liba Gabalda

Esperanto — edzperanto‚iutage ±urnaloj, televido kaj radio,

bombadas nin per teruraj nova±oj, kiujpensigas nin, ke „io en la mondo estasmalbona. Sed ne, de tempo al tempovenas al ni belaj, emociigaj, informoj.

En ‚inio, kie ili lo•as, ±us geedz-i•is Michel Fontain, franca esperant-isto, kaj Ne•eta, „ina esperantistino.

Ili konati•is per Interreto, kie iliinterbabilis kaj kune praktikis Espe-ranton. En 2004 Michel ali•is al la UKen Pekino, kaj ili vidalvide povis kon-ati•i kaj ekenami•is.

Burokrataj malfacila±oj flanke deFrancio kaj de ‚inio malpermesis ilindum longa tempo realigi sian revon.Sed kun pacienco oni atingas „ion. Kajili finfine sukcesis geedzi•i.

Ambaμ estas konataj esperantistoj.Michel instruas nun Esperanton en‚inio al junaj gelernantoj. Same farasNe•eta. Antaμ nelonge mi havis la ple-zuron travivi kun ili tre interesan lern-ejan sperton. Nia lernejo, ISTK deBydgoszcz (Pollando) kaj ilia lernejoen ‚inio estis ligitaj pere de Skype, kajla gelernantoj de tiuj du malproksimajlernejoj kaj landoj povis interbabili enEsperanto. La „inaj gelernantoj povisvidi la polan flankon pere de grandaekrano, kaj la polaj nur en la ekrano dela komputilo. La sperto estis agrabla,amuza, motiviga por la partoprenantoj.

Multaj homoj demandas min: ‚uEsperanto estas utila? Kaj mi deman-das: Kion opinias pri tio la legantoj de„i tiu artikolo? Eternan feli„on porNe•eta kaj Michel.

Augusto Casquero

8 Eventoj

Vizitis nin reprezentantoj de la polaklubo Varsovia Vento, kun kiu ni kun-laboras kaj inter›an•as spertojn. Ideoestas iom post iom krei internacian tea-mon de organizantoj de renkonti•oj,por labori sinergie, lerni unu de la aliakaj helpi pri praktika±oj.

Venontjare PSKK okazos en Zuten-daal, kie ni havis bonajn spertojn en2005. Post kelkaj jaroj, dum kiuj Halo-veno estis la temo de la aran•o, venont-jare la temo estos Saveno, la unua tagode la jaro kaj samtempe sankta tago demortintoj en kelta tradicio. ¤i estas laantaµulo de la moderna Haloveno.

Yves Nevelsteen kaj Heidi Goes

GRUPE-11La 11a Glivice-a Rendevuo de

Uzantoj kaj Praktikantoj de Esperanto(GRUPE) kunvenigis 10–11 nov enGliwice (Supra Silezio, Pollando) pliol 50 grupemulojn el Pollando, ‚e†io,Slovakio kaj Germanio.

Post la malfermo, kiun „eestisurbestrarano, komenci•is la programo,kiu estis tradicie kleriga. La temojestis: Afriko (Gerhard Hirschman), Lalingvo de la korpo (Antoni Tabacki),IKUE (Miloslav Šva£ek), UK-82 enJokohamo (Aleksander Zdechlik),Esperanto en Pollando (Halina Komarkaj Robert KamiŒski), Lingvaj proble-moj en EU (Stanis³aw Mandrak),Mondcivitanoj (Gerhard Hirschman).

La nova prezidantino de PEA,Halina Komar, diskutigis la partopre-nantojn pri la estonteco de la polaEsperantujo, kaj la eksprezidanto, Sta-nis³aw Mandrak, diskonigis la rektanmetodon de Esperanto-instruado.

Andreo Sochacki

Esperanto inter najbaroj[FEN-X] Faulhaber*-semajnfinoj estisorganizataj en Nederlando dum multajjaroj. Dum la lastaj jaroj „iam malplida partoprenantoj venis en la aµtuno alla konferencejo Mennorode. Niaj naj-baroj, la germanaj esperantistoj enMünster, proponis komune festi la cent-jari•on de Esperanto en tiu urbo.

Rezulte do, Kultura semajnfinoEsperanto inter najbaroj gastigis 19–21 okt 2007 en la Junulara klerigejo dela urbeto Nordwalde apud Münster 81

PSKK: ne nur Kla„KunvenoLa PostSomera Kla„Kunveno estas

la aµtuna renkonti•o de FLEJA (Flan-dra Esperantista Junulara Asocio). Kioen la jaro 1996 komenci•is kiel komu-na aran•o de la nederlanda kaj flandraEsperanto-junularaj asocioj kun dude-ko da partoprenantoj, en 2007 kreskis•is profesie organizita familia aran•o.PSKK okazis en Halen de 31 okt •is 2nov. Preskaµ 80 diverslandanoj „eestisla escepte longan PSKK-on.

La hungara lingvistino KatalinKováts gvidis aktivigan kaj paroliganporprogresantan kurson. ‹i ankaµ pre-legis pri utilaj, konsilindaj lerniloj, kajpri sia retejo www.edukado.net.

Christoph Frank, germana profesiapupludanto, gvidis la infanteatra±on Laeta sor„istino, en kiu la infanoj brileaktori•is, kaj prezentis magia±ojn.

Dum la tuttaga ekskurso al Hasselt,ni matene vizitis la nacian juniperbran-dan muzeon, kie la gvidistoj rakontispri la historio kaj maniero produktijuniperbrandon. Poste la plenkreskulojricevis glason da juniperbrando porgustumi. Posttagmeze „iuj povis pro-pra-iniciate viziti la urbon.

En la ri„a programo estis ankaµlibroservo de la Flandra Esperanto-Ligo, manlaboro kaj sporto por infa-noj, ornamado de la ejo por Haloveno,festado kaj dancado, tabloludoj, filmo-montrado, salsa-danckurso…

esperantistojn, inter ili 37 nederland-anojn.

La vendredan programon malfer-mis Hedwig Fischer, prezidantino deEsperanto-Societo Monastera, perbonvenigaj vortoj, kiujn tuj respondisla prezidantino de Esperanto Neder-land, Ans Bakker-ten Hagen.

D-ro Rudolf Fischer kondukis ninal la pratempo, montrante fotojn ekde22 okt 1907, kiam kelkaj gimnazianojfondis Junularan Esperanto-Klubon.Trafoliumante kun ni la albumon, d-roFischer plurfoje menciis ke la junuloj,kiuj tiam aktivis por Esperanto, finissian junan vivon post nemultaj jaroj enla Unua Mondmilito.

Post „i tiu retrorigardo al junularafervoro sekvis kontrasto kaj samtempesimila±o: du junaj muzikistoj, GunnarFischer kaj Sebastian Hoffmann, kan-tis en Esperanto pop-stile.

La matenon de sabato Ziko vanDijk ±onglis per historiaj faktoj kaj epi-zodoj por reliefigi la 30-jaran militonkiu fini•is per packontrakto elnegocitakaj fine subskribita en Münster en lajaro 1648. Ed Borsboom ridigis laaµskultantojn montrante kiel arbitraestas la pasporto.

Posttagmeze la urbo Münster mon-tris al ni siajn trezorojn. La amuza pro-gramo atingis sian klimakson en lasabata vespero, kiam folklora virakant†oro prezentis kantojn en la regio-na lingvo kaj en Esperanto.

Diman„e Nora Caragea traflugiskun ni kelkajn librojn kiujn ›i mem tra-dukis. Sed venis la horo por adiaµo.

Hans Bakker

* Frederiko Antonio Francisko Faulha-ber (1893–1979), nederlandano, esp-istoekde 1912, prezidanto de Federacio deLaboristaj Esperantistoj (1927–1938), el-donanto de La Progresanto (1934–1958),aµtoro de deko da libroj. (LOdE)

Maldekstre: Carsten kaj Ru•a dum PSKKpromociis la Ago-Semajnon en Malbork(Fotis Yves Nevelsteen).

Dekstre: prezidantino Hedwig Fischer al-parolas la kunvenintojn en Münster (FotisZiko van Dijk).

22 okt 2007 en Senta forpasis

Szekeres Lajos (1927-2007)trafikin•eniero, esperantisto de 1948,propagandis la lingvon inter jugosla-vaj fervojistoj, multe instruis, publiki-gis Esperanto-kurson en fervojistaj ga-zetoj, prezidis fak-asocion JAFE, kun-laboris en la terminara komisiono deIFEF; en 2000 en Senta (Vojdovido,Serbio) aperis lia Esperanto-lernolibro.

Eventoj 9

Estas intereso, ne klas„ambrojLa Asocio de Esperanto en Burun-

dio disponigis tri instruistojn (Léo-nard, Eric kaj Elysée) por instrui Espe-ranton en la nacia universitato. ‚iujinstruistoj estas studentoj en diversajfakultatoj de „i tiu universitato.

Entute 172 studentoj enskribi•ispor la kurso, kaj jam 52 havas bazangramatika±on pri Esperanto. Aliaj(novali•intaj) studentoj ankoraμ neeklernis pro manko de klas„ambro.Alia fakto estas ke novaj studentoj nelo•as en la universitato. Por tiuj, kiujlo•as en la universitato, la kurso oka-zas merkrede kaj vendrede vespere kajsabate frumatene (de la 7a •is la 8a).

Ni interesigu tiujn junulojn, dispo-nigante al ili materialon, „ar post lastudado ili laboros diversloke kaj „ie ilipovos semi Esperanton.

Sabiyumva Jérémie

Nova Esperanto-hotelo Diana

Post 17 jaroj en Bulgario denoveestas Esperanto-hotelo sur la bordo dela Nigra Maro, nur je 9 kilometroj de lafama bulgara mara urbo Burgas.

En la hotelo Diana okazos Espe-ranto-kursoj por komencantoj kajprogresantoj, internaciaj Esperanto-konferencoj kaj seminarioj, konversa-ciaj rondoj, kursoj pri originala Espe-ranto-literaturo kaj historio de Espe-ranto-movado, renkonti•oj kun famajEsperanto-verkistoj kaj sciencistoj,ekskursoj tra la pitoreska bordo de laNigra Maro.

La eleganta hotelo estas je 100metroj de la belega pla•o, kies orasablo logas ripozantojn el la tuta mon-do. En la hotelo estas komfortaj du- kajtri-litaj „ambroj, en kiuj estas ban-„ambro, televidilo, fridujo kaj „ionecesa por agrabla ripozo.

La geesperantistoj, kiuj dezirasripozi en la Esperanto-hotelo, estosatendataj „e la flughaveno en Burgaskaj poste buse oni veturigos ilin al lahotelo, kaj post la ripozo same buse iliestos veturigotaj reen al la flughaveno.

Por la geesperantistoj el diversajeμropaj landoj estas rabato. De 1 jun•is 15 jul dulita „ambro kostas nur 20eμrojn. De 15 jul •is 15 sep dulita„ambro kostas nur 25 eμrojn. La pose-dantoj de la hotelo parolas ankaμ laanglan lingvon.

Stratadreso: Burgas, kv. Krajmorie,str. ‚ernomorka 9; � 056 89-00-10;GSM: 0877-46-41-88, 0889-137-555;� modest@abv.bg.

Vigla instruado en LiaoningVasti•as universitata instruado de

Esperanto en la „ina provinco Liao-ning.

Aldone al pli ol 500 „i-semestrajekstudintoj (vd. LOdE-157, p•. 10) 85studentoj el Shenyang Muzika Univer-sitato 17 okt 2007 elektis Esperantonkiel nedevigan studobjekton kaj ekler-nis •in en du grupoj. Laμ la lernolibroEsperanto-Kurso de La Nova Jarcentoinstruas f-ino Mu Chunlei, vic-•enera-la sekretariino de Liaoning-provincaEsperanto-Asocio.

‹ia instru-metodo, nomata recipro-ka movado, estas tre ›atata de studen-toj. Laμ la reciproka movado parto delecionoj okazas ekster la klaso„ambro;la studentoj unue faras demandojn pri„irkaμa±oj, poste ›i instruas ilin esprimila demandojn kaj respondojn en Espe-ranto. ‹i partoprenis en la 92a UK enJokohamo.

Wu Guojiang

Spirala vojo de EsperantoEn la universitatoj de Strasburgo

(Francio), kiel en multaj eμropaj uni-versitatoj, regas la angla kiel „eflernatalingvo, kun grava „eesto de la germanapro la proksimeco de la germana land-limo.

Por ebligi al strasburgaj gestuden-toj plurlingvani•i, la tri urbaj universi-tatoj antaμ kelkaj jaroj kreis la lingvo-centron SPIRAL, kie universitatanojpovas lerni dudekon da lingvoj.

Post kvar jaroj da klopodado, lokajesperantistoj finfine sukcesis enkondu-ki Esperanton en tiun lingvocentron.La unuaj gestudentoj povos eklerniEsperanton ekde 1 okt, kiam la lingvo-centro malfermi•os.

Venontjare la tri universitatoj deStrasburgo kunfandi•os kiel EμropaUniversitato de Strasburgo. Kiel beleestas, ke Esperanto lerneblos en la“eμropa” universitato!

Laµ Eµropa Bulteno

Unufraze� Prezidento de Kroatio Stjepan Mesi¢akceptis •eneralan aμspicion de la Cent-jari•o de Eo en Kroatio k promesis par-topreni en la jubilea kunveno fine de2008. (Zagreba Esperantisto)

� Svisaj parlamentaninoj Gisøle Ory kFrancine John-Calame proponis UEApor la pacpremio Nobel en 2008. (SES)

� 14-16 sep E-ista Laborista Federacio(FET), SAT, SAT-Amikaro k kelkajaliaj francaj E-asocioj partoprenis en laHomara Festo de la Komunista PartioFranca k de la gazeto L’Humanité perpropra budo, „e kiu kvin mil E-inform-iloj estis disdonitaj. (La Sago)

� Estelle Loiseau k Gregor Hinkerreprezentis TEJOn en la 5a JunularaForumo de Unesko (12-13 okt, Parizo)k informis pri Eo k TEJO „e inform-budo. (www.tejo.org)

� Internacia Ligo de E-istaj Instruistoj(ILEI) estas inter 37 neregistaraj orga-niza±oj, kiuj perdis sian oficialan statu-son „e Unesko pro neresendado dedemandiloj. (Libera Folio)

� Eμska e-isto Aitor Arana Luzuriagaricevis „i-jaran literaturan premionBaporea pro la romano Senmorteco.(Heroldo de Esperanto)

� E-stando funkciis 8-9 sep en la kul-tura/libertempa festivalo en la norvegaurbo Hemnes; E-ekspozicio estisaran•ita 17-30 sep en Trondheim; kelk-foje E-libroj estis ekspoziciitaj en la„efbiblioteko de Oslo. (Norvega Espe-rantisto)

� Estrarano de Kuba E-Asocio, Marit-za Gutiérrez González, prelegis pri Eokiel alternativo fronte al la nuntempamaljusta lingva k komunika ordo en latradicia kuba Festo de Nacieco, 17-20okt, Bayamo. (Landa Agado)

� E-klubo Solidareco en la rifu•ejoBitale perdis sep anojn pro la milito enKongolando. (Heroldo de Esperanto)

� En novembro en la Jagelona Univer-sitato en Krakovo (Pollando) komenc-i•as dusemestra supera kurso de Eo,kiun gvidas Maria Majerczak. (M.M.)

� Grupo da katalunaj e-istoj iniciatiskampanjon por ke UEA nuligu la altanprotektantecon de Francisco Franco enla 53a UK en Madrido, 1968. (www.homadigno.net)

� E-societoj en Beogrado (Serbio) k‚ikago (Usono), kies urboj •emeli•isantaμ unu jaro, planas inter›an•i infor-mojn, organizi interkonojn k personajnkontaktojn, inter›an•i librojn k esper-anta±ojn, k partopreni en interurba kun-laboro. (Landa Agado)

Esperanto-hotelo Diana

10 Tribuno

Eklernu kaj ri„i•u!

La •eneva grupo La Stelo lan„is kun subteno de SvisaEsperanto-Societo konkurson por 100 homoj kiuj pretas ler-ni Esperanton dum la venontaj monatoj (http://www.conco-urs-esperanto.ch):

«Kun la celo pruvi, ke Esperanto estas facile lerneblalingvo oni ser„as junulojn, kiuj ek de nun •is 15 mar 2008provos lerni la lingvon per iu ajn rimedo: libroj, kursoj,interreto, privatinstruisto ktp. La premioj varias inter 500kaj 3000 svisaj frankoj. Por partopreni oni devos sendi ori-ginalan 200-vortan tekston en Esperanto plej malfrue 15mar 2008 kaj ekzameni•i je fino de marto 2008».

Jam malmultajn tagojn post la lan„o de la konkurso niatingis cent ali•ojn! Do ni havas jam la 100 kandidatojn,kiuj nun studas la lingvon por partopreni en la premiado.Daμre venas pliaj interesuloj!

Oni jam nun povas paroli pri la plej sukcesa kampanjookazinta por Esperanto en Svislando de post la tempo kiamLidia Zamenhof en la 20-aj jaroj faris sian prelegvoja•on!

Dietrich Weidmann (Svislando)

UK-94: nova televida projekto

En 2009 okazos la 94a Universala Kongreso de Esperan-to en Bjalistoko. Jam nun ni deziras komenci elsendi progra-mojn en Esperanto per la interreta televido ITVC.

Nia celo estas doni gravajn informojn por esperantistojne nur el Bjalistoko, la naski•urbo de la kreinto de la inter-nacia lingvo, sed ankaμ el aliaj partoj de la mondo. Ni elsen-dos programojn pri esperantistoj, iliaj sukcesoj, kluba aga-do, kongresoj, renkontoj ktp. Ni prezentos la plej interesajneldona±ojn, Esperanto-teatrojn, muzikajn ensemblojn, fil-mojn kaj vizitindajn lokojn. Tial ni petas vin helpi realigi „itiun entreprenon. Bonvolu sendi mallongajn filmajn rapor-tojn, novajn eldona±ojn kaj muzika±ojn, kiuj povos esti sen-page prezentitaj en la interreta televido.

Prezentado de la materialoj, recenzoj kaj popularigadode via agado estos ankaμ promociado de Esperanto.� BES, PL 15-282 Bia³ystok, ul. P¾kna 3, skr. pocz. 67,

Polska — Pollando� redakcja@itvc.pl

Stanis³aw Dobrowolski (Pollando)

LeterkestoAntaμ 10 minutoj alvenis la novembra numero de La Ondo,

kaj mi tuj trafoliumis la enhavon kaj konstatis, ke vespere aten-dos min interesaj artikoloj kaj nova±oj. Diversaj devigaj taskojkatenas min hodiaμ. Des pli agrabla estos la •uo trankvileenprofundi•i en la tekstojn de Via ›atata revuo „e legolampo.Aparta •ojo estis vidi nian karan amikon Atilio en la UrbaBiblioteko de Turku en bela foto.

Jorma Ahomäki (Finnlando)

Bonorde mi ricevis la novembran kajeron kun la disko. Lamuziko pla„is al mi, sed vortojn mi tute ne komprenis. Kion mine ›atas en la revuo: La mondo ridas. La ›ercoj aspektas al midelonge eluzitaj kaj ne dignaj de via revuo.

Louise Marin (Francio)

Mi vere miris, vidante, ke Esperanto vivas en mondo kaj enRusio. Mi estas malnova esperantisto el jaro 1962, estis fanati-ko, e„ jam pensis en Esperanto. Eble iu volus skribi al mi:endel.pajula@mail.ee

Endel Pajula (Estonio)

Nurangla edukado en Anglio*

Vide el Bruselo . “Ni sen-tas, ke instruistoj havas iomnegativan sintenon al moder-naj fremdlingvoj. Instruistojkaj lernejestroj ne promociaslingvojn. Niaj streboj estasnuligitaj de aliaj”, — dirasinstruisto de lernejo el orientaAnglio en nova studo de labrita centro por lingvoj CILT.

La studo montras la mal-kreskon de intereso de angla-lingvanoj pri aliaj lingvoj.Nur 28,7% de anglaj lernej-anoj studas por fari la GSCE-

ekzamenon de la franca (por 16-jaruloj) kompare al 54% en2000. Nur unu el dek faros GSCE- ekzamenon por la germa-na. La nombro de la anglaj lernejanoj interesitaj pri fremdajlingvoj komencis malkreski en 2004, kiam la registaro deci-dis ne devigi fremdajn lingvojn al lernejanoj pli ol 14-jaraj.

“Inter 2003 kaj 2007 la nombro de GSCE-ekzamenoj prifremdaj lingvoj malkreskis de 453.900 al 301.400”, —agnoskis Jim Knight, ›tatministro respondeca pri lernejoj.La nura bona nova±o estis malgranda kresko de la nombro delernejanoj kiuj elektis la ”facilan" lingvon de ferioj, la hispa-nan. Knight tamen laμdas la strategion de la Nacia LingvaStrategio de la registaro, publikigitan en 2002. “La superacelo estas plibonigi la instruadon kaj lernadon de lingvoj en„iuj niveloj de edukado”, — diris Knight en la parlamento.Por fronti la daμran malkreskon de lingvolernado post la a•o14 jaroj, la registaro starigis studgrupon.

“La registaro neniam devis „esigi la devigan instruadonde lingvoj je GSCE-nivelo (14–16-jaruloj), kiam •i promo-ciis la lingvan lernadon en bazlernejoj, — diris liberala par-lamentano David Laws. — Dum nur kvin jaroj ni iris desituacio, kie plimulto da junuloj faris ekzamenon pri eμropajlingvoj, •is situacio kie estas malpli ol duono. Ni havas mal-bonan reputacion eksterlande pro nelernado de aliaj ling-voj”. Laws akuzas ministrojn pro la krizo de lingvolernado.

Laws kredas, ke la kreskanta bezono je „iam pli bonajnotoj en la lernejo respondecas pri malemo de angloj lerni“malfacilajn” lingvojn. “Estas bre„o inter lingvaj ri„uloj kajmalri„uloj, kiuj nur kreskos se lernejgvidantoj ne strebossubteni siajn lingvajn departementojn”, — konkludis Dun-can Byrne, prezidanto de la Asocio por Nuntempaj Lingvoj(en privataj lernejoj).

Dafydd ab Iago* Statistiko pri Skotlando, Kimrio kaj Nord-Irlando

dume ne estas publikigita.

Esperanto, „u lingvo por idiotoj?

Mi ricevis la lernolibron laμ la Zagreba metodo. Sed midevas diri al vi sincere — al mi ne pla„is la kovrilo de la ler-nolibro. Lernolibro estas serioza libro por seriozaj homoj,kaj kovrilo devas esti serioza. Sed sur la kovrilo mi vidasridetantajn duonkretenojn. ‚u Esperanto estas lingvo poridiotoj? Almenaμ laμ la kovrilo oni povas kompreni tiel.

Mi volis donaci la lernolibron al mia filo, sed kun tiakovrilo mi ne riskas.

Anatolij Rezni„enko (Ruslando)

Tribuno 11

De tempo al tempo en Trubuno aperos “ekspresaj enketoj”pri temoj, interesaj por nia legantaro. La unua demando —Kion vi planas eldoni antaµ la Kongresa Sezono 2008? —estis sendita al dudeko da plej konataj Esperanto-eldonejoj.Kelkaj ne respondis, du eldonejoj skribis ke ili ne dezirasdiskonigi siajn planojn, kaj rezulte ni aperigas dek unurespondojn, laμ la alfabeta ordo de la eldonej-nomoj.

Bero (Roterdamo, Nederlando) post la sukceso de Ksenofo-bia gvidlibro al la italoj, publikigita okaze de la UK en Flo-renco, eldonos, okaze de la UK en Roterdamo, Ksenofobiagvidlibro al la nederlandanoj. Numero 5 en la serio “uto-pia”, La dormanto veki•as de H.G. Wells, estas preta kaj,plej probable, aperos antaμ la UK. Ankaμ numero 6, 1984de George Orwell estas preskaμ preta, sed •i ne povos aperiantaμ la somero 2008. [Ionel Oneþ]

Espero (Partizánske, Slovakio) funkcias ekde 2003. Jamaperis 13 libroj, 1 DVD-Rom, 1 KD-ROM, 1 muzika KD.Eldonota±oj por unua duono 2008: KD-Romo Elektronikavortaro Esperanto-slovaka de Július Hauser, ¼ubomír Fajth,Štefan R. Seemann, Eduard V. Tvaro�ek; DVD-video Espe-ranto estas… (kunlabore kun E@I); Krucenigmoj de StanoMar£ek; 1111 aforismoj kaj aliaj sprita±oj de In•. Borský;Lernu diligente (ekzercoj, taskoj, ludoj, versa±oj por progre-sintoj) de Danut¡ Vidrinskien¡; Taglibro de Neniofaranto deNicola Ruggiero; Versoj de Persoj (kolekto de originalaEsperanto-poezio de persaj aμtoroj eldonota por la IranaEsperanto-Asocio). [Peter Balá�]

Flandra Esperanto-Ligo (Antverpeno, Bel-gio) ekde sia fondo en 1978 eldonis kelkcen-ton da titoloj. ‚e FEL estas en preparo:Kronprincedzino, romano de John Francis;La vivo de Lidia Zamenhof, filino de Espe-ranto de Wendy Heller; Sub fremdaj „ieloj,

nova poemaro de Edwin de Kock; Traduko de Origino deSpecioj de Charles Darwin; La talpo„asisto, romano deStephan Lang (el la nederlanda); Nova romano de AnnaLöwenstein; La grafo de Montekristo de Aleksandro Dumasen traduko de Daniël Moirand. [Paul Peeraerts]

Fonto (Brazilo) havas plurajn verkojn por (re)eldonado, sednia mono el„erpi•is! Tamen la revuo Fonto reveki•os en2008, „ar sin prezentis mecenato, kiu garantias, ke ni nehavos deficiton. ¤is kiam?.. [Gersi Alfredo Bays]

Horizonto (Japanio) ne estas grava eldonejo. Mi faras „ion,verkas, redaktas, desegnas, fotas, kaj fine pagas al la prese-jo. ¤is nun mi eldonis kelkajn librojn, kaj venont-jare mieldonos mian esearon en la japana lingvo Esearo demond-voja•anto s-ro Hori. [Hori Yasuo]

‚e Edition Iltis (Malaucene, Francio) pretas por eldonoankoraμ „i-jare: Schleyer-biografio de Rupert Kniele (ger-man-lingva, el 1886, kun notoj kaj bibliografio de RH),Volapük-bibliografio de Johann Schmidt, kaj prelego de

R. Haupenthal en Vieno (du-lingva). Krome estas prilabora-ta dokumento pri la ekesto de Ido el 1907. Poste, laμ miatempo mi editoros artikolojn pri Volapük de Schmidt kaj deLeopold Einstein. [Reinhard Haupenthal]

KAVA-PECH („e†a mallongigo,kiu signifas “Kongresa kaj klerigaagentejo de Petro Chrdle”), fonditaen 1992, aperigis 108 librojn, el ili

preskaμ duono tu›as Esperanton. Almenaμ tri titoloj jammaturi•is •is tia grado, ke espereble nenio povas malhelpiilian aperon antaμ la Roterdama UK. Temas pri la verko deJi¸í Laube ‚u integri•o de Eµropo? Nur per demokratiasimbiozo de kulturoj; la dua, aktualigita eldono de mia ver-keto Profesia uzo de Esperanto kaj •iaj specifaj trajtoj; kajla libro de desegnitaj humura±oj fare de Pavel Rak. [PetroChrdle]

Kooperativo de Literatura Foiro (LF-koop), fondita en Svislando en 1980, evoluisal plurfaceta eldonejo, produktanta ne nurperioda±ojn, sed ankaμ librojn, kasedojn,diskojn, filmojn, kongresojn, ekspoziciojn

ktp. LF-koop baldaμ aperigos la ampleksigitan novan eldo-non de La familio Zamenhof de Zofia Banet-Fornalowa. Enpreparo estas pluraj titoloj, plejparte didaktikaj, sed ni neprognozas nun, kiuj estos prespretaj •is julio 2008. [GiorgioSilfer]

Libro-Mondo (Pollando) fondi•is en 1989. Antaμ la Roter-dama UK aperos Re•o Ma„jo de Janusz Korczak; Novajvojoj, esearo pri Eµropo, kia •i devus esti de Hodler; Viziode juna virino kaj Kun Gandhi en Hindujo de Privat (elfran-cigis J.P. Danvy); eseo pri karaimoj de Tomasz Chmielik.Estos fineldonitaj la franclingvaj artikoloj de Privat kunentute 36 mil pa•oj aperintaj en la svisa socialismema kajkooperativa gazetaro. Progresegas laboroj pri la trivolumaPola Antologio. [Tomasz Chmielik]

La novjorka Mondial planas eldoni 740-pa•an anglalingvan Concise Encyclopedia ofthe Original Literature of Esperanto 1887–2007 de Geoffrey Sutton. Ni krome eldonosdu librojn de Wera Blanke (unu en la germana

kaj angla kaj la alia en Esperanto) pri terminologiaj kaj lin-gvistikaj demandoj. Certe aldoni•os fikciaj libroj, pri kiuj niankoraμ ne findecidis. Krome Mondial eldonos en marto laduan kajeron de sia Beletra Almanako. [Ulrich Becker]

Sezonoj (Kaliningrado, Ruslando) planas eldo-ni romanon de Jules Verne ‚irkaµ la mondodum okdek tagoj (traduko de J.L.Tortel), novel-aron de Borges La sekreta miraklo (pluraj tra-dukantoj), ambaμ en la serio Mondliteraturo;

estas pretigata konciza enciklopedio pri eminentaj esperan-tistoj en la serio Scio. Krome aperos kelkaj bro›uroj, i.a. priTolkien. [Halina Gorecka]

Kion eldonistoj preparas por ni?Ekspresa enketo de La Ondo

12 Lingvo

malfacila±ojn de teksto aµ verko: eldo-no de Korano kun komentaro.

kompakt/a. Tia, ke •iaj konsistigajeroj estas tiel malvaste aran•itaj, ke •iplene okupas sian volumenon, senkavoj, poroj aµ truoj, kio malhelpaspenetron de ekstera objekto en •in:kompakta amaso; kompakta grundo;kompakta pulvoro.

komput/i. Plenumi algoritmon aµprogramon, precipe per aµtomata rime-do (komputilo). (La gramatika objekto,se •i „eestas, indikas celatan rezulton:komputi la paskodatojn.) komput/il/o.Ma›ino por aµtomata komputado.komput/o/scienc/o. Scienco pri kom-putado, precipe pri la aµtomata kompu-tado per komputiloj.

kondom/o. Elasta kaj tre maldika(kaµ„uka) ingo tenata sur peniso dumseksumado por malebligi gravedi•onkaj infekti•on.

konekt/i. Kunigi, interligi objek-tojn tiel, ke ili funkciu kiel partoj deunu tuto (de cirkvito, de komputila aµtelefona reto ktp.): ›i konektis la kom-putilon kun la po›telefono per kablo;tiu aparato funkcias konektite (al laInterreto, al komputilo), dum „i tiu,senkonekte (= aµtonome); „i tiu kablokonektas partojn de la cirkvito; lapaciento estas konektita al artefaritareno. konekt/o 1 Ago konekti, konekt-ado. 2 Stato esti konektita, konektiteco:mi havas (ret)konekton; konekto man-kas; la konekto perdi•is. mal/konekt/i.‚esigi, rompi konekton: malkonektiaparaton.

kooperativ/o. Societo posedata kajregata de siaj membroj, kaj celanta hel-pi al la (ekonomiaj) bezonoj de lamembroj per komuna entrepreno.

kramf/o. Forta kaj dolora neinten-ca kuntiri•o de muskolo, momenta aµdaµra.

kromosom/o. Fadeno el biologiahereda materialo, precipe genoj, tro-vi•anta en la „eloj de organismoj (ordi-nare en la „elkerno): homoj havas 23parojn da kromosomoj.

ku/o. La litero Q, q.kurz/o 1 En borso (aµ borsosimila

negocado) konstatita referenca prezode valorpaperoj, valutoj aµ varoj: kurzo

de akcioj; kurzo de nafto; kurzo en lanigra merkato. 2 Relativa valoro de duvalutoj: la hodiaµa kurzo de eµro estas1,33 dolaroj.

kvaker/o. Ano de la Societo deAmikoj, dogme liberala eklezio est-i•inta en Britujo en la 17a jarcento, enkies diservaj kunvenoj silenta medit-ado havas gravan rolon, kaj kiu estaskonata ankaµ pro sia socia helpo-agadokaj pacismo.

kvorum/o. Difinita minimumanombro de partoprenantoj en kunveno,necesa por validigi •iajn decidojn.

lan„/i 1 Enuzigi (›ipon, veturilonk.s.) je la unua fojo: lan„i ›ipon (= en-akvigi •in unuafoje post la konstru-ado); lan„i sateliton. 2 Prezenti (varon,verkon, ideon k.s.) je la unua fojo alpublika uzado: lan„i gazeton; lan„iromanon; lan„i kampanjon; lan„inovan vorton.

laser/o. Aparato por produkti radi-on, konsistantan el elektromagnetaj on-doj (ekz. lumo) kun tre mallar•a spek-tro kaj sama fazo: la radio de laseropovas esti tre mallar•a kaj tre intensa.

leµkemi/o. Speco de sangokancero,karakterizata de tro rapida produktadode blankaj sango„eloj, kiuj ofte estasnematuraj aµ misformitaj.

limf/o. Senkolora aµ flaveta likvo,kiu cirkulas en la korpo, portasnutra±ojn, oksigenon kaj blankajn san-go„elojn al la „eloj, kaj forportas fori-gendajn materialojn.

magnetofon/o. Sonbendaparato.Aparato por magnete registri sonojnsur bendon, kaj reaµdigi ilin.

majonez/o. Densa malvarma saµcoel ovoflavo emulsie miksita kun oleokaj ofte kun diversaj spicoj.

majuskl/o. ‚eflitero, grandlitero.Tia litervarianto (en kelkaj alfabetajskribosistemoj), kiu estas uzata precipekiel komenclitero de frazoj kaj de pro-praj nomoj, ekz. A, B, C, ‚. (La maloestas minusklo.) majuskl/et/o. Litero(en alfabeto posedanta majusklojn kajminusklojn) majuskloforma sed malplialta ol normala majusklo de la samaserio (proksimume samalta kiel la plejmalaltaj minuskloj). majuskl/a 1 Skri-bita per majusklo(j); rilata al maju-sklo(j). 2 (en paleografio kaj tipografio,pri signaro) Tia, ke „iu signo (esceptede eventualaj kromsignoj) estas skrib-ebla inter du paralelaj horizontaloj:majuskla signaro; majusklaj ciferoj;kodekso en la majuskla skribo de lakvina jarcento. Daµrigota

kod/o 1 Sistemo de signoj aµ signa-loj por prezenti mesa•ojn aµ ordonojn:internacia marista signalkodo; Morsakodo; sepbita kodo; gena kodo; „ifroestas sekreta kodo. 2 Koda±o: po›takodo; UEA-kodo; fonta kodo de prog-ramo (= fonta teksto de programo).kod/i. Esprimi ion en kodo 1: kodimesa•on. mal/kod/i. Ekstrakti infor-mon el kodita±o: malkodi senda±on.kod/a±/o. Grupo da signoj, prezentantakoditan informon.

[Noto. La Akademio lasas porposta konsidero la demandon, „u lajuran sencon “sistema normodonadokumento pri iu bran„o de socia aµfaka vivo” oni esprimu per la vortokodo (kio konformus al la rekomendode la aµtoritataj vortaroj kaj al la uzadode plimulto, sed malkoheras kun lasignosistema senco), aµ per kodekso(uzata malpli ofte, sed pli kohere kun la„efsenco).]

kodeks/o. Libro, precipe antikvamanuskripto, el falditaj kaj binditajfolioj (kontraste al libro rulforma).

[Noto. En multaj lingvoj per natu-ra sencovastigo (kodekso, entenanta lale•aron de Justiniano — la Kodekso deJustiniano) la vorto kodekso akiris lasencon “kohera normodona dokumentopri iu bran„o de socia aµ faka vivo”:civila kodekso; mara kodekso; honor-kodekso. Tia uzo estas atestita ankaµ enEsperanto, tamen •i restas konsiderin-de malpli ofta ol la homonima uzo de lasamdevena vorto kodo.]

koher/a 1 (pri tuto) Tia, ke „iuj •iajpartoj estas konsekvence, logike, har-monie k.s. interligitaj aµ interrilatantaj.2 (pri parto de tuto) Tia, ke •i konsek-vence, logike, harmonie k.s. interlig-i•as aµ interrilatas kun la aliaj partoj dela tuto. koher/i 1 Esti kohera: ›iaj ideojkoheras; tiu parto ne koheras kun laresto. 2 (pri atomoj, molekuloj, erojk.s.) Kunteni•i pro reciproka altiro: lagrajnetoj de argilo koheras.

koment/i. Komentarii. Prezentirimarkon, opiniesprimon aµ klarigon(pri okaza±o, eldira±o k.s.): li komentis,ke tio estas rimarkinda; ›i tute pravas,komentis apudstaranto; la funkciulorifuzis komenti pri la propono; komentinova±on; komenti decidon; komenti priideo; komenti pri libro; komentita Kora-no (= prinotita Korano). Koment/o 1Ago komenti. 2 Rimarko, noto, vortojde komentinto. Koment/ar/o. Komen-tario. Kolekto aµ serio da komentoj 2,precipe tiaj, kiuj celas komprenigi la

Naµa Oficiala Aldono al la Universala Vortaro (4)

Arkivo 13

En julio 1985 en Belo Horizonte, okaze de la 21a BrazilaKongreso de Esperanto, Adonis Saliba prelegis pri „i tiutemo, kaj lia teksto aperis en Brazila Esperantisto (1985,¹287)

Fine de la 1990aj jaroj Jorge das Neves prelegis pri astro-logio en la sidejo de Asocio Esperantista de Rio de Janeiro,kaj prezentis, kiel ekzemplon, la Zamenhofan mapon kunkomentoj. Interalie, li korektis la naski•tempon de Zamen-hof de 11h25 atm (laμ Saliba) al 10h56 atm.

En astrologia mapo enestas pluraj informoj. Mia interpre-to ne intencas esti kompleta. Mi volas nur elstarigi kelkajnerojn de la mapo, konsiderante konatajn faktojn de laZamenhofa vivo.

La Suno. Zamenhof naski•is la 15an de decembro, do liestis sagitariano. Interalie sagitariano subtenas noblajn ide-ojn, kiel la universalan amon kaj mondan pacon. Tia estisZamenhof!

La Suno trovi•as en la deka domo, kio indikas, ke li elsta-ri•os kaj fami•os en sia medio. Zamenhof, kiu naski•is enmalgranda urbo de Pollando en 1959 estis deklarita deUNESKO kiel “granda personeco de la homaro”!

Krome la Suno trovi•as en konjunkcio kun Merkuro,indikante ke ni estas antaμ “vigla pensulo”. Zamenhof kreisne nur la lingvon, sed ankaμ la Homaranismon! Tiu konjun-kcio ankaμ indikas ke la sukceso de Zamenhof en la vivoestos ligita al afero, kiu koncernos komunikadon. ‚u tia neestas Esperanto?

La Suno trovi•as en triangulo kun Saturno, kio indikaspersonon respondecan, kies sukceso en la vivo dependas desiaj propraj klopodoj. ‚u tio ne respondas al la realo?

La Suno estas en kvadraturo kun Neptuno. Tio povasindiki personon senteman al suferado. Sed tio ankaμ signi-fas, ke li en iu momento povos esti perfidita. Oni ja konas laBeaufront-an epizodon en la vivo de Zamenhof!

La ascensia signo. Krom la suna signo, ni havas laascensian signon, kiu rilatas al la horo de la naski•o. Laμ tiuflanko Zamenhof estis amforano. “Justeco kaj frateco” estasvortoj, kiujn ni povas “alglui” al „iu amforano. Kiu nememoras la Zamenhofan devizon “justeco kaj frateco inter„iuj popoloj”? Krome en la unua domo, kiu en lia mapo estastre ampleksa, oni trovas la signojn Fi›o kaj ‹afo. Fi›ano•enerale estas sentema persono. ‚u Zamenhof ne estis tia?‹afano estas iniciatema homo. ‚u Zamenhof ne agis tielplurfoje en sia vivo? Krome ›afano •enerale estas homo ple-na de energio. ‚u Zamenhof ne estis tia, laborante la tutantagon en sia konsultejo kaj vespere sub la lumo de kandelojsuper Esperantaj aferoj?

La Luno. La Luno en Virgo montras personon kun“deziro esti utila al aliaj”, dum la Luno en la sepa domo indi-kas ke la kunulino povos esti “sentema persono”. Krome laLuno estas en konjunkcio kun Saturno, indikante ke tiukunulino povos esti tre respondeca persono. ‚u ne estisdecida faktoro por la apero de Esperanto la sentemo kaj apo-go de Klara al la ideoj de Ludoviko?

Neptuno. Neptuno en la unua domo kaj en la signo Fi›ointensigas la sentemon de la persono. Krome indikas talen-ton por poezio kaj muziko. ‚u la vivo de Zamenhof ne kon-firmas tion?

Urano. Urano estas konata kiel simbolo de inventemo,originaleco kaj neordinareco. Kaj la tria domo estas la domode komunikado. La „eesto de Urano en la tria domo estas treinteresa afero, „ar mi pensas ke •i estas indikilo ke li iama-niere kreos ion neordinaran rilate al komunikado. ‚u Espe-ranto ne estas •uste tio? Krome en kelkaj astrologiaj manli-broj estas informo ke tiu pozicio de Urano estas signo degenieco kaj originaleco. ‚u Zamenhof ne estis tia?

Marso. Marso estas en Skorpio, indikante ke la personoestas laborema kaj dis„iplinita, konscia pri la celoj atingotaj.La „eesto de tiu planedo en la naμa domo indikas, ke temaspri homo kun firmaj opinioj. La aspektoj de Marso kun aliajplanedoj konfirmas tiajn kvalitojn: tre laborema (Marsokvadraturo Jupitero), persistema kaj disciplinita (Saturnosesangulo Marso) kaj intensa neceso venki iun ajn defion(Marso opozicio Plutono).

Jupitero. Jupitero en Kankro indikas ke li estas bonko-ra, kompatema kaj protektema rilate al la familio; Jupiteroen la sesa domo indikas, ke labori estas plezurige kaj larekompenco devenas de la servo al la aliaj. Jupitero en trigo-no Neptuno indikas personon spiritisman, religieman, kiutre ›atas helpi la aliajn.

En pluraj lokoj de la mapo oni trovas signojn pri la persi-stemo, preskaμ obstinemo de Zamenhof: Luno kvadraturoUrano, Ascensia signo en Amforo, Marso sesangulo Satur-no, Saturno en Leono, Saturno kvadraturo Urano.

Ekzistas kompreneble pluraj aliaj ecoj, trovitaj de mi kajtrovotaj de aliaj studemuloj.

Aloísio Sartorato

La astrologia mapo de Zamenhof

14 Kulturo

kaj en nilona saketo portis salamon,›inkon, bananojn… Jana rigardis linmire. Tre malofte li a„etis tiom danutra±o. Kutime li donis monon al Janakaj ›i a„etis „ion necesan por la nutra-do. Nun, antaµ la vesperman•o la patrodiris:

— Ni sidi•u kaj parolu.Jana alrigardis lin maltrankvila.

Post la forpaso de la patrino ili maloftekonversaciis. Nur vespere de tempo altempo la patro demandis „u ›i pagis lasumon pro kurento, por akvo aµ „u oniekzamenis ›in en la lernejo… Kaj nunli deziris paroli kun ›i, kaj evidente lipreparis sin por tiu „i konversacio, ja liaspektis solene kaj feste, kaj „io suge-stis, ke li serioze deziras konversaciikun Jana. Rigida Jana sidis apud li „ela tablo kaj rigardis lin. Korpulentakun fortaj muskolaj brakoj kaj nigrajkiel karbo okuloj, la patro similis algranda bona urso, iom malrapida kajkonfuzita. Eble por kura•igi sin, liver›is brandon en sian glason, malgraµke li evitis trinki, pikis per la forkopeceton da salamo, trinkis iom dabrando kaj alrigardis Janan. ‹i sidisklininta la kapon.

— Post unu monato vi finos laokan klason, — komencis la patro mal-rapide. — Kion vi deziras lerni plu?

Jana enpensi•is. ‹i ne atendis, ke lakonversacio estos pri tio. Ja, ›i deziraslerni plu, sed ankoraµ ne decidis kionkaj ne povis respondi al la patro.

— ‚u vi ne pensis pri tio?— Ne, — konfesis Jana.— Vi scias, ke mi faros „ion eblan,

por ke vi lernu, kion vi deziras.— Jes.— Mi opinias, ke por vi plej bone

estos, se vi lernos en la Kemia Teknik-lernejo. Poste vi laboros en kemialaboratorio, kie la laboro ne estas mal-facila kaj konvenas por knabino.Ankaµ via patrino laboris tie.

— Bone, — konsentis Jana.Tiel la patro decidis kion ›i lernu.

Oni akceptis Janan en la Kemia Tek-niklernejo kaj aµtune ›i estis lernanti-no. Jana lernis, zorgis pri la domo, lapatro laboris kaj havis pli malmulte da

tempo por ›i. Kiel antaµe ili preskaµ nekonversaciis.

Foje nekonata virina vo„o telefonisal la patro.

— ‚u sinjoro Zafirov? — deman-dis la virino.

— Jes, —respondis li.— Mia nomo estas Elenova, mi

estas klasestrino de Jana kaj ›atas, keni renkonti•u kaj parolu pri Jana.Kiam vi povas veni en la lernejon?

— Hodiaµ, —respondis la patro.

‚i-vespere la patro revenis pli fruehejmen kaj Jana tuj komprenis, ke oka-zis io malagrabla. Lia viza•o estis mal-hela kaj la densaj brovoj ±etis pezanombron sur liajn karbonigrajn okulojn.La patro denove diris, ke li deziraskonversacii kun Jana, sed nun linenion estis a„etinta, kiel pasintfoje. ‹ikaj li sidis unu kontraµ la alia „e lamalplena tablo.

— En kiu lernejo vi lernas? —demandis la patro.

Jana tuj komprenis, ke li jam „ionscias.

— En la gimnazio, — respondis ›i.— Do, vi ne estas en la Kemia Tek-

niklernejo?— Ne. Mi forlasis •in kaj mi

enskribi•is en la gimnazio.— Kiam?— En la dua semestro.— Kial?— La Kemia Tekniklernejo ne

pla„is al mi.— Kial vi ne diris al mi?— Mi ne deziris maltrankviligi vin.

Ja, vi diris, ke vi faros „ion, por ke milernu, kion mi deziras.

— Jes, mi diris, sed hodiaµ telefo-nis via klasestrino kaj vokis min en lalernejon. Mi iris en la Kemian Teknik-lernejon, sed tie instruistino, kiunomi•as Elenova ne estas.

— Jes, ne estas.— Diru, kion mi ankoraµ ne scias

pri vi, kaj kial via nova klasestrino Ele-nova deziras konversacii kun mi.

— Mi ne scias, eble ›i deziraskonati•i kun vi.

La patrino de Jana forpasis, kiamJana estis dekkvin-jara. Jana ankoraµmemoris kaj neniam forgesos la mal-helan januaran tagon, kiam oni enteri-gis la patrinon. Malmultaj homoj estis„e la entombigo: parencino de la patri-no, kelkaj najbarinoj kaj du kuzoj de lapatro. Kiam la tombofosistoj levis la„erkon kaj ekportis •in al la tombo,Jana la lastan fojon vidis la palanviza•on de la patrino kaj ›ajnis al Jana,ke la patrino ridetas kaj rapidas ekiri alalia, pli bona mondo.

Tiu „i penso, kiu subite ekbrilis enJana en tiu „i momento, estis maldecakaj terura. Jana provis forgesi kaj ka›i•in ie profunde en sia animo, sed nesukcesis. La penso elna•is „iam, kiamJana rememoris la patrinon kaj ›i kva-zaµ vidis denove la rideton sur ›ia palaglacia viza•o kaj la deziron de la patri-no pli rapide forlasi tiun „i mondon. Alneniu Jana konfesis tiun „i sian senton.

Kiam Jana kaj la patro revenis hej-men, post la enterigo, Jana longe staris„e la fenestro, rigardis la ne•an kortonkaj la nigrajn arbojn en •i, kiuj similisal altaj nigraj krucoj kaj demandis sin,kiel ›i vivos plu sen la patrino. La du„ambroj en la domo aspektis grande-gaj, malplenaj kaj malvarmaj.

La patro de Jana, konstrulaboristo,laboris multe kaj klopodis esti kajpatro, kaj patrino, sed li ne „iam sukce-sis. Ofte li revenis de la laborejo mal-frue vespere, sidis antaµ la televidilo,kaj post kelkaj minutoj klinis la kaponkaj ekdormis. Tiam Jana prenis la mal-novan lanan dormkovrilon, kovris lin,estingis la televidilon, la lampon kajsenbrue, fingropinte eliris el la„ambro.

Iun vesperon en la komenco dejunio la patro revenis pli frue hejmen

La lasta ridetoNovelo de Julian Modest

Kulturo 15

— Mi esperu, ke estas nur tio. Mor-gaμ mi iros en vian novan lernejon, enla gimnazion.

— Bone.

Elenova ne estis juna, ver›ajnekvindek-jara, malalta kun ar•entkolorahararo. ‹i rigardis atente la patron persiaj helaj bonaj okuloj.

— Mi vokis vin, ke ni parolu priJana, — diris Elenova.

— Jes, — kapklinis la patro.— Jana lernas en nia gimnazio de

la komenco de la dua semestro. ‹ibone lernas, ›iaj pritaksoj estas pre-skaμ perfektaj, sed de tempo al tempo›i forestas de la lernohoroj. Mi paroliskun ›i kaj mire mi komprenis, ke tritagojn en la semajno: merkredo, ven-dredo kaj sabato, Jana laboras kiel ser-vistino en iu kafejo. ‚u vi scias tion?

— Unuan fojon mi aμdas tion, —respondis la patro mirigita.

— Jes, mi supozis. Mi scias, ke viaedzino forpasis kaj por Jana estas mal-facile konversacii kun vi.

— Ankaμ por mi estas malfacile.Patrino kaj filino pli facile konversa-cias.

— Mi provos helpi al vi, — dirisElenova. — Mi admiras Janan. Kiel ›ihavas fortojn lerni, labori, zorgi pri ladomo…

— Mi ne scias, — respondis lapatro. — ‹i malofte interparolas kunmi, ›i estas ege silentema…

— Mi helpos ›in kaj vin, — dirisdenove Elenova.

Vespere sur la tablo estis pluraj bon-gustaj man•a±oj. La patro denovever›is en sian glason iom da brando,pikis per la forko salampeceton, trinkisgluton da brando, alrigardis Janan kajdemandis:

— Kial vi laboras?— Tio pla„as al mi, — respondis

Jana simple.— Elenova diris, ke vi bone lernas,

sed de tempo al tempo vi forestas de lalernejo.

— Mi ne plu forestos.— Elenova admiras vin… — kaj la

patro ekridetis.Eble li deziris diri ankoraμ ion, sed

eksilentis. Jana alrigardis lin kaj liarideto memorigis ›in pri la pala patrinaviza•o kaj pri la rideto, kiun Jana kva-zaμ vidis sekundojn antaμ la enterigode la patrino, kaj nun Jana komprenis,ke tiam la patrino ver›ajne deziris flu-stri al ›i: “Vi sukcesos. Mi kredas”.

ORO

Se volas vi — kolektu ri„on,Konsolon faru por la kor’;Sed ne observas mi feli„on,Alian ulon tentu, or’!

‚u gloron mi per vi akiras?‚u pace vivos sen envi’,Se laµ destino mi sopirasKun vi tutsame kaj sen vi?

Per or’ ne venas hom’ amikaAl mi, nek sa•o, nek honor’;¤i estas monda plag’ tragika,Ka›ej’ de morto kaj horor’.

Havanta oron hom’ malbravas,Konstante „ion timas li;Sed kiu oron ja ne havas —Li malfeli„as multe pli.

En or’ ser„atas harmonio;Havante oron — en sufer’Ni dronas; plej mirindas tio!Ho, kiom strangas hom’, en ver’!

(1768)

Tradukis el la rusa Valentin Melnikov

Poemoj de Mi†ail ¥eraskov

* * *

Agordas liron iujPor fami en la mondoKaj per ludado dol„aParnasan kronon preni;Aliun verskreadoEnuon peli helpas;

Kaj iu versojn kreasPor skoldi pri malvirtoj;Sed mi poemojn kreasKaj liron mi agordas,Ke per muziko miaMi pla„u al amata.

(1762)

Mi†aíl Matvéjevi„ ¥eráskov(1733–1807) estis filo de vala†a nobe-lo, veninta al Ruslando por serviPetron la Grandan (kune kun la patrode Antio† Kantemir).

En la nobela kadeta lernejo liekverkis poezion sub forta influo deSumarokov, kaj post mallonga armeade±oro li i•is ›tatoficisto, i.a., direktoro(1763–1770) kaj kuratoro (1778–1802) de la Moskva Universitato kajintertempe vicestro de “Bergkolegio”(ministerio pri minaferoj). Aktiva kle-riganto kaj framasono, li eldonis revu-ojn Utila amuzo kaj Liberaj horoj,proklaminte “gloradon de l’ virtoj” la„efa celo de la arto.

Adepto de la rusa klasikismo,¥eraskov dum sia duonjarcenta litera-tura agado verkis ankaμ lirika±ojn kunelementoj de sentimentalismo kaj e„popolstilan mirfabelon. Famigis lin laheroaj poemoj Rusujado (1779), Rena-skita Vladimiro (1785) kaj Caro, aµsavita Novgorodo, multaj dramoj,komedioj, odoj, fabloj kaj mallongajversa±oj — du el ili aperas „i-sube.

AlKo

16 Kulturo

Malunui•o estas malfortoLa celo estas kvereli kaj „iam trovi

kontraμargumentojn ene de iu grupo.Poste, kiam disi•is la grupo, oni re-komencas en la du subgrupoj.

Memkonvinkada ludoEsperantistoj povas agrable pasigi

la tempon dum pluraj horoj konvin-kante unu la alian pri la boneco deEsperanto.

Tre ›atata varianto: fari tion naci-lingve anstataμ lerni la lingvon.

Ataki la malamikojnDum tiu ludo oni kritikas laμpla„e

la anglan lingvon, Volapukon aμ Idon.

Kolektado de FlagetojOni kreu retpa•on pri iu ajn temo.

Poste oni traduku •in al plej multe dalingvoj (e„ malnovangla kaj simile)kaj oni nepre aldonu la flagetojn de„iuj eblaj landoj.

Mensogi dum varbado kaj elpensila plej malbonajn varbofrazojn

La celo de la ludo estas plej seriozekiel eble eldiri frazojn kiel: “Eblaslerni Esperanton dum du semajnoj”, aμ“Estas 30 milionoj da esperantoparo-lantoj”.

En la dua parto oni elpensas plejmalallogajn sloganojn. Ekzemple:“Esperanto la dua lingvo por „iuj”,“Esperanto universala lingvo”. Gajnastiu, kiu forkurigas plej multe da inte-resi•antoj.

Ludi la gravulojnPor tiu ludo bezonatas multe da

papero kaj tempo. Oni devas organizimultajn kunsidojn dum kiuj oni provusimili al la organizoj kiel la EμropaUnio.

Estu multe da burokratismo,pseμdodemokrateco. Diversaj vo„-donadoj, protokoloj. Oni vo„donadupor elekti iun, kiu finfine faros nenion.

Dum kongresoj oni povas elektiinteresajn temajn programojn kaj ludi“Esperantistoj savos la mondon”.

Reformo-ludoBona temo por tiu ludo estas la

„apelitaj literoj, la akuzativo aμ lasufikso “-in”. E„ la antaμa prezidantode la Akademio de Esperanto ›ategistiun ludon kaj subtenis alternativanalfabeton.

Naciisma aµ verd›ovinisma ludoTemas pri ›ajnigo, ke Esperanto

estas lingvo de iu etno aμ popolo. Onisvingas flagojn, kantas la himnon,uzadas vortojn kiel “Esperantujo/io”,“diasporo” ktp… Plej lertaj en tiu ludoestas la membroj de la Esperanto-Civito. Ili jam havas senatanojn, kon-stitucian „arton, konsulojn kaj retejon“esperantio.net”.

La junularo partoprenu en tiu ludoper nepra kaj senfina prezentado de latradicia folklora danco la “Bambo”.Subludo estas krei pli dikajn vortarojnol tiuj de la naciaj lingvoj.

Eminentaj ludantoj klopodis havipropran monunuon (“stelo”) kaj pro-pran teritorion.

SektumadoOni bezonas skulpta±on de la Maj-

stro, fotojn aμ almenaμ multajn ste-lojn. Eblas ludi en la kluboj, aμ sur lastrato dum inaμguroj de monumentoj.

Sed eblas ankaμ amuzi•i hejmemetante ikonojn de Zamenhof sur lamuron.

Plej bone eblas ludi en kasteloj„efe en Franclando, kie la sektoj ofteposedas kastelon. Oni ripetadu lamistikan esprimon “interna ideo” kaj“Majstro”, “propagando”, “fina ven-ko”.

Kiel vi vidas, ekzistas multaj ludojinter kiuj eblas elekti kaj amuze pasigila tempon anstataµ okupi•i pri grizajenuigaj taskoj kiel terminologio, uzoen la vera praktika vivo (komerco,scienco, turismo).

El http://interpopolalingvo.inf.hu

La ludoj, kiujn ludas la “esperantistoj”de Thierry Salomon

Bil

dode

Ser

geS

ire

Kulturo 17

Radikoj kaj bran„ojHerodoto. Historio / Tradukis el

la helena Spiros Sarafian. — Ateno:Silloges, 2006. — 623 p•., il.

Tiu mikrona kaj giganta (dependede la punkto de la vido) diferenco, kiudisigas la homon de la besto, situas enla fenomeno de akumulita memoro. Latute malgranda avanta•o, se ni prenas•in kiel unua±on, i•as kvalite decida•uste pro sia multobliga efekto kaj kre-as abismon inter tiel similaj mamuloj.La insistaj klopodoj revenigi la homonal la simpla stato de senpera perceptosupozas •uste la eliminon de tiu aku-mulita memoro kaj signifas nenionalian ol atakon kontraμ la esenco de lahomo.

Kurta filozofia eskapo ›ajnas al minecesa por pritaksi la gradon de la gra-veco de la laboroj de Spiros Sarafiankiu — volumon post volumo — pre-zentas al ni bazajn krea±ojn de nia kul-turo. ‚ar oni povas senhezite similigila homon al arbo kies bran„oj sin eten-das al futuro kaj kies radikoj ser„asnutron en estinto. Ju pli abundas laradikaro des pli prosperas la arbo.Pater historiae Herodoto estas en niakonsidero ne nur objekto de nutra kon-sumo, suko de nia kultura grundo, sedankaμ subjekto, radiko nutranta latrunkon.

Ni „iuj ion aμdis pri Herodoto,estas la okazo de pli proksima kona-ti•o. La unua historiisto havis sufi„eraran ›ancon vivi en Grekujo en la 5-ajarcento aK, amikumi kun Sofoklo kajPeriklo kaj samtempi la helenan trium-fon en la milito de du mondoj. La tra-duko de Sarafian donas al ni eblonrigardi diakrone almenaμ du proble-mojn de la plej moderna kultura estan-ta±o: tiun de historia aμtenteco kaj tiunde konflikto de civilizoj.

Herodoto vivis en kultura mondo,kiu ri„e kaj sinteze akumulis siankomunan memoron. Tiu memoro estiskunfando de mitologio, geografio,etnografio kaj propre historio. Evoluobezonas ja diferencigon, Herodotoestis do la unua, kiu emfazis la lastan— historian — elementon. Kiel li dirismem simple kaj klare, li skribis sianverkon “por ne estu forgesita pro latempo „io, kion faris la homoj”; tiel lidonis la komencon al nova scienco kun•iaj propraj taskoj kaj objektoj. Laseparo ne estas †emie pura. Ni trovos„e Herodoto fabelojn, mitojn, folk-loron, geografian kaj etnologian deta-

laron, ni trovos Heraklon apud Temi-stoklo, amason da orakoloj kaj aμgurajson•oj, kaj ni ne trovos alian historianfaktoron krom la volo de dioj. Tio neestas fatala. La vorto estas dirita kaj •ienkorpi•os en la aferon.

Herodoto ne multe kulpas ke li nesukcesis †emie puran rezulton. Sub lahelena suno dioj ›ajnis ne malpli realajol luna polvo aμ elektronoj en la lumode nia moderna scienco kaj tekniko.(‚u vi vidis foje lunan polvon aμ elek-tronon? Mi trovis tamen en lia librofragmenton, kie la patro del historiosin montras iom pretergrunda. Temaspri la katoj de Egiptujo.)

Por ne tro akuzi Herodoton nirigardu la nuntempajn historiistojn.Iliaj ekstervidaj “le•oj del evoluo” nediferencas kardinale de “favoro (aμkolero) de dioj”. Sed ilia tro evidentapartianeco ofte faras de la historio blo-kon de propagandaj komikbildoj, kieskvalito senteble cedas la valoron deantikvaj anekdotoj. Tute male, Hero-doto konscie kaj konsekvence aspiras

prezenti ambaμvidan bildon de la rea-lo. Tia sana strebo donas al li pli davolumeno en la vido de lia esencaobjekto. “La batalado inter la helenojkaj la barbaroj”, la konflikto de la civi-lizoj, la milito de la mondoj sin apertasantaμ la okuloj de Herodoto en tuta siadimensio vere universa. La du kulturajaksoj estas deklaritaj, — tiujn aksojnni vidas •is nun. La karikatura paromoderna ne ka›as la esencon. Usonokaj Irano nur simbolas sur sia (ve,degenera) nivelo la saman kontraμsta-ron. (La bran„oj ja velkas, „ar povrasla radikoj.) Kaj, malgraμ siaj plej ardajsimpatioj por kara Helenio nia paterhistoriae demonstras tian estimon rila-te al opozaj persaj reala±oj, kiu aludascertan specialan moralan superecon, seni komparos lin kun iu samtempa al nipater politicae.

Malkiel lia glora samlandano Sok-rato, Herodoto estis fidela partizano dela atena demokratio. Ver›ajne tuta liasperto kaj intuo sugestis al li, ke ekzis-tas iu firma grundo, sur kiu oni sinapogas por sin senti prava kaj porvenki.

Kiel ordinare Spiros Sarafian zorgekaj arte prilaboris la verkon. La antaμ-kaj apudkomentoj, la postindikojnomaj kaj dataj lerte orientigas laleganton necesflanken. “Historio”mem prezentas vere elegantannaμlibran kolekton, kies partoj mark-i•as per la nomoj de naμ Muzoj, tremuzike, miaorele: Klioa, Eμterpa,Talia, Melpomena, Terpsikora, Eratoa,Polimnia, Urania kaj Kaliopa.

Vi povos senti la tempon kiel verandimension. Vi povos vidi bildojn sim-plajn sed stereoskopajn, do donitajn ensia volumeno. Vi trovos a±ojn, kiujnalie vi ne tu›us. Sapienti sat.

Alen Kris

Eta legolibro por geknabojPortella, Luiz. ‹i estas mia amiko: [Legolibro] — Braziljo: Pentuvio,

2007. — 38 p•., il.La eta legolibro de Luiz Portella estas verkita precipe por junaj geknaboj, kiuj

scipovas legi. En la libreto per dek lecionoj la aμtoro instigas legantojn por fluelegi kaj samtempe informas pri sia patrujo — Brazilo.

‚iu leciono fine havas liston de vortoj kun klarigoj. La lecionoj prezentas al lalegantoj diversajn situaciojn, ekzemple, La familio, la amikoj kaj la strato; Novajlernantoj; Futbalo kaj brilaj okuloj k.t.p. La libreto taμgas kiel bona lernilo por8–14-jaruloj.

Kvankam la verko estas kvazaμ ilustrita, verajn ilustra±ojn •i ne enhavas. Miopinias ke en la dua eldono la manko estos forigita.

Mi rekomendas la libron de Luiz Portella por legantoj en „iuj teranguloj.Anatolo Sidorov

La tuta libro estas ankaμ en la reto: http:/lujz.org/amiko/

18 Kulturo

Neatendite bela…Kore. Tielas Vivo: KD. — Donne-

ville: Vinilkosmo, 2007.Vinilkosmo publikigis novan muzi-

kan lumdiskon Tielas Vivo de la franciagrupo Kore, kun 11 novaj titoloj kaj sesmalnovaj neeldonitaj el la jaro 2000,kiam Kore eldonis sian unuan diskonKia viv’. La nuna grupo konsistas elties kreinto Christian Spitzer (Kris),aμtoro de preskaμ „iuj tekstoj, gitaristoFrançois Tijou (Fiks), kiu kun Krisaμtoras la muzikon, kaj multinstru-mentalisto David Hadjadj — la dulastaj fre›e kaj ri„e kontribuis al lamuzikstila vario kaj impreso de laalbumo. Estas ankaμ neatendite bele,ke la du partoj kvazaμ pontus inter si.

Estus superflue mencii „iujn stilojnprezentitajn — roko, popo, balado, iuj±azecaj kaj bluzaj motivoj. Pli gravaske la Kore-anoj faras „ion ame, perfek-teme, elkore kaj pasie. Precipe kaptasla variegaj kaj ri„aj orkestraj aran•oj,krom jen akustikaj, jen peze elektroni-kaj sonadoj, penetrantaj melodioj kaj„irkaμvolvantaj direktantaj harmonioj,kun striktaj kaj komplikaj ritmoj per-kutaj. Je ties fono elstare sonas la ener-gia, pura kaj sonora vo„o de Kris, e„kiam sonas rapo, kaj nepra mult-vo„eco. Oni mem ju•u pri la tekstaenhavo, laμdire ofte aμtobiografia, pri-diskutenda aparte. Mie, „io sonas sin-cere kaj fande kun la muziko.

En la skatolo oni trovos belan libr-eton kun kanzontekstoj kaj priaj infor-moj en la lingvoj Esperanta, angla kajfranca. Ie mankas „apelitaj literoj, iam•enetas abortaj rimoj, iam renkonti•as•is nun nerenkontita vorto (grondo).

En la albumo oni ankaμ trovos5-minutan videon, preskaμ „iujn tito-lojn karaokee. Aparta defio estas laversio de la fama kanzono The ShowMust Go On (Mi brilu plu) de Queen,adaptita de Roel Haveman.

Andrej Pe„onkin

‚u „iam nur reeldoni?Privat, Edmond. Vivo de Zamen-

hof / Red., enkond., not. Ulrich Lins.— 6a eld. — Rotterdam: UEA, 2007,— 176 p•., il.

Estas stulte recenzi la libron kiuhavas la sesan eldonon, kiun verkisEdmond Privat, kiu traktas pri la vivode Zamenhof, kaj pri kiu preskaμ „iujdiris „ion, aμ preskaμ „ion. Restas almi do recenzi kelkajn pa•ojn de laenkonduko de Ulrich Lins, kiu montrashistorion de la antaμaj eldonoj kaj kiuprizorgis la notojn, precipe de la tekni-ka vidpunkto, t.e. kion, kie oni povastrovi en la tiel nomataj fontoj kaj al-donas plenan (plejver›ajne) esperant-lingvan bibliografion pri Zamenhof.

Mi ne apartenas al recenzistoj, kiujser„as tajperarojn, do mi lasas „i tiunentreprenon al aliaj, aldonante, keefektive la libro bele aspektas kaj estassendube zorgeme eldonita kun la fotoj,kion ne •uis certaj antaμaj eldonoj.

La enkonduko mem ne enhavas ionspeciale novan. Du problemetoj altirismian atenton. Sur la pa•o 7 frazo:“Kiam aperis la libro, Pollando jamliberi•is de la rusa superrego kaj deno-ve estis sendependa ›tato”. Sed Pollan-do liberi•is de tri imperioj: Ruslanda,Aμstra kaj Prusa. Tio ne estas sensigni-fa detalo de la moderna historio. Ja latri imperioj havis absolute kontraμajninteresojn, kion ja konfirmis la unuamondmilito. Mi ne scias, „u UlrichLins forgesis, ne sciis ktp. Efektive tioestas granda fu›o de la enkonduko.

Prave substrekas Lins, ke Zamen-hof havis nenion komunan kun lamesianismo de Adam Mickiewicz,kiun supozis Privat (p•. 8). Fine, tregrava estas memorigi, kion atestasWaringhien kaj konfirmas Lins, kePrivat estas la unua, kiu kura•is dirilaμte pri la judeco de Zamenhof, do prila vero ka›ita (foje) je la demando deZamenhof mem je •ojo de multaj espe-rantistoj, „efe antisemitaj, kiuj ne man-kis „ie, e„ inter la varsoviaj esperanti-stoj, kolegoj de Zamenhof. Pro kio, niscias: inter alie pogromoj en la Rus-landa Imperio, la afero Dreyfus enFrancio ktp.

La notoj estas zorge faritaj, kaj tujoni rimarkas, ke la krestomatio desoci-religiaj verkoj de Zamenhof, Miestas homo, editorita kaj eldonita en2006 de Aleksander Kor±enkov, konatakiel MEH, konfirmas sian firman pozi-cion por zamenhofologio.

Kaj tamen io •enas min lige kun larecenzo de la verko de Privat. Unue, ke•i iel ›ajnigas, ke UEA ne forgesis priZamenhof okaze de la proksimi•anta150a naski•tago de Zamenhof (2009),„ar ja la enkonduko de Lins en la unuafrazo preskaμ enigme komenci•as perla memorigo de la centa datreveno dela naski•o de Zamenhof. La dua frazode la enkonduko estas: “Kompreneble,Universala Esperanto-Asocio (UEA)dece festis la okazon”. Post „i tiuj litur-giaj vortoj oma•e al UEA (preskaμ onipovas kredi ke UEA kreis Dion) sekvastio, kion mi recenzis.

Diable, pasas 150 jaroj de la nask-i•o de Zamenhof kaj UEA •is nun nestrebas mendi ion de zamenhofologojaμ almenaμ anonci konkurson pri laverko pri Zamenhof ne por esperanti-stoj, sed por la vasta legantaro en plu-raj lingvoj, kie oni povus montri kiuestis Zamenhof, kion li faris kaj kionpensis, sur kiu socia, politika kaj inter-nacia grundoj. Tiu enigmo ne donas almi la pacon. Simple oni ne ›ajnigu, keoni ion festas!

Mi anoncas konkurson: Per kiuverko UEA festos la 200an naski•-tagon de Zamenhof? La •ustaj respon-dontoj turnu sin al UEA: kiel premionili ricevos la libron de Edmond PrivatVivo de Zamenhof, eble kun alia aμtorode la enkonduko.

Walter ¯elazny

Pagante vian abonkotizon porla jaro 2008 bonvolu rememori,ke pluraj neri„aj personoj volasricevi La Ondon, sed ne havasmonon por tio. Helpu viajn sam-ideanojn, aldonante kromsumonpor nia Abonhelpa Fonduso.

Dankon!

Kulturo 19

Ne nur beletraPer intervjuo kun Jorge Camacho

(LOdE, 2007, ¹4) niaj legantoj sciaspri la plano de Mondial lan„i BeletranAlmanakon. BA-1 ±us enmondi•is.

Mondial interkonsentis kun UEApri aperigo de premiitaj verkoj el laBelartaj Konkursoj, kaj la unua BA(176 pa•oj) aperis postkongrese kun lakonkursa jar-rikolto. Tiun 70-pa•ankolekton kompletigas raporto de la pre-zidanto de BK, Humphrey Tonkin.

Pli ol duonon de la volumo konsis-tigas verkoj eksterkonkursaj. Ili divid-i•as je similaj sekcioj, kaj oni do havasen la sama kajero po du rubrikojn por laoriginalaj prozo kaj poezio kaj por ese-oj. Originala prozo estas prezentita pernoveloj de Luiza Carol kaj Den Drown.Traduka prozo liveras roman-fragmen-tojn el la islanda (Halldór Laxness /Baldur Ragnarsson) kaj rumana (Mir-cea Eliade / Ionel Oneþ) literaturo. Al laoriginala poezio kontribuis István Ertl,Dimitrije Jani£i¢, Edwin de Kock, MaoZifu, Maμro Nervi kaj Baldur Ragnar-sson. Krome, oni trovas poezia±ojntradukitajn el la bengala kaj japanalingvoj kaj kvar tankaojn, premiitajn enla Esperanta Oomoto-Utafesto.

Pri evoluo de libera verso (liberalinio, laμ la aμtoro) meditas BaldurRagnarsson; Jorgo Camacho eseas pri“Lingvaj manipulistoj”. Nur du recen-zoj trovis lokon en la Beletra Almana-ko, kaj nur unu el ili pritraktas verkonbeletran — Jorge Camacho funde ana-lizas la unuan poemaron de Mao ZifuKantoj de Anteo kaj agnoskas, ke “nitrovi•as antaμ poezio eminente univer-sala”. Ni esperu, ke en venontaj alma-nakoj estos pli da literatura kritiko.

La kovrilon kaj „iujn sekciojn orna-mas bonegaj fotoverkoj de GüilliPitarch.

Foliumis por vi Halina Gorecka

KTP kantas kaj argumentasLa registara institucio pri kataluna

beletro (Institució de les Lletres Catala-nes) organizis 28–29 sep konferenconpri poezio kaj kanto kun partopreno deelstaraj roluloj de beletro kaj muziko dela kataluna kulturo.

Mirige, ankaμ Kaj Tiel Plu estisinvitita prezenti sian muzikon, kaj nia„efkantisto Xavier Rodon prezidisdiskutrondon pri lingva diverseco kajpoezio de la kanto kune kun la elstarajartistoj Maria del Mar Bonet, JuriMikaeli„enko, kaj Josep Tero.

La impreso de Kaj Tiel Plu estis tielbona, ke kelkaj ±urnalistoj interesi•ispri nia agado, kaj tri membroj de lamuzikbando estis 29 sep vespere invit-itaj al COM Ràdio, unu el la „efajradioj en Katalunio.

Dum la unua parto de la intervjuooni pla„e parolis pri „io ajn rilate al niamuziko kaj al nia lingva elekto. La pre-zentisto, kvazaμ advokato de la diablo,klopodis diskuti iamaniere la strangansed altkulturan faradon de Kaj Tiel Plu.‚io iris glate, e„ dum la konektoj alekstera ±urnalisto kiu trovi•is „e la kon-certo de Hombres G kaj poste „e la ren-konti•o de rokenrolaj motorciklistoj.

Dum la dua parto de la intervjuoeniris du ge±urnalistoj, kiuj klopodiskontraμstari. Tiam ni sukcese povisprezenti kaj esperantismon kaj nianidealon pri lingva ekologio.

Kvankam la celo estis paroli pri ori-ginala muzikbando kiu interpretas sia-maniere muzikon tradician, mezepo-kan, trobadoran, sefardan ktp. en laoriginalaj lingvoj kaj en la lingvo inter-nacia, dum la fina parto de la intervjuo,„efe pro la malkono de la du aldonitaj±urnalistoj, oni faciligis al ni la plen-umon de la deziro de „iu esperantisto:prezentado de esperantismo kiel ekzi-stanta socia movado por homaj rajtoj.

Ferriol Macip

OSIEK-premioOrganiza Societo de Internaciaj

Esperanto-Konferencoj (OSIEK) „iu-jare premias vivantan esperantiston proEsperanta verko nefikcia aμ pro tradu-ko de iu ajn verko. La valoro estas 600eμroj. En 2007 la premion ricevis ‡akLe Puil kaj Armela LeQuint pro latraduko de Voja•o •is noktofino deLouis-Ferdinand Céline.

La laµreatoj de la premio1990: Nomura Rihej (Japanio) pro

Zamenhofa ekzemplaro1991: Evaldo Pauli (Brazilo) pro

Mil jaroj de kristana filozofio1992: Ebbe Vilborg (Svedio) pro

Etimologia vortaro de Esperanto1993: Ulrich Lins (Germanio) pro

La dan•era lingvo1994: Rüdiger Eichholz (Kanado)

pro Esperanta bildvortaro1995: Donald Broadribb (Aμstra-

lio) pro traduko de La Respubliko(Platono)

1996: Paul Gubbins (Britio) proKunvoja•u

1997: Fernando de Diego (Venezu-elo) pro traduko de Cent jaroj da soleco(García Márquez)

1998: Claude Piron (Svisio) pro Labona lingvo

1999: Xie Yuming (‚inio) pro tra-duko de Ru•doma son•o (Cao Xueqin,Gao E)

2000: Trevor Steele (Aμstralio)pro Falantaj muroj

2001: Eli Urbanova (‚e†io) proHetajro dancas

2002: Kre›imir Barkovi„ (Francio)pro traduko de 7000 tagoj en Siberio(‹tajner)

2003: Gerrit Berveling (Nederlan-do) pro Antologio Latina

2004: Ed Borsboom (Nederlando)pro Vivo de Andreo Cseh

2005: Christian Declerck (Belgio)pro Tarokoj kaj epokoj

2006: Andre Cherpillod (Francio)pro Konciza etimologia vortaro deEsperanto

2007: ‡ak Le Puil & Armela LeQu-int (Francio) pro traduko de Voja•o •isnoktofino (Céline)

Madeleine de ZilahKaj

Tiel

Plu

(Fot

isSj

oerd

Bos

ga)

20 Kulturo

Kun vera miro mi konstatis ke lanova generacio de junaj esperantistojapenaμ konas Esperanto-rok-kulturon.En la pasinta FESTO plejparto de ili e„ne sciis, kiu estas Martin Wiese (kri-anta sur la suba foto) kaj Persone.

Por junuloj, kiuj aμskultas reponkaj erenbion kaj aktualajn Esperanto-artistojn, rokmuziko — kaj en tiu kazomuziko de Persone — povas aspektimalnova, eksmoda, kvazaμ muziko pormaljunuloj. Jes Rolling Stones, LedZeppelin kaj Deep Purple, e„ Police,estas ne tiom junaj kaj tamen „i-jarereaperis sursceneje post pluraj jaroj demal„eesto…

Imagu, ke multaj nunaj esperantu-mantaj junuloj ankoraμ ne naski•iskiam Persone faris siajn unuajn pa›ojn.Se gejunuloj volas akiri la bazanmuzikkulturon, necesas reveni al laradikoj de la rokmuziko, kaj kiamtemas pri Esperanto-muziko, tiam laradikoj estas memkompreneble Ampli-fiki kaj Persone.

Persone estis, estas kaj estos unu ella plej grandaj referencoj en la Espe-ranto-muzika mondo kaj ne eblas neg-lekti la elstaran verkaron de, ni diru, tiumejlo›tona bando por la kulturo deEsperanto. Por tio necesas fari iomanhistorian prezenton …

Persone estis kreita por fari nurunu koncerton en la Kultura Esperan-to-Festivalo (KEF) en 1986. La ideonnaskis Borje Lund, kiu ankaμ elpensisla nomon Persone. La unua provludookazis 7 mar 1986. Post prova prezentoantaμ amikoj en popola domo en Stok-holmo (9 maj 1986) la grupo konstatis,ke •i estas matura por vera koncerto.La premiera koncerto okazis 17 maj1986 en Upsalo dum KEF. Estis suk-ceso.

Dum la unuaj jaroj Persone konsi-stis el Borje Lund (elektra gitaro, elek-tra basgitaro, kantado), Martin Wiese(elektra gitaro, elektra basgitaro, kant-ado), Bertilo Wennergren (drumo,kantado) kaj Per Ola Axelsson (sakso-fono, kantado). Kun tiuj membroj Per-sone registris kaj eldonis sian unuanalbumon 62 minutoj en 1987.

Necesas emfazi ke en tiu konsistoestis muzikistoj kiuj venis el Amplifiki— la unua vera rok-bando internacia,starigita okaze de junularaj aran•oj kielIS kaj IJK.

En la unuaj jaroj de Amplifiki, kromMicke Englund (gitaro), Kim Henrik-sen (klavaro kaj kanto), la knabinojAline Boulet kaj Isabelle Rome (kanto)ankaμ ludis „e akustika gitaro kaj kantoMartin Wiese kaj „e baso kaj kantoBertilo Wennergren; „iuj tre junaj espe-rantistoj aktivaj en la junulara movado.

En IJK de Kerkrade en 1989 Ampli-fiki faris unu el siaj lastaj koncertoj, sedankaμ Persone kun Borje Lund kielgitaristo/kantisto.

Ekde 1999 Anders Grop (basisto),ankaμ el Stokholmo, venis en la ban-don kaj kun Martin kaj Bertilo, la novaPersone registris kaj eldonis sian duanalbumon En la spegulo.

En 1994 okaze de koncerto en Stok-holmo Persone eksperimentis porunuafoje akustikan koncerton kun duakustikaj gitaroj (Martin kaj Bertilo)kaj kontrabaso (Anders). De tiam lagrupo estas duviza•a: kaj elektra rok-bando kaj akustika parte roka partekanzona grupo.

En 1996 la grupo aperigis sian trianalbumon Povus esti simple, la unuanfojon en la formo de K-disko. Tiu diskoentenas la kanton Re•oj de cindro, kiuaperis la antaμan jaron en la unua volu-mo de Vinilkosmo-Kompil’ sed en aliaversio.

Komence de 1999 aperis la kvaraalbumo …sed estas ne, K-disko eldon-ita de EUROKKA (Vinilkosmo) kadrede la projekto Kolekto 2000 (la triadisko de la kolekto).

En 2001 Anders kaj Bertilo trans-lo•i•is al Germanujo — Anders alBerlino (en la nordo), kaj Bertilo alTübingen (en la sudo) — dum Martinplu lo•as en Stokholmo. Pro tio Perso-ne nun malmulte aktivas. Sed tamen…

Meze de 2002 aperis la longe atend-ita kvina senelektra (akustika) albumo:Sen eldonita de Vinilkosmo.

Persone ludis siajn lastajn koncer-tojn somere de 2000 en KAFE (Tuluzo)kaj en KEF (Helsinko). Poste Bertilotransloki•is al Koreio, kaj tiel disigita(Anders en Berlino kaj Martin en Stok-holmo) la bando ne plu havis ebleconkune ludi.

Pro maloftaj ekzercadoj kaj koncer-toj de Persone en 1996 Martin komen-cis labori sola kaj tiel li aperas en la duavolumo de Vinilkosmo-Kompil’ per laakustika kanto Vivo duras sed vi molas.

Post kelkaj jaroj Martin eklaborispor eldono de solo-albumo kun akom-pano de stokholmaj muzikistoj La Tal-poj. Parto de tiu disko estis registrita enStokholmo, kaj kelkaj aldonaj vo„ojkaj gitaroj kaj miksado okazis en la stu-dio de Vinilkosmo. La nova albumo Pliol nenio sub la artista nomo Martin& la talpoj aperis komence de la jaro2007.

Hodiaμ la bando Persone daμrepaμzas (ni ne parolu pri vera disi•o) kajla diskoj …sed estas ne kaj Sen, eldoni-taj de Vinilkosmo ankoraμ disponeblas.Sed, bedaμrinde, la unuaj diskoj kajkasedo jam de longaj jaroj el„erpi•is.

Por la unua fojo en Esperantio latuta albumo En la spegulo kaj ankaμ latuta albumo Povus esti simple estas nunhaveblaj senkoste kiel torento (per laprogramo “BitTorrent” k.s.). La torentoenhavas la tutajn albumojn kielwav-dosierojn kun plena K-diska kva-lito. Rimarku, ke tio ankoraμ estas iomeksperimenta. Estu do pacienca.

Persone havas retejon en kiu vi tro-vos „iujn informojn por el›uti tiujn dudiskojn: http://bertilow.com/persone/prezento.html

Se vi estos paciencaj kaj vivossufi„e longe, ne maleblos ke iam Per-sone revenos por surpriza koncerto iesur la Esperanta scenejo…

Kompilis por vi Flo!

“Persone”reaperas torente

Kulturo 21

“Spegulo”: vastigi la pens-horizontojnEn la nova jaro 2008 en Pollando komencos aperadi Spe-

gulo — kvaronjara revuo kun socikultura enhavo. ¤inredaktos la pola kvaropo: Tomasz Chmielik („efredaktoro),Kazimierz Leja, Lidia Lig¾za kaj Stanis³aw ‰migielski (sek-retario). Inter la kunlaborantoj estos Zbigniew Galor, Mal-gorzata Komarnicka, Ilona Koutny, Teresa Nemere kajRyszard Rokicki. Atendataj estas „iuj samideanoj, kiuj

volos pliri„igi la novan revuon per siaj kontribua±oj.Spegulo estas turnita al leganto aktiva, lingve matura, kritike sekvanta okazant-

a±ojn en la moderna kulturo, eμropa kaj monda. Enestos en •i originalaj poemoj,rakontoj kaj teatra±oj, kaj tradukoj el diversaj lingvoj. Ni ne volas forgesi la histo-rion de la Esperanto-movado, en kiu ni ser„os imitindajn ekzemplojn kaj indikojnpor la estonteco. Interesas nin serioza recenzado de verkoj aperintaj en Esperanto,kaj recenzoj devus analizi la literaturan valoron de tiuj verkoj, ilian lokon en laliteratur-historia perspektivo. Multe da atento ni volas turni al la signifoplenajeventoj kaj apera±oj en la arta vivo. Ni volas eliri el la verda “geto” kaj interparolekontakti elstarajn personojn de la kultura vivo.

Nin „iujn ligas la komuna sperto de la memorinda jaro 1989 — annus mirabilis— kaj „iuj ›an•oj, kiuj okazis en la politika kaj socia vivo, kiam fini•is la komu-nista regado kaj formi•is novaj ›tatoj en la Meza kaj Orienta Eμropo. Tial ni volusmontri al legantoj la gravecon kaj signifon de la jaro 1989 kaj la sekvon por ni,kiel parto de Esperantujo.

Ni deziras, ke Spegulo estu malferma, sen limigaj antaμkondi„oj aμ tendencoj.‚iel ni klopodos, por ke Esperanto fari•u perilo inter homoj kun diversaj opinioj,kun malsamaj spertoj. Per Spegulo ni intencas konvinki Esperantistojn, ke laZamenhofan lingvon ili lernas kaj praktikas ne nur por kongresumi kaj plum-amikadi, sed ankaμ por vastigi siajn pens-horizontojn.

La unua Spegulo sur 64-pa•oj A5 aperos meze de marto. Abonebla kontraμ 18eμroj. En Pollando: 45 zlotoj. Pliaj detaloj „e la „efredaktoro: tchmj@wp.pl.

Tomasz Chmielik

Ricevitaj gazetojEsperanto USA, 2007/3-4; Esperanto aktuell, 2007/5; Esperanto sub la Suda Kruco,

2007/6; Esperanto, 2007/11; Heroldo de Esperanto, 2007/13; KAE-Informilo,2007/60; La Ondo de Esperanto, 2007/11; La Revuo Orienta, 2007/10,11; La Sago,2007/38; Literatura Foiro, 2007/229; Monato, 2007/11; Norvega Esperantisto, 2007/5;Pola Esperantisto, 2007/5; Sennaciulo, 2007/9; Service de Presse, 2007/38; ZagrebaEsperantisto, 2007/4.

GazetojLiteratura Foiro, 2007, ¹229Literatura Foiro proponas al siaj

abonantoj buntan lego-materialon en lanumero 229.

En la Goldoni-jaro Carlo Minnajatradukis la komedion La kafejo, kiesunua akto premieras en la oktobranumero. Aldonas Paul Gubbins: italaspirito kun nordangla ak„ento.

Vinko O›lak prezentas la Verkon dela Jaro por 2006: Hodler en Mostar deSpomenka Štimec. Fakte Štimec estasunu el la selektotaj kandidatoj de laEsperanta PEN-Centro por la literaturaNobel-premio. La abonantoj de Litera-tura Foiro referendume elektos laesperantan kandidaton: eblas e„ elektialian nomon, ekster la selektotaj.

Radojica Petrovi¢ recenzas la libronLa frakseno Igdrasilo, antikva diahistorio de Alf Henrikson kaj EdwardLindahl, kiun tradukis Bertil Nilsson.Inter la originalaj literatura±oj estas laduaj premioj en la konkurso EKRA-2007: uverture Obei de Christian Rivi-ère kaj Hajko-sprita±oj de Zorka Vin-celjak. La traduka •enro estas traktataper eseo de Giorgio Silfer.

Silfer gastas ankaμ en la kutimakino-rubriko (la sola ekzistanta en Espe-rantio): La eta knabino, okminuta filmorealigita antaμ dek jaroj fare de Samir,laμ rakonto de Jörg Schubiger, estis en laafi›o de la internacia kinfestivalo deLokarno pasintan aμguston.

Kio estas Har-Magedono? Al lademando respondas Dimitar Ha•iev.En la oktobra numero de LiteraturaFoiro daμras la esploro pri vivo kajdidaktika kontribuo de Louis de Beau-front: en la kvina parto Claude Gacondkomparas verkojn de la tiama epoko.Ja antaμ cent jaroj eksplodis la Ido-skismo, bona okazo reveni al la pioniraepoko.

HeKo

Ricevitaj librojHerodoto. Historio / Trad. el la helena, enkond. Spiros Sarafian. — Ateno:Silloges, 2006. — 623 p•., il. — [Recenzoekzemplero].Lejzerowicz, Izrael. El la “Verda Biblio” / Postpar. Tomasz Chmielik. — 3akompletigita eld. — Czelad¨: Hejme; ‰widnik: Libro-Mondo, 2007. — 88 p•.; il.— [Donaco de Hejme].Portella, Luiz. ‹i estas mia amiko: [Legolibro]. — Braziljo: Pentuvio, 2007. —38 p•.; il. — [Recenzoekzemplero].Privat, Edmond. Vivo de Zamenhof / Red., enkond., not. Ulrich Lins. — 6a eld. —Rotterdam: UEA, 2007. — 176 p•.; il. — [Recenzoekzemplero].Ãëîáàëèçàöèÿ — ÿçûêè ìàëîãî ðàñïðîñòðàíåíèÿ — èíòåðëèíãâèñòèêà: ñèòóàöèè è

ïðîáëåìû. Â 2-õ ÷. ×. 1. Ñòàòüè íà ðóññêîì ÿçûêå ñ ðåçþìå íà ÷óâàøñêîì / Îòâ.

ðåä. À.Ñ.Ìåëüíèêîâ. — Ðîñòîâ-í/Ä: Èçä-âî ÐÈÍßÇà, 2006. — 156 ñ.; 150 ýêç. —

[A„eto].

Ãëîáàëèçàöèÿ — ÿçûêè ìàëîãî ðàñïðîñòðàíåíèÿ — èíòåðëèíãâèñòèêà: ñèòóàöèè è

ïðîáëåìû. Â 2-õ ÷. ×. 2. Ñòàòüè íà ÿçûêå ýñïåðàíòî. Ëèòåðàòóðà / Îòâ. ðåä.

À.Ñ.Ìåëüíèêîâ. — Ðîñòîâ-í/Ä: Èçä-âî ÐÈÍßÇà, 2006. — 116 ñ.; 150 ýêç. —

[A„eto].

Ìàð÷åê, Ñòàíî. Ýñïåðàíòî ïðÿìûì ìåòîäîì / Ïåðåâîä ñ ýñïåðàíòî Áðîíèñëàâà

×óïèíà; Èëë. Ëèíäû Ìàð÷åêîâîé. — Martin: Mar£ek, 2007. — 114 ñ., èëë. —(Donacoj de Bronislav ‚upin kaj de Stano Mar£ek).

22 Mozaiko

SPRITAJ SPLITOJ KAJ PRESKERAROJ

el la kolekto de reduktoro

‚iun esperon lasu „e la kurso‚iu kapablas traduki, bone aμ malbone, la Dian Kome-

dion, sed aran•i kurson en sia urbo… estas io ege pli mal-facila…(Renato Corsetti. Ni estas „efe fabriko de esperant-istoj // L’Esperanto. 2007, sep/okt, p•. 3; rimarkis MauroNervi)

Pelis lin malsat’Kunlaborinto ankaμ de perioda±oj “Ekzakte”, “Hungra

vivo”… (Josip Pleadin. Ordeno de verda plumo, p•. 147, priNikolai Lozga„ev; rimarkis Sten Johansson)

Pozi-tiva opinioLa leksikonon ni konsilas akiri, pozi •in inter la gravajn

kaj presti•ajn librojn de kaj pri la Esperanto-kulturo kaj uzi•in kiel eble plej multe. (“Nia opinio” pri Ordeno de VerdaPlumo, http://www.edukado.net/katalogo/18539)

Se ne estus Soc. kaj zame, mi al „io dirus hof‚u vi estas membro de Societo Zamehof? (Esperanto,

2007, ¹10, p•. 194)

Francaj sciencojSukcesinta la plej altan konkurson pri intruado de la fran-

ca nacia edukadosistemo… (http://eo.wikipedia.org priLéopold Sédar Senghor, stato 22 okt 2007)

Fek’, tro fie‚ina nutradisto Jiang Jianping diris, ke karenco kaj

supernutrado „iu kaμzis kakotrofion, kiu jam rekte afekciassanstaton de la „ina publiko. (Iom pri nutra stato de „inajlo•antoj, 22 sep 2007, http://esperanto.cri.cn/341/2007/09/22/1@70163.htm)

Duodene kaj bonveneBov-enaj estas novaj redaktoroj por la literatura rubri-

ko… (FEN-X. 2007, ¹3–5; rimarkis Ionel Oneþ)

Ve al la popolo peka!Bonveus ankaμ informoj pri gravaj decidoj de diversaj

komitatoj. (Jukka Pietiläinen, http://groups.yahoo.com/group/komitato-de-uea/message/3038, 2 mar 2007)

Plukis István Ertl

Por la tasko Ora skvamo venis 12 respondoj, „iuj •ustaj.Ilin sendis: Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen, Aira

kaj Erkki Röntynen (Finnlando), Hans-Burkhard Dietterle(Germanio), Pere Palà (Hispanio), Ester Olsen (Norvegio),Jadwiga Benicka, Dorota Burchardt, Hanna Skalska, Zbig-niew Tylkowski (Pollando), Klara Ilutovi„ (Ruslando),Mihailo Neši¢ (Serbio).

La loto donis libropremion al Aira kaj Erkki Rontynen.Ni gratulas!

La •usta respondo: Horizontale. 5. Italo; 7. Likv’; 8. Reni’;9. Agres’; 12. Olda; 15. Lori’; 17. Norvegi’; 18. Arda; 19. Medi’;20. Statiko; 21. Okro; 23. Zink’; 25. Limon’; 28. Agro; 19. Orko;30. Dinar’. Vertikale. 1. Liva; 2. Kapr’ (eblas taμr’); 3. Mors’;4. Diod’; 6. Ondo; 10. Germani’; 11. Emerito; 13. Larik’; 14. Ana-so; 15.Limoz’; 16. Radon’ 22. Rigo; 24. Inko; 25. Lodo; 26. Minc’;27. Nord’.

Dialogo en la kosmo— Saluton!— Saluton!— Kiu vi estas?— Mi estas Kumeµaµa, la filo de la •angalo. Kaj vi?— Mi estas unu el la mondcivitanoj. De kie vi

venis?— Mi venis de malproksima planedo Plejo. Ni vivis

tie tre feli„e, sed okazis tragedio en la universo, kaj niestis devigitaj forlasi nian varman sunan mondon.Eksplodis nia suno, kaj ni, kiuj sukcesis savi•i, „iujestas dis! En morna vakuo, en la verda raketo, misolece navigas al aliaj mondoj.

— ‚u vi konas la teron?— Ne, tiu nomo diras al mi nenion. ‚u estas via

patrujo?— Jes. Tio estas tre juna planedo, kaj tie lo•as la

infana raso de homoj. Ili estas tiel “fre›aj”, ke ankoraµne havas komunan lingvon, kaj uzas, imagu, „irkaµkvin mil lingvojn! Nu, mi, feli„e, komprenas „iujn.

— Ver›ajne, tiu multlingveco estas la tragedio del’ homo?

— ‹ajne, ne. Vere aµ fantazie, ili vivas senzorge kaje„ ne pensas pri tio.

— Nu, tiam ne baldaµ ili ekiros survoje al univer-sala civilizacio.

Bv trovi en la teksto 12 titolojn de libroj, eldonitaj enEsperanto. La titoloj venu al la redakcio antaμ 15 jan 2008.

Kompilis Tatjana Auderskaja

Antaµ 60 jaroj

Salo kaj piproKolomano Kalocsay, kiun iuj

nomas “La Danto de Esperanto”, verkisne nur “altan poezion”.

En la revuo Literatura Mondo,refondita por la tria vivoperiodo antaμsesdek jaroj en Budape›to, li verkissatirojn, tipajn por la postmilita gazet-aro en la Orienta Eμropo. Vidu ekzem-plon en la rubriko Salo kaj pipro.

La apuda bildo estas fragmento, prenitael la Ar•enta Duopo (Budapest, 1937).

DisciplinoOkazis foje al germanoEn varma tago de somero,Ke ekdeziris li per banoSin refre›igi en rivero,Li siajn vestojn do demetis,Plezure sin en akvon ±etis,Kaj na•is gaje kiel fi›o,La ondoj lin karesis flate,Sed jen — li legis sur afi›o:“Na•i estas malpermesate‚i tie!” Kaj li tuj obeis:Ne na•is, dronis kaj pereis…

Por ke ni tiru „e la finoKonkludon el „i akcidento:Tre bona estas disciplino,Ne manku tamen la prudento!

Literatura Mondo, 1947, ¹7–8.

Esperanto-urbo Herzberg. La unuan novembran semajn-finon kunvenis la estraroj de la Pola kaj Germana Esperanto-Junularoj. Krome partoprenis Rolf Fantom (BEJ, Britio) kajThomas Dresler (Skolta E-Ligo). Krom laborprogramo oka-zis ekskurso kaj akcepto en la urbodomo „e la urbestro Ger-hard Walter kaj sekciestro Michael Nienstedt. (Peter Zilvar)

Perantoj de “La Ondo de Esperanto”Argentino: Roberto Sartor, Beruti 2792, 3° 9, C 1425, BBF,Buenos Aires

Aµstrio: Leopod Patek, Martinstr. 104/38, AT-3400 Kloster-neuburg

Aµstralio: Libroservo de AEA, Esperanto-domo, 143 LawsonSt., Redfern N.S.W. 2016

Belgio: FEL, Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen

Brazilo: BEL, Caixa Postal 03625, Brasilia, DF 70084-970

Britio: EAB/Viv O’Dunne, Esperanto House, Station Road,Barlaston, Stoke-on-Trent ST12 9DE

Bulgario: Georgi Mihalkov, “Nade±da” V, bl. 529, vh A et 9ap 33, BG-1229 Sofia

‚e†io: Pavel Polnický, Na Vinici 110/10, CZ-290 01 Podìbrady

Danlando: Arne Casper, Bryggervangen 70, 4, tv. DK-2100København Ø

Estonio: Virve Ernits, Vallimaa 17-8, EE-93812 Kuressaare

Finnlando: EAF / Päivi Saarinen, Siltasaarenkatu 15 C 65,FI-00530, Helsinki

Francio: Espéranto-France, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75004Paris

Germanio: Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Straße 9,DE-55129 Mainz

Hispanio: Luis Serrano Pèrez, Font Nova 32, ES-08202 Sabadell

Hungario: Jozefo Baksa, Pf. 115, HU-8901 Zalaegerszeg

KEA, p.k. 87, HU-1675 Budapest

Irlando: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W

Islando: IEA, p.k. 1081, IS-121 Reykjavík

Italio: IEF, Via Viloresi 38, IT-20143 Milano

Višnja Brankoviæ, Via Parini 5, IT-34129 Trieste

Japanio: JEI, Waseda-mati 12-3 Sinzyuku-ku, Tôkyô-to,162-0042

Katalunio: KEA, Apartat 1008, ES-08200 Sabadell

Koreio: KEA, 1601 Kang Byeon Hanshin Core, 350Mapo-dong, Mapo-ku, Seoul-121-703

Kroatio: Marija Beloševi¢, Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb

Kroatio kaj Slovenio: Višnja Brankoviæ (vd. Italio)

Latvio: Margarita �elve, R�pniec�bas 35-13, LV-1045 R�ga

Litovio: LEA, p. k 167, LT-3000 Kaunas-C

Nederlando: UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJRotterdam

Norvegio: Esperantoforlaget, Olaf Schous vei 18, NO-0572 Oslo

Nov-Zelando: G.David Dewar, 24 Date Crescent, Halswell,Christchurch, NZ-8025

Pollando: PEA (la konto estas anoncota)

Portugalio: PEA, Rua João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa

Ruslando: Galina Romanovna Goreckaja, RU-236039Kaliningrad, ab. ja. 1205

Serbio: Dimitrije Jani£i¢, Svetogorska 19, 11000 Beograd

Slovakio: Stano Marèek, Zvolenská 15, SK-03601 Martin

Sud-Afriko: Colin S. Beckford, 43 Fairview Crescent,Milnerton Ridge 7441

Svedio: Lisbet Andréasson, Kajsa Kavats gata 8, SE-242 35Hörby

Svislando: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224Nenzlingen

Usono: ELNA, P. O. Box 1129, El Cerrito CA 94530

Pollando. Universitato de la Tria A•o en Nowy S¹cz okazi-gis en oktobro Polan Oran Aµtunon, kiun partoprenis lokajesperantistoj inkluzive de „ina samideanino Xu Xiao Nan,kiu studas en Pollando. ‹i, kun la verda standardo, faris launuan montgrimpadon en sia vivo. (Halina Komar)

Ruslando. En la marurbo So„i, en pla•-kafejo Morskojede±oras esperantisto kaj kantisto Sergej Sergejeff. 28 okt2007, en la lasta tago de la Esperanto-Tagoj de So„i, Sergejgaje salutis nin en Esperanto kaj dum la tuta vespero kantispor ni en la Lingvo Internacia. (Vladimir Bespalov)

Tolkien J.R.R. La Kunularo de l' Ringo.La unua volumo de La Mastro de l' Ringoj.464 pa•oj, 30 eµroj.

Tolkien J.R.R. La du turegoj.La dua volumo de La Mastro de l' Ringoj.368 pa•oj, 27 eµroj.

Tolkien J.R.R. La reveno de la Re•o.La tria volumo de La Mastro de l' Ringoj.328 pa•oj, 24 eµroj.

Georges Simenon. La flava hundo.La kvara Esperanto-libro pri komisaro Maigret.120 pa•oj, 12 eµroj.

Je la Tago de la Libro en via kutima libroservo