[lt] hoa vo co
TRANSCRIPT
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
1/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 330
Phn IIHA HC CC H P CHT V C
Ch ng 1CC NGUYN TNHM VIIA
Nhm Halogen1. C u t o nguyn t C u hnh electron l p ngoi cng c a X l ns 2np 5. Ddng th c hin qu trnh :
X2 + 2e -> 2X-
Thhin tnh oxi ho m nh. S oxi ho : Flo ch c soxi ho 1, cc halogen khc c cc s oxi ho 1, +1, +3, +5
v +7. TF2 I2: tnh oxi ha gi m, tnh kh tng, m in gim.
2. Tnh ch t vt lF2, Cl 2 l cht kh, Br 2 l cht lng, I 2 l cht r n. Kh flo mu l c nht, kh clo mu vng
lc, cht lng brom mu nu, tinh th iot mu tm en. Cc halogen u r t c.F2 khng tan trong n c v n phn h y n c r t mnh; Cc halogen khc tan t ng i
t trong n c nhng tan nhi u trong cc dung mi h u c nh: C 6H6, CCl 4,. 3. Tnh ch t ho hcTnh ch t ha h c c tr ng ca cc halogen l tnh oxi ha m nh
a. Phn ng v i hi ro: Xy ra v i mc khc nhau: H2 + F 2 -> 2HF ph n ng xy ra ngay trong bng t i, k th ng, n H2 + Cl 2 -> 2Cl ph n ng xy ra khi chi u sng ho c c t nng, n H2 + Br 2 -> 2HBr ph n ng xy ra khi t nngH2 + I 2 2HI ph n ng xy ra nhit cao, thu n ngh ch
b. Phn ng mnh v i kim loi 2Fe + 3Cl 2 -> 2FeCl 3
Phn ng to thnh h p cht kim lo i c soxi ho cao (n u kim lo i c nhi u soxiho nh Fe, Sn)
c. Phn ng v i H 2O: Khi cho halogen tan vo n c th: Flo phn hu n c:
F2 + H 2O -> 2HF + 1/2O 2 Clo to thnh h n h p 2 axit:
Cl2 + H 2O HCl + HClO Brom cho ph n ng t ng tnhng tan km clo.
Iot tan r t t. d. Phn ng v i phi kim khc2P + 3Cl 2 -> 2PCl 3 2P + 5Cl 2 -> 2PCl 5
Cl2, Br 2, I2 khng ph n ng tr c ti p v i oxi. e. Phn ng v i dung d ch ki m Clo tc d ng v i dung d ch kim long v ngu i to thnh n c Javen:
+ NaOH + H 2O20
Cl OCl NaCl Na11 +
+ Clo tc d ng v i dung d ch kim c v nng t o thnh mu i clorat:
+ NaOH + H 2O20
Cl 0t
3
51
OCl NaCl Na
+
+ Clo tc d ng v i vi ti t o thnh clorua vi:
+ Ca(OH) 2 bt m, huy n ph + 2H 2O 20
Cl 2CaOCl
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
2/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 331
N c Javen, clorua vi l nh ng cht oxi ho m nh do Cl + trong phn t gy ra. Chng c dng lm ch t ty mu, st trng.
f. Halogen mnh y halogen y u ra khi h p ch t:2Cl 2 + NaBr -> 2NaCl + Br 2
g. Oxi ha cc h p ch t c tnh kh :Cl2 + 2FeCl 2 2FeCl 3
Br 2 + SO 2 + 2H 2O 2HBr + H 2SO 4 I2 + 2Na 2S2O3 Na 2S4O6 + 2NaI
4. ng d ng v i u ch clo Clo c dng :
+ Dit trng trong n c sinh ho t cc thnh ph + Ty tr ng vi s i, giy + Sn xut n c Javen, clorua vi, axit HCl + Sn xut cc ho ch t trong cng nghi p d c phm, cng nghi p dt
Trong phng th nghi m, clo c iu chtaxit HCl:
4HCl + MnO 2 MnCl 2 + Cl 2 + 2H 2 O 0t
16HCl + 2KMnO 4 2KCl + 2MnCl 2 + 5Cl 2 + 8H 2 O Trong cng nghi p: clo c iu chbng cch in phn dung d ch mu i clorua kim
loi kim. Khi clo thot ra ant theo ph ng trnh. 2NaCl + 2H 2O 2NaOH + H 2 + Cl 2 mndpdd ,
5. Tr ng thi t nhinTrong l p vtri t, clo ng th11 trong t t ccc nguyn t ha hc v ng th
nht trong cc halogen. Clo t nhin t n ti hai dng ng v : (75,77%)v (24,23%). Do ho t ng ha h c mnh, clo ch tn ti trong t nhin dng h p cht,
chyu l mu i clorua (trong n c bin, mmui, khong v t: cacnalit KCl. MgCl 2.6H 2Ov xinvinit NaCl. KCl).
Cl 3517Cl 3717
6. H p ch t a. Hi ro halogenua_ axit halogenhi ric (HX) u l ch t kh, tan nhi u trong H 2O thnh nh ng axit m nh (tr HF l axit y u v gi a
cc phn t c to lin k t hiro), in li hon ton trong dung d ch: HX + H 2O -> H 3O
+ + X -
HCl l ch t kh khng mu, mi x c, nng h n khng kh (d = 1,26). Trong khng kh mn to thnh cc h t nhnhs ng m. N ng cho php trong khng kh l: 0,005mg/l.
Axit halogenhi ric c y cc tnh ch t ha h c c tr ng ca mt axit:+ Lm i mu ch t ch th: qu tm ha + Tc d ng v i baz v oxit baz to thnh mu i v n c
HCl + NaOH -> NaCl + H 2O2HCl + CuO -> CuCl 2 + H 2O
+ Tc d ng v i kim lo i mnh (tr c H trong dy in ha) gi i phng H 2 2HCl + Zn -> ZnCl 2 + H 2
+ Tc d ng v i mui to thnh mu i m i v axit m i (mui m i phi t tan ho c axitm i phi dbay h i):
2HCl + CaCO 3 -> CaCl 2 + CO 2 + H 2O Ring HF c tnh ch t c bit: n c th tc dng c v i SiO 2 (thy tinh)
4HF + SiO 2 -> SF 4 + 2H 2O2HF + SF 4 -> H 2[SF 6]
Do v y ng i ta khng ng dung d ch HF trong cc l thy tinh m ng trong cclbng cht do.
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
3/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 332
- Ngoi tnh axit, cc HX do c ch a X -1 nn chng cn th hin tnh kh khi tc d ngv i cc ch t oxi ha m nh. THF -> HI tnh kh tng dn V d :
16HCl + 2KMnO 4 -> 2KCl + 2MnCl 2 + 5Cl 2 + 8H 2O Phn l n cc mu i clorua tan nhi u trong H 2O, tr mt s t tan nh AgCl, PbCl 2,
Hg 2Cl2, Cu 2Cl2,Tnh tan c a cc mu i bromua v io ua t ng tmui clorua.- iu chcc HX:
+ Tng h p tr c ti p:H2 + X 2 -> 2HX
+ Dng ph ng php trao i ion: NaCl r n + H 2SO 4 c HCl + NaHSO 4
0t
Cch nh n bit ion Cl (Br , I): Bng phn ng to mui clorua (bromua) k t ta v iAg + (AgNO 3)
AgNO 3 + NaCl -> NaNO 3 + AgCl
Tr ngAgBr k t ta mu vng, AgI k t ta mu vng m
b. Axit hipoclor (HClO) L axit y u, km b n, ch tn ti trong dung d ch. Axit HClO v mu i ca n l hipoclorit (nh NaClO) u c tnh oxi ho m nh v c
cha Cl + : Cl+ + 2e -> Cl -1
c. Axit cloric (HClO3 ) L axit kh m nh, tan nhi u trong H 2O, ch tn ti trong dung d ch nng d i 50%. Axit HClO 3 v mu i clorat (KClO 3) c tnh oxi ho m nh.
15
6+
+ Cl eCl
- Mui clorat l nguyn li u iu chOxi trong phng th nghi mKClO 3 KCl + 3/2O 2 0
2 ,t MnO
d. Axit pecloric (HClO4 ) L ch t lng khng mu, b c khi trong khng kh, l axit m nh nht trong cc axit, tan
nhiu trong H 2O, HClO 4 c tnh oxi ho m nh.Axit pecloric c iu chbng phn ng:
2KClO 4 + H 2SO 4 2HClO 4 + K 2SO 4 THClO -> HClO 4 tnh b n, tnh axit t ng v kh nng oxi ha gi m.
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
4/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 333
Ch ng 2OXI L U HUNH
I. Oxi 1. C u t o nguyn t
Oxi (Z = 8) c c u hnh electron: 1s 22s22p 4
1s2 2s2 2p 4
C 6 e l p ngoi cng, d dng thu 2e bo ho l p ngoi cng. L ch t oxi homnh:
O2 + 4e -> 2O-2
iu kin bnh th ng, oxi t n ti dng phn t 2 nguyn t : O 2 Dng th hnh khc c a oxi l ozon: O 3 Oxi c 3 ng v tn ti trong t nhin:
(99,76%); 17 (0,037%); 18 (0,2%) O168 O8 O82. Tnh ch t vt l
Oxi l ch t kh khng mu, khng mi, h i nng h n khng kh (d = 1,1), ho l ng 183 oC, ho r n 219 oC, tan t trong n c, duy tr s chy s sng. Oxi l ng v r n cmu xanh da tr i.
Ozon l ch t kh mi x c, mu xanh da tr i. 3. Tnh ch t ho hc: Oxi l ch t oxi ha m nh, th hin qua:
Tc d ng v i kim loi: Oxi ph n ng tr c ti p vi h u ht cc kim lo i (tr Au v Pt) to thnh oxit
Fe + O2 -> Fe3O4 i v i phi kim (tr halogen) oxi tc d ng tr c ti p khi t nng (ring P tr ng tc d ng
v i O 2 to
th ng)
S + O 2 SO 2 0t
C + O 2 CO 2 0t
Ozon c tnh oxi ho mnh h n O 2, do n khng b n, b phn hu thnh oxi t do. O3 -> O 2 + O
iu ny th hin phn ng O 3 y c iot kh i dung d ch KI (O 2 khng c ph n ngny).
2KI + O 3 + H 2O -> I 2 + O 2 + 2KOH4. i u ch
Trong phng th nghi m: nhit phn cc mu i giu oxi. V d : 2
013
25 0OCl K OCl K t + +
hay2KMnO 4 K 2MnO 4 + MnO 2 + O 2
0t
Trong cng nghi p: ho l ng khng kh nhit r t th p (200 oC), sau chng phn on ly O 2 ( 183 oC)5. Tr ng thi t nhin:
Oxi l nguyn t ph bin nht trn tri t, chim kho ng 20% th tch khng kh,khong 50% kh i l ng v tri t, khong 60% kh i l ng c thng i, 89% kh i l ngn c.
Mi ng i mt ngy c n 20 30m 3 oxi th .
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
5/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 334
II. L u hunh 1. C u t o nguyn t
Lu hu nh (S) cng nhm VIA v i oxi, c c u hnh e : 1s 2 2s2 2p 6 3s2 3p 4. L p engoi cng c ng c 6e, d dng th c hin qu trnh.
S + 2e -> S -2 thhin tnh oxi ho nh ng yu h n oxi.
tr ng thi r n, mi phn t lu hu nh gm 8 nguyn t (S8) khp kn thnh vng: S S S S
S S S S2. Tnh ch t vt l
Lu hu nh l ch t r n mu vng nh t, khng tan trong H 2O, tan trong m t sdung mihu c nh: CCl 4, C 6H6, r udn nhit, dn in r t km.
Lu hu nh nng ch y 112,8 oC n tr nn sm v c li, gi l S d o.S r n -> S lng, vng - > S qunh, nh t, nu -> S si ->S h i -> S bt vng
119 0C 187 0C 445 0C lm l nh3. Tnh ch t ho hc
Lu hu nh va c tnh oxi ha v a c tnh kh , th ng g p cc m c oxi ha sau: S -2, S +4,S+6.
to th ng, S ho t ng km so v i oxi. to cao, S ph n ng c v i nhiu phi kimv kim lo i.
S + O 2 SO 2 (S0 -> S +4) 0t
S + Fe FeS (S0 -> S -2)
0t
S + H 2 H2S (S0
-> S-2
) 0t
Ho tan trong axit oxi ho: S + 2HNO 3 H2SO 4 + 2NO (S
0 -> S +6) 0t
S + 2H 2SO 4 c 2H 2O + 3SO 2 (S0 -> S +4)
0t
* 90% l ng S dng sn xu t H 2SO4 , 10% cn l i dng l u ha cao su, s n xu t dim, ch t d o ebonit,.4. H p ch t
a) Hi ro sunfua (H 2 S 2 )
L ch t kh khng mu, mi tr ng thi, c, nng h n khng kh (d = 1,17), t tan trongH2O. H 2S ha l ng -60 0C v ha r n - 86 0C. Dung d ch H 2S l axit sunfuhi ric.
C tnh kh mnh, chy trong O 2: H2S + 3/2O 2 SO 2 + H 2O
0t
2H 2S + SO 2 3S + 2H 2O 0t
Khi g p cht oxi ho m nh nhCl2, S-2 c thb oxi ho n S +6:
H2S + 4Cl 2 + 4H 2O 8HCl + H 2SO 4 0t
H2S l axit y u.Khi c m t oxi v n c, H 2S c th phn ng v i mt skim lo i nh: Ag, Cu:
2H 2S + 4Ag + O 2 2Ag 2S + 2H 2O V v y mt s vt bng bc, ng trongkhng kh m b ha en.
Mui sunfua trung tnh (v d ZnS) h u ht t tan trong H 2O. Ch c sunfua kim lo i kim,kim thtan nhi u.
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
6/48
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
7/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 336
Ngoi nh ng tnh , H 2SO 4 cn c tcht trn nh ch t c bit l tnh ho n c. N c kh n c c u mui hoc ca cc h p cht:
SO 4. 5H 2O CuSO 4
+ 2H 2Oan l : BaSO 4,
PbSO 4hn ng to thnh mu i sunfat k t ta:
ng) ch c iu ch t lu hu nh v t qung
pirit Fe :
2O3 + 4SO 2SO
uan tr ng c gi tr trong th c tl: ng nghi p sn xut xi m ng, c t ng, lm b t
b
CuSun iot (ch t ch th l htinh bt).
2Na 2S2O3 + I2 -> 2NaI + Na 2S4O6 hiosunfat cn dng trong k thut in nh
ng chi m n a nhi k t tinhCu SO H 42
Xanh tr ngHoc:
C12H22O11 tr ng SO H 42
C enMt phn C tham gia ph n ng:C + 2H 2SO 4 -> CO 2 + 2SO 2
Phn l n cc mu i sunfat tan nhi u trong n c. Ch c 1 s mui khng t, Ag 2SO 4 v CaSO 4 t tan.
Cch nh n bi t ion SO 42-. Bng pBa 2+ + SO 4
2- -> BaSO 4 (tr
i u axit H 2SO4. Axit sunfuric ch yuS2 theo cc ph n ng
2FeS 2 + 11O 2 0t FeSO 2 + 1/2O 2 3SO 3 + H 2O -> H 2SO 4
0t
d) Cc mu i sunfat : Cc mu i sunfat qCaSO 4 (thch cao) c dng trong cchx ng gy. MgSO 4 dng lm thu c nhun trng.
Na 2SO 4 dng trong cng nghi p thu tinh. O
4dng m in, thuc tr nm
Na 2S2O3 (natri thiosunfat) dng trong php ch
T
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
8/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 337
Ch ng 3NIT - PHOTPHO
I.
1. u t o nguyn t c cu hnh electron
2s 2p
, do N c s oxi ho d ng trong h pch c, nit c s oxi ho m .
nhin l h n h p ca hai ng v v v i t l272 : 1. Nit ch
t l v ho r n
nhit th r t tr , khng ph n ng v i cc nguyn t khc. khi c ch t xc tc, nit phn ng v i nhiu nguyn t kim lo iv
a) T ro c tc, p s t cao, N 2 tc dng v i H 2. Phn ng pht nhi t:
Nit
C Nit
1s2 2 3
Do c 3 e c thn nn nit c khnng to ra ba lin k t cng ho tr v i nguyn t khc.
m in ca N l 3, ch nhh n ca F v Oht v i 2 nguyn t ny. Cn trong cc h p cht k
Soxi ho c a N : 3, 0, +1, +2, +3, +4 v +5. Nit tn ti bn dng phn t N2 (N N).
14 15 Nguyn t nit t N 7 N 7im 0,01% kh i l ng vTri t. Dng tn ti tdo l nh ng phn t hai nguyn t .
2. Tnh ch t v Nit l cht kh, khng mu, khng mi, khng chy, ho l ng 195,8 oC
209,9 oC. Nit nhh n khng kh (d = 1,2506g/lt ktc), ho tan r t t trong n c.
3. Tnh ch t ho hcV c lin k t ba nn phn t N2 r t bn, ch nhit r t cao m i phn li thnh nguyn
t. Do v y ng, nitnhit cao, c bit lphi kim.
c d ng v i hi u400 oC, c b t Fe x
N2 + 3H 2 2NH 3 b) T xi c d ng v i o3000 oC hoc c tia l a in, N 2 tc dng v i O 2. Phn ng thu nhi t:
N2 + O 2 2NOh p ngay v i O 2 ca khng kh t o ra NO 2 mu nu:
/2O 2
nhit th ng, NO ho
NO + 1 NO 2c) Tc d ng v i kim loi:Al + 1/2N 2
0t AlN (nhm nitrua)
v ng d ng hn on v thu N 2
-1i amoni. V d :
4H 2O c dng sn xu m, to mi tr ng lnh.
5.a) Amoniac
Nit khng ph n ng tr c ti p v i halogen, l u hu nh. 4. i u ch
a) Trong cng nghi p : Ho l ng khng kh, sau chng ct p96 oC. b) Trong phng th nghi m: Nhit phn 1 s mu
NH 4 NO 2 0t N2 + 2H 2O
(NH 4)2Cr 2O7 0t N2 +Cr 2O3 +
t amoniac, axit nitric, phn Nit chyu Cc h p ch t quan tr ng ca nit .
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
9/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 338
Cng th c cu to: NH H
H Phn t NH 3 tn ti trong khng gian d i dng tdin, gc lin k t l 107,8 0 (ba lin k t
to
3 l phn t phn c c, N cn 1 c p electron t do lm cho NH 3 t o c link
h n c c th ho tan 700 th tch NH 3 kh). NH 3 ho lng 33,4 oC, hor n
+ T
1,8.103
thnh mu i amoni: Cl -> NH 4Cl
NH 3 (kh) v HCl (kh) th t o thnh m khi tr ng - lnh
c khnng k t ta nhiu kim lo i m hi roxit c a chng khng tan:
c bit: NH c thto phc v i mt s ion kim lo i nhAg +, Cu 2+, Ni 2+, Hg 2+,Cd
ca cc kim lo i trnthy k a v to phc:
-> [Zn(NH ) ] 2+ + 2OH -
ngn g:
kh l 2NH 3 + 3Cl 2 kk N2 + 6HCl
oxit
+ B 3 c t phn thnh N 2, H 2 khong 600 0C 800 0C:
thnh b i 3 obitan lai ho sp 3 ca N) Lin k t gia N v 3H l lin k t cng ho tr c cc, c p e dng chung l ch vpha N.
Phn t NHt hi ro . Tnh ch t vt l:
NH 3 l cht kh khng mu, mi khai v x c, nhh n khng kh, tan nhi u trong H 2O ( 20 oC, m t thtc
77,8 oC. Tnh ch t ho h c
nh baz : NH 3 l mt baz v c kh nng nhn proton.
NH 3 + HOH -> NH 4+
+ OH-
K baz =* NH 3 tc dng v i axit t o NH 3 + H
Dng ion: NH 3 + H
+ -> NH 4+
Nu thc hin phn ng giang tinh th r t nhNH 4Cl. * Dung d ch NH 3 lm xanh qu tm, lm h ng phenolphtalein * Dung d ch NH 3
V d nh :
3NH 3 + 3HOH + AlCl 3 -> 3NH 4Cl + Al(OH) 3 + 32+, V v y, khi cho dung d ch NH 3 tc dng t t v i dung d ch mu i
t ta (hi roxit ho c mui baz ) sau k t ta t n2NH 3 + 2HOH + ZnCl 2 -> 2NH 4Cl + Zn(OH) 2 Zn(OH) 2 + 4NH 3 3 4
+ Tnh kh : NH 3 chy trong oxi cho l a mu vn
2NH 3 + 3/2O 2 kk 0t N2 + 3H 2O
NH 3 chy trong Cl 2 to i tr ng NH 4C
0t v
NH 3 k + HCl k = NH 4Cl r n NH 3 kh c mt s kim lo i:
2NH 3 + 3CuO 0t 3Cu + N 2 + 3H 2O
n thn NH h b nhit2NH 3 N2 + 3H 2
+ C i d b p
3, (NH 4)2CO 3 l bt n , 60 C phn hu , c dng trong cng ngh thc ph .
c mu i amon nhit hn:
NH 4Cl NH 3 + HCl 0t
(NH 4)2CO 3 0t 2NH 3 + CO 2 + H 2O
NH 4HCOo
m
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
10/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 339
+ M t b n 2 cch:
NO3 N2 + 1/2O 2 + 2H 2O
i a trn
ui amoni nitra hi t phn theo NH 4 NO 3 2O + 2H 2O
0t > C 0200NH 4 N
i u ch : u chNH 3 d phn ng. N2 + 3H 2 2NH 3 + Q (t a nhit)
Mun phn ng t hiu sut cao c n tin hnh p sut cao (300 1000 atm), nhi t v c bt st lm xc tc.
H2 ly t kh t nhin, kh l c c hoc t sn phm ca phn ng gia cacbon vH2
3, cc mu i amoni (NH 4Cl, NH 4 NO 3), iu chxa
Nit to v
hu, h i c v ngt. N 2O khng tc d ng v i oxi. 500 oC u th .
a phi (400 oC 500 0C) vKh N 2 ly tkhng kh. KhO. ng d ng :
NH 3 dng iu chaxit HNOb) Cc oxit ca nit
i oxi 5 lo i oxit: N2O, NO, N 2O3, NO 2 v N 2O5.
Soxi ho: +1, +2, +3, +4, v +5. Ch c NO v NO 2 iu chtr c ti p c bng cc ph n ng ha h c. N2O : kh khng mu, mi d c
b phn h nh N 2 v O 2N2O N 2 + 1/2O 2
N trong khng kh ph n ng v i oxi t o thnh NO 2 mu nu. O: kh khng mu, NO + 1/2O 2 NO 2
NO : kh u, r t ime ho theo cn b ng. 22 NO 2mu n c, b
N 2O4 iu kin th ng, tn ti hn h p NO v N O . T lsmol NO : N 2O4 ph thuc
v NO v i H 2O cho h n h p hai axit:
+ H O -> HNO + HNO 2v
Khi trat v mu i nitrit.
Cc oxi ho khi tc d ng v i cht khmnh:
V nh nh Cl2, Br 2, O 3, KMNO 4 rozyl clorua )
+ O
xit yu, km b n, ch tn ti trong dung d ch long. Khi c hoc nng d b phnhu.
HN tnh oxi ho v a c tnh kh :
3)
2 2 4 2
o nhit . Trn 100 oC ch c NO 2 2 l oxit axit h n h p. Khi tc d ng
2NO 2 2 3
3HNO 2 -> HNO 3 + 2NO + H 2Otc dng v i kim c hn h p gm mui ni2NO 2 + 2NaOH -> NaNO 3 + NaNO 2 + H 2Ooxit NO v NO 2 thhin tnh
NO 2 + SO 2 -> NO + SO 3 NO + H 2S -> 1/2N 2 + S + H 2O
thhin tnh kh khi g p cht oxi ho m NO + 1/2Cl 2 -> NOCl (nit2NO 2 + O 3 -> N 2O5 2
c) Axit nitr HNO2 L a
3HNO 2 -> HNO 3 + 2NO + H 2OO
2v mu i nitrit v a c
N+3 + 1e -> N +2 (NO) N+5 -2e -> N +5 (HNO
d) Axit nitric HNO3
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
11/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 340
Cng th c cu to:
NOH
O
O
Trong phn t HNO 3 c mt lin k t cho - nh n v ho tr ca N l IV (4 c p e dng
ch ca N l +5 (v hnh th c N c ho tr V).
ch HNO 3 c cm mu.
nng, lm vng da, ph h ng vi, giy.
* T n li hon ton. O3 -> H
+ + NO 3-
N+
NO3 c, nng : Oxi ho h u ht cc kim lo i (tr Au, Pt), s n phm kh l NO 2 m
+ 2H 2O
cng m nh th N +5 (trongHN hvsoxi ho cng th p (tnh oxi ha cng m nh)
V d
mol HNO 3 + 3mol HClg Au v Pt.
Axi hi kim nh C, Si, P, S:
NO + 3/2CO 2 + H 2O
n khng. n xut 2:
2 2NO + 3H 2O
O2 + H 2O -> 2HNO 3
bn iu chmui nitrat, phn bn, ch t n, nhin li u tn l a,c amin.
ung), cn s oxi ho Tnh ch t vt l: Axit nitric nguyn ch t l ch t lng khng mu, si 86 oC, ho r n 41 oC. HNO 3 db phn hu ngoi nh sng thnh NO 2, O 2 v H 2O nn dung du vng (v c l n NO 2) v ph i c bo qun trong cc bnh t iHNO 3 c dgy bng Tnh ch t ho h c:
nh axit : L axit m nh, phHN
HayHNO 3 + H 2O -> H 3O+ + NO 3-
* Tnh oxi ho : Do ch a N +5 (l mc oxi ha cao nh t ca N) HNO 3 l cht oxi ho manh. N tc d ng v i hu ht cc kim lo i (tr vng v platin) v khi N +5 c thb kh thnh
4, N +2, N +1, N o v N -3 tu thuc vo nng axit, nhi t v hot ng ca kim lo i. i v i axit H
u nu. 4H NO 3 ,n + Mg -> Mg(NO 3)2 + 2NO + 2H 2O2 4H NO 3 ,n + Cu -> Cu(NO 3)2 + 2NO 2
HNO 3 c, ngu i: th ng v i Fe v Al
i v i axit HNO 3 long : Oxi ho h u c ht cc kim lo i (tr Au, Pt), s n phm kh l NO, N 2O, N 2 hoc NH 3 (NH 4 NO 3). Khi axit cng long, ch t khO3) b k :
30HNO 3 + 8Al -> 8Al(NO 3)3 + 3N 2O + 15H 2O* Hn h p dung d ch m c ca HNO 3 v HCl c t lmol: 1i l n c c ng th y hay c ng toan , ho tan c c
HNO 3 + 3HCl + Au -> AuCl 3 + NO + 2H 2Ot HNO 3 cng oxi ho c nhiu p 2HNO 3 + S -> H 2SO 4 + 2NO
2HNO 3 + 3/2C -> 2 i u ch axit HNO 3: * Trong phng th nghi m
KNO 3 + H 2SO 4 -> KHSO 4 + HNO 3thu HNO 3, ng i ta ch ng ct dung d ch trong ch* Trong cng nghi p, s HNO 3 tNH 3 v O
NH 3 + 5/2O 2 kk 850 Pt C ,0
NO + 1/2O 2 -> NO 22NO 2 + 1/2
ng d ng : HNO 3 l nguyn li u c c h p cht nitro,e) Mu i nitrat
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
12/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 341
Tnh tan : Tt ccc mu i nitrat u dtan trong H 2O, l nh ng cht in li m nh. Cu(NO 3)2 -> Cu
2+ + 2NO 3-
Khn ng b nhit phn : Tt ccc mu i nitrat u khng b n nhit cao. Tu thucion
phi gii phng O 2)
u i n i h (ng tr c Mg trong dy Bktp): -> Mu i NiK
O2 + O 2 Cu(NO 3) CuO + 2NO 2 + 1/2O 2
i nitr i + NO 2 + O 2
AgNO Ag + NO 2 + 1/2O
huc n c khi). Thnh ph n thuc n en :75 . Khi h n h p n, xy ra ph n ng.
on NO - : g hn h p Cu trong mi tr ng axit
(v3
- + 3Cu + 8H + -> 3Cu 2+ + 2NO + 4H 2Och c mu xanh, c kh khng mu bay ra, r i ho nu trong
II1. n t
n tP c 3 electron phn l p 3p) nn 1e phn l p 3s c th nhy ln 3d lm cho
P
v photpho .
nh sng. thng hoa. G p
hnh P tr ng.
h oxi ho l -3, +3 v+5So v i nit ot c bit l P tr ng. Tc d ng v i oxi : Photpho chy trong khng kh t o ra iphotpho pentaoxit P 2O5.
kim lo i c trong mu i, cc nitrat b phn hu to thnh nh ng loi h p cht khc nhau(nhng u
* Nhit phn m itrat c a kim lo mntrit + O 2 KNO 3 NO 2 + 1/2O 2
0t * Nhit phn mu i nitrat c a kim lo i trung bnh (TMg Cu): -> Oxit + N
2 0t
* Nhit phn mu at c a kim lo i y u (sau Cu): -> kim lo
3 0t
2 ng d ng ca mu i nitrat : dng lm phn bn, thu c n, cung c p oxi trong phng th
nghim,... Kali nitrat dng ch to thuc n en (t% KNO 3, 10% S, 15% C KNO 3 + S + C -> K 2S + SO 2 + CO 2 Nhn bi t i 3
nhn bit ion NO 3- (HNO 3, mui nitrat) c th dn
dH2SO 4) 2NO
Ta th y Cu tan, dung dkhng kh.
. Phot pho C u t o nguy Photpho c in tch h t nhn +15 Cu hnh e:
1s22s22p 63s23p3 Photpho phn nhm chnh nhm V, chu k 3. Nguy
v phn l p 3d cn tr ng (ch a c electronc 5e c thn v nh vy c th c ho tr V (khc N)
2. Tnh ch t vt l v cc d ng th hnh n cht photpho c th tn ti d i nhiu dng th hnh khc nhau. Hai d ng th hnh
quan tr ng l photpho tr ng Photpho tr ng: l ch t r n mu tr ng hoc h i vng, r t c. 280 oC, photpho tr ng
chuyn thnh photpho . Photpho tr ng tbc chy trong khng kh, pht sng trong bng t i (ln tinh). Ng i ta
bo qun n b ng cch ngm trong n c, trnh Photpho : l ch t r n c mu , khng c. nhit cao, P
lnh, h i P ngng ttP kh bn, kh nng ch y, khng tan trong b t k dung mi no.
3. Tnh ch t ho hc:
t, P c sL p ngoi cng c a nguyn t P c 5e. Trong cc h p c. Photpho th hin chai tnh ch t: tnh kh v tnh oxi ha: , photpho h ng h n,
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
13/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 342
4P + 5O 2 0t 2P 2O5
P tr ng b oxi ho ch m trong khng kh thnh P 2O3, khi phn ng khng pht nhi tm
T
Tc d ng hy trong clo v n trong flo.: P c th gy nkhi tc d ng v i nhng mu i c tnh oxi ho m nh
nhKNO , K
ng oxi ho).
PH 3 c. Tr hy trong khng kh:
n iphotphin P 2H4 th tbc chyhin t ng "ma tr i")
4.n tn ti dng h p cht nh cc qu ng photphorit
Ca
v keo dnh. tng cst cn tr n thm b t thu tinh m n vo c 2 loi thuctr
P dn otphoric:
g nghi p, ng i ta iu chP bng cch nung h n h p canxiphotphat, SiO 2 (ct) v
10 6CaSiO 3 + 10CO + P 4 5.
t r n, mu tr ng, r t ho n c, tc d ng mnh li t v i n c to thnh axit photphoric:
O lm kh nhi u cht.
n h n mc +5. Do v y H PO v P O kh b khv khng c tnh oxi ho nh HN
g d ch inli theo 3 n c: trung bnh n u v r t yu cc nc thhai, th ba.
pht quang. c d ng v i axit nitric : 3P + 5HNO , + 2H O -> 3H 3PO 4 + 5NO3 n 2
v i halogen : P bc c 2P + 3Cl 2 -> 2PCl 3 Tc dng v i mui
3
5KClO 3 + 6P -> 5KCl + 3P 2O5ClO 3,
Tc d v i hi ro v kim lo i (P thhin tnh2P + 3Ca -> Ca P (canxi photphua) 3 2
Cc mu i photphua d b thy phn t o thnh PH 3 (photphin) l cht kh, r t n 150 oC b bc c
2PH 3 + 4O 2 kk 0t P2O5 + 3H 2O
PH sinh ra do s thi r a xc ng thc vt, nu c l3 pht ra nh sng xanh ( l
i u ch v ng d ng P kh ho t ng, trong t nhin3(PO 4)2, apatit 3Ca 3(PO 4)2.CaF 2. P c dng ch to dim: Thu c gn u que dim g m mt cht oxi ho nh
KClO 3, KNO 3.., mt cht dchy nh S v keo dnh. Thu c qut bn c nh h p dim l bt P
n. g sn xut axit ph P -> P 2O5-> H 3PO 4
Trong cn than:
0t 2Ca (PO ) + 6SiO +3 4 2 2 CH p cht ca photpho a) iphotpho pentaoxit P 2O5 P2O5 l ch
P O + 3HOH -> 2H 3PO 4 2 5
Chnh v v y ng i ta dng P 2 5 b) Axit photphoric H 3 PO4 . H3PO 4 l cht r n, khng mu, nng ch y 42,5 oC, tan v h n trong n c. Trong P 2O5 v H 3PO 4, photpho c s oxi ho +5. Khc v i nit , photpho c m in
nhnn b 3 4 2 5O3.
H3PO 4 l axit trung bnh nc 1, y u v r t yu nc 2 v n c 3; trong dunc thnht, yH PO - + H + H PO3 4 2 4
H PO - HPO 2- + H + 2 4 4
HPO 42-
PO 43-
+ H+
Dung d ch axit H 3PO 4 c nhng tnh ch t chung c a axit: lm qu tm, tc d ng v i baz , oxit baz to thnh mu i axit ho c mui trung ho nh NaH 2PO 4, Na 2HPO 4, Na 3PO 4.
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
14/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 343
H3PO 4 c th tc dng v i nhng kim lo i ng tr c H trong dy Bktp cho H 2 thot ra.
ng dng dy mu i photphat: :
O4
.
ui axit c a kim lo i Na, K v amoni u tan trong n c. V ic iro photphat l tan c, ngoi ra u khng tan ho c tan ttro
d) SO -> 3CaSO + 2H PO
o tan vo H 2O) hay t P (ho
ng lm phn bn ph i l nh ng h p cht tan c trong dung d chth c hi, khng gy n
phn m, phn ln v phn kali.
n m quan tr ng:
l") t. Trong t ure b bin i dn thnh amoni
caH ) CO
m gn vi,kh
O , Ca(NO ) ,th ng bn cho cc vng t chua m n.
photphat v i olomit). S thch cao, c iu ch theo
ph
4)
2
Su hotphat, c iu chtheo ph n ng:
V d : 3Zn + 2H 3PO 4 -> Zn 3(PO 4)2 + 2H 2
c) Mu i photphat v i 3 mc in li ca axit H
3PO
4c
Mui photphat trung ho Na 3PO 4, Zn 3(PO 4)2, (NH 4)3P
Mui ihiro photphat NaH 2PO 4, Ca(H 2PO 4)2,...
Mui hiro photphat: Na 2HPO 4, CaHPO 4,
Cc mu i trung ho v mc kim lo i khc ch mui ihng H 2O.
i u ch v ng d ng Trong cng nghi p, iu chH3PO 4 tqung Ca 3(PO 4)2 v axit H 2SO 4: Ca 3(PO 4)2 + 3H 2 4 4 3 4
Trong phng th nghi m, H 3PO 4 c iu chtP2O5 (h
tan bng HNO 3 c). Axit photphoric ch yu c dng sn xut phn bn.
6. Phn bn ho hc Phn bn ho h c l nhng ho ch t c ch a nguyn t dinh d ng, dng bn cho cy
tr ng nhm nng cao n ng sut. Nhng ho ch t d
m trong t r cy h p th c. Ngoi ra, h p cht phi khng him mi tr ng. C ba lo i phn bn ho h c c bn:a) Phn m l phn ch a nguyn t nit . Cy ch h p th m d i dng ion NO 3- v ion
NH 4+. Cc lo i ph
Mui amoni: NH 4Cl (25% N), (NH 4)2SO 4 (21% N), NH 4 NO 3 (35% N, th ng c gil "m hai
Ure: CO(NH 2)2 (46% N) giu nit nhcbonat.
CO(NH 2)2 + 2H 2O -> (N 4 2 3 Cc mu i amoni v ure b kim phn hu , do khng nn b o qun phn ng bn cho cc lo i t kim. Mui nitrat: NaN 3 3 2
b) Phn ln l phn ch a nguyn t photpho. Cy h p th ln d i dng ion PO 43-. Ccloi phn ln chnh.
Phn ln t nhin: Qu ng photphat Ca 3(PO 4)2 thch h p v i t chua ; phn nung ch y(nung qu ng
upephotphat n: Hn h p canxi ihiro photphat vn ng:
Ca3(PO
4)
2+ 2H
2SO
4-> 2CaSO
4+ Ca(H
2PO
pe photphat kp: l mu i canxi ihiro pCa 3(PO 4)2 + 3H 2SO 4 -> 3CaSO 4 + 2H 3PO 4 Ca 3(PO 4)2 + 4H 3PO 4 -> 3Ca(H 2PO 4)2
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
15/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 344
Amophot: ch a c m v ln, c iu chbng cch cho NH 3 tc dng v i axit photphoric thu c hn h p trong mono v iamophot NH 4H2PO 4 v (NH 4)2HPO 4
c) Phn kali : cha nguyn t kali, cy h p thkali d i dng ion K +. Phn kali ch yu lKC
phn ch a mt s l ng r t nh cc nguyn t nh ng, k m,mo
n c ta c m t snh my l n sn xut supephotphat (Lm Thao - Ph Th ), sn xut ph m (H B c) v c m t s a ph ng sn xut phn ln nung ch y
l ly tqung mu i cacnalit (KCl.MgCl 2.6H 2O), sinvinit (KCl.NaCl). Ngoi ra ng i tacng dng KNO 3.K 2SO 4.
d) Phn vi l ng: l lo ilipen, mangan, coban, bo, iot Ch cn bn m t l ng r t nhcc nguyn t ny c ng
lm cho cy pht tri n tt.
n
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
16/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 345
Ch ng 4CACBON - SILIC
I.nguyn t
,982%) v (0,108%). NTK =12
c
u ht cc h p cht.
hocgr 2.
ng v i 4 nguyn t C xung quanh, t o hnh t din u. S ng nht v b n vngca lin k t ny khi n kim c ng c tnh r t cng, khng bay h i v tr v i nhiu cht hohc.
Cacbon 1. C u t o
Cacbon thin nhin l h n h p hai ng v bn: C 126 (98 C 136,0115. Cu hnh e nguyn t a cacbon tr ng thi c bn:
1s2 2s2 2p 2
Do cacbon c th c ho tr II (lin k t cng ho tr )
tr ng thi kch thch, c 1e phn l p 2s nh y ln phn l p 2p t o thnh 4e c thn
ng nht, v th cacbon c ho tr IV trong h tr ng thi r n, cc nguyn t cacbon lin k t v i nhau theo ki u kim c ngaphit. Cc d ng th hnh v tnh ch t vt l Cacbon c 3 d ng th hnh: kim c ng, than ch (graphit) v cacbon v nh hnh. a) Kim c ng Kim c ng c c u trc m ng tinh th nguyn t , mi nguyn t C lin k t cng ho tr
bn v
b) Than ch Tinh th than ch (graphit) c c u trc l p. Trn m i l p, mi nguyn t C lin k t v i 3
nguyn t C khc b ng lin k t cng ho tr . Lin k t gia nhng nguyn t C trong 1 l pr t
uy c tnh ch t vt l r t khc nhau nh ng tnh ch t hoh kim c ng v than ch u to thnhkh oxi
C + O 2 CO 2 + Q
bn vng, lin k t gia cc l p r t yu, do v y cc l p trong tinh th c th tr t lnnhau. C u trc ny lm than ch m m, tr n, dng lm bt ch, bi tr n cc bi.
c) Cacbon v nh hnh Cacbon v nh hnh (than c c, than g , bhng,) g m nh ng tinh th r t nh, c cutrc khng tr t t.
Tnh ch t ca cacbon v nh hnh tu thuc vo nguyn li u v ph ng php iu ch chng.
Than g v than x ng c c u to x p nn chng c kh nng h p phmnh cc ch t khv cht tan trong dung d ch. 3. Tnh ch t ho hc
Cc d ng th hnh c a cacbon tc ca chng c n bn ging nhau: chy trong oxi, c CO 2. a) Phn ng v i Khi chy trong oxi, ph n ng tonhiu nhit:
C 0350
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
17/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 346
V vy cacbon c dng ch y lm nhin li u trong i sng, trong cng nghi p.
iu ox m d : O2 + 4Fe
it phi kim Cacbon ph xit c i kim t o thnh cc h p cht c lin k t cng ho
tr + 2CO
O2, to ra CO
Phn ng v i h i n c C cbon tc i n t cao to ra kh thanh (m t hn h p gm CO v
H2+ H 2
i halogen: CF 4, CCl 4, CF 2Cl2, Trong CCl 4 c dnglm l m t trong ccch ng" tng ozon.
f) Tron c ch t v h ro v kim loi , cacbon c s oxi ho m. V d :
+ CO4. cacbon
to: C O oC v
ho r n -20O2 cho ng n la mu xanh:
O2
> COCl 2 CO c t c oxit kim lo i hot ng va v y u.
Cu + CO 2
n tOn
ln. C c 0,88 th tch CO
2). D i
p h CO 2 ho r n, gi l n c kh. CO2 c t oxit ax h oxi ho y u. + Tc d ng v i H 2O:
b) Phn ng v i cc oxit kim loi Cacbon kh c nh it ki lo i. V 3C + 2Fe 2O3
0t 3C
C + 2CuO 0t
CO 2 + 2Cu c) Phn ng v i ox n ng v i o a mt sph
v r t r n. V d : SiO 2 + 3C SiC
0t
t nng cacbon trong kh CC + CO 2
0t 2COd)
a dng v i h c nhi)
C + H 2O 0t CO
Kh than l nhin li u quan tr ng trong cng nghi p. e) H p ch t v i cc halogen Cacbon t o nhiu h p cht v
dung mi, CF 2Cl2 (freon) l ch t lm l nh trong cc my l nh v nt gy "th
g c h p i i
C + H 2 C H40 1
4+0t
CaO + 3C 2000 C 2C CaCc h p ch t quan tr ng caa) Cacbon monooxit CO Cng th c cu CO l kh khng mu, khng mi, r t c (gy ch t ng i), CO ho l ng -191,5
5oC. to th ng, CO r t tr ; to cao, CO b chy thnh C
CO + 1/2O 2 0t C
V i clo t o thnh photgen l m t cht c ho h c: CO + Cl 2 -
nh khmnh, n kh c cV d :
0
CO + CuO t CO c dng lm ch t kh trong cng nghi p luy n kim. b) Cacbon ioxit CO2 Cng th c cu to: O = C = O. Phn t i xng, nguyn t C v hai nguym trn m t ng thng, do phn t khng phn c c. CO 2 l kh khng mu, khng mi, n ng h n khng kh 1,5
O2
t tan trong n c ( 20oC, m t thtch n c ho tansut th ng, -78 oC, k
nh ch t ca it v c tn
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
18/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 347
CO 2 + H 2O CO + H 2H2CO 3 l axit y u (K = 4,5.10
-7, K 2 = 4,7.10-11 ), km b n, khi b un nng n phn hu
ch+ Tc d ng
H2O NaHCO 3
skim hmnh nhit cao: C
o thnCO (NH 2)2CO
+ Nun : + CO
aCl 2 + H 2O + CO
a CO2:
hc phm, sn xut xa, ure,
, CaCO 3, - Mui hi
i kim, kim th (tr i ki m khng b phn hu , cacbonat c a cc kim lo i
khc phn hu
bn, b phn hu > 100 oC. Mt vi mu i (v d Ca(HCO 3)2)ch tn dch.
- Mu 2 : aCO 3 + 2HCl -> CaCl 2 + H 2O + CO
1. Silic l nguyn n th g t oxi, gm ba lo i ng v :
5%) goi cng c a silic : 3s 3p .
2.423 oC. Silic d ng n
nn dng trong k thut radio, pin m t tr i. 3.
Silic tinh hnh kh ho t ng: S
Si + C SiC
1
o CO 2 bay ra. v i ki m:
CO 2 + 2NaOH -> Na 2CO 3 +CO 2 + NaOH ->
+ Tc d ng v i kim loi: CO 2 c thoxi ho m t loi c tnh k
CO 2 + 2Mg 0t 2MgO +
+ Tc d ng v i NH 3 : T h ure. 2
0t 2NH 3 + i u ch CO2:
g viCaCO 3 C
01200 CaO 2 + Trong phng th nghi m:
CaCO 3 + 2HCl -> C
2 - ng d ng cCha chy. Trong cng nghi p tc) Mu i cacbonat Tn ti 2 loi mui cacbonat. - Mui cacbonat trung ho : Na 2CO 3
rocacbonat (mu i axit): Ca(HCO 3)2, Mg(HCO 3)2,...
Mui cacbonat c a kim lo i kim, amoni v hi rocacbonat c a kim lo NaHCO 3) tan c trong n c, cc mu i cacbonat cn l i khng tan. - to cao : mu i cacbonat kim lo
, t o ra oxit kim lo i. CaCO 3
0t CaO + CO 2 - Mui hirocacbonat km
ti trong dungMg(HCO 3)2
0t MgO + 2CO 2 + H 2O i cacbonat tc d ng v i nhiu axit, gi i phng COC 2
II. Silic C u t o nguyn t
tphbi hai tron nhin sauSi2814 (92,27%); Si
2814 (4,68%); Si
2814 (3,02 2 Cu hnh e l p n
Tnh ch t vt l Silic l ch t r n, mu xm, d n in, dn nhit. Nng ch y 1
tinh th l cht bn d nTnh ch t ho hc
thtr , silic v nhSi + O 2 iO 2
0t C 02000
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
19/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 348
Silic ho i o th ng :
iu kin th ng, silic khng tc d ng v i axit, ch tc dng v i hn h p HNO 3 +HF:
Silic tc mu h g H 2:
a silic l n c th to thnh cc silan ki u ankan v i hirol
4.au:
Trong ph c iu chbng phn ng: 2 2MgO + Si
Trong cng+ Si
5. r ng ca silic
ht r n, khng mu, nng ch y 1700 oC. Thch anh, phal, ametit l SiOng
t axit, to cao n tc d ng c v i oxit baz , kim, cacbonat kim lo i kim,to ra silicat :
Ca
SiO 2 c t tan c trong dung d ch axit HF: F -> SiF 4 + 2H 2O
Kh
xy dng, sn xut thu tinh, mi,
t tan trong n c. iu chH
NaCl + H SiO
SiO v K SiO trng gi ng thu tinh, tan c trong n c nn c gi l thu tinhtan
Nguyn li tin , a:
hc ca thu tinh ny c biu din gn ng bng cng th c cc oxit:a2O.CaO.6SiO 2.
h p c v flo tSi + 2F 2 SiF 4
3Si + 4HNO 3 + 18HF 3H 2[SiF 6] + 4NO + 8H 2O dng v i kim to ra i silicat v gi i p nSi + 2NaOH + H 2O Na 2SiO 3 + 2H 2
Tnh ch t ho h c c bit cv halogen : Si nH2n+2 ; SinC 2n+2 ng d ng v i u ch Silic c ng dng chyu trong cc l nh vc chnh s Chto h p kim c bit c tnh c ng v ch u axit. Chto cht bn d n trong k thut v tuy n in, pin m t tr i.
ng th nghi m, silic v nh hnh C 09002Mg + SiO
nghi p: 2C + SiO 2 C
01800 2CO Cc h p ch t quan t a) Silic ioxit SiO2 SiO 2 l c 2
uyn ch t. SiO 2 l oxi
CaO + SiO 2 0t
SiO 3 2NaOH + SiO 2 Na 2SiO 3 + H 2O
0t
K 2CO 3 + SiO 2 0t K 2SiO 3 + CO 2
nh ch t ho h c c tr ng lSiO 2 + 4Hi dHF:SiF 4 + 2HF d -> H 2[SiF 6] tan
V vy ng i ta dng HF khc ch, khc hnh trn thu tinh. SiO 2 c dng r ng ri trong
b) Axit silicic v mu i silicat H2SiO 3 l axit y u,2SiO 3:
Na SiO 3 + 2HCl -> 22 2 3 Mui ca axit silicic l silicat.
Na 2 3 2 3. Thu tinh tan dng ch to xi m ng, btng ch u axit.
u sn xut thu h l ct th ch anh vi v x Na 2CO 3 + SiO 2 Na 2SiO 3 + CO
0t 2
CaCO 3 + SiO 2 0t CaSiO 3 + CO 2 Thnh ph n ho
N
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
20/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 349
NG VKIM LOI1. c u t o ca kim loi
)
i bng).
ng i ta bi t khong 109 nguyn t ho hc, trong c trn 85 nguyn t lkim
ha d i ca bng, tnh kim lo i cng m nh.
electron l p ngoi cng nh ( 4 ), ddng cho i trongc
guyn t c bn knh l nl i, bn tri c a bng tun hon.
tron" m cc nguynt
i kim lo i do cc e t do gn cc ion d ng kim lo i liv
i do t ng tc t nh in gia cc ion d ng v cc e t do. 2.
oi u tr ng thi r n (tinh th ), tr Hg l ch t lng. Nh
i ta phn bi t : Cc kim lo i en (gm Fe, Mn, Cr) v kim loi mu (cc kim lo ic
t ca kim lo c gii thch b i nhng c im cu to cach
r ng,c
dng nhi t) c truy nra dn nhit ca kim lo i.
ton, do mng l i tinh th vn bn vng, mc d hnh d ng thanh kim lo i b thay i.
Ch ng 5I C
V tr va. V tr
Trong b ng tun hon cc nguyn t ho hc, kim lo i nhng v tr: Phn nhm chnh nhm I, II, III (tr bo) (nhm IA, IIA, IIIA Phn nhm ph nhm I n nhm VIII (nhm IB -> VIIIB) Hlantan v h actini (nh ng nguyn t x p ring d Mt phn ca cc phn nhm chnh nhm IV, V, VI. Hin nay
loi. Cc nguyn t cng n m bn tri, pb. C u t o ca nguyn t kim loi Nguyn t kim lo i c sc phn ng ho h c. Trong cng 1 chu k, nguyn t ca cc nguyn t kim lo i c bn knh l n h n v c
in tch h t nhn nh h n so v i cc nguyn t phi kim. Nh ng nnhng nguyn t nm gc d c. C u t o tinh th kim loi Cc nguyn t kim lo i s p x p theo m t tr t txc nh lm thnh m ng l i tinh th
kim lo i. Nt c a mng l i l cc ion d ng hoc cc nguyn t trung ho. Kho ng khnggian gi a cc nt l i khng thu c nguyn t no, lm thnh "kh elec
kim lo i nt l i lin k t v i nhau t o thnh m ng l i bn vng. Lin k t sinh ra trong m ng l i nhau g i l lin k t kim loi . c im ca lin k t kim lo i: Do tt ccc e t do trong kim lo i tham gia. Lin k t kim lo Tnh ch t vt l iu kin th ng, cc kim lit nng ch y r t khc nhau. Ng n li).
Kim lo i c tnh d n in, dn nhit tt, c tnh d o, c nh kim. Nhng tnh ch i c thng.a) Tnh d n i n v d n nhi t Khi ni 2 u thanh kim lo i v i 2 cc ca ngun in. D i tc d ng ca in tc e tdo chuy n ng theo 1 h ng xc nh lm thnh dng in trong kim lo i. Khi un nng kim lo i ti 1 im no , cc nt l i (nguyn t , ion) im nhn
thm n ng l ng, dao ng m nh ln v truy n n ng l ng cho cc e t do. Cc e t do litruyn nng l ng cho cc nt xa h n. V c nh thnng l ng (
kh p thanh kim lo i. l b n cht tnh
b) Tnh d o (dko s i, dt mng): Khi tc d ng lc c hc ln thanh kim lo i, mt s nt m ng l i kim lo i c th b xdch, nh ng mi lin k t gia cc l p nt trong m ng nh cc e t do vn c bo
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
21/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 350
3.ng c im cu to trn, cc nguyn t kim lo i ddng cho e ho tr ,
thhin tnh k
a kim lo i : i t u n cui "dy th in ha" c a cc kim lo i thtn
, Ag, Hg, Au. ng ca kim loi:
hn ng v i O 2 ca khng kh t o thnh l p bo vchokim
ng nng, ph n l n kim lo i chy trong oxi.V d
Na
oikhc ph n n hi H p cht to thnh kim lo i c ho tr cao:
V i phi kim khc (y u hi un nng : nS
v kim thphn ng to h p cht hi rua kim lo i dng mu i, soxiho ca H l
aH
gii phng H 2. Mt skim lo i yu h n to thnh l p bo vhiroxit ho c to
, nhng kim lo i ng tr c hi ro trong dy th in ho ph n ngv i h
oxi ha th hin ion H +): HCl, H 2SO 4 long,
Mu
t, cn h u ht cc kim lo i tc d ng c v i HNO 3 (c hoc long), H 2SO 4 (
(Kh O 2 m
Cu + 4HNO 3 , n Cu(NO 3)2 + 2NO 2 + 2H 2O
Tnh ch t ho hc * Do c c nh
h: M ne -> M n+
So snh tnh kh ch kh gim d n. K, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, H, Cu
* Cc phn ng c tr a) Phn ng v i oxi : to th ng, ph n l n kim lo i p
loi khng b oxi ho ti p tc. Khi nu
:
4Na + O 2 -> 2 2O3Fe + 2O 2 0t Fe3O4
b) Phn ng v i halogen v cc phi kim khc V i halogen : cc kim lo i kim, kim th, Al ph n ng ngay to th ng. Cc kim l
g yu h n, p un nng.2Fe + 3Cl 2
0t 2FeCl 3 h n) p
Zn + S 0t Z
c) Phn ng v i hi ro: Kim lo i kim
-1 2Na + H 2 -> 2N
d) Phn ng v i n c: to th ng, ch c cc kim lo i kim, kim thphn ng c v i n c to thnh dung
dch kim vthnh axit.
Na + H 2O -> NaOH + 1/2H 2 nhit nng
i n c. V d :
Fe + H 2O > C 0570
FeO + H 2 e) V i axit thng th ng (tnhPhn ng xy ra d dng khi:
Kim lo i ng tr c H 2. i to thnh ph i tan Mg + 2HCl -> MgCl 2 + H 2
g)V i axit HNO 3, H 2SO 4 c nng: Tr Au v Pc, nng), V i HNO 3 c:
duy nh t bay ra l N u nu). Mg + 4HNO 3 , n Mg(NO 3)2 + 2NO 2 + 2H 2O
0t
0t
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
22/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 351
V i HNO 3 long : Tu theo mnh ca kim lo i v long c a axit, s n phm kh bay ra c th l N 2,
N2 i v i kim lo i mnh v axit r t long, s n phm l NH 4 NO 3.
V d
n OCu(NO 3)2 + NO + 4H 2O
mnh ca kim lo i m s n phm ca skhS+6 (trong H 2SO 4) c th l H 2S,S
nh th S +6 b khvsoxi ho cng th p.V d
O
n
. Do , trong th c tng ita t chuyn ch cc axit trn.
loi ng tr c H 2 v hi roxit c a n c tnh l ng tnh c th phn ng v iki
V d
hi h p ch t : i. V d :
th tr c ht phn ng v i H 2O v khng c ph n ng y kim lo i yu h nra
Xy onhi g ch y kim lo i:
Cr, Mn,k thut hn kim lo i ( ng ray xe l a,...).
4.
Gia kim l on kim M n+ tn ti mt cn b ng:
O, NO.
: 8Na + 10HNO 3 , n 8NaNO 3 + NH 4 NO 3 + 3H 2O 0t
4Mg + 10HNO 3 , 4Mg(NO 3)2 + N 2O + 5H 2 0t
3Cu + 8HNO 3 , n 0t 3
V i axit H 2SO4 c nng . Kim lo i + H 2SO 4 .n mui + (H 2S, S, SO 2) + H 2O. Tu theo
hay SO 2. Kim lo i cng m: 8Na + 5H 2SO 4 , n 4Na 2SO 4 + H 2S + 5H 2
0t 2Mg + 3H 2SO 4 , 2MgSO 4 + S+ 3H 2O
0t
Cu + 2H 2SO 4 , n 0t CuSO 4 + SO 2 + 2H 2O
Ch : Al v Fe b th ng ho trong H 2SO 4 c, ngu i v HNO 3 c, ngu i. Nguynnhn l do khi 2 kim lo i ny ti p xc v i cc axit c, ngu i th trn b mt chng c t ol p mng m ng, c xt b o vkim lo i khng b axit tc d ng
th ng dng cc xitec b ng sh) Phn ng v i ki m: Mt skimm mnh. nhBe, Zn, Al: Al + NaOH + H 2O -> NaAlO 2 + 3/2H 2
k) Phn ng kim loi mnh y kim loi y u ra k y kim lo i yu khi dung d ch muFe + CuSO 4 -> FeSO 4 + Cu
Ch : Nhng kim lo i tc d ng mnh v i H 2O nh kim lo i kim, kim th, khi g pdung d ch n c
khi mui. y kim lo i yu khi oxit (ph n ng nhi t kim lo i).
ra to cao, t u nhit lm nnAl + Fe 2O3 Al2O3 + Fe +Q
0t
2Al + 3NiO 0t Al 2O3 + 3NiPh ng php ny th ng c dng iu chcc kim lo i kh nng ch y nh
Fe v c ng dng nhi u trong Dy th i n ho ca kim loi a. C p oxi ho - kh ca kim loi
oi M v i lo iM+n + ne M 0
Trong nh ng iu kin nht nh, cn b ng c th xy ra theo 1 chi u xc nh. Dngoxi ho v d ng kh ca cng m t nguyn t to thnh c p oxi ho - kh (oxh/kh) c ang . uyn t
V d :
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
23/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 352
Cc c p oxi ho - kh : Fe 2+/Fe, Cu 2+/Cu, Al 3+/Al.b. i n th oxi ho - kh : c tr ng cho kh nng oxi ho - kh ca mt c p oxi ho - kh , ng i ta dng i
lng dng khbng 1mol/l ( [oxh ] = [kh] = 1mol/l), ta c
th xi o - chuTnh oxi ha c a kim lo i tng dn:
g Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu 2Hg Ag Pt Au
n
t stc dng v i dng khmnhnh nh d ng oxi ha yu h n v d ng khyu h n:
Fe 2+/Fe ph n ng:
phn ng:
g kim loi ng tr c H y c hi ro ra khi dung d ch axit.
Fe + H 2SO 4 -> FeSO 4 + H5.
khi nung ch y mt hn h p nhiu kim lo i khc nhauho kim.
h thca cc n cht trong h n h p ban u, khin
tinh th c to thnh sau khi nung nng ch y cc
a nhng h p cht ho h c c to ra sau khi
nu p. i. Trong lo i h p kim c tinh th l h p
ch n k t cng ho tr .
cc ch t trong h n h p ban t vt l v tnh ch t c hc li khc nhi u.
hto t, my bay, cc lo i my mc
6. g n mn
ng gi l in thoxi ho - kh v k hi u E oxh/kh . Khi n ng dng oxi ho v no h kh n E 0
oxh/kh.
Dng oxi ha: K + Na + Mg 2+ Al 3+ Zn 2+ Fe 2+ Ni 2+ Sn 2+ Pb 2+ H+ Cu 2+ Hg 22+ Ag + Pt2+ Au 3+
Dng kh: K Na M
Tnh kh ca kim lo i gim dc. ngh a ca dy th i n ho ca kim loi - D on chi u phn ng gi a 2 c p oxh - kh:
Khi cho 2 c p oxh - kh g p nhau, d ng oxi ha m nh nht to thV d:
C 2 c p oxh - kh : Zn 2+/Zn vZn + Fe 2+ -> Zn 2+ + Fe 0
C 2 c p oxh - kh: Zn 2+/Zn v Cu 2+/Cu Zn + Cu 2+ -> Zn 2+ + Cu 0 - Nh nV d :
2 H p kim
a. nh ngh a:
H p kiml cht r n thu c sauc hn h p kim lo i v phib. C u t o ca h p kim: H p kim th ng c cu to bng cc lo i tinh th : + Tinh th h n h p: Gm nhng tinng chy chng khng tan vo nhau. + Tinh th dung d ch r n: L nh ngn cht trong h n h p tan vo nhau + Tinh th h p ch t ho h c: L tinh th c
ng nng ch y cc n cht trong h n hc. Lin k t ho hc trong h p kim: Lin k t trong h p kim ch yu l lin k t kim lot ho h c, kiu lin k t l lid. Tnh ch t ca h p kim: H p kim c nh ng tnh ch t ho h c t ng t tnh ch t cau, nhng tnh che. ng d ng: H p kim c dng nhi u trong: Cng nghi p chto my: c
Cng nghi p xy d ng n mn kim loi v ch na. S n mn kim loi:
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
24/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 353
Sph hu kim lo i hoc h p kim do tc d ng ho h c ca mi tr ng xung quanh g i ls n mn kim lo i.
n mCn cvo c chca s n, n mn kim lo i c chia thnh 2 lo i chnh: n mnho
im loi do kim lo i phn ng ho h c v i ch t kh ho ch
n mn cng nhanh.
t ca ng c t trong. N ti p xc v c t cao.
V d
Bn cht c hc l qu trnh oxi ho - kh , trong cc electron c a kimlo mi tr ng tc d ng:
: u kim loi do kim lo i ti p xc v i dung d ch ch t in li t o
n
p cht (kim lo ikh
c bin, ) s xy ra qu trnh n mn in ho.
St c ln ng ti p xc v i mi tr ng in li to thnh 1 pin, trong Fe l kim lo ihot ng h n l c c m, Cu l c c d ng .
hc vn mn i n ho. * n mn ho hc: n mn ho h c l s ph hu k i n c nhit cao. c im ca n mn ho h c: Khng pht sinh dng in. Nhit cng cao th t c S n mn ho h c th ng xy ra : Nhng thit b ca l t. Nhng chi ti hng thi t b i h i n nhi:
0
3Fe + 4H 2O t Fe 3O4 + 4H 2 Cu + Cl 2
0t CuCl 2 a n mn ho
i chuy n tr c ti p sangM0 ne -> M
+n
* n mn i n ho n mn in ho l s ph hn dng in. C ch n mn i n ho:
Nhng kim lo i dng trong i sng v k thut th ng t nhi u c ln tc hoc phi kim), khi ti p xc v i mi tr ng in li (nh h i n c c ho l n cc kh
CO 2, NO 2, SO 2,hoc n Xt c ch n mn s t c ln ng trong khng kh m c ho tan H +, O 2, CO 2, NO 2,to
thnh mi tr ng in li.
2
H+
Fe 2e -> Fe2+
Fe2+
Fe Cu -
+
cc m: Fe b oxi ho v b n mn. Fe 2e -> Fe 2+
Ion Fe 2+ tan vo mi tr ng in li, trn s t de. Cc e d ny ch y sang Cu ( gim b ts
cc d trnh kh ion H v O 2. Ion H + v O li n ming Cu thu e:
chnh l ch in tch m gi a thanh s t v ng). +
ng: Xy ra qu2 trong mi tr ng in
2H + +2e -> H 2O2 + H 2O + 4e -> 4OH
-
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
25/48
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
26/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 355
CuO + H 0t C2 2
Fe2O3 + 3CO 0t 2Fe + 3CO 2
u + H O
chiu trn catt (c c m) kh ion kim lo i trong h p cht. Bng ph i mt cch r t tinh khi t. in phn h p cht nng ch y(mu
u chNa bng cch in phn NaCl nng ch y.
hn dung d ch mu i ca chngtrong n
ch in phn dung d ch CuSO 4. Cu + H 2SO 4 + 1/2O 2
+ u+ Tc t s oxit kim lo i mnh (v d kim lo i kim, kim
th i H 2O.
kim lo i mnh phn ng c.
m k t h p oxit v H 2O. Hi roxit c th c tnh baz
2On + nH 2O
ng tnh (nh Be(OH) 2, Zn(OH) 2, Al(OH) 3,Sn(OH O 4).
shiroxit c a kim lo i c nhi u soxiho roxit c a kim lo i yu.
2O -> 4Fe(OH) 3
* Ph ng php i n phn: Dng dng in 1
ng php ny, ng i ta c th iu ch c hu ht cc kim lo iu ch kim loi c tnh kh mnh (t Na n Al). i, kim,
V d: i
oxit).
NaCl Na + Cl 2 iu ch kim loi c tnh kh trung bnh v y u: in p
dpnc
c.V d:
u bng ciu chC CuSO 4. + H 2O
n dpdd
Bng ph ng php i phn c th iu ch c kim lo i c tinh khi t cao. 8. H p ch t ca kim loi
a. Oxit M x O y .l tinh th
g d n v i H 2O. Ch c m) v m t sanhi rit axit c s oxi ho cao m i phn ng tr c ti p v
Na 2O + H 2O -> 2NaOHCrO 3 + H 2O -> H 2CrO 4
O4Mn 2O7 + H 2O -> 2HMn+ Tc d ng v i axit : Phn l n cc oxit baz phn ng v i axit.
CuO + 2HCl -> CuCl 2 + H 2O Tc d + ng v i oxit axit . Ch c oxit c a cc
aO + CO 2 -> CaCO 3 C+ Tc d ng v i ki m: Cc oxit axit v cc oxit l ng tnh ph n ng c.
Al2O3 + 2NaOH -> 2NaAlO 2 + H 2OMn 2O7 + 2KOH -> 2KMnO 4 + H 2O
b. Hi roxit Hiroxit l h p cht t ng ng v i sn ph
oc axit. h + Hi roxit c a mt s kim loi (tr ca kim lo i kim, kim th) b nhit phn khi
nung nng t o thnh oxit: 0t M2M(OH) n
+ Tnh tan trong H 2O: Phn l n t tan, ch c hi roxit c a kim lo i kim, Ba(OH) 2 vmt shiroxit trong kim lo i c soxi ho cao l tan c trong H 2O. V d : H 2CrO 4,H2Cr 2O7, H 2MnO 4, HMnO 4.
+ Tnh axit - baz : Phn l n c tnh baz , mt s c tnh l
)2 , r ,), m t sl axit (H 2CrO 4 H2C 2O7, HMn+ Tnh oxi ho - kh : Thhin r i v i mt
hoc hi4Fe(OH) 2 + O 2 + 2H2Ni(OH) + 6HC3 l -> 2NiCl 2 + Cl 2 + 6H 2O
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
27/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 356
c. Mu i *Tnh tan c a mu i:
Mui nitrat c a cc kim lo i: u dtan trong n c.
cc kim lo i: phn l n dtan, tr AgCl, PbCl 2, CuCl, Hg 2Cl2, Mui cacbonat c a cc kim lo i: phn l n kh tan, tr cacbonat c a kim lo i kimv
(tr cacbonataxit ca kim l
Mt th p ca kim lo i km b n, c tnh kh . FeCl 2 + 3/2Cl 2 -> FeCl 3
Mt smui ca kim lo i yu, hoc c s oxi ho cao c a kim lo i th km b n, ctnh oxi ho ho c db phn hu : AgCl -> Ag + 1/2Cl 2
Mui sunfat c a cc kim lo i: phn l n dtan, tr CaSO 4, BaSO 4, PbSO 4, Ag 2SO 4.
Mui clorua c aamoni.
Mui cacbonat axit: ni chung tan t t h n mui cacbonat trung tnhoi kim).
*Tnh oxi ho - kh ca mu i: smui c soxi ho
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
28/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 357
1.
n t l n, in tch h t nhn nh (so v i cc nguyn t cng chu k). Vv n tnh kh mnh.
t l , tr ng nhbc.
ng ch y v nhi t si th p. i tLi Cs, nhi t nng ch y v nhi t si gim dn.
dn in tt. t khi ch g a : tm
Rb :n c n n tnhm IA
Ch ng 6
CC NGUYN TNHM IAC u t o nguyn t C 1 e ho tr l p ngoi cng. Bn knh nguyy kim lo i kim r t dnh ng 1e ho tr - thhi M 1e -> M +
i tLi Fr tnh kh tng dn (Fr l nguyn t phng x t c nghin c u). 2. Tnh ch t v
L nhng kim lo i mm, nh Dto h p kim v i Hg g i l hn hng. Nhit n
Dn nhit v n cht v h p ch y cho n n l a c tr ng: Li : ta ; N : vng; K huyt.
B g 3: C guy Nguyn t Li Na K Rb Cs
Cu hnh electron (He) 2s 1 ) 3s 1 ) 4s 1 ) 5s 1 ) 6s 1 (Ne (Ar (Kr (Xe
Nng l ng ion ha, kJ/mol 520 500 420 400 380 Bn knh nguyn t , nm 0.15 1.19 0.24 0.25 0.27
Nhit nng ch y oC 180 98 64 39 29 Nhit si, C o 760 688 690 1330 892 Khi l ng ring, g/cm 3 0.86 1.53 1.90 0.53 0.97 cng (ly kim c ng = 0.6 0.4 0.5 0.3 0.2 10) Kiu mng tinh th L p ph ng tm kh i
3. Tnh ch t ho hc
y. Khi un chy mnh li t to thnh oxit (Li 2O) hay peoxit Na 2O2,
K 2b) V i cc hc: Phn ng i h o th ng, ho c khi un nh:
2K + S K 2S
i n c: Phn ng mnh ngay nhit th ng to thnh dung d chki
a) Phn ng v i oxi : to th ng : Li, Na, K + O 2 l p oxit trn m t ; Rb, Cs b c chnng : Li, Na, K b c
O2. phi kim k
mnh li t v alogen t2Na + Br 2 -> 2NaBr
Khi t nng ph n ng v i S, H 2, P, 0t
2Na + H 0t
2NaH 2 NaH l ch t r n, khi g p n c, b thuphn: c) Phn ng vm.
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
29/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 358
Nan
+ H 2O -> N OH + 1/2H 2d) Ph oxi ho: phn ng xy ra mnh li t.
4. H p ch t a. Oxit M mnh v i n c, v i axit v oxit axit.
H2S -> Li 2S + H 2O
L ch t c v to nhit do to thnh hi rat. D nng ch y (32
h, in li hon ton trong dung d ch n c. Phn ng
g d ch. Nh ng khi nung nng tinh th b phn tch thnh cacbonat, v d Na p
n, nng ch y khong 800 oC, khng b phn tch. n
tro
i roxit kim lo i ki m:
im loi ki u tan nhi u trong n c (tr KClO 4), mt smuitn Cl.KCl (xinvinit),KC
mui m. N c dng nhi u trong cng nghi pthc p
Mu t r n mu tr ng, t tan trong c, bn nhit
2O ng bn, tc d ng c v i axit m nh:
-> Na 2CO 3 + H 2O
ng v i axit th ng v axit
2V d:
O l cht r n, phn ng
Na 2O + HOH -> 2NaOHLi2O +K 2O + CO 2 -> K 2CO 3
b. Hi roxit MOH nr n, ht m mnh, tan nhi u trong
20C). . L baz mn
trung ho v i axit, oxit axit. V d Na 2O + H 2SO 4 -> Na 2SO 4 + H 2O
K 2O + CO 2 -> K 2CO 3
Khi dCO 2: CO 2 + K 2CO 3 + HOH -> 2KHCO 3Cacbonat axit c a kim lo i kim kh b n, c th tch kh i dung d ch d i dng tinh th
khi un cn dunHCO 3 b hn tch 160 oC. Mui cacbonat kim lo i kim r t b- Cc dung d ch MOH c th k t ta cc ion kim lo i m hi roxit c a chng khng tang kim d:
2NaOH + CuCl 2 -> 2NaCl + Cu(OH) 2 i u ch h
in phn dung d ch mu i clorua long, ngu i c mng ng n (xem ph n in phn). Bng phn ng trao i: Na 2CO 3 + Ca(OH) 2 -> CaCO 3 + 2NaOH
c. Mu i mHu ht cc mu i ca k
ti trong thin nhin : NaCl, Na 2SO 4.10H 2O, Na 2AlF 6, KCl, Nal.MgCl 2.H2O (cacnalit), KCl.MgSO 4.3H 2O. (cainit).
Mt smui kim lo i quan tr ng: Natri clorua NaCl :
NaCl l ch t r n, khng mu, d tan trong n c, nng ch y 800 oC. NaCl c khai thc t n c bin, t
hm, sn xut clo, axit clohi ric, n c Javen, Natri hi rocacbonat :
ni natri hi rocacbonat NaHCO 3 l chth ng, b phn hu nhit cao.
2NaHCO 3 0t Na 2CO 3 + CO 2 + H
NaHCO 3 l mu i ca axit y u, khNaHCO 3 + HCl -> NaCl + H 2O
Mt khc, NaHCO 3 l mu i axit, tc d ng c v i kim: NaHCO 3 + NOH
Mu i natri cacbonat Na 2CO 3:
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
30/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 359
Na 2CO 3 l cht r n mu tr ng, d tan trong n c. nhit th ng n t n ti dngmui ngm n c Na CO .10H O. nhit cao, m t n c to thnh mu i khan Na 2CO 3 cnh
2 3 2
it nng ch y 850 oC. Na 2CO 3 b thuphn trong dung d ch cho mi tr ng kim mnh:
Na 2CO 3 + HOH NaOH + NaHCO 3OH - +CO 3
2- + HOH HCO 3-
sn xut thu tinh, x phng v nhi u muikh
t kim loi ki m v h p ch t ca chng.
mu .
t d hnh ion d ng, do v y trong t nhin kim lo i kim ch guyn t c iu chl kh cc ion kim lo i ki m :
ng nht iu chkim lo ing d ng nng ch y.
atri dng lm ch t trao i nhit trong cc l ph n ng ht nhn.
to chtch cho x ng7. Tr ng thi t nhin
Natri th ng g p d i dng NaCl (mu i n), Na 2SO 4.10H 2O, Na 2CO 3 (xa), NaNO 3 (dim tiu).
Kali th ng g p dng : KCl.NaCl (xinvinit), KCl.MgCl 2.6H 2O (cacnanit)
Na 2CO 3 l nguyn li u ho h c quan tr ngc. d. Nhn bi Da vo mu ng n la: dng dy Pt s ch nhng vo cc h p cht ca cc kim lo i kim
em t trn ng n la n cn:+H p cht ca Li : ng n la+H p cht ca Na : ng n la mu vng.
H p cht ca K +: ngn la mu tm. 5. i u c h
Kim lo i kim r b oxi ha tti dng t cht (mu i). Ntn ng h pM+ + e = M
Tuy nhin s khcc ion l r t kh kh n. Ph ng php quan tr kim l in phn mu i halogenua ho c hi roxit c a ch
V d : NaCl pnc Na + 1/2Cl 2
6. ng d ng ca kim loi ki m Kim lo i kim c nhi u ng dng quan tr ng :
- Dng ch to h p kim c nhi t nng ch y th p.- Cc kim lo i kali v n- Kim lo i Cs dng ch to tbo quang in.- Kim lo i kim c dng iu chmt s kim lo i him bng ph ng php nhi t
kim lo i.Kim lo i kim c dng lm ch t xc tc trong nhi u phn ng hu c v ch-ng n
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
31/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 360
Ch ng 7CC NGUYN TNHM IIA
nguyn t tro mnh (nh ng km kim lo i kim),d
2. Tnh ch t vt ln, c nh b i n, d t t t.
n n (c m l a Ba l 710 oC.
ng ca t v h t: : son; nh l c.
Bng c nguy nhm IIAt Be
1. C u t o nguyn t C 2 electrong ho tr l p ngoi cng. Bn knh nguyn t kh l n, in tch t nhn t ng i nh (so v i cchng cng chu k ). V v y cc nguyn t u c tnh kh nh ng 2e.
M 2e -> M 2+
L nh Nhit si v
ng cht r c g chy t
, dn n nhig i th p
ao h n ki nhit n
V d : ca Mg l 650 oC, coi kim)
Mu ng n la c tr n ch p chCa: da cam; Sr, Ra Ba: xa
4: C n t
Nguyn Mg Ca Sr Ba(He) 2s 2 (Ne) 2 (Ar) (Kr) 2 (Xe) 2 Cu hnh electron 3s 4s 2 5s 6s
- 1800 1450 1150 1060 970 Nng l ng ion ha, kJ/mol M2e = M 2+ Bn knh nguyn t , nm 0.1 61 0.1 0.2 0.21 0.22
Nhit nng ch y, Co 1280 650 838 768 714 Nhit si, C 2770 1110 1440 1380 1640o
Khi l ng ring, g/cm 3 1.85 1.74 1.55 2.6 3.5cng (ly kim c ng =10) 2.0 1.5 1.8
Kiu mng tinh th Lc gic u L p ph ng tm di n L p ph ngtm kh i
3.
ng nguyn t nhm s, nguyn t c 2 electron ha tr (s2
), c b , chng d dng nh ng 2e t o thnh ion d ng,th h kh mnh , trong cc h p cht chng c s oxi ha l +2 . Tnh kh ca nhngkim lo i ny t ho h c sau :
O2 khng kh oxi ho t othnh l p oxi
V d :2
b. Phn n c c. g dd ngay nhi t th ng
Tnh ch t ho hc
Kim lo i nhm IIA l nh n knh nguyn t t ng i l n. Do hin tn
hhin qua cc ph n nga. Phn ng v i oxi nhit th ng, cc kim lo i phn nhm chnh nhm II b
t trn b mt. Khi t nng b c chy mnh li t.
2Ca + O 2 CaO0t
phi k g v i c im khng V i halogen: ph n n
Ca + Cl 2 -> CaCl 2
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
32/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 361
V i cc phi kim km ho t ng: ph i un nng Ca + 2C
0t CaC 23Mg + 2N 2
0t Mg 3 N20t Ca + H 2 CaH 2
c. Phn ng v i H O it bo v
m do ph n ng v i n c.
2
) B
2
4Ca 3 + 5H 2O
e. Phn n ch ki ng ch y
hn ng:
2 + H 2
4.Ph ng php ph ng nht l in phn mu i halogenua nng ch y:
5.a. Oxit MO n nhit, nng ch y nhit r t cao (v d
Cang mnh li t v i n c:
-> Ca(OH) 2
c oxit u tan d dng trong axit. v i ki
BeO 2 + H 2OQua O c gi l vi s ng, tc d ng v i n c
cho Ca(OH) 2 g dng. b. Hi roxit Tnh tan v tnh baz tng dn:
Ba(OH) 2
a tr ng, l baz yu, tan trong axit. Ca(OH) 2 t tan trong n c, l baz kh m nh. Ba(OH) 2 tan kh nhi u trong n c to thnh dung d ch kim mnh.
2
Be khng ph n ng v c l p ox M gg khng tan tron n c lnh, khi un nng t o tan ch
g. Ca, Sr, Ba ph n ng mnh v i n c nhit th na(OH) + HCa + 2H 2O -> C
d. P 2
hn ng v i axit (axit th ng v axit oxi hodne, Mg ph n ng d g.
Ca, Sr, Ba ph n ng mnh li t Mg + 2HCl -> MgCl + H 2
+ 10HNO 3 -> 4Ca(NO 3)2 + NH 4 NO
g v i dung d m v ki m nCh c Be p Be + NaOH + H 2O -> Na 2[Be(OH) 4] + H 2 Be + 2Na
0
Na 2BeOOH f. Phn ng y kim loi y u
t
h n khi oxit hoc mu i khan khi un nng 2Mg + TiO 2
0t 2MgO + Ti2Ca + TiCl 4
0t 2CaCl 2 + Ti i u ch
bin nht v quan tr CaCl 2 pnc Ca + Cl 2
M t s h p ch t quan tr ng : u l ch t r n, mu tr ng, r t b
O nng ch y 2585 oC). MgO ph n ng chm v i H 2O ; CaO ; SrO ; BaO ph n
CaO + H 2O
CBeO tc d ng dung d ch m
BeO + NaOH -> Na 2n tr ng nht trong s cc oxit l CaO. Ca
i l vi ti, dng lm v t liu xy M(OH)2
H)2 Be(OH) 2 Mg(OH) 2 Ca(OH) 2 Sr(O Be(OH) 2 c tnh l ng tnh
Be(OH) 2 + 2HCl -> BeCl 2 + H 2O
Be(OH) + H -> K BeO +2 2KO 2 2 H2O
Mg(OH) 2 k t t
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
33/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 362
Khi un nng, Be(OH) 2 v Mg(OH) 2 b mt n c bin thnh oxit: Mg(OH) MgO + H 2O
Ch : Khi cho kh clo tc d ng v i Ca(OH) 2 hoc CaO ta thu c clorua vi CaOCl 2 ccng th
2 0t
c cu to:
CaCl
O
-
Cl +
H2Oty tr ng. Cc ph n ng quan
tr rua vi l:
iu trong n c.
c) Mu t : t SO 4 tan gim dn. BeSO 4, MgSO 4 tan nhi u,Sr
cacbonat : M CO : t tan trong n c, khi nung nng b phn tch. V d :
Ca(OH) 2 (bt m, huy n ph ) + Cl 2 -> CaOCl 2 +Clorua vi l ch t oxi ho m nh, dng st trng v
ng ca cloCaOCl 0t CaCl + 1/2O 2 2 2CaOCl + 2HCl -> CaCl + Cl + H 2O2 2 22CaOCl 2 + CO 2 -> CaCl 2 + CaCO 3 + Cl 2
c. Mu i a) Mu i nitrat : tan nh
b) Mu i clorua : tan nhi u trong n c i sunfa BeSO 4 Ba
SO 4, BaSO 4 khng tan. d) Mu iui cacbonat trung tnh M 3
MCO 0t MO + CO3 2 Mui cacbonat axit Me(HCO 3)2 tan nhi u trong n c, ch t n t i trong dung d ch v c
cn bng sau;
MCO 3 + CO 2 + H 2O M(HCO 3)2 , cn b ng chuy n d ch sang ph i.
nh thch nh trong cc hang ng v s to thnh l p cn vi trong
hv bn, dng ch to my
p dng MgCO 3 (manhezit), CaCO 3.MgCO 3 (olomit),KC cacnalit), Cl.MgS .6H O (cainit).
8.2+ c trong n c nhiu hay t m ng i ta chia n c
thin nhin thnh 2 lo i:
Khi dCO 2Khi un nng, cn b ng chuy n d ch sang tri. Phn ng xy ra theo chi u thun ngh ch
gii thch s to thm un n c, phch ng n c nng.6. ng d ng
Kim lo i beri t o ra nh ng h p kim c ng, n hi, khng b n mn, dng ch to my bay, v tu bin
Kim lo i magie t o ra c nhng h p kim c c tnh n bay, tn l a, t
Kim lo i canxi dng lm ch t kh tch m t s kim lo i khi h p cht; tch oxi, l uhunh ra kh i thp..
Cc kim lo i kim thcn li t c ng dng trong th c t 7. Tr ng thi t nhin
Mg th ng gl.MgCl .6H O (2 2 K O 4 2
Ca th ng g p dng CaCO 3 ( vi, phn, hoa), CaCO 3.MgCO 3 (olomit),CaO .2H O (th ch cao), C4 2 a3(PO 4)2 (photphorit), 3Ca 3(PO 4)2.CaF 2 (apatit).
N c c ng
a. nh ngh a Tu theo l ng ion Ca 2+ v Mg
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
34/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 363
+ N c m m: C t ion Ca 2+, Mg 2+ ho tan (t ng nng 2 ion ny < 0,002 mol/l). + N c c ng : C ho tan nhi u ion Ca 2+, Mg 2+ (tng nng 2 ion ny > 0,002 mol/l). n c
to ra mu i, cacbonat k t ta:
do mu i clorua, sunfat c a Ca 2+ v Mg 2+. Khi un si, v n
on ph n: l tng ca hai cng trn.
ng d ch cn pha, d n t i sai s trong nhi u php ph in c u,
G x phng bi n thnh mu ic t
a + C + -> ( C17H35COO) 2Ca + 2Na+
c
D
3
+ 2OH2O
+ 2NaHCO
Na 3PO 4) k t ta Ca 2+ v Mg 2+: Na 2CO 3 + Ca
2+-> CaCO 3 + 2Na
+
Dng nh a trao i ion (g i l cc ionit): cho n c chy qua c t cha nha trao in, cc ion Ca 2+, Mg 2+ sb gi li trn c t.
c ng ca g m 2 loi: + c ng t m th i: Do mu i cacbonat axit c a canxi v magie gy ra, khi un si n c,
cc mu i ny b phn hu
M(HCO 3)2 0t
MCO 3 + CO 2 + H 2O + c ng v nh c u: gy rah cu khng b mt. + c ng t b. Tc hi ca n c c ng ng cn vo thnh n i h i lm gi m dn nhit nn lm t n nhin li u v c th gy
ra nni h i. Dng n c cng cho n u n lm th c phm lu chn, gi m mi v N c cng c ng lm h ng nhi u dun tch, ngh
it x phng trong n c cng skh sch, tn x phng vrn vi.a Ca 2+, Mg 2+ t tan, vn c c
V d :a22C 17H35COON
. Cch lm m m n c. * Kh c ng t m th i :
un si n c. ng cc ph ng php vi, xt v x a. + Ph ng php vi:
Ca(OH) 2 + Ca(HCO 3)2 -> 2CaCO + H 2OCa(OH) 2 + Mg(HCO 3)2 -> CaCO 3 + Mg(OH) 2 + H 2O
+ Ph ng php xt:2NaOH + Ca(HCO 3)2 -> CaCO 3 Na 2CO 3 + 2H2NaOH + Mg(HCO 3)2 -> MgCO 3 + Na 2CO 3 + 2
+ Ph ng php x a: Na 2CO 3 + Mg(HCO 3)2 -> MgCO 3 + 2NaHCO 3 Na 2CO + Ca(HCO 3) -> CaCO3 2 3 3
* Kh c ng ton ph n: Dng ph n ng trao i (v i Na 2CO 3 hay
io
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
35/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 364
Ch ng 8
I.1.e : 1s 2 2s2 2p 6 3s2 31).
ng i l n. n Z t ng i nh.
2.
ng l p ph ng tm di n, mt electron t do t ng i l n. Do
iu kim lo i khc. 3. Tnh t
nhm ng lin sau cc kim lo i kim v kim lo i kim th, nnnh
a. Phn n
u ngn to thnh h n hng trn b mt Al, khi rakh
b. Phn n hi kim V i Cl 2, n n nhit th ng, to thnh AlCl 3, AlBr 3. Khi un nng, Al ph n 2, S. nhit cao, Al ph n ng c v i N 2, C.
2AlI 3 (bc chy t a nhiu nhit)
c. Phn n
i H O nhit th ng.
l( ) 3 bo vkhng cho Al ti p xc v i H 2O.
c H):
ng v i axit oxi ho V i HNO : ng ho. long, axit c, nng) ph n ng xy ra d dng:
NHM ST
NhmC u t o nguyn t Nguyn t Al c 3 electron ho tr l p ngoi cng (c u hnh Bn knh nguyn t t in tch h t nh V thAl c tnh kh mnh (km Mg), d nh ng 3e ho tr :
Al 3e -> Al 3+
Tnh ch t vt l Al l kim lo i nh(d = 2,7 g/cm 3), tr ng nhbc, nhit nng ch y l 600 0C. Al r t do, dko di, dt m ng t i 0,01mm. Nhm c c u to m
vy nhm c kh nng d n in v nhi t tt. dn in bng 2/3 ng, nh ng nhm nh h n ng 3 l n. dn nhit ca nhm h n st 3 ln. To h p kim v i nh
ch ho hc Trong dy in ho,
m l kim lo i c tnh kh mnh , n b oxi ha d dng thnh ion Al 3+ Al 3e -> Al 3+
g v i oxi nhit th ng: do l p oxit m ng bo vnn Al khng ph n ng v i oxi. N u lm
sch l p Al O th nhm s phn ng mnh v i oxi.2 3 4Al + 3O -> 2Al O 3 2 2V d , sau khi nhng Al vo thng kh s xy ra hi n t ng "Al m c lng t ". dng bt, khi un nng, Al chy m nh tonhiu nhit.
g v i cc pBr 2 : Al ph g ngay
ng v i I2Al + 3I 2 O H 2
2Al + 3S 0t Al
2S
3
2Al + N 2 0t 2AlN
g v i H 2O nhit th ng, Al khng ph n ng v i H 2O v c l p oxit b n vng bo v. Nunh bl p oxit i, Al ph n ng v 2
2Al + 6H 2O -> 2Al(OH) 3 + 3H 2 Phn ng td. Phn ng v i axit th ng
rn nhanh chng d ng li v A OH
V i dung d ch HCl v H 2SO 4(l), nhm ph n ng ddng (Al ng tr Al + 3HCl -> AlCl 3 + 3/2H 2
e. Phn3 c, ngu i v H 2SO 4 c, ngu i Al b th
Trong cc tr ng h p khc (axitV d :
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
36/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 365
Al + 4HNO 3 l-> Al(NO 3)3 + NO + 2H 2O
) l ng tnh, tan c trong ki m. + 3/2H
V i dunghm: y kim lo i yu khi oxit khi nung nng.
Al O + 2Fe st.
4.
t, kh nng ch y (nhi t nng ch y > 2000 C) Khng t Al 2O3 l d ch axit m nh v dung d ch kim. Dphn
Al2O3 + 6HCl -> 2AlCl 3 + 3H 2O
t trong cc ngnh k thut chnh xc, nh chn knh ng h, my ph
m vt liu mi ( mi, b t giyrp
)3
Al(OH) 3 n c. L hi ro g dung d ch kim, c bit khng tanv
AH) Al 2O3+ 3H 2O
t, sunfat, halogenua c a nhm u tan nhi u trong n c.
lm trong n c, dng trong k ngh thuc d
M ch kim (v d NaAlO 2). Trong miV d :
cht qu, nh ng c nh c im l qu m m v km dai (d gy t).
a. H p kim uyra
f. Phn ng v i dung d ch ki m Phn ng mnh v Al(OH 3
Al + NaOH +H 2O -> NaAlO 2 2 g. Phn ng y kim loi y u h n khi h p ch t
dch mu i: 2Al + 3Cu 2+ -> 2Al 3+ + 3Cu
Phn ng nhi t n2Al + Fe 2O3 2 3
Phn ng nhi t nhm c dng iu chMn, Cr, V, W v cc h p kim c a 0t
H p ch t ca Al a. Nhm oxit Al 2O3 Mu tr ng, r t bn v i nhi o
c dng v i n c, khng tan trong n c. oxit l ng tnh, tc d ng v i dung
ng v i kim nng ch y. Al2O3 + 2NaOH
0t 2NaAlO 2 + H 2O
Tinh th nhm oxit khng mu ho c c mu, m t phn dng lm n trang, m t phndng ch to cc chi ti
t laze.. Nhm oxit l n t p cht c r n cao, c dng l
, bt nh bng)b. Nhm hi roxit Al(OH
l cht k t ta dng keo, t tan trongxit l ng tnh, d tan trong axit v trono dung d ch NH 3 long.
Al(OH) 3 + 3HCl -> AlCl 3 + 3H 2OAl(OH) 3 + NaOH -> NaAlO 2 + 2H 2O
l(OH) 3 nung nng b mt n c. 0
2Al(O 3 t
iu chAl(OH) 3 bng phn ng trao i v i dung d ch NH 4OH: Al3+ + 3NH 3 + 3H 2O -> Al(OH) 3 + 3NH 4
+
c. Mu i nhm Cc mu i nitra Mt loi mui Al ph bin l phn chua. l mu i kp Al - K c cng th c:
K 2SO 4.Al 2(SO 4)3.24H 2O, phn chua c dng a v gi y.
u i aluminat : C ion AlO 2-, ch bn trong dung dtr ng axit y u to thnh Al(OH) 3 k t ta.
NaAlO 2 + CO 2 + 2H 2O -> NaHCO 3 + Al(OH) 3 AlO 2
-+ CO 2 + 2H 2O -> HCO 3- + Al(OH) 3
5. M t s h p kim quan tr ng ca nhm Nhm c nhi u tnhH p kim nhm c nh ng tnh ch t vt l ha h c h n hn nhm.
D i y l m t sh p kim quan tr ng ca nhm:
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
37/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 366
H p kim quan tr ng nht ca nhm l uyra. Thnh ph n c 94% Al; 4%Cu; cn l i lcc nguyn t Mn, Mg, Si H p kim ny c bn h n nhm 4 l n (gn bng bn ca
2,75 g/cm 3. uyra c dng nhi u trong cng nghi p chto my
im silumin l Al v Si (10 n 14% Si). H p kim ny c ut n khun (th tch dn n khi nhi t gim). Silumin c dng c
cn li l Mg, Si, Fe. H p kim ny c uai v b n h n nhm. Almelec dng chto dy cp d n in cao
v i nhm), r t bn vmt c hc (bn h n thp) ch u c sva chm v s thay i n v t ngt. Electron dng ch to tu v tr , v tinh nhn
c sdng r ng ri (sau s t) trong nhi u ngnh kinh t quc dn v
u ch toy ba
rao i nhit, cc d ng c un nu, va c p
tecmitl hn h p gm bt nhm v b t oxi s t t (Fe 3O4), khi chy t o ra nhi t
t
p, sn xut nhm ch yu bng ph ng php i yAl t criolit Na 3Al nhi t nng ch y ca Al 2O3.
O -2
in phn 4 - 5 von.
2 CO
ng to k t ta keo Al(OH) tan trong ki m d nhng
thp), c t khi x p x bay, t, xe l a....
b. H p kim silumin
Thnh ph n chnh c a h p k im l nh , bn, v r mt sbphn my mc.
c. H p kim almelec H p kim almelec c ch a 98,5% nhm ;
im l in tr nh, dththay cho ng l kim lo i qu hi m v n ng.
d. H p kim eletronThnh ph n chnh c a h p kim electron l magie (83,3%) nhm(10,5%), cn l i l k m
v mangan. Electron c nh ng u im l nh (c kh i l ng ring 1,75g/cm 3), bng 0,65ln sonhit trong gi i hn lto6. ng d ng ca nhm
Nhm l kim lo i i sng th ng ngy. Nh ng ng dng ca nhm c lin quan ch t chv i tnh ch t vt lv ha h c ca nhm.
- Tnh nh v bn i v i khng kh v n c, c ng dng lm v t lim y, t, tn l a, tu v tr .
- Mu tr ng bc, p c dng xy d ng nh c a v trang tr n i tht.- Nhm d n in v nhi t tt, c dng lm dy cp d n in cao th thay cho ng
v kim lo i t tin. Nhm dng ch to thit b tv va bn, tit kim n ng l ng. Gi y nhm dng bao gi th c phm, cc lo i bnhk o, khng gy c hi cho s c khocon ng i.
- Nhm l kim lo i c tnh kh kh m nh, bt nhm dng ch to hn h p(hn h p tecmit
2300 - 2700 oC) hn kim lo i, iu chmt skim lo i trong phng th nghi m.7. i u ch Al
n phn nng chTrong cng nghi2O3 c m F 6 lm gi mKhi nng ch y:
Al2 0t 2Al 3+ + 3O3
Catot: 4. Al 3+ + 3e -> AlAnot: 3. 2O -2 + 4e -> O 2 Pt din phn Al 2O3 p 2Al + 3/2O 2
950 oC, in thCc in cc lm b ng than graphit, do ant b n mn b i phn ng.
C + O -> 2
V vy, khi in phn ph i th ng xuyn b sung than ant. Al 2O3 ly tqung boxit. 8. Nhn bi t ion Al 3+ Nhn bit ion Al 3+ bng phn 3
khng tan trong NH 3.
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
38/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 367
9. Tr ng thi t nhin ca nhm Nhm th ng g p d i dng : boxit (Al 2O3.nH 2O), cao lanh (Al 2O3.2SiO 2.2H 2O),
II. S1.
g c 14 electron, ang xy d ng d dang nn km b n. V v y Fe nh+2
n t st c th nh ng 2e phn l p 4s hocnh tron phn l p 3d ch a bo ho (th ng l 1e). Tnh ch t ha h cc c Fe 3+, tu thu
o thnh l p oxit b mt (Fe 3O4). n mn in ho).
b. Phn n i hu ht cc phi kim, v d :
0
c. P i n c:
3O4 + 4H 2
b i H i. ng), Fe d dng ph n ng.
+ 2H 2O
+ 2H 2O f. V i dun
c dng v ch kim m loi y u khi h p ch t:
4.
tC u t o nguyn t St nm nhm VIIIB, thu c nhm cc nguyn t hd.Cu hnh electron:
[Ne] 3s 23p 63d 64s2
c thL p st ngoi cn ng 2 electron l p ngoi cng v m t selectron l p st ngoi cng c soxi ho, +3 v +6. St l kim lo i hot ng trung bnh, s oxi ho th ng g p l +2 v +3.
2. Tnh ch t vt l St nguyn ch t c nh b c, do, dn in, dn nhit tt, nng ch y 1539 oC. D i 800 oC st c tnh nhi m t, b nam chm ht v tr thnh nam chm (t m th i).
3. Tnh ch t ho hc Khi tham gia ph n ng ha h c, nguy ng thm m t selecbn ca st l tnh kh v nguyn t st c th b oxi ha thnh ion Fe 2+ hoc vo ch t oxi ha tc d ng v i st. a. Phn ng v i O2: nhit ong khng kh kh, tth ng, tr
(do b Trong khng kh m, st b g Khi nng , chy v i oxi:
0t 3Fe + 2O 2 Fe3O4
g v i cc phi kim: ng vKhi b t nng, Fe ph n
t 2Fe + 3Cl 2 2FeCl 3 0t Fe + S
hn ng v i n FeS
c: hit nng , F ng m v i hn e phn nh
Fe > C 0570+ H 2O FeO + H 2
e3Fe + 4H 2O < C 0570 F
d. Phn ng v i axit thng th ng:
Fe + H 2SO 4 -> FeSO 4 + H 2e. Phn ng v i axit oxi ho: Fe b th ng ho NO c, ngu i v H SO3 2 4 c, ngu
hc (H 2SO 4 c, nng; HNO 3 lo Trong cc tr ng h p k 0t Fe + 2H 2SO 4 FeSO 4 + SO 2
NOFe + 4HNO 3 l 0t Fe(NO 3)3 +
g d ch ki m: Fe khng t i dung d g. y ki
Fe + CuSO 4 -> Cu + FeSO 4 H p ch t a. Oxit C 3 lo i: FeO, Fe 2O3, Fe 3O4 (FeO.Fe 2O3).
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
39/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 368
C3 u l ch v i Ha s
t r n, khng tc d ng 2O v khng tan trong H 2O V i cht kh (nh CO, H 2 nhit cao) : Oxit ch t c s oxi ho cao b kh
thFe FeO Fe
V soxi ho th p bin thnh oxit c s oxi ho cao:
trong ki m.
H SO -> FeSO 4 + Fe 2(SO 4)3 + 3H 2O o th t o thnh mu i Fe 3+:
Fe(NO 3)3 + NO + 5H 2O
Fe(O
C y u oxit:
Fe H 2O
Nu Fe 2O3, v: O
Fe thnh Fe(OH) 3:
Fe(OH) 2 + 2HCl -> FeCl 2 + 2H 2OFe(OH) + 3HCl -> FeCl + 3H O
c tnh axit vr t
sunfat c a Fe u tan nhi u trong n c. +) M 10F 4 SO 4 + 2MnSO 4 + 18H 2O
oxi ho /2I 2
ch nhn bi t
ng phn ng to k t ta Fe(OH) 2 mu tr ng, r i b oxi ho d n thnh Fe(OH) 3 mun
mt mu KMnO 4 (xem ph n ng3b
p ch t ca Fe trong t nhin n ti chyu trong cc khong ch t sau :
O), xe erit (FeCO ), pirit(F
nh oxit c s oxi ho th p r i thnh kim lo i:
0
2O3 0,t CO
Fe3O4 ,t CO 0,t CO
i cht oxi ho: Oxit ch a st c2FeO + 1/2O 2 -> Fe 2O3 C3 u l oxit baz , ho tan trong axit, khng ho tan
FeO + 2HCl -> FeCl 2 + H 2O
Fe 3O4 + 3 2 4 Nu ho tan trong axit oxi h
33FeO + 10HNO 3 ->b. Hi roxit Fe(OH) 2 c mu tr ng.
H) 3 c mu nu. 2 hiroxit n t tan trong n c.
Khi nung nng (khng c khng kh), b mt n c to thnh(OH) 2
0t FeO +2Fe(OH) 3
0t Fe 2O3 + 3H 2O nung trong kh quy n c oxi th u to thnh
2Fe(OH) 2 + 1/2O 2 0t Fe 2O3 + 2H 2
)(OH) 2 db oxi ho (ngay trong khng kh4Fe(OH) 2 + O 2 + 2H 2O -> 4Fe(OH) 3
C2 hiroxit u l baz yu, tan trong axit:
3 3 2
Fe(OH) 3 khng tan trong ki m d, nhng tan m t t trong ki m c vyu. c. Mu i +) Cc mu i nitrat, halogenua,
u i Fe 2+ c tnh kh mnh . eSO 4 + 2KMnO 4 + 18H 2SO -> 5Fe 2(SO 4)3 + K 2
+) Mu i Fe 3+ c tnhFeCl 3+ KI -> FeCl 2 + KCl + 1Fe 2(SO 4)3 + 3Na 2S -> 2FeS + 3Na 2SO 4 + S
d. C +) Nhn bi t h p ch t ca Fe 2+ Bu. Bng phn ng thhin tnh kh ca Fe 2+. V d lm.) +) Nhn bi t h p ch t ca Fe 3+ Bng phn ng to thnh k t ta Fe(OH) 3 mu nu . e. H Trong t nhin, s t tOxit s t t (Fe 3O4), hmatit (Fe 2O3), hmatit nu (Fe 2O3 . H 2 3eS 2)
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
40/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 369
5. . S t non: l h p kim c a st c ch a d i 0,01% cacbon.
t t Mn, Si, P, S. Ng
m : Chto nhit cao, c ch a nhiu cacbon (3,5 - 6%) v t Si h n.
ng : R t cng nhng r t dn, dng luyn st hoc thp.
th ng hay thp cacbon : c ch a t C, Si, Mn v r t t P, S. cng ca thp ph
p c bit c nh ng tnh ch t c hc v v t l r t qu.
hp W - Mo - Cr : R t cng ngay nhit cao. Dng chto dng cct gt kim
o, n hi tt. Dng ch l xo, dp t. ng
ray6.
a. NguynDng CO ung FeCO 3 th nung tr c bin thnh s t oxit).
2 2
O + CO Fe + CO 2 ra t ng tc gi a Fe v C t o thnh s t cacbua Fe 3C ho tan trong gang.
Mm cha nhiu than ch.
7.
n v h u ht P, S.
O2 ca k ng. 2
iO 2+ Mn -> Fe + MnO2
SiO 2 v M y:
H p kim ca Fe ab. Gang: l h p kim ca st cha 2 - 6% cacbon, ngoi ra cn c m i ta phn bi t: Gang x Gang tr Gang c bit : C ch a nhiu Mn, Si, Cr, W. Dng tr n vo gang th ng luyn
thp qu. c. Thp: l h p kim c a st c t0,01 - 2% cacbon v m t snguyn t khc. Ng i ta
phn bi t: +) Thpthuc vo hm l ng cacbon. +) Thp c bit : c ch a nhng l ng ng k cc nguyn t khc nh Mn, Si, Cr, Ni,
W. Th
V du : Thp Ni - Cr : R t cng, t dn. Dng chto vng bi, v xe bc thp. T
loi. Thp Si : R t d Thp Mn : R t bn, ch u c va p m nh. Dng chmy nghi n , thanh .
Luy n gang t c khst oxit (n u l q
b. Cc phn ng trong l cao: pha trn n i l: C + O
0t CO2CO + C
0t O2 C bc ln g p it:
Kh CO s t ox
3Fe 2O3 + CO 0t 2Fe 3O4 + CO 2
0t Fe3O4 + CO 3FeO + CO 2 0t Fe
ng th i xyt phn cacbon trong gang dng than ch (graphit). Gang tr ng cha nhiu Fe 3C, gang x
Luy n thp a. Nguyn t c Tch b t khi gang m t phn l n C, Cr, Si, Mb. Phn n g x y ra khi luy n thp.
hng kh oxi ho m t phn Fe trong gang lFe + O 2
0t 2FeO FeO oxi ho cc t p cht nhSi, Mn, C:
2FeO + Si -> 2Fe + SFeOFeO + CO -> Fe + CO
nO b loi cng x l, CO ch
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
41/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 370
CO + 1/2O 2 -> CO 2 Loi P, S:
FeO + P -> Fe + P 2O5P2O5 + 3CaO -> Ca 3(PO 4FeS + CaO -> CaS + FeO
)2
Ca3(PO
4)
2,
FeO + SiO 2 -> FeSiO 3FeO + Mn -> Fe + MnOMnO + SiO 2 -> MnSiO 3
FeSiO 3, MnSiO 3 c loi cng x .
CaO v CaS c loi cng v i x . KhFeO cn st l i trong thp
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
42/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 371
ng 9
I.
hit nng ch y cao (Cu: 1083 0C, A 8 0C, Au: 1063 0C).t trong cc kim lo i
2.y th in ho. Cc s oxi ho ch
yCu : +1, +2 ; Ag : +1 ; Au : +1, +3.
mng bo v).
C3 g tr c l, AuCl 3. Khi nung nng, Cu ph nng v
HN p v i Cu v Ag: 8HNO 3 3Cu(NO 3)2 + 2NO + 4H 2OSO 4 + SO 2 + 2H 2O
trong n c c ng toan:
3.c soxi ho +1
c.
hng n, b phn tch ngay khi v a to thnh
> NaNO + AgOHO
Ag + : AgNO tan n u, AgCl v Ag 2SO 4 khng tan Trong dung d ch NH 3 to
g(NH ) ] + + Cl -
H p cht c soxi ho +2 Ch c tr
Ch
CC NGUYN TNHM BCc nguyn tnhm IB (Cu, Ag, Au)1. Tnh ch t vt l
u l kim lo i mu, n ng, cng, qu. N g: 960,n in, dn nhit tt. Ag d n in tt nh D
Tnh ch t ho hc u l kim lo i hot ng yu, ng sau H trong du:
Mt sphn ng quan tr ng: a. Phn ng v i oxi Ch c Cu ph n ng tr c ti p khi un nng.
2Cu + O 0t
2 2CuO( nhit th ng, trong kh quy n trn m t ng to thnh l p oxit r tb. Phn ng v i halogen
kim lo i phn n ti p to thnh CuCl 2, AgCi S to thnh Cu 2S.
c. Phn ng v i axit oxi ho
O3 (c, long), H 2SO 4 (c) ch phn ng tr c ti 0t 3Cu +2Ag + 2H 2SO 4 , n
0t Ag 2Au ch tan
Au + HNO + 3HCl -> AuCl + NO + 2H O3 3 2 H p ch t 3.1. H p cht a) Oxit : Cu O: mu gch, khng tan v khng tc d ng v i n 2 Ag O: mu nu, ch tan mt l ng nhtro2 ng n c. b) Hi roxit : Hiroxit k b
AgOAgNO + NaOH -3 3
H 2c) Mu i Mu i ca 3 hithnh ph c cht tan.
AgCl + 2NH -> [A3 3 2
Mu i Cu+
v Au+
: khng b n, db oxi ho ho c tbin i thnh h p cht c soxiho bn h n. 3.2.
ng i v i Cu.
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
43/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 372
a) Oxit CuO cht r n mu en, khng tc d ng v i n c, khng tan trong n c. b) Hi roxit Cu(OH)2 K t ta xanh da tr i, khi nung nng b phn tch thnh CuO v
H2O.
halogenua u tan nhi u. C khuynh h ng to phc
ch
m v axit.
4.FeS (cancopirit), CuCO 3.Cu(OH) 2
it). mui sunfua b c ln trong cc qu ng mu i sunfua kim lo i khc.
II1.
, Hg l nh ng kim lo i tr ng bc. n t ng i dnng ch y.
loi khc g i l h n h ng . Zn v Cd g sau H trong dy th in ho.
2. 2.1. Tnh c c cZn l kim l o t
2
Z
K i n c: ZnO
it xi ho.
NO 3 + 5H 2O d
OH + H O -> Na ZnO + H
+ 2H O -> [Zn(NH ) ](OH) 2 + H
Cu(OH) 0t CuO + H 2O 2c) Mu i : Cc mu i nitrat, sunfat,
t. Cu 2+ + 2OH - -> Cu(OH) 2Cu(OH) + 4NH -> [Cu(NH ) ] 2+ + 2OH -2 3 3 4
3.3. H p cht c soxi ho +3 Ch c tr ng v i Au. a) Au2O3 : R n, mu en, khng tan trong n c. b) Au(OH)3: K t ta, l ng tnh, tan trong dung d ch kic) Mu i : Cc mu i nitrat, clorua, sunfat u dtan. Tr ng thi t nhin Cu th ng g p dng Cu 2S (pirit ng), CuS.
(malakit), 2CuCO .Cu(OH) 2 (azurit), Cu 2O (cupr 3 Ag : Th ng g p Au: g p dng n cht.
. Cc nguyn tnhm IIB (Zn, Cd, Hg)Tnh ch t vt l Zn, Cd Hg l ch t lng, Zn, Cd l ch t r
u kim Hg r t dto h p kim v i nhi ng tr c H, H ng
K m ht ho h a Zn oi kh h ng:
+ Zn 2e -> Zna) Phn ng v i nhi u phi kim:
Zn + Cl 2 0t ZnCl 2
Zn + O 2 nO 0t
b) Phn ng v i H 2O: nhit th ng to thnh l p Zn(OH) 2 bo v.
hi nung nng Zn ph n ng v i hZn + H 2O 0t + H 2 c) Phn ng v i axit v ki m: Zn ph n ng ddng v i axit th ng v ax o
Zn + 2HCl -> ZnCl 2 + H 24Zn + 10HNO ong
0t 4Zn(NO 3)2 + NH 43 l
Zn ph n ng v i dung ch ki m:Zn + 2Na 2 2 2 2
d) Zn tan c trong dung d ch NH 3 (khc Al) Zn + 4NH 2 3 2 3 4
2.2. H p cht ca Zn a) Oxit ZnO:
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
44/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 373
L cht r n, mu tr ng, khng tan trong n c, nhng tan trong dung d ch axit v dungdch ki
t k t ta tr l ng tnh (tan trong axit v ki m). O4 -> ZnSO 4 + 2H 2O
Dto ph[Zn(N ) 4](OH) 2
c. ZnS k t ta
nh oxit, sau : CO
Sphalerit(Z ay ( ZnO v ZnO. A 3, Zn 2SiO 4. H 2O 3.
i Cl v S nga nhit th ng.
5H 2O
c) Phn n u i H h Hg +:
3.2. H p c
a) Oxit HgO: cht r n, mu hoc vng, khng tan v khng tc d i n c. Tanv O 2.
2Hg + O 2 , b phn tch ngay khi v a to thnh:
gCl 2 u tan nhi u trong n c.
IIv ch (Sn, Pb)
h th p. 1.2. Tnh c c L nhng ot ng bnh. Trong cc h p cht tn ti 2 s oxi ho: +2
v +4.
oxit b o v. Khi nung nng ph n ng mnhv i oxi t o th v PbO
0t S
mZnO + H 2SO 4 -> ZnSO 4 + H 2OZnO + 2NaOH -> Na 2ZnO 2 + H 2O
b) Hi roxit Zn(OH)2: L ch ng, c tnh
Zn(OH) 2 + H 2SZn(OH) 2 + 2NaOH -> Na 2ZnO 2 + 2H 2O
c cht v i dung d ch NH 3: H3Zn(OH) 2 + 4NH 3 ->
c) Mu i Zn: Zn(NO 3)2, ZnSO 4, ZnCl 2, ZnBr 2 u tan nhi u trong ntr ng.
2.3.iu chZn Nung qu ng (ZnS hay ZnCO 3) to th
ZnO + C Zn + 0t
2.4. Trng thi t nhin
l2OnS), ganm ZnCO 3),Thu ngn 3.1. c:Tnh cht ho h a) Phn ng v i oxi : Khi un nng
Hg + O 2 0t HgO
yHg ph n ng v 2Hg + Cl 2 HgCl 2
b) Phn ng v i axit oxi ha: 3Hg + 10HNO 3 long 3Hg(NO 3)2 + 2NO +
g v i m g 2+ t o thnHg 2+ + Hg -> Hg 2
2+ ht
H p cht ca thungn t n ti 2 soxi ho : +2, +1. ng v
trong axit, khi nung nng b phn tch thnh Hg2HgO
0t
b) Hi roxit : khng b nHg(OH) 2 -> HgO + H 2O
c) Mu i : Cc mu i Hg(NO 3)2, Hg 2SO 4, H
I. Mt snguyn tquan trng khc1. Thi c
1.1. Tnh cht vt l Sn l kim lo i mu tr ng, Pb l kim lo i mu xm. u c nhi t nng ch y k
ht ho hkim lo i h ng tru
a) Phn ng v i oxi : nhit th ng, trn b mt to thnh l p
nh SnO 2 . Sn + O 2 nO 2
-
8/3/2019 [LT] hoa vo co
45/48
Ha hc cc h p ch t v c
ng c Thi n Tr ng THPT S n ng s 374
Pb +2
O2 PbO
b) P
1 t 0
hn ng v i halogen Ph bX :
nhit roxit b o v. Khi c m t oxi, Pb ph n ng c v iH2O.
O H SO long).
Sn Pb g tan b o v .
e) P
2 + 2NO + 5H 2O b 2 + 3H 2O
Sn n + tu tng tr ng h p: S 2 + 4H 2O
2 +NH 4 NO 3 + 5H 2O
2 H
O
i ki
PbO
O4 + 3PbSO 4 + 2H 2O 2 2 b(OH) 4 u l nh ng cht khng tan trong
n
2+
SnCl 2 + HgCl 2 -> SnCl 4 + Hg ( en)
n ng to thnh halogenua SnX 4, P 2Sn + 2Cl
0t SnCl 42
Pb + 2Cl 2 PbCl 4c) Phn ng v i n c 0t
th ng to thnh l p hi
Pb + 1/2O + H O -> Pb(2 2 H) 2 d) Phn ng v i axit th ng (HCl v 2 4
phn ng chm. hu nh khng ph n ng v t o thnh mu i khn
Sn + 2HCl -> SnCl + H 2 2Pb + 2HCl -> PbCl + H2 2
hn ng v i axit oxi ho Pb ph n ng to thnh mu i Pb
3Pb(NO 3)
2+ 3Pb + 10HNO 3 ->
Pb + 3H SO , n -2 4 > P SO 4 + 2SO
2+ S 4
phn ng to thnh mu i Sn vO4)2 + 2 O Sn + 4H 2SO 4 , n -> Sn(S
4Sn + 10HNO 3 -> 4Sn(NO 3)Sn + 4HNO 3 -> H 2SnO 3 + 4NO 2 + H 2O
f) Phn ng v i dung d ch ki m C2 kim lo i u tan:
Sn + 2N OH -> Na 2SnO 2 + HPbO +
2 Pb + 2N OH -> Na 2
1.3. H p cht ca Sn v Pb.2
xit : SnO , PbO , SnO, PbOa) 2 2 Cc oxit u l ch t r n, khng tc d ng v i n c. Tc d ng v i axit r t kh kh n (ngay
ckhi un nng). Tc dng v m nng ch y
CaO + PbO -> CaPbO2 3 thhin tnh oxi ho:2
0t
3PbO 2 + 2MnO 2 + 3H 2SO 4 2HMnit : Sn(OH) , Pb(OH) , Sn(OH) 4, Pb) Hi rox c v l nh ng hi r xit l ng tnh. V d:
Sn(