lessen over eten & drinken
DESCRIPTION
LESSEN OVER ETEN & DRINKEN. Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Zorginnovatie Versie januari 2012. THEMA 1: ONDERVOEDING. ondervoeding als gezondheidsprobleem ondervoeding definitie oorzaken gevolgen kwaliteitszorg. Ondervoeding als gezondheidsprobleem. dia 1-1. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/1.jpg)
LESSEN OVERETEN & DRINKEN
Hogeschool Rotterdam,Kenniscentrum Zorginnovatie
Versie januari 2012
![Page 2: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/2.jpg)
THEMA 1: ONDERVOEDING
1. ondervoeding als gezondheidsprobleem2. ondervoeding
• definitie• oorzaken• gevolgen
3. kwaliteitszorg
![Page 3: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/3.jpg)
Ondervoeding als gezondheidsprobleem
Een sluipmoordenaar in het verpleeghuis
Onderzoek Universiteit Maastricht: één op drie patiënten in
zorginstellingen is ondervoed (NRC, 12-9-2006)
Duizenden kinderen ondervoed
bij ziekenhuisopname
ANP − 25/01/10
dia 1-1
![Page 4: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/4.jpg)
Prevalentie ondervoeding
Bron: Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen 2011 (Halfens e.a. 2011)
dia 1-2
![Page 5: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/5.jpg)
Definitie ondervoeding (1)
een tekort voor het lichaam aan energie, eiwitten of voedingsstoffen zoals
vitamines en mineralen
dia 1-3
![Page 6: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/6.jpg)
Oorzaken ondervoeding
1. onvoldoende beschikbaarheid van voeding2. inname of absorptie3. behoefte
A. katabolismeB. verlies
dia 1-4
![Page 7: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/7.jpg)
Definitie ondervoeding (2)
Volwassenen:• BMI < 18,5
o > 65 jaar: BMI < 20• gewichtsverlies > 10% in afgelopen 6 mnd• gewichtsverlies > 5% in afgelopen mnd
Kinderen: andere criteria (o.b.v. groeicurve)
dia 1-5
![Page 8: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/8.jpg)
BMI: WHO-classificatiedia 1-6
Underweight < 18.5Normal range 18.5-24.9Overweight ≥ 25.0
Preobese 25.0-29.9Obese ≥ 30.0
Obese class I 30.0-34.9Obese class II 35.0-39.9Obese class III ≥ 40.0
![Page 9: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/9.jpg)
Gevolgen ondervoeding- langzamer herstel- meer en ernstigere complicaties- spiermassa- afweer- wondgenezing- kans decubitus- KvL- mortaliteit
• opnameduur• gebruik medicijnen• kosten gezondheidszorg
dia 1-7
![Page 10: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/10.jpg)
Risicogroepen
• fragiele ouderen, bv. a.g.v. eenzaamheid, depressie, polyfarmacie
• chronisch zieken, bv. mensen met COPD, hartfalen, depressie
• oncologische patiënten• patiënten rond een grote operatie
dia 1-8
![Page 11: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/11.jpg)
Kwaliteitskader VV&TIndicatoren Eten & drinken:1.mate waarin cliënten of vertegenwoordigers goede maaltijden ervaren (vlgs. CQ-index)
2.risico op ondervoeding (vlgs. SNAQRC)
3.onbedoeld gewichtsverlies
dia 1-9
![Page 12: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/12.jpg)
Relevante CQ-index vragen
Bewoners• 62. Zijn de maaltijden lekker?Vertegenwoordigers van bewoners• 55. Zien de warme maaltijden er verzorgd uit?• 56. Is er genoeg hulp bij het eten?• 57. Is er genoeg tijd om te eten?• 58. Zijn de maaltijden genoeg gespreid over de
dag? (met tussenpozen van 3 uur)
dia 1-10
![Page 13: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/13.jpg)
Indicatoren voedingstoestand
a. Risico op ondervoeding: percentage cliënten dat volgens de SNAQRC een verhoogd risico heeft op ondervoeding*
b. Onbedoeld gewichtsverlies:– b1. Percentage cliënten met onbedoeld gewichtsverlies
van meer dan drie kilo in de afgelopen maand en/of meer dan zes kilo in de afgelopen zes maanden
– b2. Gemiddeld aantal kilo’s onbedoeld gewichtsverlies per client in de afgelopen zes maanden
* De indicator ‘7.3a Risico op ondervoeding’ wordt alleen voor interne verbetering gebruikt, niet voor publicatie
dia 1-11
![Page 14: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/14.jpg)
THEMA 2: SCREENING OP ONDERVOEDING
![Page 15: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/15.jpg)
Zet zich in voor:vroege herkenning en een adequate behandeling van
ondervoeding bij ziekte in• ziekenhuizen • verpleeg- en verzorgingshuizen en andere
zorginstellingen • eerste lijns zorg en thuiszorg
www.stuurgroepondervoeding.nl
dia 2-1
![Page 16: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/16.jpg)
1. Ondervoeding2. Wanneer is iemand
ondervoed?3. Screening ondervoeding4. Behandeling van
ondervoeding5. Overige informatie6. Stuurgroep Ondervoeding7. Literatuurlijst
dia 2-2
![Page 17: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/17.jpg)
Screening
Doel:• opsporen mensen met risico op ondervoeding
aanpak (primaire preventie)• opsporen mensen met ondervoeding
aanpak, voorkomen van complicaties (secundaire preventie)
dia 2-3
![Page 18: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/18.jpg)
Screening; criteria• de ziekte is te vinden voordat er klachten zijn;• het is duidelijk wanneer iemand wel of niet de ziekte heeft;• als er iets is gevonden kan de persoon tijdig in het ziekenhuis
terecht voor diagnose en behandeling;• er bestaat een betrouwbare test/onderzoek om de ziekte op
te sporen;• er is een goede, veilige behandeling voor de ziekte.
[gebaseerd op de internationale criteria voor screening van Wilson & Jungner (WHO 1968)]
dia 2-4
![Page 19: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/19.jpg)
Screening op ondervoeding
Bron: Meijers e.a. (2009)
dia 2-5
![Page 20: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/20.jpg)
SNAQdia 2-6
![Page 21: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/21.jpg)
STRONGkids
dia 2-7
![Page 22: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/22.jpg)
ScreeningsinstrumentenSNAQ SNAQ65+ SNAQRC STRONGkids
Lengte + +Gewicht + +BMI +Onbedoeld gewichtsverlies
+ + +
Bovenarmomtrek +Eetlust + + +Functionaliteit +Hulp nodig bij het eten +Drink- of sondevoeding +
dia 2-8
![Page 23: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/23.jpg)
Effectiviteit (1)• betere herkenning van ondervoeding;• verbeterde energie- en eiwitinname door het aansluitende
behandelplan;• behandeling van de diëtist in een eerder stadium van de
behandeling;• kosteneffectief;• afname van mortaliteit en complicaties, verbeterde
wondgenezing, toename van de kwaliteit van leven, sneller herstel en verbeterde immunologische afweer;
• afname van de ziekenhuiskosten;• afname van de gemiddelde opnameduur.
[Bron: website Stuurgroep Ondervoeding]
dia 2-9
![Page 24: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/24.jpg)
Effectiviteit (2)Maar:
Rapport Ondervoeding bij ouderen (Gezondheidsraad 2011):
Onduidelijk is nog hoe groot het probleem van ondervoeding bij ouderen nu eigenlijk is en in welke gevallen bijvoeding helpt…
[meeste onderzoeken zijn van matige kwaliteit]
dia 2-10
![Page 25: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/25.jpg)
THEMA 3: MAALTIJDAMBIANCE
![Page 26: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/26.jpg)
Maaltijdambiance
Huiskamerstijl bij verpleeghuisbewoners:• behoud van kwaliteit van leven• behoud van lichamelijk functioneren (fijne
motoriek)• behoud lichaamsgewicht
Bron: Optimizing the ambiance during mealtimes in Dutch nursing homes (Nijs 2006)
dia 3-1
![Page 27: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/27.jpg)
Ambiancebevorderende factorendia 3-2
MAALTIJD-VOORZIENING
AANKLEDING
BEWONERS
PERSONEEL
RUIMTE
![Page 28: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/28.jpg)
THEMA 4: LEUKE DINGEN DOEN MET ETEN
![Page 29: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/29.jpg)
“Patiëntenzorg, m.n. zorg verleend aan chronisch zieken, die niet alleen gericht is op adequate medische verzorging maar ook op verbetering van de kwaliteit van hun leven,
o.m. door het schenken van persoonlijke aandacht." (van Dale)
dia 4-1
![Page 30: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/30.jpg)
OPDRACHT
Bedenk voor de Nationale Verwendagin groepjes van 3-4 personen
een bijzondere activiteitdie te maken heeft met eten of drinken.
Presenteer je plan op een flap-over.
dia 4-2
![Page 31: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/31.jpg)
THEMA 5: OMGAAN MET AFWEERGEDRAG
![Page 32: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/32.jpg)
Stellingen
Als een demente bewonerecht niet wil eten of
drinken, dan houdt het voor mij ook op.
Als een bewoner weigert dan moet je niet aandringen.
Als een bewoner niet wileten, moet je er altijd rekening mee houden dat hij of zij dood wil.
Ik ben de oorzaak dat de bewoner slecht eet en drinkt.
Goede voeding is heelbelangrijk voor alle bewoners.
dia 5-1
![Page 33: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/33.jpg)
dia 5-2
![Page 34: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/34.jpg)
Definitie afweergedrag
Elk gedrag van de bewoner met dementie dat eten of
drinken bemoeilijkt of verhindert.
[Richtlijn afweergedrag, 2009]
dia 5-3
![Page 35: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/35.jpg)
Signaleren structureelafweergedrag
Bewoner weert eten of drinken af:• meerdere keren per week• ≥ 24 uur (bijna) niets drinken• ≥ 48 uur (bijna) niets eten
team! rapportage
STAP
1:
Prob
leem
vas
tste
llen
dia 5-4
![Page 36: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/36.jpg)
Verschijnselen1. bewoner komt niet aan tafel of loopt
steeds weg
2. bewoner eet of drinkt nietbijv. weigert verbaal, wendt hoofd af, slaat lepel weg
3. bewoner slikt eten of drinken niet doorbijv. spuugt eten uit, slikt niet
dia 5-5
![Page 37: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/37.jpg)
Overleg met anderen
• bewoner zelf• familie• collega’s• arts
start voedings- en vochtlijst
STAP
2:
Geg
even
s ve
rzam
elen
dia 5-6
![Page 38: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/38.jpg)
Observeren & beschrijven
STAP
3:
Nad
er o
nder
zoek
Verzorgende observeren rapporteren inbreng MDO
Andere zorgverleners
aanvullend onderzoek(diëtiste, logopediste, arts, psycholoog)
inbreng MDO
dia 5-7
![Page 39: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/39.jpg)
Oorzaken
NIET SNAPPEN
NIET KUNNEN
NIET WILLEN
dia 5-8
![Page 40: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/40.jpg)
InterventiesST
AP 4
: Pl
an v
an a
anpa
k
oorzaakbekend
oorzaakonbekend
gerichteintervent
ie
“trial-and-
error”
nietingrijpen
dia 5-9
![Page 41: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/41.jpg)
Trial-and-error: drie domeinen
• aandacht• tijd & rust• contact• verbale
aansporing, positieve bekrachtiging
• vaste verzorgende
• andere voeding• ander tijdstip• andere
consistentie (advies logopedist of diëtist)
• huiselijkheid• rust in de
omgeving• structuur• muziek ±
INTERACTIE & COMMUNICATIE MET
BEWONER
AMBIANCE
VOEDING
dia 5-10
![Page 42: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/42.jpg)
Vaststellen effectST
AP 5
: Ev
alua
tie
rapporteren (zorgdossier) MDO / bewonersbespreking verder beleid
dia 5-11
![Page 43: LESSEN OVER ETEN & DRINKEN](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062520/56816057550346895dcf7ff9/html5/thumbnails/43.jpg)
dia 5-12