li b r i i m ë s u e s i t f i l o z o f i libër mësuesi filozofi 11 autore aida zhupa redaktore...

1

L i b r i i m ë s u e s i t

f i L o z o f i 11

SHBLSH e RE

Dr. AiDA zhupA

2

Libër mësuesi

Filozofi11

Autore Aida Zhupa

Redaktore letrare Natasha Milkani

Artgrafik Gerti Alibali

Kopertina Gerti Alibali

ISBN 978 -9928- 246- 02-8

Botimet në Republikën e Shqipërisë respektojnë Ligjin Nr. 9380, datë 28.4.2005: Mbi të drejtën e autorit dhe të drejta të tjera të lidhura me të dhe Konventat ndërkombëtare ku Republika e Shqipërisë aderon. Subjektet shtetërore ose private duhet të kenë parasysh Nenet 148 dhe 149 të Kodit Penal, që dënojnë respektivisht: Botimin e veprës së tjetrit me emrin e vet dhe riprodhimin pa të drejtë të veprës së tjetrit.

Rruga: Mine Peza, Pallati 1, Shkalla 3 Tiranë, Albania. tel & fax : 00355 4223633web: www.shblsh. com mail; info @ shblsh. com

Të gjitha të drejtat janë të botuesitC

3

Përmbajtja

1. Hyrja 42.Programiifilozofisë 93.Kompetencatelëndëssëfilozofisë 114.Lidhjaefilozofisëmelëndëtetjera 185.Metodologjiaestudimittëfilozofisëdhevlerësimi 206.Çfarëkërkohetngamësimiilëndëssëfilozofisë? 247.Planimësimorvjetor 258.Shpërndarjaeorëvemësimoresipastremujoreve 269.Planianalitikiorëvemësimore 2910.Modeletëplaneve–ditartëmësuesve 3911. Modele testesh 9212.Modeliçertifikatëssënxënësit 10013.Vetëvlerësimpërmësimdhënie 10114.Përgjigjetetesteve 102

4

1.Hyrja

Teksti“Filozofia11”,qëjumësueskeninëdorëështëhartuarpër t’uardhurnëndihmëqëtërealizoniprograminekësajlënde.Programikapërmisionqëtëkontribuojënëpërgatitjenetënxënësvepërtënxënëgjatëgjithëjetësdhepërtapërdorurnëvendimmarrjetqëkanëtëbëjnëmearsimiminemëtejshëmapo me tregun e punës.Studimiifilozofisëishërbenzhvillimittëaftësiveintelektuale,tërëndësishmepërjetënnëtërësi,përtejnjohurivedheaftësiveqëkërkohennëprofesioneosenëfushatëveçantëtëveprimtarisënjerëzore.Aizhvillonaftësitëanalitikekritikedheinterpretueseqëzbatohendhejanëtëdomosdoshmenë çdo fushë lëndore dhe kontekst jetësor. Studimi i filozofisë ndihmon në përgatitjen e qytetarëve për detyrat që ata kanë ndajkomunitetit ku jetojnë dhe i pajis ata me përgjegjshmërinë dhe aftësitë e duhura intelektuale për të marrë pjesë në çështjet aktuale të politikës dhe të komunitetit. Nëkëtëmënyrëstudimiifilozofisëkrijonmundësitëpërrritjenepushtetitintelektualdhepërtëpërballuarndryshimeteshpejtaetëvazhdueshmeqëkarakterizojnësotveprimindhemendimin njerëzor.1. Hartimi i programit është mbështetur te korniza kurrikulare dhe standartet e fushës. Kyprogramzbatohetpër72orëmësimore.Aiështënjëdokumentzyrtardheështëvetëmnjëpjesëetërësisësëdokumentevezyrtarepërlëndënefilozofisë.Dokument tjetër i rëndësishëm është korniza kurrikulare e gjimnazit. Tekornizakurrikularevëmendjeeveçantëiduhetkushtuar: □synimevetëpërgjithshmetëkurrikulëssëgjimnazit, □synimevetëlinjavendër-kurrikulare, □vlerësimittënxënësitmenotë, □parimevetëmësimdhënies.

Zbatimi i programit duhet të bëhet duke respektuar parimet e barazisë gjinore, etnike, racore, fetare etj. Programipërmban7linjakurrikulare.Nëprogram7linjatvijnënjërapastjetrës,porkjonukdotëthotësemësimdhënia-nxëniaduhettëzhvillohetnëkëtërenditje,gjatëvititshkollor.Renditjaelinjavelihetnëdëshirëtëzbatuesvetëprogramit,mësuesvetëkësajlënde,tëcilëtduhet tëndjekin logjikënevijueshmërisësëzbatimit tëobjektivavenëprograminbrendaklasës. Sasiaeorëvemësimorepërsecilënlinjëështërekomanduese.Zbatuesiteprogramitduhettë respektojnësasinëeorëvevjetore të lëndës,kurse janë të lirë tëndryshojnëme10%(shtesë ose pakësim) orët e rekomanduara për secilën linjë.Meqenëseveprimtaritëpraktikedheprojektijanëpjesëeprogramitkanërëndësitëveçantëpërrealiziminmesuksestëtij,rreth15orëtëplanifikuara,ulihenkëtyreveprimtarivedheprojektit.Për realizimin e projektit janë përdorur edhe 4 orët e lira të dhëna në këtë program.Numriiorëvegjithsej,përzhvillimineprogramittëkësajlëndeështë72orë,tëcilatndahensipas7linjave,simëposhtë:

5

Linjat OrëtLinja 1: Periudha helenike 9 orëLinja 2: Periudha romake 5 orë Linja3:Drejtimetfilozofikenëshekujteparëtëerëssonë 5 orë Linja 4: Mesjeta dhe Rilindja 10 orëLinja 5: Shekulli XVII 9 orëLinja 6: Shekulli XVIII 9 orë Linja7:ShekulliXIX–XX 21orë

4 orë të lira

Të nxënit është një proces kompleks prandaj mësuesi/ ja, luajnë një rol të rëndësishëm dukepërdorurmetoda,teknikatëlarmishmedhestrategjimësimore,nëmënyrëqëtëarrihetaktivizimimaksimalinxënësve,jovetëmbrendaorëssëmësimit,poredhegjatëpërgatitjessëtyrejashtëmjedisevetëshkollës.Që të zbatohet ky program kërkohen mjedise të nxëni, të cilat lejojnë nxënësit të nxënë dukevepruar.Kjodotëthotësekymjedismunddheduhettështrihetedhejashtëmurevetëklasësapotëshkollës.Studimiifilozofisëzhvillonaftësinëdheprirjenpërrefleksiondhevetëshprehje,përtëshkëmbyeridetëdhepërtëdebatuarrrethtyre,përtënxënitgjatëgjithë jetës.

MeanëtëLibrittëMësuesitndihmohetçdomësues,qëtëzotërojësamëmirështatëlinjate kësaj lënde dhe të jetë i sigurt në mësimdhënjen e tij. Qëllimi i këtij libri është të orientojë dhe tëndihmojëmësuesitqë japinmësimnëklasënenjëmbëdhjetë,për tëpërmbushursynimet drejt arritjes së kompetencave personale të nxënësit. Meqenëse në procesinarsimor janë përfshirë metoda të reja të mësimdhënies të bazuara mbi kompetencat, jemi munduartëofrojmëdisarrugëtërejanëzhvillimindheorganizimineorëvemësimore,kunëqendërështënxënësi,siindivid,pordheklasanëtërësi.Këtometodaoseteknika,tëcilatkanëgjeturzbatimnëkëtëlibërpërmbajnënëvetveteelementëpsikologjikë,socialëdhedidaktikë,qëtëshfrytëzojnësamëmirëenergjitëpsikologjikedhesocialetëçdonxënësi.Këtokrijojnënjëklimëharmonikenëklasëdhetërheqinnxënësinnëmënyrëtënatyrshmenë mësim.Për hartimin e këtij libri, grupi i punës punoi për të ndihmuar mësuesit edhe në realizimin eobjektivavetëpërcaktuaranëprograminelëndës.

Përqasja me filozofinë

Njohuri për filozofinë

Qëndrimi i mësuesit

Të bësh filozofi me nxënës

6

2.Objektivateprogramitjanëpërtëgjithënxënësit.Kjodotëthotëqëjumësues,duhettëndihmoninxënësitdukejudhënëatyremundësinëpërt’irealizuarato.Realizimiiobjektivavebrendalinjavedherenditjaetyreështëzgjedhjeelirëemësuesitsizbatuesipërpiktëiprogramit.Atoduhenpërcaktuarsipasnivelittënxënësve.Përshembull,nëse programi i lëndës sëfilozofisë kërkon që nxënësi të jetë i aftë: “ “Të dallojë e tëpërshkruajëndikiminemendimittëpërparuarbotërornëmendiminfilozofiknëShqipërinëperiudhatëndryshmehistorike”,kjodotëthotësetëgjithënxënësveduhett’ujepetmundësia të realizojnëkëtëobjektiv.Për realizmine tijnxënësveu jependetyra,koha,informacioniivlefshëmdhemundësitëtjeraqëtëmbledhinfaktepërçështjennëfjalëdhetë bëjnë interpretimin e tyre. Nëse ju nuk e mundësoni dot këtë, kjo do të thotë se nuk e keni zbatuarprograminlëndorlidhurmekëtëobjektiv.

3.Nëlibrinemësuestitjanëdhënëdisaelementetëcilatpasqyrojnëstrategjinëelibritnëfunksiontëlëndëssëfilozofisë,si:□Rezultatetetënxënitsipaskompetencavetëlëndëssëfilozofisë.□Planinmësimorvjetortëorganizuarsipastematikave.□Planinmësimortremujor.□Planinanalitiktëorëvemësimore.□Modeletëtjeratesteshtëndryshmengaatotëdhënanëtekstinefilozofisë.□Modeletëplan–ditarevetëmësuesvepërdisatemadheveprimtari,qëjanë menduar më të rëndësishme. Për hartimin e tyre janë përdorur metoda të larmishme mësimdhënieje, të cilat mund të aplikohen në vartësi të temave të caktuaramësimore. Janë dhënëmodele orientuese(alternative) për mënyrën e programimit dhe të zhvillimit të orës mësimore. Në këtomodele mësuesi mundet të bëjë ndryshime drejt përsosjes me elemente psikopedagogjik, që burojnë nga praktikamësimore, grupmosha, niveli i arritjeve të nxënësve, shkalla emotivimittëtyrenëinterestëprogresittëformimittëelementëvetëfilozofisë.Kjomënyrëveprimiemësuesvedotëndikojënërritjenekompetencavepersonaletënxënësve.Gjatëorëvetëpërpunimittënjohurive,nxënësveduhett’ukrijohetmundësiatëpunojnëdetyra tematike, projekte kurrikulare, të zgjidhin situata problemore etj. Grupiipunëspërhartiminekëtijlibripunoipërtëgjeturnjëbalancëmidisnjohuriveteorikemeatopraktike,sepsetëmësuaritekësajlëndepërputhetmevetënatyrënefilozofisë.4. Në tekstinmësimor janë dhënë disa rubrika: “Diskutojmë ide filozofike”, “Debat dhedialog”mendihmënetëcilavepërforcohetmëtej,(atykuështëparëemundurdhemëedobishme)nivelformimiinxënësit,përtëarriturnëkompetencat,qësynonprogramiikësajlënde.Nërealiziminsamëtëmirëkëtyrerubrikavemendojmëseduhettëpërgatisnimjedisineklasës,qënxënësittëkenëmundësitëkomunikojnësamëlirshëmmenjëri-tjetrin.

7

5.Për ta bërë më interesant dhe bashkëkohor teksin mësimor ai është pasuruar edhe me rubrika tëtjera,si:“Tëdimëshumë”dhe“Lexim”.Atosynojnënërritjenedëshirëspërtëlexuarinformacionedhekuriozitetepërfilozofëdhefilozofenëperiudhatëndryshme.Mendojmëqëedhepërkëtorubrikasadotëthjeshtanëdukje,kërkohetangazhimngaanajuajdheinkurajimpërnxënësit,qëatotëshërbejnësëmëmirënërealizimineplotëtëprogramit.

6.LibriështëishoqëruarmeCD-në,nëtëcilëndotëgjeni:□Materialendihmëseqëshpjegojnëmëqartëdisakonceptefilozofike.□Materialeaudiovizivetëorëvetëveprimtarive.□Ilustrimedhefototëfilozofëvedhetërrethanavehistorikenëtëcilatatapunuanetj.Mbikëtodokumentacionebazëkrijohetmundësiapërevidentiminerezultatevekryesoretëtënxënitsipaskompetencavekyçe,qërealizohennëpërmjetkëtijprogrami.

7.Gjatëorëvetëzhvillimittëveprimtarive(Komunikojmëidefilozofike),nxënësveduhett’ukrijohetmundësiaqëtëpunojnëmendihmënemësuesit,nëmënyrëtëpavarur,poashtudhemebashkëpunimnëgrupe,përvlerësiminezgjidhjeveekzistuesedhepërpropozimineidevetëreja.Ështënjëideemirëqëtëdiskutonidhetëndaniplanetpërparasetëfilloni.Kjogjëilejonnxënësitqëtëkenëidetëqartadhenëkëtëmënyrëjumundtëkontrolloniqëndrueshmërinëeplanevetuaja.Jumundtërigruponinxënësitnëmënyrëqëatameplanetë njëjta të punojnë së bashku.

8.Tema e projektit është menduar të jepet nga mësues/i,-ja në linjën e gjashtë dhe të zhvillohetnëkatërorëtëtjeragjatëmuajvenëvazhdim.Nëplotësiminmepërpikmëritëprogramitdukerespektuarsasinëeorëvevjetoretëlëndës,mësuesit janë të lirë të vendosinkohënkur të jetëmëepërshtatshmepërnxënësit dhebashkëpunëtorët e tjerë të projektit.Për të ndihmuar mësuesit, në tabelën e mëposhtme jepet njëmënyrëmëepërmbledhurpërparaqitjenekëtijprojektinëplanetditoretëtyre.

Tema e projektit: Komptenca Dataefillimit(javae24) Data e përfundimit

Grupe përgjegjës Aktiviteti Afati kohor Shpenzimet dhe burimiFaza 1Grupi i parëGrupi i dytë

Shpenzimet kancelarike, tekstet bibliotekat.Burimi:

Grupi i tretë Grupi i katërtFaza 2

Faza 3

Faza 4 a)Prezantimiimanualeveb) Diskutimec) Hapja e një ekspozite me punët më të mirad) Shpërndarja e çertifikatavepërnxënësit,pjesëmarrës në projekt.

8

Nëlibrinemësuesitështëdhënënjëmodelçertifikatepërnxënësitpjesëmarrës,ecilaujepet atyre në fund të fazës së katërt të projektit.Shpresojmëqëfrutiikësajpunetëndihmojënëpërmirësimineaftësivepraktiketënxënësvedhetëlehtësojësadopakpunëntuajnërealizimineobjektivavetëpërcaktuaranëprogram.

9. Fletorja e punës së nxënësitGjatëzhvillimittëlëndëssëfilozofisënxënësiduhettëjetëipajisurmenjëfletoreshënimesh.Shënimet gjatë mësimdhënies japin ndihmë në organizimin e klasës, procesin e hulumtimit etj.Ajodot’indihmojënxënësitqëtëmbajnëshënime,tëkryejnëdetyratedhënanëçdoorë mësimore. Gjithashtu atë do ta përdorin për të shënuar detyrat e dhëna paraprakisht nga mësuesi/japërveprimtaritëqëdotëzhvillohennëorëteardhme.P.sh.,orëtnëdispozicionpërzhvillimineprojektitjanëndarënëdisafaza.Nxënësitnëkëtëfletoreduhettëmbajnëshënimjovetëmdetyrat,poredheafatetpërrealiziminetyre.Atadotë regjistrojnë pyetje të shkurtra, për të gjetur përgjigjet nga informacioni i dhënë në tekst. Mundtëhartojnëedhepyetjetëshkurtraqëmendojnësedotënxisindiskutimetnëklasë.

10.FjaloriitermavekryesoreNëfundtëgjithëtemavemësimorekanjëfjalor.Nëkëtëfjalornxënësitdotëgjejnëfjalëtërejaqëipërkasinçdomësimi.Kërkojuninxënësveqënëfundtëfletoressëshënimevetëkrijojnëfjalorinetyre.Juduhett’indihmonidukejudhënëidemëtëthjeshta,dukepërdorurfjalëtëngjashmepërtëshpjeguarkuptimindhezbulimineorigjinëssëfjalëve.I mësoni gjithashtu edhe si të rendisin fjalët e reja sipas alfabetit.Qëllimi i krijimit të këtij fjalori nga vetë nxënësit është që të promovohet një procesndërvepruesdhet`ivijënëndihmëprogramittëmësimit.Fjalorindërveprueskagjithashturëndësinëndihmënqëijepnxënësivepërtëkuptuaargjuhën.

11. Përsëritja në fund të çdo linje nuk është dhënë thjesht për të përsëritur njohuritë e marra gjatëzhvillimittësaj,porjepenkonceptetëintegruarapasinxënësitekanëmbaruarlinjën.Përjashtimbëhetnëlinjënefundit(linja7)kukjorubrikëjepetmbasmësimit7.15,meqëllimqëmësuesi/jatëzhvillojëpërsëritjendhetëkontrollojënjohuritëemarra,jonëorëtefundittëplanitmësimor.Edhetestetpërverifikiminenjohurivejanëdhënëpasçdoorepërsëritje.Këto teste janë të shumëllojshme, në dukje mund të jenë shumë të thjeshta, por janë hartuar qëtënxisintëmenduaritlogjikpërtëdhënëpërgjigje.Pormeanëtëpërgjigjevetëdhënanganxënësit,mësuesinukarrintëbëjënjëvlerësimtëplotëformuespërnjohuritëetij,prandajjependhedetyratëtjerameanëtëtëcilaveairealizonnjëvlerësimkomplekstënxënësitnëfushënenjohurive,shprehiveaftësiveetj.Nëlibrinemësuesitjanëdhënëpërsecilënlinjëtestetëtjera,tëndryshmengaatoqëjanënëtekstinefilozofisënërubrikat:Përsëritjedheprovoninjohuritëtuaja.Në fund të librit të mësuesit do të gjeni përgjigjet për këto teste shtesë.Pra,përhartiminelibrittëmësuesitgrupiipunëspunoipërtëndihmuarmësuesitjovetëmnërealizimineobjektivavetëpërcaktuaranëprograminelëndës,“Filozofia11”,poredhedukedhënëmodeledheidetëqartapërzhvillimineorëvetëndryshmemësimore.Shpresojmëqëinformacionetedhënanëtekstinmësimordhesuportiidhënëngakylibërmësuesidot`iundihmojëjuvetëkrijoninjëambientmësimi,kunxënësittëplanifikojnë,tëgjejnë dhe mësojnë ide të reja.

9

Jemitëhapurdhepresimvërejtjengatëgjithëataqëdotëpërdorinkëtëlibërmësuesipërpërmirësim të mëtejshëm të tij.

2. Programi i filozofisë dhe kompetencat kyçe

Në këtë program jemimbështetur në realizimin e kompetencave kyçe të lëndës.Ajo ka për qëllim formimin filozofik të nxënësve dhe edukimin e shkathtësive,vleravedheqëndrimeve.Mendimifilozofikështëzhvilluarpërmesproblemevefilozofike,prandajmënyramëenatyrshmeeparaqitjessëfilozofisëpërnxënësitështëdukeepërcjellërrugënetëfilozofuaritngavetëata.Nëkëtëperspektivë,programiparaqetnjëgrupproblemesh,njëserimendimesh,dukeunisurngapërvojaepërditshmeenxënësvedrejtrefleksionittëvërtetëfilozofik.Synimiiprogramitështëformimiimendimitkritikfilozofiktënxënësve,dukeunisurngandërthurjaedyelementevekryesorë:dhënjessëinformacionevepërnocionetdheproblemetkryesoretëfilozofisë(nëpërmjettekstevetëshkurtangavepratefilozofëve)dhemësimitaktiv(tëbazuarnëreflektimet),icilinjëkohësishtparaqetnjëngasfidatkryesoretëprocesitmësimor.Gjithashtu,programidotëndikojënënxitjeneraportitkrijuestënxënësëvendajbotësdhevetëvetes.Lëndaefilozofisësynon:◘Përshkriminezhvillimittëmendimitfilozofik,sipasperiudhavehistorike.◘ Dallimineperiudhavekryesoretëzhvillimittëmendimitfilozofik.◘Përshkriminekarakteristikavekryesoretëperiudhës,qëlidhenmezhvilliminefilozofisë.◘Përshkriminehistorisësëmendimitfilozofikpërmespërfaqësuesvetësaj.◘Argumentiminelidhjessëdisaprejkonceptevedheproblemevekryesoretëfilozofisë, meperiudhatkryesoretëmendimitfilozofiknëshekujetj.◘Krahasiminepikëpamjevetëkundërtaosetëndryshmenëhistorinëemendimitfilozofik.◘Përshkriminedallimevedhepikavetëpërbashkëta.

Historicizmi dhe lidhja e kushtëzimi reciprok Nxënësi/jaduhettëvlerësojërrymat,mendimindhepikëpamjetfilozofike,historikeetj.,në kohë dhe në hapësirë. Përkëtëqëllimnxënësi/ja:-Dallontiparetthelbësoretëperiudhëshistorike,tëcilësipërketnjëpikëpamjeoseqëndrimfilozofik.-Shpjegonlidhjenenjërryme,tënjëpikëpamjejeosetënjëqëndrimifilozofikmefaktorëhistorikë(ekonomikë,shoqërore,politikë,kulturorë,fetarëetj).-Analizondhevlerësonkufizimetosevleratefilozofëve,mendimtarëve,historianëveetj.,në kohë dhe në hapësirë. -Argumentonrolinefilozofisënëpërpariminefushaveoseaspektevetëndryshmetëjetësshoqëroreeshkencore.-DallonmendiminfilozofiknëShqipërinëperiudhatëndryshmehistorike.-Përshkruanndikiminemendimittëpërparuarbotëror,nëmendiminfilozofiknëShqipëri,në periudha të ndryshme historike.

10

Ndryshimi dhe vazhdimësia Nxënësi /ja: -Kuptonprocesinendryshimitdhetëvazhdimësinëemendimitfilozofik.-Shpjegonarsyenendryshimitdhevazhdimësinë.-Tregonsesikëtokanëndikuarnëzhvilliminosendryshiminepikëpamjevefilozofike.-Dallontiparetkryesoretëshoqërisësësotme.-Argumentonvazhdimësinëemendimitfilozofik.

Krijimi i mendimi të pavarur Nxënësi/jaduhettëkrijojëdhetërespektojëmendiminetij/sajtëpavarur.Për këtë, ai / ajo:-Dallonndryshimetqëekzistojnënëmendiminfilozofik.- Shpjegon pse njerëz të ndryshëm kanë pikëpamje të ndryshme. -Dallonlidhjenepikëpamjevetëndryshmemeinteresatëndryshmeekonomike,politike, fetare etj. - Formulon pikëpamjen e tij dhe argumenton pse të tjerët duhet të pranojnë mendimin e tij filozofik.

Respektimi i diversitetit Nxënësi / ja: -Dallonvleratpozitiveedhenërrymatfilozofike,mendimetepikëpamjetmetëcilatnuk është dakord. -Argumentonqëçdomendim,praedhemendimiitij,ështëikufizuarngakohadhevendi,interesat,arsimimi,përkatësiaekonomike,shoqëroreetj.-Tregonpsetëtjerëtduhettëpranojnëmendiminetijfilozofik,përtëkuptuarpseaiduhettëpranojëedhepikëpamjetetëtjerëve.- Pranon mendimin e tij dhe të tjetrit, si mendime plotësuese në tablonë e përgjithshme të mendimit njerëzor të epokës.

Dukeunisurngasynimeteobjektivatelëndës,ngaproblematikafilozofikedheevolucionifilozofikimendimit,edhenganevojatenxënësvenëkuadrineformimittëtijtërësormeaftësitëe tëmenduaritkritikekrijues, lëndaefilozofisënëgjimnaz tëzhvillohet sinjëhistoriefilozofisë.

Kytrajtimifilozofisënëformënenjëtërësiesistematike:-Dot’ujeptepërgjigjeçështjeve,qëkanëtëbëjnëmeorigjinatnëkohëdhekufijtënëhapësirëtëfilozofisë.-Dotëmundësojëkuptiminelidhjessëfilozofisëmedijetdheaktivitetetetjeranjerëzoretëzhvilluaranëkohëdhenëhapësirë.-Dotënjohënxënësitmeprogresinemendimitfilozofikdhevarësisësëtijprejfaktorëveekonomikë,shoqërorëdhepolitikë.

11

3. Kompetencat e lëndës së filozofisë

ProgramiilëndëssëFilozofisëkanëthelbintëtijkrijiminekushtevepërnxitjenekompetencavetëfushës/lëndëssidhetëçertifikimittëkompetencavekyçeqëlidhenmevetëlëndën.Realizimiitemavendërkurrikularenëpërmjetfushëssëedukimitfilozofiktënxënësit,ështëkomponentimëirëndësishëmbazëiprogramitmësimor.Realizimiefektivikëtijqëllimirealizohetnëpërmjetharmonisëmidisaspektitpedagogjikdhemotivimittëadoleshentëvedrejtkompetencavekyçe.Kompetencat kyçe të arsimit bazë janë:□Kompetencaekomunikimitdheetëshprehurit.□Kompetencaetëmenduarit.□Kompetencaetëmësuarit,aftësiapërtënxënë.□Kompetencapërjetën,veprimtariasocialembisipërmarrjendhemjedisin.□Kompetencapersonalembibazënemotivimittëbrendshëm.□Kompetencaqytetarembimotiviminejashtëm.□Kompetencadigjitale,aftësiaepërshtatjesnëkohënekibernetikës.

Ndërtimi dhe zbatimi nga nxënësit gjatë procesit të mësimdhënies dhe nxënies, kërkon nga mësuesi/jambajtjenparasyshtëlidhjessëkompetencavekyçemekompetencatefushësapolëndëspërsecilënshkallëtënivelitakademiktëtyre.

Për realizimin në praktikë të kësaj lidhje mësuesi duhet të jetë i vëmendshëm nëpërzgjedhjenesituatavesocialpsikologjikedhemësimoreqëkrijohen,veprimtaritëbrendadhe jashtëshkollore, metodat e ndërtimit të punës, të cilat edhe pse jepen jepen në mënyrë tëdetajuarnëprograminetekstittëfilozofisë,mbetenalternativepërshkaktësituatavetëngjashmedheveçoritëetyre.

Kompetenca kyçe me vlera vetjake, përcaktohet mbi bazën e arritjes së integrimit tënjohurive, aftësive dhemotivimit të nxënësve, veprimtarive praktike, qëndrimeve ndajshkollës, shoqërisë dhe familjes, të cilat ata duhet t’i përfitojnë dhe konsolidojnë gjatëprocesittëtënxënitdheasimilimittëprogramittëFilozofisë.

Nëtekstinefilozofisë,nëfillimtëçdolinjejanëdhënëkompetencat.Gjithashtu edhe për secilën veprimtari janë menduar kompetenca të veçanta që do tërealizohengjatëkëtyreorëvemësimore.Nëorëtezhvillimittëprojektitrenditendisakompetencaqëmësuesi/jaduhett’irealizojënëfazatëndryshmetëzhvillimittëtij.

12

A. Kompetencat sipas linjave

Nr Linja Kompetenca të linjës1 Periudha helenike Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit

Nxënësi/ja:Respekton rregullat e komunikimit, për të shprehur mendimet dhe opinioneteveta.Komunikon në mënyrë konstruktive, gjatë debateve filozofike tëzhvilluaranëklasë.

Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Mbronqëndrimetijtëpavarur,duketreguartolerancëndajidevetëtëtjerëve,përçështje,si:ligji,drejtësiadhepolitika.Vlerësonrolineinstitucionevedemokratike,nëmbrojtjetëinteresavetëqytetarëve.Formulonstrategjidheformatëpjesëmarrjesqytetare,nëpërputhjemeidealeteqytetarisëdemokratike.

Kompetenca digjitaleNxënësi/ja:VlerësonpërparësitëeInternetit,nëlehtësiminepunëssëpavarur,me projekte, në grup etj.

2 Periudha romake Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ja:Zotëron shprehi të sakta dhe operon me konceptet filozofike tëstudiuara gjatë linjës.Komunikon në grup, duke shprehur tolerancë dhe bashkëpunim në shkëmbimineideve.

Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Vlerësonnëmënyrëkritikeqëndrimetefilozofëvetëlashtësisë,ndaj moralit dhe arritjes së lumturisë.Mbronqëndriminetijmeargumentebindëse,përrëndësinëeangazhimittëindividitnëveprimtaritëshoqërore.

Kompetenca digjitale Nxënësi/ja:Përdor aplikacione të ndryshme kompjuterike, për mbledhjen dhe përpunimineinformacionittënevojshëm

13

3 Drejtimet filozofikenëshekujt e parë të erës sonë

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ja:Demonstronaftësishprehësedhepërdormesaktësitermatfilozofiketë mësuara në këtë lëndë.Shfaqvetëbesimdhetolerancënëkomunikim,gjatëpunësnëgrup.Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Mbanqëndrimkritikndajidevefilozofike,lidhurmeekzistencënetëkeqesdhevuajtjesnëbotë.Gjykonmepërgjegjshmërimbirolinqëluanpolitikadheliderëtesaj,nëjetëneshoqërisë.Kompetenca digjitaleNxënësi/ja:PërdorlëndëneTIK-ut,përtëzhvilluarmendiminkritikdhekrijues.

4 Mesjeta dhe Rilindja

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ja:Komunikonnëmënyrëaktivedhetëpërgjegjshmegjatëveprimtarivenëgrup.Respektonidetëdhemendimetetëtjerëve,paiparagjykuarato.Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Gjykonnëmënyrëkritikerolinefilozofisë,gjatëperiudhëssëMesjetës.VlerësonkontributinefiguravetëRilindjes,nëzhvillimineshkencës,filozofisëdheartit.Mbanqëndrimkritikndajrolittështetitsocial,përmbrojtjenetëdrejtavedheinteresavetëqytetarëve.Kompetenca digjitaleNxënësi/ja:Zhvillonaftësitëkrijuesedhetëpavarura,përmespërdorimittëteknologjisë.

5 Shekulli XVII Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ jaInterpreton ide dhe koncepte të empirizmit dhe racionalizmit.Aftësohet të pranojë dhe respektojë arsyetime të ndryshme.Përkushtohetnëdebatkonstruktiv.Kompetenca personale Nxënësi/ jaDemonstron përgjegjësi në qëndrim ndaj çështjeve me interesshoqëror,si:shteti,feja,njeriu.Zotëron aftësi për menaxhim të debatit Kompetenca digjitaleNxënësi/ jaPërdor teknologjinë si burim informacioni për mendimtarët e epokës. Sjell informim në mënyrë të re dhe krijuese duke nxitur mendim krijuesetëpavarur.

14

6 Shekulli XVIII Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ ja:Zotëronaftësitëmirakomunikimidheshprehitësaktafilozofike.Shfaqvlerësimdhepërdorsaktëlidhjenlogjiketëfjaloritfilozofikmeatëtëshkencavetëtjera.Kompetenca personale Nxënësi/ ja:Interpreton informacionin në mënyrë të përgjegjshme.Shfaqpërgjegjësinëdebatfilozofikdukerespektuaredhemendiminetëtjerëve,përprobleme,si:shteti,moraliedrejta.Përkrahndryshimineidevepersonaletëtijgjatëdebatit.Kompetenca digjitaleNxënësi/ ja:Përpunon të dhëna nga interneti, duke u bazuar në burime të besueshme informacioni.Zhvillonmendiminkrijuesekritik

7 Shekulli XIX - XX Kompetencat e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi /ja:Argumentonproblematikëneretëfilozofisëmoderneqëlidhetmeproblemeteindividit.Shfaqvetëbesimdhevetëvlerësimnëdiskutiminfilozofik.Respekton rregullat e komunikimit.Kompetenca personaleNxënësi /ja:Lidhlogjikishtgjykimetdhevendimetetijmepasojat.Zgjidh probleme dhe situata me rëndësi aktuale në shoqëri dukepërdorur empatinë.Kompetenca digjitale Nxënësi /ja:Përdor teknologjinë,si risinëkuptimineproblemeve tëfilozofisëmoderne.Vërtetonsaktësinëenjohurivepërmesteknologjisësëinformimit

B. Kompetenca për çdo veprimtari dhe projekt

Nr Linja Veprimtari/Projekt Kompetenca1 2 2.5 Komunikojmë ide

filozofike.

Tema: Morali, individi dhe shoqëria

Nxënësi/ja:- Diskuton me kompetencë mbi njohuritë e marra, rreth idevefilozofikemëtërëndësishmetëkësajperiudhe.- Bashkëpunon në grup, duke shprehur përgjegjshmëri dhe empati gjatë komunikimit me të tjerët.Mbronqëndrimetij/sajtëpavarur,ndajdukurivesociale,si:frika,vuajtja,morali,edrejta,lumturia,etj.- Konkretizon lidhjen e ideve të filozofisë klasike meaktualitetin, si dhe rëndësinë aktuale të tyre, në ditët e sotme.-DemonstronaftësitëefituaranëlëndëneTIK-ut,lidhurmekërkimindhepërpuniminetëdhënavepërmesInternetit.

15

2 3 3.5 Komunikojmë ide filozofike.

Tema: Ligjishmëria dhe qytetarët

Nxënësi/ja:-Bashkëpunon në grup, duke treguar tolerancë dhe empati.- Vlerëson rolin e shtetit, në çdo periudhë kohore, për mbrojtjenerenditdhedrejtësisënëvend.- Mban qëndrim kritik dhe të pavarur, për format edënimeveqëduhettëpërdoren,nëditëtesotme.- Merr pjesë me përgjegjësi dhe gatishmëri, në debatin për reformënedrejtësisënëShqipëri.- Përdor në mënyrë kritike burimet nga Internet-i, për gjetjen e informacionit të besueshëm

3 4 4.10 Komunikojmë mbiidefilozofike.

Tema: Politikat sociale në mbrojtje të qytetarëve

Nxënësi/ja:- Punon në grup, duke respektuar rregullat e debatit konstruktiv.-Krahason idetë e filozofëve tëRilindjes dhe të kohëssësotmemoderne,përmbrojtjenligjoretëtëdrejtavetënjeriut.-Mbanqëndrimkritikdhetëpavarur,ndajpikëpamjevetë ndryshme për shtetin e së drejtës.- Demonstron përgjegjësi dhe gatishmëri, për pjesëmarrje në çështje me interes publik.- Përdor në mënyrë kritike burimet në internet, për gjetjen e informacionit të besueshëm.


Tema: Shteti, egoizmi i njerëzve dhe morali (Mbështetur në filozofinë e T. Hobs dhe N. Makiavel)

Nxënësi/ ja:- Shpreh aftësi komunikimi duke përdorur konceptet si: e drejtënatyrore,shtet,sovran.- Demonstron përgjegjësi në diskutimin e lidhjes së filozofisëmepolitikën.-Përpunonnëmënyrëtëpavarur,informacionepëridetëpolitiketë:MakiavelitdheHobsit.-Zgjidhdilemapersonalelidhurmeindividinnëgjendjenatyroredheqytetarinesotëm.-PërdorinternetinpërtëmësuarmëshumërrethfilozofisësëHobsitdheMakiavelitpërshtetin.


Tema: Filozofët e shekullit XVII

Nxënësi/ ja :-Shpreh aftësi komunikimi duke përdorur koncepte, si: iluminizëm, tolerancë, empirizëm.-Diskuton me përgjegjësi duke argumentuar lidhjen e progresittëshoqërisëmestudiminshkencor.-Përpunonnëmënyrëtëpavarurinformacionepëridetëpolitike të: Monteskje, Volter , Ruso, Hjum dhe Kant.-Zgjidhdilemapersonalelidhurmerolinetolerancës,qëedukohetteindivididukestudjuarshkencën.-Përdor aplikime teknologjike në argumentimin e ndikimittëshkencësnëzhvillimineindividitdheshoqërisë.

16

6 6 6.9 Projekt

Tema: Individi përballë shtetit në epoka të ndryshme

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi/ ja përmes projektit:Shpreh aftësi komunikimi duke përdorur koncepte, si:qeverisje,individmetëdrejta,roliishtetitnërespektimineindividëve.Demonstron përgjegjësi në diskutimin e lidhjes së filozofisëmepolitikën.Diskuton me përgjegjësi çështje me interes publik në shoqërinëesotme.Kompetenca e të mësuarit për të nxënë Nxënësi/ ja:Shkëmbenpërvojapozitivenëgrup.Përpunon në mënyrë të pavarur, informacione mbi individindheraportinetijmeshtetinngalashtësiaderinë ditët tona.Identifikonstrategjitëkuptuarit,reflektimittëindividitndajqeverisjesnëepokatëndryshme.Zgjidh dilema personale lidhur me rolin e tij në demokracinë aktuale.Kompetenca personaleNxënësi/ja:Ndërton marrëdhënie me të tjerët dhe me kulturat e huaja, nisur nga ndikimet e historisë në politikë.Mbanqendrimtëpavarurdukezhvilluarmendiminkritik, përmes debatit, analogjisë dhe hulumtimit filozofik.Përkrah ndyshimet në jetën personale në ndikimin e debatitfilozofikkonstruktiv.Kompetenca digjitale Zhvillonmendiminkritikdhekrijuespërmesteknologjisë.Krijon“Manualfilozofik”meidetëprojektitsipasgrupevetëpunës.

7 7 7.12 Komunikojmë idefilozofike

Tema: Idetë pedagogjike shqiptare dhe shkolla eksperimentale e Djuit

Nxënësi/ ja:-Demonstron përgjegjësi në diskutimin e problemit të edukimitnëshoqërinëtonë.-Përpunonnëmënyrëtëpavarurinformacioninpëredukiminnëshoqëritëndryshme.-Identifikonstrategjiedukimitësuksesshme.-Ndërton marrëdhënie me të tjerët dhe me kulturat e huajanëtëkuptuarinemënyravetëedukimitnëshkollë.-Përkushtohetndajsëmirëssëpërbashkëtqësjelledukimicilësoritërinjve.-Përdor internetin në mënyrë korrekte dhe të ndërgjegjshme për të marrë më tepër informacione në çështjenefilozofisësëedukimit.

17

8 7 7.16 Komunikojmë idefilozofike Tema: Ekzistencializmi, si filozofi e letërsisë moderne

Nxënësi/ ja:

-Analizondhesintetizonkonceptetfilozofikedheletrare të kohës.-Shfaqtolerancëdheempatinëdiskutimeekzistencialiste.-Zgjidhdilemapersonalefilozofikelidhurmekonceptine ekzistencës.- Përkrah ndryshimet në jetën personale, ndikuar nga fryma ekzistencialiste.-Kuptonrëndësinëemjetevetërejateknologjikepërtëndarë idetë për konceptin e ekzistencës.

9 7 7.20 Komunikojmë idefilozofike

Tema: Mendime filozofike shqiptare

Nxënësi/ ja:

-Shprehaftësikomunikimipërmesmendimitfilozofik,reflektimitpërhistorinë,shtetinshqiptar,autonominëeindividit.- Diskuton me përgjegjësi duke argumentuar lidhjen ekushtevetëshoqërisësonënëprodhimineidevefilozofike.-Përpunonnëmënyrëtëpavarurinformacionepëridetëfilozofikeshqiptare.- Zgjidh dilema personale lidhur me rolin e studimit të filozofisë,nëndryshiminerealitetitshqiptar.- Përkrah ndryshimet në jetën personale, në ndikimin e debatitfilozofiknëlidhjemenatyrëndhehistorinëeshqiptarëve.- Përdor aplikime teknologjike në prezantimin e mendimit

10 7 7.21 Argëtohemi dhe mësojmë Veprimtari

Nxënësi/ ja:

-Zhvillontëmenduarinabstrakt.-Aftësohettëlidhëreflektiminfilozofikmesituatakonkrete.-Përdorteknologjinëpërargumentimineideve.

18

4. Lidhja e lëndës së filozofisë me lëndët e tjera

Cilaështërëndësiaefilozofisënëedukiminepërgjithshëmtënxënësve?Duhettëkemigjithmonëparasyshidenë,setëgjithashkencatekanëorigjinëntefilozofia.Filozofiamundtëzhvillohetedhedukemosubazuarnërezultatetshkencore,porshkencatnukmundtëzhvillohendhetëpërparojnëpaurikthyertereflektimifilozofik.Filozofiishquargjerman,MartinHeideger,shprehet: “Shkencat nuk mendojnë, prandaj ato kanë nevojë për filozofinë.”

Filozofia është pjesë e rëndësishme e zhvillimit të përgjithshëm të mendimit njerëzor.Gërshetimiiproblemeveshoqëroredhenatyroreedrejtonfilozofinënëarritjetederitanishmebrendalëndëvetëtjeratëveçanta.Nëanëntjetër,nëçdoshkallëtëzhvillimittëshkencave,një sektor i veçantë dhe i gjërë në sistemin e dijevembi botën i takon funksionimit tëpavarurtëdijevefilozofike.Njohuritëqëmerrennë lëndënefilozofisë,kuptimidhe interpretimi ikonceptevedhe irrymavefilozofikeendihmonnxënësinpërtëkonsoliduarnjohuritëedhenëlëndëtëtjera.

◘ Kërkesat e lëndës së filozofisë ndaj lëndëve të tjera

Filozofia dhe sociologjiaNxënësi/ja:Përshkruanlidhjenndërmjetpikëpamjevemorale,fetareetj.,merealitetinshoqëror.Analizon rolin që e faktorëve të tillë si familja, shkolla, shteti, kultura, komuniteti nëkrijiminekonceptevetëindividitdheshoqërisë.Shpjegon rolin e kulturës dhe të traditës kulturore në formimin dhe progresin e njeriut.

Filozofia dhe historiaNxënësi/ja:Përshkruantiparetkryesoretëzhvillimithistorik,dukeilidhurngjarjethistorike,idetëetj.,mekushtetdherrethanatekonomiko-shoqërorenëtëcilatkanëndodhur.Përshkruan kontributin e personaliteteve te shquar në histori në raportmemundësitë ekohës.

Filozofia dhe letërsiaNxënësi/ja:Përshkruanlidhjenndërmjetiluminizmitshqiptarmeletërsinëiluministeeuropiane.Përshkruanveprimtarinëeshkrimtarëvetëmëdhenj,nëpërmjetvepravedhejetëshkrimeve,njëpjesëemirëetëcilëvejanëedhefilozofë.

Filozofia dhe psikologjiaNxënësi/ja:Përshkruanbotëndhezhvilliminintelektualtënjeriut,aftësitëpërtëkultivuarmendiminkritik dhe krijues; Përshkruankarakteristikatzhvillimitshpirtëror,ndjesitë,gjendjetemocionale,kultiviminetyrenëlidhjemejetënshoqërore.

19

Filozofia dhe gjuha e huajNxënësi/ ja Dallondhetëshpjegonprejardhjenetermaveqëjanëkonceptefilozofike,emratefilozofëvetëhuaj,kërkonmaterialenëinternetetj.Academicus,PyrrhonicSketches,Pyrrho,“Decorpore”,“Dehomine”,“Decive”,empiricism,rationalism,theologicaletj.

◘ Ndërlidhja e lëndës së filozofisë, me disa lëndë të tjera mësimore sipas linjave

Linja Titulli i linjës Lëndët e tjera mësimore

Linja 1 Periudha helenike Historia,qytetaria,fizika,matematika,gjuhaehuaj

Linja 2 Periudha romake Qytetaria,historia, letërsia, gjuha e huaj

Linja 3 Drejtimetfilozofikenë shekujt e parë të erëssonë

Historia,qytetaria,sociologjia,gjuhaehuaj,letërsia

Linja 4 Mesjeta dhe Rilindja Sociologjia,gjuhaehuaj,historia,fizika,letërsia

Linja 5 Shekulli XVII Qytetaria, sociologjia, arti, historia, gjuha e huaj

Linja 6 Shekulli XVIIISociologjia, historia, letërsia,teknologjia, teknologjiinformacioni,qytetaria,arti,gjuhaehuaj

Linja 7 ShekulliXIX–XX Matematika, sociologjia, letërsia, historia, arti, qytetaria,psikologjia,gjuhaehuaj

20

5. Metodologjia e studimit të filozofisë dhe vlerësimi

Duke umbështetur në një nga qëllimet kryesore tëmësimdhënies së filozofisë, tëzhvilluaritemënyrëskritikedheanalitike të tëmenduarit tënxënësit, lëndaefilozofisënukduhettëofrojëthjeshtpërcaktiminegatshëm,formaltëkoncepteve,kategorivedheteorive.Mësimdhëniaefilozofisëështëgjithmonëshpjegimi,analizimidhendriçimiinjëçështjeapoproblemifilozofik.Mënyramëfrytdhënësenëpërvetësiminenocionevefilozofike,bazohetnëpërshkriminegjenezës sëkonceptit,ballafaqimin,krahasimindhe lidhjenmenocione të tjera,dukeanalizuar format dhe mundësitë e përdorimit të tyre.Nëpërvetësiminefilozofisë,ështëerëndësishmeqëtëkërkohendheshprehenmendimetindividualedhetëgrupeve,gjëqënënkuptonprezantiminemendimevenënjëgjuhëtëqartëdhetëkuptueshme.Përshkrimi,referimindajteorivetëndryshme,përdorimiishembujvekonkretë dhe krahasimi me shembuj të tjerë, janë themelet për ndërtimin e mendimit të pavarurtënxënësitdhelidhjenepjesësteorikemeaplikiminpraktiktësaj.Nëkëtëmënyrëdotëarrihetedheqëllimiidytëilëndëssëfilozofisë:ofrimiinjëfilozofie,eciladotëndihmontenxënësitqëtakuptojnëdhetajetojnëmëmirëjetën.Nëmënyrëqëlëndaefilozofisëtëmosshndërrohetnënjëskolastikëtëmërzitshmedhenënjëmonolog,diskutimetpërproblemetdheçështjetfilozofikeduhettëjenëpjesëepandarëe çdo ore mësimore. Poashtu,interpretimidheshpjegimiitekstevetëshkurtërafilozofike,ështëmetodëshumëefikasenëkrijiminekontaktit tënxënësitmefilozofët emëdhenj.Çdomësimduhet tëshoqërohetedhemefjalornjëshpjeguestëkonceptevefilozofike.Duke u bazuar në këto metoda, nxënësit duhet të orientohen drejt një bindjeje të qëndrueshme,përmesudhëzimevese,tezaembrojturduhett’upërgjigjetdisakërkesave:duhet të mbështetet nga faktet, të mundësojë parashikime dhe të sugjerojë hulumtime të mëtejshme. Nxënësi/jaduhetketëmundësitëparaqesëqëndrimetdhemendimetepavarura,nëformënepunimevetëhartuara,dukeintegruarnëtoinformacioninteorik(ngatekstefilozofike)dhe atë praktik.

◘ Kërkesa për zbatimin e programit Kyprogramzbatohetpër72orë.Sasiaeorëvemësimorepërsecilënlinjëështërekomanduese.Zbatuesiteprogramitduhettërespektojnënumrintotaltëorëvetëlëndës,porkanëtëdrejtëtëpakësojnëosetështojnëderinëmasën10%tëorëvepërçdolinjë.Pra,mësuesi/jamundtëvendosëtëpërparojëmëngadalëkurdallonsenxënësitndeshinvështirësitëveçantanëpërmbushjeneobjektivavetëlinjës,pormundtëecëmëshpejt,nësenxënësitdemonstrojnëpërvetësimtëkënaqshëmtëobjektivave.Hartimi i programit është mbështetur te korniza kurrikulare.

Nëkornizënkurrikularevëmendjeeveçantëiduhetkushtuar:□synimevetëpërgjithshmetëkurrikulëssëgjimnazit,□synimevetëlinjavendër-kurrikulare,□vlerësimittënxënësvemenotë,□parimevetëmësimdhënies.

21

Zbatimi i programit duhet të bëhet duke respektuar parimet e barazisë gjinore, etnike, racore, fetare etj.

◘ Vlerësimi Vlerësimi i nxënësit/es, përshkon gjithë procesin mësimor dhe shërben për përmirësimin etij.Ainukkaqëllimtëvetëmvendosjenenotësdheasnukpërfundonmevënienesaj.Vlerësimimbështetet tërësisht në objektivat e programit lëndor dhemësuesi nuk ka tëdrejtëtëvlerësojënxënësitpëratoobjektivatëarritjes,qënukpërshkruhennëprogram.Mësuesi/jaelëndëssëfilozofisë,duhettëketëparasyshdisamomentetërëndësishmegjatëvlerësimittënxënësit:

□Mënyrënsesinxënësi/ja,ditëstrukturojëmendimin,përtëargumentuarqëndrimetevetambiçështjetëndryshmefilozofikedhepraktike.□Aftësinëenxënësve,përtëintegruarinformacioninteorikdheshkencor.□Mënyrënsesinxënësi/ja,ështënëgjendjetëprezantojëmaterialetepërvetësuara,nëmënyrëindividualedhenëgrup.□Aftësinëenxënësve,qëpërmestekstevefilozofike,tënxjerrangavepratefilozofëve,tëhartojnëpunimetëpavarura.

Vlerësohen:Përgjigjetenxënësvemegojë Prezantimet (power-point etj)Esetëdhepunimetepavarura Portofoli i nxënësit

Vlerësimi periodik i nxënësitVlerësimi ivazhdueshëm: (40%),qëdelngaevidencatevlerësimit tëvazhduar, tëmbajturapërperiudhat 3-mujore. Vlerësimimetest:(40%),detyra përmbledhëse, në përfundim të periudhës 3- mujore. Vlerësimiidosjes(portofolit):(20%),përperiudhën3-mujore(detyrëklase,krijime,detyrështëpie, punë me shkrim, projekt etj.)

Vlerësimi përfundimtarNotavjetorepërfundimtarepërfshin:notënvjetoretëvlerësimittëvazhdueshëm,tëtriperiudhave3-mujore;notënvjetoretëvlerësimitmetestosedetyrëpërmbledhëse,tëtriperiudhave3-mujore;notënvjetoretëvlerësimittëdosjessënxënësit,tëtriperiudhave3-mujore.

Mësuesi/ja,nukekatëdetyrueshmevlerësiminmenotënëçdoorëmësimoredhevendosjenetyrenëevidencënpërkatëse.Sirregull,nxënësitdhemësuesitduhettëbashkëbisedojnëlirshëm,sipartnerë,rrethpërvetësimittënjohurivetëfituaranëorëtekaluaradhekryerjessëdetyravenëvazhdim(p.sh.,rubrika:Jepni opinionin tuaj).

22

Herëpashere,mësuesiduhettëvlerësojëmenotë,dukeuabërëtëqartënxënësveqënëfillim,qëlliminevlerësimitdhekriteretetij.Vlerësimi me shkrim, shërben për aftësimin e komunikimit me shkrim dhe mund të realizohetjovetëmmelapseletër,poredhenërrugëelektronike.Mësuesi/ja,vlerësonnxënësitmenotë,përparashtrimetmeshkrimnëtestimetperiodikedhenëprezantimetmeshkrimtëpunimevetëtij,tëzhvilluaravetëosenëgrup.Mësuesi/ja,mundtëplanifikojë testime,përpjesë tëprogramitqëpërmbajnënjënumërtëkonsiderueshëm tënjohurive,përnjëosedisakapituj, tëcilëtbashkojnëobjektiva tëndërlidhura të tënxënit.Nëpërshtatjemeqëlliminevlerësimitmeshkrim, mësuesi/ja,përdor lloje të ndryshme testesh, testeme alternativë (miniteste) oseme zhvillim, ese,detyra tematike, projekte kurrikulare etj.

◘ Kriteret e vlerësimit

◘Portofotli i nxënësitMundësivlerësimidhevetëvlerësimi,ështëportofoliinxënësit,qëështënjëpërmbledhjeepunimevetëtij/saj,përgjatënjëperiudhetëcaktuarkoheosegjatëgjithëvititshkollorpërlëndënefilozofisë.

Portofoli përmban:□Detyrashtëpie□Ese□Vizatime□Projekt□Prezantime□Materialetëndryshme

Kriteret e vlerësimit

Selekton informacione

Ndan përvoja

Demonstron njohuri

Analizon dukuri

Debaton dhe komunikon

Strukturon zgjidhje

Respekton tjetrin

Krahason njohuritë

Mban qëndrim qytetar

Interpreton fakte

23

◘ Vetëvlerësimi i nxënësve

◘ Model vetëvlerësimi nga nxënësi (pjesë e portofolit):

□Qëndrimndajlëndës□Vlerësimicilësisësënjohurive□Dallonnjohuritë,shprehitëdheqëndrimet

Përmes portofolit mësuesi/ja dokumenton:

□Progresinenxënësit□Realiziminekompetencave□Vlerësiminpërçdotremujor□Mënyrateprezantimittëportofolit

◘ Mënyrat si e mbron nxënësi /ja portofolin:

□Përshkruanpërmbajtjenedosjes□MaterialenëWord□PowerPoint□Filma,video,etj.

Mësuesi/javlerësonmënyrënmëtëmirëpërtëmbrojturpunën3mujorenganxënësi.Nëvlerësiminpërfundimtar,mësuesiduhettëmbajëparasyshpeshënendryshmeqëzënëkëtëvlerësim,niveliindryshëmiobjektivavetëarritjes.

Dallon njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet

Vetëvlerësimiinxënësve

Qëndrim ndaj lëndës

Vlerësim i cilësisë sënjohurive

24

6. Çfarë kërkohet nga mësuesi i lëndës së filozofisë?

Tërinjtëkanënevojëpërnjëfilozofijeteeciladotìaftësojëpërtëjetuardhepërtëvepruar,dukepasurprojektedhedukeqenëtëangazhuarnërealiziminetyre.Pikërishtnjëfilozofitëtillë,eciladotëndihmonteqëtëkuptohetdhetëjetohetjeta,uofrohetnxënësëvetëshkollavetëmesme.Ajoështënjëkohësishtnjëkonceptorientuesiqëndrimittënjeriutsiqeniesociale,iveprimtarisësëtijpraktikeeteorike,isjelljes,poredheorientuesiidealevetëtijshoqërore.Mendimi filozofik është zhvilluar përmes problemeve filozofike, prandaj mënyra më enatyrshmeeparaqitjessëfilozofisëpërnxënësitështëdukeepërcjellërrugënetëfilozofuaritvetë.Është e domosdoshme, që nxënësit të inkurajohen përmënyrën e tëmenduarit dhetë arsyetuarit për veten e tyre.Përmë tepër, aftësitë e rëndësishmenë jetë,mënyra e tëmenduarit, arsyetimi dhe kërkimi i bën nxënësit të pavarur dhe nxënës autonom, të cilëtmundtëinterpretojnëdhetëkuptojnëmëshpejtidetëereja.Fatkeqësishtkyaspektedukimishpeshneglizhohet.Përkëtëarsye,mëtejdotëmbështetet,ushqehetdhevlerësohetaftësiaetëmenduaritdhearsyetuaritnëçdonivel.NeshpresojmëqëinformacionetedhënanëlibërdhesuportiidhënënganenëkëtëLibërpërmësuesin,dotìundihmojnëtëkrijoninjëambientmësimikunxënësittëplanifikojnë,tëgjejnëdhemësojnëidetëreja.Jepuniatyrekohëpërtumenduardhepërtëdiskutuaridetëetyrepërparasetìudhëhiqni,nëatëqëjukeniplanifikuarpërorëtendryshmemësimore.Njëprejkërkesavemëtërëndësishmenëfushënemësimdhëniesështëbindjaemësuesitnëaftësinëenxënësvepërtëmësuardhenëatëqëaivetëështëiaftët’imësojëoset’indihmojëpërtëmësuar.Tëmësuaritefilozofisë,përfshinedheaftësitëtjeratëmësimdhëniesqëjanëtërëndësishmepërprocesineaftësimittënxënësvepërt’ubërëqytetarëmedijefilozofike:-aftësinëpërt’iparëproblemetngakëndvështrimiinxënësit,dukemarrëparasyshprejardhjen,moshëndhenivelinetijarsimor,sidheaftësiapërtëmosparagjykuarqëndrimetdheperceptimetqëjanëtëndryshmengatëtijat;-aftësinëpërtëzgjidhurprobleme,mbibazëneanalizëssëkoncepteve,tëpërcaktimeve,tëargumenteveetësintezëssëlarmisësëkëndvështrimevenënjëtëtërëtëvetme;- aftësinë për të organizuar idetë dhe çështjet e ndryshme, për të dalluar dhe për të përzgjedhur atëqëështëthelbësorenësasinëeshumtëtëinformacionitmetëcilinndeshennxënësitçdoditë;-aftësinëpërtëkomunikuaridetë,dukeofruarmjetetkryesoretëvetëshprehjes,siaftësinëpërtëparaqituridedukepërdorurargumentetëstrukturuarmirëdhesistematikë;-aftësinëpërtëshprehurembrojturnjëqëndrimtëcaktuarmeargumente;-aftësinëpër tëndërtuarepër tëmbrojturnjëpikëpamje,për tëvlerësuarepër tëmbajturparasysh argumentet dhe pikëpamjet e ndryshme dhe të kundërta, aftësinë për të përzgjedhur dhepërtëjustifikuarzgjedhjenenjëalternative;- aftësinë për të formuluar hipoteza, për të bërë hulumtime, për të parashtruar probleme në mënyrëqëtëmundësohetzgjidhjaetyre;-aftësinëpërtëkuptuarlidhjenefilozofisëmedijetdheaktivitetetetjeranjerëzore,dukepërdorurmetodologjinëepërshtatshmepërtrajtimineçështjevefilozofike,nësituatatëndryshme;-aftësinëepjesëmarrjesqytetarepërtëzgjidhurnëpraktikëproblemetëndryshmejetësorefilozofike;-aftësinëpërtëzgjedhurnjëqëndrimtëcaktuarfilozofikemoralnëfunksiontëangazhimittënxënësvetëtyrenëjetënshoqërore.

25

Llojet e planifikimevePlanifikimiimësimdhëniespërlëndënefilozofisëpërfshin:1)Planifikiminvjetor2)Planifikiminpërsecilënperiudhë(Shtator-Dhjetor;Janar-Mars;Prill-Qershor)3)Planifikiminanalitiktëorëvemësimore4)Planifikiminditor

Planifikimi vjetor i lëndës Planivjetorështënjëplansintetik.Mësuesiplanifikonorëtdhepërmbajtjenkryesorelëndorepërtreperiudha.Periudhat janë: periudha e parë: Shtator- Dhjetor, periudhaedytë:Janar–Mars,periudha e tretë: Prill- Qershor.

7.Plani mësimor vjetor Lënda:FilozofiXI

Përmbledhjaeshpërndarjessëorëve

Linja Teori Veprimtari Projekt Totali në orëLinja1Periudha helenike

9 orë _ _ 9 orë

Linja 2Periudha romake

4 orë 1 orë _ 5 orë

Linja 3Drejtimetfilozofikenëshekujt e parë të erës sonë


Linja 4Mesjeta dhe Rilindja


Linja 5Shekulli XVII


Linja 6Shekulli XVIII

7 orë 1 orë 1 + 4 (orë të lira)

13 orë

Linja 7Shekulli XIX - XX


Totali 58 orë 9 orë 5 orë 72 orë

Përqindja 80% 20% 100%

26

8. Shpërndarja e orëve mësimore sipas tremujorëve

Lënda: Filozofi XI

Linja

Shpërndarja e përmbajtjes lëndore per realizimin e kompetencave Shtator - Dhjetor 24 orë

Janar - Mars 23 orë

Prill - Qershor21+4 (orë të lira)

Linja 1Periudha helenike

1.1Lindjaefilozofisë.Veçoritëedijesfilozofike1.2Lindjaemendimitfilozofiknëperiudhën antike 1.3Refleksionifilozofiksisynimdrejtsëvërtetës1.4Fillimetefilozofisëdheparaardhësit e Sokratit 1.5Sofistëtdhekritikandajmendimit njerëzor 1.6 Sokrati dhe dialektika sokratike 1.7Platonidheqëllimiifilozofisë1.8 - 1.9 Aristoteli dhe sistemi filozofikitijPërsëritje.Provoninjohuritëtuaja

Linja 2 Periudha romake

2.1 Rrethanat historiko - shoqëroretëfilozofisëgjatëperiudhës romake2.2 Stoicizmi dhe parimet morale të tij2.3Filozofiaepikurianenëkërkim të lumturisë2. 4 Skepticizmi antik dhe e vërtetambimoralin2.5Komunikojmëidefilozofike.Veprimtari Morali,individidheshoqëriaPërsëritje.Provoninjohuritëtuaja

Linja 3Drejtimet filozofikenëshekujt e parë të erës sonë

3.1-3.2FilozofiadhepolitikanëRomë. Stoicizmi romak 3.3-3.4FilozofianovatoreePlotinit. Neoplatonistët 3.5Komunikojmëidefilozofike.Veprimtari LigjishmëriadheqytetarëtPërsëritje.Provoninjohuritëtuaja


4.1-4.2Kontributiifilozofisëgjatë Mesjetës. Shën Agustini 4.3-4.4ThomaAkuini.Filozofianë shërbim të teologjisë 4.5FilozofiaarabedheAvicenapërfaqësuesiisaj.

27


4.6Averroesdherikthimitek Aristoteli4. 7 Epoka e Rilindjes Europianedheveçoritëesaj4.8 Montenji dhe skepticizmi nëfilozofinëetij4.9FilozofiaeKampanelësdhe utopia e tij4.10 Komunikojmë ide filozofike.VeprimtariPolitikat sociale në mbrojtje tëqytetarëvePërsëritje.Provoninjohuritë

Linja 5 Shekulli XVII

5.1 Fillimiifilozofisëmoderne. Racionalizmi dhe empirizmi 5.2 Frensis Bekon dhe metoda shkencore5.3 Rëne Dekart dhe lindja efilozofisëmoderne5.4 Spinoza. Zoti, shkaku i gjithçkaje5.5 -5.6 Gjendja natyrore dhekontratashoqëroresipas Hobsit5.7 - 5.8 Xhon Loku. Modeli i shtetit liberal5.9 Komunikojmë ide filozofike.VeprimtariShteti,egoizmiinjerëzvedhe morali PërsëritjeProvoninjohuritë

Linja 6 Shekulli XVIII

6.1 Filozofiaeshek.XVIIIdhe tiparet e saj6.2 Monteskje për ligjet dhendarjenepushteteve6.3DavidHjum,përfaqësuesiempirizmit6.4 Enciklopedistët francezë 6.5 Volteri dhe idetë e tij iluministe6.6 Zhan Zhak Ruso dhe koncepti i tij për shtetin6.7FilozofiakritikeeEmanuel Kantit 6.8 Komunikojmë ide filozofike.VeprimtariFilozofët e shekullit XVII 6.9Individipërballështetitnë epoka të ndryshme. ProjektPërsëritje.Provoninjohuritë

28

Linja 7 Shekulli XIX dhe XIX

7.1 Kushtet historike dhe karakteristikatefilozofisëmoderne7.2 Utilitarizmi si drejtim filozofik7.3SistemifilozofikiHegelit7.4 Utopizmi, tipar i filozofisësocialenëFrancë7.5PozitivizmiosefilozofiapozitivisteeOgystKontit7.6 S. Kierkegard dhe koncepti i ekzistencës7.7 Materializmi tipari i filozofisësëMarksit7.8 Marksi dhe idetë e tij ekonomike 7.9F.Niçedhefilozofiaetij e jetës7.10FilozofiaintuitisteeHenri Bergson7.11 Pragmatizmi amerikan.FilozofiaeDjuit7.12 Komunikojmë ide filozofike.VeprimtariIdetë pedagogjike shqiptaredheshkollaeksperimentale e Djuit 7.13 Ludvig Vitgenshtajndhefilozofiaanalitike7.14 Martin Haideger dhe teoriaetijmbiqenien7.15Filozofiaekzistencialiste e Sartërit LeximFemratdhefilozofiPërsëritje.Provoninjohuritë7.16 Komunikojmë ide filozofike.VeprimtariEkzistencializmi,sifilozofie letërsisë moderne 7.17 Drejtimi strukturalist dhe hermeneutika si pjesë tëfilozofisëmoderne7.18 Psikanaliza dhe lidhjaesajmefilozofinë7.19 Psikanaliza moderne7.20 Komunikojmë ide filozofike.VeprimtariMendimfilozofikeshqiptare7.21Argëtohemi dhe mësojmë. Veprimtari4 orë të lira për projekt

29

Nr Linja Kompetenca të linjës Lidhja ndërlëndore

Linja 1Periudha helenike

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ja:Respekton rregullat e komunikimit, për të shprehur mendimetdheopinioneteveta.Komunikon në mënyrë konstruktive,gjatëdebatevefilozofiketëzhvilluaranëklasë.Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Mbronqëndrimetijtëpavarur,duke treguar tolerancë ndaj idevetëtëtjerëve,përçështje,si: ligji, drejtësia dhe politika. Vlerësonrolineinstitucionevedemokratike, në mbrojtje të interesavetëqytetarëve.Formulon strategji dhe forma tëpjesëmarrjesqytetare,në përputhje me idealet e qytetarisëdemokratike.Kompetenca digjitaleNxënësi/ja:Vlerëson përparësitë e Internetit, në lehtësimin e punës sëpavarur,meprojekte,nëgrup

HistoriQytetariFizikëMatematikëGjuha e huaj

Nr Java Tema mësimore Metodologjia e të nxënit Burimet1 I 1.1 Lindja e

filozofisë.Veçoritëedijesfilozofike

Diskutime dhe debate, si filozofët,rrethdijesfilozofike.

Teksti mësimor, e-book

2 1.2 Lindja e mendimitfilozofiknë periudhën antike

Diskutim rreth temës së dhënë në tekst, lidhur me debatin filozofik

Teksti mësimor, e - book

3 II 1.3Refleksionifilozofiksisynimdrejtsëvërtetës

Diskutime në grupe, rreth refleksionitfilozofik.

Teksti mësimor,tekstiiqytetarisë,fletoreepunëvemeshkrim

4 1.4 Fillimet e filozofisëdheparaardhësit e Sokratit

Diskutime dhe debate për origjinën e botës dhe jetës në Tokë.

Teksti mësimor, ebook, Interneti

9. Plani analitik

30

5 III 1.5Sofistëtdhekritika ndaj mendimit njerëzor

Diskutime pro dhe kundër thënies së Protagorës: “Njeriu ështëmasaetëgjithagjërave”.

Teksti mësimor, fletore shënimesh

6 1.6 Sokrati dhe dialektika sokratike

Debat dhe dialog, mbi rolin e filozofisënëedukiminmoraldheqytetar.Ese,thënietëSokratit.

Teksti mësimor,qytetaria,ebook,fletoreshënimesh

7 IV 1.7 Platoni dhe qëllimiifilozofisë

DiskutimiidevefilozofiketëPlatonit, lidhur me origjinën e idevenjerëzore.

Teksti mësimor, ebook, Interneti

8,9 1.8 - 1.9 Aristoteli dhe sistemi filozofiki tij

Debatfilozofikdheese,rrethidevenësisteminfilozofiktëAristotelit.

Teksti mësimor, ebook,fletoreshënimesh

V Përsëritje. Test. Provoninjohuritë

Rubrikat në tekst, për rifreskim të njohurive

Fletoreepunëveme shkrim, teksti, Portofoli


Linja 2

Periudha romake

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ja:Zotëron shprehi të sakta dhe operonmekonceptetfilozofiketë studiuara gjatë linjës.Komunikon në grup, duke shprehur tolerancë dhe bashkëpunim Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Vlerëson në mënyrë kritike qëndrimetefilozofëvetëlashtësisë, ndaj moralit dhe arritjes së lumturisë.Mbronqëndriminetijmeargumente bindëse, për rëndësinë e angazhimit të individitnëveprimtaritëshoqërore.Kompetenca digjitale Nxënësi/ja:Përdor aplikacione të ndryshme kompjuterike, për mbledhjen dhe përpunimin e informacionit tënevojshëm.

QytetariHistoriLetërsiGjuha e huaj

31

Nr Java Tema mësimore Metodologjia e të nxënit Burimet10 V 2.1 Rrethanat

historiko - shoqëroretëfilozofisëgjatëperiudhës romake

Diskutim për rolin e ri të filozofisë,gjatëperiudhësromake.

Teksti mësimor,tekst historie, Internet, e-book

11 VI 2.2 Stoicizmi dhe parimet morale të tij

Diskutimenëgrupe,rrethidevetëstoikëve,mbimoralindhejetën.


12 2.3Filozofiaepikuriane në kërkim të lumturisë

Diskutimiidevefilozofiketë Epikurit, mbi jetën dhe lumturinë.


13 VII 2. 4 Skepticizmi antikdheevërtetambi moralin

Diskutimdhedebatrrethidevetëkësajrrymefilozofike.


14 2.5 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Komunikimiidevefilozofikepërtemën:“Morali,individidheshoqëria”.

Teksti mësimor,tekstqytetarie,fletoreepunëvemeshkrim.Portofoli i nxënësit

Përsëritje. Test. Provoninjohuritë

Rubrikat në tekst, për rifreskiminenjohurive.

Fletoreepunëvemeshkrim. Portofoli


Linja 3

Drejtimet filozofike në shekujt e parë të erës sonë

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ja:Demonstron aftësi shprehëse dhe përdor me saktësi termat filozofiketëmësuara.Shfaqvetëbesimdhetolerancënë komunikim, gjatë punës në grup.Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Mbanqëndrimkritikndajidevefilozofike,lidhurmeekzistencënetëkeqesdhevuajtjesnëbotë.Gjykon me përgjegjshmëri mbi rolinqëluanpolitikadheliderëtesaj,nëjetëneshoqërisë.Kompetenca digjitaleNxënësi/ja:Përdor lëndën e TIK-ut, për të zhvilluarmendiminkritikdhekrijues.

HistoriQytetariSociologjiLetërsiGjuha e huaj

32

Nr Java Tema mësimore Metodologjia e të nxënit Burimet15,16

VIII 3.1-3.2Filozofiadhe politika në Romë. Stoicizmi romak

DiskutimiidevefilozofiketëSenekës, mbi të mirën dhe lumturinë.


17,18

IX 3.3-3.4FilozofianovatoreePlotinit.Neoplatonistët

Diskutime për idenë e Plotinit, mbi Njëshin. Shprehje e argumenteve,përmesnjëeseje.

Teksti mësimor, e-book, Interneti

19 X 3.5 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Komunikimiidevefilozofike,për temën: “Ligjishmëria dhe qytetarët”.

Teksti mësimor, tekst qytetarie,fletoreepunëveme shkrim.Portofoli i nxënësit.


Rubrikat në tekst, për rifreskimin enjohurive.


Nr Kompetenca të linjës Lidhja ndërlëndore

Linja 4 Mesjeta dhe Rilindja

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ja:Komunikonnëmënyrëaktivedhe të përgjegjshme gjatë veprimtarivenëgrup.Respekton idetë dhe mendimet etëtjerëve,paiparagjykuarato.Kompetenca e të menduaritNxënësi/ja:Gjykon në mënyrë kritike rolin efilozofisë,gjatëperiudhëssëMesjetës.VlerësonkontributinefiguravetëRilindjes,nëzhvillimineshkencës,filozofisëdheartit.Mbanqëndrimkritikndajrolittë shtetit social, për mbrojtjen etëdrejtavedheinteresavetëqytetarëve.Kompetenca digjitaleNxënësi/ja:Zhvillonaftësitëkrijuesedhetëpavarura,përmespërdorimittëteknologjisë.

SociologjiHistoriFizikëLetërsiGjuha e huaj

Nr Java Tema mësimore Metodologjia e të nxënit Burimet20,21

4.1 - 4.2 Kontributi ifilozofisëgjatëMesjetës. Shën Agustini

Diskutime, argumente në formën e esesë, pro ose kundër ekzistencës së Zotit.

Teksti mësimor, e-book, Interneti

33

22,23

XI 4.3 - 4.4 Thoma Akuini.Filozofianë shërbim të teologjisë

Diskutime rreth idesë së Akuinit, për teorinë e njohjes.

Teksti mësimor, Interneti,e-book

24 XII 4.5 Filozofiaarabe.Avicenapërfaqësuesiisaj.

DiskutimetëidevefilozofiketëAvicenës.


25 XIII 4.6Averroesdhe rikthimi tek Aristoteli

Debat dhe dialog. Idetë e Averroesitpërraportinefilozofisëdheteologjisë.

Teksti mësimor

26 4. 7 Epoka e Rilindjes Europiane dheveçoritëesaj

Diskutime rreth rëndësisë sëRilindjes,nëzhvillimineshkencës,filozofisëdheartit.

Teksti mësimor, teksti historisë, Interneti, e-book

27 XIV 4.8 Montenji dhe skepticizmi në filozofinëetij

Shprehjaemendimeve,nëformëneesesë,rreththënievetëMontenjit.

Teksti mësimor

28 4.9FilozofiaeKampanelës dhe utopia e tij

Debatdhedialog,rrethidevetë Kampanelës, për Zotin dhe barazinënëshoqëri.

Teksti mësimor, Interneti

29 XV 4.10 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Komunikimiidevefilozofikepër temën: “Politikat sociale në mbrojtjetëqytetarëve”.

Teksti sociologjisë,fletoreepunëvemeshkrim. Portofoli




34


Linja 5

Shekulli XVII

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ jaInterpreton ide dhe koncepte të empirizmit dhe racionalizmit.Aftësohet të pranojë dhe respektojë arsyetime të ndryshme. Përkushtohet në debatkonstruktiv.Kompetenca personale Nxënësi/ jaDemonstron përgjegjësi në qëndrimndajçështjevemeinteresshoqëror,si:shteti,feja, njeriu.Zotëron aftësi për menaxhim të debatit Kompetenca digjitaleNxënësi/ jaPërdor teknologjinë si burim informacioni për mendimtarët e epokës. Sjell informim në mënyrë të re dhe krijuese duke nxitur mendim krijues e të pavarur.

QytetariSociologjiArtHistoriGjuha e huaj

Nr Java Tema mësimore Metodologjia e të nxënit Burimet30 5.1 Fillimi i

filozofisëmoderne.Racionalizmi dhe empirizmi

Shprehja në formën e esesë, tëargumentevepërrolinefilozofisëmoderne.

Teksti mësimor, internet, e-book

31 XVI 5.2 Frensis Bekon dhe metoda shkencore

Debat dhe dialog për mënyrën si arrijmë njohjen në ditët e sotme.


32 5.3 Rëne Dekart dhe lindja e filozofisëmoderne

Diskutimepërfilozofinëracionaliste të Rëne Dekartit.

Teksti mësimor, Interneti, e-book

33 XVII 5.4 Spinoza. Zoti, shkaku i gjithçkaje

DiskutimepëridetëfilozofiketëSpinozës.

Teksti mësimor, e-book;

34,35

5.5 -5.6 Gjendja natyrore dhe kontratashoqëroresipas Hobsit

DiskutimerrethidevetëHobsit, lidhur me krijimin e shtetit.

Teksti mësimor,tekstqytetarie,sociologjie, e-book

36, 37

XVIII 5.7 - 5.8 Xhon Loku. Modeli i shtetit liberal

Argumentime në formën e esesë, për idetë politike të Lokut.

Teksti mësimor, Internet, tekst historie, e-book

38 XIX 5.9 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Komunikimiiidevefilozofikepër temën: “Shteti, egoizmi i njerëzvedhemorali”.

Teksti mësimor, historia, fletoreepunëvemeshkrim, e-book, portofoli

35





Linja 6

Shekulli XVIII

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi/ ja:Zotëron aftësi të mira komunikimi dhe shprehi të saktafilozofike.Shfaqvlerësimdhepërdorsaktë lidhjen logjike të fjalorit filozofikmeatëtëshkencavetë tjera.Kompetenca personale Nxënësi/ ja:Interpreton informacionin në mënyrë të përgjegjshme.Shfaqpërgjegjësinëdebatfilozofikdukerespektuaredhemendiminetëtjerëve,përprobleme, si:shteti,morali e drejta.Përkrahndryshimineidevepersonale të tij gjatë debatit.Kompetenca digjitaleNxënësi/ ja:Përpunon të dhëna nga interneti, duke u bazuar në burime të besueshme informacioni.Zhvillonmendiminkrijuesekritik përmes teknologjisë.

SociologjiHistori LetërsiTeknologjiTeknologji informacioniQytetariArtGjuha e huaj

Nr Java Tema mësimore Metodologjia e të nxënit Burimet39 XX 6.1 Filozofiae

shek. XVIII dhe tiparet e saj.

Diskutimerrethtiparevetëfilozofisësëshek.XVIII.

Teksti mësimor, Interneti, ebook;

40 6.2 Monteskje për ligjet dhe ndarjen e pushteteve

Debat dhe dialog për tri format e pushtetit, sipas Monteskje.

Teksti mësimor, Interneti;

41 XXI 6.3DavidHjum,përfaqësuesiempirizmit

Diskutime rreth rëndësisë sëzbatimittërregullavenëshoqëri.

Teksti mësimor,tekst historie, Interneti;

42 6.4 Enciklopedistët francezë

Diskutimerrethidevetëenciklopedistëvefrancezë

Teksti mësimor, Enciklopedia, ebook, Interneti

43 XXII 6.5 Volteri dhe idetë e tij iluministe

Debat dhe dialog me grupe, rreth tolerancës, në ditët e sotme.

Teksti mësimor, teksti qytetarisë,ebook

36

44 6.6 Zhan Zhak Ruso dhe koncepti i tij për shtetin

Diskutime, rreth pedagogjisë së Rusoit dhe mënyrës së të mësuarit në shkollën tonë.

Teksti mësimor, teksti qytetarisë

45 XXIII 6.7Filozofiakritike e Emanuel Kantit

Diskutime rreth Nenit 30 të Kushtetutëstonëdhefilozofisëkritike të Emanuel Kantit

Teksti mësimor. Kushtetuta e RSH-së

46 6.8 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Komunikimiidevefilozofikepër temën: Filozofët e shekullit XVII

Teksti mësimor, historia, fletoreepunëvemeshkrim, portofoli lëndor

47 XXIV 6.9 Projekt Temaeprojektit:“Individipërballë shtetit në epoka të ndryshme”.

Fletoreepunëvemeshkrim.Portofoli i nxënësit.



Fletoreepunëvemeshkrim.Portofoli


Linja 7

Shekulli XIX - XX

Kompetencat e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi /ja:Argumenton problematikën e re tëfilozofisëmoderneqëlidhetmeproblemeteindividit.Shfaqvetëbesimdhevetëvlerësimnëdiskutiminfilozofik..Respektonrregullatekomunikimit.Kompetenca personaleNxënësi /ja:Lidh logjikisht gjykimet dhe vendimetetijmepasojat.Zgjidh probleme dhe situata me rëndësiaktualenëshoqëridukepërdorur empatinë.Kompetenca digjitale Nxënësi /ja:Përdor teknologjinë, si risi nëkuptimineproblemevetëfilozofisëmoderne.Vërtetonsaktësinëenjohurivepërmesteknologjisë së informimit.

MatematikëSociologjiLetërsiHistoriArtQytetariPsikologjiGjuha e huaj

Nr Java Tema mësimore Metodologjia e të nxënit Burimet48 7.1 Kushtet

historike dhe karakteristikat e filozofisëmoderne

Diskutimepërraportinefilozofisëdheshkencave,gjatëshek.XIX-XX.


49 XXV 7.2 Utilitarizmi si drejtimfilozofik

Diskutime dhe debate, për konceptimin e lumturisë, nga Bentham.

Teksti mësimor, Inernet

37

50 7.3 Sistemi filozofikiHegelit

DiskutimepërsisteminfilozofiktëHegelit. Aktualizoni argumentet tuaja.


51 XXVI 7.4 Utopizmi, tiparifilozofisësociale në Francë

Krahasimiiidevetëfilozofëve:T.MordheT.Kampanella

Teksti mësimor

52 7.5Pozitivizmiosefilozofiapozitivistee Ogyst Kontit

Diskutime për ndikimin e S.Simonit, në formimin e O.Kontit

Teksti mësimor,Inerneti

53 XXVII 7.6 Kierkegard dhe koncepti i ekzistencës

Diskutime mbi konceptin e Kierkegardit për ekzistencën.

Teksti mësimor,teksti historisë, letërsisë

54 7.7 Materializmi, tipariifilozofisësëMarksit

DiskutimetëidevefilozofiketëMarksit,krahasuarmefilozofëte mëparshëm.


55 XXVIII 7.8 Marksi dhe idetë e tij ekonomike

Diskutime dhe debate, për idetë ekonomike të Marksit.

Teksti mësimor,Interneti,vepra“Kapitali”

56 7.9 Niçe dhe filozofiaetijejetës

Diskutimiidevepërnjeriun,mes Kierkegardit dhe Niçes.

Teksti mësimor,tekst sociologjie

57 XXIX 7.10Filozofiaintuitiste e Henri Bergson

DiskutimiidevetëBergsonin,për njohjen e realitetit.

Teksti mësimor,tekst letërsie

58 7.11 Pragmatizmi amerikan.Filozofiae Xhon Djuit

Argumentime për metodat e edukimit në shkollë, sipas Djuit.

Teksti mësimor,tekst i qytetarisë,ebook

59 XXX 7.12 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Tema: “Idetë pedagogjike shqiptaredheshkollaeksperimentaleeDjuit”.

Tekstimësimor,qytetaria,sociologjia,fletoreepunëvemeshkrim.Portofoli i nxënësit.

60 7.13LudvigVitgenshtajn dhe filozofiaanalitike

DiskutimiidevetëVitgenshtajnit për gjuhën.

Teksti mësimor,tekst i gjuhës dhe letërsisë

61 XXXI 7.14 Martin Haideger dhe teoria e tij mbi qenien

Debat për ndryshimin mes idevetëHaidegerit(jaqenia)dhe Niçes (mbinjeriu).


62 7.15Filozofiaekzistencialiste e Zhan Pol Sartër

Diskutime si e shpjegon Sartri idenë e ekzistencës.

Teksti mësimor,Internet, ebook

Lexim: Gratë dhe filozofia

Diskutime mbi rolin e gruas në zhvilliminefilozofisë.



Rubrikat në tekst, për rifreskim njohurish.

Fletoreepunëvemeshkrim.Portofoli i nxënësit;

38

63 XXXII 7.16 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Komunikimi i ideve filozofike,përekzistencializmin,sifilozofieletërsisë moderne.


64 7.17 Strukturalizmi dhe hermeneutika, si pjesë të filozofisëmoderne

Diskutime për rolin e indi-viditnëfilozofinëbashkë-.kohore


65 XXXIII 7.18 Psikanaliza dhe lidhja e saj me filozofinë

Diskutime për lidhjen e filozofisëmepsikanalizën.


66 7.19 Psikanaliza moderne

PërballjemesfilozofëveFrojd,JungdheAdler.


67 XXXIV 7.20 Komunikojmë idefilozofike.Veprimtari

Komunikimiidevefilozofikepërtemën:“Mendimefilozofikeshqiptare”.


68 7.2 Argëtohemi dhe mësojmë. Veprimtari

Diskutim dhe argëtim me lojra filozofike.


69 - 72

XXXVI Orë të lira(projekt)

Projektizhvillohetsipasfazavetë përcaktuara nga mësuesi/ja, përgjatë tremujorit II dhe III.

Fletoreepunëvemeshkrim.Portofoli i nxënësit.

39

10. Modele të planeve–ditar të mësuesve Dt.___/____/______

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Filozofi Shkalla: V Klasa X

1.1 Tema mësimore: Lindjaefilozofisë.Veçoritëedijesfilozofike Situata për diskutim:

Nxënësit diskutojnë historinë elindjessëfilozofisë,dukepërdorur njohuritë e marra përmesburimevetëndryshmetë informacionit. Ata shprehin opinionet e tyre për tiparet e dijesfilozofike,nëndryshimngashkencat e tjera dhe kuptimin qëfjala“filozofi”kanëjetënepërditshme.

Kompetencat e të nxënit: Nxënësi/ja në fund të orës mësimore:

▪Përcaktonkuptiminefilozofisësishkencë;▪Identifikontiparetedijesfilozofike;▪Krahasondijenfilozofikemeshkencatekzakte;▪Arsyetonmbifunksioninefilozofisënëjetënepërditshme.

Burimet e informacionit: Teksti mësimor, teksti i historisë, njohuritë e nxënësve,e-book,internetetj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Abstragim – (angl.abstraction), shkëputje nga realiteti dhe krijimi i njëkuptimioseeenjëidejetëre,qënuk ka ekzistuar më parë.Ekzistenciale – (frengj.Existence; lat. Exsistentia-tëqenët,ekzistenca),ideoseteorifilozofikeqëlidhenmeekzistencën e njeriut dhe merealitetin e tij.

Lidhja ndërlëndore e temës:

Nxënësitaktivizohen,dukepërdorurnjohuritëemarrangaburimetëtjerainformacionidhelëndëshoqërore,sihistoria,përlindjenebesimevefetaredheidevefilozofike,qënga lashtësia e deri më sot. Duke ndërthurrur këto informacione me konceptet e reja të orës,dotërritetshkallaemendimitkritikdhekrijuesinxënësve.Atajapinargumentetindividuale,dukesjellëshembujngajetaetyreepërditshme.

Metodologjia e orës së mësimitMetodat e përdorura:

▪ Rrjetiidiskutimeve▪ Vëzhgo-analizo-diskuto▪ Analizë teksti, punë në grupe ▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book

40

Hapi i parë: rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje–10’ Diskutimrrethnjohurivetëmëparshmetënxënësve,lidhurmefilozofinëdheobjektinesaj.

Hapi i dytë: Vëzhgo-analizo-diskuto,debatdhedialog-rreth15’

Përtëarriturtekkonceptiiri,përdorenvëzhgimetenxënësvenëjetënepërditshmedhepyetjetqëatyreukanëlindurpërvetendhebotënqëirrethon.Nëkëtëmënyrë,përpiqunitëjepnisamëshumëtipareqëkarakterizojnëfilozofinë.

Hapi i tretë: Punëindividuale,leximidrejtuar,mbajtjaestrukturuareshënimeve,debatdhedialog-10’Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarur,merubrikëndebatdhedialognëtekst.Atapërpiqentëgjejnësamëshumëargumentepërtëmbrojturidenëetyre,dukepërdorurinformacioninemëparshëmdheformiminnëshkencatëtjera.Nëfletorenetyre,shënojnëargumentetkryesorekudobazohen,përtëqenësamëbindësnëdebatinmetëtjerët.

Kujdes: Mësuesi/jandihmonnëstrukturiminepërgjigjevetënxënësve,dukembajturparasyshfaktinse,nxënësitndajnëopinionetëndryshmendajekzistencëssëfuqivetëmbinatyrshme dhe forcës së fatit.

Përforcimi i të nxënit: 10’Reflektimi për njohuritë e marra, organizohet në fund të orës së mësimit. Nxënësitpërforcojnëidetëkryesoretëlëndëssëre,lidhurmeobjektinefilozofisëdherolinedijesfilozofikenëjetënepërditëshme.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësim formues

Detyra: Në rubrikën Jepni opinionin tuajnëtekst,zgjidhnitemëneesesësipunëtëpavarur,për ta prezantuar në radhën e ardhshme.

Organizimi i orës së mësimit

41

Dt.___/____/______


1.2 Tema mësimore: Mendimifilozofiknë periudhën antike

Situata për diskutim:Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë së bashku,rrethkulturësnëGreqinëelashtë, bazuar në njohuritë e marra në lëndën e historisë, letërsisë dhe burimetëtjerainformacioni,sifilmaartistikë, interneti etj.


▪Përshkruankushtethistorikedhesocial-kulturore,tëlindjessëfilozofisë.▪IdentifikonshkaqetefillesavetëfilozofisënëGreqinëe lashtë.▪Analizonshkaqetqëçuannërënienefilozofisëklasike greke.▪Vlerësonrëndësinëhistoriketësaj,përkulturënbotëroretëtëgjithakohërave

Burimet e informacionit: Teksti mësimor, filozofia,e-book,teksti i historisë, letërsisë,mediatelevizive,interneti,etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Politeist/e – (greq. polis shumë dhe theos–Zot). Ka kuptimin e adhurimit tëshumëzotavemefuqitëndryshme, si: perëndia e luftës, erës, detit, tokës,dashurisë etj.Monoteizëm – (greq. mono-një dhe theos– Zot). Ka kuptimin e besimit në njëperënditëvetme(Zoti),sikrijuesdhesunduesibotësdheuniversit.Ateizëm – (greq. a-pa, jo) dhe theos - Zot.Ka kuptimin e mohimit të çdo qënie të mbinatyrshme, Zotit oseperëndive.


Nxënësitaktivizohen,dukepërdorurnjohuritëemarrangaburimetëtjerainformacionidhengalëndëshoqërore,sihistoria,letërsia,gjeografia,etj,përlindjenefilozofisënëqytetëriminelashtëgrek.Përdorimiitekstittëfilozofisëonline(ebook)dhekërkimiiinformacionevetërejanëInternet,rritshkallënemendimitkritikdhekrijuestënxënësve.


▪Rrjetiidiskutimeve▪Vëzhgo-analizo-diskuto▪Debatdhedialog▪Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

42


Hapi i parë: : Diskutimrrethnjohurivetëmarramëparë,mbitemënere:rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje,klaster-10’

Hapi i dytë: Punëepavarurnëgrup,leximidrejtuar,vëzhgim,debatdhedialog-10’Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarurnëgrupe,dukelexuarpjesëtëcaktuaratë tekstit, duke përdorur njohuritë e marra nga pjesa e parë e mësimit, nga tema e mëparshme, si dhe nga lëndë dhe forma të tjera informimi.

Hapi i tretë: Përtëarriturteklëndaere,përdoren:analiza,diskutimiiideve,hartakonceptuale

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Reflektimipërnjohuritëemarra,organizohetnëfundtëorëssëmësimit.Nxënësitpërforcojnëidetëkryesoretëlëndëssëredheshënojnënëfletorenetyrepikatkryesoretë mësimit.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: duke patur parasysh shkallën e pjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim.

Detyra: Eseargumentuese(nëtekstinmësimor):“Nësheshetpublike,qytetarët,politikanëtdheqeveritarëtdiskutonintëlirëdhetëbarabartë,përçështjetëndryshmemekarakterekonomik,politikdhekulturor.”

43

Dt.___/____/______


1.3 Tema mësimore: Refleksionifilozofiksisynimdrejtsëvërtetës

Situata për diskutim:Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë së bashku,rrethkulturësnëGreqinëelashtë, bazuar në njohuritë e marra në lëndën e historisë, letërsisë dhe burimetëtjerainformacioni,sifilmaartistikë, interneti etj..


▪Përcaktonkuptiminerefleksionitfilozofik.▪Shpjegonrolinerefleksionitfilozofiknëvlerësiminkritiktëidevedheopinionevetëtëtjerëve.▪Dallojnë mitin nga shpjegimi shkencor i botës.▪Vlerësojnërëndësinëefilozofisënëedukiminqytetar.

Burimet e informacionit: Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiisociologjisë,qytetarisë,mediatelevizive,interneti,etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Mit/e - shpjegime të pabazuara shkencërishttëdukurivenatyroredhebotësqënarrethon.Atoishinkarakteristikëepërfytyrimeveprimitivetënjerëzve.Refleksion - vjenngafjalareflektim,qëdotëthotëpasqyrim.Nëkuptiminfilozofikdotëthotëmendimikthyerndajvetvetes,qëvënëpikëpyetjedheanalizon idetë e pranuara më parë.Retorikë - dijaqëshpjegonrregullatdhe parimet e të folurit bukur dhe në mënyrë bindëse, për të ndikuar te njerëzit me anë të fjalës.Antikonformizëm – të jesh kritik dhetëmospranoshsitëmirëqenëgjithçkaqëofrohetegatshmengaopinioniitëtjerëve.

Lidhja ndërlëndore e temës:Nxënësitaktivizohen,dukepërdorurnjohuritëemarrangalëndëshoqërore,sisociologjia,qytetaria,etj.dhengaburimetëtjerainformacioni,përrëndësinëetëmenduaritreflektivnëjetënshoqërore.Përdorimiitekstittëfilozofisëonline(ebook)dhekërkimiiinformacionevetërejanëInternet,rritshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Rrjetiidiskutimeve▪ Debatdhedialog▪ Punënëgrupe▪ Hartakonceptuale▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

44


Hapi i parë: Diskutimrrethnjohurivetëmarramëparë,mbitemënere:rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje-10’

Nxënësit diskutojnë rreth mënyrës si kërkojnë dhe gjejnë përgjigje për pyetjet e tyre, përçështjetëndryshmejetike,mekaraktersocial,ekonomik,kulturor,etj.,qëulindingjatë jetës së përditëshme. Mësuesi/ja drejtojnë diskutimin për të përgatitur kuptimin e refleksionitfiolozofik,siprocestëmenduaridhetëarsyetuari.

Hapi i dytë: Punëepavarurnëgrup,leximidrejtuar,vëzhgim,debatdhedialog-10’

Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarurnëgrupe,dukelexuarpjesëtëcaktuaratë tekstit, duke përdorur njohuritë e marra nga pjesa e parë e mësimit, nga temat emëparshme,ngalëndëdheformatëtjerainformimi,sidhengapërvojatetyrepersonale.

Hapi i tretë: Analiza,diskutimiiideve,hartakonceptuale,-15’.

Përtëarriturtekkonceptiiriirefleksionitfilozofikdhendryshiminetijngaformatkonformiste të të menduarit dhe mitet, mësuesi ndërton hartën konceptuale.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforcojnëidetëkryesorerrethrëndësisësëmendimitfilozofiknëjetëneçdoindividi,sidhendryshiminerëndësishëmmesdheshënojnënëfletorenetyrepikatkryesore të mësimit.Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formuesinxënësve:dukepaturparasyshshkallënepjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësimanëtëportofolit:Detyraepavarur.Detyra: Eseargumentuese(nëtekstinlëndor)metemë:“Refleksionifilozofiktëndihmontëjeshqytetarimirë,kritikdheaktiv,qëshprehpandrojtjemendimet,dukepërdorurnëmënyrëracionalelirinëefjalësdhetëmendimit”.

45

Dt.___/____/______


1.4Tema mësimore: Fillimetefilozofisëdhe paraardhësit e Sokratit

Situata për diskutim:Nxënësit diskutojnë historinë e lindjessëfilozofisë,dukepërdorurnjohuritëemarrapërmesburimevetë ndryshme të informacionit. Ata shprehin opinionet e tyre për tiparetefilozofisënëAntikitetdheshpjegimet e saj për prejardhjen ebotës, në ndryshim nga shkencat e mirëfillta.


▪Përcaktonkushtetelindjessëfilozofisëparasokratike.▪Dallon disa nga ngjashmëritë dhe ndryshimet mes filozofëvekryesorëparasokratikë.▪Arsyetonmbikufizimeteteorivefilozofikeparasokratike, bazuar në njohuritë e tij/saj në shkencat ekzakte.

Burimet e informacionit:

Teksti mësimor, filozofia,e-book,teksti i historisë, njohuritëenxënësve,interneti, etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Atom/e – (greq.atomos-ipandashëm),grimcamëevogëleelementevekimike,qëderinëshekullin XIX konsiderohej e pandashme.

Supersticioni – besime dhe praktika shumësubjektive,tëpabazuarashkencërisht,qëitakojnëbesimevedhekultevetëndryshme.

Lidhja ndërlëndore e temës:Nxënësitaktivizohen,dukepërdorurnjohuritëemarrangaburime të tjera informacionidhelëndëshoqërore,sihistoria,përlindjenebesimevemitologjikedheidevefilozofike,të lashtësisë. Duke ndërthurrur këto informacione me konceptet e reja të orës, do të rritet shkallaemendimitkritikdhekrijuesinxënësve.Atajapinargumentetindividuale,dukekonkretizuaridetëetyrembiprejardhjenejetësdheekzistencënebotësqënarrethon.


▪ Diskutime▪ Shpjegimimësuesit/es▪ Debatdhedialog▪ Punëepavarurnëgrupe▪ Hartakonceptuale▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

46


Hapi i parë: Diskutim,klaster–10’ Diskutimrrethnjohurivetëmëparshmetënxënësve,lidhurmefillesatefilozofisënëAntikitet.Mësuesjarenditnëtabelëdisangapërfaqësuesitmëkryesorëtëkësajfilozofie,qëmëpas,umbiquajtënparasokratikët.

Hapi i dytë: Shpjegim,debatdhedialog-15’Përtëarriturteknjohuritëerejalidhurmefilozofinëelashtësisë,përdorennjohuritëepërvetësuaranganxënësitnëformiminetyretëmëparshëmdheshpjegimiimësuesit/es.Klasadiskutondhedebatonrrethidevefilozofiketëkohës,dukedalluarkufizimetdheshkaqetetyre.

Hapi i tretë: Analiza,Leximidrejtuarnëgrupe,mbajtjaestrukturuareshënimeve,debatdhedialog,hartakonceptuale-10’

Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarurmetekstin,tëndarënëkatërgrupe.Atapërpiqentëstrukturojnëidetëekatërfilozofëveparasokratikë.Nëfletorenetyre,shënojnëargumentetkryesorekudobazohen,përtëqenësamëbindësnëdebatinmetëtjerët. Ata diskutojnë duke dhënë argumente mbi origjinën e botës dhe të jetës në Tokë. Mësuesi,sëbashkumenxënësit,ndërtojnënëtabelë,hartënekonceptit(tëparaqiturnëtekstinmësimor,lidhurmekarakteristikatesecilitfilozof).

Përforcimi i të nxënit: rrjeti10’Reflektimipërnjohuritëemarra,organizohetnëfundtëorëssëmësimit.Nxënësitpërforcojnëidetëkryesoretëlëndëssëre,lidhurmelindjenefilozofisëdherëndësinëesaj,megjithëkufizimetekohësdheprapambetjeneshkencës.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësim formues(bazohetnësaktësinëepërgjigjevedheshkallënepjesëmarrjesnëpunënnëgrup)dhevlerësimalternativ(mesgrupeve).

Detyra: Jepni opinionin tuaj në tekst: “Shfrytëzoni burime të tjera informacioni, për tëmësuarmëshumërrethnjëfilozofiparasokratik.Shpjegoniinteresinpërfilozofinqëpërzgjodhët,dukeelidhurfilozofinëetijmejetënepërditshme”.

47

Dt.___/____/______


1.5 Tema mësimore: Sofistëtdhekritikandaj mendimit njerëzor

Situata për diskutim:Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë sëbashku,rrethzhvillimittëfilozofisënëGreqinëelashtë,bazuarnë njohuritë e marra në lëndën e historisë, letërsisë dhe burime të tjera informacioni


▪Përcaktonobjektinefilozofisësësofistëve.▪Dallonvlerësiminetyrepërrregullatmoraledheetikenëshoqëri.▪Arsyetondisangaarsyetekritikës,qëiubëmëpas,kësajfilozofie.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,teksti i sociologjisë, historisë, letërsisë,interneti, etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Sofistë (greq.sophists–mjeshtër,iditur).NëGreqinëelashtë,quheshinsofistë,filozofëtqëluaninrolinemësuesveprofesionistëdhepërpiqeshint’umësonintërinjvedijen dhe artin e oratorisë.

Skepticizëm, (greq.skeptikos–vëzhgues,soditës)–qëndrimdyshuesapomosbesuesndajvërtetësisësëdiçkaje.Nëfilozofi,ështërrymëfilozofike,ecilavënëdyshimmundësinë e njohjes së saktë të botës.

Lidhja ndërlëndore e temës:Nxënësitdiskutojnë,dukepërdorurnjohuritëemarrangalëndëshoqërore,sisociologjia,historia, letërsia, etj. dhe nga burime të tjera informacioni, për trashëgiminë kulturore të filozofisë në lashtësi. Përdorimi i tekstit të filozofisë online (ebook) dhe kërkimi iinformacionevetërejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Marrëdhënietpyetje-përgjigje▪ Debatdhedialog▪ Punënëçift▪ Hartakonceptuale▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

48


Hapi i parë: Pyetje-përgjigje,rrjetiidiskutimit-10’

Mësuesi ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në njohuritë e marra në tematparaardhësedheinformacioninenxënësve.Atadiskutojnërrethmënyrëssesiekonceptoninfilozofëtnëlashtësi,moralin,tëvërtetëndhedrejtësinë.

Hapi i dytë: Punënëçift,leximidrejtuar,debatdhedialog-10’

Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarurnëçifte,dukelexuarpjesëtëcaktuaratëtekstit.Ata përdorin njohuritë e marra nga pjesa e parë e orës së mësimit dhe nga temat e shpjeguara në orët e kaluara, si dhe nga informacione nga burime të tjera.

Hapi i tretë: Analiza,diskutimiiideve,hartakonceptuale,15’.

Mësuesi/ja, jep për diskutim (nga teksti mësimor, rubrika debat dhe dialog), argumentet prodhekundërthëniessëProtagorës:“Njeriuështëmasaetëgjithagjërave”.Nxënësitsjellinidetëetyre,dukepërdorurartineretorikës,sikursebëninsofistët.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’

Nxënësitpërforcojnëidetëkryesorerrethrëndësisësëdyshimitnëfilozofidhenëshkencë,sikurseedhenëjetëneçdoindividi.Atashënojnënëfletorenetyrepikatkyçetë mësimit.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues inxënësve:dukepaturparasyshshkallënepjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim

Detyra: Ese(nëtekstinlëndor)metemë:Protagora(përfaqësuesiiskeptikëve)shprehejse: “…e vërteta si çdo parim tjetër moral, ka natyrë subjektive”.Arsyetonirrethdyshimit të Protagorës mbi ekzistencën e drejtësisë.

49

Dt.___/____/______


1.6 Tema mësimore: Sokrati dhe dialektika sokratike

Situata për diskutim:Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë sëbashku,rrethzhvillimeveqëmorifilozofianëGreqinëelashtë,me kontributin e Sokratit. Nxënësit bazohen në njohuritë e marra në lëndën e historisë, letërsisë dhe burime të tjera informacioni.


▪Dallojnë metodën e Sokratit për të mbërritur tek e vërteta.▪Shpjegojnëkuptiminekëtijfilozofi,mbivleratshoqërore.▪Vlerësojnërëndësinëaktualetëfilozofisësokratike.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,teksti i sociologjisë, historisë, letërsisë, interneti, etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Dialektika – (greq.dialèghesthai,do tëthotë të diskutosh, të argumentosh). Nëfilozofi,dialektikaështëmetodëshkencoreenjohjes,qëishehsendetdhedukuritënëlidhjedhevarësireciproke,nëlëvizjedhezhvillimtëpandërprerë.Të menduarit induktivMënyrëarsyetimi,qënisetngaidetëveçantadhetëpjesshme,përtëarritur te përfundimi i përgjithshëm. E kundërta është deduksioni.


Nxënësitdiskutojnë,dukepërdorurnjohuritëemarrangalëndëshoqërore,sisociologjia,historia, letërsia, etj. dhe nga burime të tjera informacioni, për trashëgiminë e Soratit në filozofinë e lashtësisë. Përdorimi i tekstit të filozofisë online (ebook) dhe kërkimi iinformacionevetërejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Marrëdhënietpyetje-përgjigje▪ Debatdhedialog▪ Punëepavarur▪ Hartakonceptuale▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

50



Mësuesi ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në njohuritë e marra në tematparaardhësedheinformacioninenxënësve.Atadiskutojnërrethmënyrëssesiekonceptoninfilozofëtnëlashtësi,moralin,tëvërtetëndhedrejtësinë.

Hapi i dytë: Punëindividuale,eseargumentuese,debatdhedialog-15’

Klasandahetnëtregrupe(sipasrreshtave).Seciligruppërgatitnëformëeseje,njërënnga thëniet e Sokratit.Grupi i parë: “Jeta që nuk shqyrtohet, nuk ia vlen të jetohet.”Grupi i dytë: “Njeri njih vetveten.”Grupi i tretë: “Unë nuk di asgjë, përveç paditurisë time”(nëtekstinmësimor,rubrika:Jepniopinionintuaj).

Hapi i tretë: Analiza-vëzhgime,debat-dialog,hartakonceptuale,10’. Mësuesi/ja, jep për krahasim: hartën e mëposhtëme dhe skemën e dyshimit sokratik nga teksti mësimor, duke shpjeguar se dyshimi sokratik përfshinte gjithçka, që lidhej me vlerat e kohës, por jo besimin tek rëndësia e këtyre vlerave.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforcojnëidetëkryesorerrethrëndësisësëdyshimitnëfilozofidhenëshkencë,sikurseedhenëjetëneçdoindividi.Atashënojnënëfletorenetyrepikatkyçetë mësimit

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: duke patur parasysh shkallën epjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim.

Detyra: Ese me temë, një nga thëniet e Sokratit: “Ka vetëm një të mirë, dituria dhe vetëm një të keqe, që është padituria”.

51

Dt.___/____/______


2.1 Tema mësimore: Rrethanat e lindjes së filozofisë,nëperiudhënromake

Situata për diskutim:Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë së bashku,rrethzhvillimeveqëmorifilozofianëRomënelashtë,mekontributinemendimtarëvegrekë.Nxënësit, duke u bazuar në njohuritë e marra në lëndë dhe burime të tjera informacioni, analizojnë rolin e ri të filozofisënëkëtëperiudhë.


▪Dallonkushtetefillimittëperiudhëshelenistike-romakenëfilozofidhekulturë.▪Tregondisangashkollaterejafilozofike,qëlindën në Athinë dhe Romë, si pasojë endryshimevetëkohës.▪Vlerësonrolinqëluajtifilozofiagjatëkësajperiudhe.Burimet e informacionit:

Teksti mësimor, filozofia,e-book,teksti i sociologjisë, historisë, letërsisë, interneti, etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Agora - ngagreqishtja,sheshihapur,qëpërdorejpërtregëti,përmanifestimepublikedheaktivitetetëjera social-kulturore.


Nxënësit diskutojnë, duke përdorur njohuritë e marra nga lëndë shoqërore, si historia,gjeografia,etj.dhengaburimetëtjerainformacioni,përtrashëgiminëhelenedhendikimine saj në kulturën romake. Përdorimi i tekstit të filozofisë online (ebook) dhe kërkimi iinformacionevetërejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.

Metodologjia e orës së mësimit

Metodat e përdorura: ▪ Pyetje-përgjigje▪ Punëepavarurindividuale▪ Hartakonceptuale▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Eseanalizuese

52



Mësuesi ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në njohuritë e marra nëtematparaardhësedheinformacioninenxënësvengaburimetëtjera.Atadiskutojnërrethmënyrëssëretëkonceptimittëfilozofisëdherolittësajnëekuilibriminshpirtërortënjerëzve,sipasojëetransformimevetëmëdhatëkësajperiudhe.

Hapi i dytë: Analizo-diskuto,debatdhedialog,hartaekonceptit-10’

Mësuesi/jaorganizonnëklasënjëdiskutim,përrolineritëfilozofisëgjatëperiudhësromake,sireflektimikrizëssëbesimittëqytetarëve.Atajapinopinionetetyre,rrethdijesfilozofikedhemundësisëpërt’ishërbyernjerëzvenëarritjenenjëjetetëekuilibruar.Sëbashkundërtojnëhartënkonceptualetërrymavemëkryesoretëkohësdheqëllimittëfilozofisësëtyre.

Hapi i tretë: Punëindividualemeshkrim,vëzhgimedheanalizë,diskutime-15’Dukeanalizuarkrizënmoraledheshoqëroreqëpokalonshtetishqiptar,pasviteve‘90,nxënësitshprehinmeshkrimidetëetyrepërrolinqëmundtëluajfilozofia,nëkohënesotme.Atabazohennëvëzhgimetetyrepersonaledhenjohuritëformuesenëlëndëtetjera.Mësuesi/ja,drejtonmekujdesdiskutimin,dukevlerësuarrolinekulturësfilozofikenëreflektiminnjerëzor.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforcojnëidetëkryesore,rrethrëndësisësëfilozofisënëorientiminshpirtëror,mendordheintelektualnëjetëneçdoindividi.Atashënojnënëfletorenetyre pikat kyçe të mësimit.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: duke patur parasysh shkallën epjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.DetyrameshkrimVlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim.

Detyra: Eseanalizuesemetemë:“Mendimifilozofikdheroliitijnëformiminsiqytetarëkritikëdheaktivnëshoqërinëesotmemoderne”.

53

Dt.___/____/______


2.3 Tema mësimore: Filozofiaepikurianenë kërkim të lumturisë

Situata për diskutim:Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë së bashku, rreth kontributit të Epikurit,sinjëngafilozofëtmëtërëndësishëm të lashtësisë. Nxënësit, duke u bazuar në njohuritë e marra në lëndë dhe burime të tjera informacioni, analizojnë rolin e kësaj filozofiepërperiudhënnëtëcilënukrijua.


▪Shpjegonndërtiminesistemitfilozofikepikurian.▪DallonmoralinefilozofisësëEpikurit.▪Analizonrrugëtqësipaskësajfilozofie,çojnëdrejt lumturisë.▪Vlerëson rolin e etikës epikuriane në jetën e përditëshme


Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiihistorisë,gjeografisë,interneti, etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Heretik - Aiqëishtekundërdogmavetëfesësëkrishterënëfuqi,i shkelte ose i luftonte ato dhe për këtëarsyedënohejdhendiqejngakisha.


Nxënësit aktivizohen,dukepërdorurnjohuritë emarranga lëndë shoqërore, si historia,letërsia, etj. dhe nga burime të tjera informacioni, për sistemin epikurian të filozofisë.Përdorimi i tekstit të filozofisë online (ebook) dhe kërkimi i informacioneve të reja nëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.

Metodologjia e orës së mësimit

Metodat e përdorura: ▪ Pyetje-përgjigje▪ Punëepavarurnë çift▪ Hartakonceptuale▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Eseshpjeguese

54



Mësuesi ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në njohuritë e marra nëtematparaardhësedheinformacioninenxënësvengaburimetëtjera.Atadiskutojnërrethmënyrëssëkonceptimittëjetës,vuajtjeve,frikësdhelumturisësipasshkollësepikuriane.

Hapi i dytë: Punëepavarurnëçift,analizëdhediskutim,debatdhedialog-10’Mësuesi/jajepnëtabelë,flepcharter,fletushka,thënietemëposhtëmetëEpikurit.Sipasvendosjesnëbankaaposipasdëshirës,nxënësitpunojnëpërtëzbërthyerkuptiminenjërës prej tyre. √ Vdekja nuk është asgjë për ne, sepse çfarë shpërbëhet nuk ka më ndjeshmëri dhe çfarë nuk ka më ndjeshmëri, nuk ekziston më. √ Ështëdiçkafisnike,tëpranoshvarfërinëmegëzim. √ Pakënaqësiaeshpirtiteçonnjeriundrejtdëshiravetëtepruara. √ Kushnukkujtontëmirënevjetër,ështëivjetërqyshsot. √ Nukkemiaqshumënevojëpërndihmënemiqve,sesapërgarancinëe ndihmës së tyre. √ Njeriuihareshëm,sjellgëzimpërvetedhepërtëtjerët. √ Aiqëthotësemoshaefilozofimitnukkaardhurakomaosekakaluar tashmë,ështënjëllojsikurtëthotësenukkaardhurkohapërtëqenëilumtur. √ Nukjemiasshumëtërinjdheasshumëtëvjetërpërtëfilozofuardhepërt’u kujdesur për shëndetin e shpirtit.

Hapi i tretë: Rrjetiidiskutimeve,debatdhedialog-15’Mësuesi/ja,organizonnëklasënjëdiskutim,mbidomethënieneshprehjevetëzgjedhura,bazuarnëmoralinshoqëror.Nxënësitjapinopinionetetyre,rrethrëndësisëqëkanënormatmoralenëshoqëri.Atabazohennëvëzhgimetetyrepersonaledhenjohuritë formuese në lëndët e tjera. Mësuesi/ja, drejton me kujdes diskutimin, duke vlerësuarmendimetdheidetëesecilit.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforcojnëidetëkryesore,rrethrëndësisësëfilozofisënëorientiminshpirtëror,mendordheintelektualnëjetëneçdoindividi.Atashënojnënëfletorenetyre pikat kyçe të mësimit.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: duke patur parasysh shkallën epjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësim anë të portofolit:Detyrameshkrim;vlerësimalternativ:vlerësimipërpërgjigjenmëtëmirë,ngavetënxënësit.Detyra: Eseshpjeguese,metemë:“AkanëvlerëmësimeteEpikuritnëkohëntonë?”Ilustrime me shembuj konkretë.

55

Dt.___/____/______


2.5 Veprimtari: “Morali,individidheshoqëria”

Situata për diskutim:

Nxënësit diskutojnë së bashku, mbi aktualitetinetemëssëveprimtarisë:raportiqëekzistonmestrekomponentëve:moralitshoqëror,individitnjerëzordheshoqërisë.Mësuesjadrejtonorën,sipashapavetë përcaktuara në tekstin mësimor.


▪Diskuton me kompetencë mbi njohuritë e marra, rrethidevefilozofikemëtërëndësishmetëkësajperiudhe.▪Bashkëpunon në grup, duke shprehur përgjegjshmëri dhe empati gjatë komunikimit me të tjerët.▪Mbronqëndrimetij/sajtëpavarur,ndajdukurivesociale,si:frika,vuajtja,morali,e drejta, lumturia, etj.▪Konkretizonlidhjeneidevetëfilozofisëklasikeme aktualitetin, si dhe rëndësinë aktuale të tyre,në ditët e sotme.▪DemonstronaftësitëefituaranëlëndëneTIK-ut,lidhur me kërkimin dhe përpunimin e tëdhënavepërmesInternetit.


Tekstimësimordhenjohuritëenxënësvenga:Interneti,historia,historiarti,qytetaria,sociologjia,filozofi,e-book,etj.

Koncepte-kyç:

▪Stoicizëm▪Skepticizëm▪Epikurizëm▪Morali njerëzor▪Etika e sjelljes▪E drejta ▪Lumturia


Përmes kësaj veprimtarie, nxënësit zhvillojnë mendimin kritik dhe të pavarur, dukendërthurrur filozofinë me lëndë të tjera të kurrikulës zyrtare, si: historia, qytetaria,sociologjia,sidhematerialengaInterneti,filozofia,e-book,etj.


▪ Punëindividualedhenëgrup▪ Vëzhgim–analizë-diskutim▪ Kërkiminformacioningaburimesi:mediaeshkruardheelektronike▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(filozofia-e-book).

56


Hapatnëtëcilatdotëzhvillohetveprimtaria:Parasetëzhvillonikëtëveprimtari,nxënësitduhettëjenëtëpërgatitur.Ataduhettëkenëgrumbulluardhelexuarmaterialepërtematqëdotëdiskutojnësipasgrupeve.

Mësuesi/jajucaktondetyratpërgjetjenethënievetëndryshme,qëipërkasintrerrymavefilozofike:stoicizmi, epikurizmi dhe skepticizmi.Disaprejkëtyreshprehjeve,shkruhenngamësuesi/janëtabelë(osenënjëflipcharter),pormundtështohenshprehjetëreja,qënxënësitikanëgjeturnëmënyrëtëpavarur.Thënieterrymavefilozofikejanënëtekstinlëndor,tekveprimtaria3.5.

Hapat në të cilat do të zhvillohet veprimtaria:Nxënësitndahennë3grupe.Seciligrupitakonnjërësshkollëfilozofike.Nxënësit:□Punojnëbrendagrupit,përtëpërzgjedhurthënieteshkollësfilozofike,sëcilësi përkasin dhe kuptimin e tyre.□Prezantojnëpunënsipasgrupeve.□Diskutojnëmestyre,dukedalluaranëtefortadhetëdobëtatëçdoprezantimi.□Rendisinnëtabelë,pikatepërbashkëtadhedallimetmestridoktrinavefilozofike.□Arsyetojnëpërvleratdheaktualitetinekëtyreteorivenëjetënsociale,dukenxjerrë mësime nga secila prej tyre.□Përfundimetdhevlerësimi.

Format e vlerësimit:Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinë,krijimtarinëdheaftësitënëfushatëtjera, si TIK, pikturë, letërsi, histori arti, etj.

-Vlerësim formues i nxënësve: mbahet patur parasysh shkalla e pjesëmarrjes gjatë veprimtarisë,niveliiarsyetimit,bashkëpunimitdhefrymakritike.-Vlerësim anë të portofolit: materialet me shkrim.-Vetëvlerësimi,bazuarnëperformancënetij/saj,gjatëtëgjithëveprimtarisë.-Vlerësim i grupeve, për punën e njëri-tjetrit

57

Dt.___/____/______


3.1-3.2 Tema mësimore: Filozofiadhepolitikanë Romë. Stoicizmi romak Situata për diskutim:

Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë së bashku, për kushtet e përhapjes sëfilozofisëstoikenëperandorinëromake. Nxënësit, duke u bazuar në njohuritë e marra në lëndë dhe burime të tjera informacioni dhe detyrat e caktuara nga mësuesi/ja, përgjetjenematerialevepërkatësepër temën, analizojnë rolin e kësaj filozofie,nëshekujteparëtëerëssonë.


▪Përshkruankushtethistorikedheshoqëroretëpërhapjes së stoicizmit në perandorinë romake.▪Dallon parimet kryesore, në të cilat mbështetet filozofiaeSenekësdheMarkAurelit.▪Analizonnormatdhevirtytetmoraleqërespektonstoicizmi.▪Vlerësonrëndësinëevleraveqytetarestoike,përedukimin e sotëm të brezit të ri.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiihistorisë,gjeografisë,letërsia,interneti, etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Vetëtokontroll – Drejtimiisjelljevedheveprimevetëindividit,sireflektimbrendandërgjegjessëtij.

Etika -(greq.ithos-ves,zakon)nëfilozofi,ështëstudimidhevlerësimiisjelljes njerëzore në dritëneparimevemorale.


Nxënësit aktivizohen,dukepërdorurnjohuritë emarranga lëndë shoqërore, si historia,gjeografia, letërsia, etj. dhe nga burime të tjera informacioni, për filozofinë stoike nëshekujteparëtëerëssonë.Përdorimiitekstittëfilozofisëonline(e-book)dhekërkimiiinformacionevetërejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Stuhimendimesh▪ Punëepavarurnëgrup▪ Hartakonceptuale▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Eseshpjeguese

58


Hapi i parë: Stuhimendimesh,rrjetiidiskutimit-10’Mësuesi ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në njohuritë e marra nëtematparaardhësedheinformacioninenxënësvengaburimetëtjera.Atadiskutojnërrethveçorivetëfilozofisëstoike,dukerikujtuarparimetkryesoretësaj,nëperiudhënhelenistike-romake (në Athinë, shkolla stoike, e themeluar nga Zenoni) dhe duke mbajturqëndrimpërsecilënprejtyre.

Hapi i dytë: Punëepavarurnëgrupe,analizëdhediskutim,debatdhedialog-15’Mësuesi/ja jep bazuar në materialet e kërkuara një orë më parë për stoicizmin romak dhepërfaqësuesitetij,endanklasënnëgrupe.Grupi I: përpunon materialin lidhur me kushtet historike dhe social-politike të përhapjessëidevestoike,gjatësundimitromak.Grupi II:punonmeinformacionetrrethpërfaqësuesvekryesorëtëkësajrryme,kryesisht të Senekës dhe Mark Aurelit.Grupi III:krahasondyrrymatfilozofike,nëperiudhatendryshmetëlulëzimittëtyre(nëGreqidheRomënelashtë).

Hapi i tretë: Rrjetiidiskutimeve,debatdhedialog-15’Mësuesi/ja,organizonklasënpërdebatfilozofik,përtëdiskutuarrrethkuptimitdherëndësisësëmësimevestoikenëkohënkurukrijuan,poredhepërditëtesotme.Nxënësitjapinopinionetetyre,rrethrëndësisëqëkanënormatmoralenëshoqëri.Atabazohennëvëzhgimetetyrepersonaledhenjohuritëformuesenëlëndëtetjera.Mësuesi/ja,drejtonmekujdesdiskutimin,dukevlerësuarmendimetdheidetëesecilitdhedukeekthyernënjëdebatkonstruktivdhetëstrukturuar.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforcojnëidetëkryesore,rrethrëndësisësëfilozofisënëekilibrinmendordheshpirtërortënjerëzve,veçanërishtnëkohëtesotme,kurjanëtëpërhapuradukurinegativesociale,qëebëjnëjetëntëpasigurtë.Atashënojnënëfletorenetyrepikatkyçetëmësimit.Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim. Detyra: Eseshpjeguese:“Dukeumbështeturnëparimetefilozofisëstoike,përshkruanimeshkrim,disangatiparetqëdotërespektonitmëshumëteindividiishoqërisësësotmemoderne”-tekstilëndor.

59

Dt.___/____/______


3.5 Veprimtari: “Ligjishmëriadheqytetarët”.


Nxënësit diskutojnë së bashku, mbi aktualitetinetemëssëveprimtarisë:ligjin dhe rëndësinë e zbatimit të tij në jetën reale.Mësuesjadrejtonorën,sipashapavetë përcaktuara në tekstin mësimor.


▪Bashkëpunon në grup, duke treguar tolerancë dhe empati.▪Vlerëson rolin e shtetit, në çdo periudhë kohore,përmbrojtjenerenditdhedrejtësisënëvend.▪Mbanqëndrimkritikdhetëpavarur,përformatedënimeveqëduhettëpërdoren,nëditëte sotme.▪Merr pjesë me përgjegjësi dhe gatishmëri, nëdebatinpërreformënedrejtësisënëShqipëri.▪Përdor në mënyrë kritike burimet nga Interneti, për gjetjen e informacionit të besueshëm.


Tekstimësimordhenjohuritëenxënësvenga:Interneti,historia,qytetaria,sociologjia,Kodi Penal i RSH-së, DeklarataetëDrejtavetëNjeriut,KonventaetëDrejtavetëFëmijëve.

Koncepte-kyç:

▪Sistemligjor▪Shtetisëdrejtës▪Sistemiidrejtësisë▪Dënimpenal▪Vetëgjyqësi


Përmeskësajveprimtarie,nxënësitzhvillojnëmendiminkritikdhetëpavarur,dukendërthurrurfilozofinëmelëndëtëtjeratëkurrikulës,si:historia,qytetaria,sociologjia,edukimi ligjor etj.


▪ Punëindividualedhenëgrup▪ Vëzhgim–analizë-diskutim▪ Kërkiminformacioningaburimetëtjera(mediaeshkruaroseelektronike)▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book,filozofia)▪ Takimemeekspertëtëligjeve,zyraavokatie,gjykatës,mbiçështjetpenaledhe dënimet.

60


Hapatnëtëcilatdotëzhvillohetveprimtaria:

Hapi i parë: Mësuesi/ja ndan klasën në 3 grupe.Sipasgrupeve,nxënësitdotëndërtojnëmodelinesistemittëdrejtësisë,nëlashtësi.Atadotëshfrytëzojnëmaterialetqëkanëmbledhurngaburimeteorientuaratëinformacionit,sidhenjohuritënëlëndëtetjera:qytetari,edukimligjor,sociologji,histori.Grupi i parë, ndërton modelin e sistemit të drejtësisë në Athinë.Grupi i dytë, ndërton modelin e drejtësisë në Romën e lashtë.Grupi i tretë, do të krahasojë këto forma, me mënyrën e funksionimit të drejtësisë në shtetinesotëmmoderndhellojetendryshmetëdënimeveqëjepen.

Hapi i dytë:Nxënësitprezantojnëpunënsipasgrupeve.Atadiskutojnëmestyre,përtë dalluar pikat e forta dhe dobësitë e secilit prezantim.

Hapi i tretë: Mësuesit rendisin së bashku me nxënësit në tabelë, konkluzionet e secilit grup.

Hapi i katërt:Vlerësimiipunës,përgrupetdhenxënëstëveçantë.Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinë,krijimtarinëdheaftësitënëfushatëtjera,si:TIK,pikturë, letërsi dhe komunikim etj.

Format e vlerësimit:-Vlerësim formues

-Vetëvlerësim

-Vlerësimigrupeve,përpunënenjëri-tjetrit

61

Dt.___/____/______


4.1-4.2 Tema mësimore: Ndihmesaefilozofisëgjatë Mesjetës. Shën Agustini

Situata për diskutim:Mësuesja dhe nxënësit diskutojnë përkushtetnëtëçilatuzhvilluafilozofianëperiudhënmesjetare.Mësuesi/ja ka çaktuar detyrë në orën e mëparshme, për të mbledhur materiale mbi Mesjetën. Nxënësit analizojnëveçoritëekësajperiudhesi më e errëta në historinë e njerëzimit.


▪Shpjegon raportin mes besimit dhe arsyes, nëfilozofinëeMesjetës.▪DallonveçoritëefilozofisëteologjiketëShën Agustinit.▪Analizojnë konçeptin e Agustinit për kohën dhe përjetësinë.▪VlerësojnërolinefilozofisësëMesjetës,nëzhvilliminedijessëkohës.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiihistorisë,letërsia,interneti etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Obskurantizëm –“errësirë”apopengesëeqëllimshme,përnjohjendhepërhapjenenjohuriveapofaktevenëpublikunegjerë.

Teologjia – (nga fjalët greke, theos -zot;logos–shkencë).Doktrinaqëmerretmearsyetimindheargumentimineçështjeve,qëlidhenme shpjegimin fetar të botës.


Nxënësit aktivizohen,dukepërdorurnjohuritë emarranga lëndë shoqërore, si historia,letërsia, etj.dhengaburime të tjera informaçioni,përfilozofinëmesjetaredhe tiparetesaj.Përdorimiitekstittëfilozofisëonline(e-book)dhekërkimiiinformacionevetërejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Stuhimendimesh▪ Punëepavarurnëgrup▪ Hartakonceptuale▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Eseshpjeguese

62


Hapi i parë: Stuhimendimesh,rrjetiidiskutimit-10’Mësuesi ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në njohuritë e marra nëtematparaardhësedheinformaçioninenxënësvengaburimetëtjera.Atadiskutojnërrethveçorivetëfilozofisëmesjetare,dukenxjerrnëpahtiparetesajdhedukembajturqëndrimpërsecilinprejtyre.

Hapi i dytë: Punëepavarurnëgrupe,analizëdhediskutim,debatdhedialog-15’Mësuesi/ja jep bazuar në materialet e kërkuara një orë më parë për Mesjetën dhe filozofëtpërfaqësuestësaj,endanklasënnëgrupe.Grupi I:përqendrohennëkushtethistorikedhesocial-kulturoretëpërhapjessëfilozofisësëkrishterëgjatëMesjetës.Grupi II:punonmeinformaçionetrrethnjëritprejpërfaqësuesvekryesortëkësajrryme,shënAgustinitdhetiparetefilozofisësëtij.Nxënësitanalizojnëmënyrënsesiupërpoqënfilozofëtekësajkohetëishinedhebesimtarëtëmirëedhefilozofë.Grupi III:përmbledhtiparetefilozofisëmesjetare,dukeveçuarpikateerrëta,poredhekontributinemendimtarëvetëshquarnëfushënedijesfilozofike,përtëdiskutuarrrethmënyrëssesiundërthurrfilozofiameteologjinë.

Hapi i tretë: Rrjetiidiskutimeve,debatdhedialog-15’Mësuesi/ja,organizonklasënpërdebatfilozofik,rrethtemës:“SiështëemundurqëkytëjetëvullnetiiZotit?”,dukeanalizuardukuritënegativenëshoqëri,siluftërat,krimet,tëkeqennëbotë.Nxënësitjapinopinionetetyre,dukeubazuarnëvëzhgimetdhereflektimetpersonale,sidhenënjohuritëformuesenëlëndëtetjera.Mësuesi/ja,drejtonmekujdesdiskutimin,dukevlerësuarmendimetdheidetëesecilitdhedukeekthyernënjëdebatkonstruktivdhetëstrukturuar.Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforçojnëidetëkryesore,rrethrëndësisësëfilozofisënëkohëteerrëtatëMesjetës dhe në kohët e sotme, kur problemet e shumta sociale, ekonomike dhe politike, kërkojnënjëarsyetimfilozofikpërt’uorientuarmëmirë.Atashënojnënëfletorenetyrepikat kyçe të mësimit.Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim. Detyra: Jepniargumentettuaja,nëformëneesesë,proosekundëridesësëshënAgustinit:“NjerëzitqëbesojnëteZoti,janëtëhuajpërjetëntokësore,pornëkëmbimfitojnë“qytetarinë”përnëatdheuneshenjtë,parajsënqiellore”.

63

Dt.___/____/______


4.7 Tema mësimore: Epoka e Rilindjes Europianedheveçoritëesaj

Situata për diskutim:Mësuesi/ja orienton nxënësit të kërkojnë në internet apo në burime të tjera, informacione dhe kuriozitete, rreth epokës së Rilindjes europiane dhefiguravetëshquaratësaj,nëfushën e artit, kulturës dhe shkencës. Nxënësit, diskutojnë rolin e ri të filozofisënëkëtëperiudhë.


▪Përshkruajnë kushtet historike, sociale dhe kulturore,qëpërcaktuanfillimeteperiudhëssë Rilindjes.▪Shpjegojnëveçoritëqëkarakterizuankëtëepokë të rëndësishme të historisë.▪Përshkruajnë humanizmin si një nga tiparet kryesore të Rilindjes.▪VlerësojnërolineRindjesnëzhvillimeteshkencës,kulturës,filozofisëdheartit.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiihistorisë,gjeografisë,historisësëartit,letërsisë, interneti, etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Rilindje – (ital.rinascita).Lëvizjekulturore dhe artistike, e fundit tëMesjetësdhefillimittëkohësmoderne, në Europë, shek. XV-XVI.

Humanizëm – ( lat.humanitas, do tëthotënjerëzim).Ështëbotëkuptimfilozofikishek.XV-XVI,qëvendosnëqendërdinjitetin,vleratdheinteresat e njeriut


Nxënësit diskutojnë, duke përdorur njohuritë e marra nga lëndë shoqërore, si historia,gjeografia,historiaeartit,letërsiaetj.,sidhengaburimetëtjerainformacioni,përrëndësinëqëpatiepokaeRilindjespërzhvillimineqytetërimiteuropian.Përdorimi i tekstit tëfilozofisëonline (e-book)dhekërkimi i informacioneve të rejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Marrëdhëniapyetje-përgjigje▪ Stuhimendimesh▪ Punëepavarurnëgrup▪ Hartakonceptuale▪ Rrjetiidiskutimit▪ Debatdhedialog▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Esepërshkruese

64


Hapi i parë: Pyetje-përgjigje,stuhimendimesh,hartaekonceptit-10’

Mësuesi/ja ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në informacionin enxënësvengaburimetëtjera,tërekomanduaranëorënparaardhëse,përtipareteRilindjes Europiane dhe rrymës së Humanizmit. Nxënësit diskutojnë rreth mënyrës së re të konceptimit të shkencës dhe kulturës, mbështetur në arsyen dhe interesat enjerëzvenëjetënepërditëshme.Sëbashkumemësuesin/en,ndërtojnëhartënkonceptualetëveçorivemëkryesoretëkohës.

Hapi i dytë: Punënëgrupe,debatdhedialog,hartaekonceptit-15’Mësuesi/jaorganizonklasënpërpunënëgrupe.QëllimiështëvlerësimiiRilindjessikonceptimirifilozofikpërjetën.Nxënësitshrytëzojnëmaterialetembledhuramëparë.Grupi I:ParaqettiparetepërgjithshmetëRilindjesdheHumanizmit,sitransformimenëfusha të ndryshme të jetës.Grupi II:PërshkruanjetëndheveprënedisaprejfiguravemëtërëndësishmetëRilindjes.Grupi III: Krahason dy periudhat historike: Mesjetën dhe Rilindjen, duke nxjerrë në pah dallimet më të rëndësishme mes tyre.

Hapi i tretë: Rrjetiidiskutimeve,debatdhedialog-10’Dukeanalizuarkrizënmoraledheshoqërore,qëEuropakaloigjatëperiudhëssëMesjetës,nxënësitnxjerrinnëpahndryshimetemëdhaqëndodhënnëfushatëndryshmetëjetësekonomike, social-kulturore dhe politike. Mësuesi/ja, drejton me kujdes debatin, duke vlerësuarrolinekulturësfilozofikenëreflektiminnjerëzortëkësajperiudhe.Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforcojnëidetëkryesore,rrethrëndësisësëfilozofisënëorientiminshpirtëror,mendordheintelektualnëjetëneçdoindividi.Atashënojnënëfletorenetyrepikatkyçetë mësimit.Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: duke patur parasysh shkallën epjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim. Detyra: Shprehni me shkrim, në formën e esesë përshkruese, me temë: “Rilindja ishte kthesëhistorike,efektetesëcilësundjenënëtëgjithafushatekrijimtarisënjerëzore”.

65

Dt.___/____/______


4.10 Veprimtari: “Politikat sociale në mbrojtje të qytetarëve”.


Nxënësit diskutojnë së bashku, mbi aktualitetinetemëssëveprimtarisë:raportiqëekzistonmesshtetitdhembrojtjessëtëdrejtavetëindividit.Mësuesjadrejtonorën,sipashapavetë përcaktuara në tekstin mësimor..


▪Diskuton me kompetencë mbi njohuritë e marra, rrethidevetëfilozofëvetëRilindjes,përshtetin demokratik dhe social.▪Bashkëpunon në grup, duke shprehur përgjegjshmëri dhe empati gjatë komunikimit me të tjerët.▪Mbronqëndrimetij/sajtëpavarur,përfunksioneteshtetevesocialenëkohëtesotme.▪DemonstronaftësitëefituaranëlëndënTIK, lidhur me kërkimin dhe përpunimin e tëdhënavepërmesInternetit.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiihistorisë,qytetarisë,sociologjisë,historisësë artit, letërsisë, interneti, etj.

Koncepte-kyç:

▪Shtetsocial▪Utopi▪Tëdrejtapozitive▪Shërbimepublike▪Sistemidrejtësisë


Nxënësit diskutojnë, duke përdorur njohuritë e marra nga lëndë shoqërore, si historia,qytetaria,historiaeartit,letërsiaetj.,sidhengaburimetëtjerainformacioni,përrëndësinëqëpatiepokaeRilindjesdheidetëfilozofiketësaj,nëzhvillimineqytetërimiteuropian.Përdorimi i tekstit tëfilozofisëonline (e-book)dhekërkimi i informacioneve të rejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Punëindividualedhenëgrup▪ Vëzhgim–analizë-diskutim▪ Kërkiminformacioningaburimesi:mediaeshkruardheelektronike▪ Përdorimiimaterialeveshtesënëlibrindigjital(filozofia-ebook)

66


Nxënësitpërparasetëzhvillojnëkëtëveprimtari,duhettëjenëtëpërgatitur.Ata mund të shfrytëzojnë burime të ndryshme informacioni, si dhe njohuritë e marra nëfilozofidhenëlëndëtëtjerashoqërore,si:qytetaria,sociologjia,historiaetj.Materialetqëdotëgrumbullojnë,orientohenngamësuesi/mësuesjadhenevojitenpërtematqëdotëdiskutojnësipasgrupeve,p.sh.leximiiveprës“Qytetiidiellit”tëKampanelës.Hapatnëtëcilatdotëzhvillohetveprimtaria:

Klasa do të ndahen në disa grupe (3 grupe).□Sipasgrupeve,nxënësitndërtojnëmodelinimagjinartë“Qytetittëdiellit”,dukepërcaktuartiparetetijsipasdëshirës(sip.sh.,vendin,kushtetgjeografike,kohëneekzistencës,kulturënetj.),qoftëedhenëmënyrëimagjinare(sikurseKampanelabën në modelin e tij).

□Prezantojnëpunënsipasgrupeve.□Diskutojnëmesgrupeve,përtëdalluarpikatefortadheelementëtutopikëtësecilit

model.□Rendisinnëtabelë,tiparetdheveçoritëeshtetitsocialdhedemokratik.□DiskutojnënësejanëtëarritshmekëtokritereedhenëShqipëri.□Përfundimetdhevlerësimi.

Format e vlerësimit: Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinë,krijimtarinëdheaftësitënëfushatëtjera,si:TIK,pikturë, letërsi, histori arti etj.

-Vlerësim formues i nxënësve: mbahet patur parasysh shkalla e pjesëmarrjes gjatë veprimtarisë,niveliiarsyetimit,bashkëpunimitdhefrymakritike.

-Vlerësim anë të portofolit: materialet me shkrim.

-Vetëvlerësimi,bazuarnëperformancënetij/saj,gjatëtëgjithëveprimtarisë.

-Vlerësim i grupeve, për punën e njëri - tjetrit.

67

Dt.___/____/______


5.1 Tema mësimore:Fillimiifilozofisëmoderne. Racionalizmi dhe empirizmi

Situata për diskutim:Mësuesi/ja orienton nxënësit të kërkojnë në internet apo në burime të tjera, informacione dhe kuriozitete, rrethfilozofisësëshek.XVIInëEuropëdhefiguravetëshquaratë saj, në fushën e shkencës dhe filozofisë.Nxënësit,diskutojnërolineritëfilozofisënëkëtëperiudhë.


▪Shpjegonrrethanathistoriko-shoqërore,nëtëcilatlindënrrymatfilozofiketëracionalizmitdhe empirizmit.▪Përshkruankuptiminedyrrymavepërnjohjen njerëzore.▪Vlerësojnëkontributinefilozofisëgjatëkësaj periudhe.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,teksti i historisë, sociologjia, biologjia, enciklopedi,fjalorfilozofik,interneti,etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja:

Determinizëm –Doktrinësipastëcilës të gjitha dukuritë dhe ngjarjet, kanë karakter ligjësor e kushtëzohen ngalidhjeshkakësoreobjektive.


Nxënësit diskutojnë, duke përdorur njohuritë e marra nga lëndë shoqërore, si historia,sociologjia,biologjia,etj.,sidhengaburimetëtjerainformacioni,përrëndësinëqëpatiepokaefillimittëshkencësdhefilozofisëmoderne,nëzhvilliminemëtejshëmtëkulturës.Përdorimi i tekstit të filozofisë online (ebook) dhe kërkimi i informacioneve të reja nëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Marrëdhëniapyetje-përgjigje▪ Stuhimendimesh▪ Punëepavarurnëgrup▪ Hartakonceptuale▪ Debatdhedialog▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Esepërshkruese

68


Hapi i parë: Pyetje-përgjigje,stuhimendimesh,hartaekonceptit-10’

Mësuesi/ja ndërton pjesën e parë të orës së mësimit, duke u bazuar në informacionin e nxënësvengaburimetëtjera,tërekomanduaranëorënparaardhëse,përtiparetefilozofisënëshek.XVII.Nxënësitdiskutojnërrethmënyrëssëretëkonceptimittëshkencësdhefilozofisë,mbështeturnëpërfaqësuesitkryesortëkësajperiudhe.Sëbashkumemësuesin/en,ndërtojnëhartënkonceptualetëdyrrymavemëtërëndësishmetëkohës.

Hapi i dytë: Punënëgrupe,debatdhedialog-15’Mësuesi/jaorganizonklasënpërpunënëgrupe.Qëllimiështëvlerësimiishek.XVII,sikonceptimirifilozofikdheshkencoribotës.Nxënësitshfrytëzojnëmaterialetembledhura më parë.Grupi I:Paraqettiparetepërgjithshmetëracionalizmitdheveçoritëetijnëteorinëenjohjes,dukepërshkruardisangafiguratmëtënjohuratëkësajrryme.Grupi II:Paraqettiparetepërgjithshmetëempirizmitdheveçoritëetijnëteorinëenjohjes,dukepërshkruardisangafiguratmëtënjohuratëkësajrryme.Grupi III:Krahasondyrrymatfilozofike,dukenxjerrënëpahdallimetmëtërëndësishme dhe të përbashkëtat mes tyre.

Hapi i tretë: Rrjetiidiskutimeve,debatdhedialog-10’NxënësitanalizojnëndryshimetemëdhaqëpondodhninnëEuropë,nëshek.XVII,nëfushatëndryshmetëdijesshkencoredhefilozofike.Mësuesi/ja,shpjegonrëndësinëezbulimeveshkencoregjatëkësajperiudhe,dukevlerësuarrolinefilozofizënëreflektiminintelektualtëshkencëtarëvedheraportinendërsjellëshkencë-filozofi.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve-10’Nxënësitpërforcojnë idetë kryesore, rreth rëndësisë së zbulimeve shkencore për të arritur nëkonkluzionetërejafilozofikedheanasjelltas,rolinefilozofisënëarritjenepërfundimevetëdrejtateorike.Atashënojnënëfletorenetyrepikatkyçetëmësimit.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: duke patur parasysh shkallën e pjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim. Detyra: Shprehnimeshkrim,nëformëneesesëpërshkruese,metemë:“Filozofiamodernepasqyronfitorenemendimitracionaldheshkencor,mbidogmënefesë”.

Racionalizmi dhe Njohja- Dekarti (unë mendoj, pra jam)- Spinoza ( arsyeja njerëzore e njeh botën)- Laibnici ( njohja përmes mendimit racional)

Empirizmi dhe Njohja- Loku (njohja buron nga përvoja)- Hjumi ( idetë tona burojnë nga përvoja)- Berkli ( ekzistenca e sendeve varet nga perceptimi ynë)R

acio

naliz

mi

Em

piri

zmi

69

Dt.___/____/______


5.5-5.6 Tema mësimore: Gjendja natyrore dhekontratashoqëroresipasHobsit

Situata për diskutim:Mësuesi/ja dhe nxënësit lexojnë së bashku fragmentin e zgjedhur nëtekstinmësimor,ngavepraLeviatani,eT.Hobsit.Nxënësit, diskutojnë rolin e ri të filozofisëpolitiketëHobsit,nëkëtëperiudhë.


▪Shpjegon teorinë e Hobsit, në lidhje me lindjen e shtetit dhe funksionet e tij.▪Analizon rolin e kësaj teorie, në kushtet kur u krijua. ▪Vlerëson meritën e Hobsit në fushën e politikës.▪Mbanqëndrimpërkonkretiziminesaj,nëshoqëritëesotmedemokratike.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiihistorisë,sociologjia,enciklopedi, fjalorfilozofik,interneti etj.

Fjalori me terma/koncepte të reja: Sovranitet - e drejta që gëzon çdopopulldheçdoshtet,përtëvendosurnëmënyrëtëpavarurpërçështjeteveta,pa iu nënshtruar asnjë ndërhyrjeje, urdhëri ose kontrolli nga forca të tjera.

Asamble – mbledhjeepërfaqësuesvetë zgjedhur të një vendi. Ajo ështëorganimë i lartë ligjvënës, qëka tëdrejtëtëdiskutojëdhetëvendosëpërçështjet më të rëndësishme, si dhe të kontrollojë organet e zgjedhura prej saj.


Nxënësit diskutojnë, duke përdorur njohuritë e marra nga lëndë shoqërore, si historia,sociologjia,qytetaria,etj.,sidhengaburimetëtjerainformacioni,përlindjeneshtetitdhefunksionet e tij. Përdorimi i tekstit tëfilozofisëonline (e-book)dhekërkimi i informacioneve të rejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Marrëdhëniapyetje-përgjigje▪ Punëepavarurnëgrupe▪ Hartakonceptuale▪ Debatdhedialog▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Esepërshkruese

70


Hapi i parë: Pyetje-përgjigje,stuhimendimesh,hartaekonceptit.Koha-10’Mësuesi / jadhenxënësit,pas leximitnëfillim tëorës, tëpjesësngavepraeHobsit,diskutojnë rreth mënyrës së re të konceptimit të filozofisë dhe politikës gjatë kësajperiudhe.Atandërtojnësëbashkuhartënkonceptuale,metiparetkryesoretëfilozofisëpolitike të Hobsit.

Hapi i dytë: Punënëgrupe,debatdhedialog.Koha-15’Mësuesi/jaorganizonklasënpërpunënëgrupe.QëllimiështëvlerësimiifilozofisësëHobsit,sikonceptimirifilozofikdhepolitikishtetit.Nxënësitndahennëgrupe.Grupi I:ShpjegonmënyrënsesiHobsiparaqetlindjeneshtetit.Grupi II: Diskutojnë tiparet dhe funksionet e shtetit ligjor, sipas Hobsit.Grupi III:Përshkruajnëmodelinetyre,përformënmëtëmirëtëqeverisjessështetit,sot,përmbrojtjenetëdrejtavetëindividit.

Hapi i tretë: Rrjetiidiskutimeve,debatdhedialog.Koha-10’NxënësitanalizojnëndryshimetemëdhaqëpondodhninnëEuropë,nëshek.XVII,nëfushatëndryshmetëdijespolitikedhefilozofike.Mësuesi/ja,shpjegonrëndësinëelindjessëteorivetëreja,qëshpjegoninshtetindherolinetijtërëndësishëmnëfunksioniminnormaltëshoqërisë.

Përforcimi i të nxënit: rrjetiidiskutimit,mbajtjaestrukturuareshënimeve.Koha-10’Nxënësitpërforcojnëidetëkryesoretëtemës,përrolinqëluajtiHobsidheteoriaetijmbishtetin,nëzhvillimetemëpasmetëshkencavepolitikedheteorivefilozofike.Atashënojnënëfletorenetyrepikatkyçetëmësimit.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimi formues i nxënësve: duke patur parasysh shkallën epjesëmarrjesgjatëorës,nivelinearsyetimitdhefrymënkritike.Vlerësim anë të portofolit: Detyra me shkrim.

Detyra: Shprehni me shkrim, në formën e esesë përshkruese, temën: “Shteti është njëkontratëshoqëroremesindividëve,meqëllimmbrojtjenepaqesdhetëdrejtavetëjetës”.

71

Dt.___/____/______


5.9 Veprimtari:“Shteti,egoizmiinjerëzvedhemorali”

Situata për diskutim:Nxënësit diskutojnë së bashku, mbi aktualitetinetemëssëveprimtarisë:raportiqëekzistonmesshtetitdhembrojtjessëtëdrejtavetëindividit.Mësuesja drejton orën, sipas hapavetëpërcaktuaranëtekst.NëfillimlexoniidetëedyfilozofëveMakiavelitdheHobsit,qëjanënëtekstinmësimordhereflektonirrethpyetjeveqëgjendenaty.


▪Shpreh aftësi komunikimi duke përdorur konceptetsi:edrejtënatyrore,shtet,sovran.▪Demonstron përgjegjësi në diskutimin e lidhjes sëfilozofisëmepolitikën.▪Përpunonnëmënyrëtëpavarur,informacionepëridetëpolitiketë:MakiavelitdheHobsit.▪Zgjidhdilemapersonalelidhurmeindividinnëgjendjenatyroredheqytetarinesotëm.▪Përdor internetin për të mësuar më shumë rrethfilozofisësëHobsitdheMakiavelitpërshtetin.


Teksti mësimor, filozofia,e-book,tekstiihistorisë,qytetarisë,sociologjisë, historisë së artit, letërsisë, interneti, etj.


▪E drejtë natyrore▪E drejtë ligjore▪Shtet i së drejtës▪Sovran.


Nxënësit diskutojnë, duke përdorur njohuritë e marra nga lëndë shoqërore, si historia,qytetaria,historiaeartit,letërsiaetj.,sidhengaburimetëtjerainformacioni,përrëndësinëqëpatiepokaeRilindjesdheidetëfilozofiketësaj,nëzhvillimineqytetërimiteuropian.Përdorimi i tekstit tëfilozofisëonline (e-book)dhekërkimi i informacioneve të rejanëInternet,rrisinshkallënemendimitkritik,tëpavarurdhekrijuestënxënësve.


▪ Punëindividualedhenëgrup▪ Vëzhgim–analizë-diskutim▪ Kërkiminformacioningaburimesi:mediaeshkruardheelektronike▪ Përdorimiimaterialeveshtesënëlibrindigjital(filozofia-ebook)

72


Parasetëzhvillonikëtëveprimtari,duhettëjenitëpërgatitur.Tëkenigrumbulluardhelexuarmaterialenpërtematqëdotëdiskutoni,sipasgrupeve(librat:“Princi”iMakiavelitdhe“Leviathan”eHobsit).

Hapat në të cilat do të zhvillohet veprimtaria:

Klasa do të ndahet në disa grupe (3 grupe).- Grupi i parë: dotëpërgatisniprezantiminelibrit:“Princi”iMakiavelitdhemënyrënetijtëzgjedhurpërqeverisje.- Grupi i dytë: do të përshkruani trupin e përbindëshit dhe funksionet e sejcilës pjesë tëtij,pradotëprezantonilibrin“Leviathan”tëHobsit.- Grupi i tretë:Dotëpërgatitenipërdebatin(bazuarnëidetëedisamendimtarëve),tiparetnjerëzoretësjelljessëqytetarëvedhemënyrënmëtëdrejtëpërt‘iqeverisurata.

Aktualitet politikNisurngaidetëeHobsit,nxënësitsjellinshembujfigurashhistorikeqëkanëushtruardhunënëshoqëri.Atareflektojnërrethpyetjeve:

Amendoni,sepasimerrpushtetinngaqytetarët,“sovrani”kthehetnëpërbindëshndajtyre? Shtetetsocialemodelnëbotë,apërdorindhunënnëqeverisjenenjerëzve?- Diskutime.-Përfundimidhevlerësimiiideve.

Format e vlerësimit: Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinë,krijimtarinëdheaftësitënëfushatëtjera,siTIK,pikturë, letërsi, histori arti etj.

-Vlerësim formues i nxënësve: mbahet patur parasysh shkalla e pjesëmarrjes gjatë veprimtarisë,niveliiarsyetimit,bashkëpunimitdhefrymakritike.

-Vlerësim anë të portofolit: materialet me shkrim.

-Vetëvlerësimi,bazuarnëperformancënetij/saj,gjatëtëgjithëveprimtarisë.

-Vlerësim i grupeve, për punën e njëri - tjetrit.

73

Dt.___/____/______


6.1 Tema mësimore:Filozofiaeshek.XVIIIdhe tiparet e saj


Mësuesi/ja dhe nxënësit diskutojnë mbirolinerevolucionitindustrial,poredherevolucionetborgjezetëepokës së re.Nxënësit argumentojnë rolin e këtyre ndryshimevenëtëgjykuaritndryshetëshoqërisë..


▪Përshkruan kushtet historike në të cilat lindi mendimi i ri i epokës

▪Identifikonkoncepteterejapërtëcilatndryshoidhefilozofia

▪Krahasonfilozofinëeremeatëtëepokavetë mëparshme

▪Mbanqëndrimndajrolittëiluminizmitnëprogresineshoqërisë


Tekstimësimor,filozofia,e-book,teksti i historisë, sociologjia, biologjia, enciklopedi, fjalorfilozofik, interneti, etj.


▪Iluminizëm

▪Arsye

▪Ideologji.


Për të arritur synimet e orës mësimore, tema lidhet ngushtë me njohuritë në histori, letërsi, mekanikëdhefizikë.


▪ Pyetje-përgjigje;▪ Punëepavarurnëgrup▪ Hartakonceptuale▪ Debatdhedialog▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)▪ Esepërshkruese

74


Hapi i parë:Diskutimrrethnjohurivetëmarramëparë,përtemënere:rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje,hartakonceptualeetj.-10’

Menxenesit,nëbazëtënjohurivetëtyretëmëparshme,analizohenkoncepteteskemëssëmësipërme, duke argumentuar faktorët që ndikojnë në zhvillimin e shoqërisë dhebashkëmetëedheidetëfilozofike.

Hapi i dytë: Punë15’:Mësuesi/jadiskutondheushpjegonnxënësvendryshimetqëndodhënnëvendeteuropianesi rezultat i revolucionitnë industri,poredheatij shoqëror.Tëdy synoninprogres tëpërgjithshëmdukevlerësuarindividindhetiparetetij.Iparipërmesteknologjisëdhelehtësimittëpunësnjerëzore;Idytivlerësoirolineideologjivetëcaktuaranëfrymëziminelëvizjevetëmëdharevolucionare.Mësuesi/jacitoniluministëtkryesorëtëepokëssiVolteri,Monteskje,Ruso,D`Alamber dhe idetë e tyre që lidheshinme rolin e arsyesnjerëzore dhe ndriçimin e saj, si rruga më e mirë drejt progresit të përgjithshëm.Hapi i tretë: Punëepavarur:Mësuesi/jadhenxënësitdiskutojnëidenëeE.Kantit:“Iluminizmi është gjykimi i njeriut për të ndjekur jetën e tij, pa u drejtuar prej askujt…….përveçarsyessëtij”.Siekuptojnënxënësitkëtëpohimnisurngajetadhepërvojatehistorisësëshoqërisë.Përforcimi i të nxënit: RealizohetrubrikaReflektodhepërgjigju:Cilatidemundtëquajmëiluministe?Nëcilinkuptimepokaereishteemancipiminjeriut?Cilapjesëehistorisëishtebazaeiluminizmit?Vlerësimi i nxënësve bëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinë,etj.Vlerësimipërmban:Vlerësiminformal,vetëvlerësimidhevlerësimiiportofolit.Detyra: Rubrika“Jepniopinionintuaj”.“Iluminizmiirilindasvetanë”.(Materialedhe informacion).

75

Dt.___/____/______


6.2 Tema mësimore: Monteskje për ligjet dhendarjenepushteteve.


Nxënësit diskutojnë për konceptin e ligjitdherëndësinëetijnëshoqëri.Nisuredhenganjohuritëelëndëvetëtjera,flasinpërformatepushtetevedhe rëndësine e kësaj ndarjeje..


▪Përcakton kuptimin e së drejtës .

▪Identifikonfaktorëtqëndikojnënëzhvilliminesëdrejtësnënjëshoqëri;

▪Krahasonformatepushtetevedhedetyratetyre;

▪Arsyeton mbi funksionin e pushtetit dhe ndikimin eqytetarëve.


Teksti mësimor, tekstiihistorisë,njohuritëenxënësve,e-book, internet etj.


Ligj- lidhje e brendshme, e domosdoshmedheqëpërsëritetnësende dhe dukuri.

Pushtet - Sundim politik i një klase tëcaktuar,apoinjëgrupishoqëror.

. Lidhja ndërlëndore e temës:

Nxënësitaktivizohen,dukepërdorurnjohuritëemarrangaburimetëtjerainformacionidhelëndëtshoqërore,si:historia,qytetaria,përkohënkurligjizëvendësoinëshoqërinjëpjesëtërregullavemorale.Ciliështëroliiligjevenëjetënepërditshmedhesifunksionojnëformatepushtetevesikushtidemokracisë?


▪ Pyetje-përgjigje;▪ Vëzhgo–analizo-diskuto▪ Hartakonceptuale▪ Debatdhedialog▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

76


Hapi i parë:rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje–10’Diskutimrrethnjohurivetëmëparshmetënxënësve,lidhurmeligjindheformatepushtetit.

Nxënësit plotësojnë me mendimet e tyre pjesët bosh të skemës.

Hapi i dytë: Vëzhgo–analizo-diskuto,debatdhedialog.-15’.

Mësuesi/ja u shpjegon përmes diskutimit idetë e Monteskje në lidhje me ligjet dhe tëdrejtën:Natyroredhepozitive.Nisuredhengafaktethistorike,fletpërformatëqeverisjes,qëlidhenmefaktorëgjeografikëdheterritorialëtështetevetëndryshme.Prej këtej format sipas tij, janë: Despotizmi, Monarkia, Republika.GjithashtutriformatepushteteveqëMonteskjevlerësonjanënëlidhjeporedhetëpavaruaramidistyre:legjislativ,ekzekutiv,gjyqësor.

Hapi i tretë: Punëindividuale,leximidrejtuarngamësuesi/ja,mbajtjaestrukturuareshënimeve,debatdhedialog-10’Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarur,merubrikëndebatdhedialogtëdhënënëtekst.Atapërpiqentëgjejnësamëshumëargumentepërtëmbrojturidenëetyre,dukepërdorurinformacioninemëparshëmdheformiminnëshkencatëtjera.Nëfletorenetyre,shënojnëargumentetkryesorekudobazohen,përtëqenësamëbindësnëdebatinmetëtjerët.Kujdes! Mësuesi/jandihmonnëstrukturiminepërgjigjevetënxënësve,dukembajturparasyshfaktinse,nxënësitndajnëopinionetëndryshmendajkonceptit“vullnetilirë”dhe“pushtet”.

Përforcimi i të nxënit: koha-10’Reflektimipërnjohuritëemarra,organizohetnëfundtëorëssëmësimit.Nxënësitpërforcojnëidetë kryesore të lëndës së re, duke argumentuar me shembuj nga koha e Monteskjesë, në ditët tonapavarësinëeformavetëpushtetitdhelidhjenmestyrebazuarnëligj.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësim formues

Detyra: Në rubrikën: Jepni opinionin tuaj në tekst, zgjidhni temën e esesë, si punë të pavarur,përtaprezantuarnëorëneardhshme.

77

Dt.___/____/______


6.3 Tema mësimore:DavidHjumpërfaqësuesi empirizmit.


Mësuesi /ja dhe nxënësit diskutojnë paraprakisht mbi empirizmin si qëndrimicaktuarnëfushënenjohjes.Ciliështëthelbiitij?Simundtanjohimbotën?


▪Përshkruan konceptin e Hjum mbi njohjen▪Identifikonrendesineeqëndrimittëtijndajfesë▪Krahason empirizmin e shek XVIII me epokat e mëparshme.▪MbanqëndrimndajkonceptittëHjumitmbi politikën.


Teksti mësimor, tekstiihistorisë,njohuritëenxënësve,e-book, internet etj.


• Ide

• Mbresë

• Zakon ..


PërtëkuptuarempirizmineDavidHjumit,nxënësitsjellindherikujtojnëmësimetlidhurme këtë drejtim të njohjes në epokat e mëparshme. Andjejnëedhesotqëndrimetëtilla?Japinrastengajetaepërditshmedhemarrëdhënietshoqërore.


▪ Pyetje-përgjigje;▪ Vëzhgo–analizo-diskuto▪ Hartakonceptuale▪ Debatdhedialog▪ Rrjetiidiskutimit▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

78


Hapi i parë:Diskutimrrethnjohurivetëmarramëparë,përtemënere:rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje,hartakonceptualeetj.-10’

Nxënësit plotësojnë skemën edhe me ide të tjera të tyre për njohjen. Plotësojmë skemën e idesë së Hjum mbi njohjen.

Hapi i dytë: Përtëarriturtekkonceptetereja,15’.Mësuesi/ja diskuton me nxënësit raste të njohjes edhe në shkencat e tjera për të kuptuar realishtdalliminmidismbresavesikontaktiiparëmerealitetin,meidetëqëvazhdojnëtë jetojnë më gjatë në trurin e njeriut dhe kujtesën e tij.Mësuesi/jaushpjegonnxenesveidetëeHjumnëlidhjemefenëdhepolitikën.Sipas tij askush nuk e ka pare krijuesin, e në këtë menyrë ne dyshojmë në ekzistencën e tij. Morali sipas tij buron nga ndjenjat njerëzore.Sjelljaemirëburonnganjëndjesiemirënëemërtësëmirës“sëpërgjithshme”.

Hapi i tretë: Punëepavarur:Nxenesitargumentojnëedheqendrimekundërshtuesenëlidhje me këtë problem:Çështjetemundshmepërkoment:Psenezbatojmërregullaqëmundtëjenënëkundërshtimmeinteresattona?Jepnirastengashoqëriashqiptarepërt’jupërgjigjurshqetësimittëfilozofitempirist.

Përforcimi i të nxënit: Mësuesi/jasynonpërforciminenjohurivesipaspunësmegrupe:Seciligrupipërgjigjetpyetjevetërubrikës“Reflektodhepërgjigju”

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinë,etj.

79

Dt.___/____/______


6.4 Tema mësimore: Enciklopedistët francezë


Mësuesi /ja dhe nxënësit diskutojnë nëse kanë lexuar apo studjuar ndonjë enciklopedi: si shkencore, letrare etj.Çfarëkanëndierë?


▪PërshkruanveprëneEnciklopedisë

▪Identifikonautorëtdhekontributinetyre

▪Krahasonpikpamjetfilozofike

▪Mbanqëndrimndajrolittëkësajveprepërshoqërinëekohës


Tekstionlineifilozofisë;e-book;historiaeshkencës.


• Enciklopedi

• Dituri..


Kjotemëlidhetngushtëmehistorinëdhemënyratezhvillimittëdijesnjerëzore.Nëepokatëndryshmetëzhvillimitedhedokumentacionishkencorruhetdheupërcilletbrezave.


▪ Pyetje-përgjigje;▪ Debatdhediskutim,vëzhgimdheanalizëetj.▪ Punëepavarur:nëgrupe,nëçiftoseindividuale: rubrikat në tekst; analizë teksti; ese krijuese etj.▪ Kërkiminformacioningaburimetëtjera(mediaeshkruaroseelektronike);▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(filozofiaoffline&online)

80


Hapi i parë:Diskutimrrethnjohurivetëmarramëparë,përtemënere:rrjetiidiskutimit,pyetje–përgjigje-10’:

Menxënësitdiskutojnëlidhjemëfaktinsesandikonshkencanëprogresineshoqërisë.Amendonisekëtodydukurijanëtëlidhuramenjëra-tjetrën?Nxënësitmundtëargumentojnëpërgjigjetetyreedhedukeubazuarnëfaktekonkretengahistoria,qëdëshmojnëseshkencadheçdozbulimisajkandikuarnëzhvilliminemëtejshëmtëshoqërisë.

Hapi i dytë: Përtëarriturtekkonceptetereja,përdoren:vëzhgimi,diskutimiiidevepro/kundër,debatidhedialogu.-15’:

Mësuesi/jasqaronnxënësitnëlidhjemefiguratkryesoretëenciklopedistëve,si:Didro,D´Alamber, që ishin nga të parët e idesë për të përmbledhur dijet njerëzore në njëenciklopedi.Listojnëtëgjithashkencat,përtëcilatflasinenciklopedistëtsidomosatotënatyrës,mekanika.Mundtëilustrohetidejaedhemefilmadhepamjengapjesadigjitaleetekstittëfilozofisë.

Hapi i tretë: PunëepavarurnëgrupMësuesi / ja së bashku me nxënësit punojnë sipas ndarjes në grupe idetë e rubrikës: Debat dhe dialog.Sejciligrupdojapëidetëetijdhevlerësohetargumentiminmëbindësmidistyre.Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarur,dukepërdorurnjohuritëemarrangapjesaeparë e mësimit, nga temat e mëparshme, apo nga lëndë dhe forma të tjera informimi.

Përforcimi i të nxënit: Nxënësitdiskutojnënërubrikën:Reflektodhepërgjigju.Reflektimipërnjohuritëemarra,organizohetpërgjithësishtnëfundtëorëssëmësimit.Nxënësit përforcojnë idetë kryesore të lëndës së re, të cilat ishin synimi i orës së mësimit.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinë,etj.

Detyra: Jepenngamësuesi/jasipërforcimiidevetëdhënagjatëorësosepërt’iparaprirëtemëssëremësimore.“Jepniopinionin”tuajpërveprëneDidrosë,“Letrambitëverbërit”dhekomentimiityrenganxënësit.

81

Dt.___/____/______


7.3 Tema mësimore:SistemifilozofikiHegelit


Hegeli mendon se:“Qytetari nuk ka vlerëpashtetin”.Argumentoni si e kuptoni ju idenë e mësipërme?Aekonsideronitëvërtetë?Jepnishembujpërtëargumentuarqëndrimintuaj.


▪PërshkruansisteminfilozofiktëHegelit.▪IdentifikonIdenëAbsolutedheshrirjenesajnë botë.▪KrahasonsisteminfilozofiktëHegelitmefilozofët e mëparshëm.

▪Mbanqëndrimndajidesëhegelianepërshtetin


Informacionpërjetënefilozofit,teksti online, e-book etj.


• Triada hegeliane• Ideja Absolute• Dialektika..


Për të kuptuar dialektikën e Hegelit nxënësit sjellin dhe rikujtojnë mësimet lidhur me këtë drejtim të njohjes në epokat e mëparshme. Nga historia njohin kushtet dhe tiparet erevolucionitborgjezfrancez,tëcilinHegelieadhurondukeecilësuar“lindjeemrekullueshmeediellit”.Komentojmëmenxënësit.


▪ Pyetje-përgjigje;▪ Debatdhediskutim,vëzhgimdheanalizëetj.▪ Punëepavarur:nëgrupe,nëçiftoseindividuale:rubrikatnëtekst,analizëteksti,ese krijuese etj.▪ Kërkiminformacioningaburimetëtjera(mediaeshkruaroseelektronike);▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(filozofiaoffline&online)

82


Hapi i parë:Analizo-vëzhgo.Mësuesi/jashpjegonndërtiminesistemittëHegelitdheeqartësonpërmesshembujve:

Nxënësit plotësojnë skemën edhe me triada arsyetimi: tezë, antitezë dhe sintezë nga fusha tëndryshmesiqytetaridheshteti;faradhebima;evolucionidhenjeriuetj.DiskutojmënëlidhjemesisteminembyllurtëfilozofisësëHegelit,poredhekonceptinetijpërdialektikënsiteoriendryshimitdhezhvillimit.Nëlidhjemeteoritëemëparshmeqëjanëmësuar,nxënësitdallojnëidealizmindheformatetij:-Objektiv-SubjektivDallojmë ndryshimin dhe të përbashkëtat midis tyre.

Hapi i dytë: Përtëarriturtekkonceptetereja,koha15’.Diskutim me nxënësit për raste të njohjes edhe në shkencat e tjera për të kuptuar realishtdalliminmidismbresave,sikontaktiiparëmerealitetin,meidetëqëvazhdojnëtë jetojnë më gjatë në trurin e njeriut dhe kujtesën e tij.Mësuesi/jaushpjegonnxënësveidetëeHegelitnëlidhjemefenëdhepolitikën.Aivlerësonhistorinëqëlidhetmeintuitënenjerëzvetëmëdhenj,si:Aleksandri,Cezarietj.

Hapi i tretë: Punëepavarur:Nxënësitargumentojneedheqëndrimekundërshtuesenëlidhje me ketë problem:Çështjet e mundshme për koment: “Çdo gjë racionale është reale, çdo gjë reale është racionale”.Shembujdiskutimingashkencatenatyrës,historiadhemoralinëshoqëri.

Përforcimi i të nxënit: Mësuesisynonpërforciminenjohurivesipaspunësmegrupe:Seciligrupipërgjigjetpyetjevetërubrikës“Reflektodhepërgjigju”.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinëetj.

Detyra: Rubrika“Jepniopinionintuaj”fq163nëtekstinmësimor.

83

Dt.___/____/______


7.4 Tema mësimore:FilozofiasocialenëFrancë


Nisur nga temat e mëparshme të filozofisëpërshoqërinëdhefazatezhvillimittësaj,nxënësitdiskutojnëmbiidealetfilozofiketëfilozofëvetëndryshëm.Ciladoishteshoqëriamodelqëatamendonin?Po ju a keni një përfytyrim për një shoqëritësëardhmesndryshe?Simundtëjetëajo?


▪Përshkruankonceptinefilozofisësociale▪Vlerësonrolineidealevenëzhvilimineshoqërisë▪Mbanqëndrimkritikndajidevefilozofikembishoqërinë.▪Argumentonteoritëdukembajturedheqëndrim personal.


Tekstiifilozofisë,e-book, tematelinjavetëmëparshme


• Socializëm utopik• Shtet social• Idealizëm për shoqërinë .


Përmeskësajtemenxënësit,zhvillojnëmendiminkritikdhetëpavarur,dukendërthurrurfilozofinëmelëndëtëtjeratëkurrikulës,si:historia,qytetaria,sociologjia,edukimiligjoretj.


▪ Punëindividualedhenëgrup▪ Vëzhgim–analizë-diskutim▪ Kërkiminformacioningaburimetëtjera(mediaeshkruaroseelektronike)▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book,filozofia)▪ Takimemeekspertëtëligjeve,zyraavokatie,gjykatës,mbiçështjetpenaledhe dënimet.

84


Hapi i parë:Mësuesjadiskutonmenxënësit,cilatkanëqënëidealetfilozofikembishoqërinënëshekuj?Pseudhanëidetëndryshmepërshoqërinëdhemodelinmëtëmirëtëmundshëm?Nxënësit diskutojnë për teoritë e Platonit, Aristotelit, Morit, Kampanelës etj , në lidhje meshoqërinëesëardhmes.Diskutojnëedhenëlidhjemeprodhimin,punën,qeverisjenmë të mirë etj.

Hapi i dytë: Mësuesi/ja diskuton bashkë me nxënësit idetë e Sen Simonit dhe Furje përmeanalizëneshoqërisë,shkaqeteshfrytëzimitkapitalist,gjëndjenerëndëtëpunonjësveetj.Shënon në tabelë konceptet kryesore të tyre dhe i analizon përmes diskutimit me nxënësit: a) Kapitalizmi rend i shfrytëzimit. b) Mënyrat e mundshme të shpëtimit prej tij. c)Idealiinjëshoqëriepashfrytëzimdhetëdrejtuarngapunonjësit.

Hapi i tretë: Punamegrupeenxënësvelidhurmekëtokoncepteprezantohetparaklasës. Vlerësohet puna më e mirë e bazuar në argumenta dhe komente të lidhura me faktehistorikedhefilozofike.

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimiipunës,përgrupetdhenxënëstëveçantë.Vlerësimi i nxënësve bëhet duke patur parasysh: shkallën e pjesëmarrjes, nivelin earsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhe paanshmërinë, krijimtarinë dhe aftësitë në fusha të tjera, si: TIK, pikturë, letërsi dhe komunikim etj.

Format e vlerësimit:-Vlerësim formues-Vetëvlerësim-Vlerësimigrupeve,përpunënenjëri-tjetrit

Detyra: Rubrika“Jepniopinionintuaj”.Detyramundtëjetënëformëtabeleoseskicemetëgjithapikpamjetefillozofëve.

85

Dt.___/____/______


7.10 Tema mësimore:Filozofiaintuitivistee Bergsonit


Jepnisituatakujumendoniseintuitasi diçka e brëndshme ju ka ndihmuar. Sievlerësojmënjëpersonmeintuitëtëzhvilluar?


▪Përshkruan konceptin e intuitës

▪Identifikon“hovinjetësor”tëBergsonit

▪Krahasonkonceptetfilozofiketëintuitësdhe arsyes

▪Mbanqëndrimndajrolittëintuitësnëprofesione të ndryshme.


Tekstionlineifilozofisë,e- book, historia e shkencës.


• Intuita

• “Hovi jetësor”

• Njohje intuitive


Kjotemëlidhetngushtëmebiologjinëdhefazatezhvillimittënjeriutpërmesevolucionit


▪ Pyetje-përgjigje;▪ Debatdhediskutim,vëzhgimdheanalizëetj.▪ Punëepavarur:nëgrupe,nëçiftoseindividuale:rubrikatnëtekst;analizëteksti;ese krijuese, etj.▪ Kërkiminformacioningaburimetëtjera(mediaeshkruaroseelektronike);▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(filozofiaoffline&online).

86


Hapi i parë:Diskutimrrethnjohurivetëmarranëlëndëtetjera,përtemënere:rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje10’:

Mësuesi/jadiskutonmenxënësitnëlidhjemezhvilliminebotëssëgjallëdhemënyrënshkencore të interpretimit të këtij fakti. Amendojmësekanjëlogjikëtëbrëndshmezhvillimibotaesendevedhegjallesave,kubëjmëpjesëedhene?Ciliështëqëllimiizhvillimit?

Hapi i dytë: Përtëarriturtekkonceptetereja,përdoren:vëzhgimi,diskutimiiidevepro/kundër,debatidhedialogu,15’Mësuesi/jasqaronklasënnëlidhjemekonceptineintuitës,sinjëinstiktindërgjegjësuar,ajonandihmontënjohimsendetdhedukuritëebotës,poredhet’ianalizojmë ato. Bashkiminepjesëveebënintuitanjerëzore.Mësuesi/jashpjegonanalogjinëmepjesëtetruritdhefunksioniminetijsinjëivetëm.Pomorali?Janëparimedherregulla…përBergsonin.Atojanëtëligjshmedhendihmojnëpërtësiguruarlirinëeplotëtëqeniesnjerëzore.

Hapi i tretë: PunëepavarurnëgrupPunojmë sipas ndarjes në grupe idetë e rubrikës “Debat dhe dialog“.Sejciligrupdojapëidetëetijdhevlerësojmëargumentiminmëbindësmidistyre.Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarur,dukepërdorurnjohuritëemarrangapjesaeparë e mësimit, nga temat e mëparshme apo nga lëndë dhe forma të tjera informimi.

Përforcimi i të nxënit:DiskutojmëReflektodhepërgjigju.Reflektimipërnjohuritëemarra.NxënësitargumentojnëndryshimineintuitëssëBergsonitdhenxitjessënjeriut,qëdolingashpellaePlatonit.(Diskutohetmepërballjetëidevetëfilozofëve).

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimiinxënësvebëhetdukepaturparasysh:shkallënepjesëmarrjes,nivelinearsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhepaanshmërinëetj.

Format e vlerësimit:-Vlerësim formues-Vetëvlerësim-Vlerësimigrupeve,përpunënenjëri-tjetrit

87

Dt.___/____/______


7.11 Tema mësimore: Pragmatizmi amerikan.FilozofiaeXh.Djuit


Shpeshndodhqënësituatatëcaktuaraveprojmëtështyrëngainteresattonadhedobiaeveprimitpër ne. A është gjithmonë e drejtë të veprohetnëkëtëmënyrë?Diskutojmë për raste konkrete nga jeta e përditshme.


▪Përcakton kuptimin e pragmatizmit▪Identifikontipareteqëndrimitpragmatist.▪Krahasondrejtimefilozofiketëngjashmemetë;▪Arsyetonpërfunksioninefilozofisëpragmatiste në jetën e përditshme.


Teksti mësimor, njohuritëenxënësve, e-book, internet etj.


Pragmatizëm - drejtimifilozofisëmoderne. Veprimi (pragma) vlerësohetngadobiaqëisjellindividit.


Nxënësitaktivizohenpërmesdiskutimittëfilozofisëpragmatistedhetiparevedalluesetësaj.Atajapinargumentetindividuale,dukesjellëshembujngajetaetyreepërditëshme,poredhe nga zbulime shkencore.Amatetvleradhesaktësiaenjëzbulimingaleverdiaqëisjellainjeriut?


▪ Rrjetiidiskutimeve▪ Vëzhgo–analizo-diskuto▪ Debatdhedialog▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

88


Hapi i parë:Rrjetiidiskutimit,pyetje-përgjigje–10’Diskutimrrethsituataveqënxënësitkanësjellëdhemënyraekonceptimittëtyresipasvariantitpragmatist.Djuiepërcaktongjithëprocesinenjohjessinjëmjetpërtëzgjidhurproblemetqëkemi.Ai dha kontribut të madh në konceptimin e shkollës dhe mënyrat e reja të edukimit.

Hapi i dytë: Debatdhedialog,rreth-15’Për të arritur te koncepti i ri për shkollën, lidhim diskutimet me realitetin e përditshëm të shkollës ku jemi dhe mënyrën e të mësuarit në të.

Hapi i tretë: Punë në grup Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarur,përrubrikën:Reflektodhepërgjigjutëdhënënë tekst. Atapërpiqentëgjejnësamëshumëargumentepërtëmbrojturidenëetyrepëredukimindukepërdorurinformacioneedhengalëndëtemëparshme.Nëfletorenetyre,shënojnëargumentetkryesorekudobazohen,përtëqenësamëbindësnëdebatinmetëtjerët. Kujdes!Mësuesi/jandihmonnëstrukturiminepërgjigjevetënxënësve,dukembajturparasyshfaktinse,nxënësitndajnëopinionetëndryshmevlerësimindajshkollësdhesynimevetësajnëedukimineindividit.

Përforcimi i të nxënit: Koha-10’Reflektimipërnjohuritëemarra,organizohetnëfundtëorëssëmësimit.Nxënësitpërforcojnëidetëkryesoretëlëndëssëre,lidhurmeobjektinefilozofisëdherolinedijesfilozofikenëjetënepërditshme

Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimiipunës,përgrupetdhenxënëstëveçantë.Vlerësimi i nxënësve bëhet duke patur parasysh: shkallën e pjesëmarrjes, nivelin earsyetimitdhesaktësinëshkencore,mendiminepavarurdhefrymënkritike,objektivitetindhe paanshmërinë, krijimtarinë dhe aftësitë në fusha të tjera


Detyra: Në rubrikën “Jepni opinionin tuaj”nëtekst,zgjidhnitemëneesesësipunëtëpavarur,përtaprezantuarnëorëneardhshme.

89

Dt.___/____/______


7.19 Tema mësimore: Psikanaliza moderne


Shumëindividë,dukejetuarmeproblemeteshoqërisëshpeshdorëzohen dhe nuk përballojnë dot vështirësitëaposfidat.Sjellja e tyre sigurisht ndikohet nga faktorë të ndryshëm. Dini raste të tilla?Çfarëndodhmenjerëztëtillë?Amundtindihmojëdikushata?


▪Përcakton kuptimin e psikanalizës moderne.▪Identifikonlidhjenesajmeproblemeteindividit sot.▪Krahason ndryshimin e Frojdit me pasuesit e tij.

▪Arsyeton për rolin e psikanalizës në zgjidhjen e problemevetësotmetëindividit.


Teksti mësimor, njohuritëenxënësve, e-book, internet etj.


Psikologji Psikanalizë Psikologji individuale Optimizëm


Nxënësitaktivizohen,dukepërdorurnjohuritëemarranëlëndënebiologjisëdheshkencatpër njeriun, të cilat dëshmojnë rëndësinë e psikanalizës, për të ndryshuar gjëndjen dhe sjelljeneindividëve.Qëllimiështëintegrimiityreisuksesshëmnëshoqërinëesotme.


▪ Rrjetiidiskutimeve▪ Vëzhgo–analizo-diskuto▪ Debatdhedialog▪ Përdorimiimaterialevenëlibrindigjital(e-book)

90


Hapi i parë:Rrrjetiidiskutimit,pyetje–përgjigje.10’

DiskutimrrethnjohurivetëtemëssëmëparshmenëlidhjemeFrojdindhekrijiminprejtij të psikanalizës.Hapi i dytë: Debatdhedialog,rreth-15’Përtëarriturtekkonceptiiri,përdorennjohuritëpërsjelljennormalesipasrregullavedhenormaveshoqërore,poredhedisadevijimeveqëlidhenedhemeçrregullimemendoretëindividit.SiitrajtonFrojdikëtopatologjidhesiitrajtonpsikanalizamoderne.Hapi i tretë: Punënëgrup:-10’Nxënësitpunojnënëmënyrëtëpavarur,nërubrikëndebatdhedialogtëdhënënëtekst.Atapërpiqentëgjejnësamëshumëargumentepërtëmbrojturidenëetyre.KrahasojnëidetëepsikanalistëvemodernëdhendyshiminetyrengaFrojdi.Rëndësiaestudimevetëtyrenëlidhjememekanizmatmbrojtëstënjeriuttëcilatfillojnëqënëfëmijëri,thellohennëadoleshencëdhevazhdojnëgjatëgjithëjetës.Kujdes! Mësuesi/jandihmonnëstrukturiminepërgjigjevetënxënësve,dukembajturparasyshfaktin se, nxënësit ndajnë opinione të ndryshme në lidhje me rolin e psikanalizës sot dhe problemet e njeriut.

Përforcimi i të nxënit: Koha-10’Mësuesi/jadiskutonmenxënësittabelënnëtekst:“Diskutojmëidefilozofike”.Mësuesi/ ja diskuton dhe analizon me nxënësit në mënyrë krahasuese.Reflektimipërnjohuritëemarra,organizohetnëfundtëorëssëmësimit.Nxënësitpërforcojnë idetë kryesore të lëndës së re, lidhur me psikanalizën moderne dhe filozofinëejetëssëpërditshme.Vlerësimi i nxënësve: Vlerësimiipunës,përgrupetdhenxënëstëveçantë.


Detyra: Shkruaninjëeseargumentuese:“Satëmotivuarjenidrejtsuksesit?”LidhenimendimintuajmeidenëeA.Adlerit,sipastëcilitindividiluftondukeunisurnga“stiliitijijetës,”përtëarritursynimet.

Jung

Frojd Adler

Psikanalistët

91

1. Dilema të përditshme dhe reflektime filozofike

“Mos duhet të vras veten apo të pi një kafe…”

Albert Camus

Dilema e Kamy-sNëthënieneKamys,ështëparaqiturnjëdilemëethjeshtë.Natyrisht,tëtillasituatakalojmëvazhdimisht.Ankthi nga e ardhmja e panjohur dhe pasiguria, janë tipar i njeriut, sidomos në kohën e sotme.Sipas këtij modeli, organizoni diskutime me nxënësit, për të treguar dilemat e momentit apo ato më afatgjata.Mecilatshkaqemendonisejanëtëlidhura?Simundt’imenaxhoniato?

Filozofiaendihmonnjeriuntëkuptojësituatëndhetëzgjidhëproblemetqëidalinpërpara.Dukereflektuar,gjejmëmundësitëdhebëjmëzgjidhjeneduhur.Nëskemënnëtekstinmësimor,paraqitetmodeliizgjidhjessëproblemit.Secilinxënësvendospërprobleminetijdhesipasskemës plotëson pjesët e saj.

2. Procesi i zgjidhjes së problemit:

-Çfarëpondodh?(identifikoproblemin)-Çfarëmundtëbëjmë?(gjenerozgjidhje)-Cilatjanëshkaqetkryesore?(analizotëdhënat)-Çfarëdimëne?(mblidhtëdhëna)-Mundtapërmirësojmëatëqëkemibërë?(vazhdotë përmirësohesh)-Cilaështëgjëjamëemirëpërtëbërë?(selektozgjidhjen)-Sidotëveprojmënëlidhjemekëtë?(planifiko implementimin)-Aekemizgjidhurproblemin?(implementodhetesto)

7.21 Lojëra filozofike

92

Linja 1 Periudha helenikeI. Gjeni përgjigjen e saktë në pohimet e mëposhtme:

1. Një nga pohimet nuk lidhet me konceptin e mitit:a) Ngjarjet ndodhin në një kohë të largët, të padatuar.b) Funksionimi i gjithçkaje, sipas një rregulli të paracaktuar.c)Përpjekjapërtëshpjeguarfenomenetmbishkaqenatyrore.d)Shpjegimiibotëspërmesveprimittëforcavehyjnore.

2.Filozofët parasokratikë, shkakun e ekzistencës së botës, e kërkuan tek:a) shpjegimet mitologjike;b)vullnetiiperëndive;c) forcat e mbinatyrshme;d)rregullatdheligjësitënatyrore-evërteta.

II.RendisnidisangakushtethistorikedhekulturoretëlindjessëfilozofisënëGreqinëe lashtë (në dy rreshta).

III.Jepnishpjegimintuaj,lidhurmedebatinsokratik.Nëç’kuptimpërdoretaisot?(në dy rreshta)IV.Tregonidyaspektepërsecilinkoncept,ngafilozofiaePlatonit,lidhurme: a) remineshencën 1………………………….. 2………………………….. b) moralin 1………………………… 2……………………………V.ArsyetonitrengakontributetmëtërëndësishmetëmendimitfilozofiktëAristotelit, përkatësisht në:Ontologji(qenia)……………………………………………………………………...... Politikë………………………………………………………………………………… Etikë……………………………………………………………………………………

VI.Listonidisangashkaqeterëniessëfilozofisëgreke,dukereflektuarmbirëndësinëe secilit prej tyre (në dy rreshta).

VII.Përcaktonikuptiminqëkishinpërlumturinë,filozofëtemëposhtëm:

Sipas Sokratit…………………………………… Sipas Platonit………………………………………… Sipas Aristotelit……………………………………….

VIII.Dukeikrahasuarkonceptetemësipërmembilumturinënjerëzore,mbaniqëndrimintuaj,sipasnjëkëndvështrimibashkëkohor(nëtrerreshta).

11. Modele testesh.

Lumturia

93

IX.Jepniopinionintuaj,dukeubazuarnëmendiminfilozofiktëAntikitetit,lidhurmerolineqytetarit,nënjësistemdemokratik(nëkatërrreshta).

Linja 2 Periudha romakeLinja 3 Drejtimet filozofike në shekujt e parë të erës sonë

I. Gjeni përgjigjen e saktë në pohimet e mëposhtme:

1.Sipasepikurianëve,lumturiamundtëarrihej,përmes:a)Çlirimittënjeriutngafrikaeperëndive.b)Çlirimittënjeriutngafrikaevdekjes.c)Ekuilibrimittëdhimbjevetëtrupitdhetëshpirtit.d) Të gjitha së bashku.

2.Idejase:“Zotinukështëshkakuitëkeqes”,ështëshprehurnga:a) Sokratib) Plotini c) Aristotelid) Mark Aureli

II.Cilatishinngjarjethistorike,qëshënuanfillimineperiudhëshelenistike?(në2rreshta)

III.SieshpjegonEpikuri,qëlliminefilozofisënëjetënepërditshmetënjerëzve?(në2 rreshta)

IV.Dukepërdorurnjohuritëemarrapërfilozofinëstoike,përshkruani: Teorinë e njohjes…………………………………………………………………… Etikën stoike ……………………………………………………………………..

V.Çfarënënkuptonetikaepikurianemeshprehjen:“Jetotëtashmen?”(në2rreshta)

VI.Ciliishteqëllimiietikëssëskeptikëve,nëlashtësi?Përshkruanirrugët,qësipastyre, të çonin drejt gjendjes së ataraksisë. (në 2 rreshta)

VII.Cilatishindisangaarsyetqëfilozofiastoikeupërhapgjerësishtnëperandorinëromake?(1rresht)

VIII.PërshkruaniidenëeSenekës,lidhurmerolinevullnetittëlirëtëindividit.(1rresht)

IX. Sipas Mark Aurelit, politika duhej të shihej si një angazhim dhe përgjegjësi. Shprehni opinionin tuaj lidhur me këtë ide. (2 rreshta)

X.Siendërtoninneoplatonistëthierarkinëerenditjessëbotës,sipasNjëshit?(skemanëtekst)

XI. Arsyetoni mbi metaforën e krijimit të botës prej Njëshit, sipas Plotinit.(në 2 rreshta)

94

Linja 4: Mesjeta dhe Rilindja

I.Gjeni përgjigjen e saktë në pohimet e mëposhtme.

1. Për Mesjetën nuk ishte karakteristike:a) ndërthurrja e arsyes me besimin.b)bazimiishpjegimevetëbotësteZoti.c)pengesaezhvillimittëshkencëssëvërtetë.d)zhvillimiidiversitetittëidevefilozofike.

2.Idejaehierarkisësëbotës,sipasshkallëssëpërsosmërisësëqenies,itakon:a) Shën Akuinit b) Montenjitc) Mark Aurelitd) Epikurit

3.ArsyetimifilozofikiAverroesit,përraportinetrupitmeshpirtin,lidhetme:a) Unitetin shpirt-trup;b) Shpirtin si forma e trupit;c)Asgjësimineshpirtitpasvdekjes;d)Tëgjithaalternativat.

4. Në krye të shtetit ideal të Kampanelës, do të ishte:a) Monarku i gjithpushtetshëm;b) Filozofët;c)Mbretifilozof;d) Papa.

II.Nëpohimetemëposhtmegjeniciliështëivërtetë(V)dheciliigabuar(G)1) Montenji ishte pasues i skepticizmit të Pirronit në lashtësi. V G

2)RilindjasynontetërivendosteautoritetineKishëssëkrishterë. V G

3)BesimitekZotiapofuqitëembinatyrshme,lindinbashkëmenjeriun.VG 4)Humanizmirisollinëvëmendjebesimintekfuqiadhevullnetinjerëzor.VG

III.Rendisnidisangashpikjetmëtërëndësishme,qëçuanpërparanjerëzimin,gjatëperiudhës së Rilindjes Europiane.

IV. Rendisni në dy fjali, disa nga cilësitë e Zotit, sipas shën Agustinit.

95

V.Shpjegoninëtrefjali,arsyetimineshënAgustinitpërekzistencënetëkeqesnëbotë.

VI.ArsyetoniprovënetretëtëekzistencëssëZotit,sipasAkuinit.

VII.RendisnidyngatiparetkryesoretëfilozofisësëRilindjes: 1)...................................................................................................................................... 2).......................................................................................................................................

VIII.Dallonidyepokatmenjëra-tjetrën,dukedhënënjëveçorithelbësoretësecilës:

1) Mesjeta..........................................................................................................................

2) Rilindja.........................................................................................................................

Linja 5

I.Gjeni përgjigjen e saktë në pohimet e mëposhtme:

1.Thelbi i metodës së Dekartit është:a) Dualizmi mendje-trup;b) Gjeometria analitike;c) “Dyshimi”ose“Cogitoergosum”;d) Rithemelimiinjohurive.

2.Metodainduktiveupërdorngaciliprejkëtyrefilozofëve:a) Hobsi;b) Aristoteli;c) Shën Agustini;d) Bekon.

3.Thelbi i teorisë së Lokut ishte:a) Gjendjanatyroreoseprimitive;b) Toleranca dhe liria për besimin fetar;c) Monarkiaabsolutesiformamëemirëeqeverisjes;d)Ndarjamespushteteve.

4.Vepra“Leviatani”ipërketfilozofit:a) Lokub) Dekartic) Aristotelid) Hobsie) Spinoza

96

5.Filozofiaqëpasqyronfitorenemendimitracionaldheshkencorndajdogmës,quhet:a) Skepticizëmb) Racionalizëmc) Empirizëmd) Realizëm

6.Cilifilozofshkaktoi“skandal”nëepokënetijpërsaipërketnjëkoncepitasfetar,as jo-fetar për Zotin:

a) Bekonib) Dekartic) Spinozad) Hobsi

7.Hobsiequangjendjennëtëcilënkemi“luftënetëgjithëvekundërtëgjithëve”:a) Demokracib) Monarki absolutec) Gjendje natyrored) Kontratë sociale

8.Ciliprejkëtyrefilozofëveishteracionalist:a) Aristotelib) Lajbnicic) Bekonid) Lokue) b dhe c

II.Nëpohimetemëposhtmegjeniciliështëivërtetë(V)dheciliigabuar(G)

1.Lokumendontese“fuqiasupreme”,duhejt’itakontepushtetitlegjislativ,qëishtezgjedhurngashumicaenjerëzve. V G2.KontributimëimadhiDekartitqëndronnërithemeliminenjohurivetëpërgjithshme. V G3.Sipas Spinozës, realiteti apo natyra, përbëhen nga një serinjësishtëpavaruranganjëra-tjetra. V G4.Sipas Bekonit, në intelektin njerëzor kanë rrënjë disa gabime dhe iluzionetërreme,tëquajtura“monada”. V G5.Hobsiishikonteqenietnjerëzore,simakina,qëndjekininteresin e tyre personal, pa pushim. V G 6.Sipaspikëpamjesracionaliste,rregullinënatyrëvendosejngaZoti. V G7.Sipas Lokut, Sendet dhe cilësitë e tyre nuk ekzistojnë dhe dija për tonukvaretngapërvojaesubjektiqëipercepton. V G

97

III.Nëfjalitëemëposhtmeplotësonifjalëtqëmungojnë:1.SipasHobsit,..........,nëbazëtësëcilëskrijohetshteti,prodhohetprejfrikëssënjerëzve dhe përforcohet nga kjo frikë.

2.Sipas........,burimikryesorinjohjessëdrejtëdhetëvërtetënukështëpërvojandjesore, siç mendonin empiristët, por arsyeja dhe mendja e njeriut.

3.Dekarti në gjeometrinë e tij të re, ai:........ dy disiplina matematikore; Bën të mundurzgjidhjeneproblemevematematikore..........;Çlirongjeometrinëngakufijtëe.........

4.KëtëpërpjekjeSpinozaequan............

Linja 6 Shekulli XVIII

I. Gjeni përgjigjen e saktë në pohimet e mëposhtme:

1.Përempirizminnjohjavjen:a)Nga“idetëelindura”b) Nga mbresatc)Përvojaenjeriut

2.Ku e mendonte Rusoi zgjidhjen e problemit politik:a)Temonarkuishquar;b)Nëvullnetinepërgjithshëmshoqëror;c) Tek intelektualët e ditur.

3.Cilingafilozofëtemëposhtëmekatrajtuarthellësishtkonceptine“tolerancës”?a) Rusob) Hegelic) Volter4) Didëro

4.Idejademokratikeepavarësisësëtriformavetëpushtetititakon:a) Volterb) Monteskjec) Rusod) Kanti.

5.Pedagogjia e Rusoit lidhet me:a) Metodat konkrete të të mësuarit;b) Detyrimin për shkollim;c)Talentindheprirjetenxënësve;d)Tëgjithaalternativat.

98

6.ÇfarëishteEnciklopedia?a) Përmbledhje librash;b)Fjalorishkencave,artitdhemjeshtërive;c)Dijengapraktikaenjerëzve;d) Fjalor i thjeshtë.


1.Iluminizmi synon emacipimin e mendjes dhe arsyes. V G

2.Edrejtapozitivelindbashkëmenjeriun. V G

3.Skepticizmi beson aftësinë e njeriut në njohje. V G

4.Fenomenet e pakuptueshme nga arsyeja pranohen apriori. V G

III. Gjeni pohimin e gabuar në idetë iluministe:

1. Thelbi i njeriut është shpirti shkencor2.Edukimiështëmjetidrejtnjëshoqëriemëtëmirë.3.Njeriungrihetkundërideveabsolute.

IV.Shpjegonimetrefjalikonceptine“marrëveshjesshoqërore“tëRusoit:

V. Në konceptin e Kantit për njohjen shpjegoni:a) Noumen....................................................................b) Fenomen..................................................................

VI.Argumentonirëndësinëe“imperativitkategorik“tëE.Kantit:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Linja 7 Shekulli XIX dhe XX

I.Gjeni përgjigjen e saktë në pohimet e mëposhtme:

1.Njerëzitluftojnëpërinteresinetyre,qëështëlumturiamëemadhe.Kjotezëitakon:a) Empirizmitb) Racionalizmitc) Utilitarizmitd) Ekzistencializmit

99

2.Cilingafilozofëtemëposhtëmekatrajtuarthellësishtkonceptine“Njëshoqëriepakontraste?”

a) Rusob) Hegelc) Furied) Sartri

3.ÇfarëishtePsikanaliza?a) Përmbledhje librash mjeksorëb)Shkencaqëstudjonsjelljeneindividitnëshoqëric)Dijengapraktikaenjerëzve


1.Frojdi analizon sjelljet jonormale të njeriut. V G

2. Vitgenshtajni shpreh lidhjen e gjuhës me mendimin. V G

3. Niçja krijoi teorinë për Zotin. V G

4.Strukturalizmishtrinidetëestrukturësnëstudimineshoqërisë. V G

III.ListonitripjesëtesistemitfilozofiktëHegelit.

a...................................................................................................................................... b........................................................................................................................................ c.......................................................................................................................................

IV.Shpjegoni me tre fjali konceptin e “Mbinjeriut “ të Niçes:

V. Shpjegoni shkurt konceptin e Marksit për:a.Mbivlerën.................................................................................................................. b. Punën.......................................................................................................................... VII.Listoni stadet në të cilat kalon njeriu sipas Kierkegardit:

VIII.Shpjegoni shkurt konceptin e Djuit për demokracinë. IX. Shpjegoni konceptin e ankthit sipas Hajdegerit.

100

Ҫerti

fikat

ë pj

esëm

arrje

je

Nxë

nësi

t/es:

___

____

____

____

____

Shko

lla:_

____

____

____

____

____

____

____

__K

lasa

: ___

____

____

____

PërpjesëmarrjenëprojektinelëndësFilozofi,metemë:“Individipërballë

shtetitnëepokatëndryshm

e”

Vi

ti sh

kollo

r ....

......

......

......

Mës

ues/

e e

lënd

ës: …

……

……

……

Rre

thi:_

____

____

____

____

____

____

____

_Q

ytet

i: __

____

____

____

____

____

Emri

dhe

nënë

shkr

imi i

mës

uesi

t/es:

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

FIlo

zoFI

a 11

12.Model i çertifikatës së nxënësit

101

13. Vetëvlerësim për mësimdhënie

Vetëvlerësimi Rezultati Vërejtje

1. Sierealizovaplaninmësimor?Cilatishinndryshimetqëbëra?Ishinefektive?Aishinzgjedhuraktivitetetsipasnjohurivetënxënësveapozhvillovanjëtjetërveprimtari?

2.Ishapërgatiturpëraktivitetetqëduhettë zhvilloheshin?Punovasipasnjëplanitëpërgatiturparaprakisht?3. Kisha mundësi të siguroja materialet dhe mjetetpërçdoveprimtari?Mundatëofrojanjëmjedismëtëngrohtë,tërheqësdhestimuluespërnxënësit?4. Akishamundësitëndërveprojanëmënyrëtëpërshtatshme,gjatëtëgjithëkohësmenxënësit?Tregovadurimdhemirëkuptimgjatëveprimtarisë?Ishte e mundur të kontrolloja nxënësit gjatë të gjithëkohës?

5.Ishintëkënaqurnxënësitmepunënnëgrup?Ezgjodhënvetëgrupinkukishindëshirëtëpunonin?Amundatësigurojazhvilliminnormaltëveprimtarisënëkëtokushte?

6.Ukujdesaqëmbaszhvillimittëveprimtarisë,mjedisi në klasë të ishte i rregullt për të zhvilluarorënpasardhëse?

7. A e kisha mundësinë të mbaja në mënyrë të rregulltregjistrindhedosjetenxënësve?

8.Erealizovadrejtvlerësiminenxënësve?

9. Cilatishinvështirësitëdhepengesatgjatëzhvillimittëveprimtarive?Akishamundësinëpërt’izgjidhurato?

10. Ishintëmjaftueshmeformatqëpërdorapërtërheqjeneprindërvenërealizimineprogramit?Aishteedobishmendihmaetyre?

102

Linja 1 Periudha helenikeI.1.c) 2. d)

Linja 2 Periudha romakeLinja 3 Drejtimet filozofike në shekujt e parë të erës sonëI.1. d) 2. b) Linja 4 Mesjeta dhe RilindjaI.1. d) 2. a) 3. d)4. d)II.1.V, 2.G, 3. G, 4. V

Linja 5 Shekulli XVII

I.1. c) 2. d) 3. b) 4. d) 5. b) 6. c) 7. C 8. e)II.1.V, 2.V, 3.G, 4.G, 5.V, 6.G, 7.GIII.1.Kontrata, 2. Dekartit, 3.Unifikon;Tëpazgjidhuramëparë; Imagjinatës, 4. Konatus

14.Përgjigje të testeve sipas linjave

Linja 6 Shekulli XVIII I.1. b), 2.b), 3.c),4. b), 5.c), 6.b)II.1.V, 2.G, 3.G, 4.GIII.3. GIV.(P.Përtëshmangurkaosinnëshoqëri,realizohetmarrëveshjaeqytetarëvemevullnetinetyretëlire,përt’uqeverisurnga disa njerëz të aftë. Në demokraci popullizgjedhpërfaqësuesitetij)

V. (P. Noumen janë sendet akoma të panjohura, fenomenet janë dukuri të njohura)

VI.(P.Njerëzitveprojnësipasvullnetittëmirë, bindje ndaj detyrës morale dhe respektim ndaj lirisë)

Linja 7 Shekulli XIX dhe XXI.1.c), 2. c), 3.b)II.1.V, 2.V, 3.G, 4.VIII.(P.Logjika,Filozofiaenatyrës,filozofiaeshpirtit)IV. (P.ËshtënjeriuidealpërNiçenifuqishëm.Kavullnetinpërpushtet.Njeriqëkapërxenrealitetindhekufizimetetij)

VIII.(P:Jetohetbashkëmetëtjerëtdheedukimi është tepër i rëndësishëm. Demokraciakërkonindividëkrijuesdhe realistë:Shkolla përgatit njerëz të tillë).

IX.(P.Ankthiështëfaktorijashtëmqëkërcënon njeriun, trembet nga të tjerët. I trembur nga momenti krijon rregulla për forcimin e ekzistencës së tij)

104

CIP Katalogimi në botim BK Tiranë Zhupa, AidaFilozofi11:libriimësuesit/AidaZhupa;red.NatashaMilkani.–Tiranë:SHBLSHeRe,2017104 f. ; ... cm.ISBN 978-9928-246-02-8

1.Filozofia2.Tekstepërmësuesit 3.Tekste përshkollat e mesme 1 (072) (075.3)

li b r i i m ë s u e s i t f i l o z o f i libër mësuesi filozofi 11 autore aida zhupa redaktore...

Documents