lezing dennis hauer 'food for thought' ontwerpen aan duurzaamheid
DESCRIPTION
Lecture given for a group of building- and hotel and catering students to inspire them in the designing of a sustainable catering paviljon in HilversumTRANSCRIPT
![Page 1: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/1.jpg)
Ontwerpen aan duurzaamheid Lezing Food For Thought
Dennis Hauer
Architect/adviseur duurzaamheid
27 augustus 2014
![Page 2: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/2.jpg)
Food For Thought?
![Page 3: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/3.jpg)
Een duurzaam gebouw
bestaat niet!
![Page 4: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/4.jpg)
Alleen duurzame systemen
![Page 5: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/5.jpg)
“Ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden
zonder het vermogen van toekomstige generaties om in
hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen” definitie VN-commissie Brundtland uit 1987
![Page 6: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/6.jpg)
“Ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden
zonder het vermogen van toekomstige generaties om in
hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen” definitie VN-commissie Brundtland uit 1987
Wie kan de toekomst voorspellen 1981 eerste PC IBM
![Page 7: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/7.jpg)
De termen duurzaamheid en duurzaam gebruik komen van oorsprong uit de bosbouw.
Later zijn ze ook in de visserijbiologie gebruikt. In beide gevallen was de betekenis
verwant met begrippen uit de ecologie. Het ging er om de natuur zodanig te beheren
dat de natuurlijke structuren en processen niet principieel werden aangetast.
Concreet: aan visgronden en bossen mocht niet méér vis of hout worden onttrokken
dan er door natuurlijke aanwas vanzelf weer bij zou komen. Het respecteren van deze
‘gebruiksruimte’ betekent dat ook toekomstige generaties er gebruik van kunnen
blijven maken.
![Page 8: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/11.jpg)
Lineair gedrag: grondstoffen winnen
![Page 12: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/12.jpg)
Lineair gedrag: slopen na gebruik
![Page 13: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/13.jpg)
Lineair gedrag: dumpen!
![Page 14: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/14.jpg)
Duurzaamheid gaat dus over de bedreiging van onze welvaart:
eindigheid van grondstoffen,
produceren van voedsel voor iedereen,
gezondheid,
klimaatverandering (wateroverlast, orkanen, landverschuivingen)
![Page 15: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/15.jpg)
Food For Thought?
![Page 16: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/16.jpg)
Zoeken naar balans tussen economische, ecologische
en sociale belangen
![Page 17: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/17.jpg)
Van een lineaire naar een circulaire economie
![Page 18: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/18.jpg)
Het sluiten van grondstofkringlopen
![Page 19: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/19.jpg)
Denken in systemen
![Page 20: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/20.jpg)
Duurzame strategieën Hoe pak je zo’n opgave aan?
![Page 21: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/21.jpg)
Wie zijn de stakeholders? Stakeholderanalyse:
-Wie zijn de stakeholders?
-Wat is hun invloed?
-Wat willen ze bereiken?
-Wat kunnen ze bijdragen?
-Op welke schaal? (gebruiker, gebouw, gebied)
![Page 22: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/22.jpg)
Stel een roadmap op
![Page 23: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/23.jpg)
Welke duurzaamheidsinitiatieven zijn er?
Ambitie
Uit je eigen stad, Rotterdam
Strategie:
Commerciële Stadsboerderij
vormgegeven rond een
Aquaponic concept
![Page 24: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/24.jpg)
Duurzame PI Zaanstad Strategie: brainstorm mogelijkheden clusteren tot concept
![Page 25: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/27.jpg)
Duurzame concepten Duurzaam ontwerpen=keuzes maken
![Page 28: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/28.jpg)
Biosphere 2; Arrizona
Strategie:
Onderzoeksproject waarin
onderzoekers 1 jaar lang
afgesloten hebben geleefd.
![Page 29: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/29.jpg)
Eden project, Cornwall
Strategie:
Creëren biotoop in verlaten mijn, naast
natuurreservaat heeft dit project een
educatieve functie en trekt ca. 500.000
bezoekers per jaar.
![Page 30: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/30.jpg)
Strategie Energy in de toekomst;
• Lokaal en kleinschalig.
• Reststromen
• Co-generatie
De nieuwe Nuts
Villa Flora, Venlo
Strategie:
Koppelen kas aan gebruiksfuncties,
creëren van een zonneterp
![Page 31: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/31.jpg)
Hightech…
![Page 32: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/32.jpg)
…Lowtech
![Page 33: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/33.jpg)
Architectuur als middel; natuurlijk koelen
![Page 34: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/34.jpg)
Architectuur als middel; licht vs warmte
![Page 35: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/35.jpg)
Gezondheid als businesscase
![Page 36: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/36.jpg)
Energie versus gezondheid
![Page 37: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/37.jpg)
Bouwen met Groen en Glas:CAH Dronten
![Page 38: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/38.jpg)
Technieken uit de glastuinbouw
![Page 39: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/39.jpg)
Duurzame maatregelen Ter inspiratie…
![Page 40: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/40.jpg)
Wat zijn de onderwerpen? BREEAM-NL geeft compleet overzicht
![Page 41: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/41.jpg)
Duurzaamheid ingeburgerd in het ontwerp (1)
Isoleren:
› Gesloten delen (gevels, begane grond, dak) Rc=5,0 (NB meer
isoleren is niet zinvol icm balansventilatie Co2 gestuurd)
› Open delen (ramen, deuren) HR+ glas U=1,1
› Goede kierdichting (details) Qv-0,400
Passieve maatregelen:
› Oogsten daglicht, besparen op verlichting door
daglichtregeling
› Actieve zonwering, weersafhankelijk
› Zomernachtventilatie voor koeling
‘Bare minimum’ duurzame maatregelen
![Page 42: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/42.jpg)
Duurzaamheid ingeburgerd in het ontwerp (2)
Actieve maatregelen:
› Warmteterugwinning op ventilatielucht
› Lage temperatuurverwarming/vloer activeren
› Duurzaam opwekken: WKO, zonneboiler, PV
Water
› Waterbesparende kranen en toiletten
› Gescheiden systeem hemelwater
› Beperken verharding ivm waterberging
Materiaalgebruik:
› FsC hout
› Voorkomen gebruik lood, zink
![Page 43: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/43.jpg)
Energie+....
Duurzame thema’s Concentrated Solar
› warmte
› electra en combinaties
#
Energie
![Page 44: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/44.jpg)
‘ Het thema energie is onlosmakend verbonden met de andere duurzame thema’s zoals materiaal (C2C) watergebruik en duurzame voedselproductie. Het integreren van deze thema’s is zeer relevant voor de realisatie van een duurzaam paviljoen’ Uit: Charette Energieke Zernike Campus
De duurzame businesscase
![Page 45: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/45.jpg)
Waterstof
› Opwekken uit biomassa en/of zon dmv elektrolyse
› Gebruiken voor koken, verwarmen, warm tapwater
principe waterstof als energiebron:
afstudeerproject Bernard Aukema
TU Delft
![Page 46: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/46.jpg)
Windgas = Waterstof uit windenergie
› Windenergie kan op deze wijze worden opgeslagen
› En aan het traditionele gasnetwerk worden toegevoegd.
› http://www.greenpeace-energy.de/windgas.html
Eerste proeven - Ameland - geven aan dat 20% bijmengen van waterstof (windgas) zonder problemen
kan.
www.duurzaamameland.nl
![Page 47: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/47.jpg)
Innovatie lab - PV technology
› BB pv cellen - amforf
› Transparante cellen
![Page 48: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/48.jpg)
Thermische bronnen
› oude zoutbronnen gebruiken ?
› eerste toepassing van Geothermie - warmtenet
#
![Page 49: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/49.jpg)
Smart grid - E & W
› Reguleren vraag- en aanbod
› Op niveau Arenapark?
#
![Page 50: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/50.jpg)
Concentrated Solar
› warmte
› electra
› combinaties
#
![Page 51: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/51.jpg)
De kas als energiebron
Nieuwe energie opwekkende kasystemen
![Page 52: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/52.jpg)
De kas als energiebron
Kasdek met focus on PV en T systeem (daglichtkas)
![Page 53: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/53.jpg)
De kas als energiebron
Ontwikkeling teelt en energiekas, Gramma / Aldus, 2011
![Page 54: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/54.jpg)
Energie+....
Duurzame thema’s SUNoil, biodiesel
› icm WKK
› transport op de campus ?
#
Lijnzaad als bio-brandstof, oogsten op locatie
![Page 55: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/55.jpg)
Gezondheid
![Page 56: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/56.jpg)
Akoestisch Comfort
Visueel Comfort
Thermisch Comfort
Lucht kwaliteit
- Ventilatiecapaciteit - Spuiventilatie - Kwaliteit toevoerlucht - Ruimtevolume - Doorspoeling ruimte - Operatieve temperatuur - Tocht - Individuele beïnvloeding
- Vloertemperatuur - Verticale temperatuurgradiënt
- Kunstlicht - Daglicht - lokalen - Helderheidswering - Individuele regelbaarheid
- Installatiegeluid - Nagalmtijd - Luchtgeluidisolatie binnen gebouw - Contactgeluid - Geluidsisolatie gevel
- Emissies en stofverspreiding materialen - Emissies van apparatuur - Schoonmaakbaarheid - Toiletten - Legionella
- Stralingsasymmetrie
bron: frisse scholsn AgentschapNL
Wat is een gezond gebouw?
![Page 57: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/57.jpg)
Dilemma’s;
› spanning tussen energie en gezondheid; ventilatie en comfort
Vragen energie;
› isoleren; Welke waarde levert nog iets op?
› natuurlijke principes of technische oplossingen?
› Sturen op vraag?
Aanpak;
› Een ontwerp dat zo veel mogelijk natuurlijke principes benut
om te komen tot een gezond gebouw
› Aanvullen met techniek (borging kwaliteit)
![Page 58: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/58.jpg)
Natuurlijk ventileren en koelen Schoolgebouw Masdar City (Abu Dhabi)
![Page 59: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/59.jpg)
Dubbele gevel voor daglicht en isolatie Nieuwbouw Solarlux Nijverdal
![Page 60: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/60.jpg)
Living machine Groen filter in een kas
![Page 61: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/61.jpg)
Materiaalgebruik
![Page 62: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/62.jpg)
Trias Materialis
› Reduceer het gebruik van materialen door de
levensduur van producten te verlengen en
productieprocessen efficiënter te maken;
› Volledige recycling van materialen, oftewel C2C
› Ontwikkel alternatieven voor schaarse grondstoffen en
gebruik schaarse grondstoffen alleen nog maar voor
specifieke toepassingen waar nog geen alternatieven
voor zijn.
![Page 63: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/63.jpg)
Biologische/biobased materialen
Loamy clay
Tatched roof Straw bales PV&Glass
sheepwool Flax
Bamboo
Wood modules
Timber panels Hollow core slabs
Massive wood elements
sunshading
Helofyte filter
greenwalls
greenroof
woodstructure
woodpiles Wood lamellas
trees
![Page 64: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/64.jpg)
Technische materialen (gesloten kringloop)
Mineral wool
cellulose EP- membrame Dry brickwork
steelstructures
Wood+steel structure tent limestone Smart foundation Used wood rec. aluminium
gabions
Wire mesh sunshading
FSC-wood+glass
carpet
Glass Aerogel
![Page 65: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/65.jpg)
Voorbeeld hergebruik materialen: LEEN Utrecht
![Page 66: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/66.jpg)
Water
![Page 67: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/67.jpg)
Afvalwater
Waaruit bestaat het afvalwater;
› urine
› fecaliën
› voedselresten
› spoelkeukens
› wastafels, douches
› regenwater ?
› ..............................
![Page 68: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/68.jpg)
Decentrale afvalwaterzuivering
Toepassing van een decentrale afvalwaterzuiveringsinstallatie sluit de volgende kringlopen (deels):
1. Water: (m.u.v. hemelwater)
Een onderwijsinstelling verbruikt enorme hoeveelheden drinkwater, waarop besparing en hergebruik mogelijk is, ten behoeve van:
› sanitair
› Kraanwater
2. Afval: (m.u.v. bedrijfsafval)
Afvalwater (zwart +grijs) bevat veel waardevolle nutriënten, (potentiële) energie en ...water.
› Stikstofkringloop: urine bevat veel stikstof uit onze voeding; dit kan uit afvalwater worden onttrokken en als kunstmest
worden ingezet
› Fosfaatkringloop: Fosfaten worden normaliter gewonnen in mijnen, maar kunnen ook uit afvalwater worden onttrokken en als
kunstmest worden hergebruikt
› Koolstofkringloop: Koolstof in afvalwater kan worden omgezet in
methaan, wat als brandstof voor een motor (WKK) of boiler kan dienen
Voorwaarden voor recycling:
› Scheiden van volgende afvalstromen is hiervoor noodzakelijk:
› urine en faeces
› grijswater
› keukenafval: groente en fruit
› Weinig waterverbruik verhoogt de effectiviteit: toepassen van vacuüm toiletsysteem!
![Page 69: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/69.jpg)
Vacuüm toiletten:
Decentrale afvalwaterzuivering
Voordelen :
› Waterbesparend: 1 liter per spoeling (bij vacuüm systeem) ipv 7 liter (bij conventioneel systeem)
› Minder onderhoud: door minder (gecoördineerde) verstoppingen in hoofdleiding
› Hygiënischer: door minder “splash‘ effect
› Flexibel: naast verticaal ook horizontale leidingen (zonder afschot)
› Beproefd concept: al jaren in gebruik
› Efficiënt bouwen; door kleinere leidingen en geen ontluchting
› Kostenbesparend: Besparing op afvalstoffenheffing en m3 water
RVS vacuum toilet
Porcelein vacuum toilet
![Page 70: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/70.jpg)
Decentrale afvalwaterzuivering Decentrale waterzuiveringsinstallatie:
Grijswater:
› = Afvalwater uit alle afvoerleidingen behalve het toilet.
› Groot volume, weinig organisch materiaal en hoge thermische energie
› Aeroob behandeling (zuurstofrijk): met behulp van een Individuele Behandeling
Afvalwater (IBA), wat
› een soort mini-zuiverinsinstallatie is op basis van beluchting.
› Thermische energie wordt gewonnen uit het grijswater met behulp van
warmtewisselaars
› Restwater kan worden geloosd op oppervlaktewater
Zwartwater:
› = Afvalwater uit het toilet
› Klein volume, veel organisch materiaal
› Anaeroob behandeling (zuurstofarm): met behulp van een vergister, bij verhoogde
temperatuur, ontstaat methaan, slib en effluent
› Effluent (=restwater) dient nabehandeld te worden (OLAND) voor lozing op het
oppervlaktewater
Schematisch behandelschema
![Page 71: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/71.jpg)
Decentrale afvalwaterzuivering Installatieschema referentieproject
Installatie voor 230 huishoudens sinds 2011
› verwijderingsrendement van >95%
› 82% waterbesparing op toiletgebruik
› 40-50% besparing op tataal waterverbruik
![Page 72: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/72.jpg)
Regenwater
100% opvang en gebruik, ten behoeve van;
› toiletten
› groen
› infiltratie bodem
› oppervlaktewater
![Page 73: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/73.jpg)
Afval
![Page 74: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/74.jpg)
Afval als energiebron
Campus Birkenfeld (DL)
› vergisten gft afval en
afvalhout omgeving
› opwekken elektriciteit
› ‘afvalproduct’ warmte
![Page 75: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/75.jpg)
![Page 76: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/76.jpg)
Algen als energiebron en gevel
![Page 77: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/77.jpg)
Groen
![Page 78: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/78.jpg)
Waarom is biodiversiteit van belang?
![Page 79: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/79.jpg)
Ruimtegebruik
Groen Minimale footprint?
![Page 80: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/80.jpg)
Integreren biodiversiteit in Architectuur
Ken Yeang; koploper in eco-architecture
› Startpunt biodiversiteit
› Integreren met gebouwfuncties
› Bijdrage aan binnenklimaat/gebouwconcept
![Page 81: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/81.jpg)
![Page 82: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/82.jpg)
![Page 83: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/83.jpg)
Groendak als meerwaarde Stadslandbouw op kantoorgebouw Amsterdam:
› PR waarde/ beter verhuurbaar
› Extra buitenruimte
› Lokale voedselproductie
![Page 84: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/84.jpg)
Vervuiling
![Page 85: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/85.jpg)
Vervuiling door:
›CO2 uitstoot
›vervuiling hemelwater
›Lichtvervuiling
›Heath island effect
›Vervuiling bodem
![Page 86: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/86.jpg)
Stadskantoor Venlo:
›Het gebouw zuivert de lucht, de retourlucht is schoner dan de
lucht die aan de omgeving onttrokken wordt
Gebouw als luchtzuivering omgeving
![Page 87: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/87.jpg)
Groen zorgt voor koeling in de stad
Heath island effect
![Page 88: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/88.jpg)
Transmissie groen lager dan verhard
Heath island effect
Groendak Groene gevel
![Page 89: Lezing dennis hauer 'food for thought' Ontwerpen aan duurzaamheid](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022052906/558a36c9d8b42ab7728b4621/html5/thumbnails/89.jpg)
Tot slot…