dr.sc. Stribor Markoviwww.plantagea.hr

glavni sterol ivotinjskih organizama, vrlo rijedak meu bakterijama

pripada skupini lipida sterola iznimno slabo topiv u vodi, ali topiv u uljima i staninim membranama

1769. Franois Poulletier de la Salle izolira ga iz unih kamenaca, 1815. Michel Eugne Chevreul definira strukturu

ishodni spoj (sirovina) za sve steroidne hormone ukljuujui i spolne hormone, aldosteron i kortizol

neophodan za funkciju staninih membrana

ishodni spoj za une kiseline ishodni spoj za vitamin D

razina kolesterola nije preputena stihiji

ovisi o unosu kolesterola hranom i koncentraciji kolesterola u stanici

organizam striktno kontrolira apsorpciju, sintezu, transport, razgradnju i izluivanje

www.biocarta.com

1. SREB (sterol-regulatory element binding proteins) vezani su za SCAP protein kada kolesterola ima puno

2. kada razina kolesterola padne, SREB se odcjepi

3. vee se za SRE (sterole response elements) na DNA gena poput HMGCoA redukatze (sinteza kolesterola) i LDL receptora (unos kolesterola u stanice iz okolia)

www.biocarta.com

u sluaju vee koncentracije kolesterola, nastaju oksisteroli veu se za LXR (liver X receptor) potie stvaranje enzima CYP7A1 u jetri koji razgrauje kolesterol u une kiseline

potie stvaranje ABC1 transportera u crijevima koji pumpa kolesterol nazad u sadraj crijeva

u sluaju poveanja razine unih kiselina veu se za FXR (farnezoid X receptor) smanjuje stvaranje CYP7A1 (smanjenje razgradnje kolesterola)

potie I-BABP-1 koji vraa une kiseline nazad u jetru

1910: Windaus aterosklerotini plakovi sadre 20x vie kolesterola u odnosu na normalnu aortu

1913: Anikov zeevi hranjeni kolesterolom oboljevaju od ateroskleroze

1939: Carl Mueller familijarna hiperkolesterolemija i srani udari

1956: Gofman LDL kolesterol korelira sa sranim bolestima

1964: Khachadurian homozigotna familijarna hiperkolesterolemija

1970: Keys na 15000 ljudi epidemioloki ispitana korelacija sranih udara i razine kolesterola u krvi

1980: Wilson korelacija kolesterola, drugi faktori (puenje, povien krni tlak)

A historical perspective on the discovery of statins. Endo A. Proc Jpn Acad Ser B Phys Biol Sci. 2010;86(5):484-93.

LDL lo tendecija deponiranja na krvnim ilama jedan od fatkora u nastanku ateroskleroze

HDL dobar sposobnost skupljanja vika, ukljuujui i iz makrofaga

reverzni transport kolesterola

da li je uope korelacija razine kolesterola i sranog udara tona? http://www.thincs.org/

puno ea kontroverza: je li matematika granica od 5 mmol/L za sve primjenjiva? Goodman & Gilman: 6,2 visoka razina

Shepherd J, Cobbe SM, Ford I, et al. Prevention of coronary heart disease with pravastatin in men with hypercholesterolemia. West of Scotland Coronary Prevention Study Group. N Engl J Med. Nov 16 1995;333(20):1301-7. postoji granica do koje je sputanje LDL kolesterola korisno

Pitt B, Waters D, Brown WV, et al. Aggressive lipid-lowering therapy compared with angioplasty in stable coronary artery disease. Atorvastatin versus Revascularization Treatment Investigators. N Engl J Med. Jul 8 1999;341(2):70-6. nema razlike u incidenciji sranih bolesti u lijeenim grupama s razinom od 2 i 3 mmol/L LDL kolesterola

sekvestranti ui (kolestiramin, kolestipol) smanjuju reapsorpciju unih kiselina; mehanizam djelovanja je poticanje razgradnje kolesterola

zastarjela klasa niacin nuspojave (valunzi) fibrati (PPAR) statini

najkoriteniji; inhibitori HMGCoA reduktaze (smanjena biosinteza kolesterola)

ezetimib inhibitor NPC1L-1 (Niemann-Pick protein C1-like protein 1) smanjena apsorpcija

biljke koje smanjuju biosintezu kolesterola Monascus purpureus crvena gljivica rie, sadri prirodni statin lovastatin (monakolin K)

biljke koje poveavaju razgradnju kolesterola najee koleretici artioka, maslaak korijen

biljke koje smanjuju apsorpciju kolesterola - fitosteroli

biljke sa sluzima/djeluju na metabolizam ugljikohidrata lan, piskavica

biljke koje djeluju na drugaije mehanizme bergamot

preko 57 klinikih studija za razne ljekovite biljke, ukljuujui: Monascus purpureus (crvena gljivica rie) Glycyrrhiza glabra (sladi) Alium sativum (enjak) Cynara scolymus (artioka) Sylibum marianum (sikavica)

The efficacy and safety of herbal medicines used in the treatment of hyperlipidemia; a systematic review.Hasani-Ranjbar S, Nayebi N, Moradi L, Mehri A, Larijani B, Abdollahi M.Curr Pharm Des. 2010;16(26):2935-47. Review.

prema EFSA (autorizirane tvrdnje): guar, glukomanan (konjak), kitozan, hidroski-propil-metil-celuloza, pektin,

beta-glukan (zob, jeam) esencijalne masne kiseline biljni steroli (1,5-2,4 g dnevno) gljivica rie

stvara niz monakolina - lovastatin koristi ga kao bioloko oruje sprjeava sintezu kolesterola u drugim organizmima

1. kada se prestaje s drugim, najee tip II statinima

40mg lovastatina = 5mg rosuvastatina = 10mg atorvastatina = 20mg simvastatina

2. kod veih razina kolesterola (cca >6,5 mmol/L)

u dodacima prehrani u EU preparati s 10mg lovastatina niska doza = manje nuspojava potreban metabolizam, tip I statin

fiksni preparati s Q10 su najmudrija opcija obino dovoljno djelotvorni u zamjeni bez obzira na dozu

idealne za blae sluajeve hiperkolesterolemije;

adjuvantna terapija gljivici rie kure 3-4x godinje

artioka EPS 5mL 2x kroz mjesec dana; iza toga 5mL 1x ESCOP odobreno

dekokt korijena maslaka - 4 june lice; dekokt 6-8 dcl vode, prije obroka tijekom dana

svakako paziti u sluaju zatvora reapsorpcija unih kiselina je kontraproduktivna

talijanski recept jedna, vrlo ohrabrujua klinika studija aktivne tvari su polifenoli uz sikavicu, koristan kada postoji problem steatoze (masne degeneracije) jetre i povienog kolesterola

8-10g koncentriranog soka dnevno kao samostalna terapija

u fiksnim preparatima zajedno s gljivicom rie

korisna kod ljudi koji uzimaju puno ugljikohidrata

samljeti u mlinu za kavu 2-3 ajne liice dnevno u jogurtu, soku jabuke, narane, grejpa...

lan poeljan kod ljudi s usporenom probavom i zatvorom

imaju smisla samo kod ljudi koji hranom unose puno kolesterola

nema smisla kod ugljikohidratnih tipova

najmanje 0,8g dnevno (EFSA), poeljno 1,5-2,4g dnevno

hrana bogata kolesterolom (masno crveno meso, jaja), ali opet bez paranoje

pripaziti na ugljikohidrate eeri, krob

uvesti lan i oraide poput oraha u prehranu

HVALA NA PANJI

HVALA RORA NATURA