1 1 1

UMCG Ruimte voor Gezondheid Beleidsperspectieven

Leendert van Bree 16 november 2012

2

PBL sessies

§  Gezondheidswinst van milieu- en omgevingsbeleid (Milieubeleid en gezondheidswinst; gezonde mobiliteit en beleid) –  dr. Anne Knol (RIVM), dr. Hans Nijland (PBL)

§  Slimme koppeling van gebiedsontwikkeling, ruimtelijke inrichting en gezondheid (Gezonde en duurzame stad; integraal gezondheidsbeleid) –  drs. Eva Kunseler (PBL), drs. Ilse Storm (RIVM)

------------------------------------------------------------------------ §  Gezondheid in beleidsconstructen en sturingsprincipes

(Gezondheid in duurzaam beleidsperspectief en gebiedsontwikkeling) –  dr. Leendert van Bree (PBL)

3 3

Ziektelast in Nederland (Balans van de Leefomgeving 2012)

4 4

Gezonde en duurzame omgeving

1.  Schoon, gezond, veilig en leefbaar –  geen negatieve effecten van milieu- en omgevingsfactoren

2.  Waar gezondheid, welzijn en sociaal gedrag worden bevorderd –  ontwerp, inrichting, bewegen, participatie/co-creatie, voorzieningen

3.  Met een hoge gezondheidsstatus, toegankelijke zorg en condities voor ‘healthy ageing’

4.  Met ruimte voor een passend ecosysteem en stad-land verbindingen –  groene en blauwe structuren

5.  Met een duurzame ecologische ‘footprint’ –  transport, energie, voeding en grondstoffen

6.  Klimaatbestendig 7.  Met een (historische) identiteit 8.  Die het economische woon- en vestigingsklimaat bevordert

4

5 5

Transitie in het gezondheidsbegrip

§  Gezondheid als milieuhygiënische beschermingswaarde §  Gezondheid als ‘nuchter omgaan met risico’s’ §  Gezondheid als totaal fysiek, mentaal en sociaal welbevinden §  Gezondheid als vermogen tot aanpassing en ontwikkeling §  Gezondheid als duurzame omgevingswaarde

5

6

Transitie in het omgevingsbeleid (?) §  Normen, als streng en vooral sectoraal sturingsprincipe, hebben véél milieu- en

gezondheidswinst opgeleverd, maar: –  voldoen aan de norm verwordt vaak tot een bestuurlijk probleem, –  met soms slechts marginale (of juist helemaal geen) gezondheidswinst, en –  veel discussie rondom de norm, zeker bij economische crises!

§  ‘Gezondheid’ in de nieuwe generatie duurzaam milieu- en omgevingsbeleid betekent verhoging van de kwaliteit van leven, met: –  ‘de mens als omgevingswaarde’, –  bevordering van ‘gezondheid, leefbaarheid en welzijn’ als belangrijke uitgangspunt, en –  koppeling tussen ruimtelijke inrichting, (stedelijke) gebiedsontwikkeling en

leefomgevingskwaliteit en een integrerend kader waarbij gezondheid als duurzame omgevingswaarde centraal staat.

§  Aanvullende beleidsvisie, beleidsambitie en beleidsaanpak nodig!

§  Crisis als kans! 6

7 7

Complexe, multi-level en multi-actor visies en aanpakken voor een gezonde en duurzame omgeving

7

8 8 8

‘Governance criteria’ voor een gezonde en duurzame omgeving

1.   Impact en kosten (gezondheidsschade, gezondheidswinst, maatschappelijk draagvlak, kosteneffectiviteit, kosten-baten verhoudingen)

2.   Ruimtelijke schalen en claims (regio, stad, wijk, buurt, infra, gebouwen en openbare ruimte)

3.   Urgentie en timing (impact, omlooptijden, implementatietijd, korte-termijn en lange-termijn prioriteiten, flexibel en adaptief management)

4.   ‘Mainstreaming’/synergie met ander beleid (stad-land verbindingen, klimaatmitigatie/-adaptatie, kansen voor gezamenlijk geplande investeringen, nieuwe verdienmodellen, koppeling aan ‘groene groei’ en duurzaamheid)

5.   Institutioneel vermogen en draagvlak (out-of-the-comfort-zone, co-creatie en interactief beleid en planning, stakeholder mechanismen, verantwoordelijkheden en allianties in een ‘energieke samenleving’)

9 9

WHO Healthy Cities

Healthy Cities mean a comprehensive and systematic policy and planning for health, emphasizing: §  the need to promote health and well-being §  the need to address inequality in health and urban poverty §  the needs of vulnerable groups §  participatory governance §  the social, economic and environmental determinants of health. This is not about the health sector only. It includes also health considerations in economic, regeneration, and regional and urban development efforts.

9

10

§  Health Cities (WHO) §  Sustainable Communities (ICLEI) §  DELTA Cities Alliance §  Liveable Cities (EU) §  Walkable Cities §  Building Resilient Cities §  Urban Nexus (EU) – Health and Quality of Life §  Design Cities (NY, Transport) §  Active Design §  Essays Toekomst van de Stad (Rli) §  Gezond Ontwerp Wijzer (min IenM)

11 11

Sustainable health and a green urban economy

Health co-benefits in a green economy – big gains for chronic disease prevention through sustainable innovation

Health promotion, protection and

care –  Climate mitigation/adaptation –  Buildings, public space, and infra –  Transport –  Energy –  Resources (renewable) –  Food production and consumption –  Quality of life as factor for economic

success

11

12 12 12

Routekaart voor een gezonde en duurzame omgeving

1. Aanvullende, gedeelde beleidsvisie, ambitie en aanpak ----------------------------------------------------------------- 2. Optie, ontwerp, plan en aanpak op schaalniveau 3. Criteria en prioriteiten voor omgevingsstrategie 4. Organisatie en financiering (verdienmodellen) ----------------------------------------------------------------- 6. Geïntegreerd, flexibel en meekoppelend beleid 7. Co-creatie, samenwerking en interactieve planning 8. Monitoren en evalueren via incrementeel, adaptief

management

12

13

Visie, ambitie en aanpak Uitdagingen voor studie/evaluatie:

§  Empirie – kennisvraag en praktijk §  Instituties – rollen, bestuur en organisatie van actoren en

beleidsprocessen §  Beleidsopgaven - integratiekader

14

Gezonde verstedelijking (min IenM, FABRIC)

15

Gezonde verstedelijking (min IenM, FABRIC)