Aµtuna diplomatia

ofensivo de UEA

La neforgesebla

ARKONES

Malkovru Esperanton!

Nia movado bezonas

sciencan esploradon

Abiturienta atesto de la

gimnaziano Zamenhof

Bezono kaj neceso de

Zamenhof-bibliografio

Herta Müller ricevis la

Nobel-premion pri

literaturo en 2009

Tri recenzoj

“Literatura Foiro” en la

rubriko “Nia Trezoro”

LA ONDOde EsperantoInternacia sendependa magazino en EsperantoInternacia sendependa magazino en Esperanto

112009

INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2009. ¹11 (181)

Aperas „iumonateFondita en 1909 de Aleksandr Sa†arovRefondita en 1991Eldonas kaj administras Halina GoreckaRedaktas Aleksander Kor±enkovKonstantaj kunlaborantoj Peter Balá�, István Ertl,Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov,Alen Kris, Glebo Malcev, Floréal Martorell,Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij, Aloísio Sartorato,Serge Sire, Andrzej Sochacki

Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, RuslandoTelefono (4012) 656033Elektronika po›to sezonoj@kanet.ruHejmpa•o http://Esperanto.Org/OndoAbontarifo por 2010Internacia tarifo: 38 eμrojOrienteµropa tarifo: 20 eμrojRuslanda tarifo: 590 rublojPollanda tarifo: 60 zlotojAerpo›ta aldono: 5 eμrojElektronika abono (pdf): 12 eμroj por „iuj landoj

Perantoj vidu la liston sur la 23a pa•o.Konto „e UEA avko-uRecenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro,kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso.

Eldonkvanto 600 ekzemplerojAnonctarifoPlena pa•o: 100 EUR (3000 rubloj)

Duona pa•o: 60 EUR (1800 rubloj)

Kvarona pa•o: 35 EUR (1000 rubloj)

Okona pa•o: 20 EUR (600 rubloj)

Malpligrandaj: 0,50 EUR aμ 15 rubloj por 1 cm²

Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto.

Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso(ruslandaj rubloj) aμ „e nia konto “avko-u” „e UEA.

Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo deEsperanto nur kun permeso de la redakcio aμ de la aμtoro kajkun indiko de la fonto.

© La Ondo de Esperanto, 2009.

“La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2009, ¹11 (181).

Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî.

Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèèïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó-íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723.

Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð.

Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â.

Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 19 îêòÿáðÿ 2009 ã.

Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 600 ýêç.

Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando.

Andy foriris sed Renato restasEn la retlisto uea-membroj, kiu laμnome estas rezervita nurpor membroj de UEA, svarmis mesa•oj dum la pasintajmonatoj. Pinto estis en junio kun 607 mesa•oj; po 20 tage.Tiu diskutemo ne estis iniciatita de la estraro, sed kaμzis •inunusola membro, la sviso Andy Künzli.

Li ne estas kiu ajn. Sian plej grandan atinga±on li fariskiel interlingvisto per ampleksa kaj kompetenta librego prila svisa planlingva movado, kiun ankaμ UEA rekonis pergrava premio. Antaμ dudeko da jaroj li apartenis al la gvid-antoj de TEJO kaj poste reprezentis longe UEA „eUnui•intaj Nacioj en ¤enevo. Laμ tiu fono oni jam povaskonjekti, ke li konas UEA kaj la movadon bone, kaj tionkonfirmis ankaμ liaj kontribua±oj en la reta diskuto, en kiu likritikis pli-malpli „ion imageblan en la agado de UEA kajde la tuta movado kaj ankaμ tiun de konkretaj korifeoj, pre-cipe Dasgupta kaj Corsetti sed ankaμ Tonkin kaj Fettes.

Estas tamen troige paroli pri diskuto. Apenaμ estis aliaj,kiuj subtenis la kritikojn de Künzli aμ rebatis ilin per kon-traμargumentoj. En vera diskuto unuopaj kontribua±oj estas„eneroj, tra kiuj la diskuto progresas •is iuj konkludoj. Finede la „eno la diskutantoj devus esti pli sa•aj ol en la komen-co, sed en uea-membroj ne okazis tiel. Je unua vido pri tiokulpas Künzli mem, kiu tro facile falis en ekscese mal•enti-lan kaj insultan lingva±on, kiun aliaj ne povis digesti. Nemalofte oni proponis el±eti lin el la listo, kio fine ne bezonisokazi, „ar Künzli mem eksi•is. Krom forlasi la retan foru-mon li ankaμ anoncis, ke li ne renovigos sian membrecon enUEA. Kelkaj ne povis ka›i sian jubilon pri tiu anonco, kvan-kam Buller klopodis bridi ilin memorigante, ke UEA nehavas tro da membroj.

Künzli fu›is per la elekto de la lingva±o, sed pri la mankode diskuto malgraμ rekorda nombro da intervenoj ne kulpasli sola. Kial sa•aj movadanoj ne povis ignori la ekscesojn delia stilo kaj vidi tra •i la enhavon? Laμ Künzli sa•aj movad-anoj ne plu ekzistas, sed se jes, ili perdis okazon pruvi al lakolera sviso sian ekziston. Ver›ajne sobra rezonado estusinfluinta lian stilon mildige kaj savinta unu anon, e„ se neanimon por UEA en 2010. Pri la sincereco de liaj celoj ni nedubas.

Elreviga estis la nevidebleco de la estraranoj de UEA,nekompetentaj laμ Künzli, precipe Dasgupta, Nourmont kajPietrzak. Kial ili ne turnis la disputon en diskuton pri novalaborplano, kiun oni devos akcepti en Havano, sed pri kiumankas ankoraμ „iu spuro? ‚iam pli evidenti•as, ke laestraro ne gvidas la asocion. Ne nur al eksterulo aspektas, kegvidas •in Corsetti. Ke li svingi•as „ie, ver›ajne ne rezultasel forgeso, ke de du jaroj li ne estas prezidanto. ‚ar ne gvi-das tiuj, kiuj devus, en la vakuo aperis Corsetti. Se la elekto-komisiono, kiun gvidas Corsetti, reproponos saman estr-aron, Corsetti gvidos UEA ankaμ post Havano. En 2001Buller demisiis, „ar Corsetti estis elektita. Naμ jarojn posteli povos konstati, ke por havi Corsetti ne necesas elekti lin.

Komitatano Z

Sur la kovrilpa•o estas letero de Zamenhof, kiun al ni sen-dis Reinhard Haupenthal kiel ilustra±on por sia artikolo prila Zamenhof-bibliografio (vd. p. 14).

Vortoj de Komitatano Z.

mailto:sezonoj@kanet.ruhttp://Esperanto.Org/Ondohttp://groups.yahoo.com/group/uea-membroj/

Temo 3

Sesmembra delegitaro de UEA par-toprenis la 62an Konferencon de Nere-gistaraj Organiza±oj, kiun la Departe-mento pri Publika Informado deUnui•intaj Nacioj okazigis en Meksik-urbo 9–11 sep kun la temo “Por paco kajevoluo: Malarmu nun!”. Partoprenis „.1300 delegitoj de pli ol 340 NRO-j el pliol 50 landoj. La gravecon, kiun UNdonis al la konferenco, ilustras, ke lamalferman paroladon faris Ban Ki-moon, la •enerala sekretario de la mondaorganiza±o.

‚iu NRO kun oficiala statuso „e UN,rajtas sendi kvin delegitojn, sed se unudelegito estas 18–24-jara, la maksimu-mo estas ses. UEA plenumis tiun „ipostulon kaj •ia delegitaro konsistis elNeil Blonstein, Martha Cárdenas, Mal-lely Martínez Mateos, Daniel Moreno,Martin Schäffer kaj la junulara delegitoDavid López Rueda.

La teamo de UEA distribuis inform-foliojn — krom •eneralaj informiloj priEsperanto la foliojn La pozicio de UEApri lingvaj rajtoj kaj Praga Manifesto —kaj havis interparolojn kun aliaj dele-gitoj, kun multaj volontuloj de la kon-ferenco kaj kun lokaj ±urnalistoj. MartinSchäffer taksas, ke personaj konver-sacioj okazis kun pli ol 400 konferenc-anoj.

Reprezentanto de UEA kaj de tiesnova ekzamensistemo laμ la KomunaEμropa Referenckadro (KER), ZsófiaKóródy, partoprenis en komuna konfe-renco de Asocio de Lingvotestistoj enEμropo (ALTE) kaj Goethe-Instituto(18–19 sep, Berlino). La konferencookazis kadre de la programo “Lingvojsen limoj” kun la „eftemo “Lingvo kajintegri•o”.

UEA, aligita membro de ALTE,krom sperti•i en konferencoj kaj kunsi-doj, aktive partoprenas en la laboro de laspecialaj interesgrupoj (SIG) de ALTE.Jam antaμ la konferenco Zsófia Kóródyricevis dankvortojn de la ALTE-sekreta-rio pro la kontribuo al la finredakto de lanova praktika Manlibro por testpritaks-ado kaj ekzamenado. Laμdinda estas lalaboro de Gerald Tucker, fakestro porekzamenoj de Germana Esperanto-Insti-tuto (GEI), kiu kompetente trarigardiskaj plibonigis la 126-pa•an manuskrip-ton kaj sendis komentojn al la koncernaSIG. Krom helpi al ALTE en la prepara-do de tiu grava libro, UEA mem profitasel la laboro. Tucker jam de pli ol jaro sindedi„as al la akordigo de la ekzamenojde GEI kun la postularo de KER en laniveloj A1 kaj A2.

Dum la konferenco en Berlino ZsófiaKóródy havis la okazon paroli kun

ALTE-kunlaborantoj pri la ekzamen-regularo por blindaj esperantistoj, kiunaprobis la komitatoj de ILEI kaj UEA enjulio 2009. ‹i informis ilin ankaμ pri labonaj rezultoj de la unuaj naμ monatojde la KER-ekzamenoj de UEA — jamkun „. 100 ekzamenitoj — kaj prezentisla libron Esperanto de nivelo al nivelo,kiu enhavas modelajn testojn laμ KER.

6 okt okazis en Parizo la inaμguro dela 35a ¤enerala Konferenco de Une-sko, kiu daμros •is 23 okt. Tiu „i superaorgano de la organiza±o kunvenas „iunduan jaron kunigante reprezentantojn dela 193 membroj-›tatoj por difini la poli-tikon kaj agadprogramojn de Unesko.

Ses personoj reprezentas la mondanesperantistaron en la konferenco. Prosiaj oficialaj rilatoj kun Unesko, UEAestas aμtomate rajtigita partopreni la¤eneralan Konferencon kiel observanto.Nome de UEA „eestas Renée Triolle,Barbara Despiney kaj Estelle Loiseau.Unesko invitis ankaμ Internacian Ligonde Esperantistaj Instruistoj, kun kiu •idaμrigas rilatojn sur neformala bazo.ILEI delegis Monique Arnaud, Jean-Pierre Boulet kaj François Lo Jacomo.

La plej grava decido de la nuna kon-ferenco estis la elekto de nova •eneraladirektoro anstataμ la japana diplomatoKoïchiro Matsuura. Unesko estos unua-foje gvidata de virino, ambasadorino Iri-na Bokova el Bulgario, elektita 15 okt.

La prezidanto de UEA, prof. ProbalDasgupta, gratulis la novan •eneralandirektoron de Unesko, tuj post ›ia elekto.

“Ni estas malnovaj amikoj”, — skri-bis Dasgupta en sia mesa•o. Li klarigis,ke jam en 1954 Unesko starigis konsul-tajn rilatojn kun UEA kaj samjare enMontevideo •ia ¤enerala Konferencoakceptis rezolucion favoran al Esperan-to. “Sojle de la centjari•o de Esperanto,la ¤enerala Konferenco de Uneskoakceptis en Sofio en 1985 duan rezolu-cion, kiu ebligis al ni pli proksiman kun-laboron kun Unesko en la rapide›an•i•anta tutmonda kunteksto”, —Dasgupta aldonis altirante la atenton deBokova al la speciala loko de la bulgara„efurbo en la historio de la rilato inter ladu mondaj organiza±oj. “Nia komunainteresi•o pri la konservado de lingvakaj kultura diverseco kaj pri la kreado dele•aj formoj al la ideo de lingvaj homajrajtoj, faras el tio „i gravan rilaton —malmultaj NRO-j estas aktivaj en tiu „ikampo”, — skribis Dasgupta, finante perla certigo de UEA daμre kunlabori kunUnesko pri komunaj temoj.

GK UEA

Aµtuna diplomatiado de UEA

Meksikurbo. La organizantoj invitis la partoprenantojn al pacmar›o. Pluraj partoprenantojsekvis la alvokon kaj promenis kun sloganoj tra la parko La Alameda. La promenadon parto-prenis ankaμ Esperanto-reprezentantoj kun sloganrubando (en la angla) “Esperanto — porinternacia amikeco”. (Fotis Martin Schäffer)

4 Eventoj

UK-95: KKS laborvizitis Kubon

Clay Magalhães, la Konstanta Kon-gresa Sekretario (KKS) de UEA, 6–12sep vizitis Kubon lige kun la preparlabo-roj de la 95a Universala Kongreso deEsperanto en Havano (17-24 jul 2010).

Magalhães vizitis la kongresejon,kies perfektan taμgecon spertis jam lakongresanoj de la 75a UK en Havano en1990. Estis pluraj renkonti•oj kun laLoka Kongresa Komitato kaj aliaj lokajorganizantoj, turismaj kaj kulturaj insti-tucioj, flugkompanioj. Magalhães estisdufoje akceptita de Fernando Rojas, vic-ministro pri kulturo, kiu plene apogas laUK-on kaj komisiis funkciulon, kiuestos en regula kontakto kun LKK porsekvi la evoluon de la kongrespreparoj.

KKS konati•is ankaμ kun la lokoj dela 43a ILEI-konferenco kaj de la 66aInternacia Junulara Kongreso. La espe-rantistaj instruistoj kunvenos antaμ laUK en la hotelo Canimao „e la riveroCanimar, proksime al la famaj pla•oj deVaradero, dum TEJO kongresos tuj postla UK en la „emara kampadejo LosCocos „. 60 km oriente de Havano.

Okaze de la vizito la Ministerio priKulturo kaj Kuba Esperanto-Asociokunvokis gazetaran konferencon. Rezul-tis raportoj „e tutlandaj radiostacioj;ankaμ la plej legata ±urnalo de la insuloGranma aperigis la nova±on informantepri la UK kaj Esperanto. Radio HavanoKubo elsendis intervjuojn de Magalhãesen la hispana kaj portugala lingvoj.

GK UEA

IJK: kie en 2011?

Kandidati•u por organizi la 67anInternacian Junularan Kongreson en vialando! TEJO organizos la kongresonkune kun vi. Limdato por kandidati•iestas la 15a de decembro 2009.

Kion TEJO faros?— preparos kun vi bu•eton,— varbos por la evento,— provizos retpa•aron, ali•siste-

mon, datenbazon, tasklistojn, vikion,— helpos pri subvencipetado.Kion via teamo faros?— trovos kaj traktos kun ejoj,— preparos la programon,— surloke organizos,— librotenos,— traktos invitleterojn,— traktos lokajn kontaktojn,— metos informojn en la pa•aron.Por pliaj informoj kontaktu

lukasz@tejo.org£ukasz ¯ebrowski

En la brazila Senato

Komisiono pri edukado de la BrazilaSenato 15 sep aprobis le•projekton, pro-ponitan de senatano Cristovam Buarque,kiu permesos/instigos la instruadon deEsperanto en mezlernejoj, laμ deziro delerneja komunumo.

La nova±-agentejo de la Senatodisvastigis informon, kiu reliefigas lafavoran vo„donon pri la projekto deBuarque, laμ kiu Esperanto “povassignifi instigon al paco inter la landoj”.

La informo diras, ke en la komisionokontraμ la enkonduko de Esperantovo„donis senatanoj Gerson Camata (elEspirito Santo, kies guberniestro li estis)kaj Roberto Cavalcanti (entreprenisto elParaiba). Laμ Camata, temas pri “sen-utila projekto”, „ar tiu, kiu lernos Esper-anton ne havos aliajn parolantojn porkunpraktiki la novan lingvon.

La projekton oni direktos al la Depu-tita ‚ambro de la Senato por diskuto kajvo„dono.

James Rezende Piton

Unu Mondo

Post la partopreno en la EμropajBalotoj 2009, kelkaj germanaj aktivulojde Eμropo-Demokratio-Esperanto(EDE) proponis pluevoluigi la asocionEDE al tutmonda partio. Ili atentigas, keEsperanto estas unuavice lingvo por latuta mondo, kaj ke •uste ekster Eμropoplej gravas agadi por egalrajta kunlabo-ro, daμripova evoluo, homaj rajtoj kajdemokratio.

Kiel la unua pa›o, fondi•is la retaforumo “Unu Mondo” „e Googlegroups,al kiu ali•is jam 40 membroj. Laμ aktua-la plano, Unu Mondo fondi•os postnelonge kiel aparta partio, kiu tamenintencas amike kunlabori kun EDE kajne rekte konkurenci al •i. Unu Mondointencas partopreni en balotoj „ie ajn enla mondo, laμokaze ankaμ sur regionakaj loka nivelo, por realigi la devizon“pensu tutmonde — agu loke” de laAgendo 21. Pliaj informoj trovi•as en laretejo http://www.unu-mondo.org.

Ulrich Matthias

Esperanto en … Okcidenta Saharo

(Landa Agado) Andaluzia Esper-anto-Unui•o (AEU) kunlabore kunUJSARIO (Junulara Sekcio de la frontoPolisario — reprezentanto de la popolode Okcidenta Saharo okupita de Maro-ko) helpas la ekdisvastigon de Esperantoen la rifu•intaj kampadejoj de la saharajzonoj ne kontrolataj de Maroko kaj apu-daj zonoj en Al•erio.

AEU altiris la atenton de altrangamembro de UJSARIO kiu eklernasEsperanton. Ni havigas al UJSARIOdekon da lernolibroj kaj vortaroj en laaraba lingvo por provizi la kulturajn cen-trojn de la kampadejoj per tiuj lerniloj.

AEU ricevis invitilon por „eesti lakongreson de UJSARIO en Ausserd(5–7 dec 2009).

José María Rodríguez Hernández

Partnerurbaj kontaktoj

Post la “faciligo” de la viza re•imointer Ruslando kaj EU (2007) la esperant-ista vivo en Kaliningrado malvigli•is,„ar „i tien „esis veni Pollandaj esperant-istoj, kiuj dum kelkaj jaroj amase parto-prenis esperantistajn kunvenojn en laplej okcidenta Ruslanda regiono.

Feli„e, danke al invitiloj de la Kali-ningrada Regiona Esperantista Unui•o(KREU) pollandaj esperantistoj denoveekricevas senpagajn vizojn.

9–11 okt grupo da esperantistoj elPollando venis al Kaliningrado por ligikontaktojn inter la esperantistoj de lapartnerurboj: Gdynia kaj Kaliningrado.En trihora kunveno oni inter›an•is sper-tojn pri la publik-utila uzo de Esperanto.Ekzemple, KREU kelkfoje peris kontak-tojn de la marista kulturdomo kun pol-landaj artaj kolektivoj, kiuj koncertis enKaliningrado. Urszula Wieczorekrakontis pri la agado en Gdynia: esper-antigo de la turisma mapo kaj de la urbaretejo, kunlaboro kun la EK Kastelo elMalbork en efektivigo de „i-jara Post-kongreso. Oni decidis plu flegi kontak-tojn inter la esperantistoj de la du urbojkaj fari reciprokajn grup-vizitojn.

Por plimulto de la gastoj „i tiu vizitoestis la unua vizito ne nur al Kaliningra-do, sed ankaμ al Ruslando. En la muzeode sukceno ili konati•is kun la historiode la “suna ›tono” kaj belaj arta±oj el •i.La muzeo Friedlanda Pordego per lavirtuala ekskurso (bildoj kaj sonoj) pro-menigis ilin tra stratoj de la iama Kenig-sbergo. Estis vizititaj la Katedralo kun latombo de Kantio kaj aliaj vidinda±oj.

Halina Gorecka

mailto:lukasz@tejo.orghttp://www.unu-mondo.org

Eventoj 5

Duobla sesio en UAM

Ora pola aµtuno akceptis la partopren-antojn de la interlingvistika sesio kaj dela instruista trejnado en UAM, Poznano.La 3a semestro de la trijara studado (12–18 sep) ofertis interesan programon kunelstaraj prelegantoj: pri interlingvistikoVera Barandovská, pri esperanta litera-turo István Ertl, pri esperanta gramatikoProbal Dasgupta, pri •enerala lingvist-iko Michael Farris. Prof. Dasgupta ren-konti•is kun aliaj kolegoj en la Lingv-istika Instituto de UAM.

La unua sesio de la unujara instruistatrejnado (komuna entrepreno de UAMkaj ILEI) okazis paralele — sed ebligan-te parte sperti la suprajn kursojn — subla sindedi„a gvido de Katalin Kováts kunla kontribuo de Ilona Koutny. Naµ parto-prenantoj el ok landoj estis inicataj al lapraktiko de instruista profesio. Ili poviskonsulti abundan instrumaterialon kajprovi la teknikojn. La lastan tagon oka-zis KER-ekzameno, al kiu ali•is dek per-sonoj (kvin el la instruista trejngrupo).

Ilona Koutny

Konferenco en Esperanto-muzeo

‚e†a Esperanto-Konferenco okazis9–11 okt 2009 en Svitavy, en Ottendor-fer-domo, kie trovi•as la Esperanto-muzeo. En salonego super la muzeo estisinaµgurita ne nur la konferenco, sedankaµ nova ekspozicio “Esperanto kajfervojo” kaj anoncitaj premiitoj de infa-na konkurso je la sama temo. Du knabojde la loka infana grupo tralegis premi-itajn poemetojn kaj kantis du kantojn enEsperanto. Ladislav KovḠprelegis priIFEF, poste „iuj iris en la muzeon porrigardi la ekspozicion mem. Vespere ilikolekti•is denove en la salonego porspekti teatra±on pri Zamenhof, prezent-itan de Georgo Handzlik, kiu postekantis kelkajn kantojn proprajn kaj de la„e†a kantisto Jarek Nohavica.

Sabate matene reali•is la konferencatraktado kun raportoj pri la asociaj agadokaj financo. Posttagmeze sekvis kursetopri la interreto, la junularo prezentis sianIJK en Liberec, parto de la konferenc-anoj promenis tra la urbo.

Vespere en la kulturdomo Fabrikakantisto Miroslav Smy£ka kaj violonistoJan Duda prezentis koncerton, sekvisdancado kaj tombolo. Diman„e onidiskutis pri planoj de la asocio.

Partoprenis „. cent personoj, la trak-tadon salutis persone la urbestro de Svi-tavy.

Miroslav Malovec

Esperanta Plebiscito, kiun prizorgasMarian Zdankowski.)

‚ar la plena listo de la programerojokupus la tutan pa•on, mi ankaµ „i-fojemencias neniun el la prelegoj kaj labor-grupoj. Sed ja temas pri Artaj konfron-toj, kaj estas mencendaj la plej gravajartaj prezentoj.

‚i-jare la teatra programo estis nemalpli abunda ol la muzika. La profesiatrupo Terminus A Quo, kiun multaj povisspekti en Bjalistoko, prezentis en la kon-greseja korto la spektaklon Kanoj. Laamatora teatra Esperanto-Studio Impro-vizo el Jalto (Krimeo, Ukrainio) propo-nis kelkajn ske„ojn. Tradicie, teatra±onsurscenigis la neripetebla sveda poetoJarlo Martelmonto. La Zamenhofa jarodonis temon al la solspektakloj DoktoroEsperanto de Mario Miglucci kaj Ludo-viko-Lazaro de Georgo Handzlik.

Jefim Zajdman kaj Georgo Handzlik havasmulton por diri unu al la alia kaj al la publikoen ARKONES. (Fotis Maria Mickle)

Sed la kerno de ARKONES estasmuziko. La legenda Martin Wiese plen-umis kantojn baladajn kaj lirik-rokajn.Unuafoje prezenti•is sur la Poznanasceno Iniacialoj DC. Ne estas penseble,ke la miel-vespera koncerto okazus senZuzanna Kornicka, kaj ›i kantis, kajmeritis la aplaµdadon.

Sed la plej memorinda surscena aga-do estis tiu de Pi„ismo, kiun personigisties fondinto kaj solisto Glebo Malcev.Post jaroj da eksteresperantuja koncert-ado li elektis Poznanon kiel la urbon desia („u nur unufoja?) reveno al Esperant-ujo. La reveno konsternis tiujn, kiujmemoras lin punka kantisto, ja lia prog-ramo Esperanto Esperanto estis eble lapremiero de la brumuziko en Esperantujo.Malmultaj ›atas lian stilon (nois), sed„iuj spektintoj memoros lin en Esperant-nazia uniformo, kun ar„o kaj violonoenmane, kaj la dis›iritajn pecojn de iu“internacia sendependa magazino” sur-planke. Tia estas ARKONES… Buntakaj loga. Mi nepre revenos post unu jaro.

AlKo

ARKONES jubileas

Kvankam multaj pollandaj aktivuloj„i-jare elspezis siajn ›para±ojn por parto-preno en la Bjalistoka UK, ARKONESdenove logis ducenton da partoprenantojkaj konfirmi•is kiel la plej amasa kajinteresa semajnfina esperantista renkont-i•o en la Orienta Eµropo.

La partoprenantoj, venintaj el dudeklandoj al Poznano por unu semajnfino(18–20 sep), havis malfacilan elektoninter paralelaj programeroj de la jubileaj,jam la 25aj Artaj Konfrontoj en Espe-ranto. Entute la programo enhavis pli olkvindek prelegojn, koncertojn, prezen-tojn, spektaklojn, laborgrupojn, disku-tojn, konkursojn, ktp.

La sekreto de l’ populareco estasbone konata: la altnivela kultur-klerigaprogramo allogas multajn partoprenan-tojn, kiuj venas ne por studi la lingvon aµpalavri pri la organizaj aferoj, sed porintelekte ri„i•i kaj por •ui la Esperantanarton; kaj tia publiko siavice altiras tiujn,kiuj volas lan„i siajn novajn projektojnaµ diskonigi la rezultojn de la projektojanoncitaj. (Ankaµ „i-foje estis anoncitajla ricevintoj de la statuetoj de Spegulokaj de la laµreatoj de la Tutpollanda

Glebo Malcev en Poznano. (Fotis AlKo)

6 Eventoj

TORPEDo trafis la celon

Kvindeko da instruistoj partoprenis9–12 okt en la Esperanto-urbo Herzbergla tradician Tutlandan Oktobran Ren-konti•on Pedagogian — TORPEDo.

Katalin Kováts montris modellecio-nojn, skizis la historion de instru-meto-doj kaj informis pri la retejo eduka-do.net. Stefan MacGill montris situaci-komunikajn lernilojn, perfekte eksplikisgramatikon — precipe la esencan rolonde verboj en Esperanto — kaj vespereamuzis „iujn per ske„oj.

Zsófia Kóródy tiel vigle prezentissian prelegon pri lerniloj, ke oni petis›in plilongigi •in. Stefanie kaj GeraldTucker el la Germana Esperanto-Insti-tuto raportis pri adapto de la germanaekzamen-sistemo al la Komuna EμropaReferenckadro. Peter Zilvar parolis priandragogio (instruado al adoltoj), histo-rio kaj kulturo de Esperanto, varbado.Stanis³aw Mandrak prezentis la rektme-todan kurson de Stano Mar£ek.

Lidia Lig¾za kaj Adam £omnickiarte parolis pri “Klerigado de E-instru-istoj (arto de tradukado)”. Peter Balá�kaj Jevgenij Gaus prezentis projektojnde la grupo E@I.

Halina Komar donis bazajn infor-mojn pri la projekto Grundtvig. Kelkajpartoprenantoj de tiu projekto (kadre dela EU-programo “Dumviva Lernado”)el Pollando kaj Slovakio restis pliansemajnon en la pitoreska Sieber apudHerzberg por intensa kurso de instruistatrejnado.

Ma³gosia Komarnicka

KEKSO: „u duona, aµ duobla?

La 8a KEKSO okazis 25–27 sep enDessau kun dudeko da junaj partopren-antoj el la tuta Germanio.

La organizado de KEKSO kvazaμaμtomati•is: Leo Sakaguchi zorgas prijunulargastejo kaj varbas. André Müllerkaj Liesa-Marie Alfier helpas kaj gvidasEsperanto-kursojn dum la renkonti•o.

Sed „i-foje pro la kunlaboro deKEKSO kaj Was-Bewegen e.V. (Ger-mana asocio por junulaj eventoj) pli dahomoj aktivis en la organizado. Kune nipreparis •in, kaj dank’ al la subvenciode Was Bewegen (la organizanto de“Startschuss Weltverbessern”), ni men-dis pli da lernolibroj kaj varbiloj; e„ lakotizoj fari•is tre malaltaj.

Ankaμ surloke ni provis bone kun-labori kaj kunigi la du programojn:Partoprenantoj de “Startschuss Weltver-bessern” vizitis nian bazan kurson kajposte sukcesis prezenti sin Esperante.Kelkaj KEKSuloj lernis pri fotografio,jogo, aμ dancado. La tuta grupo tre •uisla frenezan “Trash-Theater”.

‚i tiu KEKSO estis nekutima. Jen lademando: ‚u la dividita KEKSO estasduona KEKSO aμ duobla KEKSO?

Liesa-Marie Alfier, André Müller,Leo Sakaguchi

MES: tro populara

Jam la pasint-jara kvara MozellandaEsperanto-Semajnfino (MES) ne estismalmulte vizitata, sed por la nunjara,kvina MES ali•is pli ol ni povas akceptien la seminariejo.

La regiona renkonti•o de Rejnland-Palatinata landa ligo okazis 25–27 sepdenove sur Marienburg apud Zell/Mozelo. Jam unu semajnon antaμ la ren-konti•o videblis, ke la menditaj litoj nesufi„os, kaj la malfruaj ali•intoj devislo•i en hotelo en la apuda urbeto Zell.

La 5a MES okazis ne nur en la kuti-ma kunlaboro kun la LuksemburgaEsperanto-Asocio, sed „i-foje ankaμkunlabore kun BAVELO kaj la Orient-franca Esperanto-Asocio. La 5a MESsamtempe estas la 66a regiona sta•o deEspéranto France-Est. Tio kaμzis, ke ella 45 partoprenantoj preskaμ duonovenis el eksterlando.

Kurson A por komencantoj instruiskiel kutime Martin Brüggemeier. Kur-son B por progresantoj estris EdmilsonLina Serejo, brazildevena kursestro elAalen. Josef Schiffer prelegis pri latemo “Kiel paroligi lernantojn uzantelernolibrojn”. Svetlana Dercks-Milano-vi¢ kun sia edzo Johann Dercks elNederlando raportis per lumbildoj pri lavivo kaj Esperanto en Burundo. Kial lanomon de tiu lando oni skribu sen “i”klarigis antaμe Johann Dercks en siaprelego “Pri landnomoj”. Dirk Hart-mann montris fotojn pri Kaiserlauterninvitante al la venontjara franca-germa-na kongreso en tiu urbo. Laste Jean-LucThibias prezentis novajn Esperanto-librojn. Tradicia estis la vespera diservokun la pastro Albrecht Kronenberger.

Sabate posttagmeze la partopren-antoj ekskursis al Kloster Machern,iama cistercia mona†inejo apud Bern-kastel. Sed la kulmino de la semajnfinoestis la sabatvespero. Marc VandenBempt brile prelegis pri la bierkulturo ella “lando de 1000 bieroj”. La partopren-antoj •uegis ne nur la plej diverstipajnbierojn de Belgujo sed ankaμ la intere-sajn informojn „irkaμ la temo “belgajbieroj” kaj pri biero •enerale. “Veregrandioza prelego. Ni vere •uis lavesperon”, — komentis Gisela kajKarl-Georg Stephan, novbakitaj esper-antoparolantoj el Duisburg.

La 6a MES certe okazos venontjaredenove sur Marienburg. La organizantojjam mendis pli multajn litojn kaj espe-ras, ke venontjare oni ne devas diri“Bedaμrinde ni ne plu havas litojn”.

Wolfgang Bohr

Kat

alin

Kov

áts

(Foti

sA

.Soch

ack

i)L

ako

nten

taj

viza

•oj

pruv

as,

kela

Kek

soes

tisbo

ngus

ta.

Eventoj 7

Altnivela kongreso en San-Paµlo

“Mediprotektado: unuopa kontri-buo, kolektiva •uo” estis la „eftemo dela 4a Esperanto-Kongreso de la Brazila›tato San-Paμlo, kiu okazis 10–12 okt2009 en la urbo Bauru sub la aμspicio deEsperanto-Asocio de San-Paμlo kajEsperanto-Societo de Bauru, kun valoraapogo de la eldonejo Oportuno kaj de laCentro Hermes de Educação Superior(kies direktoro, Dina L. Andreani, estasaktiva loka esperantistino).

La kongreson partoprenis „irkaμ 110gesamideanoj el ses brazilaj ›tatoj. Lasolena malfermo okazis „e Domo deAdvokatoj, kun la „eesto de reprezent-anto de la urbaj aμtoritatoj, RodrigoA.A. Mendonça, kiu parolis pri la temo“Mediprotektado”. Post la malfermo,oni aμskultis gitarkoncerton kaj kor-tu›an prezenton de la junula korusoUNIMED, kiu ravis la publikon.

Dum la sekvaj tagoj la kongresanojpovis elekti inter fulma kurso de Espe-ranto kaj pluraj prelegoj: “Rakontoj deMachado de Assis” (F.S.Wechsler),“Meteologio: bazaj principoj pri veterokaj klimato” (E.A.Oliveira), “Kieldiri?..” (P.S.Viana), “Kurioza±oj pri latupia lingvo” (Osmar S Alves), “Iom primnemoniko” (Rogério F. Santos),“Meditado: bazaj principoj por tuja uza-do” (E.S.Lima), “Teorio pri Gajo, lavivanta planedo” (Luiz G.S.Jardim),“La homo kaj la rido” (J.M.Progiante),“Sukcesa enrigardo en molekulojn — labrazila sinkrotono” (J.Piton), “La Ese-aro de Waringhien” (F.Pessoa), “Vort-aroj kaj lingvo” (G.Mattos) kaj “Inter-nacia Amikeco” (I.O.Piton). AlexandrePrado prelegis por neesperantista pub-liko.

Sub la gvido de J.M.Progiante onivigle diskutis pri la „eftemo, kun emfa-zo pri la komunaj trajtoj de la Esperantakaj la mediprotekta movadoj. La organi-zantoj laμdinde disdonis al „iuj ali•intojkajeron kun la tekstoj de „iuj prelegoj.La luksa kongresejo disponigis sen-pagajn komputilojn kaj projekciilojn en„iuj „ambroj, kun libera aliro al inter-reto. Je la diman„a vespero oni „eestisartajn prezentojn: kantojn, deklamadonkaj orientajn dancojn. Konstante funk-ciis bona libroservo kaj budoj por vend-ado de Esperanto-„emizoj.

Dum la ferma kunsido oni spektisbelan filmon pri la urbo Bauru kajoma•is la forpasintajn gesamideanojn.Oni elektis la urbon Piracicaba por la 5a‹tata Kongreso en San-Paμlo.

Paulo Sérgio Viana

La plej verda valo en Esperantujo

20 sep okazis la 77a Renkonto deesperantistoj el la Paraíba Valo, en lakulturcentro FUNDAC en la brazilaurbo Caraguatatuba (San-Paμlo).

Post legado de la protokolo fare deMilton Serra, brile prelegis David Bian-chini pri “Esperanto kaj teleinformad-iko, malpli da distanco, pli da amikoj”,Pedro Cavalheiro pri “Esperanto en lalaμle•a eduksistemo en Brazilo”, JoséRoberto Tenório pri “Proponoj por agigiEsperantogrupojn en la Ago-Tago”.Paulo S. Viana prezentis “guton da gra-matiko”.

La tuta grupo diskutis libere pri lamaniero organizi niajn regionajn ren-kontojn, kaj junulo Adriano Prado ludekantigis kaj dancigis la „eestantojn.Fine, altnivela gitaristo José Maria ludissian muzikilon kaj prelegis pri la brazilamuziko. La tuta evento pla„is al „iuj prola etoso kaj ri„a enhavo.

Paulo Sérgio Viana

150 oma•is al la 150-jari•o

Pli ol 150 homoj kunvenis 20 sep enla Salono de la Pioniroj en la urbodomode Taguatinga (satelita urbo de Braziljo,la „efurbo de Brazilo) okaze de la 12aEsperanta Renkonti•o de Taguatinga(ERT) dedi„ita al la 150a naski•datreve-no de Zamenhof.

Pri la „eftemo prelegis la instruistinoÚrsula Grattapaglia, direktorino de labienlernejo Bona Espero.

Kadre de la arta programo sin pre-zentis: gelernantoj de la Lernejo ChicoXavier kun la instruistino Maria Eurípe-des de Queiróz; pedagogia skipo kajgelernantoj de la porinfana lernejoLudoviko Lazaro Zamenhof; kantistokaj gitaristo Euzébio Carvalho Lopes;kantisto, komponisto kaj muzikisto Flá-vio Fonseca kaj la knabina kantistinoKlara Fonseca.

La itala esperantisto Francesco Mau-relli, la premiito de la Oratora Konkursode la Bjalistoka UK, prelegis pri la Tut-monda Esperantista Vegetarana Asocio,kies vicprezidanto li estas.

Ordinare ERT oma•as iun, kiu, laμopinio de la Taguatinga Esperanto-Klubo, elstaris en la loka Esperanta aga-do. ‚i-foje Carlos Maria ricevis Hono-ran Diplomon pro la konstanta apogo alla Esperanto-movado de Taguatinga kaj„irkaμa±o.

Je la aran•o-fino, estis lotumitajdiversaj esperanta±oj: libroj, kompakt-diskoj, kaskedoj, „emizoj, ktp. La 13aERT okazos 19 sep 2010.

Correio Braziliense, la „efa gazetode la Brazila „efurbo, publikigis preskaμtutpa•an priesperantan raporton.

Evandro Avellar

NOREK: la jaro de astronomio

Perfekta septembra vetero benis laEsperanto-parolantojn, kiuj kunvenis enla urbeto Sidney sur la insulo Vankuve-ro (Kanado) por NOREK 2009 (Nord-Okcidenta Regiona Esperanto-Kun-veno). Ili venis de Kalgario, kelkaj lokojen Brita Kolumbio kaj el diversaj partojde la Usona ›tato Va›ingtonio.

Sekvante la temon de UN por 2009(Internacia jaro de astronomio), la par-toprenantoj dividis informojn pri niauniverso. Ni lernis pri la origino deastronomio de Paul Hopkins, pri Marsode Ralph Gonyea, kaj pri la vivo de laastronomo Tycho Brahe de Olga Du-Temple. Aliaj prezentoj temis priNASK, pri Eurotalk, pri la lingva prog-ramo Springboard to Languages kaj prifestado de la 150a datreveno de Zamen-hof. Unu ideo estas festi tiun gravandaton kaj samtempe la reaktivadon de laUEA-oficejo „e la UN-konstrua±o enNovjorko per malferma akcepto en tiuimpona loko. Wally DuTemple menciis,ke Esperantic Studies Foundation parto-prenos en tiu projekto.

Bon›ance, la loka observatorio Herz-berg Institute of Astrophysics (Institutode Astrofiziko) festis la Jaron de astro-nomio per malferma tago. Ni vizitis ladiversajn konstrua±ojn kaj informi•is prila plej lastaj pa›oj en tiu scienco. Je lafino de la oficiala programo okazisvizito al la Shaw Ocean Discovery Cen-tre (Oceana Eltrova Centro) por spektila lokajn mara±ojn.

Laμ la kutimo de la NOREK, lavenonta kunveno estos ie en nord-okci-denta Usono post unu jaro.

Ellen Eddy

Bauru. La librotablojn dum la tuta kongreso„irkaμis legemuloj. (Fotis Paulo S. Viana)

8 Eventoj

Aµtunaj Tagoj en Ursoburgo

Dum bela aμtuna vetero semajnfine(19–20 sep) okazis la Aμtunaj Tagoj deEAF (Esperanto-Asocio de Finnlando)en la urbo Pori (svede Björneborg, espe-rantigite el tio: Ursoburgo).

Preskaμ sesdek personoj sekvis lainviton, kaj surprize granda kvanto estiseksterfinnoj: de najbaraj landoj kielSvedio, Ruslando, Estonio, aμ Latvio,sed ankaμ de Hispanio. Kelkaj el ili par-toprenis en simpozia diskuto kaj prezen-to de, ekzemple, esti•o de la latva aμestona nacioj. La finnlingvaj prelegoj ded-rino Anna Sivula (Universitata centrode Pori) kaj mag. Ilkka Koivusalo (deRauma) kun traduko al Esperanto prilu-mis iom la historion de Finnlando kaj dela finna lingvo.

La „efa gasto estis hungaro IstvánMórocz (vivanta en Zuriko), kiu antaμ50 jaroj venis al Finnlando por studi kajposte instrui Esperanton en lernejo de

Somero, sub gvido de la konataj aktiv-uloj Joel Vilkki kaj Jorma Ahomäki.Marjo Laine, lernantino el tiu tempo,havis la grandiozan ideon kunvenigi latiaman klason kaj sukcesis per persistalaboro retrovi „iujn krom la mortintojn.

La historio de István interesis laregionan gazeton Satakunnan Kansa,kie aperis granda intervjuo kun foto; kajen la retejo de la gazeto aperis okminutavideo, kiu vive montras la Cseh-meto-dan instruadon kun la ±urnalistino ElinaKemppainen kiel lernantino. En Sata-kunnan Työ aperis intervjuo kun laruslanda gasto Valentin Seguru. Pliajartikoloj dum la kvarsemajna voja•o deIstván tra Finnlando aperis en TurunSanomat kaj en gazetoj de Somero kajKaarina.

Post la rakonto de István okazisaμkcio, kiun gvidis “nia Tonkin” —Harri Laine. Posttagmeze la loka trajn-eto Poritar (Ursoburganino) dum rond-veturo konatigis nin kun la urbo.

La enkonduko al Esperanto de Tuo-mo Grundström, anoncita de cirkuleroal edukaj instancoj, logis preskaμ du-dekon da urbanoj.

La Poria folkensemblo sub gvido deRisto Kupari vespere dancigis parto-prenantojn, prezenti•is konataj kantojankaμ en Esperanta traduko de Tuomo.

La Tagojn partoprenis manpleno daFEJO-aktivuloj kaj hispana pasport-servano, kiuj trovis spacon en la lo•ejode la lokanoj Paula kaj Robert. Estis treagrable denove aμ la unuan fojon ren-konti•i, dum bela aμtuna vetero.

Restas al mi konstati, ke la AμtunajTagoj 2009 estis tre „arma kaj multelaμdita kunveno.

Robert Bogenschneider

Du jardekoj da MontKabana vivo

La MontKabana Renkonti•o festis „i-jare sian jubileon: 20 jaroj da sen„esavivo, 20 septembraj semajnfinoj kunmigradoj de esperantistoj-montaremuloj!

‚i-jara MKR okazis 17–20 sep en lakroata apudmara urbeto Starigrad, „e lakonata nacia parko Paklenica. La parkoenhavas parton de kalk›tona montaroVelebit, ri„an je interesaj kalk›tonajpintoj, „armaj valetoj kaj du profundajkanjonoj: Velika kaj Mala Paklenica. Larenkonti•on partoprenis 36 personoj elok landoj, do la internacia tradicio daμrevivas — kvankam •i okazis dum lalastaj dek jaroj regule en Kroatio kajSlovenio, “hejmuloj” neniam konsist-igis e„ la duonon de la partoprenantaro.

La programo tradicie konsistis „efeel migradoj. En la unua tago oni vizitisla menciitajn kanjonojn dividite en dugrupoj, unu konsistanta el spertaj mont-migrantoj, kaj la alia, kies membrojestis „efe infanoj kun gepatroj (kvinonoda partoprenantoj estis infanoj). Dum ladua tago oni vizitis la pintaron Bojinackie kalk›tonaj rokoj miksi•as kun tran-kvilaj valetoj kaj ofertas multegon damotivoj por esplorado, fotado kaj •uadoen paco kaj fre›a aero kun rigardoj almarbordo kaj najbaraj adriatikaj insuloj.

Post migradoj la plej multo •uis lafakton ke la ejo trovi•is nur 20 metrojnfor de la maro, kaj oni na•is kaj sun-umis. Kvankam la maro ne estis tielagrable varma kiel dum somero, tio nemulte •enis kura•ulojn.

Indas mencii, ke ekde la venontajaro MKR ›an•os sian organiz-manie-ron. Dum la unuaj dek jaroj •i estisorganizita en Aμstrio de la AμstriaEsperanto-Junularo (AEJ). Dum la duajardeko •i estis gastigata en Kroatio kajSlovenio kaj organizita de membroj deKroata Junulara Esperanto-Asocio(KEJA). Nun venis tempo por ›an•oj.Laμ la nova principo, MKR okazos „iu-jare en alia lando kun „eforganizantoj eltiu lando kaj kunorganizantoj el KEJA,kiuj daμre helpos „e la organizado kajsubtenos la MKR-tradicion. Kvankamla detaloj ankoraμ ne estas tutcertaj,venontjare •i okazos plej ver›ajne enAμstrio.

Pli pri la „i jara MKR („i jara raportokun bildoj aperos rete novembre) kaj privenontaj okaza±oj legu je MKR-retpa•o:http://www.keja.hr/mkr.html, kiu daμredonos fre›ajn informojn spite al ›an•ojen organizado.

Vanja Radovanovi¢

Harri Laine gvidas la aμkcion en Ursoburgo.(Fotis Robert Bogenschneider)

En

laka

njon

oM

ala

Pak

leni

ca(F

oti

sM

eaB

om

ba

rdel

li)

Eventoj 9

Skota Studrondo 2009

En la Skota Esperanta Kalendaroestas tri „efaj okaza±oj: la Skota Kongre-so en la somero, la Studrondo en laaμtuno, kaj la Zamenhofa Festo endecembro. La unuaj du havas pli longanhistorion ol la lasta.

La Studrondo, kiu okazis en Dunbla-ne 3–4 okt 2009, laμ onidiroj povas estila lasta studrondo „e Churches’ House(kunsidejo por anoj de diversaj Ekle-zioj) en Dunblane, beleta urbeto ne forde Stirlinga Kastelo, la iama lo•ejo deSkotaj Re•oj. La grumblado rilatas al lakunsidejo kaj ne al la Studrondo mem.Se •i ja estos la lasta, kia doma•o! Laloko mem estas favora al veturantoj detri grandaj urboj kie trovi•as esperantajgrupoj.

Tiu „i Studrondo estis sukcesa, dan-ke al la organizinto, Hju Reid. Pasintjareli persvadis d-ron John Wells, kaj „i-jare li kaptis alian grandan fi›on, d-ronPaul Gubbins!

La Studrondon malfermis paroladode Paul Gubbins “Esperanto-teatro 100-jara”. Tiu temo estas aparte kara al li,„ar li mem verkis plurajn dramojn. ‚itiu parolado estas la rezulto de originalajesploroj dum multaj jaroj de du homoj— Paul mem kaj, antaμ li, MarjorieBoulton. Samtempe kun la parolado dePaul, Hju Reid gvidis lecionon por prog-resantoj.

En la posttagmezo okazis ekskurso.‚i-jare la studrondanoj veturis aμtobuseal Falkirk por viziti Callendar House,majesta domo kun •ia bela, kaj bonekonservata bieno.

Post la reveno al Dunblane „iuj par-toprenis en diskuto pri la estonteco de laStudrondo kaj de la Esperanta Asocio deSkotlando. La kialo por tiu kunvenoestas tio ke la malabundo de membroj enambaμ minacas ilian estontecon.

Kiel oni atendas „e renkonti•onomata “Studrondo”, la programo reko-nis la fakton, ke la partoprenantoj falisen tri lingvajn kategoriojn: lernantoj,progresantoj, kaj progresintoj. Do postla vesperman•o oni povis elekti inter duprogrameroj: por lernantoj, “LingvaEkzerco” gvidata de Tom Neil, aμ porprogresintoj, “Verkista Angulo.”

La lasta programero de la unua tagoestis kvizo de Duncan Thomson. La ker-no de lia kvizo koncernis la difinadon destrangaj, neordinaraj Esperantaj vortoj.Tradicie, la plej babilemaj studrondanojkolekti•is post la lasta programero kajpasigis la vesperon „e la apuda trinkejo.Tio estas neoficiala programero, kies

Unufraze

� Re•o de Norvegio Harald la 5a donisal la norvega E-aktivulo Elna Matland laRe•an Ar•entan Medalon pro Merito proaktivado en la norvega socio •enerale kprecipe en la E-movado. (Norvega Espe-rantisto)

� Sur la muro de la ¤eneva domo en lastrato Vieux-Collège 12 estas reinaμ-gurita la memortabulo kun la teksto: “Entiu domo lo•is en 1905 L.L. Zamenhof,iniciatoro de la lingvo Esperanto”.(Esperanto)

� 29 sep en la franca tag±urnalo Le Mon-de aperis tutpa•a anonco pri Eo pagita deEtsuo Miyoshi. (Esper-German)

� Pli ol mil personoj vizitis la ekspozi-cion “Esperanto en Vraca pli ol cent-jara”, kiu unu monaton estis vizitebla enla regiona historia muzeo de Vraco, Bul-gario. (HeKo)

� Okaze de la 150-jari•o de L.L.Zamenhof en la distrikta muzeo de laurbo Slatina (Rumanio) malfermi•isekspozicio pri Eo, kiu funkcios •is lajubileo de Zamenhof — 15 dec. (MarianVochin)

� Ekde septembro 2009 funkcias E-kur-so en la Universitato de Alta Alzaco(Mulhouse, Francio) kadre de la Fakulta-to pri Beletro, Lingvoj k Homaj Scien-coj; •in gvidas Edmond Ludwig. (LandaAgado)

� En la meksika urbo Guadalajara mezede septembro komenci•is E-kurso en laCentro Universitario de Sciencias Exac-tas e Ingenierías „e la universitato Gua-dalajara sub la gvido de KatharineBrownshire kun „. 30 studentoj. (MartinSchäffer)

� Stokholma Universitato aprobis kur-soplanon por plene distanca E-kursobazita je http://lernu.net; ekde 2007E-kursoj „e la universitato uzas lernu! enkombino kun klasika instruado, sed ekdela venonta jaro la instruado okazos nurper interreto k lernu!. (Sonja Petrovi¢Lundberg)

� Ángel Arquillos Lopez, prezidanto deAndaluzia E-Unui•o, publike eksi•is ella estraro de Hispana E-Federacio k el laposteno de la redaktoro de la HEF-orga-no Boletín “pro akri•anta tendenco alsuperregado fare de Madrido”. (HeKo)

� La Plenumkomitato de SAT eksigis ella asocio k-dinon Etel Zavadlav sekve depropono de la Konfliktokomisiono deSAT. (Sennaciulo)

mankon oni sentos, se la Studrondo neplu okazos „e Dunblane.

Diman„e matene la studrondo mal-fermi•is per ilustrita parolado de PaulGubbins. Paul rivelis al ni, ke lia aliapasio krom Esperanto estas miniaturajfervojoj. Pere de bildoj projekciitaj surekrano, Paul kondukis nin tra „iuj etapojen la disvolvi•o de Mossley-Fervojetoen sia malantaμa •ardeno. Post kaf-paμzo la programon finis la lecionoTraduku de Hju Reid.

Jack Casey

Triafoje en Zaozhuang

25–27 sep la „ina urbo Zaozhuanggastigis la 3an Internacian Festivalon deEsperanto, en kiu partoprenis, krom„inoj, kvar francaj kaj kvin japanajesperantistoj kaj pluraj subtenantoj deEsperanto, inkluzive de la prezidantojde la Zaozhuang-a Universitato kaj de laZaozhuang-a Profesiscia Universitato,kiuj planas enirigi Esperanton en siajninstruprogramojn. La prezidanto deUEA, d-ro Probal Dasgupta, kaj la urb-estro, d-ro Chen Wei, sendis gratulajnmesa•ojn.

Profesoro Liu Xiaojun, la prezidantode Shandong-a Esperanto-Asocio, pre-legis pri Konfuceo, kaj Sun Min•iao pri„inaj proverboj. Hao Tao, fama fotistokaj subtenanto de Esperanto, aran•issian propran fotoekspozicion. Oniinter›an•is la teo-kulturojn de Japaniokaj ‚inio. Hideko Hujimoto gvidis lajapanan teo-prezentadon.

Semio

Nome de la ‚ina Esperanto-Ligo, ‚inaRadio Internacia kaj de lokaj Esperanto-aso-cioj oni metis florojn al la monumento deZamenhof en la kultura placo en la urbo.

10 Tribuno

E@I informas

Malkovru Esperanton!

Malkovru Esperanton estas la titolo de nova, plenkolora,24-pa•a bro›uro pri Esperanto en multaj lingvoj. La bro›uroestis kreita en internacia kunlaboro, kadre de E@I kaj ILEI,kaj celas prezenti nian internacian lingvon al homoj, kiuj eble›atus legi iom pli ol nur faldfolion, sed ankoraμ ne pretas a„etilibron pri Esperanto.

La bro›uro kun informoj kaj personaj rakontoj pri Esper-anto enhavas jenajn 7 „apitrojn:

1. Bazaj informoj pri Esperanto2. Lingva prezenteto de Esperanto3. Personaj rakontetoj pri Esperanto4. Zamenhof, iniciatinto de Esperanto5. Esperanto el psikologia vidpunkto6. Kutimaj demandoj pri Esperanto7. Lokaj informoj pri EsperantoSub gvido de Hokan Lundberg naski•is utila informilo pri

Esperanto, •ian titolon proponis Enrique Ellemberg el Usono,aspektigis la bro›uron Stano Mar£ek el Slovakio, redaktoro dela revuo Esperanto. Kontribuis per rakonto pri siaj Esperanto-spertoj 14 personoj el Azio, Afriko, Ameriko kaj Eμropo,interalie, famaj esperantistoj kiel Katalin Kováts, RenatoCorsetti kaj Zsófia Kóródy.

Pri la enhavo kaj la aspekto venisbonaj komentoj kaj konsiloj de mul-taj informemaj esperantistoj tut-monde. Kunordigis la laboron HokanLundberg kun subteno de PetroBalá� (kunordiganto de E@I) kajRadojica Petrovi¢ (prezidinto kajnun estrarano de ILEI).

Pluraj personoj pozitive komen-tis la bro›uron, interalie la prezidantode EEU, Seán Ó Riain: “Mi elkoregratulas vin pro la belega kaj ege uti-

la laboro. La bro›uro estos ege utila en nia laboro „i tieen Bruselo kun la novelektita Eμropa Parlamento, kie ni bezo-nos multajn lingvajn versiojn”.

La bro›uro estas jam presita en kvin lingvoj (Esperanto,slovaka, sveda, pola, dana), de tio en la dana aperis la malplilonga, 12-pa•a versio. Krome •i jam estas tradukita al la itala,finna, angla, hungara, portugala, rusa, hispana. Kelkaj el tiujlingvoversioj aperos baldaμ ankaμ paperforme.

La hejmpa•o de la bro›uro troveblas „e http://ikso.net/eo/broshuro/ (En la retejo nun ankaμ haveblas la •is nun presitajbro›uroj en PDF-formato por el›uto.)

‚iuj kiuj volas traduki (kaj provlegi) la bro›urtekstojnestas bonvenaj uzi la tradukejon de E@I. Klarigoj kiel uzi •introvi•as „e la pa•o: http://ikso.net/eo/broshuro/tradukoj/.

Post fintraduko estas far grafikisto Stano Mar£ek kreatajprinteblaj versioj en diversaj lingvoj, kiuj estos aldonataj al labro›uro-retejo. Tiun „iun laboron aran•as E@I. Tamen lapresadon prefere la Landaj Sekcioj mem prizorgu.

‚iuj komentoj kaj ›an•oproponoj estas bonvenaj pri labro›uro, kaj aspektaj kaj enhavaj, „ar laμplane post jaro aμ duoni iom refaros/modifos la bro›uron laμ komentoj kaj uzo-spertoj. Tiel la projekto i•os viva, interaga kaj espereble plikaj pli sukcesa.

Hokan Lundberg, Peter Balá�

Movado science esplorinda

La 4an de majo 2009 al la Ruslanda prezidento DmitrijMedvedev estis sendita letero, kiun subskribis vicprezidantode Rusia Esperantista Unio (REU) Nikolaj Gudskov kaj estrar-ano de REU Valentin Seguru-Zajcev.

Pretekste de la aktualigo de la koncepto de la ›tata sekur-eco de Ruslando, ili atentigis pri la dan•era nivelo de la tut-mondi•o de la angla lingvo, kiu minacas la sekurecon de laneanglalingvaj landoj, inkluzive de Ruslando. La propagan-don de la angla lingvo en Ruslandola aμtoroj de la letero imputis al aka-demianino d-rino Irina ¥alejeva —la rektoro de la Moskva ‹tata LingvaUniversitato kaj grava funkciulinoen la kleriga ministerio. La leteroproponis okazigi konsulti•on dereprezentantoj de la Konsilio deSekureco de Ruslando kaj de REUpor ellabori konkretajn rekomendojnen tiu sfero.

La 15an de septembro REU ricevis respondon, kiun sub-skribis referendario I.Beljajev el la oficejo de la Konsilio deSekureco. Li konstatis, ke la anglalingva minaco al la sekur-eco de Ruslando estas troigita, kaj jene skribis pri Esperanto:

Koncerne Esperanton, laµ konkludo de scienca eksperti-

zo, kiun, komisiite de la oficejo de la Konsilio de Sekureco de

Ruslanda Federacio, faris fakuloj el la Ruslanda Akademio

de Sciencoj, en internacia komunikado „eso de la uzado de la

nacia lingvo avanta•e al „i tiu artefarita lingvo estas inter-

pretebla kiel libervola rezigno de unu el la signoj de la ›tata

suvereneco.

Aldone, laµ opinio de fakuloj de la Ruslanda Akademio de

Sciencoj, oni ne povas konsideri celkonforma devigan

instruadon de Esperanto, „ar: •i estas relative malmulte dis-

vasti•inta; •ia rolo de interkultura komunikilo estas mal-

grava (sed lastatempe „i tiu aspekto, kaj ankaµ la neceso pro-

pagandi la rusan lingvon kiel internacian komunikilon, ekha-

vas primaran signifon por la Ruslanda Federacio); enkon-

duko de plia studobjekto en la jam tro›ar•itajn altlernejajn

programojn povos sekvigi negativan reagon de instruistoj kaj

studentoj.

Tamen la supraj notoj ne malebligas fakultativan instru-

adon de Esperanto en mezlernejoj kaj altlernejoj. Pozitivan

rilaton meritas ankaµ la esperantista movado, kiu bezonas

sciencan esploradon kiel originala socikultura fenomeno.

En la reta diskutado, kiu sekvis post la respondo de Belja-jev, oni atentigis ke, kvankam la subskribintoj indikis siajnpostenojn en la asocio, •i ne estas oficiala letero de REU, kiune komisiis al la du estraranoj skribi •in. Aktivuloj kulpigis laaμtorojn pri la diletanteco kaj ridindeco de la letero al laRuslanda ›tatestro. ‚i tio ne estas nur emocia reago: evident-i•is, ke la du kunaμtoroj e„ ne sciis, ke Irina ¥alejeva estasmembro de la Scienca Konsilio „e la Konsilio de Sekureco deRuslando, kaj ke la “lingva sekureco” de Ruslando logikedevas esti ›ia tasko.

La respondo de la malgrava referendario ne fermas la por-don al la fakultativa instruado de Esperanto kaj rekonas laesperantistaron … almenaμ kiel esplorobjekton. ‚u ni atenduetnografian ekspedicion, kiu science esploros nin?

AlKo

Irin

a¥

alej

eva

http://ikso.net/eo/broshuro/http://ikso.net/eo/broshuro/http://ikso.net/eo/broshuro/tradukoj/

Tribuno 11

fruktodona tago, „ar ankaµ kelkaj eminentaj personoj pensasnun pri organizado de Esperanto-kursoj…

Zsófia Kóródy kaj Peter Zilvar eluzas „iun bonan okazonpor varbado kaj por disvastigi Esperanton. ‚i tie estas multeda laboro sed konstante mankas volontuloj…

Ma³gosia Komarnicka

Ne donu podion al kverelantoj

‚iam mi •ojas, kiam alvenas via revuo kun tre ampleksa,tre interesa enhavo. Kun plezuro mi legas la historion priOrienta Prusio, kiun vi kun lar•a historia scio reflektas.

‚i-jare ni sufi„e ofte servis je niaj informtabuloj, sur kiujneniam mankis via revuo, „ar •i havas „arman, allogan, belanaspekton — bravo!

Mi nek scias nek konas tiun komitatanon Z, sed li kondu-tas/skribas ekzakte kiel tiuj klubanoj, kiuj neniam transprenasveran taskon sed konstante ser„adas iujn verajn aµ imagitajnmankojn en movado, klubestraro ktp. Esperanto sendube nuntravivas profundan krizon, sed antaµ „iu fiplendado aµ serio-zaj analizoj niaj estraroj kaj medioj donu al la movadokura•igon. Ni eltenu „iun bonan kritikon, sed al kverelantoj nine donu podion.

Kun atento mi „iam legas informojn pri via urbo kaj regi-ono. La plej granda •ojo estas, ke Pollando kaj ‚e†io devasrezigni pri la antiruslandaj raketoj, kiuj provokus la starigonde rusaj (atom)-raketoj en via regiono.

Werner Pfennig

Mirinde rapide

Hieraµ mi trovis la oktobran Ondon en mia leterkesto.Mirinde rapide mi •in ricevis kaj rapide mi •in jam plejpartelegis. Ridigis min Spritaj splitoj kaj preskeraroj, pensige milegis la poemojn, lertajn tradukojn de Valentin Melnikov; kajdigne mi legis la Pa•ojn de historio…, valoran prelegeton deHalina. Interesa estis ankaµ la intervjuo de Ela. Mi •ojas, ke ›ipovas esti kontenta post kaj pro sia fervora kongreslaborado.La recenzon pri via nova libro mi jam antaµe legis rete.

Bruno Lehtinen

Du proponoj el ‚inio

ILEI-‚inio planas okazigi dek-tagan instruistan semina-rion en la urbo Taiyuan en julio aµ aµgusto 2010. La celo estaspor altigi la nivelon de la „inaj Esperanto-instruistoj, trejniilin, diskuti pri metodoj de instruado.

Por krei bonan Esperanto-etoson, ni volas varbi volont-ulojn el aliaj landoj. La volontuloj devas esti spertaj en instru-ado de Esperanto. Dum la restado en la seminario ili ne pagosla man•a±on kaj la lo•adon, sed ili devos mem pagi la biletojnal kaj de ‚inio. Ni povas aran•i viziton de aliaj urboj.� arko.gong@qq.com

‚ina Esperanto-Ligo ser„as alilandan eksperton (traduk-isto/redaktoro) por labori dum 12 monatoj „e la reta revuo Elpopola ‚inio (vidu: http://www.espero.com.cn/index.htm) enPekino. La tasko estas traduki, kontroli kaj revizii artikolojn,babili kun junaj laborantoj, „eesti Esperanto-kunvenojn enaliaj urboj. Plej bone, la kandidato scipovu paroli la anglanlingvon.� wrxzj@tom.com

Bunteco bonas en Herzberg

Ekde la 17a de aµgusto mi lo•as en Herzberg kaj laboraskiel volontulino en la Interkultura Centro Herzberg (ICH). Mipovas realigi miajn revojn, plibonigi Esperanto-lingvokonon,lerni la germanan lingvon kaj samtempe konati•i kun lafunkciado de ICH danke al la projekto Grundtvig kadre de laprogramo “Dumviva Lernado”.

‚i tie mi preskaµ „iutage travivas gravajn kaj •is nunnekonatajn sentojn, spertojn kaj mi deziras dividi ilin kun„iuj, kiuj ›atus viziti „i tiun lokon, sperti ion nekutiman…Herzberg estas specifa loko en Esperantujo kaj pro tio miprovos „iumonate priskribi ion gravan, prezentante „ion, kiokunligi•as kun la urbo, Esperanto kaj ICH.

Al Herzberg mi unuafoje venis pasintjare, „eestante laaran•on TORPEDo-4 (Tutlanda Oktobra Renkonti•o Pedago-gia). Mi tuj enami•is al „i tiu bela urbeto, urbeto fabeleca, kajtiam mi deklaris, ke certe mi revenos „i tien. Jen, mi revenis,„eestante la majan Eµropan Kongreson kaj nun realigante laAsistantecon de Grundtvig. El la lastaj eventoj mi elektis nurunu, „ar al mi mankas tempo por priskribi „ion kio okazas „itie, kaj La Ondo bezonus kelkajn krompa•ojn por aperigimiajn detalajn raportojn!

La 25an de oktobro en la najbara urbo Osterode, en lokalernejo okazis aran•o kadre de “Tag der Vielfalt” (Tago deBunteco). Estis multaj informtabloj sed al mi tuj “okulfrapis”granda interesi•o pri Esperanto precipe de junuloj. Min sur-prizis, kiom multaj homoj jam aµdis pri Esperanto, Esperanto-projektoj kaj kiuj tuj kunligis la nomon Herzberg kun laEsperanto-urbo.

Lokaj esperantistoj disdonis Esperanto-informilojn, sed la„efan tonon donis Zsófia Kóródy, kiu „arme („iam kun rideto)informis gepatrojn pri la Esperanto-kursoj, lerte ludis kunjunuloj per speciale preparitaj bildkartoj “Diru Esperante” kiela ludanto devis nomi la desegna±ojn per Esperanto-substanti-voj. La junuloj rapide kaptis la logikan Esperanto-regulon kajbonege amuzi•is, konkursis. Nia tablo estis dum la tuta ren-konti•o okupata ankaµ de infanoj, kiuj diligente kaj kontentekolorigis la figurojn de knabo kaj knabino. La desegna±ojposte estis alpinglitaj al granda tabulo. Tio bone akordi•is kunla „eftemo de la tago: Bunteco bonas!

Bela varbmetodo estis kantado de germana popolkanto enEsperanto fare de la grupo Buntaj birdoj (la koruseto konsi-stas el lokaj Esperantistoj kaj gastoj, geamikoj, kiuj kunlabo-ras kun ICH). ‚iuj konstatis, ke Esperanto belsonas. Estis

La Esperanto-tablo en Osterode estis tre populara.

mailto:arko.gong@qq.comhttp://www.espero.com.cn/index.htmmailto:wrxzj@tom.com

12 Zamenhof-150 13

Pri „i tiu dokumento

Verkante Homaranon mi laboris kun malnovajlibroj, gazetoj kaj arkivaj dokumentoj. Eble al niajlegantoj estus interese vidi, ekzemple, la abiturientanateston de Zamenhof, kiu estas konservata en laCentra historia arkivo de Moskvo (CIAM), f. 418,op. 293, ¹188.

La dosiero entenas 14 (fakte 13, „ar unu aperaskiel originalo kaj kiel kopio) dokumentojn de/priZamenhof kaj tri aldonajn dokumentojn, kiujn Alek-sandr Sa†arov skribis en 1918, kiam li “malkovris”„i tiun arkiva±on. Nikolaj Nekrasov tradukis ilin enEsperanton kaj publikigis en La Nova Epoko (1929,¹3, p. 58–68). Liaj tradukoj estis kelkfoje represitaj,interalie, en PVZ. La faksimilo aperis en GrandaGalerio Zamenhofa de Holzhaus (Helsinki, 1973,p. 70), sed ne tre bonkvalite.

Do, la 15an de junio 1879 Zamenhof ricevis abi-turientan ateston ¹740, kiu tekstis, interalie:

¤i estas donita al Lazarj Zamenhof, de la Hebrea

religio, filo de ›tatoficisto, naski•inta en la urbo

Bjalistoko de Grodna gubernio la 3an de decembro

1859, lerninta en la Bjalistoka Reala Gimnazio dum

3 jaroj, en la Varsovia 2a vira Gimnazio dum 5 jaroj

kaj pasiginta unu jaron en la VIII klaso, pri tio, ke:

Unue, surbaze de la observado dum la tuta tempo

de lia lernado en la Varsovia 2a vira gimnazio, lia

konduto •enerale estis bonega, la reguleco en frek-

ventado kaj preparado de la lecionoj, kaj ankaµ en

plenumado de la skribaj taskoj estis bonega kaj la

scivolemo •enerale al „iuj studobjektoj kaj precipe

al la Helena lingvo estis bonega, kaj due, ke li mon-

tris jenajn sciojn:

Sekvas notoj: en la unua kolumno tiuj de la Peda-gogia Konsilantaro, en la dua — la ekzamennotoj.

Le•o de Dio — —

Rusa lingvo kaj Literaturo 4 bone 4 bone

Logiko 4 bone —

Latina lingvo 4 bone 4 bone

Helena lingvo 4 bone 5 bonege

Matematiko 4 bone 5 bonege

Fiziko kaj Matematika

Geografio 4 bone —

Konciza Naturscienco — —

Historio 4 bone 4 bone

Geografio 4 bone —

Germana lingvo 5 bonege —

Franca lingvo 5 bonege —

Konsiderinte la konstante bonegajn konduton kaj

diligentecon kaj la bonegajn sukcesojn en la scien-

coj, precipe en la Helena lingvo, la Pedagogia Kon-

silantaro decidis premii lin per ar•enta medalo kaj

doni al li la Ateston, kiu donas „iujn rajtojn, listig-

itajn en §§129–132 de la Statuto de gimnazioj kaj

progimnazioj, konfirmita de la Imperiestro la 30an

de julio 1871.

Varsovio, la 15an de junio 1879.

En 1879 la ar•entajn medalojn en la gimnazioricevis nur du abiturientoj: Ludovik Jakobson kajLazarj Zamenhof. Legu pli en Homarano.

Aleksander Kor±enkov

La abiturienta atesto de Lazarj Zamenhof

14 Zamenhof-150

En sia tri-parta artikolo Aktualajproblemoj de Zamenhofologio1(mi preferus paroli pri taskoj),Aleksander Kor±enkov kvazaμ preterediras: “Fine, estas apenaμ kredeble kajpreskaμ skandale, ke •is nun ne estaseldonita scienca bibliografio de la ver-koj de Zamenhof kaj de la zamenhofo-logiaj verkoj.” (I, p. 19)

Evidente, Kor±enkov parolas pri lat. n. primara kaj sekundara literaturo. Enambaμ kazoj oni povas distingi intermonografia kaj perioda±a literaturo. Setemas pri monografioj pri Zamenhof(t. e. biografioj, prilingvaj studoj ktp.),ili estas relative malabundaj kaj facilekompileblaj. Ia-sence tio validas ankaμpor la kontribuoj de Zamenhof al peri-oda±oj: ilin registris Wüster (Zamenhof-Radikaro), Dietterle (Originala Verk-aro) kaj poste Itô en sia PVZ-serio.

La kerno de la problemo ku›as surdu aliaj kampoj:

1. la monografia verkaro de Zamen-hof

2. la ka›ita literaturo pri Zamenhof(ka›ita en la Esperanta gazetaro, ofte mal-facile alirebla, kaj en kolektivaj verkoj).

La studoj de Holzhaus kaj Maimonplejparte eniris la librojn de tiuj aμtoroj,sed la fekunda verkado de Golden pri latemo Zamenhof ankoraμ atendas siste-man registradon kaj klasadon. Estussa•e, se malgranda teamo dividus intersi la laboron kaj sisteme registrus la arti-kolojn aperintajn en la tuta gazetaro deEsperanto (kaj ankaμ ekster •i). Nur tielpovas komponi•i kompleta mozaiko. Laregistrado plej facile ordi•us laμaμtorekaj kronologie. Sed necesus gvidiloj trala labirinto kiuj sistemigus la materialonlaμ difinitaj kriterioj: lokoj kie Zamen-hof vivis, etapoj en lia vivo, personoj linkontaktintaj, lingvaj aspektoj ktp.

Apenaμ antaμtakseblas la amplekso de„i laboro kaj la bezonata tempo. Sekveunue necesas kompili liston de la kon-sultotaj revuoj kaj konstati, kiu(j)biblioteko(j) aμ/kaj individuoj disponaskompletajn jar-kolektojn, poste iu(j)devas trafolii, registri trova±ojn (laμstriktaj bibliografiaj normoj) kaj farianotaciojn2 laμ ›losil-vortoj. Por kezamenhofologio estu scienca, ne sufi„asnomi •in tia… En la fino de tia laborooni povus apartigi la grenon disde laventuma±o kaj kolekti la grenon enunu-du volumojn…

Malpli timiga estas la kompilo de„iuj verkoj de Zamenhof, inkluzive deties eldonoj, represoj kaj eventualaj tra-dukoj. Laμ mia provizora takso temaseble pri milo da titoloj. La tuto klasif-eblas jene:

1. Verk-eldonoj (OV, PVZ…)2. Paroladoj (opaj, kolektoj)3. Trakta±oj4. Leteroj (opaj, kolektoj)5. Hilelismo, homaranismo6. Lerno-libroj, lingvaj respondoj7. Vortaroj8. La Fundamento9. Proverbaro Esperanta10. Fundamenta Krestomatio11. Tradukoj (angla, dana, franca,

germana, hebrea, jidi›a, pola, rusa)La „efaj kriterioj validaj por tia

bibliografio devas esti la jenaj:– sistemeco: nura kronologia listo

kiel kutime en personaj bibliografioj(ekz. en fest-libroj) ne havas sencon prola komplekseco kaj daμra reeldonado dela Zamenhofa verkaro;

– kompleteco, kompletigeblo: temusne pri selekta bibliografio, sed prilaμebla registrado de „io (sendepende dela lingvo): la skemo permesus •isdat-igon;

– ekzakteco: strikta apliko de biblio-grafiaj normoj kaj nepra aμtopsio3 (veni,vidi, vici…);

– dokumentiteco: necesos indikialmenaμ unu trov-lokon en publikabiblioteko, unua-vice IEMW. La virtua-la katalogo de Karlsruhe permesas, enkazo de manko en Vieno, ali-lokan situ-on de verko. Movadajn bibliotekojn(Aalen, BEA, JEI, UEA…) oni konside-ru nur, se alia troveblo ne ekzistas.

La sumo de tiu bibliografio povusesti mal›losita divers-kategorie: laμ edi-toroj kaj eldonistoj (oni ne forgesu, ke•is nun neniu entreprenis bibliografionde „iuj Hachette-eldonoj, nek de Litera-tura Mondo ktp.), laμ aper-lokoj kaj-jaroj kun simplaj resendoj al la „efaparto kaj ties numer-sistemo.

Pro miaj mult-jaraj spertoj en biblio-grafiaj laboroj (±us aperis mia kompletaWaringhien-bibliografio4, bibliografiojpri Kalocsay kaj Schleyer estas sliparefinitaj) unu-flanke kaj ali-flanke pro lafakto, ke la leonan parton de la Zamen-hofaj verkoj mi posedas, mi intencasakcepti la defion kaj ataki la laboron.Eble en 2017, okaze de la cent-jara dat-reveno de la morto de Zamenhof, Kor-±enkov povos proklami, ke la Esperanto-movado havas unu skandalon malpli.

Notoj1. La Ondo de Esperanto, 2009,

¹2, p. 18–19; ¹3, p. 12; ¹4, p. 12–13.2. anotacio. Komenta noto pri

bibliografia registra±o D Annotation,F annotation.

3. aμtopsio. Ekzamenado per pro-pra-okula kontrolo.

4. Haupenthal R. Gaston Waring-hien (1901–1991). Bibliografio de liaj

publikiga±oj. [Bad Bellingen]: EditionIltis, 2009. 57 p.

Bezono kaj neceso deZamenhof-Bibliografio

de Reinhard Haupenthal

Zamenhof-150 15

Mondcivitano de unua rango

Sub la patronado de la pola •enerala konsulino por Bava-rio kaj Baden-Virtembergio, El¿bieta Sobótka, la Esperanto-Klubo de Munkeno kaj la Bavara Esperanto-Ligo organiziskulturan festaran•on en la Kulturcentro Gasteig en Munkeno.Pli ol 140 partoprenantoj (duone neesperantistoj) unue aμskul-tis la salutvortojn de Sobótka kaj de Fritz Hilpert, la prezid-anto de la Munkena Esperanto-Klubo. Poste Michael Schermprelegis pri “Dr. Zamenhof — mondcivitano de unua rango”.

Michael Scherm, kiu tradukis germanen La Zamenhof-straton de Roman DobrzyŒski, honoris la tutvivan verkon deZamenhof, do ne nur la kreadon de Esperanto, sed ankaμ lafondon de mondcivitana kultureco. Bernd Krause, la prezid-anto de BELO, emfazis ke la lingvo estas ne nur taμga, sedankaμ rapide ellernebla, kiel li mem spertis.

Por demonstri la belecon kaj la ri„econ de la lingvo lajapana virin†oro Hana (vd. sur la suba foto) kantis ses kan-tojn. Frieder Weigold ne nur tradukis tiujn kantojn, sed ankaμla sekvontan bluzon Vojo 66, kiun prezentis la pola kantistinoAgnieszka Hekiert kun la ensemblo de Leszek ¯¹d³o. Je lafino „iu partoprenanto ricevis la ›ancon elprovi la lingvon perkuna kantado de la Esperanta versio de la Eμropa himno.

En la enirejo de la koncertsalono la munkenanoj instalisinformtablon kaj, interalie, disdonis esperantlingvan materia-lon pri Bjalistoko kaj Pollando, kiun al ni sendis samideanojel la naski•urbo de Zamenhof. Post unu semajno ni ofertisinformvesperon pri Esperanto en la pollanda kulturcentro enMunkeno.

Karl Breuninger

De Zamenhof •is la Manifesto

Itala Esperanto-Federacio ±us eldonis itallingvan verkonde prof. Carlo Minnaja Le grandi personalità dell’Unesco:Lazzaro Ludovico Zamenhof. Temas pri 300-pa•a antologio,kun du enkondukaj eseoj, trideko da tekstoj (inkluzive „iujnfestparoladojn), kvin poezia±oj, plus apendice la manifestoj dePrago kaj de Raμmo.

Kunlaboris Davide Astori, Elvia Belluco, GiuseppeCastelli, Giordano Formizzi, Silvia Garnero, Federico Gobbo,Michela Lipari kaj Giorgio Silfer. Teknika redakto de Miche-la Lipari kaj Riccardo Natale Pinori.

La zamenhofologia nova±o estas tre digna kontribuo okazede la jubilea Zamenhof-jaro.

HeKo

Esperantujo ekfestas la Zamenhofan jubileon!La vicurbestro de Bjalistoko en Berlino

La vicurbestro de Bjalistoko kaj LKK-estro de la Bjalisto-ka UK, Aleksander Sosna, 28 aμg venis al Berlino por kona-ti•i kun la nova Zamenhofparko. Post la rigardado de la parkokaj de la apuda Esperanto-domo sekvis vizito „e la distrikt-estrino de Berlin-Lichtenberg, kune kun reprezentantoj de Ger-mana Esperanto-Asocio, Esperanto-Ligo Berlin kaj TEJO.

Dum la renkonti•o montri•is preteco subteni la agadon deesperantistoj en la distrikto per enkonduko de Esperanto al laprogramo de la distrikta Popola Altlernejo. Alia rezulto estasperspektivo de •emela rilato inter Berlin-Lichtenberg kaj Bja-listoko. Post la vizito la Esperanto-Ligo Berlin ricevis mon-donacon de la distrikto pro la laboro pri Zamenhofparko.

Sekvis vizito en la „efa urbodomo de Berlino, kie okazisrigardo de salono, kie antaμ 101 jaroj Zamenhof faris prele-gon, kaj enskribi•o en la gastlibro.

Post tagman•o sekvis aμdienco „e la pollanda ambasado-ro, d-ro Marek Prawda. Dum la aμdienco la ambasadoro estisinformita pri la Bjalistoka UK kaj pri la okazigo de “Centrajubilea german-pola Zamenhoffesto” (18 dec 2009). D-roPrawda akceptis esti patrono de la Zamenhoffesto.

Johano Pachter

Spiritistoj oma•is Zamenhofon

La 8a Spiritista Esperantista Renkonti•o (SER) okazis 13sep 2009 en Braziljo kun 96 „eestantoj. Elmir Santos Limadum unu horo parolis pri la „efa temo: “150 jaroj de lanaski•o de Zamenhof” kaj poste dum dudek minutoj respon-dis demandojn de la „eestantoj.

Sekvis arta programo. Grupo Printempo kantis kelkajnpopolkantojn nacie kaj Esperante. La infana Esperanto-GrupoPorto Carreiro Neto prezentis dulingve la ske„on Leno kajLilian de la brazila verkisto Jair Salles. Walter Fontes dekla-mis portugale la poemon Esperanto, kiu estis mediume ricev-ita de Castro Alves per la mediumo Chico Xavier kaj Ho, miakor’ de Zamenhof. Kvin lernantoj de EG Lazaro Luiz Zamen-hof prezentis la „efske„on La lingvo kiu venis el „ielo deFloriano Borba.

En paμzo per la kanto Gratulon „iuj gratulis okaze de laar•enta jubileo la grupon Zamenhof, kiu estis fondita en 1984,kaj man•is tre bongustan kukon kun refre›iga±oj.

Fine „iuj kunkantis La Esperon.Paulo Kverko

En la naski•urbo de Zamenhof

En la centro Ludoviko Zamenhof en Bjalistoko oktobrekomenci•is laborrenkontoj dedi„itaj al Esperanto. Ili celaspopularigadon de la lingvo Esperanto, de la persono kaj ideojde Ludoviko Zamenhof, kaj informadon pri la historio kajnuntempo de la Esperanto-movado en Bjalistoko, Pollandokaj la mondo.

La serio daμros duonjaron. La renkonti•oj okazos unufojesemajne en la Zamenhof-Centro (strato Warszawska 19).Gvidas ilin Przemys³aw Wierzbowski, kaj „iun renkonti•onkomencos prelego de historiistoj, pedagogoj kaj specialistojpri Esperanto-movado.

LukiZ

16 Kulturo

Ekzistas nur unu literatura premio, pri kiu oni parolasmondvaste — kaj tiu estas (eble bedaμrinde) la Nobelpremio.Se la Sveda Akademio atribuas •in al verkisto, kies krea pintoestis jam antaμ pluraj jardekoj (Lessing, Pinter, Le Clézio),tiam ni prave demandas: kial •uste tiu kaj kial nur nun? Se laAkademio elektas premiiton, kiu skribas politike en korektamaniero, sed literature apenaμ kun talento (Jelinek), tiam niankaμ demandas: „u vere necesis?

Sub la antaμa tro skandala sekretario, estis pli da maltrafajol kompreneblaj decidoj1. Nun estas finfine nova sekretario,sed la Akademio ankoraμ kapablas surprizi nin. La plej gran-da surprizo estas, ke „i-jare ili trovis almenaμ aktivan verk-iston. La literatura Nobelpremio al Herta Müller dudek jarojnpost la falo de la Muro estas ne nur sa•a kaj politika, sedankaμ trafa kaj digna decido. Müller donis vo„on al tiuj senvo„oj, la sennomaj, senhejmigitaj viktimoj de la komunistajdiktaturoj.

Herta kiu2?Tiel demandis usona revuo. Iuj asertas, ke Müller estis nur

konata de etaj intelektaj klikoj, sed tiu kritiko maltrafas lacelon, „ar plej grave devus esti premii kvaliton kaj ne famon.Kaj prave, Müller ne kondutas kiel literatura stelaro. Modestekaj iom timeme ›i renkontas siajn legantojn. (Kaj hodiaμ, la14an de oktobro jam venas indiko, ke la kermeso de la lastasemajno jam estas tro por ›i.) Pli gravas la kritiko, ke la pre-mion ricevas por la tria fojo en unu jardeko germanlingva ver-kisto. Por eviti, ke la plej presti•a monda literaturpremiofari•u interna pure Eμropa afero, •i iru en la sekvonta jaronepre al lando ekster Eμropo.

Estis ankaμ aliaj komentoj. Ekzemple, en la pola gazetoRzeczpospolita3 iu supozis, ke tiu premio ankaμ estas laμdopor la germana reven•ismo. Tiel MasloŒ transiras la limon alpersekuta manio, kiel pli frue en la plej groteska periodo de lafratoj Lolek kaj Bolek. Feli„e pli prudentaj polaj komentari-istoj ne primitive mezuris laμ pollanda interna politiko. Kajkial verki pri germanoj en stalinismaj koncentrejoj estasreven•ismo?

Herta Müller naski•is en 1953 en Rumanio, en la regionoBanato. La germana estas la lingvo de la hejmo kaj de laregiono. La rumanan ›i lernas en la a•o de 15 jaroj. Tio estispor ›i la lingvo de la diktatoro Ceauºescu. Aμtune tiu kvazaμordonis al la naturo, ke •i floru, kaj por obei oni ›prucis ver-dan farbon al la flavi•intaj folioj. Poste Müller skribis, ke ›ipro tio jam ekmalamis la naturon. Tamen la unika forto de lapoezia lingvo estas, diras la fakuloj, ke ›i kombinas la germa-nan tra rumana medio.

Herta Müller laboris kiel tradukisto en fabriko, sed estismaldungita, „ar ›i rifuzis kunlabori kun la sekreta polico, la

Securitate. ‹ia unua libro Nadiroj temis pri la vivo en Banatavila•o. ¤i aperis en Rumanio en cenzurita versio en 1982 kajkomplete en okcidenta Germanio. Parto de la vila•a lo•antarotute ne ›atis la draste senromantikan priskribon de ilia vivo.

La dua libro Prema Tango aperis ankaμ en Rumanio en1984. La aμtoritatoj tiam permesis al ›i prezenti la libron enokcidenta Germanio, kompreneble Müller estis sub fortaobservado de la sekreta polico kaj ties lokaj spionoj. Post lareveno, oficiro de Securitate pridemandis ›in kaj miris, kial ›irevenis el Germanio. Tiam Müller montris al portreto de ladiktatoro kaj diris, ke tiu iru sed ne la popolo. Pli ol 20 jarojnposte Müller rakontis por la unua fojo pri la psika teroro de lakomunistaj sbiroj.4

La sekreta servo venis kaj iris laμpla„e, kiam ni neestis hejme. Ofte ili intence postlasis signojn, cigared-resta±ojn, transprenis bildojn de la muro kaj metis ilinsur la liton, rearan•is se•ojn. La plej horora daμriskelkajn semajnojn. De vulpofelo sur la planko ili for-tran„is iom post iom la voston, la piedojn, la kapon kajmetis sur la ventron de la vulpo. Oni ne vidis latran„ojn. Dum purigado mi rimarkis por la unua fojo lafortran„itan voston. Tiam mi ankoraμ pensis pri hazar-do. Kiam post kelkaj semajnoj la malantaμa piedo estisfortran„ita, mi ektimegis. ¤is kiam ankaμ la kapo estisfortran„ita, mi unue kontrolis la vulpofelon kiam mirevenis al la hejmo. ‚io povis okazi, la lo•ejo perdissian privatecon. Kiam mi man•is, mi pensis „iam, ke laman•o eble estas venenita.En 1987 la situacio tamen i•is neeltenebla — ›i forlasis

Rumanion kune kun la edzo Richard Wagner. ‹i vivas nun enBerlino.

‹ia plej aktuala libro, Spirbalancilo, temas pri deportitojal sovetia koncentrejo. La bazo estas konversacioj kun la ami-ko Oskar Pastior. Müller intime kaj ame trovas esprimojn pormalsato, morto, suferoj — „io, kio hantas homojn dum tiusenhomigo en koncentrejo.

Ni legu la komencon de la libro (en la apuda pa•o)…Wolfgang Kirschstein

Notoj1. http://www.esperanto.org/Ondo/Ondo/170-lode.

htm#170-07.2. http://shelf-life.ew.com/2009/10/08/herta-muller-

nobel-literature.3. http://www.rp.pl/artykul/9148,374988_Maslon__Dwa

_oblicza_nagrody_.html. Germanlingva resumo: http://www.das-polen-magazin.de/2009/10/editorial-herta-mueller-und-die-rzeczpospolita.

4. http://www.zeit.de/2009/31/Securitate

Pejza•ojde senhejmeco

http://www.esperanto.org/Ondo/Ondo/170-lode.htm#170-07http://www.esperanto.org/Ondo/Ondo/170-lode.htm#170-07http://shelf-life.ew.com/2009/10/08/herta-muller-nobel-literaturehttp://shelf-life.ew.com/2009/10/08/herta-muller-nobel-literaturehttp://www.rp.pl/artykul/9148,374988_Maslon__Dwa_oblicza_nagrody_.htmlhttp://www.rp.pl/artykul/9148,374988_Maslon__Dwa_oblicza_nagrody_.htmlhttp://www. das-polen-magazin.de/2009/10/editorial-herta-mueller-und-die-rzeczpospolitahttp://www. das-polen-magazin.de/2009/10/editorial-herta-mueller-und-die-rzeczpospolitahttp://www.zeit.de/2009/31/Securitate

17 Kulturo

Pri pakado de kofro

(el “Spirbalancilo”)

de Herta Müller

‚ion, kion mi posedas, mi portas „e mi.Aμ „iajn mia±ojn mi portas kun mi.Mi portis „ion, kion mi havis. Tio ne estis de mi. ¤i

estis necelkonforma aμ de iu alia. La kofro el porka ledoestis gramofonskatoleto. La kontraμpolva mantelo estisde la patro. La urba mantelo kun la velura strio „e lakolo de la avo. La pufa pantalono de mia onklo Edwin.La ledaj volvogama›oj de la najbaro, sinjoro Karp. Laverdaj lanaj gantoj de mia onklino Fini. Nur la vinru•asilka ›alo kaj la necesujo estis miaj, donacoj de la lastakristnasko.

Ankoraμ estis milito en januaro 1945. Pro la timo, kemi meze en la vintro devis iri al la rusoj neniu-sciis-kien, „iu volis doni ion al mi, ion eble utilan, se neserveman. ‚iu donis ion al mi kaj pensis ion pri mimem, „ar mi estis ne›an•ebla sur la listo de la rusoj. Kajmi prenis „ion kaj pensis, ke tiu forveturo en la a•o dedek sep jaroj okazis en la •usta tempo. Ne estus bezon-ata la listo de la rusoj, sed se ne fari•os tro a„a, ebleestos e„ bona por mi.

Mi volis iri for el tiu fingro„apeleto de eta urbo, kiela ›tonoj havis okulojn. Anstataμ timo mi havis tiunprisilentitan senpaciencon. Kaj malbonan konsciencon,„ar la listo, pri kiu malesperis miaj familianoj, estisakceptebla stato por mi. Ili timis, ke io okazos al mi enla fremda lando. Mi volis iri al loko, kiu ne konis min.

Io jam estis okazinta al mi. Io malpermesita. Estis iostranga, malpura, senpudora kaj bela. Tio okazis en laalnoparko tute malproksime, trans la monteto. De lavojo hejmen mi eniris en la centro de la parko la rondanpavilonon, tie kie dum festotagoj ludis la orkestroj. Misidis tie dum iom da tempo. La lumo pikis tra la fajne„izelita ligno. Mi vidis la timon de la vakaj cirkloj,kvadratoj kaj trapezoj, interligita per blankaj „iroj kunungoj. Tio estis la desegna±o de mia devoji•o kaj ladesegna±o en la viza•o de mia patrino. En tiu pavilonomi ±uris al mi mem: neniam plu mi revenos en „i tiunparkon.

Tradukis el la germana lingvoWolfgang Kirschstein

Valora skatolo

®eliauskas, Petras. El mia Esperanta skatolo: Kolektode tradukoj kaj artikoloj pri esperantologiaj kaj litovajtemoj. — Kaunas: Litova Esperanto-Asocio, 2009. —520 p.; 500 ekz.

La pli ol 500-pa•a volumo oma•as la 80-jaran jubileon dePetras ®eliauskas, eminenta litova esperantisto. Kiel dekjaru-lo li eksciis pri Esperanto el porinfana revueto, sed li lernis•in nur en 1957 kaj ekde tiam partoprenas en la Esperanto-movado.

®eliauskas multe tradukas el lalitova lingvo. Lia unua tradukoaperinta libroforme estas poemoHomo de la renoma litova poetoEduardas Mie�elaitis, kiun aperi-gis ›tata eldonejo en 1986 en lanun nekredebla eldonkvanto 6000ekzempleroj! La libron ornamasbelaj lignogravura±oj.

Alia grava traduko atendis sianaperigon preskaμ du jardekojn.Temas pri verko escepte grava porla litovaj lingvo kaj literaturo. En1859 episkopo kaj poeto Antanas Baranauskas verkis lapoemon Arbaro de Anykš£iai por montri ri„econ de la litovalingvo. Ankaμ por ®eliauskas estis defio pruvi per sia tradukola ri„econ de Esperanto. La libro aperis en 2003 kun belajilustra±oj de Vladimiras Beresniovas.

Entute, ®eliauskas esperantigis preskaμ sesdekon da litov-lingvaj poezia±oj de 24 poetoj, ankaμ versa±ojn de belorusajpoetoj, fragmentojn el poemoj Konrad Wallenrod de Mickie-wicz kaj Kavaliro en tigra felo de Rustaveli. En la volumo onitrovas unusolan tradukon el la rusa lingvo — de la konataKonkluda versa±o de Sergej Jesenin, kies pli trafa tradukoestas konata. Eble la traduko de ®eliauskas estis farita helpede la litova traduko? Li tradukis ankaμ kantotekstojn. Inter laprozaj tradukoj estas rakontoj, fabeloj kaj teatra±oj. Sur tri-cento da pa•oj de la recenzata libro oni povas konati•i kun latraduka laboro de la jubileulo.

Regula preleganto en Baltiaj Esperanto-Tagoj, li publik-igis multajn artikolojn en Litova Stelo pri esperantologio,historio de Esperanto en Litovio, ankaμ pri la litovaj lingvo,literaturo, kulturo kaj historio, en kiuj estas sentebla tipe balt-landa vidpunkto al la historio.

Ekde 1995, dum 11 jaroj Petras ®eliauskas redaktis la aso-cian organon Litova Stelo, ankaμ „iutagajn gazetojn en BET-oj kaj SAT-kongreso, kiuj okazis en Litovio. Li verkis litov-lingvan libron Nuo Babelio iki Esperanto pri la mondlingvaproblemo kaj kompilis Bibliografion de Litoviaj Esperanto-eldona±oj. 1890–2006. Bedaμrinde, mankas en la nun prezent-ata volumo lia propra kompleta bibliografio, kvankam multajindikoj trovi•as en la librofina biografia skizo.

Kvankam El mia Esperanta skatolo prezentas siaspecanrezulton de lia multjara aktivado, ni scias, ke Petras ®eliaus-kas daμrigas sian verkadon kaj tradukadon. Ni deziras al li•ian realigon per novaj libroj.

Halina Gorecka

Kulturo 18

Rivelita, rivelota, rivelinda

Couperus, Louis. Pri vagabondojkaj friponoj, pri damoj kaj kavaliroj:Rakontoj / Trad. el la ned. GerritBerveling. — Rotterdan: UEA, 2008.— 183 p.

Aμtente, mi pli bone konceptas laveran signifon de Esperanto, kiam milegas traduka±on el periferio de la mondaliteraturo.

Vole-nevole mia atentado, kiel laatentado de „iu avera•a leganto, traduki-sto, eldonisto, estas centrita sur la grupode grandaj lingvoj: la angla, la hispana,la franca… kies aμtoroj havas certan pri-vilegion, samkiel — en la popularamuziko — tiuj, kiuj kantas anglalingvehavigas al si, almenaμ teorie, maksimu-man aμskultantaron. Tiu malekvilibroestas neevitebla malbono ne facile kurac-ebla. Ni vidas do, ke Esperanto povasesti sukcesa kuracilo, kaj kutime veas pri•ia tro modesta (ja per la fakto de •iajfizikaj kapabloj del momento) praktikaaplikado.

‚i-foje traduko rivelis al mi •is nunnekonatan nederlandanon, kiu skribisantaμ jarcento kaj estis sukcesa verkisto,tamen, ve, sur la limigita areo de sia

nacia kulturo. Libro de noveloj kungalanta, se ne korteza, titolo estis prome-santa kion ajn, sed plej ver›ajne — aronde bagateloj. Tiel mi pensis •in prenantekaj, bonfortune, eraris.

‚ar Louis Couperus vere estas klasi-kulo kaj en tiu kvalito li estas persono deuniversala — tuttera — dimensio. Favo-re al mia bona fortuno Couperus, kiu i•iskonata antaμ „io per siaj romanoj,

posedis raran flekseblecon stilistan. Tiopermesis al la tradukinto prezenti linsufi„e ri„e en malgranda libro entenantadekon da noveloj. Sufi„e — por senti latalenton kaj ekmemori la nomon; kaj trenesufi„e — por kontenti•i per laamplekso de la legita±o. Sed la nomosonis, kaj en la unua bon›anco al •i mirevenos.

Por diri pli •uste, mi volus pli bonekoncepti la aμtoran personecon, esprimi-tan tiel strange, tiel varie kaj kalejdosko-pe en la bildoj de la novelaro.

Dek historioj montras plej diversajntipojn en diversaj epokoj — del antikv-eco •is la nuntempo. Gladiatoro, vaga-bondoj, maljuna templa virgulino, duk-ino, etbur•ino, turisto, an•elo, dio… Laplumo aμtora laboras plej diversstile,iam — iom seke, skize li priskribas lasituon, sed pli ofte oni eniras densan,intensan verkan substancon, kiel,ekzemple en Morto de Vesta aμ en Luk-rezia. En tiuj, plej ampleksaj, noveloj lakondensitaj imagelementoj de la verkoformas kvazaμ fizikan preskaμ materianplenecon de la reprezento, kreante luci-dan multekoloran palpeblan realecon.

La galerio de tipoj, kreita de la fanta-zio de Couperus inkludas verajn heroojn(Vesta), ordinarajn karakterojn (Lukre-zia), ekstravaganculojn (turisto) ktp •isesta±oj de eksternatura deveno (DioJizo). Sed, ›ajne, estas io komuna en„iuj, iu filozofio, iu vivostilo, iu mondo-koncepto, kiu esprimi•as fakte kaj akte,kaj, iufoje en aμtora teksto aμ en dialo-go: “nur pa›adi tiel kiel ›i devas” (Luk-rezia), “ree ekfari la agon, por kiu viestas naskita” (La amara filozofo). ‚utio estas certa fatalismo, „u stoika firme-co kun pure homa elemento, tion mi ebleekkonos leginte iun romanon de Coupe-rus.

La traduko de Gerrit Berveling›ajnas al mi tre bona, precipe tiuj speci-alaj neregula±oj, kiuj imitas certan refe-rencan sintakson. Evidente, la tradukintosekvis la konsilon de Dio Jizo:

Sed niajn agojn simple ni faru laμnia konvinki•o kiel plej bone fariilin.Laμ mia percepto, la pasintecaj par-

toj de la novelaro estas preferindaj poratenta lego. Antaμ konsenti aμ malkon-senti vi bezonas do gustumi la libron.

Alen Kris

Zamenhofologia monatofino en KCELa Esperanto-Domo en ‚aμdefono gastigos 30–31 jan 2010 la Ruslan-

dan ±urnaliston Aleksander Kor±enkov el Kaliningrado.Aleksander Kor±enkov, „efredaktoro de La Ondo de Esperanto, estos la „efa

preleganto en la Kultura Monatfino dedi„ita al la temo “Inter hagiografio kajhistoriografio: „u eblas sincera biografio de Zamenhof?”.

Kor±enkov parolos unue pri la “Aktualaj problemoj kaj taskoj de zamenhofo-logio” kaj poste prezentos du prelegojn “La patro kaj la filo” (kun tute novajinformoj pri Marko Zamenhof, aperontaj unue en la decembra Ondo) kaj“Zamenhof en Grodno”.

La eminenta zamenhofologo Kor±enkov, aμtoro de la biografio Homarano,prelegos sabaton la 30an; la postan tagon intervenos mag. Francisko Degoul,prezidanto de Scienca Instituto Zamenhof, kaj prof. Giorgio Silfer.

Degoul prelegos pri “Subjektivaj kaj objektivaj aspektoj de sincereco en labiografioj de Zamenhof”, kun precipe la ekzemploj de Privat (sincereco kunhagiografia emo) kaj Kor±enkov (sincereco kun historiografia emo), fronte al lajud-ka›emaj biografioj, kun tamen aldono de filozofiaj demandoj pri la signifode la vorto “sincereco”, pri la rilatoj inter sincereco kaj objektiva vero, kaj pri la„iam relativa nivelo de sincereco kaj historia vero.

Silfer intervenos pri “La diferencigaj elementoj inter raμmisma kaj finvenk-isma interpretoj pri la vivo de Zamenhof”, kun respondoj precipe al similajdemandoj: Zamenhof la hebreo: •is kiam kaj kiom? Kial iu letero pli gravus olalia? Homaranismo: kiom kaj kiel prezentebla? ktp. Ne temos pri specifa atribuode aμtenteco aμ praveco, sed pri la enfokusigo de la apogpunktoj por la diver•ajinterpretoj.� Postiers 27, CH-2301 La Chauz-de-Fonds� (41)32-9267407� kce@esperantio.net

Ne forgesu(re)aboni

mailto:kce@esperantio.net

19 Kulturo

Ideoj, kiuj eble provokos…

Nemere, István. Serpentoj en laputo: Originala romano. — Kalinin-grado: Sezonoj, 2009. — 184 p.; 400ekz.

La eventoj de la plej nova romano deIstván Nemere povus okazi en ajna urboen la nuna Eμropo. En tiu Urbo lo•asOmar. Omar venas el alia, fora landokaj, pli grave, el kulturo, kie despotasreligio kaj tradicio. Malrapide li tamenalkutimi•as al la libera vivo en la Urbo.

Iomete li sentis, ke li venkis laUrbon. Li ne povus rakonti pre-cize, kiel tio okazis, aμ „u tiovere okazis — sed tion li sentis.Kompreneble, verdire li bataliskontraμ siaj propraj timoj en lalasta jaro. Estis longa epoko, laplej longa en lia vivo. Nun likomencas la duan studjaron en launiversitato, sed tiun unuan lineniam forgesos (p. 7).*Omar komencas senti la tenton de la

libera vivo. Li ankaμ ekperdas la kate-nojn de la opresa religio. ¤uste tio estasminaco por la lokaj gvidantoj de tiu reli-gio. Tial ili deklaras la liberan vivondevojigo de la •usta ortodoksa vivma-niero. Imamo Ibrahim deklaras, ke labonstato estas tento de satano por forlasila vojon de Alaho. Ibrahim agrese kajmalame rilatas al la socio de la “nekre-dantoj”. Senprobleme li trovas pravigone„ por teroristaj agoj en sia sankta libro:“Mortigu ilin, kie ajn vi trovos ilin” (p.127 kaj 4:90 en la traduko de Chiussi).

Terorismo kaj la kulto de morto kajdetruo estas •uste la temo de Serpentojen la puto. Vivi volis ankaμ la knaboTarik, kiun la mistera Abu Mussa logisal la Urbo per promesoj. Tarik tameneksplodigis sin kontraμ sia volo kajscio, perfidita de Abu Mussa. La ideojde Abu Mussa estas pura stalinismo enreligia vesta±o.

Kiamaniere reagu la socio al tiuminaco? Plej ur•e estas, ke la kon-traμterorisma polico ne nur malhelpu lakrimon, sed ankaμ defendu la bazon denia libereco. En la Urbo ili estas en laVerda Fortika±o. Ili faras la praktikanlaboron, kaj sekvi •in en si mem jamestas sufi„e interesokapta lega±o. Mi nemalka›u tro da detaloj de tiu intrigo, mi

nur menciu, ke „iam estas novaj turn-i•oj kaj novaj aspektoj.

Kontraμbatali terorismon havasankaμ ideologian flankon, „ar teroristojestas krimuloj kun ideologio. Kiel reagial la ideologia aspekto de la defio.Nemere prezentas kelkajn poziciojn.

‚u fermi sin (kaj niajn sociojn) kajvivi aparte, kiel sugestas iu popolistaaktorino? Tio estas apenaμ daμra solvo.

Spertulino pri kontraμterorismo tialenkondukas la bildon pri la serpentoj enla puto.

* Ankaμ http://esperanto.org/Ondo/Beletro/Nemere1.htm. Laμdinda estas laKaliningrada eldonejo Sezonoj, kiu